and
The Canada Council
- .vu^e of Median ^ -<^
y
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/diealthochdeuts04stei
DIE ALTHOCHDEUTSCHEN GLOSSEN
DIE
ALTHOCHDEUTSCHEN GLOSSEN
GESAMMELT UND BEARBEITET
VON
ELIAS STEINMEYER und EDUARD SIEVERS
VIERTER BAND
ALPHABETISCH GEORDNETE GLOSSABE. ADESPOTA.
NACHTRÄGE ZU BAND I— III. HANDSCHRIPTENVERZEICHNIS
MIT UNTERSTÜTZUNG DES K. PREUSSISCHEN CULTUSMINISTERIUMS UND DER
K. PREUSSISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN
BERLIN
WEIDMANNSCHE BUCHHANDLUNG
1898
DrucV der kgl. bay«r. Hof- u. Üniversltäta-Buchdruckerei von Fr. Junge (Firma: Junge & Sohn), Erlangen.
VORWORT,
Den vierten und letzten band der Ähd. gll. eröffnet die reihe der alphabetisch
geordneten glossare. sie zerfallen in zwei griippen. der ersten gehören loörter-
bücher an, welche, t7'otzdem die lateinischeji vorlagen in ihren Verzweigungen und
Varianten uns bisher nur ganz mangelhaft bekannt sind, sicher classificiert werden
konnten, ihren ivichtigsten und ausgibigsten bestandteil bilden die so genannten
Salomonischen gll., ivelche Sievers auf grund der von mir oder für mich von an-
dern {Ädmont 3. London Add. 18379) gefertigten abschriften und der incunabel
bearbeitet hat. er gedachte das ergebnis seiner Untersuchungen über ihre composi-
tion und über ihr Verhältnis zu bestimmten^ in den frühern bänden abgedruckten
einzelglossaren, das jetzJ durch die verweise der anmerkungen unvollkommen an-
gedeutet ist, in einem eignen anhang mitzuteilen, ebenso lag es in meiner absieht,
diejenige sippe der bibelgll., welche nach einem ihrer hauptvertreter kurz die Mon-
seer genannt werden kann und des öftern in sprachlichem betracht unrichtig beur-
teilt wird, im Zusammenhang zu behandeln, aber wesentlich im hinblick auf die
bereits ungebürlich angeschwollene bogenzahl des buchs haben wir beide von diesen
zugaben abstand genommen, behalten uns indessen vor, sie später an passendem
ort tiachzuliefern. die zweite gruppe befasst in ihrer vordem hälfte glossare,
welche festen formen gar nicht oder blofs vermutungsweise sich einordnen liefsen,
in der schlusspartie solche, deren alphabetisierung secundärer natur und deren con-
ception nicht einheitlich war.
Besondere sorge wurde, wie schon die menge der begleitenden noten dartun
dürfte, dem nächst folgenden abschnitt, den Adespotis, zugewandt, mein eifrigstes
bestreben gieng dahin, ihren umfang nach möglichkeit einzudämmen, in der tat
gelang es, manches stück, das früher hier schien Unterkunft finden zu müssen,
nunmehr den Nachträgen einzuverleiben, anderes konnte mindestens als mischung
oder als beeinflusst durch alphabetische glossare nachgewiesen werden: wichtig
dünkt mich der dabei s. 244/" herausgesprungene beitrag zur nachgeschichte der
Hrabanischen gll. ich bezweifle nicht, dass fofigesetztes studium tiefer eindringen
wird; zu seiner erleichterung wurden in den anmerkungen sämmtliche lateinischen
Stichworte verzeichnet.
Was seit 1879 an neuem material von mir oder von andern aufgefunden
VI
Vorwort
wordm ist, vereinigen mit wenigen früher üherseMnen kleinigkeiten die Nmhträge,
deren anordnung sich streng nach den in den ersten drei bänden befolgten normen
richtet und wekJie jeder, dem es um einen überblick über den Vorrat an ahd. gll.
zu tun ist, neben und 7nit jenen bänden wird benutzen müssen, in der natur
der Sache liegt, dass die neuen gll. vielfach nur doubletten bekannter typen dar-
stellen, aber selbst innerhalb der so reich entwic/celten bibelgll. begegnen zwei bis-
lang unverlretene familien: das glossar des Albert von Siegburg in den vier hss.
XU Leiden 19 iE, Leipzig 106. 107 und Oxford Laud. lat. 14 sowie der mit
deutschen Übersetzungen allerdings recht spärlich versehene bibelcommentar des Er-
langer codex 242, des Heiligenkreuzer 57 und der Münchner 2571. 4112. 7997.
beider Überlieferung geht ausschliefslich auf cistercienserstifter zurück, die grofse
Goslarer hs. hinwiderum ist in ihren wortformen aus dem gleichen grund wie die
bd. 1 s. XI besprochenen Clm. 14745 und 17403 von interesse. dass mit hilfe
gedruckter angaben diese Nachträge namhaft vermehrt werden können, muss ich
in zweifei ziehen: ich habe monate lang lectüre der hsskataloge Deutschlands, Eng-
lands, Fra7ikreichs betrieben und alle lexicalischen werke, welche selbständig aus
ungedruckten glossaren schöpfen, sorgsam excerpiert. trotzdem bin ich überzeugt,
dass lüir nur einen bruchteil der jetzt noch existierenden deutschen gll. kennen
und dass sowol die französischen bibliotheken, vorab die Pariser, als auch die
Vaticana, speciell der fonds der Reginenses, ungehobener schätze die menge ber-
gen, immerhin aber werden weitere funde sich leichter als bisher controlieren
und eingliedern lassen.
Dazu soll auch das Verzeichnis der benutzten 665 hss. — denn zu den
fortlaufend gezählten 663 treten 97^ und 23 7** hinzu, von denen ich erst nach
ahschluss der nwnerierung erfuhr — das seine beitragen, ich bekenne von vorn
herein, dass es ungleich ausgefallen ist. dieser tage werden fünfundzwanzig jähre
vergangen sein, dass meine glossenfahrten begannen, es ivar gut, dass ich da-
mals nicht ahnte, wie stark und andauernd ich von der übernommenen aufgäbe
würde gefangen gehalten werden: sonst hätte schwerlich ich ihr mich unterzogen,
ich, glaubte vielmehr, in einem lustrum am ziel zu sein, das hauptaugenmerk
meiner ersten reise^i richtete sich darauf, die zeit möglichst auszukaufen, deshalb
beschränkten sich meine copien auf die deutschen demente der hss., ihr übriger
Inhalt wurde nur in umrissen notiert, ihre Zusammensetzung nicht näher unter-
sucht, aber bereits bei der ausarbeitung des ersten und vollends des zweiten ban-
des ergab sich die notwendigkeit, um gesammelte gll. verschiedener Schriftsteller
reinlich zu sondern, auch den nicht deutsch glossierte^i partien der Codices inten-
sivere beachtung zu schenken, das erheischte neue besuche von Ei7isiedeln, S Gal-
len, München, Paris, Wien, und als ich nach langer Unterbrechung {s. bd. 3, v /)
an die letzten beiden bände herantrat und deren eigentümliche Schwierigkeiten zu
bewältigen trachtete, sah ich mich, gereifter an einsieht und strenger geworden in
meinen ansprüchen, zur abermaligen prüfung der meisten einschlägigen mss. ge-
zwungen, die hss., welche zum ersten mal oder widerhoU seit ostern 1892 von
Vorwort vn
mir benutzt sind — sie machen ein drittel aller überhaupt für dies werk heran-
gezogenen aus — , haben eine derartige beschreibung erfahren, dass ich kaum glaube,
sie besser maclien zu können, mein wünsch wäre gewesen, auch allen übrigen
eine neue, meinen jetzigen principkn enisprecliende behandlung angedeiiien zu las-
sen, iver aber eine vcrr Stellung davon Iiat, wie viel zeit mitunter ein einziger co-
dex kostet — die Bamberger hs. L. iii. 9 und die Bonner 218 beschäftigten mich
jede mehrere wocJien — ;, der begreift, dass alsdann noch jähre verstf'ichen sein
würden, ehe der band hätte publiciert werden können, mich würde zwar weder
die mehrarbeit noch der aufschub verdrossen haben: indessen fragt sich, ob damit
utisern studien ein erheblicJier gewinn erwachsen wäre, denn für germanistische
zwecke liegt wenig oder nichts an den lagenverhältnissen, der colmnneneinteilung
und sonstigen details der hs. eines beliebigen lateinischen Schriftstellers, welche zu-
fällig die feder eines alten lesers mit einigen interlineargll. versah, die sainmelhss.
deutscher gll. aber, deren composition unser volles interesse verdient, nahm ich fast
sämmtlich von neuem durch, nur die darstellung des grofsen Schlettstädter codex
und des Parisinus 2685 wäre bei nochmaliger durchsieht vermutlich jetzt ausführ-
liciier als 1876 ausgefallen.
Die von mir gegebenen hssbeschreibungen sind — und darin liegt ihre da-
seinsberechtigung neben den bereits vorhandenen — auf den glossographischen und
germanistischen meridian visiert, vor allem wollen sie die verschiedenen ursprüng-
lich selbständigen teile der einzelnen Codices genau bestimmen: dieser pflicht ent-
ziehen sich auch die bessern unter den modernen deutschen katalogen — der aus-
ländischen ga7iz zu geschweigen — fast durchweg, für die sprachliche beurteilung
kommt aber viel darauf an, ob die partien eines codex, welche deutsche gll. ent-
halten, von anfang an zusammengehörten, oder ob der zufall, ähnlicher inhalt,
gleicJies forjnat sie später erst vereinigte, beispielshalber haben die bibelgll. und
das alphabetische Wörterbuch der Fuldaer hs. Aa 2 mit deren Alcuingll. nichts ge-
mein, die bäum-, kräuter- und tiernamen des Clm. 14747 stehen in keinem bezug
zu dem glossenbefund der zweiten hälfte. weil der einheitliche character einer hs.
oder ihre nichteinheitlichkeit vielfach nur mittels der lagenverhältnisse sich eruieren
lässt, wurden diese besonders beachtet, so zielen meine beschreibungen neuern da-
tums darauf ab, jeden codex weniger in seinem sein als in seinem werden %u
begreifen, ich suchte ferner bei glossensammlungen die zahllosen kleinen füllstücke,
worte7'klärungen, se^itenzen, rätselfragen usw. tm verzeichnen, über welche die ge-
druckten kataloge naturgemäfs meist mit stillschweigen hinweggehen, welche jedoch,
obgleich an sich ohne wert, darum, wichtig sind, weil sie variiert oder anders com-
biniert gar häufig sich widerholen und uns einblick in den betrieb des Unterrichts
und den Zusammenhang der schulen verschaffen, die nrn der vier bände dieses
Werks, innerlmlb welcher die gröfsern oder kleinern glossencomplexe zum abdruck
gelangten, gab ich gehörigen orts überall an, sodass mit hilfe der beschreibung je-
der codex sammt seinem glossetibestand alsbald reconstruiert werden kann: ich ver-
traue, dass nun die frühern klagen über das Ordnung sprincip der Sammlung, so
VIII Vorwort
weit sie nicht von der Unvernunft dictiert warm, verstummen werden, der leich-
tern übcrtiichtlichkeit wegen wurde der hauptinlmli der hss. und ihrer teile durch
(jesperrten satz hervm'tjehoben. die druckorte seltenerer piecen unes ich nmh und
suchte ttmlickst auch sonst für Orientierung zu sorgen: hier wird freilich man-
cher manches hinzufügen oder hessern können, denn in allen satteln hin ich nicht
gerecht, an der geschichte der Codices, ihren alten Signaturen und vormaligen he-
zcichnungen, so fern diese nicht aus der gegenwärtigen mühelos abgelesen werden
können (zh. Clm. 18140 = Teg. 140), bin ich nicht achtlos vorübergegangen,
waren mir facsimilia bekannt, so wurden sie notiert, mindern vjert mafs ich
gewissen äufserlichkeiten hei. heutigen tags j^fl^O^ ^^^ ^^^^ ^*^ h'eite der hss.
in centimetern auszudrücken; ich blieb im allgemeinen, wenn es nicht um frag-
mente sich liandelte, hei der alten formatangabe, welche vor jähren, als ich mii
der arbeit begann, allein üblich war und mir persönlich sympathischer ist, da sie
die gröfsenverhältnisse sinnfälliger bezeichnet, während ich die centiineter immer
erst mittels eines zollstocks mir veranschaulichen muss. der art des einhands ge-
schah nur selten erwähnung: selbst wenn auf ihn von mir systematisch geachtet
worden wäre, so hätte trotzdem ich nur die fälle modernen Ursprungs angezeigt.
dagegen erschien es mir als eine pflicht wissenschaftlicher dankbarkeit, jedes mal
festzustellen, wer die deutschen gll. einer hs. zuerst aufgefunden und wer nach-
mals um sie sich verdient gemacht hat. kleinere bisher ungedruckte texte, segen,
bücherverzeichnisse, recepte, grabschriften, Sprichwörter uä. kamen mehrfach zur
mitteilung. ihre deutschen worte sind dwxh gesperrten satz kenntlich gemacht,
ebenso verfuhr ich hei den neuen deutschen gll., welche gelegentlich abermaliger ver-
gleichung der hss. oder widerholter durchsieht meiner abschriften sich ergeben hat-
ten, die resultate dieser collationen nahm ich darum in die heschreihungen auf,
damit man dort alles beisammen fände, was auf den jeweiligen codex bezug hat.
ein arithmetisch geordnetes Verzeichnis aller verbesserten textstellen bringt übrigens
die siebente tabelle. ihr benutzer hat zunächst das citat und dann die beschrei-
bung der an der citierten stelle verwerteten hs. nachzuschlagen, denn die berich-
tigungen zweimal mit haut und haaren abdrucken zu lassen, tat mir doch der
räum leid, dass die nachtrage zu den Wiener hss. der Monseer gll. besonders
zahlreich sind, rührt daher, dass ich beide nicht abschrieb, sondern der Zeiterspar-
nis halber mit einer copie von Pezens ausgäbe verglich, bei collationen begeht man
leichter fehler als bei vollständigen abschriften, weil das äuge zwei hilder zu glei-
cher zeit in sich aufnehmen muss. ich pflege jetzt, durch erfahrungen gewitzigt,
nur noch zeilengetreu zu copieren, und zwar unter heibehaltung sä^nmtlicher ab-
breviaturen. diese sind denn auch in den lateinischen stücken der heschreihungen,
sobald mir etwas darauf anzukommen schien oder die widergabe typographisch
nwht allzu schwierig war, reproduciert. im übrigen sei noch auf die Vorbemer-
kungen zu dem. Verzeichnis s. 371 /f hingewiesen, ein anhang endlich stellt die
mir bekannt gewordenen kümmerlichen und ungleichwertigen nachriehten über ver-
schollene glossenhss. zusammen.
Vorwort ix
Menschenwerk ist Stückwerk, ich iveifs sehr ivol, dass ich dbschliefsendcres
Mite leisten sollen, ich weifs auch, dass andere %iir lösung der aufgäbe ganz
abweichende bahnen, deren berechtigung ich. nicht bestreiten will, eingeschlagen ha-
ben würden, ich ireifs endlich, dass die Wissenschaft in ewigem fluss begrif-
fen i^t, ihre ziele »ich immer erhöhen, ihre methoden von tag 9cu tag sich ver-
feinei'n und dass, ivas heute dem stand der forschung genügt, schon bald unter
neuen gesichtspuncten besser gemacht werden kann, aber jede philologische lei-
stimg ist ynitbedingt von der individuaUtät des autors wid reicht über deren von
der Hütur gesteckte gränzen nicht hinaus, für mich stehen alle sprachlichen er-
gebnisse nur in ziveiter linie, sie gelten mir als mittel, niemals als zweck, ich
lege vornehmliches gewicht auf die geschichte deutscher bildung und gesittung.
wie die hehre Schönheit der antiken weit noch in ihren dürftigen und verstüm-
melten resten die fähigkeit besafs, verbunden mit dem Christentum neues leben
zu wecken, den wilden sinn unserer vorfahren zu zähmen und barbayxn in cid-
turträger umzuwandeln, das erscheint mir als ein so bewunderungswürdiges Schau-
spiel, dass dem Verständnis der entivicklung dieses processes zuverlässiges und ge-
sichtetes material zuzuführen mich keine mühe zu grofs dünkt, ich sage darum
mit dem hl. Hieronymus nos nostra habuimus tempora et cucurrimus quantum
potuimus.
Von der siebenten tabelle war schon die rede, die weitern sprechen für sich
allein, beme^'ken muss ich indessen, dass das capitel ' Doceniana^ nur im allge-
meinen ein bild von den glossographischen arbeiten dieses geleh^^ten entwerfen will;
denn ich habe seine Sammlungen nicht wort für luort mit meinem apparat ve?'-
glichen.
Obwol meinem subjectiven gefühl ein einziges register besser gefallen hätte,
gab ich mit rücksicht auf den umstand, dass dies buch sehr verschiedenen inter-
essenten, Historikern, philologen, vielleicht auch theologen, dienen soll, im ganzen
ihrer secJis. die beiden ersten hedürfeyi keiner erläuterung. von analogen initien-
verzeichnissen unterscheidet sich das dritte zu seinem vorteil in so fern, als es
alle citierten verse lateinischer gedichte, nicht blofs deren eingarigszeilen aufführt;
handelt es sich doch öfters um federproben, ivelche keineswegs den anfangen ent-
nommen zu sein brauchen, das sechste sucht den bunten inhalt des Hssverzeich-
nisses in dem mafs nutzbar zu machen, als die dringend gebotene knappheit irgend
erlaubte, bei mechanischer alplmbetisierung würde manches anonyme stück sich
dem äuge des suchenden entzdelien; darum war ich bestf^ebt, gleichartiges nach
gruppen zusammenzuordnen, speciell germanistischen bedürfjiissen angepasst sind
die 7'egister 4 U7id 5. erster es vereinigt die deutschen im Hssverzeichnis verstreu-
ten Worte mit denjenigen, welche, weil jungem Ursprungs oder unverständlich
oder aus andern Ursachen, ifi die noten der vier bände verwiesen waren, das
fünfte bringt sämmtliche besprochenen lüorte, deutsche, lateinische^ keltische, selbst
wenn diese besprechung sich auf einen beleg aus Graff oder auf das geständnis
meiner ratlosigkeit reducierte. blofs die sichern, durch ein vorgesetztes 'lege'' ge-
X Vorwort
Icennxeifjhmten besseninrjsvor schlaf) a (Irr anmerkungen blieben ausgeschlossen, ebenso
solche citate der nldeüung 'j)flanzenreich% welche mit der anführung cks CGL nur
ilrti uisammerüiang zwisclien den deutschen kräuterglossaren und den alten latei-
nischen klar zu stellen bezweckten, hin und wider konnten msine frühern er-
klär nngen durch hl eckige klammern eingeschlossene Zusätze berichtigt oder ergänzt
n-rrdm. ich denke, diese beigaben werden den Gll. den character eines biu:hs mit
sieben sirgrln endgiltig benehmen.
Dasjenige register freilieh, welches bei beginn des Unternehmens in aussieht
gestellt war, welches vielleicht am sehnlichsten erwartet wird und welches ich ohne
so7idcrliche mühe binnen kurz bemessener fr ist zu liefern vermocht hätte, nämlich
ein alphabetisches Verzeichnis sämmtlicher glossierten lateinischen Wörter, erscheint
nicht, einerseits würde bei der masse des materials dafür ein eigner fünfter
band, der an umfang hinter seinen Vorgängern kamn zurückgeblieben wäre, not-
ivendig gewesen sein, ohne Subvention seitens der k. preufsischen akademie hätte
seine drucklegung nicht erfolgen können, aber angesichts der weit geltenden an-
Sprüche, welche diese hohe körperschaft zu befriedigen hat, bestand vorläufig keine
hofj'nung auf Zuwendung neuer m,ittel. andererseits erschien mir der wissenschaft-
liche nutzen eines auf die Gll. beschränkten lateinischen wortindex recht proble-
matisch, toenn ich auch seinen practischen nicht läugne. doch aufgeschoben ist
nicht aufgehoben, ich gedenke, wenn anders ich arbeitsfähig bleibe, den rest mei-
nes lebens an ein umfassendes Wörterbuch der ahd. spräche zu weyiden, nachdem
ich ihre kleinern denkmäler zuvor nochmals behandelt haben werde, diesem Wörter-
buch anhängen will ich eine liste sämmtlicher übersetzten lateinischen ausdrücke,
dh., anders gesagt, ein lateinisch-deutsches register fast zur ganzen ahd. prosa.
seine Vorzüge vor ehiem blofsen glossenindex liegen auf der hand. einmal erfor-
dert es, weil ihm alle ziffernmäfsige^i belege fehlen kömien — denn sie findet
man unter dem entsprechenden Stichwort des lexicons — , geringern räum als ein
solcher, zweitens aber bietet es vergleichenden Untersuchungen ma7iigfachster tm-
tur auf syntactischem, synonymischem, dialectologischem gebiet gesicherte grund-
lagen.
Im verlauf meiner arbeiten bin ich von vielen seilen gefÖ7'dert worden, ich
danke hier nochmals allen, die mich unterstützt haben, auch dieser letzte band
erfreute sich tatkräftiger teilnahne. reichlichen Zuwachs brachten ihm RPriebschs
e7iglische 7'eisen, der mein interesse wahrzunehme7i jeder zeit beflissen vjar. p.
GMeier hatte die gute, mich auf eine reihe von Einsiedler hss. mit spo7'adiscJien
gll. aufmerksam zu machen und ihre Verwertung zu gestatten, geh. hofrat KZaii-
gcincister überliefs 7nir m liberalster weise die von ihm entdeckten alten gll. des
Pal. 1088 zur veröffe7itlichung. acht volle tage genoss ich die liebenswürdige gast-
freundschaft des stifts Heiligenkreuz, für nicht wenige gefälligkeite7i bin ich CKraus,
ANapier, HV Sauerland, A Schönbach, JSee^yiüller verpflichtet EDmnmler und
WMeyer begleiteten nach wie vor de7i fortgang des unter7ieh7nens mit ihrem rat.
aber ynein aller wärmster dank gebürt de7n director U7id den beamten der k. hof-
Vorwort xi
U7id Staatsbibliothek xu München, deren unermüdliche gefälligkeit und nachsichtige
geduld icährend eines vierteljahrhunderts sich iinmer gleich blieb, so sind mit dicr-
ser weltberühmten anMalt die deutschen gll. auf das engste verknüpft: ihrer obhut
ist die Jmuptmasse der denkmäler anvertraut, in ihren räumen haben BJDocen und
JA Schm eller den plan einer Sammlung erivogen und vorbereitet, KHofmann und
FKeim ihn weitergeführt, ihr wirksam er beistand endlich hat auf haierischem, bo-
den der au.^^gabe %um ersehnten absclduss vcrliolfen.
Erlangen , den 12 märz 1898.
STEINMEYER.
INHALT.
Seite
ALPHABETISCH GEORDNETE GLOSSARE
A. BESTIMMBARE
MCLXVii. MCLXViii Hemieneumata Pseudodositheana 1
MCLXix. MCLXX Glossae Affatim 1
MCLXXi— MCLXXiii Liber glossarum 25
MCLXXiv Glossae Abaviis maior 26
MCLXXV Glossae Salomonis 27
a 1 27
a 2 111
b 124
c 128
d 166
e 173
MCLXXVi Glossae Abactor 175
MCLXXVii Glossar des Clm. 14429 175
B. NICHT BESTIMMTE
MCLXXViii Aus Codex Lambacensis 291 177
MCLXXix Aus Codex Cheltenhamensis 7087 177
MCLXXX Aus Codex Admontensis 508 179
MCLXXXI Aus Codex Mellicensis K 51 und Vindobonensis 1325 179
MCLXXXii Aus Clm. 27329 194
MCLXXxni Aus Codex Selestadiensis 194
MCLXXXI V Aus Codex Stuttgartensis Poet, et philol. 4" 56 195
MCLXXXV Aus dem Codex der Trierer seminarbibliothek 195
MCLXXX VI Aus Codex Selestadiensis 211
MCLXXX VII Aus Codex Oenipontanus 711 211
MCLXXXViii Aus Clm. 27329 211
MCLXXXix Aus Codex Marburgensis A 2 212
MCXC Aus Codex Vindobonensis 804 und Wirziburgensis Mp. th. 4" 60 . . 212
Mcxci Aus Cgm. 187 218
ADESPOTA Mcxcii— MCCXLix 220
NACHTRÄGE
ZUM ERSTEN BAND
VII— XXII Genesis 250
XXIV— xxxviib Exodus 252
XL— Lib Leviticus 255
LVi— Lxn Numeri 258
Inhalt xin
Seite
LXV — LXXiv*^ Deuteronomiuni 259
Lxxv- Lxxxii^ Josua 201
LXXXVli— xcilb Judicum 203
xciv— xcviJ Ruth 2(i4
cii— cxiviJ Regum i 205
cxv— cxxv Regum n 208
cxxxv— cxLiiii^ Regum iii 209
cxLvni — CLV» Regum iv 270
CLVI— CLVUI Paralipomenon i 271
CLXIII Paralipomenon ii 271
CLXix— CLXXina Esdiae i 271
CLXXVI Esdrae ii 272
CLXXXVi— cxci> Tobias 272
cxcin— cxcviib Judith 272
CC— ccvrab Esther 273
ccxn— ccxvia Job 273
ccxxi— ccxxia Psalmi 274
ccxxix— ccxxxvna Parabolae 275
CCXL— ccxLVib Ecclesiastes 270
CCXLix— ccxLixa Canticum canticorum 277
CCLXI— cCLXia Sapientia 277
CCLXV— ccLXixa Ecclesiasticus 278
ccLXXix— ccLXXixa Esaias 278
ccxci— ccxciv Jeremias 280
CCXCV Threni 281
ccxcvni— cccn Ezechiel 281
cccxi— cccxivb Daniel 282
cccxv— cccxvna Oseas 283
cccxxn— cccxxiia Johel 283
cccxxvi— cccxxixa Amos 284
cccxxxiv Jonas 284
cccxxxvn— cccxxxixa Micheas . . . . • 284
cccxLn Nahum 285
cccxLix Aggaeus 285
CCCLi— cccLia Zacharias 285
cccLvn— cccLXb Maccabaeorum i 285
CCCLXiv Maccabaeorum n 286
cccLXVia Anhang zum alten testament 286
cccLxvm— cccLXxa Evangelium Matthaei 286
CCCLXXVi— cccLXXVina Evangelium Marci 294
CCCLXXX — CCCLXXXVT^ Evangelium Lucae 296
cccLxxxvm— cccxcb Evangelium Johannis 301
cccxcn— cccxcvm^ Acta apostolorum 305
cccci— ccccvnb Epistola Pauli ad Romanos 306
ccccix— ccccxi Epistola Pauli ad Corinthios i 306
ccccxxv Epistola Pauli ad Galatas 306
ccccxxxi Epistola Pauli ad Ephesios , 306
CCCCXLi Epistola Pauli ad Colossenses 307
CCCCXLix Epistola Pauli ad Timotheum i 307
CCCCLIV Epistola Pauli ad Timotheum ii 307
XIV Inhalt
Seite
cccci.VTT Epi.stola ad Titum 307
ccccLXViii ccccLxx EpiHtola Jacobi 307
ccccLXXi — ccccLXXii EpiHtoIa Petri i 308
CCCCLXXVIII Epistola Petri ii 308
CCCCLXXXV P^pistola Johannis in 308
ccccLXXXViii ICpistola Judae 308
ccccxci— ccccxcia Apocalypsis 308
ccccxciycd Anhang zum alten und neuen testament 309
ZUM ZWEITEN BAND
Divi Alcimus Avitus 311
DXViub Aldhelmus De laudibus virginum 311
Dxxxvit> Arnulfi Deliciae cleri 312
Dxxxvic Ars grammatica anonyma 312
Dxxxvi^ De artibus liberalibus 312
DXLiiib Aurelii Augustini Eegulae 312
DLi'^ Beda In Lucam 312
DLua Beda Super Matthaeum 313
DLiib Beda De orthographia 314
DLxn— DLXin SBenedicti Regula 314
DLXVii— DLXXVib Boethii Consolatio philosophiae 315
DLXXxni— Dcviib Canones conciliorum et Decreta pontificum 318
DCXiyb Chalcidius In Timaeiun 325
Dcxvncd Clementis Ars 325
DCXixc Differentiae sermonum 328
Dcxxvnc Eucherii Instructionum über n 328
Dcxxxb— Dcxxxib Eutychis Ars 328
Dcxxxnbc Formulae 329
Dcxxxvi<i Fulgentii Mythologicon 330
DCLvnbcd Gregorii Cura pastoralis 330
DCLXvmb Gregorii Dialogi 330
DCLXxna Gregorii Epistolae 331
DCLXxyb — DCLXXVi^ Gregorü Homiliae in Evangelia 331
DCLXXxma— DCLXXXvmb Hieronymi Epistolae 332
Dcxcm— Dcxcmb Hieronymus In Matthaeum 333
Dcxcyb Hieronymus In Prophetas 333
Dcxcvib Hieronymus De Septem ordinibus ecclesiae 334
Dcxcixa— Dccma Horatius 334
DCCivb Hrabanus Maurus De institutione clericorum 334
Dcciyc Josephus De hello Judaico interprete Rufino 335
Dccxi Isidorus De natura rerum 335
Dccxn— Dccxrva Isidorus De officiis 335
Dccxvmab Juvenalis 335
Dccxxmb Juvencus 336
DCCXXXV— DCCXXXya LuCRDUS » 338
Dccxxxvmb De mensuris 339
Dccxxxvin<i Nonius Marcellus De proprietate sermonum 340
Dccxxxvmf Notkerl Sequentiae 340
DCCXLc Orosius 340
DCCXLiva Ovidii Metamorphoseon 341
DCCLX*> Poenitentiales Mbri. Corrector Burchardi 342
Inhalt xv
Seite
DCCLXi«! De ponderibiis 342
DCCLXix — DCCLXxiiifi Prisciaui lüstitutiones 342
Dccxciv— Dcccxxd Prudeiitius 344
Dcccxxf Regula canonicoiiim 34ß
Dcccxx*» Romigius In Genesim 340
DCCCLVii*^ Tractatus anouymi de primis syllabis 34G
DCCCLxrnb— DCCCLXXivb Vergilius 347
DCCCLXXVi— DCCCLXXvni^ Servius In Vergilium 352
DCCCLXXXvmc Vita Johannis Eleemosynarii 352
Dcccxcvi» Passio Bartholomaei 353
DCCCCVTnb Paulini Petricordiae De vita Martini 353
Dccccxiib Vita Martini auctore Sulpicio Severo 353
ZUM DRITTEN BAND
Dccccxxxiv Versus de volucribus bestiis arboribus 354
DCCCCLixa Der mensch. Körperteile 356
Dccccxcvia Die tiere. Vögel 356
Mxa— Mxxxia Das Pflanzenreich. Kräuter 357
Mxxxvb Dynamidia 363
Mxxxvia— Mxxxvna Macer Floridus De viribus herbarum 365
MXLVib Gaieni Passionarius 367
MXLvnb Hippocratis Epistolae 368
MLivb— MLxe Deutsches aus recepten 368
VERZEICHNIS DER BENUTZTEN HANDSCHRIFTEN 371
VERSCHOLLENE HANDSCHRIFTEN 681
TABELLEN
1. Graffs siglen 687
2. Hoffmanns Übersicht 689
8. Schmellers Sammlungen 690
4. Pipers Verzeichnis 691
5. Doceniana 694
6. Glossenausgaben und glossencoUationen 696
7. Berichtigte textstellen * 705
REGISTER
1. Frühere besitzer der verzeichneten hss 709
2. Sonst erwähnte hss 711
3. Initien der lat. verse 713
4. Deutsche worte der anmerkungen und des Hssverzeichnisses 720
5. Besprochene worte 732
6. Personen- und sachenweiser 763
MCLXVII — MCLXX Hermeneumata Pseudodositheana. Glossae Affatim 1
Oenn. 3, 352. — Ic. 233
ALPHABETISCH GEORDNETE GLOSSARE.
A. BESTIMMBARE.
HERMENEUMATA PSEUDODOSITHEANA.
[Corpus gloss. lat. iii]
MCLXVII
Codex Lugdunensis Voss, graecus 4*^ 7.
1 OvtjXarov sponda bettibret 10^ — 20,37
MCLXVIII
a = Clm. 13002. h = Clm. 22201.
2 Chalazo^ Grando scür a 214^^ hagil. 229^^—169, 13 7
3 l s^ur b 229^—169, 11 Anithon anetum tille^ 6 231^—186, 18 8
4 Cristallos Glaties is a 214^2 ish b
GLOSSAE AFFATIM.
[Corpus gloss. lat. iv]
MCLXIX
Folium Mellicense p. 1^. ^
5 Decipula laqueus edo falla — 503,18 Discrimina missalihu, 1 diuersa — 506,25 9
MCLXX*
Codex Oxoniensis Jun. 25.
ß (118*^) Auetor ortfrumo At contra thara uuidri 10
* Calazo h "- von jüngerer hand b ^ den gll. zum Liber comitis (CCCCXCVI)
schlief sen sich unmittelbar an Dragontopede, homo est qui caudü hab& draconis (502, 12).
Deplere, euacuare (502, 81). Deplet, euacuat, 1 exinanit (502, 82). Decipula usw. Demou,
scius quia scientia inflat. Discrimen, discretio t periculum (506, 28 Discrimen seperatio
discretio). Discrimina. zwar begegnet Dragontopede auch in den Gll. Salomonis {bl. 56<^
der incunabel) ; dass aber vorliegende worte aus den Glossae Affatim geschöpft sind, be-
weist die folge Dragontopede. Deplere; wenn Demon sich dort nicht vorfindet und die
erklärung von Discrimina nicht übereinstimmt, so 7'ührt das daher, dass die drei letzten
gll. ohne linien, vielleicht von anderer hand, nachgetragen wurden * mehr als fünf
Althochdeutsche glossen IV. 1
Ai.rnAiiKTiMf'ii Oeordnkte Glohsark. A. Bkstimmhahi:
Ic. 233. 234
1 AHHiduitafe oinmlzi
2 Adflictioni neizzoscli
3 AdsuetiH kimione
4 Agmiiui iiiMiintri" tiiist
5 AniniudiuTlc nini counia
(i Aiiclanliir ' l'iiclianl atiniizant ^
7 Aduersaiil(js uuidanuiertun
8 Aduocatus zua ladoiitcr
<) Adtentius starhliclior
10 Altercatio strit
11 Artifex meistar
12 Actu ahtu tati ^
13 Appellatiuum kinätlicher
14 Arrogantes hmomli
15 Absurdum uufroi^
16 Ad propagand zikipreittenne
Abdicat fenjliedo 17
Ahsquc* fcdorc aiia uuara 18
Adniiniculuni zihelfu 19
Amenticus urnuiati 20
Auidus ehtic'^ 21
Atritus ferzorau ferthrosca"® 22
(118^^) Abacta foiia kitanen 23
Adrogantia keili 24
Acomoda zikmueiTe"^ 25
Antecellit furi ferit 26
Adteiide ana thencbi 27
Adstibulatio urchundi 28
Ambiziosus kiri 29
Abrogans frechi 30
Aliquomodo &hi uuelicho mezu 31
sechstel des glossars Ic. stellen einen auszug aus den Affatim-gll. dar, ivelcher im gan-
gen deren folge wahrt. Störungen zeigen sich hauptsächlich dort, wo zioei gll, in einer
zeile stehen : die zweite fällt dann vielfach aus der Affatim-ordnung heraus oder gehört
überhaupt nicht zu diesem glossar. schon in der vorläge scheinen also fremde gll. frei
gebliebenen zeilenteilen eingeschrieben gewesen zu sein, allerdings kann das benutzte
Affatim-exemplar vollständiger gewesen sein; hin und wider stimmt nämlich zu Ic. das
mit Affatim nahe vertoandte glossar Abstrusa (CGL iv,l ff) in ivorten, die der ausgäbe
von Affatim fehlen, erledigt sich somit BKögels ansieht {Beitr. 9, 334^), es liege in
Ic. ein umgearbeitetes excerpt der Keronischen gll. vor, so bleibt doch noch manches
nicht sicher deutbar, ivoher rührt es, dass beim C und beim O ein späterer Affatim-
abschnitt einem früheren vorangeht ? hier und öfter bemerkt man, dass mit beginn einer
neuen spalte der hs. ein loechsel in den gll. eintritt, dh. abschnitte aus Affatim anheben,
nachdem vorher andersartiges gestanden hatte, oder umgekehrt, die vorläge dürfte dar-
nach unserer hs. ähnlich eingerichtet gewesen sein, tvie erklärt es sich ferner, dass die
fremden bestandteile vom M ab stets am schliiss der buchstaben sich finden, bei A und
D aber zu anfang und bei C eingeschlossen zivischen 2 Affatim- stücken? über die her-
hunft der nicht aus Affatim stammenden gll. steht trotz Kögels bemühungen wenig fest:
unzioeifelhaft sind nur einige entlehnungen aus dem Matthaeus und der homilie De voca-
tione gentium der Fragmenta theotisca ; sie löurden daher allein von mir ziffernmäfsig
bezeichnet. Anachorita, Cenobitarum und Sarabaitarum, alle drei blässer geschrieben, iver-
den aus der Benedictinerregel c. 1 genommen sein {bedeutet GR nach Anachorita Glossae
regulae? und bezieht sich eG {-= e glossis?) hinter Supplicat auf Sarabaitarum in der
gleichen zeile der nächsten spalte?), zu Gregors Homilien 1, 1 p. 1439 kayin gehören
Ad propagand und Torosa cemx, zu des Hieronymus vorrede zum Pentateuch Apocri-
forum und Deleramenta ^ Anelant' hs. ^ atimizant] das ziueite i angehängt, nt li-
giert ^ tati nebengeschr. * Kögel vermutet unfori ^ ehtic neben Auidus, über
ferzoran throsca'^
loelchem auidu steht « es steht Atritus. fer "^ die gl. nimmt Kögel — zi kifuerre.
die über das folgende Adsumptioue geschriebene gl. ist ausradiert
MCLXX Glossae Affatim
Ic. 234. 235
1 Arehana ^ heilac kliuni
2 x\ngit^ angustit
3 Agnitio urchnat^
4 Annosa iarsanii giu
5 Anxie aiigu^lili
6 Angariaü kinotta [angariaverit Matth.
7 5, 41]
8 Aiiime^ fidei luzil kiloubiiii [Matth.
9 6, 30]
10 Alabastrum olifaz salpfaz [Matth. 26, 7]
11 Azimoruin ostrono [Matth. 26, 17]
12 Agniin figuli hauenares* laiit [Matth.
13 27, 7. 10 = Fi-agm. theot. xxiv, 14]
14 Appetunt choront
15 Apocriforum zuui uligo
16 Abigebat uzfer tre^p
17 Auctum funtan
18 (118*3) Alui^ zoh. fuata
19 Ast^ kiuiüsso sar^ [471, 10 Ast statim?]
20 Aras'^ altara
21 Ater" forzih
22 Ad plagam zi halbo^
23 Ariolus^ liozo
24 iEther^ himil [473, 15 Aeter celum]
25 Ataui^^ entriske [472, 33 Attaiü anti-
26 qui]
27 Atria^^ frithof [472, 43 Atria porticum]
28 Adpendet ahtot [473, 38 Adpendit
29 aestimat pensat metitur]
30 Aleum^^ tiufin imo^^ [473, 48 Alueum
31 profundum]
Area^^ leiini [476, 54 n. anm. Areae 32
ubi fruges excutiuntur] 33
A tergo^'^ aftuuart [476, 22 A tergo a 34
posteriore] 35
Adserit^^ qhidit [477, 13 Adserit dicit 36
adfirniat] 37
Adfectum nmotuiiillo. miiina ^* [476, 34 38
Afectiiin desiderium amor dilectio] 39
Alligoria kilihnissi [477,2 Allegoria si- 40
militudo] 41
Apices^^ puoli staba [477, 48 Apices 42
litteras] 43
Abd^tum^s kiporgan [478, 29 Abditum 44
absconditum] 45
Alimonia lipnara [478, 15 Alimonia 46
uictualia esca] 47
Amictus kiuuatit [478, 18 Amictus 48
uestitus] 49
Adnixus ingunnan kifuagit^^ [479, 43 50
Adnixus conatus] 51
Agiograf a uuih kischrip [479, 52 Agio- 52
grafa sancta scriptura] 53
Agit^'^ tregit [479, 57 Agit portat] 54
Aditus^'^ incanc [480, 26 u. anm. Adi- 55
tus introitus iiigressus accessus] 56
Agrigula lan*si do lo [480, 37 Agricola 57
colonus cultor agri] 58
Acula^^ l sidi lo [482, 36 tt. anm. 59
Accola in tuo manens?] 60
Angor^^ unfroi 61
Aditus^'^ incanc zuakanc 62
* beide gll. in einer zeile "^ dieselbe deutsche gl. über dem folgenden Adulatio aus-
radiert ^ l. Minime Nyerup, loas die deutsche Übersetzung voraussetzt: sohin ist die
glossatur alter als ihre alphabetische umordnung. dies minimae hat Sabatier für mo-
dicae der Vulg. nur hier, nicht auch Matth. 8, 26. 14, 31. 16, 8 * hauenares] das
erste e aus sl corr. ° beide gll. in einer zeile " sar nebengeschr. '' beide gll. in
einer zeile. Atrium vermutete Nyerup. vgl. 3, 27 ^ haibo] h aus corr. » beide gll.
in einer zeile ^" beide gll. in einer zeile ^^ beide gll, in einer zeile ^^ imo ist
lool mit Kögel als lat. aufzufassen ^^ beide gll. in einer zeile ^* darauf Adnec-
teans ohne gl. [476, 38 Adnectans donans] ^^ beide gll. in einer zeile ^^ kifuagit
nebengeschr. ^' beide gll. in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile. s. unten 4, 16
^* s. oben z. 55
Ai.iMfM'.KTi^cFr Okordnkti: rii.ossAi'j:. A. I^rmtimmhare
k. 235. 23Ö
1 Aiiihioiitibus iiinbi caiiü'n» |48(), 42 Aiii-
2 l)i('ntil)ii.s cinMiiiHliintibusJ
H Ad liinina /i 1)01(1111 [480, 52 Ad limina
4 ad |)orta>|
5 Asportat intro git [482, 41 Asportat
() ahducit auchit aufort abstrahit]
7 Adolet^ inprciinit [482, 27 Adolet in-
8 cendit uel incensum poiiit]
9 Allilia^ fliukeiiti [481, 2 Allilia stu-
10 dio .saginata uel uolatilia]
11 (118«*^) Adoriri pigunst [483, 34 Ado-
12 rire incipit]
13 Agonia cambri snelli'^ [483, 17 Agonia
14 alagritas uigor]
15 Agoii^ fehta ila [483,40 Agon pugiia]
16 Angor^ uiifioi [483,53 «. amn. Angor
17 tristitia siue tristis]
18 Austeritas s^ar fi. herti [484, 33 Auyte-
19 ritas seueritas]
20 Aurora tagoroth [485, 5 Aurora matu-
21 tinum tempus]
22 Auulsus kescheidan [48 G, G Auulsus
23 separatus abductus]
24 Arduum unsamft [485, 10 Arduum dif-
25 ficile]
26 Artus keleih [487, 10 Artus iuncturae
27 membrorum]
28 Artus fingar [487, 11 Artus digitos
29 aut reliqua noda]
30 A^Holens heffi nti [483, 2G Attolleiis
31 eregens eleuaiis]
32 Aelimentum kiscaft [478, 8 Aelimen-
33 tum creaturarum est?]
34 Adserit* qhuidit. festinot
35 Ambitiosa kiri \s. unten Non est ambitiosa]
Affectum'' uuillo 30
Absurdum, iiiconueiiions. unkirint lih 37
diuersum, missilih dissonum. dissi- 38
milem, unkilih*^ |486, 40 Absursum 39
infirmum inconueniens ?J 40
Abnueit*^ uueriTuuidrot 41
Adteiide ausculta, hori ^ 42
(118^^) BellicoRus chuoni inuuige [488, 43
24 Bellicosus uir assiduus in bello] 44
Babtismmn uuaskiuuazar [487, 12 Bap- 45
tismum lauacrmu tincturium] 46
Basilla chuningin [487, 14 Basilla re- 47
gina] 48
Bachi entriske [487, 17 ii. amn. Bachi 49
antiqui] 50
Baratrum tiufin [487, 19 Baratmm 51
uorago carens fundum uel fossa] 52
Barbarica culdinas uuerh [487, 2G Bar- 53
barica opera de auro] 54
Baiolus traganter [487, 28 Baiolus ge- 55
rolus portator] 56
Barbaras eli diotic^ [4=87, 45 Barbaras 57
inquinatus contaminatus] 58
Beneficus uuala. tuanti^^ [488, 4 Bene- 59
ficus bene agens] 60
Bipiiinis achus zuuiuuas [489, 2 Bipin- 61
nis securis amagonicarum] 62
Boreas northuuint [489, 23 u. amn. 63
Boreas uentus aquilo dicitur] 64
Brutus ^^ tumber narro [489, 38 Brutus 65
stultus grauis stupidus hebis insipiens] 66
Conperi archanta. fand [499, 3 Con- 67
peri cognoui] 68
s.
^ leide gll. in einer zeile ^ snelli nebengeschr. ^ beide gll. in einer seile
oben 3, 36 ^ s. oben 3, 38 ^ dh. Absurdü. diuersö | dissonü. dissimile nehmen zivei
text Zeilen ein, das andere ist über Absurdil, diuersü und dissimile übergeschrieben "^ da-
vor Anachorita GR und darüber segregatus. a grege separatus, diese und die beiden fol-
genden gll. blässer, aber vom Schreiber des übrigen. Abnueit] it blässer ^ darauf
freier räum für fünf gll » eli diotic auf rasur ^" tuanti] nt li giert ^^ darauf
freier räum für zwei gll.
MCLXX Glossae Akfatiini
le. 236. 237
2
3
4
ö
Ü
8
\)
10
11
12
18
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
;u
32
33
34
Coniim'zsationos ^ huorighiu counia |498,
31 Coniesationos luxorioi^a coimiuia
cum inerotricibusl
Coinnmiiein uDreini [499, 21 Conimu-
neni iiiinunduni]
Constantia fast nuiati. fai^tlicho [500, 45
Constantia aiiimi firiuitas]
Cruenta emiuatP [501, 22 u. anm.
Cruenta uexatio]
Cuidani sumalichenio [501, 42 Cuidam
alicuij
Cuiusquc eoso imenio [501, 44 Ciüus-
que cuiuscuinquej
Cuiuspiain ethes uueliches [501, 45
Cuiuspiam aiicuiunj
Cuiusque modo ihe^ so uueliches nu
[501, 47 Cuiusque modo qualiscuius-
que]
Conspicuum ougazorhto [501, 11 Con-
spicuum qui uidit et conspicit]
Cunctatur zuui ulot [501, 37 it. anm.
Cunctatur dubitat]
Consultat fra get kirates. deliberat ahtot.
thenchit'^ [497, 55 Consultat coii-
silium quaerit]
(118^^) Conpassio erbarmida
Corruunt rihtant
Condiscendunt erbarmeiit
Conscü kiuuizuu
Constat* kistat
Cliens* kinoscaf
Coiig^uenter kilimpflicho
Coutemplationis ^ kisiht
Coiitemtus fermanent
Calcuhis zaiitro
Censeiitur kiskoritsiiit
Co"fertis uuantolont
Consternebaut ferbrachun
Coiidicio euua kisezit^
Cecinit forachundit
Catholicus allicher. kilaupfto
Consultum kiratan
Coetaneos kialtro
Concionatur filosprechot
Conparatio uuidarmez
Cerimouia kelt
Contumax einstritic
Citra'' eiiont
Cloes "^ regaii
Contubemium kinoscaf
Cenum^ horo
Clemens'^ kenadiger
Carina^ sclief
Congeries^ samanunga^^
(IIS'^^) Cogerunt patun^^
Curia iiiahal
Coaceruant uffont paront
Coaptans fuaganti
Constibata kithrungan
Cremunt ^^ cremizont
Crimen ^^ lastar
Coors^^ übirinc
Crassator arger
Centrum stupf
Coaliscant eruuahsant
Commentum urdahti
Caeleps^* ungihiuuit
Consuunt^* siuuant^^
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
m
67
68
^ cömezsatiö hs. ^ Kögels änderung armuati s. 337 scheint unnötig; emiuati ist
ahstractum zum part. ermuat, eiTQuait fatigatus, vexatus ^ deliberat steht neben, ahtot.
thenchit imter csultat * beide gll. in einer zeile ^ nis steht über cteplatio ^ euua
kisezit auf rasur '' beide gll. in einer zeile. vgl. 500, 35 Cloes pluuia ^ beide gll.
in einer zeile ^ beide gll. in einer zeile ^° darauf freier räum für eine gl. " co-
gerunt steht in dem räum, den eigentlich mahal, das nun nebengeschrieben ist, einnehmen
sollte; patun {Kögel vermutet peitun) befindet sich daher oberhalb der columne ^^ l.
Fremunt Kögel ^' beide gll. in einer zeile ^* beide gll. in einer zeile *^ siuuant]
nt li giert
ALi'HAiiKi is( n (Jfookdnkte Gi/jhbark. A. Bestimmbare
Ic. 237. 238
iiiiniui kiuuonto-
1 CaiiK'^ caule chuti
2 Coiicilio^ siiana
3 Congimiiiuiiit kimachoiit
4 CnrdinoH orbi« unihiringos skenlar
5 Coguiit poit tiint
6 Ouritatoin inutuaiii
7 lata 2
8 Coiicitauit er uuahta
0 Clangoris calmcs
10 Congratulaniini ebanfrcuuet
] l Coiisistere ebanstaiitan
12 Concessa^ kckepan
13 Coniuilya^ kiskeidan
14 Colafis* fustim [Matth. 26, 67J
15 Corrigit* manot. rihtit''
16 Cohortcni umbirinc [Matth. 27, 27]
17 Claniidem cotu uueppirot^ [Matth. 21 ,2%']
18 Caluarie locus '^ hamalunc stat^ [Matth.
19 27, 33]
20 (118^*) Cati-'^zizat refsit. notit. iizuuirfit
21 [490, 12 Catazizat confutat redarguit
22 obiurga ediicit aut eicit inibuit]
23 Calles^ uuec inholze [490, 24 Calles
24 iiiae in silua]
25 Cassum^ italin umbiderbi [490, 43
26 u. anm. Cassum inane superuacuum]
27 Capacitas uuitiii. rumin ^^ [490, 48
28 u. anm.. Capacitas amplitudo]
29 Clamitat filoharet [491, 13 Clamitat
30 niultum clamat uel saepius clamat]
31 Clamii stillo. Toucno [491, 50 Clam
32 occulte latenter]
33 Caterua^^ menighi [492, 23 Caterua
iiiultitudoj 34
Catalocus uuihero zala [492, 26 u.anm. 35
CataloegUH iustorum numerus] 36
Censet^^ ertcilit setit^^ [492,58 Censet 37
iudicc defendit] 38
Ceu^^ so sama [493, 3 ii. anm. Ceu 39
quasi uel uelutij 40
Crebriscunt kim*nacfaltont [493, 41 41
u. anm. Crebriscunt inultiplicantm* 42
aut inualiscunt uel innotiscunt] 43
Crepidini enti uuazaro. opanontic [494, 4 44
Crepidini summitas ripanun] 45
Cliens^* friunt^^ schalh [495, 16 Cliens 46
amicus minor susceptus] 47
chot
Connectit^* kisamanoT kima kifuagit^^ 48
[496, 45 Conectit coniungit] 49
Diliciis uuela libi
Damnat fristot. scadot. nidrit
Discoiis unsenfte
Deleramenta kitroc
Deuteronomium^^ auar spracha
Deterrime crim licho
Distinctio untar skeid^"^
Dementia uuot nissa
Disputatio reda
Disceptabant redinoTon
Deuotus uuillic
Demum^^ az iungist
Diffusa ^^ kispreitit
Dissertus kiler ter
Decoloratus auaro. missiuaro^^
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
* beide gll. in einer zeile ^ kiuuontolata] nt ligiert. — kiuuantolota ^ leide gll.
in einer zeile * beide gll. in einer zeile « rihtit] das erste i angehängt; unter Cor-
rigit, also neben umbirinc, stellt monet « l. roc Nyerup ^ loc hs. « darauf bläs-
ser, aber vom Schreiber cenobitar und darunter commune uiuentiü ^ beide gll. in
einer zeile ^^ rumin] i angehängt i' beide gll. in einer zeile ^^ ^^^-^g gn ^^^
einer zeile '^ unter berücksichtigung von 31, 36 Censet statuet aut iubet uel definit
wird sezit zit lesen sein, vgl. auch Kögel s. 339 " beide gll. in einer zeile ^^ friunt]
nt ligiert ^^ deuteronom hs. ^^ untar skeid] k aus c corr. ^^ beide gll. in einer
zeile ^» missiuaro] das erste i angehängt -" kifuagit unter cnectit
MCLXX Glossae An ahm
Ic. 238. 239
1 Damnationis hnz nist<i^
2(119''^M Mülles- iinibiik>rbe [53S, 39
Mollcs iianil
o
4 Mos 2 situ, luiisa [539, 8 Mos mores
5
(3
aiit eoiisuetiulo]
Ärorus"^ poum [538, 46 Monis arbor]
7 Mora^ epfili [538, 47 Mora pommaj
8 Monachus einogo [539, 7 Monachus so-
0 latarius]
10 Morbus* sichin [539, 2 Morbus cgro-
11 tatio]
12 Molosus nulho |539, 9 Molosus canis
13 rusticus]
14 Molares khini zeni"' [539, 10 u. anm.
15 ^Molares dentes extremi]
16 Mucro uuafFan [539, 11 Mucro gladius
17 uel Caput gladii]
18 Mulcai'c pitrettan [539, 22 Mulcare cal-
19 care uexare]
20 Mulcere slihtani.^ kinaden [539, 25
21 Mulcere placare lenire uel declarare]
22 Muscipula strhc" angul [539, 29 u.
23 am)i. Muscipula laqueus uel temptatio]
24 Multifarie manegen quhitin [539, 30
25 Multifariae uiultis sermonibus]
26 Munificencia marlih kepa [539, 36 Mu-
27 nificentia publicus opus id est donatio]
28 Munitus umbi festinot [539,42 Munitus
29 circumdatus]
30 Musitat mur morot [539, 53 Mussitat
31 munnurat]
Meracissimuni eiiuiolt thurahnoht 32
MuulHcus erliaft kebo^ [539, 34 i^ «w?7. 33
Munificus munerator aut honorificus] 34
(119''-) Nascitur kii'olget consequitur 35
adipiscitur^ [540, 5 Nancciscitur ade- 36
piscitur aut potitur] 37
Nauus kifolgenti [540, 22 Nauus ob- 38
sequens] 39
Nandi^^ snachandi [540, 12 Nandi na- 40
tandi] 41
Naulum^^ feriscaz 42
Natus^^ kizogan [540, 24 Natus nu- 43
tritus] 44
Nauiter iligo [540, 19 Nauiter stu- 45
diosae; 540, 27 Nauiter strinuae uiri- 46
liter] 47
Nazaret roiiii uuihi [540, 29 Nazaretli 48
niundiciarum] 49
Nectar lionec. uuin [540, 32 Nectar 50
inel sine uinum aut odoris] 51
not
Nectit^^ piiitit. kisama [540, 37 Nectit 52
conligat aut alligat] 53
Nex^2 toth [540, 42 Nex murs uel 54
supplicium] 55
Nexe^^ kipuntan^* [540, 39 Nexae li- 56
gatus] 57
Necat^^ slahit [540, 43 Necat occidit] 58
Nexa^^ kisamantont^^ puntan [540, 40 59
Nexa coniuncta ligata] 60
Nefas ^'^ unkiuuahtlih sunta^^ [vgl. 540, 61
5 6 u. anm. Nef ariam miserabile scelus] 62
tu
^ darauf diumü. multite 1 diutinü; poris [507, 47 Diuturnum multi temporis; 507, 48
Diutinum diuturoum], dann fehlt ein dopi)elhl. ^ beide gll. in einer zeile ^ beide
yll. in einer zeile * darauf in der gleichen zeile ohne gl. munim [539, 45 Mummen
tutio] ^ khini zeni] das zweite i angehängt ^ l. slihtan Nyerup '' l. strihe Kögel
^ darauf molib ; ohne gl. [538, 30 Molibus saxis] ; rest der spalte {räum für acht gll.)
leer * adipiscitiu- über den beiden vorhergehenden ivorten ^" beid^ gll. in einer zeile
^^ daneben nutritus ^^ jjßi^Q gU i^ einer zeile " beide gll. in einer zeile ^* ki-
puntan] nt ligiert ^^ beide gll. in einer zeile ^^ kisamantont] beide nt ligiert. l. ki-
samanot ^' sunta lüiter Nefas, etwas höher rechts als noh luzil
AlPHAIJKTIHCH OkoIIUNKIE GlOHHAKK. A. Be8TIMMHAKE
Ic. 239. 240
1 Nee (luisquiun noh luzil [540, 48 Nee
2 quisquani iice niodicumj
:J Nefanda unsakeiidi 1540, 53 Nefanda
4 Moii diecMula]
5 Nefarius sunt haftin |'540, 54 Nefarius
6 sceleratus]
7 Neniirum ano zuiiial [540, 58 Neniirum
8 profeetus sine dubio]
9 Nempe^ kiuuisso [540,59 Nempe certe]
10 Nee non^ uzan auh [541, 19 Nee non
11 sed et]
12 Neominia chirih uuihi [540, 61 ii. anm.
13 Neonieuia kalendae]
14 Nequeunt ni magun [540, 63 Nequiunt
15 non possunt difieiunt]
16 Neutrum noh thizi noh thaz nmuedrisc^
17 [541, 6 Neutrum uequae hoc nequae
18 illud]
19 Necdum ninoh [541, 11 Necdum nee
20 adhuc]
21 Nee procul noh ferro [541, 16 Nee
22 procul non longe]
23 Nemus holz^ [541, 21 Nemus silua]
24 Nemorosus holzohti astolohti [541, 22
25 Nemorosum frondosmn]
26 Nicromantia sela f hello kihalota [541,
27 26 Nicromantia quotiens anima ab
28 inferis reuocata]
29 Nidore suuecho stanche [541, 29 Ni-
30 dore odore]
31 Nihilhominus niuuihtu min [541, 30
32 Nihilominus nihil minus si quoque usw.]
33 (119^^) Nimiriun kiuuisso trhatouuntar-
34 lih* [541, 32 Nimirum ualde mirum
35 aut sine dubio]
Nisus'' picunnan [541, 36 Nisus cona- 36
tus uel mollitusj 37
Nititur^ pikinnit^ [541, 37 Nititur co- 38
natur aut labore] 39
Nitens" kancanti^ [541, 43 Nitens am- 40
bulans aut incumbens] 41
Nixus" kipogan [541, 46 Nixus cunms 42
uel pronus incumbens] 43
Nitet^ schinit [541, 48 Nitit splendit 44
uel lucet] 45
Nonne ^ ninu uuenne [542, 5 Nonne 46
numquid non] 47
Norma mez sprata [542, 9 Norma men- 48
sura regula uel aequitas] 49
Norunt ni uuizun [vgl. 125, 39 Norunt 50
nouerunt] 51
Noscit^^ quhidit. pilazit [542, 13 Noscit 52
dicit ignuscit] 53
Noxa^^ sunta [542, 19 Noxa crimen 54
uel peccata uel culpa] 55
Nouales felth. holzniuuaz^^ [542, 17 56
u. anm. Nouales campos uel siluas 57
nuper satas] 58
Nugas^^ umiderbi^^ [542, 38 Nugas 59
inutilis] 60
Nutui2 kiuualti. kifti [542, 41 Nutu 61
gestu oris luminum uel potestatis] 62
Numen^* chraft. pipoT [542, 42 Nu- 63
men maiestatis aut iussio] 64
Nnat^* zuuiflot [542, 48 Nutat titubat 65
trenmlat uacellat] ijij
Nummularius munizari [542, 49 u. anm. 67
Nummularius nummorum praerogator] 68
Nummisma muniza [542, 50 Num- 69
misma nummi percussura] 70
^ beide gll. in einer zeile ^ niuuedrisc nehengeschr,, das erste i angehängt
* darauf in der gleichen zeile Nibarus ohne \gl. [541, 25 u. anm. Nibarus splendi-
dus] * trhatouun neben Nimii'fl, tarlih über trhatouun ^ beide gll. in einer zeile
^ pikinnit] das letzte i angehängt ' beide gll. in einer zeile ^ kancanti] nt ligiert
^ beide gll. in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile " niuuaz] i angehängt
^^ beide gll. in einer zeile " l. umbiderbi Nyerup i*
zeile
beide gll. in einer
MCLXX Gloshak Affatim
Ic, 240. 241
1 Nuncupat iumh mit [542, 51 Nuiicupal
2 noniiiuit)
3 Niipcr^ nahuii [542, 55 Nupcr reccnti
4 tempore]
5 Niims^ kiumilt [542, 58 Nuros^ po-
G testas deifica]
7 Nusquani Inni. heinero^ steti [543, 5
8 Nusqiuun nuUo in loco]
9 Nubila* scato iiuolchan [543, 8 Nubila
10 umbrosa; 543, 9 Nubila nubis uel
11 aninia]
12 Nonnulli* ?>umeliche manege^ [542, 3
13 Nonnulli aliquanti uel aliqui]
14 Non discrepat uimissilutit^
15 Non inritatur nipismerot [1 Cor. 13, 5
IG r= Fragm. theot. xxix, 14]
17 Non inflatur niziplait sih [1 Cor. 13, 4
18 = Fragm. theot. xxix, 13]
19 Non emmulatur nist abulgic [ib.]
20 Non est ambitiosa nist kiri [1 Cor. 13,
21 5 = Frag))}, theot. xxix, 14]
22 Non perperam achust"^ [1 Cor. 13, 4
23 = Fragm. theot. xxix, 13]
24 (119**) Officiens^ uuidar sachandi uui-
25 darf&htanti^ [544, 25 Officiens re-
26 pugnans]
27 Officere terran^^ [544, 27 Officere no-
28 cere]
29 Obliqum übirinc. kipogan [544, 37 Ob-
30 liquum gymm aut cunium uel de
31 angulo in angiüo]
32 Oblicus missiuuentit [544, 39 Obliquus
33 transuersus]
Obnixe picun nan^^ [544, 47 Obnixe 34
conate] 35
Obstinatio hart numti [544, 51 u. anm. 36
Obstinatio mentis duritia uel in- 37
tentio] 38
Obstinate illun. anauuartu [544, 52 u. 39
a7im. Obstinate inten tiosae] 40
Opitulante helfantemo [544, 57 Opitu- 41
lante adiuuante] 42
Obiciunt cacan sezant [544, 58 u. anm. 43
Obiciunt opponunt] 44
Obpilat cacankinet^^ [545, 7 Oppilat 45
obdurat obcludit] 46
Opidum thorf. kizimbri chas tella^^ 47
[545, 8 Oppidum urbem uel muni- 48
cipium] 49
Opinio^* kiuuaht [545, 11 Opinio ex- 50
timatio] 51
Obsida^* piseizan übicancan [545, 41 52
Obsita obsessa aut circumdata] 53
Obici^^ fertriban [545, 24 Obici repelli] 54
Opifex^^ adalmeistar [545, 35 Opifex 55
artifex fabricatur] 56
Ob id^^ thurahthaz [545, 30 u. anm. 57
Ob id propter hoc] 58
Officium 1« thionost [545, 34 Officium 59
obsequium] 60
Omitto ferlazo [545, 32 Omitto prae- 61
terio demitto] 62
Opstipuit er eghisot uuarth [545, 37 63
Obstipuit obstupef actum est] 64
Obriguit eregisot uuarth erqhuoman. 65
emarcuit^'^ [545, 38 Obriguit obsti- 66
guit emarcuit] 67
^ aus Nutus entstellt, wie Nyerup sah ' Inni. hei-
* beide gll. in einer zeile ^ manage untergeschr.
^ beide gll. in einer seile
nero] das erste i angehängt
' nimissilutit] das zweite i angehängt "^ darauf Neoffitus mit ausradierter gl.,
dann freier räum für zivei gll. ^ davor freier räum für vier gll. . ^ uuidarf&htanti
nebengeschr. ^^ terran nebengeschr. ^^ neben obnixe steht conate ^^ cacankinet
nebengeschr., die übergeschr. gl. ausradiert " chas tella nebengeschr. ^* beide gll.
in einer zeile '^ beide gll. in einer zeile ^^ beide gll, in einer zeile ^^ erqhuo-
man. emarcuit nebengeschr.
10
AlJ'HAIir/nsciI rjKOHIiNKTK (iLOSHARE. A. BESTIMMBARE
Ic. 241. 242
1 Ohripere i)isimi(;lmii [r>45, 39 Obripeic
2 docipere]
3 OliiTipum himil [54'), 51 Olympum
4 raoluni ud niMio|
5 Obulus zuuelif scaza^ [545, 56 u. anm.
G Obolus exigims paecimiae numerus]
7 ()j;)orhiiuis'^ ki uuor saniin [545, 57
8 Oportunus ueccssarius |
9 (119'^^) Oblatio offmii ga [543, 10 Oh-
io lato offerto]
11 Opansum uuil lachan inhuse [543, 12
12 Oppansuin ueluni in scena undique
13 panditur]
14 Oracula anuurti^ pipot [543, 18 Ora-
15 cula responsa mandata praecepta]
16 Orator kisprachi [543, 17 Orator elo-
17 quens]
18 Ora* marchalantes "^ [543, 19 Ora re-
19 gionis finis]
20 Ora^ antlutti.^ stath [543, 20 Ora
21 uultus uel finis]
22 Obtare keuuellan. kiuunscan [543, 21
23 Obtare elegere]
24 Opago catbachi [543, 25 Opaco tectura]
25 Osanna lieili ke halt [543, 28 Osanna
26 saluifica]
27 Obest*^^ uuidar uuert ist [543, 31 Obest
28 impedit]
29 Ohiectat ka kinit. kakinit'^ [543, 36
30 Ohiectat obuiat]
31 Obsecro pisuuerro. pittu [543, 47 Oh-
32 secro adiuro]
33 Operitur pitit [543, 56 Operitur expec-
34 tatur]
Operitur^ piscouuot pihaltit^ |543, 57 35
Opperit conperit aut ohsemat] 36
Obsessuni pi fan gan [543, 62 Obses- 37
suni circunidatuni] 38
Olocausta zepar [545, 60 u. anin. Olo- 39
causta sacrificiaj 40
Ohnixus piduungan. thiomot |546, 13 41
Ohnoxius subditus aut obligatus] 42
Obducta kisezit [546, 16 Obducta op- 43
posita uel tracta] 44
Occuhuit pileip. f uuarth [546, 26 Oc- 45
cubiit interiit niortuus est] 40
Obtutibus kisihtige [546, 37 Obtutibus 47
uisibus] 48
Obtundere piuuer ian^^ [546, 38 Ob- 49
tundere prohibere] 50
Ohtunsus kiplentit [546, 40 Obtunsus 51
obcaecatus] 52
Obtunsa kimeitiu [546, 41 Obtunsa 53
stulta uel stolida] 54
Occumbere feruuerdan [546, 42 Oc- 55
cumhere interire] 56
Onustum follan. kilatanan [546, 43 57
Onustum plenuni honeratum] 58
Obiurgat refsit. schiltit^^ [546, 45 Ob- 59
iurgat castigat culpat] 60
(119^2) Ohnubit pi de chit [546, 48 61
Ohnubit coperit obtegit] 62
Olus karuur^2 [^4^^^ 49 Olus olera] 63
Obmutiscere^^ erstäme^* [546, 53 Om- 64
mutiscere tacere] 65
OfFeris piutis 66
Obstrusum anzogan 67
^ scazajcaM^acorr. '^ oportun^ 7i6\ ^ l.dLutmniiNyerup ^ beide gll. in einer zeüe
^ lantes und antlutti] nt ligiert ^ darauf in der gleichen zeile ob. pp (^= praepo-
sitio) ohne gl. ' kakinit] das ziveite k aus c corr., das zioeite i angehängt ^ dar-
auf in der gleichen zeile olT ohne gl. [544, 59 Olim antiquitus uel aliquando] ^ pi-
haltit links nebengeschr. ^^ piuuer ian] das zweite i vielleicht durchstrichen ^^ dann
freier räum für eine gl. ^^ mir scheint karuun {plur. wie im lat.) wahrscheinlicher
als Kögels kartuurz ^^ obmutiscere] re steht mit vericeisung hinter olus ^* l. er-
stüme. darauf obturare mit übergeschriebenem obstruere [546, 55 Obturare obstruere]
MCLXX Glossae Affatim
11
Ic. 242. 243
1 Omiiis ^ menclinti 1546, 31 Oiuiiis gaii-
2 (Ions laetans?]
3 Otius horsco
4 Opern helfa
ö Opiilentia kiiiiibt-
6 Pascha luiizitbruuiiga ostra^ [546, 59
7 Pascha passio grecuin est]
8 Passmi * hina uart
9 Phase ostra [546, 60 Phase pascha]
10 Patibulum uuizipom [547, 1 Patibulum
11 cruceni nel stipistes]
12 Paraclitum trost [547, 2 Paraclitum
13 consolatoiium ]
14 Patriai-cb* bohfater [547, 3 Patriarcha
15 princeps patnim]
16 Patruus fatro [547, 9 Patruus frater
17 patris]
18 Palmites esti sumarlota [547, 17 Pal-
19 mites sarmentimi]
20 Patiüis offonontem [547, 20 u. anm.
21 Patulis patentibus aut expansis]
22 Pansa erdbenit [547, 25 Pansa ex-
23 pansa]
24 Portenta uuntar [555, 1 Portenda signa
25 uel niirabilia]
26 (119^3) Patricida ther fat slabit inti
27 muat ^
28 Parricida thiu chinth slabit [547, 34
29 u. anm. Patricida et parricida idem
30 qui parentem occidit]
31 Parintalia erotac beidenero [547, 43 Pa-
32 rentalia dies festa paganorum]
Pictuni sannmunga. feistin
Pactum conucntum]
Palestra kirungan [547, 56
lucta]
[547,
49 33
34
Palestra 35
36
Palpare fiehon^ [548, 5 Palpare blau- 37
dire uel adtractare] 38
Pallautcs fliobinti [548, 7 Pallantes 39
sparsi uel diuersa fugientes uel fu- 40
gientes dispersi] 41
Palmatus kihoupit pantot [548, 10 Pal- 42
matus laureatus aut coronatus] 43
Plaudete ban%lago& [548, 15 Plaudite 44
manibus conponite] 45
Plaga bmilisc'^ balba balba» [548, 18 46
Plaga caeli pars uel tractus] 47
Plaustrum uuagan [548, 25 Plaustrum 48
carpentum] 49
Pantera nezi® [548, 33 Pantera retia] 50
Parsimonia fasta. furi purt [548, 88 51
u. mini. Parsimonia frugalitas uel 52
temperantia uel abstinentia] 53
Parumper pede luzil^^ [548, 46 Pa- 54
rumper ualde modicum uel parum] 55
Pausillulum luzil [548, 48 u. anm. 56
Pausillulum mocbcum] 57
Paulatim aft teilum [548, 49 Paulatim 58
per partes] 59
Parsurus teilinti [549, 2 u. anm. Par- 60
surus partiturus] 61
Patrantur zua^^ sib nabant^^frä dibant^^ 62
[549, 13 Patrantur perficiuntur per- 63
petrantur] 64
Poebus ^^ sunna [549, 17 Poebus sol] 65
^ daneben {und vor pallantes sp. 3) l hiris: ist hilaris gemeint? ^ darauf freier
räum für fünf glJ. ^ ostra nebengeachr. * daneben ubiq;. hinauart gehört noch als
iceitere gl. zu Pascha (= transitus), loie schon Nyerup sah ^ inti muat über ther fat
slabit " flehen] o ivahr scheinlicher als a ' ?. himilisc Nyerup ® das zweite
halba nebengeschr. ^ nezi nebengeschr.; die über pantera geschriebene gl. ist ausra-
diert ^" luzil nebengeschr. pede scheint anzugeben, dass soivol parumper wie pausillu-
lum mit luzil übersetzt iverden sollen; oder ist lat. pede(temptim) gemeint? ^^ zua] z
aus n corr. ^- nahant und dihantj nt ligiert " diese gl. und 12, 1 in einer zeile
12
Alphabktibc^h (jkordnetk riLossAiii:. A. BewtIxMmbar]:
h. 243. 244
1 Pecua rindir 1549, 21 Pccua aniicntal
2 Plcrique^ hiiiiic niaMa;^*' 1549, 44 Ple-
3 rlqiie ali(jn;niti iionnuUi ik;! aliquantae
4 iicl ))lniliiii|
5 Pleruinquc of to |549, 45 Plerumque
(J aliquotiens iiel assiduacj
7 Pcniiria hiuigar. arnioti [549, 51 Pe-
8 niiria fanie aut inopia uel iiecessitas]
9 Penitu.s iniiuertes [vgl 140, 8 Penitus
10 intus]
11 Pene'^ pi. nah [549, 55 Pene prope est
12 iuxta]
mcs
13 Perstrinximus ^ thurah rachto
14 Penes^niiti kipurt [550, 1.2 Pene:^ apud;
15 natura pudeiitia uel membrum uirile]
16 Psaltinr^ thoh [vgl. 564, 45 Saltim
17 uidelicet]
18 Pensat uigit* [550, 6 Pensat librat]
19 (119^^*) Pendent int findant abtönt ^
20 [550, 9 Pendent sentiunt]
21 Pendentes then chanti.^ abtonti [550,10
22 Pendentes aestimantes]
23 Pcpigit"^ antbiez. festinota [550, 19 Pe-
24 pigit pactum posuit]
25 Perpessus^ tbultanti^kuuizinot^ [550, 23
26 Perpessus passus]
27 Peperimus intbabemes. tbultenies [550,
28 25 Perperimus tolleramus siue multa
29 patimur]
30 Perculit^ö tburab truapta [550, 26 Per-
31 culit perturbauit aut iactauit uel pro-
32 strauit]
Presagiuni ^'' fora uuizida [551, 24 Prae- .M3
sagiuni praescientia] 34
80t
PercuLsus tburab cruzit tburali egi^^35
[550, 27 Perculsus pennotus perte- 36
ritus uel animo coinniotus] 37
Pernicitas sniumin [550, 35 Pernicitas 38
uelocitas] 39
Pertinax^^ emizigo. uuerelicbo [550, 39 40
Pertinax inreuocabilis constans perse- 41
uerans] 42
Preceps^^ ferscurgida [551, 20 Praeceps 43
passiuus uel temerarius] 44
Peruicax^^ emmezlib bartlib [550, 41 45
Peruicnx in intentione durus aut con- 46
stans] 47
Preponi ^ '^ f uri sezan 48
Perendie uparmorgan^* [550, 45 Per- 49
endie post crastina] 50
Perpetratum tburab teta [550, 50 Per- 51
petratum peractum; 550, 49 Perpe- 52
trat peragit] 53
Perspicuum ougazorbt [550, 54 Perspi- 54
cuum manifestum uel darum] 55
Prestolare pitan pibaltan [551, 8 Prae- 56
stolare expectare] 57
Prefatus^^ fora qubetan [551, 10 Prae- 58
fatus ante locutus] 59
Presumit^^ erpaldet [552, 34 Praesumit 60
usurpat] 61
Prelatus fosezit^^ [551, 15 Praelatus 62
antepositus] 63
^ darauf ist in der gleichen zeile ausradiert psdens {sie) sizenti, s. nachher 13, 23
"- beide gll. in einer zeile ^ beide gll. in einer zeile * l. uuigit ^ int findant
abtönt] nt ligiert ^ then cbanti] nt ligiert '' beide gll. in einer zeile. ppessus] pessus
mit Meiner er schrift ^ thultanti] nt ligiert ^ l. kiuuizinot. die gl. ist unter geschr.
sot
und steht daher neben thultemes ^^ beide gll. in einer zeile ^^ tburab egi
nebengeschr. ^^ beide gll. in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile ^* darauf in
der gleichen zeile puiü ohne gl. [550, 52 Peruium planum] ^^ beide gll. in einer zeile
^® l. forasezit. darauf plate ohne gl. [551, 16 Praelato ampliore]
MCLXX Glossae Affatim
13
Ic. 244. 245
1
2
3
4
ö
(5
i
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Procipuuni ^ offnnlili alleromoist 1 55 1 , 18
Praecipuuin inaxinmin]
Presidium^ liolfa. zAiaflulit [551, 41
Praesidiuni profugiuin uel auxiliuinj
Prerogan? fora kopenti foipiotanti'^
[551, 27 Praerogans ante inpcndciisj
Preditus'^ arclioran forasezit [551, 37
Praedituö probatus antepositus]
PresuP suanari [551, 43 Praesol iu-
dex]
Precellilur* hoiro [551, 38 Praecellit
excellentior cunctis]
Preminent* frä lu''^gent^
Prestantior hoiro. richoro [551, 42 Prae-
staiitior significantior aut melior uel
sublim ior clarior]
Prerogatiua cuattati. Ion. fora Ion 1 552, 2
Praerogatiua beneficium ante oblatuni
Prepollit^ fora" alle schinit« [552, 21
Praepollit supraeminit aut supra-
splendit]
Presidens^ sizen ti
Prepediente^ fora merrenti [552, 29
Praepediente inpudente^^]
Presume^ erbalde
Perfruatur^^ thurah nioze [552, 40 Per-
fruatur utatur]
Presto sum^^ az pim
Precipitat^^ ferscurgit [552, 44 Praeci-
pitat inpellit ab alto deiecit]
Prescribo^^ ferquidu
Procliuum ^ ^ kineigit
(120*^)Percunctaturi* ersuachit [552, 52 34
Percunctat ur inquirit] 35
Penetrat in eaf. ferit [553, 8 Paenetrat 36
intrat inrunipit| 37
Perhibetur saget, chundit [553, 13 Per- 38
hibitur pronuntiaturj 39
Piuö^s herhaft. uuih. kinadic^« [553, 14 40
Pius relegiosus] 41
Piare^''' reinison^'' [553, IG Piare pur- 42
gare] 43
Pliadis^^ sterna [553, 18 Pliades sep- 44
tem stellae] 45
Pira ^^ fiur [553, 43 Pira rogus ignis] 46
Piacula sunta [553, 29 Piacula sce- 47
lera] 48
Priuilegium furist^era kiuualtigaz pipot^® 49
|553, 50 IL anm. Priuilegium primus 50
honor; 553, 51 Priuilegium lex singu- 51
laris] 52
Primordium anagin [553, 53 Primor- 53
dium initium] 54
Priscum entrisc [554, 2 Priscum anti- 55
cum] 56
Pridem erorintages. kilitanaz cit^^ [554, 3 57
Pridem ante aut ante diem; 554, 4 58
Pridem praeterito tempore] 59
Pignore chind [554, 7 tc. anm. Pignore 60
filius] 61
Priuat^i piteilit. hilit [554, 8 Priuat 62
fraudat] 63
Procupi ferro [555, 27 Procul longe] 64
Pontifex he halto [554, 10 Pontifex 65
sacerdos maior] 66
^ beide gll. in einer zeile ^ forpiotanti] nt ligiert ^ beide gll. in einer seile
* beide gll. in einer zeile ^ frä luagent] das übergeschr. a wahrscheinlicher als o
^ beide gll. in einer zeile ' fora] o aus u corr. ^ schinit] das ziveite i ange-
hängt " beide gll. in einer zeile ^^ dh. impediente, s. 156, 10 " beide gll. in
einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile ^^ davor in der gleichen zeile plectrü ohne
gl. [552,49 Plectrum astella unde cythara modolatur wszü.] ^* pcunctat' hs. ^^ beide
gll. in einer zeile ^^ kinadic links nehengeschr. ^"^ reinison] das zuleite i angehängt
^* beide gll. in einer zeile ^^ pipot über kiuualtigaz ^^ cit unter kilitanaz, ne-
ben pridem " beide gll. in einer zeile
14
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Ic. 245. 240
1 Poculuni faz lilh [554, 12 Poculuni
2 potuni uel uasa ad bi])enduni|
3 Polum^ hiniil |554, 20 Polum caclum
4 uel Hpera]
5 Poli^ himila^ [554, 21 Poli duo cacu-
6 mina caeli]
7 Pontus seo [554, 40 Pontus mare py-
8 lagus]
9 Populatus ki roupot emuostit [554, 45
10 Populatus expoliatus]
11 Postera die andres tages [555, 6 Po-
12 stera die altera die]
13 Proplema for spracha. ratussa [555, 25
14 Problema propositio]
15 Pone^ nah [555, 30 Pone prope iuxta
16 et propter]
17 Procella^ tunst. hagal [555, 39 Procella
18 pluuia aut tempestas]
19 Procerus* langer uuiter. uuelite comu-
20 ner^ [555, 36 Procerus longus aut
21 latus; 555, 37 Proceres primates uiri
22 electi usw.']
23 Prodicus urscoufo. spentari [555, 45
24 u. anm. Prodigus dispensator euersor
25 aut sine ordine]
26 Prodigium forazeichan forapouchan^ [555,
27 46 ^«. anm. Prodigium deformem sig-
28 num aut monstrum]
29 Prosapia chunni^ adal [556, 12 u. anm.
30 Prosapia genus uel progenies aut
31 origo]
32 Prolis« chind chunni^ [556, 13 Prolis
33 filius aut filia]
Pollens^ magan thihanti^ [554,23 Pol-
lens ualens uigens aut potens]
(120*^) Prologus fora spracha [556, 16
Prologus soquentis operis praephatio]
Promit fräpringit. chundit [556, 27 Pro-
mit ostendit]
Promunt fräpringant. chundant chinunt^*^
[556, 29 Promunt proferunt]
Proni^^ kinigene [556, 36 Proni prae-
cipites inclines uel inclinati]
Propere ^^ sniumo [556, 45 u. anm.
Propere uelociter uel festinato]
Propagare kdennan^^ tuuellan [556, 40
Propagare extendere]
Prorogatiua peszista [556, 56 Proroga-
tiua optima]
Proruere fertriban [556, 57 Proruere
expellere]
Prorsus kiuuaro. zisperi [556, 60 Pror-
sus uere specialiter certe]
Prosequitur fora sprichit [556,61 Prose-
quitur deducit aut causam exponit]
Prospicit frä scouuot [557, 3 Prospicit
longo aspicit]
Proteruus unkiuuar. abah [557, 7 Pro-
teruus impudens conuitiosus]
n
Proprosa itu uuizlih. urreinida sunta^^
[557, 22 Probrosa turpia]
Profectu kiuuisso [557, 52 Profectu
reuera utique]
Protergum^* hintpacho [557, 62 Poster-
gum post scapulas]
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
^ beide gll. in einer zeile ^ himila] das ziveite i angehängt ^ beide gll. in einer
zeile * procerus] das o unten an das r blässer angesetzt ^ coniuner unter
uuehte neben procerus. gemeint comun eruuelite = proceres Graff ^ forapouchan] chan
unter forapou neben prodigiü ' chunni] i angehängt ^ beide gll. in einer zeile
" thihanti untergeschr., nt ligiert ^^ fräpringant. chundant chinunt] die nt ligiert, chi-
n
nunt nebengeschr. ^^ beide gll. in einer zeile ^^ l. kidennan ^^ urreinida] das ziveite
i angehängt, sunta nebengeschr. ^* ptgü hs. diese gl. und 15, 1 in einer zeile
MCLXX Glossae Afkatim
15
Ic. 246. 247
1 Puppis schefFer^ stiiira [558, 21 Pup-
2 pis posterior i)ais luiuis]
3 Pubescere^ par ten [557, 63 Pubosccro
4 iuuenescere crescere barbescere]
t
5 Puerperium chinth iiuuuibo kifcstino
6 [558, 7 Puei*perium iiifans in utero
7 formatus naiv.']
8 Puerpera thiorna [558, 8 Puerpera pu-
9 ella priini partus]
10 Pugillaris ta ula [558, 11 Puellaris
1 1 tabula]
12 PuUulat chinit^ [558, 12 Pullulat ger-
13 miuat]
14 Publicanuö'^ zollanari. firinari [558, 30
15 Publicanus thelonarius]
16 Precedentia für cantuii
17 Prelatus est erhaban uuas
18 Presertim meist
19 Pollicitus kiheizan
20 (120*^) Professione* fora beiz
21 Participacio kimeini
22 Prediötinatus fora scaffot
23 Paratrum hol cmaba
24 Per preceps^ tburah epanplast [Matth.
25 8, 32?]
26 Punite^ uuizinot
27 Prestolatur pitit
28 Perfruantur^ tburah niozen
29 Perpendit thenchit ahtot
30 Perpeti'^ euuic
31 Perpessus*^ kidoleta
32 Pemicax^ perseuerans. trurahuuonenti
33 Procax^ filusprachi
34 Prouectu michilin. sniumi
Prodeundi furi quhementi 35
Priuari kifrcmidan 36
Processu erfaranem 37
Prouecti zua quhemene 38
Prouentu. euentu kipuritiii usz canc 39
u
Poenc moti cito egressi. sniumo zki- 40
41
42
caugane'*
Poenitus kiuuisso. omnino prorsus
10
Quateiius thaz [558, 57 Quatenus qua 43
ratione qualitercumque] 44
Quandam ethes uuelicha [558, 55 Quan- 45
dam aliquam] 46
Queunt maguu [558, 60 Queunt pos- 47
sunt] ' 48
Quasdam ethesuuelih [558, 54 Quas- 49
dam aliquis] 50
Quassat nmit. k^scutit [558, 53 Quassat 51
uexat concutit] 52
(120^*) Quam ob rem pideru sachu 53
[558, 35 Quam ob rem pro qua re 54
aut idcirco] 55
Qua de re fona deru sachu [558, 36 56
Qua de re quod supra] 57
Qualitas uuielih si [558, 37 Qualitas 58
qualis sit] 59
Quamquam thoh thu uuidoro [558, 38 60
Quamquam quamuis] 61
Quamquam thoh zisperi [558, 39 Quam- 62
quam si etsi etiamsi uidelicet; 558, 40 63
Q,uamquam tamen- etiam siquam sal- 64
tim] 65
Quamuis inti thoh zisperi [558, 42 66
Quamuis etsi licet] 67
* darauf pubetenus [558, 3 Pubetenus prope genitalia circa pudenda] ohne gl,
2 chinit] rfrt5 zweite {angehängt ^ publican4. As. * davo vprecones ohne gl. ^ beide
gll. in einer zeile " pfruant'] fruant' auf rasur '' beide gll. in einer zeile. ppessus]
u aus 1 corr.
u
beide gll. in einer zeile, s. oben 12, 45 ^ zkicangane] gane witer
zkican neben moti ^^ prorsus nebengeschr. darauf freier räum für eine gl.
10
AlPH ARKTISCH GeORDNKTE GlOSSARE. A. BESTIMMBARE
Ic. 247. 248
1 QuantociuK horscor. sniumor [558, 44
2 QuaiitotiuH colorius uel citiusj
3 Quaiidoquo io so uuanne [558, 45
4 Quandoque quaiidocumque]
5 Quaiidoquidem theiine zesperi [558, 46
0 Quaiidoquidem tuiic omnino]
7 Quantitas uuio filo si [558, 47 Quan-
8 titas quanto sit]
9 Quapropter uuaz pidiu [558, 49 Qua-
10 propter quid ergo]
11 Qua^satus^ ki thrusit^^ [558, 51 Quas-
12 satis conlisis]
13 Quatitur kiscutit. kiuuegit [558, 52 Qua-
14 titur concutitur]
15 Questiones ersua chunga [559, 9 Que-
16 stiones inquisitiones]
17 Questum uuachar [559, 18 Questum
18 lucrum adquisitum]
19 Queso^ pittu [559, 22 Quaeso rogo]
20 Quippiam^ ethesuuaz [559, 31 Quippiam
21 aliquid]
22 Quisquis io so uuelih [559, 32 Quis-
23 quam ullus aliquis]
24 Quibuscunque ^ thie souuelichen [559, 28
25 u. amn. Quibuscunque quibusquae]
26 Quibusque^ thaz selba [s. vorige gL]
27 Quidam* luzil. sumilih^ [559, 30 Quid-
28 dam modicum aliquid]
29 Quin* mer [559,87 Quin immo uel sin
30 quod quia praeterea potius magis ac
31 magis]
32 Quill potius mer inti mer filomer*^ \s.
33 vorige gl^
34 Quin etiam mer zisperi uparthaz'^ [559,
35 38. Quin etiam insuper uel magis]
Quippe kiuuisso luzil ^ [559, 44 Quippe 36
maxime certe nimirum sine dubio; 37
559, 45 Quippe modicum] 38
Quisque'^ eo so uuer [559, 51 Quisque 39
quicunquej 40
Quiui^ mahta [559, 56 Quieui potuij 41
Quisnam ethes uuelih [559, 53 Quis- 42
nam aliqui] 43
Quiuit^^ mahta [559, 57 Quieuit po- 44
tuit] 45
Quidni^^ thaz mer [559, 29 Quidni hoc 46
magis hoc potius] 47
(120^^) Quocirca umbithie sac^a pidiu ^^ 48
[559, 59 Quocirca quapropter aut 49
pro qua re uel ideo] 50
Quo nomine uuelicheru kiuualti chrefti^^ 51
[559, 60 Quo nomine qua maiestate] 52
Quoque auur. auh [559, 61 Quoque 53
denuo aut id ipsum] 54
Quorundam sumilicheru [560, 2 Quo- 55
rondam aliquorum] 56
Quondam giu uuennio^^ [560, 3 Quon- 57
dam olim aliquando] 58
Quousque uuea lan ge [560, 5 Quous- 59
que quamdiu] 60
Quorsus in uuelicha halba [560, 6 61
Quorsum quodcumque qua in parte; 62
560, 7 Quorsum in quam parte est 63
siue tegumentum] 64
Que iesta sunt thiu kipurit sint 65
Quatenus uuio 66
Quieuerunt kistilleton ^* 67
Radiat schinit [560, 10 Radiat micat 68
inluminat] 69
jt'
^ quassatus] das ubergeschr. s hlass ^ beide gll. in einer seile ^ beide gll. in
einer zeile * beide gll. in einer seile ^ sumilih] das erste i angehängt ^ filomer
mit spitzerer feder, aber doch lool von derselben hand ' uparthaz nebengeschr.
® luzil nebengeschr. ^ beide gll. in einer zeile ^" beide gll. in einer seile ^^ pidiu
über umbithie sacha ^^ chrefti links nebengeschr. ^^ giu uuennio] das zioeite i an-
gehängt ^* darauf freier räum für sechs gll. ^^ l. kichnusit? Graff
MCLXX Glossae Affatim
17
Ic. 248. 249
1
2
'")
o
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
Riuiienta er faz [560, 12 Rameiita era-
menta]
Rapidus harman ti [560, 18 Rapidus
calumniatus rapidius aut uelox]
Rariscunt siuünaiit^ kiminerot^ [500, 24
u. amn. Rariscunt pauci fiiint]
Rati feste anfangane^ [560, 26 Rati
arbitrati aut firnii accepti]
Ratuiii anfangan fest! [560, 29 Ratum
acceptum aut firmuni]
Ratibus schefFun [560, 33 Ratibus na-
uibus]
Rancor nith apanst [560, 36 Rancor
inuidia odium]
Recens nahun. niuui maru* [560, 42
Recens nuper ipso in tempore]
(120^2) Recludit intuit [560, 44 Re-
cludit aperit]
Reciprocum uuesloth [560, 46 ti. anm.
Reciprocum aut receptum]
Refocilauit ki lapota [560, 49 Refoci-
lauit refecit uel humanitate ponit]
Redargui^ refsit [561, 5 Redarguit uer-
berat reuineit; 561, 6 Redarguit con-
uincit aut de reatu arguit]
Reffello f qhuido refso [561, 7 ti.anm.
Refello refuto rennuo aut redarguo
uinco]
Rennuit ferquhat [561, 10 Renuit re-
cusauit]
Redemptus kihoupit pantot^ [561, 14
RedimituH coronatus aut ornatus prae-
cinctus]
Rediuiuum auur erquhichit [561, 25
Reddiuiuum dinuo uitae reddita]
Refectus auur erhaban [561, 31 Refec-
tus releuatus]
Refertuni ei-fullit [561, 34 Refertum 38
repletuni | 39
Refragatur uuantolot. kiuuirrit [561, 37 40
Refragatur dissentit aut demutat] 41
Refutat ituuuizot [561, 38 Refutat re- 42
probat] 43
Relabitur erloffit [561, 44 Relabitur 44
recurrit] 45
Recordare er hugi [561, 50 Recolere 46
recordare] 47
Replicat retexuit. eruuap [561, 57 Re- 48
petens replicat aut retexit uel reuol- 49
uit] 50
Resipiscit ferstunt^ [562, 15 Resipiscit 51
intellexit] 52
Reserat offonot [562, 23 Reserat pate- 53
facit] 54
Retractat erden chit. ahtot [562, 30 Re- 55
tractat recogitat uel discotit] 56
Reuinxit aft uuartan pintit'' [562, 36 57
Reuinxit postergum legauit] 58
Redibere cacan uuartan [562, 40 Redi- 59
bere repraesentare] 60
Repudiare fertriban [562, 48 Repudiare 61
repellere] 62
Reticere suuigen [562, 50 u. amn. Re- 63
ticere tacere] 64
Remotum sublatum. kikepan [562, 54 65
Remotum sublatum] 66
Refulsit erskein [562, 56 Refulsit spien- 67
duit] 68
(120^^) Relatam auarkitragan [562, 58 69
Relatam reportatam] 70
Relegio uuihin. ei [562, 62 Religio 71
sanctitas pietas] 72
Restagnat kinuht samot suachit^ [562, 63 78
Restagnat redundat habundat] 74
^ suuinant] nt ligiert * kiminerot] das zweite i angehängt, seil, sint ^ anfangane
nehengeschr, * maru nehengeschr. ^ kihoupit pantot] nt ligiert. darauf redundat
[561, 23 Redundant exuberant] ohne gl. ® ferstunt] nt ligiert ' pintit] nt ligiert
* suachit nehengeschr. und wol mit Nyerup auf 18, 2 zu beziehen
Althochdeutsche glossen IV. 2
18
Alphahetiscjh Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Ic. 249. 250
1 Reatu^ Hunta^ [5G2, 64 Reatu culpa]
2 Rimatur^ ersuachit [563, 12 Rimatur
3 scrutatur (|uaerit|
4 Remigio ^ stiiiranto'^ ferid [563, 1 Re-
5 migio gubcrnatio]
6 Rite^ rehto [563, 9 Rite recte]
7 Ritu^ situ uuisa [563, 11 Ritu more
8 obseruantium]
9 Robustus strenger [563, 16 Robustus
10 fortis aut ualidus]
11 Rosea^ ros faro rot'^ [563, 25 Rosea
12 porporea; 563, 26 Rosea rubra]
13 Robor^ strengin ^ [563, 17 Robur for-
14 titudo]
15 Rupes^ fluah [563, 34 u. amn. Rupes
16 saxa ingentia montes saxei]
17 Rude^ ni uui [563, 42 Rüde nouum]
18 Rutilat lohicit [563, 43 Rutillat rubro
19 fulgore emigat]
20 Ruunt^o nidarfallant [563, 47 Ruunt
21 procidunt aut cadunt]
22 Rubum^o präma helfultra^^ [563, 53
23 Rubum lignum spinosum]
24 Rura^^ achra [563, 36 Rura agri uel
25 uilla; 563, 37 Rura agros]
26 Rugitus^^ ruhin. leuuin [563, 58 Ru-
27 gitus sonitus leonum]
28 Rubiginem^^ uuafFan^* [564, 3 Rubigi-
29 nem eruginem]
30 Rumpheam uuaffan suuert [564, 1 Rum-
31 feum gladium]
32 Repellit ferquidit
Rimari^'^ kiuuaro ersuachan 33
Rumina* ^^ ituiichit [563, 54 u. anm. 34
Ruminat pecus cum masticat] 35
Resultat kacanlutit 36
Reconpensat ki uui git 37
Rigidus kistabet 38
Remedium erlosida 39
Remotum erruarit 40
Reprobi^^ ferchoronun 41
Retulit^« er pot [3IaUh.21,3 =Fragm. 42
theot. XXIII, 28] 43
Remigio stiuranto^^ 44
RefFoueri^^ lobon^^ 45
(120^*) Salsus uuisi keantreitit [564, 4 46
u. anm. Salsus sapiens aut ordinatus 47
temperatus] 48
Sancit^^ erscouuot [564, 9 Sancit sta- 49
tuit aut sanctum facit aut condit aut 50
dicit aut decernit] 51
Sanxit kipot:^! cap22 [564, 10 Sanxit 52
iussit aut tribuit uel iudicauit siue 53
definiuit] 54
Sanbucus salzara [564, 12 Sambucus 55
saltatur] 56
Sata^^ sat:^* [564, 21 Sata messis aut 57
semina] 58
Sator^^ saio [564, 22 Sator arator] 59
Satagit thahta sorgeta [564, 29 u. anm. 60
Satagit deliberat uel cogitat] 61
Satellites ambahta kisindi25[564, 31 Sa- 62
* beide gll. in einer zeile ^ sunta] nt ligiert ^ remiigio hs., das erste i ange-
hängt * stiuranto] nt ligiert ^ beide gll. in einer zeile ® beide gll. in einer zeile
' rot zwischen faro und rosea ® darauf scama ausradiert [563, 29 steht Rubor uere-
cundia] ^ beide gll. in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile " l. heifultra Kögel
■= hiefultra ^^ beide gll. in einer zeile " daneben erugine ^* die Übersetzung
der nächsten gl. wurde auch hier fälschlich übergeschr. ^^ beide gll. in einer zeile
^^ beide gll. in einer zeile ^'' stiuranto] nt ligiert. s. oben z. 4 ^® die gl. mit
blasserer schrift " l. labon Nyerup. darauf freier räum für eine gl. ^® daneben
decernit "^^ kipot:] rasur von o ** ctarauf sarabaita» sine {l. siui oder sine regula)
uiuentiü ^^ beide gll. in einer zeile 2* sat:] rasur von a ^^ kisindi nebengeschr.
MCLXX Glossae Affatim
19
Ic, 250. 251
1 tellite.s ministri nialifactoris aut socii;
2 564, 32 Satellites regum comites]
3 Satrapa herostun. uuisun [564, 33 Sa-
4 trapae praepositi persaruni uel per-
5 fecti]
6 Saltus^ holz, perga [564, 38 Saltus
7 silua uel inontes deserti]
8 Sane^ kiuuisso [564, 46 Sane certe]
9 Stüue^ uuela quhetm [564, 40 Salue
10 aue]
11 Stater^ uuaga [565, 21 Stater duo
12 dragme]
13 Sagacitas anlou^nin cambri uuassin^
14 [564, 48 Sagacitas alacritas uelo-
15 citas]
16 Scandit stigit [565, 10 Scandit ascendit]
17 Squalor** egiso. aegestas [565, 16
18 Squalor orror aut egestas aut ari-
19 ditas]
20 Serit* quhidit [566, 12 u. anm. Serit
21 dicit atque seminat]
22 Sectans tuanti [565, 36 Sectans exer-
23 cens]
24 Secuiidis^ heilen kisunten^ [565, 37
25 u. anm. Secundis prosperis]
26 Scema^ kilibiissa"^ [566, 39 Scema
27 figura aut imago]
28 Sedulus^ ofto thionon"t» [565, 45 Se-
29 dulus obsequens officiosus]
30 Seuum^ crim pulti^^ [-5^0^ 3^1 g^euum
31 iratum]
32 Sedulo^i sorchafto [565, 47 Sedulo fre-
33 quenter]
Serium^^ antreit [566, 23 Serium nio- 34
destum oniatumj 35
Seditio^2 ^^^^^ ungizüft [565,51 Seditio 36
rexa tumultus] 37
Sexus ^^ kipurt [566, 33 Sexus natura] 38
Sceptrum^^ chuningisckerta ^* [566, 41 39
Sceptrum uirga regalis] 40
Strepituni^^ crhadü. stürm [566, 57 u. 41
anm. Strepituni tumultum] 42
Strenuus frouuer sneller [566, 58 Stre- 43
nuus letus] 44
Sistitur^ß kistatit [567, 21 Sistitur sta- 45
tuitur] 46
Sistunt^® machont 47
Simbulum ^"^ cuat samanspracha kilaupa^^ 48
[567, 30 Symbulus obtima conlatio; 49
567, 31 Simbulum conlatum] 50
Situm^"^ kilegan [567, 22 u. anm. Si- 51
tum senectutem] 52
Siliqua^^ palgalin. smalsati [567, 38 Si- 53
liqua fulliculus cuius namque legu- 54
minis] 55
Stirpsi» kipurt [567, 46 Stirps origo 56
uel radix] 57
(121^1) Sciscitatur fi-aget spurit [568, 1 58
Sciscitatur interrogat aut consulit uel 59
expectat] 60
Stipulatur urchundot [567, 63 Stipulatur 61
testiatur] 62
Scindit^o citeilit [568, 14 Scindit di- 63
uidit] 64
Sons^^ terrenti [568, 57 u. anm. Sons 65
nocens] 66
^ beide gll. in einer zeile ^ beide gll. in einer zeile ^ anlou^nin] entweder ist ober-
halb des zweiten n ein G geschrieben oder es liegt ligatur an vor ; das i angehängt, uuassin ne-
bengeschr. * beide gll. in einer zeile * beide gll. in einer zeile " kisunten] nt ligiert
' kihhnissa] das letzte i angehängt ^ beide gll. in einer zeile ^ thionont] nt li-
giert ^^ pulh nebengeschr. ^^ beide gll. in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile
^^ darauf in der gleichen zeile stnit ohne gl. [566, 62 Stemit interficit occidit]
^* chuningise] das erste i angehängt ^° darauf in der gleichen zeile secessit ohne
gl. ^" beide gll. in einer zeile " beide gll. in einer zeile " kilaupa links neben-
geschr. " beide gll. in einer zeile *° beide gll. in einer zeile
2*
2U
Alpiiarktisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Ic. 251.
252
1 Stilo^ Htccho [508,33 Stilo ligneo sudc
2 exacudo]
3 Stipatai kispriuzta [568, 23 Stipata
4 fulta]
5 Sobrinus^ ncuo [568, 36 Sobrinus qui
6 de sorore nascitur]
7 Sofista^ kelerto [568, 43 Sofista pe-
8 ritus]
9 Solamen ^ helfa [568, 44 Solamen so-
10 latium uel consolationem]
11 Solemnia iaris kiuuanta [568, 50 So-
12 lemnia annua]
13 Sortitur* kifolget liuzii^ [569, 4 Sor-
14 titur adipiscitur]
15 Sponte* kerilicho uuilin^ [569, 14
16 Sponte uoluntate]
17 Sortiligus liozari [569, 7 Sortiligus qm'
18 dat sortem]
19 Solimn'^ chuniii^ hohsedal [569, 21
20 Solium sella regia]
21 Stola '^ kiuuati [569, 50 Stola uestimen-
22 tum]
23 Spondit kiheizit [569, 32 Spondit pro-
24 mittit]
25 Sub astra untar himile [569, 56 Sub
26 astra sub caelo]
27 Subetherea oba lufti [569, 57 Super
28 aethera super aera]
29 Subiit» In kienc [570, 3 Subiit in-
30 trauit]
31 Sudum^ heitar. thurri [570, 29 Sudum
32 serenum aut siccum]
33 Sublimatus erhoit [570, 5 Sublimatus
34 exaltatus]
35 Supplex pittenti [570, 12 Subplex sum-
36 müsse rogans]
Sugillat^^ uurgit [570, 39 Suggillat suf- 37
fugat strangulat] 38
Sues^^ suuin [570, 41 Sues porcus] 39
Suinum^^ suuinin [570, 42 Suinum 40
porcinum] 41
Suille^^ suuinin [570, 43 Suillae por- 42
cinae] 43
Subsidium helfa [570, 59 Subsidia au- 44
xilia] 45
Summa rima 46
Supplicat^^ pitit [571, 10 Supplicat 47
rogat] 48
Suppellectile alkifuari alliazasi [571, 9 49
Suppellectilae utensilia; vgl. 571, 4 50
Supplex omnia utensilia domus] 51
Sustentata inthabana [571, 30 Susten- 52
tata toUerata] 53
Spurcitia unreinin [571, 57 Spurcitia 54
inmunditia] 55
Stuprum magathheit [571, 58 Stuprum 56
uirginitates] 57
(121^2) Studia iPa minna [571, 59 Stu- 58
dia in contraria] 59
Solidatur kifestinot 60
Sortiuntur liozant 61
Sumopere allu uuer chu 62
Statuit kisazta 63
Seorsum suntar 64
Specialiter unzuuiflo einfolto 65
Spiraculum atum. anaplast 66
Supplicium ser uuizi 67
Samaritanus ^^ elidiotic 68
Si quominus ibu andar uuis 69
Susurrat runet. ratit pisprechot 70
Subruit untar fei 71
Subiciunt^*^ ensezit 72
* heide gll. in einer zeüe ^ Sobrin4. hs. ^ beide gll. in einer zeile * beide gll,
in einer zeile ^ liuzit links nehengeschr. ' uuilin untergesehr. l. uuillin ' beide
gll. in einer zeile ^ chunin vor der mit hohsedal beginnenden zeile, i angehängt
" beide gll, in einer zeile ^^ beide gll. in einer zeile " beide gll. in einer zeile
^2 darauf in derselben zeile~eG ^^ Samaritan^ Ä5. ^* ^uhichmtm vermutet Kögel
MCLXX Glossae Affatim
21
Ic. 252. 253
1 Sinagoga kisaniini
2 Solers piderbi kiuiiar sorchaft^
3 Solerter kiuuarulicho
4 Seecupla aiularhalp
5 Suspiciosus zuruuani
6 Scrupulum. confiisio uiichiiskida scant-
7 heit
8 Scurrones^ ioculares skirnim^
9 (121^3) rpiilio uuesloth [572, 2 Talio
10 uicissitudo]
U Tapax anguezo [572, 1 Tagax furun-
12 culus]
13 Talamus* pruti chaniara [572, 6 Ta-
14 lamus cubiculus spoiisi et sponsae]
15 Tames pluat [572, 11 Tames cruor
16 sanguinis]
17 Tandem ethesuuene [572, 13 Tandem
18 aliquando]
19 Trames uuec [572, 21 Trames uia]
20 Tmmite stiga [572, 22 Tramitae uiae
21 transuersae; 572, 23 Tramitae se-
22 mitae]
23 Tabeseit suuinan. suuintan^ [572, 32
24 Tabeseit defecitj
25 Talentmn .C. kiuuagi coldes [572, 36
26 u. anm. Talentum centum pondus auri]
27 Taxatm- thenchit. ahtot [572, 37 Ta-
28 xatur aestimatur]
29 Tandundem thero kilihnissi^ [572, 39
30 II. anm. Tantmidem eadem simUitudo
31 uel similiter]
32 Tedit^ suuein. unlust [572, 45 Tedit
33 tediatus]
Tellus'' erda [572, 50 Telliis terra] 34
Tegumine helitin. thah [572, 49 Tegu- 35
mine uelamine] 36
Tellora erdono |572, 51 Tellores teiTaeJ 37
Temeritas piuuoUinin [572, 56 Teme- 38
ritas uiolentia; 572, 58 Temeratum 39
uiolatum pollutum] 40
Temulentum ubartrmichini ^ [573, 2 Te- 41
molentia ebrietas] 42
Tema 9 muat [573, 6 Tema mater^^] 43
Tesus^ kidenit [573, 9 Tensus tesus] 44
Tergiuersatur^^ uuidar uuento [573, 26 45
Tergiuersatur dorsiuersatur] 46
Tendimus cames [573, 11 Tendimus 47
imus] 48
Territus^2 kitruobit kiforhtit [573, 40 49
u. anm. Territus turbatus] 50
Terque^^ fioriu [574, 10 Terque quater- 51
que multum multumque] 52
Testation kichudida^^ [573, 45 Testa- 53
tione denuntiatione] 54
Testor^* suuerro [573, 46 Testor iuro 55
aut inuoco] 56
Temsit^* müdarota 57
Tenex strengi [574, 14 Tenax fortis] 58
Tibia^ä^ pfifara [574, 25 Tibia sin- 59
phonia] 60
Tibicin®^^^ suuegelara trübara^^ [574, 61
26. 27 Tibicen qui in tibia canet; 62
Tibicines plures] 63
Tipum^'^ kilihnissi^s 1-574^ 31 Tipum 64
forma aut similitudo] 65
Tiro^^ kilerito^ö 1^574^ 33 jiro ignarus 66
uel nouus] 67
* sorchaft nebengeschr. "- davor sarabaitarü in magnis uestib;, beide gll. mit
blasserer schrift ' skimun nebengeschr. dann freier räum für drei gll. * talam-i- hs.
^ suuintan] nt ligiert ^ kilihnissi] das dritte i angehängt '' beide gll. in einer
Zeile ® ubartrunchini] das zweite i angehängt ' beide gll. in einer zeile ^'^ ent-
stellt aus materia, s. 182, 23 " es ist, wie Nyerup sah, das subst. Tergiuersator ge-
meint ^^ beide gll. in einer zeile " l. kichundida Nyerup ^* beide gll. in einer
zeile " beide gll. in einer zeile ^" trübara über suuegelara " beide gll. in einer
zeile " kilihnissi] das vorletzte i angehängt " l. unkilerito
22
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Ic. 253. 254
1 (121'^*) Tiiannos ubiles uuarc [574, 35
2 Tirannus indebituni usurpans uel
8 malus]
4 Tripiulium inciulin [574, 36 Tripudium
5 gaudiuni|
6 Tripudiantes mendente [574, 38 Tripu-
7 diantes gaudentes]
8 Ti'iiimphum mendin sigumendin [574, 40
9 Triumphum gaudium]
10 Tribunalia sezal [574, 45 Tribunalia
11 cathedra]
12 Tinniens chlinganti iiueionti^ [574, 51
13 Tinniens sonans]
14 Titubat uuanchot [574, 55 Titubat ua-
15 cellat]
16 Toga suuarz^ [575, 3 Toga pulla toga
17 nigra]
18 Torpit seuchulot^ [575, 9 Torpit frigi-
19 dum est; 575, 10 Torpit languit de-
20 fecit]
21 Torpor chaltin [575, 11 Torpor frigdor
22 torpor animi corporis]
23 Toruus sarf [575, 14 Toruus asper uul-
24 tus aut minax]
25 Torridum chrump [575, 17 Torridum
26 tostum siccum]
27 Torrens louuin [575, 22 Torrens fluuius
28 conceptus a pluuia]
29 Tropheum uuales rouba sigo* [575, 28
30 Tropheum signum uictoriae]
31 Tropea sigo [575, 30 u. anm. Tropea
32 spolia punitorum aut uictoria]
33 Tronus^ höh sedal [575, 31 Tronus
34 excelsa sedis]
35 Tropus mez quhitio [575, 32 Tropus
36 mensura dictionis]
Tot» sofilo [575, 33 Tot tantusj 37
Totidem^ somanege [575, 35 Totidem 38
eiusdem numerum] 39
Tolerat inthabet tholet [575, 38 Tollerat 40
sustinet patitur] 41
Tugurium helid. luzilzithechenne [575, 42
49 Tugurium cella parua a tegendo] 43
Tumultus Sturm [575, 50 Tumultus se- 44
ditio] 45
Tunditur fillit [575, 55 u. anm. Tun- 46
ditur uerberatur] 47
Turbine maganuuetar. thonar [576, 11 48
Turbine rota uentorum] 49
Turbidus erbolgan [576, 12 Turbidus 50
conmotus iratus] 51
Turget uua^san pi. kinnit [576, 15 u. 52
anm. Turget crescere incipit] 53
(121bi) Trusit fer treip [576, 18 Trusit 54
expulit] 55
Truculentus razer. erbolgan [576, 26 56
Truculentus seuus iratus inmitis aut 57
ferox] 58
Tumida er bol gan [576, 29 Tumida 59
irata] 60
Tetrum suuarz 61
Tumulus crap [575, 52 Tumulum se- 62
pulchnmi] 63
Tedium unlust 64
Turpis lucrum smah kiri 65
Torridum'^ pisengit. thurri 66
Transcendunt ubar stigant^ 67
Temeritas kiturst 68
Tyrannid crunlicho 69
Torosa ceruix^ farrisc hals 70
* chlinganti uueionti] die nt ligiert ^ darauf in der gleichen seile torax ohne gl.
[575, 7 Torax lorica] ' Kögel wenig wahrscheinlich se (lat.) chualot; eher = siechelot
Graff 6, 140 * sigo nehengeschr. ^ tron+ hs. ^ beide gll. in einer zeile ' s.
oben z. 25, wo chrump lool auf dem als tortum gefassten tostum beruht ' ubar
stigant] nt ligiert ^ cer hs. darauf freier räum für zwei gll.
MCLXX Glossae Affatim
23
lü. 254. 255
1 Uadem purgo 1570, 37 Vadem fide-
2 iussoreni]
3 Uacellat iiuaiichot pipet [57G, 35 fi.
4 ayim. Vacellat nuüit titubat tremulatj
5 Uallatus um bifangaii [576, 48 Vallatus
(3 circumdatus]
7 Uastat uuastit. roubot [576, 58 Vastat
8 expuliat expugnat]
9 Uastitas einoti [577, 1 Vastitas soli-
10 tudo]
11 Uates uiüzigun. scof [577, 2 Vates pro-
12 pheta aut poeta aut diuini]
13 Uaticinatur uuariu uuizigot [577, 3 u.
14 anm. Vaticinatur uera praedicit aut
15 diuiiiat]
16 Ualidum stren gan [577, 4 Validum
17 fortem]
18 Uecordia nar heit [577, 13 Vecordia
19 stultitia]
20 Uectigal ciiis. kelstar [577, 16 Vectigal
21 tributmn fiscale aut uehiculum]
22 Ueitur^ tregit [577, 18 Vehitur por-
23 tatur]
24 (121^2) Uehemens erpolgau [577, 19
25 Veheniens ferox]
26 Uellere zlm bron. liochan [577, 22 u.
27 amn. Vellere aedificare]
28 Ueluti uuelicbo mezu. thiu mezu^ [577,
29 24 Veluti quomodo]
30 Uellere samaiion [577, 23 u.anm. Vel-
31 lere conueUere aut coUigere]
32 Uenit« f choufit [577, 26 Venit uen-
33 ditur]
34 Uicini*^ nahiu
35 Ueneo f choufo [577, 27 Veneo uendor]
36 Uenundata ferchoufit
37 Uenustum sconi. tiurlih [577, 36 Ve-
38 nustum decorum ornatum]
Ueneror erein [577,39 u.cuim. Veneror 39
honoror] 40
Uersutus kilou [577, 43 Versutus astu- 41
tus qui in oinuibus uersatur] 42
Uernum eristo uuintar [577,56 Vernum 43
primum uer] 44
Uernaculuni suntric [578, 2 Vernacu- 45
lum proprium] 46
Uernat freuuit sih [578, 1 Vernat lae- 47
tatm-] 48
Uerbotenus soso quhidu [578, 8 Ver- 49
botenus uerbi gratia uel causa uel 50
sicut dico] 51
Uestibulum incanc [578, 9 Vestibulum 52
introitum] 53
Uesania^ unhell [578, 16 Vesana male 54
Sana] 55
Uereor furhtu [578, 35 Vereor timeo] 56
Uentilabrum uuint scuula [578, 38 57
Ventilabrum uentilatorium] 58
Ueneficus eittar uurclio [578, 39 Vene- 59
ficus herbarius] 60
Uiaticum uuec nest [578, 41 Viaticum 61
sumptus] 62
Uiprat schinit. uuegit [578, 43 Vibrat 63
fulgit micat concutit] 64
Uiprantia schefti clizanti [578, 45 Vi- 65
brantia iacula fulgentia] 66
Uiprat rihtit [578, 46 Vibrat dirigit] 67
Uiget* maget snellet^ [578, 52 Viget 68
ualde agitat uel uiuit uel robustus] 69
Uigor* chraft [578, 53 Vigor uirtus] 70
(121^^) Uigil^ naht uuahtari [578, 54 71
Vigil custus noctis] 72
Uilicus^ meiur [578, 56 Villicus auctor 73
quasi a uilla] 74
Uirolentus kieittrit [579, 13 Virolentus 75
uenenosus] 76
* dann freier räum für eine gl. ^ das zweite mezu nehengeschr. ' darauf
uesptilio ohne gl. [578, 21 Vespertilio serotinus uel auis serotina] * beide gll. in einer
zeile ' snellet untergeschr. " beide gll. in einer zeile
24
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
k. 255. 256
1 Uirilitcr (;linift licho [570, IG w. anm.
2 Virilitor fortiter]
S UiH^ not [579, 20 Vis uiolentia a uir-
4 tute]
5 Ui^ chrcf ti [579, 21 Vi uirtute]
6 Uim2 not uiolentia [579, 22 Vim uio-
7 lentia]
8 Uirago^ strengista uu'p [579, 18 Virago
9 fortissima femina quod quasi uirum
10 regeret]
11 Uolubilitas fehin [579, 46 Volubilitas
12 mentis uarietas mentis]
13 Uoluere thenchan [579, 51 u. anm-
14 Voluere cogitare]
15 Uorax^ slinto [580, 2 Vorax Sorbens]
16 Ulnis^ arma [580, 43 u. anm. Vlnis
17 brachiis]
18 Uotiuum antheizun [580, 7 Votiuuni
19 quod promissum est uotis]
20 Uouitur* antheizit^ [580, 9 u. anm.
21 Vouet promittit; 580, 10 Vouit pro-
22 misit]
23 Umus* erdha [580, 50 Vmus terra]
24 Uoluptas pismiz^ suntlih [580, 12 Vo-
25 luptas oblectatio]
26 Ultio^ kirechida [580, 14 Vltio uin-
27 dicta]
28 Uulgus'^ luzilaz folh [580, 36 Vulgus
20 populus diuersus uel uilis]
30 Ultor uuerecho [580, 17 Vltor iudex
31 uindex]
32 Ulciscitur richit [580, 20 Vlciscitur de-
33 fenditur]
34 Ultro citro inne inti uze. hinont^ enti
enont^ |580, 24 Vitro citro intus et
foris longe et prope]
Ulterius iungisto [580, 25 Vlterius no-
uissimus]
Ubertas» kinuhtsamin^^^ [580, 20 Vber-
tas habundantia]
Urbs^ kizimbri purgisc^^ [580, 32
Vrbs ciuitas]
Uulgatum est kioffonot ist [580, 35
Vulgatum est manifestatum est]
Urna crap mez^^ [581, 18 u. anm.
Vrna sepulchra; 581, 10 Vrna men-
sura usw^
üssit^^ pranta [581, 20 Vssit incendit]
Usurpa*^^ notinimit^* [581, 24 u. anm.
Vsurpat inlicite utitur]
üsurpat unrehto nimit^* tuat [581, 26
Vsurpat suum facit rapit]
Utensilia alliu kifuori. uuecnest [581, 32
Vtensilia uiatici sumptus uel üsibus
necessaria]
Utitur ^^ niuzit [581, 33 Vtitur fruitur]
Utuntur^^ niozant [581, 34 u. anm.
Vtuntur fruuntui']
Uterque pede [581, 85 Vterque ambo]
Utrosque pedem pedero [581, 37 ii. anm.
Vtrosque ambos]
Utrumque pede pedero thaz inti thaz^^
[581, 38 Vtrumque et hoc et illud]
(121^*) Utriusque pedero [581, 30 u.
anm. Vtriusque et huius et illius]
Ualenter chraftlicho
Uerbi testis fol quhetun
Umanatum man samotan
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
^ beide gll. in einer zeile ' beide gll. in einer zeile
^ antheizit] nt ligiert ' pismiz] das zioeite i ange-
^ beide gll. in einer seile
* beide gll. in einer zeile
hängt '' beide gll. in einer zeile ® hinont] nt ligiert; enont neben geschr., nt ligiert
^ beide gll. in einer zeile ^^ kinuhtsamin] das letzte i angehängt " purgisc]
gisc unter pur, neben urbs " j^^^ nebengeschr. ^^ beide gll. in einer zeile
** nimit] beide i angehängt ^^ beide gll. in einer zeile ^^ thaz inti thaz unter-
geschr.
MCLXX Glossae Affatim. MCLXXI— MCLXXIII Liber Glossarum 25
Ic. 256. — Zs. /: d. 2)h. 11, 429. — E7n. 28.
1 Uersatiir uarbot
2 Uegitatus kimaget
3 Uitaleni spirituni lip haftaii keist^
Zephiri. lenes ucnt|^ que uerno tempore 19
uuint linder in üuintar 20
LIBER GLOSSARUM.
[Auszüge Corpus gloss. lat. v]
MCLXXI
Fi'agmerüum mitsei germaniei Acc. 42523.
4 (l**) Bracium malz
5 Brattea blech, dicitur tenuissima lamina
6 — 171, 7
7 (1^) Bruchus^ keu^
8 (1^) Brutus tumb*
9 Bubo huwe
10 Buecella panis quantum ori datur .i.
11 mütfol
12 (10 Bilex z^vilch
13 Bipennis helmaks — 171, 31
14 Bibellis .i. bihel
15 Byrrus uestis kozze
16 (2*) Carabus karpf
Carbasa segel 21
(2^) Cardamus kresso 22
Cardomon agrion. ide nasturcium agreste 23
wildk^esso 24
Cardiacus herzsuhtig 25
Cardopana ebVurz 26
(2^) Carduelis disteluinko 27
Carduus distel 28
Cardus siluaticus woluis milch ^ 29
Cariola Taha 30
Carice. ficus. a copia nominate sunt .i. 31
vigen — 175, 15 32
(2^) Carix Rietgras 33
(2*) Cartularius büchuellaer 34
MCLXXII
Clm. 14429.
17 Diruere. delere, diuellere unhern^ 54^
18 Laudala lericha
MCLXXIII
Fragmentum Carolsruhense UH 1 f. 1\
• Laurus lorboun
35
^ darauf räum für zehn gll., in welchen von and. ha^id gll. zur Benedictinerregel
(DLX,51,27 — 42) eingetragen sind, dann exibicio, eruta, räum für ztvei gll., Xps, ymnii,
Zacharias, sämmtlich ohne deutsche Übersetzung, endlich mit blasserer dinte in zwei Zel-
len Zephiri usw. ^ l. uenti ' Bruchus] das ziveite u ausgebröcJcelt * die ganze
Zeile ausgebröckelt " es folgt Careofilium. quod uulgo cariofalum dicunt {vgl. CGL 5,
52, 17) « über delere
26
Alphahetihch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Em. 2G.
GLOSSAE ABAVUS MAIOR.
[Spärliche auszügc Corpus glosß. lat. iv, 580. v, 625]
MCLXXIV
Clm. 14804.
1 Conquinisco^ nigo 12^
2 Obstipo nigo 12'*
.3 Misco s^'encho 12*^
4 Cos uuezzistein 13^
5 Degallinatio nath sangara^ 13^
ü Eneum! crant * 36^
7 Extorris! exiliatus patria alienus. uel
8 extraueus et qui expulet^ terrore solo
9 patria eiectus * vztrippo* 42^
10 Infriinitus unganizigar^ 48**
11 Fusum^ fusa. aspersa diffusa, spinn ila "''
12 49'>
13 Gurgis! :hellu'^ uorago baratrum cha-
14 ribdis preruptum * 53^^
15 Incedia! clades erumna * 58^* Inzadal-
16 heti« 59*
17 Mortariola morsari 77^
18
19
Proripiens furicizunantar^ 82'*
Obstinatione enstritigi^^ 83*
Palate! masse caricarum *
figun^i 87^
Penso pidencho 89''
Pessuli szols^2 gQb
Pultes polzi^^ 9ßb
Proripiens furioiziunantar^* 97'*
Psyathium! matta * 98**
Atramentum^^ ide tincta^® 102*
Atramentarium tinctaho'^n 102*
Adiuuamen. proventum. follust 102
Quiris^'^ spiozstanga 102*
Kespirare kiheluu*^^^ 106'*
Rogum * saccari^^ 107*
Scarabius! niger uermis. quod uulgo di- 33
cunt^o uuipil * 111^* 34
noue carices. 20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
^ ein Stern zeigt an, dass die ihm voraufgehenden ivorte von dem Schreiber des glos-
sars herrühren; alle unbesternten glossen stammen von jüngeren händen und sind zum
teil dem Salom. glossar entnommen. Conquinisco] sc aus rasur ^ nath sangara über-
geschr. ^ l. exulet * vztrippo von anderer hand übergeschr. ° die lat. und die
deutsche gl. von verschiedenen händen. l. ungauuizigar " Fusum scheint in Fusa!
{offenes a) corrigiert zu sein ' :hellu] rasur von g ' mit Verweisung von anderer
hand auf der gegenüberstehenden s. 59* " gehört hieher und zu z. 25 was Le-
xer 3,1143 aus Wolkenstein anführt als ich die schön her zeunen sach? ^° die ganze
gl, auf rasur ^^ noue — figun von anderer hand übergeschr. ^^ die gl. unten
von and. hand nachgetragen, szols] das letzte s aus einem andern buchstaben (o?) corr.
gemeint ist sloz ^^ beide worte unten von verschiedenen händen, polzi rot ^* es
Pripiens. tar
steht furiaiziunan ^^ auf der ursprünglich leeren s. 102a sind die glossen Kachä.
Epikenon. Syllogismus. Assumtione. Interpola. Proselitus. Dipondio. Assis. Ficus fici.
Ficus ficui. Accipe cautionem tuam {Luc. 16, 5). Atramentum. Atramentarimn. Sirophra-
sus primus idolum inuenit. Adiuuamen. Romani. Quiris eingetragen, diese gll. kehren in
gleicher folge fast sämmtlich in der Linzer hs. Cc. vn. 7 bl. 2931*^ {vgl. unten MCCXXV»)
wider ^^ ide tincta übergeschr. ^"^ vgl. Clm. 17142 /. 92* Hasta quiris lingua datur
esse sabina uocata. Romani proceres dicti sunt inde quirites. Hastas nam soliti fuerant
portare quieti. Hanc (Z. Hinc) appellatus est romulus ipse quirinus ^^ das lat. und
deutsche wort rot. wir haben wol das verb vor uns, das dem nhd. heUig und (be)helligen
zu gründe liegt, vgl. namentlich DWB 4:, 2,973/ und das dort von der Eifel angeführte
halgen *bei grofser ermüdung schnell den atem ziehen" ^' unter geschr. *° die hs.
MCLXXIV Glossae Abavus Maior. MCLXXVal Glossae Salomonis
Em. 26. — Sal. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Zw. 109
27
1 Scitropocles niarii. truta^ 112" Theatrum! specüiculomin cauea 1 Bpi- 19
2 Suspiciuin! refugiiun presidiuni 1 sorga lahus * 122^ 20
3 l zuruuai-i * 120^ Tenatitas! firmitas contincntia. l lim * 21
4 Opstinactus2 einstritlihho ^ 121^ 123«^ 22
5 Reprehensione 8celtvnc* 121»> (Triarclms *) repo^ 125^ 23
GLOSSAE SALOMONIS.
MCLXXV
a.
a = Codex Zivettl. 1. h =: Codex Vindoh. 2276. c = Clm. 22201. d —
Clm. 13002. e = Chi. 17403. f = Codex Ädmont. 3. g =^ Codex musei
bohemici Pragensis.^ h = Cgm. 187. i = Clm. 17152. k = Liher im-
pressus . l = Codex Oenipontanus 711. m = Clm, 29121. n = Clm. 29121.
0 = Clm. 29121. p = Codex monasterii sandae crucis 17.
1. Erstes
6 Abba faterlich fater a 12^^ vatlichvater
7 c 4» [d]
8 Abdo [abscondo c] kibirgo a 12^^ ih-
9 birgo c 4^ [c]
10 Abhominatus leitsamer "^ i V [a2c]
11 Abies^ tanna^ a 13»^ c 4« d 8^^ e 8^
12 h V' thanu^ g 1^ tanne i V than
13 k V
14 Abiegnis^^ tenniner a 13*^ d 8^^ h 1^
15 : : : tenniner c 4^ tennin^ i 1*^ then-
16 niner k V thennin g 1^
17 Abiurat antsaget h 1^ i 1^ antsagat a
18 13»^ intsagat c 4« [c]
Glossar.
Abiegnus tennin^ i
Abnegat inzihit^^
4<i [c]
Abnuit firsprach^^
a 13*^ uirspc i
Abolet firtiligot h
1^ tenniner k 1^
h V irhazit^2
24
c 25
26
c 4^ h V virsprach 27
1« [cd] 28
1« firtiliget c 4^ ^ 1^ 29
[vgl. a2c Abolere] 30
Abortiuus [dicitur eo quod non oritur 31
sed aboriatur et excidat^* chik] .i. 32
vrvuerf h 1^ .i. uruverf i V^ vulga- 33
riter scilicet id est vrwerfF ^ 1^ vir- 34
werfo a 13^^ urvvorfun c 4® [c] 35
Abrotanum^^ gartvvrz .i. abrizza^^ e 4*^ 36
^ die gl. unten am rande "^ hl. 121^ urspr. leer. Opstinaptus] der punct über c
sieht fast wie ein i aus; auch unter t könnte ein punct stehen ' übergeschr.
* geschrieben sceltvicReprehensione, das letzte n aus corr. ^ mir unverständlich
• die cechischen gll. dieser hs. sind zur auszeichnung besternt, in den text wurden nur
die echten oder zweifelhaften gll. aufgenommen, alle sicheren fälschungen aber kurzweg
in die anmerkungen verwiesen ' diese und die folgenden gll. bis 28, 54 im con-
text i ® I bies, das A fehlt in allen gll. aufser Abnuit 27, 27 und Abolet 27, 29 h
• im context de ^^ Abiegnis g \ biegn® h Abiegn® i Abiecnus k. vgl. Gll. 1, 430, 27
usw. 3, 416, 52 ^^ l. irzihit nach Gll. 2, 660, 24 ^^ ^^^i and. hand c ^' vgl. Gll.
1,441,8 '* orfat^ 7 excidat c ^° Abrötamü^ ^' .i. abrizza etwas höher am rande c
2H
Alpiiaijetisch Gkoiidnktk Glohhare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 3. 4. 5. 6. Zz^;. 109
gartwrza idcst abrizza^ a 13»^ gan
iivrz ahariza^ A T' iijmcuurz. abariza
i V^ gartwi-z'-^ /" 2^ (j 2*^ gartvvrc^
c S'' idest abrizza^ p 23^^ abrizza
h V a])riza /c 2» [c\
6 Abmpi [intercipi abscidi desii i] untir-
7 nain* a 13*^ unteriiä c 4® unt*nä
8 i 1^
9 Abmptum^ precipitium •' stechil a 13''^^
10 Stechila c 4® stechala h 1^ stechile"^
11 ** 1'^ [vgl. a2c AbruptisJ
12 Absa Legerhuoba^ a 13*^ legerhuoba
13 h V j) 23'>2 legerhöba h \^ legirhuba
14 (i 4** legerh&be i 1^ legerhuob k 2* [c]
15 Ab.sinthiuni^ uueriinut % 1^ Werimut^^
16 a 13^^ vvermot c 4^ wermvt h \^
17 wermuot ^ 23**^ wermut k 2* wer-
18 niutb^ö /• 2« uuermuth^*^ e 8^ wer-
19 mveth h 1^ wermäthe g 2^
20 Absoiius [1 (vel Ä;) absurdus %y\ tovper a
21 13^''^ tovber c 4^ touber Ä; 2''^ tuber
22 / 1^^ tobare h V^ [c]
23 Abtmiico^^ bistumbilo a 13** bestum-
24 belo 6 1^ bestumeio g 2^ bistumbele
25 c 4^ ih stumbiF^ ^ 2« bistumbelen
26 i \^ bistumbiln h \^ bestimlen k 2«-
27 bistum belt e 8^ \cd\
28 Abutor [contempno ^^ male {fehlt i) utor
29 (vtor recuso ik) hik] missiniuzzo a 13^*
30 missiniuze * 1^ missinuzze c 4^ massi-
31 nivzze /^ 1^ misniessen k 2* [e]
Abusio^* [presumptio hi] l uueigari i 1^ 32
weigari a 13** l weigeri h 1«^ [cd] 33
Accelerat .sivmit^^ h V sluniget i V [c] 34
Accentus lutnusside i V luthnissidae c 35
4^ livtnvssidl h 1^ [vgl. «2 Accentor] 36
Accedia^^ vngiwrt h V ungivvre c 4^ [c] 37
Acer^'^ [species ligni acuta i] mazoltra 38
a
h V mazolt i V mazzolter a 13^*^ 39
[cd] 40
Acer hantiger a 13^^ h V i V l han- 41
tiger c 5* [cd] 42
Aceruus [ . . . cumulus hi] hüfo c 5* 43
hufo a 13^2 h V huffe i V [cd] 44
Acerra. far^^ vvirohfaz c 5* uuirochuaz 45
iV wirouch faz a 13^^ ^Yirovhvaz /i 1^ 46
[a2cd] 47
Acesus^^ bivilter a 13^^ biuilter c 5* 48
/" 3« |ivilter20 h V hiuilt^ ^ 1^ bulter 49
k 2^ [cde] 50
Accessus bekenpfs^^ k 2^ [c] 51
Acerum22 Gundreba a 13^^^ grundeba^^ 52
ba
/' 3*^ g 2^ gründe 23 e 9^ Gunderebe 53
c 5* gundrebe^* i 2* gundreb k 2^ 54
Acescant irsurent^^"» a 13^^ c 5* ersu- 55
rent k 2^ [d] 56
Acetum ezzih c 5* [c] 57
Acetabulum ezzihvaz c 5* ezzich faz a 08
13^^ ezzich vaz i 2* [c Aceruus] 59
Achoros^*^ selpzanta i 2* k 2^ selzanta 60
h
g 3^ selphanta^"^ e 9^ selpanta^» /•4a ßi
^ abrizza und abariza im context ah ^ im context ef ^ abilzza] ab gelb ange-
malt p * = Gll. 2, 68, 56 usiv. ^ vgl. Gll. 2, 670, 67 « pcipiciü h ' stechile]
das letzte e aus corr. i ® im context a " Absynthium a. darübei' *pelin g
^° im context aef ^* Abtruncü e ^^ im context f " ctepnit h ^* Abuso i
^^ l. snivmit 1« die gl. vor 28, 34 h. s. unten 29, 2 " nacÄ 28, 54, darüber
*iauor </ 3» ^® Acerrafar ^. i;«/?. Xö?(;e Prodromus 136 " Acesvs c ^^ | ivil-
ter] c^as 1 verletzt h -* m^V unverständlich: etwa aus bikunft verderbt? -- die
gl. nach der folgenden ach ^' m context ef 2* gundrebe] c^a« Ze^^^e e auf ra-
sur t
25
= Gll. 2, 23, 30 26 Acharös g
blasserer dinte nachgetragen, zum teil auf rasur e
selphanta im context, phanta mit
"^^ im context f
MCLXXVal Glossae Salomonis
29
Sal. 1. 3. 4. 5. Z>(\ 109. 110
1 selpzant c 5* selp zant a 13^^ \d\
2 Accidia^ . . . vngemut k 2^
3 Acies seha c 5*^ seho / 2"
4 Acimus^ trvbo a 13^* drubo'^ r 5^'
5 e 9*^ /* 4* r/ 3^ trübe / 2* trüb k
6 2^ [c]
7 Acinus* vochumilinc a 13^'* c 5^ uo-
8 chumilmch^ e 9*" /* 4« vochumeliiK*
9 i 2^ uohcumelinch ^ g 3^ vochvm-
10 linch i 2* vochoniilich /.: 2^^ [c Aci-
11 nax]
12 Accipiter habich a 13^*
13 Acclinis'^ [resupinus g] anahalder^ c 5^
14 e 9"" f 4i> anahaldet k 3* anahal ^ 2^
15 vi anhalter g 3^ [e]
16 Accommodo [presto ^/c] entliho a 13^*
17 intlihe i 2^ ihintlihe c 5^ entlechno
18 k 3» [c]
19 Acredo Suri a 14*^ suri A; 3* sür c 5^
20 Aeredula [luscinia k] nahtgella c 5^
21 nathegla a 14*^ nathgala i 2^ nacht-
22 gall k 3*
23 Acrimonia hantigi a 14^^ hantiga c 5^
24 ^• 3^
25 Acroma ludus. 1^ schimph c 5^ sinph .i.
26, ludus ^ a 14*^ [c Acrore]
27 Acrotari^^ tvmin c 5^ tumun a 14*^
28 tvmvn i 2^ tumum * e 9*^ tinnen k 3*
29 tümelen g 3*^ [c]
30 Acta^^ [conpulsa e] virtribinu c b^ tri-
31 binu a 14^^
32 Actitari gitanvvarden^^ c 6^ getan werden
33 i 2'^ getan werden k 3* gi tan werde
a 14*^ \d. Acciüiri c] 34
Actus heristraza a 14*^ herstrazza c 5^ 35
[crf] 36
Actubernalis husconozzo a 14*^ husge- 37
noz c o
F;d
[cd]
38
Aculeus ab acu diminutiuum [id est k] 39
ango^^ ^ 2« Ä; 3b 40
Aculeus angel c 5^ k 3^ [c] 41
Acumen wassi a 14^^ wasse * 2*^ vvehse 42
c b^ [c] 43
Accuso leidon^* e 9^ /" 5* ^ 4*^ leiden 44
c 5^ laiden k 3^ [c] 45
Addax etisa^^ a 14^3 c 5^ e 9^ /" 5^ 46
i 2*^ ^thissa ^r 4^ cusa^^ k 3^ 47
Addicat^'^ untartua^^ e 9^ f 6^ vndertun 48
k 3^ untarua a 14*^ unteruahe c 5^ 49
[c Addicata] 50
Adeps spint a 14*^ spinth c 5^ [c?] 51
Adeptio giwnst a 14*^ gwnst i 2^ gunst 52
k 3^ guisseth c 5^ [cd] 53
Aggredi angengiz^^ c 5^ [c Adgredi] 54
Adipiscor irvare c 5^ ich ervare i 2® 55
iruaren k 3*^ [c] 56
Aditus zufart k 3^ zu vart a 14^^ zv- 57
vartb c 5^ 58
Adiuuamen [prouentum k] volleist c 5^ 59
vollust k 3^ [c. 26, 29] 60
Adiuro ihsvv^re^^ c 5^' [vgl. c] 61
Adleta^i degan f 6^ * 2^ degen c 5^ Ä; 62
3^ degin a 14t>i 63
Adminiculum volleist a 14^^ [cd] 64
Administration^ amphanch^^ c 5^ am- 65
phac^^ i 2* anefang k 4* 66
^ 5. o6ew 28, 37 ^ Acimus] n ?'0i^ e Aeinus g Acin^ i ' im context cef * Aci-
nus g Acimis b ^ im context ef ' darnach Aeeipienser *iezzetr . . . Accipitres *cra-
hugi g 3^ '' Acclinis e Aclinis g Acliuis k ^ im context ef " lud®. 1 und .1. lu-
dus ühergeschr. ac ^" Acrotare a. dh. Ac rotari, vgl. Gll. 2, 455, 9 usiv. " vgl. Gll.
2, 20, 66 " l. gitanvverdan ^^ im context i ^* im context ef ^^ etisa rot a,
im context ef ^^ Addax eusa auf derselben spalte tviderholt k ^' Abdicat /. =
Gll. 2, 407, 48 usw. ^* iin context ef ^^ l. angengi? ^" l. biswere mit Sal. c
^^ Adl^ta c Adletha / " Administracio i ^' Z. amphat =r ampaht?
30
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 3. 4. 5. Zw. 110. 111
1 Adsentator^ scuntari a 14*** scuntore
2 c 6' [d]
3 Adsuit'^ zuogasiuta a 14»** Zuagasuita'^
4 /■ 7* zugOHuit/* e 10*^ zvsith c 6'"
5 \a2c]
6 Aduncus* hacgo l crampho a 15*^
7 /" 7*> haco l crampho e 10^ hacgo t
8 craffb i 3^ hako. l crapho ^ 6^ ha
9 CO. t Crhapho c C^ houg vel kroupf
10 k 4** [d. vgl. c]
11 Aduno gieiNigo a 15*^ geinigo c 6® [cc?]
12 Aduocatus [causidicus k] voget * 3*^ vogt
13 Ä; 4^
14 Aedituus sigeristo c 6® [c]
15 Aedilis. custos edis. ^loquens^ gispracher
16 c 6® [c. vgl. c Edilitas]
17 Aegilopium cincho alb^^c 6^[c?^glopium]
18 Aenus^ peier c 6^ peiger k 5* peir a
19 15»* beir e 11^ [c]
20 Aequeuus ebinalter a 15»* c 6^ [d.vgl.c
21 Aequeuui]
22 Aequiuocus gnanno'^ c 6^ e 11^ f 8»
23 * 3^ k 5^ gnano ^ 7»
24 Affabilis gisprecher c 7^ [c]
25 Affabilitas gespahe^ *' 4» gesprechin Z:;
26 5^ [vgl. a2 Affamen]
27 Affaber ingeniosus [id est k] sinniger
28 i 4» k 5*^ [c Affabilitas]
29 Affectus. amor gimenne^ c 7^ [vgl. c
30 Affectio]
31 Agamus ungehiter a 16»^ [cd]
Agape dilectio \ (aut k) Caritas spentae 32
c 1^ spenda k 6» [c] 33
Agatia^o «lehai^ a 16»^ c 7«^ e 11^ f%^ 34
siehe * 4^ sieben g 8» schieben A; 6» 35
[cc?e] 36
Agasones^^ marchschalch c 1^ mar- 37
schalch^^ a 16»^ e 11^ marsalch^* 38
i 4^ /c 6» marschalc f 9»» [f?] 39
Agaricum Veltchumile c 1^ 40
Agilis snellerc 7® snellir a 16»^ schneller 41
k 6^ 42
Agillimus^^ snellist c 7^ schneller k 6** 43
Agilitas snellicheth c 7^ [i^^/. c] 44
Agitator gitrinbinvvirdit^^ c 1^ 45
Agitator tribel c 7^ 46
Agne chilpirun a 16»^ /<: 6^ chilprin 47
G V 48
Agnomen namo c 1^ chuntnam k 6^ 49
Agonia wich c 7^ [c] 50
Agonista^' chempho^^ e 12^ chepho k 51
G^ chemphe c 7^ i A^ keinphe g 8<^ 52
[c Agonita] 53
Agramen anatret^^ a IG»* c 7^ e 12^ 54
f 10» g S^ k G^ [d] 55
Agrestis^o wilder c 7^ wilder i 4*^ ^• 6^ 56
[a2c] 57
Agrippina^i rammo^^ a 16»* c 7^ e 12'' 58
/" 10^ k 6*^ ramme i 4^^ ram g 8<^ [6^] 59
Alabastrum salbiuaz a 16^^ salzaiaz^^ 60
c 8» [c] 61
^ Assentator c ^ Assuit cf ' ^M eontext ef. darnach Aduersans *zup g 6»
* darüber *cluca g. die gl. nach der folgenden a, das deutsche im eontext ef ^ l. M\o-
quens als lemma ® Aenu« e, die gl. Innflusz steht nicht in a, sondern ist ein inter-
pretament Gerberts ' im eontext ef ^ l. gesprahe ' l. geminne. darnach Affrodis
*priye g ^^ ^** Agacia g ^^ im eontext ef '^ Agasones e ^^ im eontext e
^* marsalch im eontext, alch von and. hand nachgetragen auf dem für das nächste A
frei gelassenen räume i " Agillimv^ c Agilimus h ^^ l. Agitatur gitribinv\irdit
*' davor Agonista *borecc g 8«. Agonitha e Agonita ik " im eontext e " im eon-
text ef 20 j^^grestis i Agsti c ^^ Agripina c *^ im eontext ee. Hoffmanns deutung
Ahd. gll. 42 oder vielmehr Gerberts Agripermis rainino trifft schwerlich das wahre
^' salzaiaz] das erste z vielleicht zu b corr. c
MCLXXVal Glossae Salomonis
31
Sal. 1. 3. 4. 5. Zw. 111
1 Alacer [. . . quasi aliger k\ gizaler c 8*
2 I: G^i [c]
3 Albugo ougesal e 12^ ougsal f 11*
4 oicsal^ g 9^ howisel A- 7* [vgl. d\
5 Alcedo heigro a 16^^ A- 7'"^ heigir^ e
6 12&" heiger b 5'^ c 8^ /" 11^ i 5»
7 heier ^ 9*= [d\
8 Alchion diHolzi^ c 8^ [v^/. c Alciones]
9 Alchiones * [aues marine ^ ai] vvigil c 8^
10 wigil a 16^* A: 7* wigel i 5* wehel.
11 aues marine, wihil g 9*^ [c Alciones]
12 Allee« harinc a 16^* e 12^ harmch f
13 11^ herinch c 8'^ i 5» [cd]
14 Allegans'' redininter c 8^ redinter /* 11^
15 [r^'?. G Allegat]
16 Alenus elinbogo g 10* ellingogo a 17*^
17 chMngogo^ Z' 11^ ellenpogo c S^ eln-
18 bog k 7^'
19 Alea prodicus^ wrfzabil f 11^ vvrf za-
20 bei c 8^ wrfzabel a 17*^ vurffzabel
21 k 7^ wurfzabel </ 10* wurf zabel i 5^
22 [f/. vgl c]
23 Alfida [genus farine^® cg] gerstmelo^^
24 c 8^ gerstmel a 17*^ e 13« girstin-
25 mele ^10* gersten|mel k 7^^ [et/]
26 Alga^^ [herba maritima fg] merigras a
27 17*^ mergras c 8^ </ 10* morgras f
28 11° [cd]
29 Alienigena [alterius generis /"] fremider
30 e 13* fremidir / 11^ fremder c S^
31 [vgl. c Alienus]
AUiciunt^"^ ferscuntent a 17*^ ferscuun- 32
r
tent^* c 8*' vesheunttent f IV uer- 33
scändent g 10^ firsundet e 13* [c. 34
vgl. d] 35
Alias 1 {wl g vel A) alietum eringriz c 36
8® /* 11^ erin griz e 13« eringriz ^ 37
10^ eringriosz ä; 7^ 38
AUium chloueloc a 17*^ chloflouch 6 6« 39
clhonilouch^^ /* 11^ koueloch i 5^ 40
chlobeluch c 8^ knobloch A 7^ [c] 41
Alimonia lipnar c 8® e 13* [c] 42
Aliticius^« Musaro e 13^ musare c 8® 43
/* 12* muser g 10^ musear^' i 5^ 44
musnaro a 17«^ musner k 1^ [c AI- 45
ticius] 46
Almities^^ sanctitas^^ habitus almarum 47
rerum heilgi e 13^ heliga c 8® heilig 48
/" 12* [c] 49
Alnus^^ erila c 8^ erla e 13^ erle a 50
17*2 herl /^ 12* erlin g 10^ [c? ;^2^;et- 51
wa/] 52
Alnum alpari^i i 5« albare a 17*^ /" 53
12* albere 22 e 8« albar ^13^ alban^s 54
^10^ alberin A; 7^ 55
Alodis [proprietas A] eigin /* 12* egin a 56
17*2 c 8« eigen e 13^ aigen k T [d] 57
Alopicia^* crint / 12* crinth a 17*^ 58
grint e 13^ grinth c 8^ grind k 7^ 59
est grint . . . uulpecule quam greci 60
alopiciam voh^^ dicunt ^10° [d] 61
^ oicsal ühergeschr. g * im context e ^ mir unverständlich * Alciones k
Acionies g ^ marine i " Aller / '' Allegatus /. = Glh 1, 558, 42 ® itn con-
text f ' prodicus, c aus g rad. c prodigus k ^^ farine g *^ mit verweisungs-
zeichen 7iehengeschr. c ^^ Algas c. das dann in i 5^ folgende Alget infriet ist lat. =
infriget k; vgl. Alget infrigidat CGL 5, 165, 21. 264, 18 ustv. " Aliciunt e 1* fer-
scuuntent] das zweite nt in ligatur c
15
im context f ^' litic^ i Alititius c Aliti-
rius / ^' oder inusear i
habitus cef ^° darüber *olse g
^' darnach Allodiü *dedina g 10^
"^^ voh übergeschr. g
^^ Almities e " scitas itfter Almities, das deutsche über
^^ im context i
albere] a aus e corr. c
Alopitia / Allopicia und darüber *pra9i g
32
Alpha iJETiscH Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 3. 4. 5. Zw. 111. 112
1 Altorcationew strite c 8*" strit e 13^^ [a2
2 AltercatioJ
3 Alterno hertun ^ c 8^ e 13« ich^ her-
4 tun (j 10« Herten k 7^ [c]
5 Altile mastichi» a 17*» b 6^ p 29^''
6 meastichi g W mastiche k T^ [c]
7 Altrinsecus ingegineinarde* c 8^ gegen-
8 einander f 12** gegen an ander e
9 13« [c]
10 Alluuio irgozin c 8^ [c AUuuione]
11 Aluearia [uasa apum^ c] pichar^ a 17^*
12 el3^^29^^ pinchar c 8^ pinechar
13 /" 12« binkar g 11^ [cd]
14 Alueolus tru gili e 13^ trugil^ a 17^*
15 b 6^ c 8^ f 12« p 29^2 trügelin g
16 11* trigelin k 7^ [^^'Z. c^]
17 Alumen peizstein a 17** c 8^ [cd]
18 Alute irah c 8^ Irich a 17** irich e 13^
19 hirich /" 12«
keshöt
20 Aluta"^ pellis loskes hut a 17** los ^
21 i 5*^ loskeshuth c 8^ loszkeshut A; 8^ loes-
22 kes huete b 6^ lose hüt /" 12« losk-
23 ' hut 9 g 11^ losh^uta e 13^ [d]
24 Alx eloho a 17** heloho /i; 8* elcho c
25 8^ elho b 6^ M
26 Amasio Fridelo^^ c 8^* [c Amasionum]
27 Ambages umbsaga a 17''^ umbisage 6 8^*
28 umbesage ^^ e 13^ umbsage /"IS* [c]
29 Ambiguus zvivillicher c 8^* [c]
30 Ambitiosus hergirger c 8^^ [^^/. c]
31 Ambone .i. pulpito.^^ vi lectore ^11*^
32 hoc e lectore p 30*^ [c Abone]
Ambro vil urezo a 17**'^ vilvrezziger c
82'* [cd]
Ambrones vilvrezzige c 8^^
Ambulator celtari a 17**^ celter c 8^«
e 13« /■ 13b celt^ g 11« Celtir 6 1^
zeiter /c 8«
Amentia unsinniga ^^ c 82<= [y^/. c]
Amfibalum^* nuskiP^ a 17^* /" 13« _/?
30*3 nuschil c 8^« ^ 12^ nuszkeil k
8« [C6^]
Amfiteatrum^^ [locus est spectaculi f]
spil stat a 17^* spilstat^*^ e 14» /•14*
j9 30^1 [c. v^/. d]
Amigdalum [arbor nucum f] hasala c
82« haslai^ a 18*2 p 30^2 hasil /" 14^
hasel 6 14^ [c Amiodalum. vgl. d]
Amita Basa c 8'^^ basa ß 14« /' 14^ ^
12« k 9*
Amicari significat amicum esse et con-
struitur cum accusatiuo id est freund
machen k 9*
Amica freundin k 9*
Amicabilitas freuntschafft k 9*
Amnis^s ^ha c 8^^ e 14« f 14^ [a2]
Amona^^ ampulla c 8^^ g 12« ampula2'^
a 18*3 /" 14« i 6« k 9^ [e. Ammoma
e. vgl. d Amula]
Amomum^^ silberin 22 a 18*^ ^ §2^ f
14« ^ 12« /b 90 J9 30^3 silberine i 6«
[d. Amonmn c]
Amplio meron22 a 18** p 31*2 mero e
14e ^ j^5a ^ 13a ihchemero c 82^
meren k 9« [c]
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
im context e
ich] oben am i radiert g ^ im context a
21. 435, 32 ^ darüber pinstock von einer hand des xv jhs. c
' darüber *Gyrcha g ® los im context, keshüt über Aluta i
* = Gll. 1, 352,
^ übergeschr., rot p
vor pellis g
10
vgl. Gll. 2, 403, 25 usw.
umbesage] g aus corr. e
12
pulpito : : p
13
die
dann folgende gl, Amera ora (ora rot p) a 17^^ e 13^ k 8^ p 30*^ era c 8^^ ist lat., s.
Ducange 1, 226 ^* Amphibalum cfg Amphibulum k ^^ rot p ^® Amfitheatrum e
Amphitheatrum / ^^ übergeschr., rot p ^^ Amnis e ^^ darüber scheint rasur eines
rot geschr. wertes p 30^^. Ammona g. die gl, vielleicht nicht deutsch '"' im context fi
^^ momü i Amömü g. das deutsche passt nicht zum lemma "^^ übergeschr., rot p
MCLXXVal Glossae Salomonis
33
Sal 1. 3. 4. 5. Zw. 112
1 Ainplector ihchevazzo ^ c S'^^^ [vgl. c
2 Ainploctitur]
3 Amplexor halsoii^ e 8^*' halso c 14**
4 /* 15* [vgl. a2c Amplexus]
5 Amplitudo witpreiti /" 15*^ vvipreti c 8^'^
6 W
7 Amulas [fialas altiones. ^ in similitudine
8 vrceoli k] ringili c 8^'^ /* 15* Ä: 9«
9 ringelin (/ 13* [c Amuli]
10 Anaglifa'* [Anagliva . . . f] manaliho^
11 a 18^^ p 31*^ manlicho k 9*^ maii-
12 lichez c 9* meueliche b 8^ maiiilich
13 /* 15^ [c?. Anaglisa c]
14 Analogium^ lector'^ b S^ c 9^ e 14&' g
15 13^^) 31^1
16 Anas ante f Ib^
17 Anathematizo ^ firvvazzo c 9^ firwaze f
18 15*^ firwazen e 14^ [c]
19 Anchora sinchila^ a 18^^ ^ 31^^ sen-
20 chiU<> c d" [e. Amphora d]
21 Androna vvidervart^^ c 9*^ [ce]
22 Androginus^^ vvidilo c 9*^ Widilo^^ a
23 18^3 i> 31^3 widilo 6 8« e 15* / 16*
24 vindilo k 10^ widil ^14* [ce]
25 Aneta anot^* a 18^^^ p 31^^ anetha c
26 9^ ant e 15* antth /"IG* ante & 8^
27 enth Ä: 10^ [de]
28 Aner piper^^ c 9^ e 15* f 16* /c 10^
29 p 31^^ pip ^r 14* [ce]
30 Anetus antrecho a 18^* c 9*^ antre.
hohü^*^ 7^31^'^ antreche /" 16* entreche 31
b 8" antrache g 14* antrech e 15* 32
k 10b [e. vgl d] 33
Anethiun . . . prohibet etiam sternuta- 34
mentum nisunga c 9*^ 35
Angaria stanta^'^ a 18»^* b S^ c 9'^ /" 36
16^ g 14« k 10h j9 31^3 37
Anger ^^ engmnch e 15^ engerinch^^ 38
a 18b* c 9'^ g 14* j9 31^^ engerinc 39
b 8^ engermc / 16^ engerich^o i 7a 40
/c 10b [cde] 41
Angaria 21 ginoti a 18b* Ä; 10b Genoti22 42
j) 31b3 genoti b 8^ genotit /" 16b 43
gnotit c 9^ genodet e 15b [^^ß] 44
Angit tvvingit c 9^ betwin get e 15b 45
betvinget ^ 14b [^2. Anget c] 46
Angina 23 chelsuht c 9^ f 16^ chel suth 47
a 18b* chelsuth^* e 15b ^ 31b3 chel- 48
sucht Ä: 10b kelsuht ^ 14b ^^d] 49
Anguis natra c 9^ f Iß^ natir e 15b 50
natir ^ 14b [^ g nater ä; 10b [c] 51
Anguiila^s äP« a 18b* al c 9« e 15b 52
i 7* ael /" 16b aul Z; 10b [ce] 53
Anguila^'^ geisla a 19*^ geisil c 9^ [d] 54
Anilis altere e 9^ altar * 7* [«^^Z. c] 55
Anicula alticha a 19*^ e 15b f iQh ^ 50
lO'^ altica^s i 7a altvuip c 9^ [ce. 57
v^/. c Alticha] 58
Animaduersio rafsunga c 9^ f 16^ i 7^ 59
rasfun e 15*^ [c] 60
^ l. ihc bevazzo ^ von and. hand c ^ l. altiores, vgl. Gll. 1, 430, 32 * Ana-
gliffa b ^ rot p ^ Analogiv c ' lector] or m ligatur e. die gl. im context ce
^ Anathematizo] vom eisten t an auf rasur c ^ übergeschr., rot p ^° von and.
hand c " vgl. Androna decursus, concursus viarum Diefenbach 34b 12 Androginv^ c
*^ Widilo im context a, W rot angemalt p ** rot p ^^ die gl. ist mir unver-
ständlich: ich finde das ivort Aner nirgends als appellativum. der personenname Aner
Gen. 14, 13. 24 wii'd als lucema uel frater lucemae uel lumen erklärt, der Ortsname
Aner 1 Paral. 6, 70 als oculus luminis uel dolor eorum, s. Hieronymus 23, 775 note b
Migne ^® antre. hoho rot p ^"^ im context a ^^ Anger g. die gl. nach der folgen-
den e ^" übergeschr., rot p ^° im context i
gi:|ua g
24
Übergeschr., rot p
Angilla i
"^^ Angoria k
"^^ im context a
"^"^ rot p "^^ An-
^■^ Anguilla c
"^^ mit Verweisung s zeichen am rande i
AlthochdeutBche glossen IV.
34
Alphaijetibcii Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zu;. 112
1 AnimequuH c])iiini6ti<,'('r c 9" cbinnivtigor
2 f IG'- ebciiniulir ^^ 1 5^^
3 Aiiijiiaduortit. intelligit virnimith c 9«
4 M
5 Animo gibirno^ a 19*^ ^ gh ^- 7c /. iQd
6 giucstino gibirno^ c 9^ /" 17» geue-
7 Ktino gibinio^ e 15*^ Geuesteno. Ge-
8 birno r/ 14^= [c. vgl e]
9 Aiinona chorn c 9^ cliorn Z' 17» i 7«
10 Ä; 10*1
11 Anuliiö firgirlin Z' 17^^ fiiigerlin^ c 9^ e
12 15^ * 7^ k 10^ vingnin ^ 15»
13 Anser^ ganazzo a 19»* c 10» ganazo ^
14 7^ ganzzo /" 17^ gaiizo ^15*^ gannzo
15 Ä; 11» ganze e 15^ [ce]
16 Antelucanus giziter* c 10» ^ 7'^ ä; 11»
17 zitiger e 15^ f 17^ [ce]
18 Antemna segalmota f ll"" segilruta c 10^
19 segelrute e 15^^ [c]
20 Anticipat furvaheit^ c 10^ [vcjL c]
21 Ardea reiger ^15*^
22 Antlia^ churba'^ ^ 9« c 10^ ^ 17» Ä: 11^
23 p 32»^ curba e 16» kurba g 15^
24 churbi /IS» [ce]
25 Anularis^ golt trago a 19^* goldtrago k
26 12» goltrago^ d-17^ /"IS« golttraga
a
27 c lO*' golttrage b 9^' goltge^^ i 8»
28 Anxietas angist ^^ c 10^ * 8» [c]
29 Apagesis gibostrago^^ c 10® gipostrage^^
30 i 8» [c Apagisis]
ApparatuH [prcparatio i] reisunga c 10^ 31
reisunge^* i 8» [c] 32
Apparitor^' |nominatur i\ inkneht d 17^ 33
/'SIS'^ inchenht^* i 8» knebt c 10^ 34
[d] 35
Apertum offan c W offen 1* « 8^ 36
Aper eber c W d ll"" e 16^^ /" 19» [c] 37
Apex est qui in summo galeo eminet 38
hertvm. 1 hohe c 10^ est hertum^* 39
i &> 40
Apium^^ epphih c 10^ ephih^^ h 10» i 41
8^ ephich^G d 11^ e 16*^ g 16« /c 12'^ 42
epfich a 20»2 [c] 43
Apium . . . populum albare d 11^ e 16® 44
albere 1"^ c 10^ ^ 16^^ albar f 19'^ 45
Apludas [furfures adf] chliwa d 17*^ /" 46
19*^ chliwin a 20»^ clyben c 10^ 47
Aplustra^^ girusti^^ i 8^ girvsta c 10^ 48
giruste a 20»^ [d] 49
Apocrisiarius [rationator i] poto^^ c 10^ 50
i 8b bott k 12b [c] 51
Aporie^^ [uulnus i] swintelunge^^ i 8c 52
svvintlinge^^ e 10^ [c Aporiet] 53
Apostolus poto c 10^ 54
Appello gidingo. aduoco ruofo c 11» ge- 55
dinge ruofe adduco attraho ferdinge^^ 56
i 8® [vgl. c Appello und Attraho] 57
Apprecium^^ wert c 11» wert d 17^ 58
e 16^ f 19® g 17^ werth a 20»* 59
uuerth^^ i 8^ werch h 10^ [e Adpre- 60
cium] 61
* gibirno im context acef, am rande mit veriveisungszeiclien i '^ am rande i
' darüber *hiizz g * ivas hiernach in c 10* folgt Antecenia {darüber mereda) .i. merenda
ist lat. = merenda, vgl. Ducange 1, 297^ ^ l. furvahit; vgl. Gll. 1, 34, 9. 35, 9
^ darüber *cerpadlo. dann Antm *pece ra g 16* ' churba] c rot angemalt p ^ diese
gl. und die folgenden bis 34, 51 7iach 35, 26 Z; ^ goltrago] das zioeite g auf ra-
sur d ^° im context i ^^ angist im context, i aus correctur i ^^ von and. hand c,
im context i. mir in diesem Zusammenhang unverständlich: gibös-trago luörtUche Über-
setzung von nugigerulus {vgl. unten Nugigerulus wichtrage)? ^' die gl. in einem
zivischen den buchstaben P und Q eingeschobenen nachtrug f ^* im context i
^^ Appium c ^^ im context di ^'^ übergeschr. g ^^ Aplustria i ^^ im context i
"^^ Aporie i '^^ oder swindinge c ^'*- alles im context i ^' Apciü, darüber *cena^
Apretium b Appretiü c ^4 ^-^ context ^, ebenso die toeiteren gll. bis 35, 28
MCLXXVal Glossae Salomonis
35
SaL 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 112. 113
1 Aquamanik' haut char n 20** hantchar
2 e 16^^ hantkar c IV' d 11^ g 11^
3 i 8^1 k IV [c]
4 Aqualiculuni gulidarm <? 11^ gulc darni
5 a 20«^* guledarm d 11« f 20^ / 8^^ A-
6 ll'^ gu Idai- m e 17*
7 Aquai'ius wazzersterno a 20^^ wazzer-
8 Sterne * 8*^ wazerstern d 11« /" 20«
9 wazester n e 11'-^ vvazzersten c 11^
10 wazzerstein g 11^ [ce\
11 Aquatiles^ wazzarliha a 20*^^ uuazzar-
12 ühe^ i 8^ wazzerliche g 17^ wazer-
13 liehe d 11« / 20* vvazzerlich c 11^
14 wazerlich e 17* [c\
15 Aquila äro c 11^ 2im d 11« e 17* / 20*
16 are i 8^
17 Arabilis terra arhhast^ uerde i 8®
18 Arrabo^^ [dicta quasi arra bona .i. pig-
19 niis f] phant ^ 9* / 20^ [c Arrabo-
20 nein]
21 Aranea [banibis ab aere cognominata A;]
22 spinna c 11*^ spinne i 8^ spiii A; 11^
23 [c]
24 Aratrum* pliluoch a 20^^ plhuch f 20«
25 phuch i 8^ phluch c 11*^ pfluog k
26 11^ [c\
27 Araciuncula^ modica^ fossa® hidi Isuele^
28 i 8^ [c]
29 Arbutus spreid^ c 11^ 6^ 9^ e 17^ /" 21*
30 A; 12<^ spreideiche ^^ 18^ [vgl. c]
31 Arceolus'^ [sima A;] satalpogo^ a 21*^
/" 21'» satelpogo c 11^ satalpoge« d 9^^ 32
satelpoge^ c 17^ *Luk^ satelboge g 33
18« satelbog k 13* [c] 34
Arcus pogo^^ c IV^ 35
Ardea^^ heigro a 21*^ beiger c IV' d 9« 36
f 21« [c] 37
Arduum hohez c 12* 38
Argiuusi2 leiniiner c 12^^ (Z 9*^ e 18* le- 39
miner a 21** lairniner k 13« [c?. Ar- 40
guus c] 41
Argonauis^^ chöfman «21** Choufman^* 42
p 84bi Chofman ^12^ 43
Aria^s altar^ß ^ 21i^i ^ 19« k 13^ ^9 34^^ 44
altere c 12« [c] 45
Arietat anastozzith^'' cl2^ anstozit a 21*^^ 46
[cd] 47
Aries [uerbex def] ram^^ a 21'^^ c 12^ 48
d 9^ e 18« /" 22« 49
Arista ehir^^ a 21^^ [d. vgl. c Aristis] 50
Arma^^ . . . nam arma ab armis .i. (id 51
est A") buogin (bugin g bougin de bo- 52
gen i bogin b)^^ nuncupantur a 21^^ 53
6 12b c i2e d 10* e 18« f 23* g 20* 54
i 9f k 14* j9 85*2 55
Armamentarium et armarium buchcha- 56
mera a 21^'^ Armaria gazophilacium 57
buochkamer k 14* [c Armaria] 58
Armatria^^ scafreita a 21^^ k 14* scaue- 59
reite c 12« scauereit /* 23* scauerait 60
^10* sauerait e 18« ^police^^ schaf- 61
küta g 20* 62
1 = GU. 2, 403, 34 ^ uuazzarlihe] das erste z aus r corr. i ^ arhhast] s aus
correctur i. l. arhaftu erde * darüber *pliih verwischt g 18* ° v^Z. 6^W. 1, 440, 45
^ m context def '' Arc,eolus d ^ im context def " übergeschr. g ^" von
and. hand c " s. 34,21. darüber *chape : : : : ^ 19* ^"^ falsches lemina, für ArgWlosus'!
^^ falsches lemma? Hoffmann Ähd. gll. 35 vermutet ziveifelnd Argonauta ^* rot p
^^ Ära c ^" im context a. darnach Ares, bellü. *suatouytt, das letzte wort aus
nimcupatur corr. g 19c. 20* ^"^ vgl. Gll. 2, 397, 31 " im context def ^^ das
hiernach folgende Aristolocia (ristolocia i Aristologia de, g von and. hand aus c corr.
d) .1. {fehlt i) raia a 21b2 c 12e d 91^ e 18^ e9f A;14a ^35*^ .1. raiä ^20* ist lat., vgl. zb.
CGL 3, 550, 4. 536, 7 20 Arma] A rot b ^' im context adef ^^ Armaria e
^^ übergeschr. g ^* vgl. unten 36, 27
3G
ArJMIAKETISCH GEORDNETE GlOSSARE. A. BESTIMMBARE
Sal 1. 2. 3. 4. 5. 7jw. 113
1 Arnuitiirii ^ giwufini a 21''* giuuafin^ f
2 23» giwafieiie^ 6' 12« gewafene^ 6/ 10^
3 c 18® Gcwefeiie g 20" gewouffini k
4 14* [c]
5 Annentarius •'' sueigari a 2P^ svvegari c
G 12^ sueigare* e 18« sue/gare* ^10»
7 sweigarc *10" sueigere ^ 20^ sweigere*
8 f 23** Swciger & 12^ Schwaiger k 14»
9 Armilla arnibouch c 12*" [c Armille]
10 Ai'milla^ [rotunda fgi rotunda erit /c]
11 bouch a21b3 c W /•23b bovch ^ 10i>
12 e 18^ .i. böch i 10" bovg g 20^ id
13 est buog k 14^^
14 Arniizo giuuafino^ /'23b giwafino a 21^^
15 gevvafeno^ elS^ gewafeno^ f/lO^ Ge-
16 wafeno ^ 20^ gevvefno c 12^ gewofno
17 k 14b [c]
18 Araionia lutnusse a 21^^ luthnisside c
19 12^ [c?. vgl. c und a2 Armonicum]
20 Armus scapula l puoch'^ a 21^* d 10^
ch
21 f 23b p 35a3 I Pv'och'^ c W l pou'^
22 e W buch ^ 20b vel buog k 14b
23 Arniglossa^ Wegerih p 35"^ Wegerich
24 c 12^ Wegerich^ a 21b* wegerich^ 6
25 12« ^ 10b eWf 23b wsegerich ^
26 20b wegrich k 14b [^ Armiglossa]
27 Arrabo J (ul b vi g vel /o) arra pignus
28 phant^ a 22»^ c 12b ^ ^.0« /'23« p 35bi
29 pha°*^ e 18§^ phänt </ 20« pfant & 12^
30 pfand k 14b [^ Arrabion]
31 Arrepticius ^^ toponter a 22^^ tobinter r/
10« e 18« tobeiiter / 23« tobent c 12^ 32
Aromata pimenta^^ a 22»^ i 10b 33
Arrogantia ruomsal f 23« romsal k 14b 34
ruemsal c 12b r(ijyixagel 6/ 10« [a2c] 35
Ars list a 22"^ 36
Artemisiamon ^2 scozmalta a 22"^ c 13» 37
scosmalta ^ 14« 38
Arthesis chelsuht c 13» chelsuth d 10« 39
e 19» chelöhut^'^ f 24b [^j 40
Arterias vveisant c 13» [c] 41
Articulum [compages k] lid c 13b gelid 42
k 14^ [c Artus] 43
Arula 1 (vel k) ab ara l (vel A:) crati- 44
cula [diminutiuum k] cloutphanna a 45
22»^ glutphanna c 13b gluotpfann k 46
14*^ [d. vgl. c Aruatrum] 47
Aruillas araweizzi a 22»'* arweizze b 12^ 48
arwassin k 14^ aruueiz f 24b arvveiz^* 49
c 13b arweiz d 10« 50
Ascella ohsin c 13*^ [c] 51
Ascia^^ dehsal d 10^ / 25» disla ^ 21« 52
dihsil c 13« [cd] 53
Ascolinum^ß asclouch a 22bi d 10b /" 54
25» asclöch i 10^ ascloch c 13« asch- 55
loich^'^ g 2V aschlag k 15b 56
Asema^^ os. (6s p) bein^^ a 22b2 (^11» 57
e 19^ i? 36b2 OS. bein g 22» osbein ^^ 5g
c W OS bain ^' 15b 59
Asseres rauun^*^ a 22b2 rawn c? 11» rauiii 60
b IS^ rauen c 13^ /* 25b r^v eno e 61
19^ breth ^22» 62
^ Armatria a ^ im context def, die ganze gl. am rande nachgetr. c ^ Ai'mamtari» g
* sueigare, sue,igare, sweigere im context def, das erste e aus se radiert f ^ darüber
ch ch
*obruch g ^ im context def '' im context acdef pou oder poti e « Anniglossa g
» im context adef ^^ Arrepti^c " itn context i. wol Zai. = pigmeiitaZ;14bc 12 ^^,
temesyamön c (mon aus monoclonos?) Artemesia und darüber *c\vii6b\\ g 21^ ^^ es folgt
Artepta (Ariepta Z;) genus uasis ut pugilla ampigella (otopigella ä;) d lOe el9b k 14<i: aber dies
enthält nichts deutsches, vgl. Löioe Prodromus 259/ C(rX 5, 268, 3 1* von and. hand c
^^ Ascia c 16 Ascolinium c Ascalinum / ^^ aschloich] aschlo auf rasur g
Asenia c. l. Asemona nach der gl. Asemona os eius ab osse non ab ore Hieronymus
23,791 Migne {vgl. auch 37 anm. 11)? " im context ac 20 __ Qß 3^ qq^^ 53
MCLXXVal Glossae Salomonis
37
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zkv. 113
1
2
3
4
5
0
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Asser ^ muo a 22^'^ f/ 22^ k 15^ ra uo
rf 11*^ raiie /^ 13^^ ^«13^ c 19^ rave i
IIa [,]
Asida^ ^viho r 13^ Wiho^ a 22^^^ p
m^'^ wiho^ /; 13'^ d 11^ c 19^ /; 22i>
Avido /25^' /v 15^
As* denarius nummus^ phenninc^ a
23*^ d IP pheniilc ^ 37*^ pbeiminch
c 14^
Asilus ' bremo a 23*^ c 14* 6/ 11« e 20*
/' 26^ breme^ g 22« brem Ä; Ib^ [d]
Asilum zSfluthvs a 23*^ fluhthv' c 14*
W
Asom^ bein^o ^ 23*^ ^Z 11^ e 20* /'20^
^ 23* p 37*2 bein^^ ft 13^ peni
c 14*
Asori2 hof f 26i>
Ascopam^^ flasca a 23*^ :flaschvn^* c
14* [d]
Asper sarpher a 23^^ scarpher d \1^
f 26^ serpher c 14^ e 20^
Aspernatio givuoiiabeit^^ a 23*^ Gvo-
naheit c 14^ Giwoneheit (^11^ Ge-
it
woneha e 20^ gewonheit & 13^ [c]
Aspira hilf c 14« [c]
Asso^^ prato^'^ a 23*^ 6 14* p 37^^
a
ihprato c 14« ich prate d 11^ ich pte
e 20^ brato g 23^ braten ^b 16^
Assatura prato^"^ a 23*-^ /> 14'' c 14« </ 29
IP e 20^;? 37'^^ prate /" 27* brata 30
g 23b [c] 31
Assecia volgeri^^ c 14« [c Asecula] 32
Astipulatioiie festinunga^^ a 23^^ c 14^ 33
uestinunge d \1^ uestinun ge e 20^ 34
vestenniinge </ 24* [c] 35
Astutus chleiner d 11^' deiner c 14^ ^ 36
24* 37
Assumentum infengida^^ a 23^^ h 14^ 38
c 14^ d 11^ ^ 38*^ impfengide^o /* 39
27« [c] 40
Athleta [luctator a6/^] chempho^^ a 23^^ 41
d 12^ p 38*^ chepho 6 14^ chemphe 42
c 14^ e 20^ chempfe / 28* [vgl. c] 43
Atramentum22 tincta a 23^^ cl5* d 12^ 4.^
ticta p 38^1 tincte /'28b tincto e 21* 45
tinte'^3 ^ 24« timpt /<; 17* [c. 26, 27] 46
hörn
Atrameiitarium^* plashorn l (ul f) tincta 47
tehörn liorn
(tinc c tinc p tintihorn df)'^^ a 23^^ 48
c 15* d 12b f 28b ^ 38bi plashorn 49
orn
h 14^ tinct e 21* tinthorn ^ 24« 50
timptenhorn Ä; 17* [c. 26, 28] 51
Atticus26 humbiP^ a 23b* h 14^ c 15* 52
d 12« f 28b /^ 17a ^ 38bi hum bei 53
e21b humbel. *scemel^25* hvmbeP'^ 54
i 12« [cß] 55
^ darnach rasur mehrerer huchstahen e. Asse & ^ Asido ^ Asyda c ' m cow-
text ad * As c As p " nummvs c ^ m context a '^ Asylus c ^ ?*&er
o
Asilus, nachgezogen, loenn nicht gefälscht, dann oests 7 abbanos (oestrus & albanus Ic)
*ouadi g ^ Ason p ^^ im context a " bein] das b nicht ganz sicher h. vgl. Asom
OS ab osse non ab ore Hieronymus 23, 801 Migne ^^ vgl. Äser atrium siue uestibulum
Migne aao. ^' Ascopa c. = Gll. 1, 483, 66 usw. ^* von and. hand c ^^ die
glossierung mir unverständlich, l. Aspersio als gegengl. zu Conspersio, vgl. Gll. 2,18Q,7?
^^ die gl. nach der folgenden e " im context a ^^ das dann folgende Astrion
sauina a 23^^ d 11^ e 20<i i 11^ k 16b ist lat., s. CGL 3, 552, 24 ^^ steht über dem
vorhergehenden lemma Astipulante a. vgl. Gll. 2, 117, 24 ^® im context af ^^ im
context a ^^ Attramentü g -tum p "^^ übergeschr., darnach *ciriiidlo g
"^^ Atramentariv c Atramtariv e Attramentariü p ^^ im context af "^^ darnach rasur
mehrerer buchstaben e " humbil, hvmbel im context afi, das h rot angemalt p
38
Ai-riiAHKTi.scii Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. 7ju)AI^. 114
1 Auario^ winida d 12V SS'' /.; 17*^^
2 Wiiiidji p 3S''''^ vvinda c 15** winda
3 e 21»' winodc; g 25* [c]
4 Alice 2 ken.si a 24"^ konse^ i 12^
5 genso 6 15* r/ 12« e 21^ 28« Gense
6 g 25* gcnsn c 15^ gens k 11^
7 Auceps vogalari a 24*^ uogelare^ cZ 12«
8 « 12'^ uogilere f 28« uogelere c 15»*
9 vogler Ä; 17^ vogel 6 15* \cd]
10 Augmentiim cuhhunga* c Ib^ [c Aucti-
11 cremen tum]
12 Auetor ^ Ortfrumo^ a 24*^ ortfrumo k
13 17^ ^ 38^^ orthfrumo 6 15* ortfröme
14 ^15»* [c Auctionem]
15 Audacia giturstige'^ c 15« [c\
trut
16 Auena^ haparo a 24*^ habero turt^
17 c 15« habere turd t^ 12'^ ß 21« ha-
18 bere ul turd /* 29*
19 Auellane^^ nuces^*- hasalnuzzi^^ a 24*^
20 hasil niizzi d \2^ has ilnuze e 21*^
21 haselnuzze g 25^ haselnuz ^^ c 15«
22 /'29* hasetnvz 6 15»* haselnuss A; 17^
23 [cd]
24 Auerte danacheri a 24*^ danker c 15^
25 [c]
26 Auersor leidezzo a 24*^ leidez c 15*^ [c]
27 Augustus chesirlicher c 15^ \c Augu-
28 stum]
29 Auiarium^'^ fogalhiis a 24** fogelhus^^
30 p 39*^ uogalhus d 12^ uogelhus^^
e21^' /■29« uoigelhus.i'' *cletce^26* 31
vogelhus k 18* uogelhous 6 15® vol- 32
gehv« c 15^ [cd] 33
Auitus antelicher a 24»*^ altlicher c 15^ 34
[cd]
35
15^ 36
37
38
Auium^^ awicca a 24^*^ avvike c
[d]
Aula phalanza c 15^ [vgl. c]
Aulea umbihanc c 15^ vmbehanc a 24»*^ 39
[cd] 40
Aulicus^^ houelinc ^26* [vgl. c] 41
Auricalcum orchalch^^ c 15^ [c] 42
Auriga^^ reit rihtil a 24»*^ reitrihtil d 43
13* f 30»* [cd] 44
Aurugo miltou /"SO« miltov d 13»* mil- 45
toe c 16^ Gelsucht ^26« [c] 46
Austeris^^ serpher c 16« e 22^^ serphir 47
a 24^* sarphar cZ 13« [d. Austerus c] 48
Austroaffricus suntervvinth c 16« sunt- 49
wind k 18« [c Austro] 50
Autumant^^ ahtont^* c 16*^ ahtent a 51
25*1 ^ 3Xb ahtint d 13^ bathot 6 52
22« [d] 53
Axis ahsa a 25*^ c 16« c? 13^ e 22^ 54
[cc?] 55
Axungia^^ smeroleip^^ a 25*^ smerleip^^ 56
c 16« d 13« e22f /" 31« ^3^ Smer- 57
leip ö 16« smerleib g 27« schmerleib 58
Ä; 19* [c] 59
Azimus^'^ terbez a 25*^ derbez /" 81« 60
^ Avarie p Auarie /^^', darüher *zlowene g ^ Auce ac ^ im context i * l.
ouhhunga ^ Avctor p ^ im context a "^ hiernach Audax *dirzi g 25» ^ cZar-
M&er *ouez g 25* » turt trut von and. hand c ^" darüher *lezki ^ ^^ nuces ce,
fehlt g ^^ von and. hand im context a *' im context f ^* Aviarium p ^^ fo-
gelhus] fo gelb angemalt p " uogelhus] g auf rasur e i' uo : gelhus] 1 ausradiert g
^® Auiu c " darüher *dwore nin g ^o ^^^ ^^^ /^anc? c ^^ hiernach Aurora
e clarescentis diei iniciü. 7 prim^ splendor. *demce. q g*ce df ethös] denice mit rasur
is
aus einem and. ivort corrigiert (tvol aeris wie k 18^* liest) g 26^ ^^ Auster e
23 Autamant / 24 _ ^^^ j^ gg^^ 3 26 Axingia ^ ^e ^^^ context ade " ^zi-
mum ac -ü (^e
I. !
MCLXXVal Glossae Salomonis
39
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 114
1 deribez d 13'' derbeiz c IG^ dorbol e
2 22^ [cd]
3 Babasa uuiniga ^ d 13^ Z' 32'^ p 40»^^
■1 winiga^ a 25""^ imimiga^ e 22^
5 vvinega^ c IG^ winega g 28-'^ viiinia
0 /; 19^
7 Bacciiios^ becchi A* 19^ jt? 41«"^ bechhi
8 c 17» becche b ll"" Pecche d IS^
9 peche e 23'^ /" 32*= bekkiii* g 28^
10 [c]
11 Balbuttit •'' stainolot (stanielet cf stamelit
12 c stanibelet d stammult p) inde bal-
13 bus stummer^ (stummo df stum me e
14 stameler c) a 25^* c 11^ ^14^ e 23^
15 f 33^ p 41^^ stamilot * 14^ stam-
IG melet 6 17'^ stamelt k 20* [vgl. cd
17 Baibus]
18 Balista selpscoz a 2G^^ f 33^ selp scoz
19 d 14^ selpsiiz' c 17'^
20 Balneum [grece lauacrum^ lat ap] päd^
21 a 20^^ p 411^1 pat c? 14° bat e 23«
22 bath c 17«
23 Bannio bannis ^^ .i. (id a) banno ^^ (bäno
24 /j). inde nomen bannum ban^^ (pan
25 def l pan c) a 2G^2 ^ i7f ^ ^r^i ^
26 14^ e 23^ f 34* ^ 29« i 15* Ä; 20^
27 p 41^3 [gj
28 Baratram^^ helloch a 26*^ c 17^ belle-
29 locb k 20« [cd]
Bm-bita^-* [fistula g] Suegala^^ a 2G** 30
suegala^^ f 34« p 42*^ suegela ^ 31
15« swegela^^ d 14^ Swegela h 18* 32
cla a
suucg^^ 6 24* swegela r; 30'* suegil 33
c 18* schwegel k 20^^ 34
Bargina [peregrina ap] ellenta^^ a 26** 35
c 18* d 14^ 6 24* ellcnt p 42*^ ur- 36
lana^"^ i 15« [c Bargine] 37
Bassa ^^ [1 (vel k) massa aekp] teic a 26^^ c? 38
14^ i Ib^ p 42*3 teich c 18^ teik ^ 39
30« taig k 21* tach e 24« 40
Basio^^ ehusso a 26^^ Chosso^» c 18^^ 41
chos i 15« [c Bassio] 42
Basta teigc i 15« teig k 21^ 43
Basterna [uehiculum itineris i] sampoch i 44
15« sainbuch d 15^ /" 35« sambouch 45
c 18^ [c] 46
Batrachis^^ vvolfvvrz c 18*^ wolf wrz^^ 47
a 26^3 Wolf Wrz p 42^3 wolfwrz22 48
d 15b yr 35c uuolfwrz22 e 24« wolf- 49
würz h 18« wolfurcz A; 21^ wolues 50
würz g ?,V^ [d] 51
Battudo scotto (scorto i) l (ul h) snegil- 52
melg^"^ (snegilmelc cd snegilmel e 53
sneglmelic^i g) a 26^^ h 18« c 18«^ 54
^ 15b e 24« / 35« g 31'> i 15^ i? 55
42t^3 gcotto A: 21b [^^;, ^ Batudo] 56
Baxe vviuescu^^ calcei mulieribus apti 57
c 18« 58
^ m eontext adef ' vvinega] g unsicher c. das dann folgende Bachar vvahedere
h
c 17a wahedere cZ 13e waedere g 28^ wsehedere / 32^ ist lateinisch = uva hederae, s.
CGL 5, 492, 24 ^ Bacinos de * darnach Balat« *blene g 29* ^ Balbutit A;
' m eontext a. vgl. Gll. 2, 447, 22 "^ von and. hand c ^ lauacrü] r auf rasur p
" rot durchmalt p ^^ bannis e " im eontext acdei ^^ im eontext ai, fehlt g
^^ darnach Barbarus tardus . . . truculentus *nemec Tmitis] nemec aus correctur (atrox
Je 20<i) g 30* ^* Barbita c " i^n coyitext adef *^ im eontext a, von and. hand e
^'' l. urlanta ^^ Basa g, darüber *testo. dann Bases *poduali g 30^ ^^ Basiü c
Basium, die gl. nach der folgenden i ^^ von and. hand c ^^ Batrachis e Batrachis^
"^^ im eontext adef. vgl. J Grimm Meinhart Fuchs LVil anm. *^ die gl. im eontext
t
alle ** sneglmelicj n auf rasur g *^ vviuescu rot c. dh. wiues scu
40
ALruAiJETiHcii Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 114
1 Beo *blaHU. ^rcchloi r/ 31»>
2 Boabis [l)eatum facies ap\ saligost^ a
3 2G^*;? 42^^^ selgist c 18«
4 Beatificat saligot a 26»^* Soligot h W
5 Boatlfico saligon^ i 15^ selige /j 21^
G Bedullanea* piricha'^ a 26^>* 6/15« e
7 24^ k 2V pirricha'^ f 36* pirche^
8 '/ IG'"^ bircha. *breza'^ 9 ^^^ bucha
9 c 18« [cde]
10 Bellona vviggutin c 18^ [c]
11 Belua tier c 18^ [c]
12 Bellus [gratiosus ap] guoter c 19^ gou-
13 ter^ a 27^* govter ^ 43*>2 [c]
14 Beneficium» lehani^^ a 27^^ 6? 15^ 6
15 25« Lehanii p 43^2 leben 6 19«^ c
16 19b ^ 32« i 16^ /c 22b [^J
17 Benignus [largus. überaus f] vvolwilli-
18 ger c 19b wolwilliger d 15^ e 25«
19 f 37« [vgl c]
20 Bestimie^^ trolle ^^ chelle^^ fe 19« 6^16*
21 6 25^ /" 37« ^ 33^ Cbelle c 19«
22 chelle^* a 27^^ p 43^^
23 Belta^^ malta^^ a 27^2 b 19« c 19« iZ
24 16^ 6 25^ Z' 37« ^ 33^ i 16« /c 22«
25 J9 44'-^^
26 Bete^'^ Bizcrüt d 16^ bizcrut /" 37« g
27 33* bizcbrut e 2b^ piz grutb^^ c 19«
28 [vgl. d Beta]
29 Bibulam trincberin c 20* [vgl c Bi-
30 bulus]
Biceps zwi wah" i 11^ zviwast^^ c 20* 31
[c] 32
Bicorpor^^ zuuilichnamer^*^ /" 39« zwi- 33
lichnamcr e 20* ziuuilichnamer''^^ a 34
28*^ zwilichinamer^^ c/ 16*^ zwilichi- 35
er
nam^o e 26^ zwilchnamer b 20*^ 36
Zwilichamer ^^ i 11^ zimelichamer k 37
23« zvene licham g 34« [c] 38
Bifidus^^ zuitriwer a 28** zwitriwer & 39
20*^ zv\'itrver c 20^ zwitriuger^^ d 40
16^ 6 26« zwitrivger /" 39« zvitröger 41
^ 34« [cd] 42
Bigamus zwirgebiter ^^ c 20^ zvirgehiter 43
d W zwir gibter e 26« [c] 44
Bilis fei galla c 20^ g 34« gall:^* c? 16^ 45
galP* e 26« [c] 46
Biliosus^s galliner c 20^ gallenuol ^16^ 47
e 26« Gallenuol g 34« [c. vgl. c Bi- 48
losus] 49
Bisa uuaga / 40* Vuaga p 45*^ vvaga 50
c 20« waga^G a 28^^ b 20^ c? 16^ 51
6 26^ g 35* wega k 23^ 52
Bissionis zuuiluti elabo^'^ e 26^ /" 40* 53
zuiuiluti elabo^'^ d 16^ zviuiluti. zvvi- 54
lieb, elabo^^ c 20« Ziui luti elabo 55
p 45*^ ziuui luti elabo^'^ a 28^^ 56
zwltuclabo ^35* [c] 57
Bitumen erdleim c 20^ lim d 16^ e 58
26« 59
Biuium zvvevvike c 20*^ 60
* rechlo] der zweite strich des h auf rasur g; es stand wol reddo, und die ganze gl.
ist aus beatü reddo verderbt oder corrigiert, vgl. Beatü reddo beo k 21^ ^ i^^^ ^q^_
text a ^ im context i * Bedulania a Bedulla g ® im context def ^ pirche]
r von and. Jiand nachgetr. i '' darnach Beel *bel boh g 323- ^ i^n context a
^ Benefitium b ^" im context ade " gelb angemalt p ^"^ Bestimie bdefg ^^ trolle
{nach Cbelle) c throlle ap throlle / tbröUe d tbrulle e t^Ue g ^* im context adef
^^ oder Berta /. Z. Beta mit Graff 2, 723 ^^ im context adei ^^ Bete ef ^^ von
and. hand c ^^ Bicorpor] p aus b corr. e. darüber *duetelec g ^" im context adefi
^^ die gl. nach der folgenden e ^^ oder zwitruiger d. im context de ^^ von and.
hand c "-^ gaU:] a ausradiert d. i^n context de ^^ Bilos^ g ^® im context ade
^"^ die gl. im context acdef. zvvilich unterpunctiert, zviuiluti über Bissionis von and. hand
übergeschr. c. l. Bisonus zuuiluti {vgl. unten Dyptongus). Bison elaho? es folgt Bistomie
troie b 20^ k 23d, vgl. Dies V, 427
MCLXXVal Glossae Salomonis
41
SaL 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 114
1 Blaiulitia^ [gloria ap] lochunga'^^ a 28^'-'
2 c 20^ p 45»3 [c BlaiKlitie]
3 Blasphemia lastcr c 20^^ [r]
4 Botini 2 lach^ a 29»^ d 18^ c 2Q^' HS"
5 k 24:' p 45i>3 lach 3 c 20« lac g 30^
6 Brattea* plcch « 29«^ c 20^ [c?]
7 Braza^ malz« a 29^'^ c 21» d 18« e 27^
8 f 4P ?: 18^ k 24^ jw 4G»2 *zläd.
9 malz ^36^ [vgl. d Brazium]
10 Bubo'^ vuo a 29«^ huo c 21^ huuo d
11 18^ e 27« hu k 25» [c]
12 Bubulcus^ sweigari a 29»^ suegari /'42»
13 sweigare c?18^ svvegere c 21^ schwai-
14 ger Ä 25» ohsenere g 36^ [cc?]
15 Bucca^ mundi<> a 29»^ 6 21^ c 21^ ^
16 18« k 25» J9 46»3 munt^o d W f
17 42» muter ^36« [c Bacca]
18 Bucula chalpa a 29»* chalp c 21'' [cd]
19 Biifo^i chretai2 ^29»*^18g e 27^^ f 4.2^
20 j9 46^^ creta 0 21^* wrosch. crota^37»
21 chrot k 25» frosch 6 21« üve ^^ ^ 18^ [c]
22 Buggeus hodeloser d 18^ e 21^ hod-
23 loser c 21«
24 Bulla ^* wazzerplatera c? 18^ wazzir platir
25 a 29»* vvazzerblatere^^ c 21« wazzer-
26 blater e 27«^ /'42b r^j
27 Bulcio^^ polz^"^ a 29»* h 21^ ^ 18«? e
28 27^ /• 42b i igf P0I2I8 ^ 4ßbi bolz
29 c 21« g 37» pole Ä: 25»
Bulga^» pulga^o a 29»* 6 21^ c 21« rf 30
18« pulge e 2T^ [d\ 31
Bullio vvallo c 21« wallo^i a 29»* 6 32
21« e 2r^ f 42b g 37a ^ 25» wal 33
lo rf 18« walle '-^1 i W [c. vgl. d 34
Bullit] 35
Buris^^ Phl ugeshoubit c? 18« pfluges 36
houbit f 42b phlugeshobet c21« plus 37
haupt e 21^ [c Burra] 38
Burra stiga23 a 29bi c 21*^ d 18^ 6 27« 39
f 42b ^• 19a ^b 25b p 46b2 stiega h 40
21b stiega. *wzch6d ^ 37b [c] 4I
Birsa^* [corium abf] hüt h 22» Hut^s 42
a 29b2 huth26 c 21« hiut f 43» 43
Caballus ros c 21« 44
Cabro27 cheuer d 19» e 27^ / 43» che- 45
ner c 21« 46
Cacaua28 rina^^ a 29b2 d 19» e 2V k 47
25« p 46b3 rma f 43» rine ^ 19b 48
Caducus risiger^^ c 21^ [c\ 49
Cadum grece quod^^ latine^^ situla uo- 50
catur [.i. g] enea orca erinchruch c 51
21^ erincruch ^38» erinchrugo e 27« 52
erine chruge c? 19b 53
Cadus grece mutti k 2b^ l 11^^ [c] 54
Calamitosi lethvventigi c 21^ [c Calami- 55
tosus] 56
Calaraus rorhehe^^ c 21^ [vgl. d\ 57
^ Blandicia cp ^ BotiDi p Botinnach g ^ im context acdei. vgl. Gll. 2, 354, 28.
3, 295, 24. darnach Brancia : *sabra g 36b * Bratea c ^ Braxa g raza i '^ im con-
text afi ' darüber *wir g 36c. vgl. z. 19 und unten Pubo » darüber *scotac </
^ Bvcca ^ i^' m context af " c^ze ^Z. nach der folgenden e ^^ chreta im
context af, das c rot angemalt p " üve {zu z. 10 gehörig) im context, ve wncZ c^er
circumflex von and. hand i " Bulle c ^^ vvazzerblatere] 1 aus r corr.? c
'« Buclio k Bultio ^i/" " m con^e^-^ o/z ^^ ,^^^ durchmalt p ^« Bulgas 6
^° t'on awfZ. Äawrf c ^i ^j^allo] w at*/ rasur g. im context fi ^^ Buris] i aus a ra-
diert? c Buris (Ze, i auf rasur d. vgl. auch unten Purim ^^ im context alle, auf ra-
sur p 24 Bij.g^ *scora g 37^ 25 ^-^ co/i^e;X'^ a ^e ^,^^^ ^^^^^ hand^ c " _ gg^.
bio. darnach Cacca *laino. Caccab« *cotel ^r 37c 28 Cauaua aefip 2» ^-^ context alle,
vgl. 43, 17. darnach Cacum *hrot g 37^ ^^ t'o^ andf. Aanci c ^^ quod /e/iZ^ ^
" latine d "3 ^ rorehe
42
Alpha iu:Tisf;H Gkordnete Globöare. A. Bestimmbare
iial 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 114. 115
1 Calathus^ Hunil)ri a .-K)*^ ^ 20» sum-
2 biri2 /' U^ Humbor /> 22« rf lO'^ e
3 28'^ sumbor *vborech^ /; 38*^ süberin
4 t zeinna / IIG" shumbri. \ zeina*
5 c 22* sumbri vel zeuma Ä: 26* sumbe
() re poculi genus. Calathus ceina^ i
7 19® [c. vgl. c]
8 Calcaria sporn ^ c 22* [c Oalcar zwei-
9 mal]
10 Calces shuha^ c 22*
11 Calceus'^ scuoch c 22* sciich a 30*^
12 f 44* scüch d 1%^ such e 28^ svch
13 h 22^
14 Calcis chalch c 22* 6^ 19^ e 28^^ /* 44*
15 calch *vapno^ ^38« kalck Ä; 26* [c
16 Calcas]
17 Calculator zselere^ c 22^
18 Calculus chiselinge^ c 22^ kisling Ä; 26*^
19 [cd]
20 Calda caldarium^^ chezziP^ a 30*^ che-
21 zil^i c 22b d W e 28*1 chezel^^ h
22 22^ f 44b [c]
23 Calibem echoU^ / ngb ocel^^ ^39*
24 Calimpum^^ arizzii* a 30*^ c 22« ^ 20*
25 / 116^ ^ 47^2 arissi ä; 26« arzze d
26 19^ 6 28^ f 44« eerz ^ 39* [c]
27 Calapodas^^ leist a 30** Leist c 22«
28 Caligatus^^ gichela sonot a 30** gichela
29 sonot ^"^ c 22«
30 Calicula gellita^^ a 30** h 23^ d 19^
31 f 44« ^ 20* yfc 26« Gellita g 39^ ge-
lita c 22'- e 28« gellite^^ / Hßb 32
[^'^/. ß] 33
Calles phat A: 26« 34
Calx20 chalch^i a 30^^ c 22'^ d 19« 35
e 28« f 45* 1 20b /c 26« chalc ^39b 36
challe h 23« 37
Calta22 chleo a 30bi chle h 23« d 19« 38
e 28f i 20b k 26d genus floris t herbe 39
.1. chle f 45* [d] 40
Caluaria23 gebel c 22^ d 19« e 28^ /'45* 41
gebil /116b 42
Caluarie^* locum gebilstat c 22*^ gebel- 43
stat d W' f 45* 44
Camene sangarin c 22« [c] 45
Cameris^^ chrumpem Ä; 26^^ chrumpen^^ 46
a 30b2 f 45b ^ 48a2 chrüben26 d 20* 47
e 28« i 20« chrumpein 6 23« crum- 48
bein g 40* chrump c 22« [c] 49
Canita^'^ swegala a 30b^ /'45« swegila^^ 50
c 22« svegela 6 23^ p 48*^ suegela 51
A; 27* [d] 52
Canaua29 vvinhv^' c 22« win.hv« a 30b* 53
winhv^s i 20« AVinhüs ^9 48*^ winhus 54
d 20b e 29* f 46* /; 27b wmthus. 55
huntescanel g 40b \cde] 56
Canal^o j^mj^ hus^^ a 30b* ^ 48*^ 57
hunthus^^ j 23« ^ 20b e 29* /* 46* 58
^ 40b k 27b hunthv^ c 22« h^mthvs 59
i 20« [de] 60
Canalem huntaz^^ ^ 3Qb4 j 23« c 22« 61
d 20b /• 46* g 40b ^ 48*^ huntas 62
* Calathus e Calat" g Cälat^ l ^ im context f ' über sumber, wahrscheinlich
unecht g * die gl. von and. hand c ^ ceina im context i ^ von and. hand c
'' Calceus e * vapno übergeschr. g " von and. hand c ^° caldaria / " im
context a, über Calda def ^^ übergeschr. gl. = Gll. 2, 545, 70 usio. " Cahmbum i. vor ^.23 1
^* im context a ^^ Calöpodas c ^^ Caligafc ^"^ i'o>* and. hand c. das icort gehört
wol zu chelisa Graff 4, 390 ^* im context i ^^ gellite] i undeutlich l ^^ Calcx g
^^ im context fi. Calx und chalch mit blasserer dinte nachgetragen e '^ vgl. Gll.
2, 672, 5 usw. Calca k ^^ Caluarie l ^^ Caluarie cf. darnach Calüpniator *obuzce
g 39c ^^ Cameris g ^^ im context afi -"^ cantta / -^ von and. hand c ^^ die
gl. vor z. 61 g ^^ Chanal g ^^ hunt hus] hunt rot durchmalt p ^"^ im context f
^^ huntaz im context acf, das h rot angemalt p
MCLXXVal Glossae Salomonis
43
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zko. 115
1 ^ 27^ hunt haz c 29'^ hvnt haz / 20«
2 [e Canale]
3 Cancer^ crebezo c 22^ chrebez d 20^
4 /' 46'^ clnv^be e 29* [c]
5 Canicula [dicta a cane ap] zoha'^ a '3W
G c 23» rf 20^ e 29« / 40^^ p 48^'-^
7 [c]
8 CaniUa brachimia^ a 31*^ 6 24* d 20'^
9 c 29« / 4G^ i? 48^2 brakinne c 23*
10 brachin k 27« bre«kiii g 40« bra,«che
11 i 20^ [c]
12 Canier* putel e 29«
13 Cauistmm ^ zeina d 20^ e 29« ceina g
14 40« zeinvaz c 23* est uas uimineum
15 zema /" 46^
16 Canna^ rora d 20^ f 46« rorebe c 23*
17 haninda l ccaua rinne ^116^
18 Cantabriun huntaz. furfures tritici chliwa
19 (clibe^ c) a 31** c 23« d 20^ / 47*
20 *tlucc. ^ huntaz. Furfures tritici *otrubi ^
21 g 41* huntaz^ e 29« i 21^ p 49*^
22 huntaz 10 /116b hundas^i k 27*^ [c.
23 Catabrum d]
24 Cantarios [equos castratos a] hengist a
25 31** c 23^ (^ 20^ e 29^ / 47* ^ 41*
26 hengest^^ ^ 49a2
27 Canones ew* b 24^
28 Cantar naph^^ ^ 3ia4 ^ 24^ c 23^1 6^
20^ e 29^ / 47* k 28* ^5 49*^ naph. 29
*okrin g 41^ [«?. Cantarus c] 30
Canus gravver c 23^ [c] 31
Caperrabat ramph^* b 24^ rf 20» e 29» 32
^ 41^ rampf a 31^^ i 21^^ ranf ^^ c 33
23« phamff 7^; 28* [c] 34
Capillatura harsuanc^^ g 41^ [t'^Z. c] 35
Capisricusi' steingeiz ^^ a 31^^ rf 20^ e 36
29» / 47« p 49*^ steingeiz ft 24^ g 37
41« steingez c 23« [c] 38
Capistris gigetun^» a 31^^ c 23« [c] 39
Capis falcho a 31^1 c 23« ^ 20^ e 29^ 40
/• 47« k 28b falco^o ^ 41« valche^i 41
* 21^ [bc. vgl. c Capus] 42
Capistrum . . . halftir22 /116b [d] 43
Capisterium^^ multra c 23« multera a 4:4:
31bi ^ 20^ f 47« multer g 41« [de] 45
Capitium^* houbitloch 6^ 20^ hubitloch 46
/" 47« hopitlovch c 23^ houptloch e 47
29^ hovbtloch ^ 41« [c] 48
Capitolium hohstuel c 23^ 49
Capsa chefsa^s c 23^ d 21b f 48a / 50
116b che'psa e 30* kepbse ^42* [vgl. 51
c Capsella] 52
Capulum26 jiei^a d 21b heize f 48b 53
heiz e 30b hilza c 23b j^^gi ^ q^. 54
pulus] 55
Caputlauiuni Houptwahila^"^ a 31b^ hou- 56
^ Cancer *rac] rac im context aus naca radiert g 40b, vgl. Cancer, naca. foceps vel
vulnus animal vel signü Celeste h 27b {p 48bi) und Nacca Cancer fullo k 138» (p 148^2)
^ von and. liand im context a, gelb angemalt p ^ im context ade, gelb an-
gemalt p * Canier] r aus 1 corr. e ^ Canistris g * die gl. nach der fol-
genden l. vgl. 41, 47 ' von and. hand c ^ tlucc und otrubi übergeschr. g
• übergeschr., rot p ^° huntaz] äz auf gröf serer rasur l ^^ nach furfures tri-
tici k ^^ übergeschr., rot p ^^ im context f ^* im context de. =^ Gll. 2, 17, 34.
463, 40 " von and. hand c ^® l. har suart, s. Sal. c ^"^ so abkp Capisricus df
Capistrit^ g Capifric® e Capficus c ^^ im context adef '^ von and. hand c. mir
unverständlich. Hoffma^ms gigenun {s. JGrimm Kl. sehr. 4, 407) hat geringe Wahr-
scheinlichkeit, kann ein collectiv gigeti zu gigato 'das geparte' 'verbundene" 'fesseV ange-
nommen iverden? oder ist gigeterun (DWB s. v. gegätter) zu lesen? *" übergeschr. g
^^ über dem vorhergehenden Capistris i "^"^ am rande von and. hand l "^^ Ca-
pist*iv c. darüber *opalca g ^* Capiciü g ^' chefsa] a aus e corr, l ^" die gl.
spate b 25» ist lateinisch^ vgl. Capulü spate manubriü usw. k 28^ "^"^ im context a
44
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
SaL 1. 2. 3. 4. 5. J?^. 115
1 pitinahilia b 25« hobittw chela d 2V>
2 hopitvvcla c 23^ hubitwcla^ f 48^^
3 f(^. v(/L (I\
4 Caradrius heigir f 48*^ heiger c 23^ d
5 21b e 30b
6 Caradrion^ *skriuanecz (fehlt akp) qui-
7 dam dicunt leracha^ (lerah|cha p le-
8 richa k) a 31^^ ^ 42^ k 28«^ p 49^3
9 [ö?. Coradrio c]
10 Caraxo* chrazzo c 23^ crazzo^ i 21^
11 crasso k 28*^ craczo'^ ^ 21« f AS^ g
12 42^ crizzo^ / 117* [c Coraxo]
13 Carbasa'' segil c 23^ \be Carbasus]
14 Carbo zanter^ c 23^ zander^ d 21«
15 Zunder e 30«
16 Cardo *steseie^<^ g 42«
17 Carduelis distiluinez ^^ / 49*
18 Carex [est herba acuta ahlp^ SahaR^^ a
19 32*2 sahar^^ j 25'^ p 50*^ saher c 24^
20 Sahir ^2 ; 117a [^ Carix und bc Ca-
21 recta]
22 Caribdis uorago aquarum werui^* Z117*
23 Carina podam /'49b podim d 21^ po-
24 dem c 24« e 30^ [bc]
25 Cariofilum *hrebik^^ g 42«
26 Carminare *cesrati^^ g 43*
27 Carmula urlivge / 117* vrlivge i 22«
28 vrlege^^ c 24*^ Vrluge p 50^^ vrluge
29 Ä;29b vrlftge^^ a 32*3 urlögei'^ d 2V
e 30» f 49« vrloge b 25^ vrlogo g 30
43b [d. Carmule c] 31
Carnificia flaischus^^ / 117* 32
Carpentum [plaustrum de] wagen c 24® 33
wagen e 30^ i 22*^ wagin d 21» [bc] 34
Carpenus^^ haganpuocha a 32** hagen- 35
pvcha b 25b haginpoche /* 50* hagin- 36
puche / 117* hagenpochi c 24^ ha- 37
genbfiche g 43« haginpuch d 21» 38
hagenp vch e 30^^ hagenbuoch k 29« 39
[d] 40
Cartilago^^^ prustleffil a 32^^ prustlefil 41
d 22* /• 50b prustleufil c 24» brüst- 42
lephepi g 44* grustile / 117* [^>c 43
(zweimal) d] 44
Casses *paucini^^ aranearum tela g 44* 45
Cassida [l (vel /c) cassis fk] heim c 24» 46
d 22* /• 50b ^ 44* i 22^ Z; 29^ [c] 47
Cassia^^ vvihpom^* /117b vvichpoum c 48
24» wihpoum a 32b2 |-^^^q ^g
Cassis helm2* c 24» d 22* /■50b /117b 50
Castaldus Cumistadul^^ a 32b2 Cumi- 51
staldupß p 51*^ cumstadel c 24^ 52
[c] 53
Castrimargia Gitiga^'^ a 32b3 gitiga c25* 54
p 51*2 gittigiii b 26^ [d. Castri- 55
maria bc] 56
Casus gipurida c 25* [bc] 57
Cataplasma uasca l plidi^^ c 25« [bc] 58
^ 65 /o/^fi Capuli lecti (leti &) funebres (funibres g) anpogi a 31b3 ampogi b 25* am-
bogi g 42b anpog Ä 28^. darin ist anpogi usw. alte (vgl. CGL 5, 52, 14) entstellung aus
aut rogi, s. Ducange s. v. und CGL 5, 15, 41 ^ Caradriön g ^ im context a
* Caraxö g. die gl. nach z.221 ^ im context i, ühergeschr. l ^ craczo] am ersten c oben
radiert g ' = Gll. 2, 23, 40 ^ von and. hand c ^ zander] a aus ? u corr. d
^® übergeschr., die ganze gl. zweimal auf derselben spalte g ^^ distiluinez] a^n z ge-
ändert f. l. distiluinco. darnach Carduus *ostropezd g 42^ ^^ ^^^^ context a, über-
geschr. l ^3 sahar] sah rot angemalt p ^* über uorago / ^^ übergeschr. g
^* von and. hand c **' im context ade ^^ übergeschr. l ^^ Carpanus de Carpinus
/. darüber *hrab g ^'^ CartiUago gl ^^ darnach ossa moUia. 7 sine meduUa. qd gen^
auride *obuse g ^2 übergeschr. g ^^ Casia c. die gl. nach der folgenden l ^* von
and. hand c, übergeschr. l ^^ im context a ^^ Cumistaldul] C rot angemalt p. dar-
nach Castrenses res *oboz g 44b 27 ^-^ context a ^^ l. pilidi mit Sal. bc (= -plasma)
MCLXXVal Glossae Salomonis
45
Sah 1. 2. 3. 4. 5. Ziv. 115. 116
1 Catta chazze^ e 31'^
2 Catax [elaiulus a coxa f] luifhalz a 33*-
3 c 25'^ hufhalzer^ d 22^ /' 51^ g 45^
4 hufolhalzer e 31» [d. vgl. bc\
5 Catiis gilerter-' c 25« [bc]
6 Cauan vuihilla a 33*^ wihilla d 22» f
7 52«» A: 30^^ wibilla e 31^ vvihil c 25«
8 *postolca.'^ wihil g 45^
9 Cauerna^ holi« c 25^ hole^ i 23^
10 Cauillatio gaii\^^izze^ c 25*" [ö. vgl. c]
11 Cauli choli a 33** c 25^ choP d 22^ /'
12 52»^ Chol e 32* cole ^ 46*
13 Caulis Cauli .i. coli^« c 25^
14 Caupo chofmaii^^ c 25»
15 Causa scukl c 25»
16 Caustica zuntra c25» Ä;31^ zvntra b
17 27'^ zuntera a 33^^ zvntre i 24*
18 zunter g 46^ zundra c? 23* f 52«
19 zun der e 32« pcf?]
20 Cauteriolum cantari a 33^^ c 25» cain-
21 tari Ä; 31*^ cantare d 23* e 32« can-
22 tar^2 b 21^ cartar ^ 46** camer ^^ f
23 52« [f/]
24 Cauterio [ferrum abp id est ferrum k]
25 polzi* a 33^1 6 27^ c 25^ d 23* e
26 32« f 52« * 24* ä; 31^ p 52*^ polz.
27 fen-o *sahadlo^^ 5^ 46^ [?;^Z. bc]
28 Cautes prant c 25^ [bc]
29 Cautela^*^ guarida «33^^ gvvarida c 25^
gwarida d 23* f 52« gewarheit ^ 46»» 30
[bc] 31
Cautionem [Atramentum c atramentum 32
.i. i attramentum id est k] tincta^"^ 33
g 46^ i 24* k 31^ tinta d 23* e 32« 34
tiucte r? 25^ tint /" 52« [Z?] 35
Cecula^« plintslihho a 33^2 plintslicho 36
rf 23^ f 53* plintsliche c 25^ blint- 37
sliche i 24^ blintsleiche ^ 46^ plint- 38
slich e 32*^ [cd] 39
Cede^^ loci antwich a 33^^ intwich c 40
26* entwich d 23^^ e 32^ /■53* enth- 41
vich ^46« 42
Celebs witwo Ä; 31« [c] 43
Celox^^ chiol 1 uarm^^ c 26^ chioP^ 44
vel (1 ^) varm22 k 31^ i? 52^^ chiel 45
1 (ul e) uann23 rf 23^ e 32^ chiel 46
(Chiel a) vi (ul bf) varm23 ^ ßgbi 47
fe 27» f 54* kiel : : : | uarm g 47* 48
kiel i 24« uarm 2* / 117^ [cd] 49
Caulis est generaliter herbarum l hole- 50
rum medius frutex scoiz l cholbe^* / 51
117i> 52
Celia pier c 26^ f 53« pir d 23^ pir 53
e 32^ hier g 47* 54
Celo [abscondo k] hilo a 34*^ k 31^ [c] 55
re
Celffaps tenar^e a 34*^ fe 28* tenar^e 56
c 2ß^ teurere d 23« e 32» teuer g 57
47b Ä; 32* 58
^ w;a5 hiernach in degih folgt, Catabole . . . Katabelle (Catabelle i catabelle k) kenai
usio. ist griech. = Kataßeß?.rjHevat. ebenso enthält die weiter folgende gl. Catascopos
Scapha a 33*2 scapha g 45^ p öl^i schapha b 26» scafa c 25d d 22e e 31f k 30« scaph
i 23^ [-S'a?. ce Catascopus] nichts deutsches, s. Biefenbaeh 106<5 "^ im context f ^ von
and. hand c * übergeschr. g ^ darüber *dera g 45^ ' von and. hand c ' hole]
e aus i corr. i ^ vgl. Graff 3, 548 " im context f ^® Cauli .i. coli von and.
hand c " von eind. hand c ^^ cantar] das ztveite a aus ?u corr. b ^^ im
context f ^* im context a ^^ sahadlo übergeschr. g ^^ die gl. nach der fol-
genden fg ^"^ übergeschr. g, im context i ^^ Cecula ac ^* von- hier ab andere
hand des textes und der glossen c ^^ Celones {vgl. Celones genus nauigii usw. k 31^
t'orCelox)/, die gl. nach z.54: ^^ chiol] c rot angemalt p "^"^ varm] va rot angemalt p
'^ die gl. im context acde ^* übergeschr. l ^^ Celsfal begk Celfal] Ifa auf aus-
gexoischtem c ^^ im context acde
46
ALPiiAnKTiftCH Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. IIG
1 Cementum phlaster a 34^* flast c 20«
2 [c. vgl. d\
8 Cenarga ledarhosa a 34** lederhosa c
4 26« rf 24«^ e 33*= /" 55« k 32« ledir-
5 hose g 48^ lederhose ^ 25* lederhos
G b 28« M
7 Cenicos^ hürwine a 34** hurwine b 28«
8 huriwine d 24* /" 55« hiirwin c 26^
9 horwis ^48^ huren win Ä; 32« [cd]
10 Cenocephali hunthobto c 26^ hunthou-
11 bet^ f 55* g 48^ hunthobet d 24*
12 hunthaupt e 33« [c Cenocesali]
13 Centon^ filz a 34** b 28^ c 26« 6^ 24*
14 e 33« * 25* Ä; 32« p 53*^ pilz** ^
15 48i> [cd]
16 Cepe [uocata quod non aliud est nisi
17 tantuni caput p] lovh^ a 34^^ ^53^^
18 louh6 c 26^ k 32^ louch^ d 24^
19 / 55b I5ch e 33^ * 25^ lauoch b 28«
20 Cebolle'^ g 48« [^]
21 Ceracula charzili a 34^^ c 26^ d 24^
22 e 33« k 32^ charzela /* 55^ kerzili
23 i 25^ cercelin g 48« [c?]
24 Ceramius ^ figel ^ 1 (vel k) figulus a 34**^
25 c 27* Ä: 32*^ p 63^^ [c]
26 Cerebrum hirn^^ b 28^ c 27* d 24«
27 e 33^ hirno^i a 34^^ ^ 5302 i^^^^^^
28 ^49* [^;^/. a2 Cerebellum]
29 Ceres 12 chorn d 24« e 33^ /'55b corn
30 c 27* ^ 49* [a2c]
31 Ceruix hals d 24.^ e 33^ f 56* [c]
Ceruleum^^ plawaz a 34^^ c 27^ [r/. 32
2;^/. Ceruleus c] 33
Cestus plicholbo a 34^^ ri 24*^ /" 56* 34
plicolbo c 27b bllcholbe ^r 49^ [cd] 35
Cicades^* hehnilin d 24« e 33« hseimili 36
l grillo c 27« *svirceki5 g 49^ 37
Ciculos^^ . . . idem dicuntur ^"^ tucos Gouh 38
a 34b* gouh d 24« gouch e 33« f 56^ 39
govch c 27« *zezhule^^ ^ 49^ 40
Cicindalus^ö üchunus^o a 34^* c 27« 41
lich^o ^ 25« glimo g 49« [f^r/. «2 Ci- 42
cendela] 43
Ciliada^i zala22 a 34^* 6 29^ c 27« </ 44
24« f 56b ^ 49« k 33^ zal e 33« 45
säle22 i 25« [c^ 46
Ciminum chumi^^ a 34^* d 24« /* 56^ 47
^ 54*^ chvmi^^ c 27« chumich^^ i 48
25« A;33b chum^«^ ^ 33h ka^el ^49« 49
[cd. Cippus d] 50
Cippus stoch^* a 34^* Z> 29« 6^24^6 51
33b f 56b *• 25« ^ 33b p 54*1 52
stech2* c 27« ^kclada^s stoch ^ 49« 53
stoich / 118* [bc Cippo] 54
Circinna .i. (id est k) circiP^ a 35*^ b 55
29<i d 24^ f 56b ^ 49« ^ 33b j9 54a2 55
circiP^ e 33b .i. circiP^ rizza c 27*^ 57
[vgl. «2 Circinum, & Circino] 58
Claua cholbe / 118* 59
Colare sihen ^ 50b ^^gi ^ (^qJqJ qq
Coliphium struzil ^50« 61
Collarium halsbant ^50« 62
^ Cenitos b. die gl. = Gll. 2, 22, 43 ^ über dem vorhergehenden lemma Cenota-
phion /. die gl. — Gll. 3, 76, 40. 189, 37. 442, 49 ^ Centon] C auf rasur i * pilz*]
p aus V corr., das übergeschr. t ganz fein g ^ lovh] lov 7'ot angemalt p ^ im con-
text cf ' teilweise auf rasur g ^ Ceramus a ^ im context ac ^° im context c
^^ Cerebrum. hirno über Cerebrosus a ^^ Cere^ e Ceres: g " Cerulrü 7 ceruleum,
e ausradiert c ^* Cicädes g Cycades c ^^ übergeschr. g ^^ Ciculos d Cvculos c
Cuculos efg ^' dicunt a ^^ übergeschr. g ^^ Cincindalus a CiNcindal* g *^ wol
nicht deutsch, sondern -^^liohmiB, Xv^vog, vgl. licinus bei Diefenbach 117^ *^ Cyliacla^
56
22
im context ci. = Gll. 3, 231, 62. 360, 56 ^^ Cyminum c. im context cfi
** Cyppus bc. stoch, stech im context cdefi, st rot angemalt p
context acdef
^^ übergeschr. g
im
MCLXXVal Glossae Salomonis
47
SaL 1. 2. 3. 4. 5. Zw. IIG. 117
1 Coniniiniscor ratit?oon^ a 'Sb^^ b 30* /.:
2 34» p 54^3 raitirchoii Ml 8« [c]
3 Coniniissum^ missitat^ a 35^^ b 30»
4 (l 25i> c 34«^ f 57^* A: 34» 7; 54^3 [c
f) Comissani]
G Comniissure mit* / 118*
7 Comitatus grascaft» d 25c /' 58« Z 118»
8 grascast^ c 28» Graschaft a 35^^ g
9 5P graschaft'^ c 34^ grasaft b 30»
10 grafschaft Ä; 34^ [d]
11 Commonitorium Imbot^ a 35^^ imbot
12 ^ 30« p 55»i imbot / 58^ k 34^ im-
13 bot d 25^ 1 bot i 26^ inbot'^ ^ 51«
14 inbot e 34^ [c]
15 Concha merscal^ c 28« [c Concia]
16 Concambium Wehsei ^ a 35^^ wehsei ^
17 b 30^1 d 25« e 34^ /" 58^ wehsei: i:^
18 i7 51« wehsiP c 28« we^sselunge i
19 26« [c]
20 Concessenm gihancta^<^ c 28^ k 34d Gi-
21 hancti^^ a 35^* gihancti^^ (Z 25^ e
22 35t> /" 59» Gehangti g 52» Gihanete
23 b 30f [c]
24 Conciliatrix . . . lenonam uocant Hur-
25 machinna^^ a 36»^ huormachinna f
26 59» hourmachin 12 ^ 34b [g]
27 Conclusus pitäner^^ i 27^ pitaner^* a
28 36»2 k 35» i? 55^2 bitaner b 30^ [d
29 Conclus c]
Concutiens^'* Girrenter a 36»* girrenter 30
k 35b girrenteir * 27« [c\ 31
Coiulictuni teidinc^^ g 55^ 32
Coiidono^'^ giero^^ a 36^^ c 29» gieren 33
t 27^^ 34
Condo gibirgo i 2T^ 35
Conductus gimitoter^'^ a 36^^ c 29» rf 36
26« f 60^ gimitoteR^^ e 35^ gimie- 37
teter i 27^ gimietter b 31« *naiat20 38
gemi^terer g bb^ [cd] 39
Confinium^i gimarcha22 a 36^^ c 29^ 40
gimarch tZ 26*^ f 60« Gimerche 6 31'^ 41
Gereine g 55« [cd] 42
Conflatilis^^ gigozzaner a 36^^ gigozaner 43
rer
/" 60« gigozanerer^* c? 26« gigozane^* 44
e 36» gigozzener c 29« gigozener^^ 45
i 27f gigozenar ö 31 Gegozzenir. ^^ 46
fluzziger g 55«. 56» [c] 47
Conflecto Pichero a 36^^ bicherre i 27^ 48
[c] 49
Conflo^^ giblaio a 36^2 ^ 27^ giblao^s 50
c 29« zesamineblaso^s d 26« e 36» 51
zesammeblaso /" 61» zesament blase 52
^56^ guzo Z? 31« [c] 53
Conforto gistercho^^ a 36^^ ^ 29« ge- 54
stercho^s ^26« e 36» /'61» gest^cho 55
i 2V Gesterco g 56» [c] 56
Congius zuber^ö a 36^^ j 31^ c 29^ Ä; 57
36» ZV ber29 i 28» zubir l 119» [^] 58
* m context a ^ Cöinissnm k ^ im context de * ühergescJir. l ^
text cde. grascaft] s aus correctur l ^ im context a ' ühergesehr, g ^ im con-
text. über Concha ist mershala aiisgeiviscJit c ^ im context acde, übergeschr., darnach
CoDcam^atü . . . seu inchnatil *mena ^ ^^ im context acde.= Gll. 2,08,4:4: usw. " im
context a ^^ vor vocant k ^^ im context, und so alle folgenden gll., ico nicht an-
ders angegeben i ^* im context a ^^ Concuciens i. = Gll, 2, 605, 19 ** diese
und die folgenden gll. bis 47,56 und 48,10 nach 4:8 anm. 10 g ^"^ Condolo i " im con-
text c ^^ im context cdef ^° übergeschr, g ^^ darüber *pomeze g "^"^ im con-
text c ^^ die gl. am obern rande mit verweisungszeichen nachgetragen, darnach
grofse rasur c ^* im context de "^^ gigozener] z aus i corr, i ^^ Gegozzenir] i
aus corr. g ^'' darüber *zduuaiu g ^s ^^ context cde ^^ im context c, überge-
schr. i
im con-
48
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw, 117
1 Cogitatus gidanch^ a 36^* h 31« c 29^^
2 /• 61^ gidanc^ d 26^ e 36*^ i 28*
3 Collactaneus^ spunnipruder^ c 29^' 6?
4 27'^ e3C^ spunnipruider /'62b spunrii
5 bruder a 37^^ spunne prodir l 119^
6 Gesovga g 53* [ft?]
7 Coniectare prenoscere siue cognoscere
8 ratiscon Ä: 36^ ratiscun i 28^ [c Co-
9 gnoscere]
10 Conifere. cyparissi. dicuntur. quia fruc-
11 tus eius Conus *macobice* uocatur
12 g 56«
13 Conlimito^ hasmoni28d hasinun a 37^^
14 hasinun 6 c 29^ häso d 21^ haso f
15 62^ *meze'^ reino ^53* [cd'\
16 Cognatio gilegini da^ a37«'*
17 Compluuium» Trouf a 37^2 trouf c 30*^
18 f 63^ trouf 3 d 27^ e 37^ tröf i 29^
19 trof Ä; 37^ troph ^ 54* [cde\
20 Computo Pizello a 37^^ ^ 57^^ ichcelo^^*
21 c30« ich zele^ö d 27^ e37« / 63« [c]
22 Conscia ^^ Giwizzida a 37^^
23 Consequor^^ nahuoiego a 37^* nach
24 folgo c W nachuolge^^ d 27^ e 37^
25 f 64* Nachuolge h 33* nahuolgen^*
26 i 29^ nahuolegan k 37« [c]
27 Consortium ^^ Ginozsami a 38*^ ginos-
28 sami^^ d 2S^ f 64^ ginozsame^'^ c
29 255® ginossam^^ e 37^ genozsä ^> 33«
gnozschaph g ol^ [c] 30
Conspicio scowo «38*^ schovvo^^ c 30^ 31
scowe^» d 28* e 37« /" 64*» schowe 32
b 33« schowen A: 38* 33
Constitutum gisazinussida a 38*^ gisaiz- 34
nussida^^ i 29« gisezzide c 30^ ge- 35
saztez^o d 28'^ e 37^ gesacet g 57^ 36
gesezech^o f 64« [c] 37
Conto ^^ ruoder (rüder f roder i rüder ai> 38
rüder c) l {vH b vel /c, fehlt f) scalta^^ 39
a 38^3 Z? 34« c SV d 28^ e 38^ /" 40
66« « 30« k 39* schalta ^ 58c [d. 41
^;^/. c ^<?^rf Contos, Contum c] 42
Contubernius ginoz l gisello a 39*^ 43
gnoz. 1 gisello ^3 c 31^ genoz l ge- 44
seile i 30^ gnoz vel gesell ^ 39^ gi- 45
noz23 d 29* e 38^ /" 67* gnoz b 34^ 46
^59* [d] 47
Contus^^ cholbo a 39*^ ^ 29* / 67* 48
colbo: c 31^ colbo g 59* cholb 6 34«^ 49
[d Contum] 50
Contulus25 chnutiPß a 39*^ b 34«^ d 29^ 51
e 38^ f 67* ch"uttil26 c 31^ chimitil 52
A; 39b knüttil ^59* knuttel i 30^ 53
[cd] 54
Cuspis spiez^^ ^59^ 55
Conuena biswinc^"^ k 39« [c] 56
Conuiuo *quasu^^ (7 59« 57
Conuiua29 gamazzo^^ d 29« /'67b Q[, 53
mazzo a 39*2 gimazzo^^ c 32* e 39^ 59
* m context cdef ^ Conlactaneus ade ' im context de * ühergesclir. g, viel-
leicht gefälscht ^ CoUimito cg ^ im context c ' ühergeschr. g ^ l. gilengida,
J Grimm Kl. sehr. 4, 407 ^ Compluimini e Conpluuivm a Conpluuium i Cöpluiü, dar-
über *ocapp g ^^ im context cde. ich] am c oben radiert d. darnach Cöquassauit
*scrusi g 54^ " l. ConscTa dh. Conscientia, vgl. Hoffmann Ahd. gll. 31 ^^ darnach
ConsiHü. *suer. t. osulit] das erste s, r und it aus corr. g 56^ (querit consulit k)
^^ im context def ^* ühergeschr. i ^^ Consortivm a. darüber *zpolek g ^® im
context def ^' die gl. in einem anhang, der hl. 255<i beginnt c. ginozsame] z aus s
corr. c
im context cdef
gisatznussida] ?n radiert i
im context def
^^ davor Conticiniü *piruozpe g 58^ ^^ die gl. im context cde, nur scalta / ^^ die
gl. im context cde "^^ Contus] s auf rasur c Contum ab ^^ ontuP i ^^ im con-
text cdef ^' mir ebenso unverständlich wie das beswich von Sal, c ^^ ühergeschr. g
^® Conuiuia / ^o ^-^ context cdef
MCLXXVal Glossae Salomonis
49
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 117. 118
1 giniazze b 34^ gemasso k 39'^ ge-
2 mazze i 30* niazgnoz g oS*^ [cd]
3 Conus knöpf, crista cameman ^ iuba g
4 59«
5 Coopertoriuni vbirturi a 39^^ uberturi
6 d 29'^ f G7'' vbirtur h 34- ubertur
7 e 39^ ubert e 32^
8 Copula chuppulan 39^* chuppala h 34^ [cj
9 Coquo^ chocho \\^ p 60»^ chocho a 39**
10 /* 68» Chocho h 34^^ cocho d 29« cho-
11 che k 39^ choche e 39<^ choch e 32«
12 H
13 Coquina cuchine* cüchne g 60» chuch
14 h 34^
15 Cor corculum^ herza a 39»* k 40» herce
16 h 34^ [d. vgl c\
17 Coragium^ halsrinch halsrinc'' c 32«
18 hakrinch e 39*^ /* 68» halsrinc tZ 29«
19 ... vel halsnnc k 40» hasrino a 39»* [c]
20 Corax nahram a 39»* [cd]
21 Corcodrillus^ nichus c 32«^ d 29^ e 39«
fh
22 /" 68i> n,ix ^ 60^ [cd]
23 Corda seita» ^ 29^ /' 68^ ^ 60i> [c. vgl
24 c Cordarum]
25 Corium [birsa c?e/VÄ:] leder^^ a 39^^ 6
26 35b c 32« c? 29s e 39^ i 31« Ä; 40^
27 ledir /•68« ^r 60« [c Coruum]
28 Corrigia Riumo a 39^^ riuino^^ c 32^
29 rivmo h 35« riemo^^ d 29^ /»: 40^
30 riemo^^ e 39^ rieme i 31« [c]
Corüus basal ft 39*^^ f (jgc hasil c 32^ 31
d 29^ e 39^' haselboum g 60« [cfZ] 32
Cornix Chni^^ ^ 3953 ^hra h 35« f/ 30» 33
e 40» /" 69» A; 40« [c] 34
Cornus churnipoum a 39'^* iZSO» churni- 35
boum /'69^. .. churnibom /j 40« chur- 36
nepa vm e 40» "^clenice ^"^ churnbom 37
^61» [cd] 38
Coiporalis Corporal a 40»^ corporal^* 39
d 30« e 40b i 31^ /i: 40*^ 40
Cortina^^ cretensia cuten^ ^61« [vgl c 41
Cotonium] 42
Cortex rinta^ß a 4.0^'^ 6/30^ e40« /'70» 43
g 61« rinta^^ ö 35^ c 33^ rinte i 32» 44
rint k 41» ^5 61»^ [c] 45
Cortme^'' umbihanc d 30*^ /" 70» umbe- 46
hanc c 33b umbhan« e 40*^ [c Cor- 47
tina] 48
Cos^^ cotis^^ Wezistein^o a 40»^ uue- 49
zistein^^ f 70^ petra^^ unde acuitur 50
ferrum .i. uuezistein^^ e 40« .i. wezi- 51
stein^o d 30^ ide wecistein^o c 33« 52
id est wetzstain k 41^ [c. 26, 4] 53
Coturnices rebehun c 33*^ [vgl c Co- 54
turnix] 55
Cli diech. murioth^^ c 33« diech. murioth 56
g 62^ deohc. murioth p 61^^ deoch 57
murioth diech murigot ^^ /" 70« diech. 58
ot
murigot ^^ d 30^ diech. murig ^^e 40^ 59
[vgl G Coxa] 60
* mir unverständlich, loenn = come man 'mahne , so gehört es urspr. nicht hierher,
sondern ist erst durch mischung der in k 39<i als Conus crista iuba crepitaculü iiber-
lieferten gl. mit einer andern tvie Crista sunt id est comas usiv. k 42c entstanden
^ Conquo h ' chocho n] zwischen dem zweiten 0 und dem n ein loch im pergament xj
* übergeschr. g ^ corculum fehlt k ^ Coraugiv c '' halsrinc m context c
* CocodrilP g ^ übergeschr. g ^^ im context de ^^ im context cde ^^ im
context, wol von and. hand a ^^ übergeschr. darnach Corona *wenec m®] wenec aus
corr., m doppelt durchstricheng 61^ == Coronamus velamus k 40<i ^* im context de ^^/aZ-
6C^e5 Zemma 5t Cotonia^:^Cydonia ^* im context ce *' Cortinec. = (TZZ.l,333,19t«sw.
3, 149, 47. sodann Coruus *wran ^61^ ^^ C6s c ^^ cotis fehlt f ^^ im context acdef
"^^ petra übergeschr. d ^^ die gl. im context cde, deoch murioth im context, diech mu-
rigot darüber f. CK verstehe ich nicht, das eigentliche lemma ist Coxa, s. Gll. 3, 694, 27
Althochdeutsche glossen IV. 4
50
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 118
1 Goxe^ (liech c 33« d 30^ e 40^ /" 70*^
2 [vgl. c Coxa|
3 Grabro2 hormiz-*^ a 40»* c 33« d 30»
4 e 40« /■ 70« i 32« hornvz /; 36« hor-
5 nus k 41« horniz g 62** [c ;?;^e«ma/]
6 Cramula* hahala d W' e 40^ g 62«
7 ha^^la'^ c 33^ hala^ a 40^^ f 11^ p
8 61^2 [^^ ^gi ^]
9 Craticula Kost isin a 40^^ rost e 40^
10 f 71* ^ 62« rost d 30*^ roist^ c 33^
11 [c]
12 Crea stercus. spurcicia chot c 33^
13 Creagras^ Chrowila a 40^^ chrowil^ c
14 33^ f 71** chrowel d 30^ croweP ry
15 62« chravvel e 40^ [c Creagrastus]
16 Creta^^^ leimig a 40^2 & 36^ c 33« f
17 71b ^- 32d caleim ^41'^ ^Gill.^^ i^im
18 g 63'-^ leimo^i c? 31* lei°^«ii e 41*
19 W
20 Creo scepho^^ c 33« schepho^^ a 40^^
21 scefpho Ä: 42* scepfo^^ 6? 31* scep^«^^
22 e 41* schepfe & 36« scesso i 32« ich
23 scephin ^ 63* [c]
24 Grementum wahsmo a 40^^
25 Grepitacula^^ .i. sonitus. hinc et cre-
26 pundia wige^^ dicuntur ciine wige^^
27 g 63*
28 Grepusculum. dubia lux zwisenlichten.
29 Nam crepusculum *zumrak ^^ dicimus g
30 63b
31 Gretobolus^ß horetubil a 40^* 6 36«
hortubiP^ c 34* /j 42^ horttubil i 32^ 32
hortucbiP'' / 72* hortuchiP'^ e 41« 33
g 63b hortuchil^^ d 31« [c Gritabolus] 34
Gribrum32 ritra 6 36« ritra a 40^^ A; 42^ 35
riter i 32^ butel g 63« [c] 36
Gribellum hasib^^ a 40^* fe 36« c 34* 37
6/ 31« e 41« /■ 72* i 32^ Ä: 42^ si- 38
bellin ^63« 39
Gripta^^ [spelunca hik] gruft^^ a 41*^ 40
h 37* d 31« e 41« ^ 33^ ^ 42« 41
chrufta c 34« *cruchta2^ spelunca. 42
grufda g 64* cruua /" 72* [c^] 43
Gronna^2 tot muori^'^ f 13^ tot. muori 44
g 64b tout muori 23 a 41*^^ toutmuri^^ 45
c 34«^ * 33« Ä: 42^ Gronnato. ut muori 46
p 62b2 [^J 47
Grusta stucche i 33*^ 48
Grudus2* nouus harter i 33^ ^ 43* [c] 49
Grusta stucche a 41** Stucche fe 37^ 50
stucche i 33*1 stuche25 c 34^ f7 31b 5^
k 43* stu«b«25 e 41h stucha f 73b 52
struccel ^64« [cd] 53
Grustula uochunza a 41** fochanza c 34^ 54
uochinza f IS^ vochinza J 31b y^. 55
chenza e 41b >X(.ola cst26 g 64« [c^Z] 56
Grustumia27 sperpirac34^ c?31b /'313*28 57
sper bir29 ^64« 58
Guba^o chuoffa a 41bi chöffa i 33« 59
chuofa 6 37« Ä; 43* chüofa^i ^ 31b 60
e 41b chüfa^i f 73b chufa^i c 34^ 61
cufa g 64« [c] 62
^ Coxe / ^ Crabo ab ^ im context cdef * z= Cramacula, vgl. aber unten
Grammala. darübei' *trepicej die gl. nach der folgenden g ^ im context c ^ hala] h
gelb angemalt p ' Creagräs g. ■= Gll. 1, 465, 23. 635, 42 usiv. ^ im context c
" übergeschr. g ^° Creca k C*ca i " im context def " übergeschr. g ^^ im
context acde ^* davor Crepit : : : ] nus fläme] ^. so ausradiert, und *semra ne über Cre-
pit : : : g 63» ^^ übergeschr. g ^^ Cretobolus e ^' im context cdef ^^ im con-
text cde. c?arwacÄCrines*cadere<7 63<^ ^^ Cr^pta ^ Crifia/ ^" im context de ^^ über-
geschr. g 22 ^ Müllenhoff DA 1\ 415 anm.. 508. vgl. Gll. 3, 607, 28 ^j ^-^ co^^^eo:«
acf 24 ^(,,^0?' Crudelis *seztoki g 64b 25 ^-^^^ context cde ^^ übergeschr. g
2' Crustumia g ^s ^^^^ ^^ 34^ 33 29 übergeschr. g ^^ Cupa b Cüpa e ^^ m
context cdef ^^ c^brum ^ Crebrum Ä. darüber *reseto g
MCLXXVal Glossae Salomonis
51
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 118
1 Cubitiile sleipalspis. ^ lusuiii uocaiit.
2 cum duo cominus et. e proximo. ac
3 peiie coiiiunctis eubitis pilain feriunt^
4 g W. G5*
5 Cubitum eliii c 34^ d SV' [c Cubitus.
6 vgl. d Cvbitus]
7 Cucumeres^ chiirbiz /TS^ ertephel ^ 65*
8 [c Cucumeri]
9 Cucurbita churbiz a 41^^ [c]
10 Culcitra * Culcitrum vedarpeti k 43^ ve-
11 dirpeti d S2'' vederpeti a 41^^ ved^-
12 peti b 37^ uedar bette ^65* ueder-
13 pette^ / 73^^ uederbette i 33^ feder-
14 bette c 34^uedirpet e 42* [c. Culcitram d]
lö Culex mucca« a U^^ c84e d 32* flS""
16 *comaar^ ^65* [c. Colix d]
17 Culmus *doch'^ ^65^
18 Culix zizala» a 41^2 f 74* g 65^ k 43^
19 p 6S^^ cizil b 37^ [c]
20 Culter Mezzer & 37^
21 Cimba ^Slunek» g 65^
22 Cunchin. ^^ legumen maris merlisen ^^
23 g 66^
24 Cupadium^^ pj.^to a 42*^ Prato b 38*
25 prätoi3 y- 74c pi-atoi^ c 35c d 32^ *
26 34« Ä 43^ brato ^ 66* prat^^ e 42^
27 [e]
28 Cupido^* kirida ^* 34« girida^^ a 42*^
29 c 35« Z' 74« Girida^^ d 32« gir^iais
30 e 42« bifida k 43^^ [c Cupida]
31 Cupmm ^^ chopfer a 42*^ chopffer Ä; 44*
32 chopfere j9 63^^ choffer^'^ c S6^ i 34«
copher g 66* chupher^'' ^/ 32^ e 42^ 33
/■ 75* 34
Curculio engirinch a 42*^ engir ine e 35
42^ engerinch engirinc^^ c 35^^ engi- 36
rinch 1 hamstra /' 75* engerinc 1 ham- 37
stra d 32^ [c Curgulio] 38
Curriculuni . . . paruus currus puerorum 39
glacialis .i. slido^^ g 66^ 40
Curue flexuose chrump i 34« k 44^ [c] 41
Curtem hof^» a 42*^ c 35« d 82^ e 42
42^ Z' 75b i 34« /c 441» p 64*1 hoph 43
^ 66b 44
Curtifemm houestat a 42*^ g 66^* 34« 45
p 64*1 houistat^i 6^ 32^ e 42^ bof- 46
stat2i b 38^ /• 75b Ä; 44^ hoftat^i c 47
35« [d] 48
Cunnilum 22 dinchstuol a 42*^ dincstuoP^ 49
6^ 32^ f 75b dinc stuol e 42^ dinc- 50
stul i 34« dincstul23 c 35^ dinestuol 51
k 44b dinnestul ^ 66« [c Curuluni] 52
Custodiarium [locus custodie ^] uuart- 53
hus2* e 42^ wartbus^* d 32^ f 75« 54
^ 66« Ä; 44b wart hus a 42*^ wart- 55
hüs^* c 35^ warth^ i 34« warhus i 56
88« [cd] 57
Cuspis sthacula a 42*^ stacbil c? 32^ 58
e 42^ Z' 75« stek il c 35^ stail g 66« 59
[c] 60
Cutela pellicula hutili a 42** a cute .i.^^ 61
pellicula hutili (huteli i hutilin b) b 62
88« i 34« k 44b [c] 63
Cuter prant26 a42** e 35^ ^ 32^ e 42^ 64
^ Z. sleipal (= slegipal) spil? die lat. erklärung aus Isidor Etym. 18, 69, 2
* darnach Cubiclm *losiiice g 65* ' davor Cueumer *curka] curka mit rasur aus 7
cuc*bita corr. g * feldt ahik ^ im context f ^ im context c "^ übergeschr. g
^ im context af ^ übergeschr. r ^° s. Prise. 1,26,26 " l. merlisen ^"^ Cu-
padio i " im context cdef ^* Cupida ik Cupide c ^^ im context cde " Cu-
prv c ^' im context cde ^® engirinc im context c " darnach Curs® *risc. eque-
stris lus*. Curs^ aq. aque. duct^ *vodo uod g 66^ ^o y^oi im context cf, das 0 auf
rasur i, das h rot angemalt p "^^ im context cdef "^"^ Currules g ^^ im context cf
^* im context cde ^^ .i. acute. 1 i ^^ im context cde
52
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. 2^. 118. 119
1 /■ 75^ * 34« A: 44»^ ;? 64«^2 pr'ant />
2 38« [c]
3 Cyaneus^ plauarwer c 35^ A: 44*^ bla-
4 uarwer «42«* i 38« /" 75« ^ 66«
5 blauarewer^ (/32^ blauare,'^^«'-^ e 42^
6 [cde]
7 Cydonia. cretensia cutena^ ^66«
8 Cyniex* uuantlus^ e 43* wantlus^ h
9 38^ d 33« /• 76« ^ 67« i 34^ Ä; 44^^
10 waiitlüs^ c 356 Wantlüs^ p 64«^
11 wantlvs a 42«* [a2c Cimex. vgl. d\
12 Dama'^ [damucula hk\ damili a 43«^ h
13 39« k 45b
14 De auricalco^ von messin|ge ^68«
15 Decisco^ intswicho a 43^^ in^vvicho^®
16 c 37« ints wiche Z) 39^ intswichen i
17 36^ intsiuchon Ä; 46« Geswicho ^ 69^
18 ichgeswiche^^ tZ 34^ /'78« ichge« wiche ^^
19 e 44b [c\
20 Declinat Gineigit a 43^^ gineigit i 36^
21 [c]
22 Decliuum *prica^^ ^69^
28 Decliuis^^ stechaler a 43^^ stechiler c
24 37« d 34« f 78« A; 46« stechiP i 36^
25 stechil ^ 69^ [c]
26 Decortico biskinto /<j46« bischinto a 43^^
27 biscinto^^ c 37« biscincto i 36'^ bi-
h
28 scintto h 39^ biscincte^^ f 73« bi-
29 scinte^^^ 34« bisin^^^ ^ 44c beschindo
y 69b ^,]
Decretum pimeinida a 43^^ bimeinida i
36« bimenida Ä; 46^ [vfß. c\
Decumbit swacht^* infirmatur c 37^
Decurio dincman^-' a 43^^ c 37^ <Z 34'^
g 69« * 36« Ä: 46^ dinchman f 79«
Dedecus laster g 70^
Dedecor^^ honida c 37« i 36"^ A: 46« ho-
neda^'^ a 43^3 (^ 34« e 44« /'79b
unerda ^70« [c. t»^/. iZ Dedecus]
Dedecus missewende ^70«
Decusatim ersamchleich ^^ c 37«
Dedicatio seoan a 43^^ segan^^ d 34«
6 44« /"79b segin 6 40« c 37^ segen
i 36^ ssegen ^r 70« [c]
Dedo argipo a 43b* i 36« A: 46« Argipo
b 40*^ ichergibo^^ c 37« ichirgibe^^
d 34^ e 44^ ich irgibe 21 f 79« ^ 70b
Defectus zurganc A; 46^ zurganch a 44«^
zungan ^ 36« [c]
Defensaculum ^2 biscirmida i 36^ bischir-
mida^^ a 44«^ c 37^ biscirmunge^^
d 34s /" 80« bi«cirmung«23 e 44^ schir-
munge ^70« [c]
Definio^* marchon^^ «44«^ Z, 40^ c 37^
i 36^ A: 4.6^ ichmerche^s d 34b g 44h
ich merche /"SO« [c]
Deforme Girro a 44«^ girro^^ c 37^ i
37« A; 47« [c]
Degallinatio^'^ nahtsangara^^ a 44«^ c
38« nathsangara 2 37b A^ 47b naht-
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
^ s. oben 49, 41
« Wantlüs] Want
^ Cyanevs a Cyaneus e Cianeus k Cyane g ^ ^-^^ context de
* Cimex k Cumex b. darüber *scennice g ^ im context cde
gelb angemalt p ^ darnach Dea fruiiiti. ceres. s ; hoc pagani. *siua] das a von siua aus
corr. g 68« (aiunt k 45«) « darüber von messin *mozazni g. dann Debit *diUi g 68«
^ Descisco g ^" im context cde " übergeschr. g ^^ Decliuis] i aus u rad. c
Dechuis zfnc^ c^amfcer 1 dechuis / Decliuus^ " im context cdef ^* voti einer hand des
XV jhs. c ^^ das darauf folgende pvleuta c puleuta p 66«i pulenta g bulcuta k ist lat.
= buleuta ^^ Dedecor g ^' im context def ^^ von einer hand des XV jhs. c
im context def -* das ganze am rande mit veriveisung c ^^ im context def
" Defe*saculum c ^^ ^-^ context cdef ^4 pefinitio i ^^ im context cde
im context c ^"^ Degallinacio i. gemeint ist wol De gaUinatio und die deutschen
Worte sind dative ^s ^^ context c
MCLXXVal Glossae Salomonis
53
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 119
1 sangar f 80^ iiathsaiigfu* rf 35** nacht
2 .«anger gll^ nahtsingar e 45*> [c. 26, 5]
3 Dehoifl^stat honat a 44«^ hönat^ c 38«^
4 [.j
5 Delargior^ ich spento ^^ 71*^ ich spente^
6 rf 35*^ f 45*= ihc spente /"Bl* ig spente
7 c SS^ spenden k 47"^ spentoncero^ i
8 Sl"" [c Dehirgor]
9 Deliramenta* topizunga a 44^^ tobunga
10 d 35« f 81^ tobunga^ c 38*^ aphcn-
11 heit. tobeheit. Lira enim sulcus est
12 aratri. inde deliro ichrasin .i. exorbito
13 g 72« [c]
14 Demolior intwircho a 45*^ ich entwirco
15 g 12' intwrche^ d 35*^ e 45^ f 82^
16 frezzo« c 38^ [c]
17 Dentilia'^ riostar i 38« rister o 39^ ^ 73^
18 reister k 4.8^ riosta f 83^ riesta c?36«
19 e 46« riest a 45»^
20 Depascitur wrezet^ 5' 73«
21 Depasta. degustata gevrezzet^ i7 73«
22 Deprehensa^^ aruaraniv a 45^^ iruari-
23 niv^i c 39^ iruarniu^^ d 36^ e 46^
24 irvariiiv /* 84^ ervarniv ft 42^ irvarn
25 ^74* [c. Deprehensv^ d]
26 Deputo bizello a 45^^ i 38*^ bisello /;;
27 49^ bitelle b 42<* ich zelo c 39^ ih
28 zele f 84^ ich zele^^ ^ ^qb ichzele^^
e 46. [e] 29
Descs [desidiosus h] slaffer a 45^^ b 42^ 30
i 38*" schlouffer k 49« [c] 31
Despolio roubon k 49^* rocibon ^ 39* 32
roubo a 4:0^^ robo^» d 36^ c 46^ f 33
85* roube 6 42^ ich röben g 74« [c] 34
Destino marchon i* c 39^ i 39* /<: 49^ 35
marchen^* 6^36^ e 46*^ /'85* mercho 36
« 46*^ ich merche b 42*^ [c] 37
Deuium^^ awica a 46*^ awike d 37« 38
awiche c 40^ / 85« [c] 39
Deuoto^^ fluochon k 50^ fluochun a46*^ 40
flöchen* 39*^ ichflocho^^ c 40« d 37« 41
6 47« ich flocho f 8G^ ichulucho g 75« 42
ich fluche b 43^^ [c] 43
Diarria tagawerch a 46^^ tagewerch e 44
47^ tagwerch d 37^ /" 87^ tagwerc^« 45
c 40^^ [c] 46
Diffidentia missitriwa a 47**^ missitrue 47
c 41*^ [?;^^. c] 48
Digestio Gidowiti a 47**^ gidowiti ä; 52« 49
gidovvite^^ c 42* Gedouet ^79* ge- 50
devte b 4.4.'' gediiiti^^ c? 39* geduiti^^ 51
e 48^ gedivti f 90* [c] 52
Digiti ^^ uingir c?39* vingir /" 90* uinger 53
e 48^ 54
Delibutus Gesalbeter ^79^
55
^ Delangior z ' m context de ^ dh. spenton ze ero? darnach Delir' *bledi
g 71c 4 darüber : : : : : tobehit (aZi?) ^7. = Gll. 1, 304, 7 usw. 2, 457, 10 « im
context c " zm context cde. darnach Demon *scret 72^ . . . Denari^ *penez . . . Den-
tale *lemes 73^ g "^ Dentile g * übergeschr. g. dh. vrezet, vgl. Gll. 1, 517, 12. 2,
_ sa
677, 55 usw. ' darnach Depositü *vlosene g 73^ ^^ Dephensus c Dephns^ g. =
Gll. 2, 407, 3 us^v. " im context cde ^* im context de. darnach Desertü *pusc
g 74b ^' im context de ^* im context cde ^^ Deuiv c " Deuoeo k ^'' im
context de. darnach Dext*a man^ *puice 75^ . . . Demetri^ *iarobud 76* . . . Diabls *wrah
. . . Diadema *venec 76b . . . Diana. g*manä apoUinis. lunä Meuana letnicina yperunoua
dei . . . Ipäm lucinä asseuerät *zuetluse 76^ g " itn context c ^^- im context cde.
gediuti oder geduiti d ^" darnach Prim^ pollex *palecc . . . Seds salutaris *kiwacz . . .
Terei® impudie* *nestida . . . Quart® anularis *mezinehc . . . Qnt' auriclaris *malekk . . .
Dil penates *scretti 79»... Dilecto *lubi79b g
54
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. J^;. 119. 120
1 Diligontia fliz^ (j 79»^
2 Dimensiones nuizza'-^ a 48*^ c 42'^ massa
3 /;; 53" iiiäza^ d 39^^ inaza^ e 49« *
4 4P Maz b 44^ [c|
5 Diplois . . . Sagum *plachta^ g 80*>
() Dirimo ginidro c 42^ ginidiro d 39^' ich
7 genidere i 42*^ [c]
8 Dimunt vallent destruunt k 53^ [^;^/. c
9 Diruit]
10 Discaltiatus * vngiscuohoter k 53*^ un-
11 gescuhetei"^ c? 39^ ungeschu heter c
12 42'^ ungescuhter^ e 49^ vngesvter f
13 92*
14 Disinteria^ uzganc d 40^ vzganc'^ c 43^
15 ^82^ uzgant /" 93*^ uzganch a 49*^
16 6 50^^ [vgl. c Dissenteria und Dissin-
17 teria]
18 Disentericos^ uzganc^ a 49^* c 43^ d
19 40^ f 94» g 82^ uzganch e 50^ uz-
20 canc i 43* vzganc & 46'^ vzcane k
21 54<i M
22 Disserit recchet^^ a 49»^
28 Distante^^ unter scheidentemo a 49^^
24 undersceidenteme ^^ d 40^ untsceidente
en
25 i 43^ und^siuteme ^^ e 50^ untersce-
26 dent ^^ c 43^ vndersteiden / 94* [c]
27 Distensio erdenita a 49^^ gedenit^^ d
28 40^ /" 94b gedent^^ e 50^ Gedenunge
29 g 82«
30 Distillat tnufit^^ d 40^ tru^^^^ ^ 50g
triuffet a 49^^ tufet i 43« drivfet c 31
43h trvfet f 94'> trufet ^ 82« truift 32
k 55* [c] 33
Distractus inzoginer a 49*^^ i 43« inzo- 34
gener ^^ d 40^ e 50^ f 94^ mzoginir 35
& 46^ ingezogener c 44* vngizoginer 36
k 55* [c] 37
Ditibus rilichan k 55* rihhen d 41* 38
riehen^* c 44* f 94« richan a 49^^ 39
[c] 40
Diuortia^^ duerahiu^^ c 44^ dwerahiv a 41
49b* duerihiu^ß c? 41« ß 51« i 43^42
Dverihiv^^ /" 95*^ diuerihui k 55« 43
Dol choldo^'^ f 96* 44
Dolatorias partun a 50*^ ä; 56* artun i 45
44^ partin^^ c 44^ fZ 41^ parthin /" 46
96* parten e 51^ p 74^^ [v^/. Dolä- 47
bra d, Dolubra c] 48
Dol 19 cholpo^o p 74^2 cholbo a 50*^ ^ 49
41^ f 96* * 44b Ä; 56* Cholbo^i c 50
44^ colbo ^ 84^^ cholb e 51^ cholp 51
b 47b 52
Dolium22 lidfaz23 a 50*^ c 44^ d 41^ 53
/- 96a i 44b ^ 74^2 lit^az e 51« lith- 54
faz A: 56* linthvaz^* g 84^ Lietfaz 55
& 47b [c] 56
Dolatus^^ giskessoter a 50*^ fe 47« c 44^ 57
giscessoter c? 41^ /" 96* giscessoth e 58
51« scessot Ä; 56* [c] 59
Dolones ^sabe^^ ^ 84^ 60
Domo doupun a 50** dobon k 56*^ 61
^ darnach Diluuiü *potopa 79^ . . . Diluclm *vsuit 79« g ^ im context cde
' ühergeschr. g * Discultiatus c Disculciatus k Disc:ilciatus / ^ im context de
® Disintiria e Dissinteria fg "^ im context c ® Dissentericos dfi Dissentericos e Dis-
sintericos g. r= Gll. 3, 599, 20 ^ uzganc im context cf, am z radiert g ^" ?;^Z. (rZ^.
2, 589, 19 " Distant c. — Gll. 2, 403, 66 ^^ ^■w conie^^ ctZe ^^ ewi con^ea;^ ^e
^* im context c. •=. Gll. 2, 383, 43 usw, darnach Diua. dea. *siua. Tpatx] an siua
(siue h) radiert g 83* ^^ Diuorcia /z ^^ im context cdef. = Gll 2, 403, 72 ^^ m
context f. l. cholbo, s. z. 49 ^^ «'m context c ^^ die gl. nach der folgenden g
^^ cholpo] c rot angemalt p ^^ im context c ^^ Dol i ^' lidfaz im context cf,
lid rot angemalt p ^4 linthvaz] am t radiert g ^^ die gl. vor z. 45 e ^^ iiberge-
sehr, g
MCLXXVal Glossae Salomonis 55
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 120
1 ichgedovbo c 44^ ichgidoube d 41» Ebar^i lebera^^ d 42^' c 52^' /"OS« le- 29
2 ichgcdaub e 51^ Ich to'vbe /' 90^ bera g Sß"" lebere ö 48^ lebere i 45« 30
3 \c] lebcri2 a 51** c 45^ /c 57« [>/ Epar] 31
4 Domitrix zamariu^ a 50»^^ r 44^' (/ 41» Ebuliinii^ atah i 45^ atach^* a 51^2 32
5 e bl« f 96« A-- 56i> zameriniie g 84« c 40^ fZ43'^ e 52^ /•99b (/ 87» attah 33
6 Domuncula^ husili k 56»> husil a 50^^ k 57^ 34
7 husil« c 45'' husilhi r/ 41^' /* 9G« hu- Echiuusi-^ huso^^ a 51^3 b 49» c 46« 35
8 selm c oie r/ 84« i 44^ [c Domun- f 99« * 46» /c 58» p 76^^ hüso^^ 6^ 36
9 culurn] 43^' e53» *wiza^'' ypocus. huso ^ 87^ 37
10 Dos^ [datalicium a dotalicium f dota- [cd Echinus] 38
11 licium quod datur puelle (puelle k) Echo^^ [soiius def] galm^^ c 46*^ d 4tS^ 39
12 ik] widmio a 50^^ i 44« k 56^ wi- e 53« f 100» k 58^ Galm ^ 87« 40
13 demo c 45^ widime /" 97^ widun 6^ Echoglam p 76^^ [c] 41
14 42^ Eculeus^^ Galgo^i a 52»^ galgo^i b 42
15 Driades *po^udiiice* g 85« 49« c 46« d 43^ e 53« f 100^ g 88» 43
16 Dmdis drat a 51»^ drät^ c 45« /" 97« i? 76^^ 44
17 *dratva^ drat g 85« trät^ d 42^ e Edax^^ fraz c 46« vraz a 52»^ f 100^ 45
18 52« i 45» trath /j 57» träte b 48t> uraz 6/ 43<i e 53« [t;^/. c] 46
19 [c] Edentat erzannet f 100^ 47
20 Ductilis gislauager a 51»^ gislagener d Editio vrrechidaa52»^ ^ 58« irrechunga^^ 48
21 42« e 52^ geslagen^'^ (786» gschlagn d 43« e 53*^ h-rechviiga f 100*^ re- 49
22 k 57» gis lagenter ^'45^ slanari /" 98» chunga^'"^ c 46^ [c] 50
23 [v^/. c] Editio vrrechida a 52»^ urrecheda c 46*' 51
24 Ductu uart^ a 51»^ ^ 45^^ Edilis husuogot a 52»^ i 46« hus vogt 52
25 Dyptongus^ z\viluter 6 52^ zwimluter^^^ k 58« husgot c 46^ d 43^ f 100« 53
26 c 45^ zuiluit /" 98« zuiluiter k 57« [cc^] 54
27 zwiluiter rf 42^ zuiualtes a 51»* [c EfFeratus irgremit c 47» ngremith- d 44» 55
28 Diptongus] f 101^ grimmet e 53^ [c] 56
Efferbuit uuiel f 101« wieP* t? 44» e 57
' m context c ' Domunculi ä; ' Dos. dotaliciü *veno pozah g 85^ * üher-
gesclir. g ^ im context cdef ' übergeschr. darnach Ducit *tase g 86* ' dar-
nach Ductores militü. duces *voieuodi. pncipes *cnezi g 86» ® vgl. Gll. 2, 396, 67 usw.
' Dyptongys g Diptongus cfJc ^^ zvviuiluter] das ziveite u könnte auch ti sein c
" Epar abcdefg ^^ rw context cde. darnach Eboreü. eburneü *zlonoui . . . Ebur
*zlonouina g 87» ^' EbTlum, rasur von o g ^* im context cde. darnach Ecatö. tru-
uia {l. triuia mit k 57<i) *morana g 87» " Echiuus] uus aw/ rasur c Echius g Echi-
nus ahep " huso, hüso im context cde, hu roi angemalt p ^"^ übergeschr. g
^* Echo g ^^ im context cdef. das dann folgende Ethecas (Echecas k) pibo t (uel k)
arriellio i AQ^ k 58t> ist zusammengerückt aus den beiden lemmata Ethecas Ezechiel 41,
15, Peribolus ib. 42, 7 und der gl. Aiiel leo ib. 43, 15 {zur letzteren vgl. Gll. 1, 640
anm, 6) ^^ Ecculeus ab ^^ im context acde, rot angemalt p '^ Edax] x auf ra-
sur c ^' im context cde ^* im context de
56
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
SaL 1. 2. 3. 4. 5. /yt/J. 120
1 53^ Wil^ c 47'^ walzta^ i 46^ [c
2 xi^ßemaZ)
3 Effugium iizfluht a 52^^ /" 102« vzfluht
4 ö 50^' uzfliith*'^ g 90^ uz fluth e 54«
5 uz flöth rf 44'i vszflucht k 59«
6 Eia nudvnv a 53*^ nudunu k 60* nudv
7 c47^ nu dv fW6^ nuduc?44^ nuda
8 e 54« nunu^ ^90^
9 Elate* pletir a 53** c 48* fi^44^ /'103«
10 pleter e 54^
11 Elax elaho 6 51* c 48* ö? 45* e 54^
12 f 103« J9 78^2 elho g 91* elahin A;
13 60b
14 Elleboro^ sitro h 51* k 60« i? 78^^
15 sito i 48* fitro ^91* [e. Elleforo c\
16 Electrum vulgo autem electrum smal-
17 lum^ gismelzi (t gismelzi a gismelze d
18 ul gismelze h \. Gsmelce '^ ^ .i. gi-
19 smelz'^ f schmelczi k ges mel zet e)
20 dicitur a 53^^ h 51« c 48« 6^ 45« e
21 55* /* 104b g 91b ;^ ßo« [d\
22 Eliotropium *nehetci^ ^ 93*
28 Eliotropium^ *nelietci^^ ringel g 93* ri-
24 tigil f 106b
25 Emetati^^ ergangane Ä; 62b ergangene
26 c 49^ erganganen^^ i 49^ p 80*^ er-
27 gangenen^^ d 46^ e 56« /" 107b ir-
28 gangen ^94* ergangen h 52^ [c]
Emctriteus ^* gelasuht /" 107b Gelesuth
a 54b'^ gelesuth 15 c 49« /c 62b gel-
suht^-^ e 56« Gelsuht ^r 94* gelsüht^-^
rf 46^^ gelsvlt ^) 52er [^ Emetreteus]
Eminicule^^ eminentes in memoriam^'^
reducit^^ minus ^^ .i,^^ (ide a) mizzo^^
a 54b* c 49f ^ 107c ^ 94a ^ gob^
.i. mizo^i d 46« e 56*^
Emorrodia^^ [vi morruita ^:] warza a 55*^
d W k 62« war:za23 c 49^ waerza /"
108* warze e56« *bradavice^* warra
g 94b [d. Emorrogia c\
Emphatice^^ knppbrlkfeo^^ a 55*^ 5 53b
knppbrlkh^o ^^ p 80b^ knppbrlkho ^^ e
56^ knoppbrlkbo^^ c 49^ knppbrlkho ^^
d 46^ knppbrkho^e /•108« knpqbRkho
^ 94« kit ppbrlkhp k 62^^ [c]
Emplastrum faska^'^ a 55*^ 6 53b ^ 49h
t^ 46^ e 56^ /• 108* ä: 62^ p 80b3 plast^
^ 94« [cde]
Emporium reit chamara a 55*^ reitcha-
mere h 53b reitkamera t? 46^ re::it
Camera ^^ g 94« rietchamera^^ c 49^
rietthamera Ä: 62*^ rieth chamara /'108b
rietkamere i 49^ rutka mera e 56^
Endire^^ prantreita^^ a 55*^ c 50* 6Z47*
^ 81*1 prantlretta ä; 63* prantraetta^^
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
^ im context c, übergeschr. i. = Gll. 1, 646, 72 {vgl. 3, 414, 80) hez. 2, 406, 75 usiv.
^ uzfluth] mn ersten u radiert g ^ übergeschr. g * Elate c. = Gll. 1, 550, 60
^ Eleforo i Elleforo k. die gl. nach der folgenden h ^ smaldü g, fehlt k ' nach
o _
dicitur im context fg. darnach Elephäs *zlon g 92b « jxbergeschr. g ^ EUotpiu] i
aus rasur g
10
übergeschr., hier schwerlich echt, dann Em'e *cupiti g 94»
Eme-
tata b ^"^ erganganen] ergang rot angemalt p ^^ im context de ^* Emetrite", i auf
rasur c Emetreteus fgk Emetreti^ b Emetrecius a ^^ im context cde ^" Emi-
mo
nicvle c, -cule p *'' me, riä d ^^ ruducit / ^® l. Emimis als lemma. vgl. Gll. 3,
629, 29 usw. 2" übergeschr. f ^^ im context alle, rot durchzogen p "^"^ Emor-
roida e "^^ im context c ^* übergeschr. g ^^ Emphatice a. die gl. nach der fol-
genden g 26 ^^ context acdef, rot durchzogen p. dh. ino parliho = Gll. 2, 68, 17
und unten DLXXI* nachtr. ^7 ^-^^ context alle ^^ re::it camera] ie ausradiert g
2» im context c '*» Endire i '^ im context a ^"- oder prantraeita /
MCLXXVal Glossae Salomonis
57
SaJ. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 120
1 /' 108*" prantrcite i 50* brantreitc g
2 95» brantite b 63^
o Ensiculi suertile a oc>^
p 83»^ stut i hV Stvt h 55»= stöoth ^-'^ 25
d 48« c 58^* *siierepicei* stath </ 98^ 26
SRI
^tili
50** Equa nieriha
15
a
56^3 rf 48« /• 112« 27
4 swertil b 54« swertili /.: 63^ swertile^
ein
5 7; 81^2 swertilln r/ 47« swertilin^ c 50^
6 suertelin /llO^ swertelin ^ 96-' swer-
7 telon c 57^
8 Eoos \[wxdegikp est lux ^ f] österlicher*
9 a 55b* c 50^ d 47^ c 57^1 /* 110^ k
10 03"^ 7; 81^^ Eoster lieber i 50^ oster-
11 licht ^ 96^ [c Eons]
12 Eo iisque unzandaz^ a 55^* d 47^ unz
13 an daz /'llO^' in tantum vntz hieher
14 k 63^ [ec?]
15 Epilogositas ® vpirsprachili k 64« ubir-
16 sprachili a 56** uberspchili '^ i 51«
vbersprachili ^ ^ 82^^ ubirsprache^ d
48*^ ubirspche® e 58« ubersprache f
111^ vberspche b 54^ uberspehe (/
97b [c]
21 Epistiliumi^ priefi^ «56^^ b 54b^82b2
22 brief i bl^ k 64^ [c Epistolium]
23 Epitaphium . . . vberschrift k 64"^ [c]
24 Equaricia^^ g^uot a 56^^ / 112« k 65*
17
18
19
20
nierha^'^ c 58^ *cobilai6 j^^^^ha g 98^ 28
merehe ^'^ p 83*^ Merhe b 55« merhe 29
i oV merch A; 65« 30
Equor mH i 52t> mer k 65« 31
Equus^^ trutinans^^ zeldendaz^^ a 57*^ 32
p 83«^ zeltend rosz k 65« Celter d 33
48^ celter e 58^ /" 113^ ^ 100« 34
Equoreus merlicher^i «57«^ c? 48^ 6 58» 35
f 113b ^ 100« i? 83*3 meriliher Ä; 65« 36
[c\ ^ ^ 37
Equitatus^^ gireiti^^ p 83«^ gireite^* c 38
51* d 48^ /• 113b gire^te^* e 58^ Ge- 39
reite b 55^ ^ 100« Gireit a 57*^ girit 40
i 52b geritt ä: 65« [c\ 41
Equs emissarius *orr^^ g 100« 42
Eramentum er ^100« her^^ c 51^6? 49* 43
e 58b her f 113« ä; 65'^ h^ * 52« [c] 44
Erarium^'^ scazhus^^ ^57*^ c51bc?49* 45
f 113« p 83bi scazh» ^ 52« csazhus 46
g 100« sazhus e 58b schaczhus ^ 65*^ 47
Schazhous 6 55^ [c] 48
Erbum a greco trahit uocabulum. hoc 49
enim illic robum^^ tov^*^ dicunt quod 50
* rot durchzogen p * im context, ein von einer Jiand des XV jhs. ühergeschr. c
' e lux ühergeschr. f * im context de, rot durchzogen p. darnach Eous e hö de
Oriente. 7 aurora *denice vi lucifer *zuetlonose . . . Eumenidü *lutice g 96b ß -y^?. QU,
2, 400, 53 usiü. ' Epilogositas e Ephilogositas i Ephilositas g ' uberspchili] das
schluss-i kleiner als gewöhnlich i ^ vbersprachili] vber rot durchzogen p ^ im con-
text de ^° Epistilium bez. Epistolium mit Epistola verwechselt ^^ prief] p rot ange-
malt p " Equaritia bdek Eqriticia i ^^ im context de ^* ühergeschr. g ^^ im
context de ^® ühergeschr. g ^"^ merehe] mere rot durchzogen p. darnach Equi . . .
Candid® *bron . . . Vari® *pelest . . . Mauron *wran g 98^ ^^ Equs g ^" truci-
nans ap trutinans, die gl. nach der folgenden e "^^ rot durchzogen p "^^ mer-
licher im context de, merl rot durchzogen p -^ Equitatvs a ^^ gireiti] das
letzte i scheint aus t radiert p ^"^ im context de ^^ ühergeschr. g ^^ im con-
text cde -'' Erarariü i. darüber *poclad g '® scazhus im context" c, scaz rot durch-
zogen p 29 _- j21i orobü k 66^ ^" tov U7iter robum a, das der glossenschrciher mit
rorem verwechselt zu haben scheint, darnach Ermafrodit® . . . nä g*ce m*curi^ df hermes.
uen^ afrodite *priye uocaf' g 101«. ivas in c 51bi / 115» i 52^3 ]c 66« p 84^2 folgt, Er-
men (Eermen i) eufo (cufo fip euso c) ist entstellung von eQ/xrjvsvco
58
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Ziv. 120. 121
1 «it quibuHdani peccoribus infeHtuin a
3 Erpichi^ ogida a 57^* b oG« f 115'> ;?
4 84«^'^ :: egida c 51^ hekida /c 66*^ be-
5 kida i 53» cgita d 49^' cgit e 59^
6 [d]
7 Erua^ irih b 56^ irich^ a 58*^ c 51« ;?
8 84^1 irch 6^ 49»? irriha"^ /" 115« irha
9 ^ 102»
10 Eruca quam vulgo diilam vocaiit wil-
11 dersenff k 66^
12 Eruca grasawrm a 58^^ /* 115« grase-
13 vvrm c 51« Grase wrm b 56^ grase-
14 wrm* g 102* graswrm d 49« e 59°
15 ... graswrm k 6ß^[cd]
16 Eruditorium scuolhus a 58*^ ^ 84^^
17 seuolhus k 66^ sc^ulhus g 102i> scül-
18 hus c?49« sculhus^ 6 59^ /^115« sul-
19 hüs^ G 51« sfiolhus i 53^> Schvfelhus
20 6 56^ [c]
21 Esseda^ Silo a 58*3 g^Q? ^ 52* e 59^
22 f 116^ ^ 53« ^ 67* p 84^3 silo'' f/
23 50* sylo g 102« Sile b 56^ [?;^/. c]
24 Essedum samboch^ (sambuch d, fehlt
25 begikp). uehiculum basternum^ .i. (id
26 e k) uas eneum^^ ul (vi g vel k l
27 cdeip) plech^^ a 58*^ b 56^ c 52* ^
50* e 59^' g 102« i 53« /c 07* ;? 84»^^ 28
sambuch /" 116»' [c] 29
Esox lahsi2 6 56^ c 52* e 59'^ lachs^^ 3Q
a 58*3 ^ 5Qa y- iißb /. 67a p ^^b^ 31
las <7 102« [c] 32
Estiuum farrich^^ ^ 52b ^^ 50b g gQ* 33
/* 116« ^ 103* i 53*^ /j 67b [^j 34
Estus hizza^* c 52^ 6/ 50^ /" 116« ^r 35
103* ^ 53*^ hissa ä: 67^ hizze e 60* 36
hitze b 57* [c Espuo] 37
Esu^s aza58**c52i>/-116« glOS^iöS^ 38
ash Ä; 67b 39
Esuries hunggi i 53^ hungerigi a 58** 40
hungirige^® (/ 50^ e 60* humige /" 41
116« hungrig k 67^ hunger^^ c 52^ 42
hung^ ^ 103* hvnger 6 57* [c] 43
Ether^"^ himil d 50« ^ 103* i 53^ hi- 44
mel c 52b g goa f ne« hymel Ä;67b 45
Etheca apotheca^^ chellari /" 116« yt 67^ 46
chellare c? 50« chellere^^ c 52^ chel- 47
1er i bS^ chel 1er e 60* 48
Euersio^o bisturcida^i ^50«e60Vll8b 49
^ 99b abhi bisturcida^i c 52« bistur- 50
cida. habihi (liabili i) i 54^ k 68* [c] 51
Euum alter a 59^^ / 119^ alt ä; 68^ 52
Examen svvarm c 53« swarm'-^^ a 59^^ 53
d 51«^ e 61b f 119c [^j 54
* Erpica/iifc ^ Eruü/^ ' irich, irriha m cowiteiri c/, in rot angemalt p * c?ar-
nach Eruca *huzze nice g 102* ^ ^m context cf. darnach Erüpna *napast g 102b ^ Es-
seda c Esedä g "^ im context cde. = Gll. 3, 235, 47. 448, 26 * m context c
^ basterium acdegp ^^ eneum c enium a ^* plech im context ade, rot durchsogen p.
i _ _ _
es folgt Essetritum (Essettu, u aus a corr. i Essentritu g) chanapa a 58*3 <^ 50a e 59^ /
116b e53c Ä: 67a Chanapa c 255^ (m anhang, sA8 amn. 17) canapa ^ 102^ z= lat. canaba,
canapa, vgl. Canaua 42, 53 und canipa Graff 4, 452 ^^ im context cf, rot durchzogen p
" im context de ^* im context c ^^ Esau k su i ^^ im context cde
^"^ darüber *nebe g ^* apoteca c epotheca i. vgl. 55 anm. 19 ^^ ^m context c. dar-
nach Eudochia. bone uoluntatis *blahouole g 99b. diese und die folgenden gll. bis Eu-
logiü anm. 21 vor 57, 32 g ^^ Euersio] s mz* rasur aus corr. e ^^ bisturcida im
context cde, abhi übergeschr. c. l. abihi. darnach Eufemia bona forma *blahodobe . . .
Eufonia. e pars suauitatis *blahozuuce 99b , . . Eugenia *blahorode . . . Eugenies *blaho-
rode 99c .. . Eulogiü *blahozloue 100* g "'"- im context de
MCLXXVal Glossae Salomonis
59
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. ^;. 121
1 Examussis^ ^geJ^tap^ a 59^^ c 53^' f
2 119^ g 107* k 68^ p 86^^ Rigstap
3 /) 58« rigestab d 51^ i 54^
4 Examen^ siiarni d 51^ k 69* svvarm*
5 c 53*^ swanii a 59^^ i 54^ zvareni ^
ü 107b [d]
7 Excitus^ iizarcuctir a 59^* vzerchuct c
8 53^' [vgl c Exitus]
9 Excors^ aherzer c 53*^ [c Excons]
10 Exciissit"^ uzliz c 53^ [c]
11 Exedra absida« a 60^^ 559b /^ ggcd ^e]
12 Exequie^ uzleiti a 60«^ uzleite c 54* ^
13 52^ vzleithe f 121« uzlait e 61^^ [d]
14 Exerit iiTechit^o c 54^ [c]
15 Exigebat eschot c 54^^
16 Exiiianio^^ iritalo k 70^ irritalo d 52«
17 e 62c iritaP2 ^- 5^* ihiritalo^^ ^ 54(1
18 ich italo f 122^ ichirtelo g 104^ [c]
19 Exitiuni. periculum. pestis. calamitas
20 freisa c 54*^ [c]
21 Excletus^"^ givvahssener c 54® gewah-
22 sener c? 52^ gewasener f 123* ge-
23 waschnar e 02« [c]
24 Expedior [liberor ^] irrecho c 54^ k 71^
25 [v^/. c]
26 Expeditio^^ heristiura a 61*^ k 71^ he-
27 ristura^^ d 53* e 62^ herstivra c 54^
28 h^istiur i 56^ hervart g 105^ [&ce^]
29 Experior imaro^'^ a 61*^ c 55* ä; 71^
30 ichimaro d 53^ irvare^'^ i 56« ihirvar
g 105« icheuar e 63* [c] 31
Experimentuni irvarunga c 55* irua- 32
runga^^ c? 53*' c 63* irvarunge g 105« 33
vaiunga f 124** iruarinussid a ^^ «56« 34
\vgl. c Experientia] 35
Explicatio ordinatio vel ostensio vrrechida 36
^71« [6c] 37
Explicabilis iiTe|cliher k 71« irricleher 38
a 61** p 88^3 irreclicher ^^ g 106*39
irrechlicher c 55** irreclhicher e 63** 40
irrekelicher c? 53« \hc\ 41
Extales^^ grozdarma^^ «61**^ c 55** groz- 42
dserma^^ /' 125* grozdarme^^ p 90*^ 43
grozdarm^^ c? 53« e 63« grozze darme 44
groz
6 61* Grozedarme g 106** arsdarma 45
i 57* ars grozdarma vel arsdarma k 46
71^ [d] 47
Extant22 luogant23 /•125* k 11^ lügant 48
i 57** 16gant23 d 53« g 63« lüogart 49
c 55^ lugent g 106^ [c] 50
Extendo firdeno 2* c 55^ d 53« e 63^1 51
/b 72* firdene ^106** [c] 52
Extorris recho d 53^ e 63^ /'125*' re«cho 53
c 55« recche ^ 106« 54
Exul ellente c 55^ 55
Exungia smere|leip A; 72** smerleip'^^ a 56
61**^ h 61« c 55^ f 126* (/ 107* p 57
90**! smerleib25 ^Z 53^ e 63^ * 57« 58
[d] 59
^ darüber *pramdlo g. diese und die folgenden gll bis Exercitatö anm.9 nach amn.25g
2 im context c ' darüber *ioyg * ^m con^ea^i c ^ darnach Excolo colo *cedu </
107c 8 darüber *bledi ^ 107^ ' darnach Excussor . . . pirata *lupesnik. Excussor
*viboinik . . . gladiator *bitec . . . Excussio *viboi g 108* » im context a, das ganze
zweimal abk. lateinisch? » Exequie cd. darnach Exercitatö *czuik g 108« ^^ vgl.
Gll. 2, 188, 3 usw. " diese gl. und die folgenden bis Exuuie anm. 25 vor z. 1 g
12 übergeschr. i i' ihiritalo] 0 aits ?e corr. c 1* Exsoletus c ^^ Expedicio ag
^« ^m context de ^^ ^■m context c, übergeschr. i ^^ im context de, übergeschr. i
^» darnach Exspolia *plen 106* . . . Exthasis *sazz 106*^ g ^o Fxtales k Extäles c
Extäles dp Extäles e '^^ im context acdef, rot durchzogen p 22 Exstant i Fxtant k
-3 im context def ^4 ^-^ context de. darnach Exstipites *nauazaci g 106^ ^6 •
context def. smerleip] smer rot durchzogen p. darnach Exuuie *plen g 107*
im
60
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 121
1 P^aber smit a {)2'>-^ b fU'^ sniit^ d 54»
55«
i 57^'
/.; 72'-' ;?
2 c 63« smid^
3 90»>2 |r|
4 Fabonius *iuh2 g 109»
5 Facitergulas fecitraga'* r, 56*' rf 54** ß
6 64^/127» fecitraoa* </ 109^ feci-
7 tragla A: 73'"^
8 Facete'' [urbane h\ gisprachi a Q>2^^ p 91»^
, r ^
9 gisprache c 56^ gispache d 54*^ gi-
10 sprazche f 127» Gisprseche g 109^
a
11 gespche ß 64^ Gespräche h 61^ [c]
12 Facia guomo^c? 54'^ e 64^ ^9 91»^ gSmo'^
13 c 255^ gvomo /" 127» gumo a 62»*
14 Guma ^109^ goumo ä; 73»
15 Fagus puocha^ a 62^2 f 12T k 73^ p
16 91»=^ pöcha» c 66^ pücha» 6^ 54^ e
17 64^1 püche ^58^ pvche b 62^ ^bukk^«
18 bacha g 110» [cc?]
19 Falcastrum riutsegensa ^62^^ rietsegansa
20 /" 128» ruite Segensa c? 54^ rutesegense
Segens ^^ e
64^
cosa
12
21 / 58« 0 rute
22 ruthsegen ^ 110^ [c]
23 Falcones .i. falcho a 62^^ falcbo ^56^
24 c? 54g e 64« .i. ualche^^ ^ 530
25 Falera satelgereite^* c56^ ^110« satelge
26 reite c?54« satelgeirecthe fl28^ satel-
27 grate e 64«
Faltilones^'^ ualtilstuola f 128« ualtil 28
stula a 62b* uaUilstula p 91*^=^ ualtil- 29
stuoP^ ^j 54h ß (j4f valcelstai ^ 110« 30
faltistuPß c 56« falzstvle b 62« wal- 31
dastuola k 7S^ [d] 32
Falx Seginsa a 62''* seginsa'-'' 0 56« e 33
64^ i 58^ k 73*^ se ginsa^"^ d 54^ 34
segensa^"^ ^ 110« seginse^"^ b 62« ^35
91b3 36
Famoäus marrer i 58« marer^^ a 63»^ 37
k 13*^ p dV'^ märer ^^ rf 55» maerrer 38
(7 111» mäerer^« /" 129» merer^^ c 56^ 30
e 64« [c] 40
Fantasma^^ [uisio mala l (nie uel Ä:)uana 41
(fana k) adele] gitroch c 57» k 14.^ i2
.i. gitroch 20 d 55^ e 64^ Getroch 43
^111^ getroc a68»2 [bc] 44
Farathone^^ santgueP^ a 63^^ c 57» 45
santgwel d 55« santgwelle ^ 111« 46
sänge wel f 12d^ santwel e 65» 47
Farina^^ melo a 63»* p 92»^ mele c 57^ 48
mel d 55« e 65» [c] 49
Farina et f urfures [dicta a f arre e] clivva ^* 50
c 57b chliwa c? 55« chlie c 65» 51
Farns 25 far a 63»* Ä; 74« [^] 52
Fasceoli2^ wintinga k 74« wintingi^"^ c 53
54
57« wintin«^27 ^ 55d ^ ß5b windingi
28 ^
^ zm context cde. darnach Fab* nauali«. q naue *corabmk fabcat . . . Fabisor *prietel
fautor, über und unter fautor eine rasur g 109» - übergesclir. darnach Fablas *baie
g 109» ^ im context de * übergeschr., unecht g ^ = Gll. 2, 364, 51 ^ im
context de. darnach Factio *srocene g 110» '' die gl. im anhang (s. 4Sanm. 17) im con-
text c ^ rot durchzogen p ^ im context cde ^" übergeschr. darnach Falanx *tma
g 110^ " mit blasserer dinte geschrieben e ^^ übergeschr. darnach Falcis *sabca
g 110^ ^^ übergeschr, i ^* satelgereite] das erste t aus 1 corr. c. darnach Falsa sub
pdiciöe *lucaua g 110« ^^ Falcilones g ^« im context cde. = Gll. 3, 660, 23
^^ im context cde, übergeschr. gl, rot durchzogen p. darnach seca *zirp 110« . . . Fama
*pouest . . . Farnes *hlad 111» </ ^^ im context cdef, rot durchzogen p. darnach Fana
*chrami g lila i» Fanthasma g ^" im context de "^^ Faratone deg Farathonie a
Farathonie /. = Paraetoniae Lucan. 3, 295, Hoffmann Ahd. gll. 43 ^^ {^y^ context c
^' darüber xüqM unecht g 111^ '* clivva] a teilweise ausradiert c ^^ darnach Fas
*puda ... Ins *prauo g 112» 26 Fascioli c. darüber *poduazki g ^-'' im context cde
2* windingi] w rot angemalt p
ÄICLXXViil Glossae Salomonis
Gl
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 121. 122
1
2
3
4
5
0
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
a 63^1 p 92i>i wiiitinge /' 130* g 112>^
wintinge i 59^ windinge b G3^'
Fascia [alligatura p] uestila^ a 63^^ d
55« e 05»^ /' 130« nestela^ c 57'' g
112* nestil i G3*= i 59^ jö 92^^! [bc]
Fasciculus^ gibuntile^ rf 55® e G5*^ gi-
buiitilo A: 74*^ gibuiitilin^ c 51^ ge-
buntelin /" 130* gibundeliii a 03^'^
gebundelin p 92^^ Gebiindelin b 63^^
Gebundelin ^112* [^?c]
Fasianus *basant* ^112^
Fauellus"'^ uuiiita^ f ISV' winta^ a G4«^
c 57^^ d 56* e 65^ /v 75^ p 93*^
winte '/ 59^ winde 6 63^
Faux"^ guomo^ a 64*^ k 75^ ji; 93*^
gaonio» c 255*^ gumo^^ d 56* e 65^
/• 131« GPime g 113^^
Fax facala c 57^' fachil c? 56^
Fazilones^i fazzil ^ 113*^ * 59^ fezzil^^
a 64*2 ^ ßßh ^ 57h ^ 5ßa e (55g y^ ^i^g^j^c
;? 93*3 |-^ Fascinole]
Feclum^^ uehlachen^* d 56^ e 65^ veh-
lachen g 113^ vehlach /" 131« vez-
lachaii^^ a 64*^ p 93*^ vezlache 6 64*
vellahan /j 75«
Fecund! cespites *dirne^^ g 113^
Fel^" galla^s ^^ q^^s ^ 5gb [^^/^ ^ ^e-
dus]
Fellineiis galliner^^ a 64*^ c 58^* rf 56« 29
e GG* /* 132* i 60^ k Ib'^ p 93'^i 30
Galliner g 113« [cj 31
Fcniccus howiger a 64"* howiger^^ c58^ 32
houuiker^o p 93^^ howiker ^^ d 56« 33
e GG* hovinker ^113« [c, vgl.b anm.^ 34
Femora^i dioch (diech p) l huf 22 a 64** 35
p 93^2 diech ul hvf b 64« huff vel 36
diech Ä; 75^^ diech c? 56^ ,{7 114* dich 37
e 66^ dich c 58« 38
Femur23 [uirorum g] huf c 58« <^ 56*^ 39
e 66b f 132b ^ 114a hüf. et fernen 40
diech i 60^ [cd. Femen bc] 41
Femen dioch a 64** Diech b 64« diech 2* 42
ß? 56^ f 132b ^ 114* p 93b2 dich e 43
66b [5c] 44
Fenicium25 fenich^e a 64bi ^53(1 ^5ge 45
i 60« k 76* i? 93b2 Fenich b 64*^ 46
fenc h e 66b fenchil /" 132« [tZ] 47
Fenile ^sennik^'^ ^114* 48
Fenulmn analehan28 a 64bi 5 (540 ^ 5gd 49
i?93b3 analchan/*132«anlehen28^ 56« 50
e 66« anlebn g 114b [c. v^Z. 6 a?^w.] 51
Ferrum isarn^^ c 58^ d 56^ e 66^^ f 133b 52
isin a 64b3 ^ 94*1 ygg^ A; 76b 53
Feruidus^^ stredanter^^ a 64b3 c ögf ^ 54
56^ e 66« j:» 94*^ stredenter k 76b 55
stMent^ i 60« fred^at'' ^ 114« [b] 56
1 m context cde, übergeschr. g ^ Fascicvlus c Fasciculij p ^ im context cde
* übergeschr. darnach Fatifer *osudni 112c .. . Fatü *osud . . . Fatü *ozud . . . Fauces
*cliirtan . . . Fauilla *pir . . . Fauisor. piscator. fautor *prietel 113^. . . Faun» *vil codlac
5 Fabellus acrfe//; Flabellus Z>. ^^^.63,27 « im context cdef. wintajw ro^ ange-
"^ F:aux c ^ rot durchzogen p » die gl. im anhang (5.48awm.l7) im con-
^^ im context de " Fazilone fi Farzilones c Fazinole ap, z aus rasur p Fa-
^2 im context cde, rot durchzogen p ^^ Fedum / ^* im context de
rot durchzogen p. darnach Februari». msis *vnor g 113b 1« übergeschr. darnach
Fed». e pax *vmluua g 113« ^'^ darüber *slich g 113^ " im context c " im
context cde 20 houuiker] houu rot durchzogen p ^i darüber *kicle g " djech. 1
huf ro^ durchzogen p " ^^^ ^^ ,^^^;^ ^g^. folgenden fg ^i ^„j context f, rot durch-
zogen p 26 Fenitium a enitiü ^■ Fenitiv c ^e ^-^ context cd " übergeschr., ziveifel-
haß ob alt g ^s ^-^ context cde, rot durchzogen p. darnach Ferox *luti. uehemens
*iari^ 114c 2» ^^ context cde ^^ Feruidus e " im context acde
113b^
7nalt p
text c
zinole b
16
G2
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. Zhv. 122
1 Festuca halm^ a 04^4 h G5» c 58^ c?
2 56^' e 66^ * 60* k 76^ 79 94*3 halm
3 \ agani (agena ^) /" 134* ^ 115*
4 [i;^/. cj
5 Festuca halm^ a 65*^ c58^
6 Fetidum stinchuntez c58^ [hc\
7 Fex drusne c 59* dros f 134^ [^»c]
8 Fex [sordes2 c] heffa c 59* f 134^ he-
9 phen a 65*^
10 Fiber^ pibur «65*^ / 134^ Pibur 6 65^
11 bibur i 61* k 76^ 2^ 94^^ Piber*
12 c 59* piber* c/ 57* e 66^ biber .9
13 115b [c]
14 Fibar Pibar h 65^ bibar a 65*^ f 134b
15 * 61* k 76^ p 94bi
16 Fibule^ nuskil a 65*^ 6? 57^ nuschil c
17 59* nuskal f 134^
18 Ficecula^ snepha* a 65*^ c 59* d 57^
19 6 66^ f 134b Ä; 76*^ p 94^1 snepho
20 ^ 115b Snephe 6 65«
21 Ficones sochscua^ b 65*^ / 134^ k 76^
22 sochseua'^ d 57^ e 66^ Sochscwa a
23 65*^ socscua'^ c 59* scohscva^ p 94^^
24 scohseua^ ^115^
25 Fideiussor burigo^^ c 59« bumo^^ ^116*
26 burgil d 57« f 135* burgel e 67*
27 [bc]
28 Fidicines^^ svegulari^^ c 59« suegulare
29 a 65** svegelare d 61^ Swegelare b
30 65^ svegelere f 135* sveaelere^^ g
116* [d. Fidicula c\ 31
Fidis seito f 135* seita d ü7'^ seite 6 32
65« seit a 65** [^] 33
Figo^* steccho d d7^ stecho^^ a 65** 34
c 59^ g 116^ p 94^3 stehco f 135* 35
Steche b 65« stechen k 77^ [a2c] 36
Filiaster stivf sun c 69'^ stiuf sun d 57** 37
stiphsun f 135^ stifisun^^ g 116* 38
[c zweimal, d] 39
Filicemi^ fara^^ a 65^1 c 59"* d 57« e 40
67b farin / 135^ : : : : fai^n^^ l iiuista 41
^116* farn l wista i 61** farn vi 42
viusta k 77b 1 uuistai? 95*^ [c Filix. 43
vgl. d Filix] 44
Filicum^o saharahi^i a 65^^ /" 135^ k 45
77b sabarahi p 95*^ Saharahi 6 65^ 46
sahar^i c 59** 6^ 57« e 67^ saphir ^ 47
116b [c] * 48
Filiola22 uillolaj9 95*^ villola23 a 65^^ 49
c59^* Villola b 65^ uilloH57« /'135b 50
uillcl ^ 116b phellola k 77b [^^j 51
Filtmm^* filz^s a 65b2 ^ 596 ^ 57f ^52
135« p 95*2 fli2 ^ 61« vilz b 65^ ^ 53
116b vilcz ;b77« 54
Fimo Gor a 65b2 g^^. ^ 57f ^ ^^350 ^ 55
77« [bc Fimum] 56
Fingit pilidit26a 65b2 ^ 57f ^ 135c pQ^it 57
c 59^ [c] 58
Finio marcho l (ut a vel A;) enton^^ a 59
65b2 g 59f ^ 77c ^^ 95a2 ^^j gj^ton. 60
^ f^^e ^Z. ^■m context cdef ^ ü&er Fex c ^ Fiver /. darüber *bobr ^r * im
context cde ^ Fibule a ^ Ficetula b Fiscedula und darüber *zluka g "^ im context
cdef ^ scohseva] das erste sc rot angemalt p * darnach Fic^ fiel *sik g 115^ ^° im
context c ^^ buroo ::::::: (rucitel ausradiert) übergeschr.; darnach die erklärung satis
dator *rucitel und weiter Fidis 7 fides *huzle g 116^ ^^ Fidicinas d, a vom glossator
in e corr. ^^ im context c, übergeschr. g ^* darüber *stehu. darnach Fila *nit g
llßa 15 ^-^j context c ^® stif:sun] f auf rasur. darüber *pastorek g ^' darunter
*paprat g ^^ im context de ^^ : : : : farn übergeschr. und nachgezogen g. die gl. =
Gll. 2, 60, 4 usio. 632, 45 usw. 3, 589, 19 ^o Filicam / ^i ^^^ context def
^^ darüber *neti ^ ^3 ^^ context c ^* c^am&er *pilst. darnach Fimbriü *razno^ll6b
^^ im context cf, rot durchzogen p ^e __ qh i^ 533^ 4 27 ^i gnton im context a,
die ganze gl. im context c
MCLXXVal Glossae Salomonis
63
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 122
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
18
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Miirche /; 65^' merche l ente i 61^
marcho f 136* ichente^ d 57^ ich
eiite^ e 67^^ ihende^ g 116« [c]
Fiscella casichar a 65^^ Casechar ^66*
chasechar d 57^* chaesicar c 59^ che-
sechar /' 136^ [vcjl. c Fisciiia]
Fiscella chaesicbar /* 136*^ . . . id est
keskai* k 78"
Fiscus hodepialc i 62* hodpalg /" 136«
houpt I balc k 78*
Fiscus werigelt a 65^* vvergelt c 59^
wergelt d 57 '^ f 136« wertGelt g
117* [d]
Fissa^ bispaldan'^ a 66*^ gispaldan "^ c
60* f 136« p 95^1 Gespalden ^ 117^
gispaltiN^ d 58* gispaltuN^ e 67^ gi-
spalten i 62* Gespalten b 66^ ge-
spalten /v 78* [d]
Fius fiuhta^ a 66*^ c 60* J9 95^^ ß^tha
k 78* fiuht i 62* fvhta b 66« fietha
(Z 58* fieta g 117^ futth f 136«
Flabilis giplaslicher a 66*^ k 78* _?? 95^^
geplaslicher ^62* plaslicher"^ c 60* [c]
Flatus^ [spiramina A'] winta a 66*^ winde
g m^ wint ö 66« wint» c 60* c? 58*
e 67^ Ä; 78* Wint^« ^ 95b2
Flauellum ^^ [muscarum c muscarium fp]
uuinta f 137^ winta d 58^ uuinda^^
a 66*^ p 95^3 wedel^^ c 60« [6c]
Flauicomantum^^ ualuahsen d b8^ ual-
uabsi* c 60« valuahs^* /' 137»^ g 117« 31
[c] 32
Flecto^s flihtoie c 60« 6/ 58« /" 137»^ k 33
78»^ vlichto ^117« ulihte i 62« [c] 34
Flemen masala a 66*^ rZ 58« f 1S7^ i 35
62« p 96*^ masila c 67^ Masela b 36
66« masela g IIT masiP^ c 60« [c\ 37
Flemen *skob^'^ ^117« 38
Fleotomus^^ fleidima^^ a 66*^ p 96*^ 39
flidima /" 187^ fliedim2o d 58« e 67^ 40
fliedem b 66« flidim^o c 60« vliedem 41
i 62« fliemo ^117« [c] 42
Fluuies^^ irgozzeni^^ ^ 9ßa3 irgosseni k 43
78*^ irgozzem Z? 66^ irgozzen^^ a 66^^ 44
c 60^ d 58« 6 68« f 138^ * 62« ir- 45
Gozzin ^118^ [c] 46
Focacem petram *kre menice^^ ^118« 47
Forceps^* zanga a 66^^ f 188i> g 118« 48
i 62« zange i 67* zang^^ k 79* J9 49
96*3 [c] 50
Focular fiurstat^ß c 60^ c? 58^ e 68^ /"öl
138« p m^^ fivrstat & 67* feurstat 52
k 79* viurstat26 ^^ 66^^^ uierstat i 62^ 53
wrstat ^118« [vgl. d\ 54
Follis palch27 b 67^c 60^^ i 62^ balcb^? 55
a 66^3 d 58S e 68« /" 139* g 119* 56
;? 96^2 |3alg /;; 79a 57
Fomes [est astula (austula f) abdf astule 58
minute^] zuntra«^ 66^* c 60^ /" 139* 59
zuntre^s^ 96^^ zunterac?58^ zunter^^ 60
^ im context de
^116c ' Fisca i
85
^ darnach Firmamtü *tvird . .
* von and. hand im context a
• fiuhta im context c, fiuh rot durchzogen p
Nom aü speciale firmamtü *tvird
^ im context cdef. = Gll. 2, 354,
"^ im context, die gl. nach der
folgenden c ^ darüber *vane :'.:'. g ^ im context cde
10
Wint] W rot angemalt p
" Flabellum c ^^ uuinda] uuin rot angemalt p. darnach Flamiger *plamennik g
117c 13 Flauicomatmn d Flauicomat g, =r Gll. 2, 404, 53 ** im context c, über-
^« Fleo-
geschr. g ^^ darüber *pletu '.::: g ^^ im context c
übergeschr. g
thom* g ^^ fleidima] fleid rot angemalt p "^^ im context ce. darnach Flere *placa-
tise g 117c 21 Fiuuies e. = Eluuies ^^ im context de, rot angemalt p ^' über-
geschr., schwerlich echt g "^^ darüber *clesce g ^'^ rot angemalt p ^® fim-stat im
context acdef, fim:st rot angemalt p ^"^ im context cdef, rot angemalt p *® rot
angemalt p *" übergeschr. i
64
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 122
1 i G2^ zuiiter *tru(M r/ 119* zvnder
2 ^071^ [c]
3 Forceps zanga« G6^* c GO^' d 58^' zanoa^
4 r/ 119'* zange h (jl"" fabri dicitur eo
5 quod fortiter capiat. qui cormpte for-
G cipes dicuntur Zaiig^ }) 9G^^ [c\
7 Forpices^ scari a (jQ^^ i 63^ schere h
8 G7^ c GO'W.; 80* [c Forcipes]
9 Foramen Loch a 67*^ loch* ö G7^ c
10 61* c^ 58^ e 68^ k Id^ p 96^^ [c]
11 Formas^ leist^ a 67*^ c 61^ c? 59* /"
12 1891^ g 119b i 63*b k 79« i? 96^»
13 Leist b 67^ laist e 68^ [c?]
14 Forme ^ derasconi a 67*^ de rasconi k
15 79«
16 Formellum uuahsleib^ /* 139« wahsleib^
17 c61b wah^leib «67*^ wahsleip ^ 119^
18 washleip^ i 63^ wahslaip b 67® was-
19 leib 8 d 59* 6 68^ Wasleib^ p 97*^
20 vuasleip ä; 79« [d Formella]
21 Formiceutria^^ zoubrara a 67*^ zoubrare
22 d 59^ /• 139« Zovbrare^^ p 97*^ zö-
23 berare i 68^ zauberare e 68^ zubirara
24 k 79c zoubrarin^^ c 61^ zöbraerin g
25 119« [cc?]
26 Formula^^ leist c 61« d 59« ^ 119«
27 laist e 68^
28 Fornix Suipogo b 67^ suipogo f 140"^
29 p 97*^ schuipogo k 80^ Swipogo^* a
67*^* swibogo^* c 61"' swiboge^* ^59^ 30
swiboge i 63'^ swibog^* e 69* [cd] 31
Fors gibere^^ c 61« [vgl. c\ 32
Fossoria grapa^^ /'141b ^p^^ ^ 120« 33
crapha c 61^ 34
Fötor ^'^ bruotchappo /■141b bruot chappo 35
Ä; 80« brutchappo a 67^^ brutchappe 36
i (j?J brutcappo c 61^ p 97^^ brot- 37
kappo d 59^ brSthkappo g 121* bruts- 38
kappo e 69^ brvtkappe 6 68« 39
Fouenis^^ bruothenna f 141^ p 97^^ 40
bruot I henna k 80« bruthenna a 67^^ 41
bröthenna d 59^ pruthenna c 61^ 42
brvthenne 6 68« br&thenne g 121* 43
bruthene i ß3^ brutishenne e 69^ [c. 44
Fouenus d] 45
Fraga ertperi /" 141« ertpi c 62* ertpera 46
öJ 59b ertper «67^* ertbere g 121* [c] 47
Fragum^^ ertperi ^^ c 62* ^9 98*^ ertpe|ri 48
kSO^ ertpere d 59^ ertper a 67^* /" 49
141« 50
Fragitidas^^ zangara c 62* d 59^ zanga^^ 51
g 121* [c] 52
Fraginus^s puchina^* a 67^^ /" 141« ^53
121b Ä: 80^ i? 98*1 Puchina & 68® pü- 54
china^* c 62* puch d 59^ e 69® 55
Francisca helmhacha c 62b 5(3
Fratria. ^^ vi fratrissa. fratris uxor *ne- 57
uesta. svest^^ ^121« 58
^ die gl, übergeschr. g ^ Zang] Z rot angemalt p ^ die gl, nach z. 31 ik
* im context de, rot angemalt p ^ Formas i ^ im context c
Gll. 2, 370, 31 usw.
rot angemalt p
die gl. im context cdef, übergeschr. i
i
^^ Zovbrare] Zov rot angemalt p
'' Forme k. =
ö Wasleib] W
12
im
^^ Formicenta g, -tria k
ul
context c ^' Forma e. darüber *tuoridlo g ^* im context acde ^^ l. gibure. dar-
nach Fortitudo *udatstuo . . . Fortitudo iütis *chrabrost 120^ . . . Forü *tirh. loc^ ouentui
*vecse 120^ g ^^ im context f ^"^ diese und die folgende gl., lat. ivie deutsch, mit
blasserer dinte e ^^ fouen,is c. darnach Fouea *iama g 121^ ^^ die gl. nach z. 55 k
"^^ ertperi] ertp rot angemalt p ^^ = Sphragitidas, Graff 5, 680, vgl. Gll. 2, 455, 15
usw. und Fragiditas cauteria vel nota. a verbo veit frango k 80^ 22 darnach Fragmta
*cnissi <7 121a 23 Fragmus bdek. wol mit Diefenbach = fagineus 2* im context cf.
darnach Fragm *ialioda ^121^ ^^ darüber HaX g
26
die gl. übergeschr. g
MCLXXVal Glossae Salomonis
05
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Ziv. 122. 123
1 Fratricula^ pruoders | lecco k 80'^ prÖ-
2 derslecco^ rf 60* pmderslecco c Q2°
3 prude'"slecco 2 e 69«
4 Fraxinus^ asc a 68»^ asch f 142^' g
5 121« i 64:^ k 81* asca c 62« ascha
6 d 60^» ascho c 69« [c\
7 Fricat* ripit fe 69* /" 143* /i: 81^ ^9 98^1
8 rip i 64« ribit^ a 68^^ c 62« d 60^
9 e 70* ^ 122*
10 Frigdaria« sulza'^ a 68»^^ c 62« f^ 60^1
11 e 70« Z' 143* i 64*^ k 81^^ i? 98t>2
12 *quazz^ sulza g 122^ Svlze h 69^
13 [c Frigidai'ia]
14 Fringellus^ fincho a 68^^ : ::: fincho^^
15 i^ 98^2 uincho f 143* uinchiii c 62^
16 vincho e 70* uinko d 60^^ vinco ^
17 122b finche h 69^ finchs i 64^ finck
18 k 81b
19 Frocum^2 ^och^» 5 ggb ^ 62^ c? 60*^ e
20 70* /" 143* i 64^ Ä; 81^ p 98^2 röche
21 a 68^^ dimroch g 122^
22 Frixoria^* phamia^^ c Q2^ d 60*^ e 70*
23 /'143* i? 98^2 *panevi^ phaiina g 122^
24 phäna i 64*^ Ä; 81^ pfaniia a 68^^
25 phanne fe 69^
26 Frondeus loubiner a 68^^ ä; 81« lovbiner
27 c 62^ löbiner c? 60« löbiner i 64^ lov-
28 piner ^' p 98^^ loupinar /" 143^ [c. vgl.
29 a2 Frondeum]
Frondosus lovbf oller c 62^ loubuoller k 30
81« löpuoller d 60« ^■ 64^ 31
Frumeii vuo^^ a 68^^ uuo^« cZ 60^ /" 32
143« [fZJ 33
Fruotalis^^ giniuzzer^^^ f 143« giniuzer 34
c 62^ Gniuzzer a 68^^ gniuzzer20f/60f 35
e 70^ p 99«^ gnivzzer 6 69^ Gnizer 36
^122« genozzer i 64^ ginusser k 81*^ 37
[c Fmtalis] 38
Frustum ^^ capre
22
(id fp) partem. 39
id ipsum est quod et ofFa stuchi c 62^^ 40
stuccha23 f 144a 2) 99*^ stucche^^ d 41
60« stucli«23 e 10^ *kuzz stucke^* g 42
123* [c] 43
Fucata bizeicheniv^^ c 62^.63* gizabeno^^ 44
a 68^3 [vgl. hc] 45
Fucus [uermiculus e] treno a 68^* 6 69« 46
trene^^ i 64^ prema c 63* g^ 60« premo 47
6 70« [hc] 48
Fudir^^ scurfisarn a 68^* ä; 82* ::: scurf- 49
isarn^Qjo 99*2 scarfisarn /'144* scurph- 50
isern g 123* scurphisen e 70« scurf- 51
isen d 60« i 64^ suriisin c 63* 52
Fulcit stiurit a69*^ c? 60^ /" 144^ sturit 53
c 63b [^^] 54
Fulciminis stiuro Ä;82* stivroc63b stivro 55
^ 123b stiure i 65* [c\ 56
Fulgetra *blizkota3^ g 122>^ 57
Fuligine^^ ruoza c? 61« ruosza k 82« 58
^ Fratnielis k ^ im context de ^ darüber *iezzen g * Fricaxt e. = Gll. 2,
638, 50 usiü. ^ im context c ' Frigidaria g '' im context cde ^ ühergeschr. g
* Frigell® k. darüber *penkaua, die gl. nach z. 25 g ^" rot angemalt p ^^ uinch:
im context^ o radiert c " Froceum cde ^' im context c, rot angemalt p ^* Fri-
xorium c ^^ im context c, rot angemalt p ^^ ühergeschr. g ^' rot angemalt p
^^ entweder ' Zäpfchen (Gll. 3, 391 anm. 14) oder nach Sal. hc zu Frumentum vuocher
zu ergänzen, in k 81<i folgt Frumenta unmittelbar auf Frumeii ^^ Fruotalis ei
^° im context def ^^ Frustü] ü aus r corr. e Frustrum / ^^ capre d ^' im con-
text de, rot angemalt p ^* Frustum {darüber *kuzz). stucke, capre g "^^ l. bizeichen-
tiv "^^ oder gizahetio a. l. gizehotiu, vgl. Gll. 1, 147, 10 ^"^ ühergeschr. i ^^ Fu-
dir ^r ^^ rot angemalt p '® ühergeschr. darnach Fulgor 7 fulg" *miln 123b . . . Fulg*.
fulg^. fulm *vatra 123^ g ^^ die gl. nach 66, 11 e. = Gll. 2, 370,56 usw. 626, 10 usw.
728, 25. 3, 414, 55
Althochdeutsche glossen IV. 5
66
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
*S'a/. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 123
1 rözzc c G3« riioz /* 145^ röz i 65«
2 ruzo e 70^ [c]
3 Fuligo ruozi a G9»3 <^61« e 70^ ;? 99^2
4 ruosz Ä: 82« röz i 65« Rvz h 70^ rüz
5 c 63« *zaze2 g 124» [cc?]
6 Fullo lauendari^ a 69»^ p 99^^^ Laven-
7 dar h 70* Wesco^ lauen darii c 63®
8 lauetari vel weski (.i. wesche i) * 65«
9 Ä; 82« lauendarii* weschar e 70^ walk
10 ari lauendarii* c? 61« lauenclari walk
11 er^ ^ 124» [c\
12 Fumificus^ rächiger c 63® Ruchiger '^ d
13 61« e 70^ ruchig^ i 65« rochiger g
14 124* k 82« [c]
15 Fundamina gruntfeste c 63® [c]
16 Funda^ [sistarciam c?6p] taska^ ^124^
17 tascha» a 69** h 70« c 63^ d 61^ e
18 71* i? 99^3
19 Fundo giuzzo a 69^^ d 61*^ givzo c63^
20 Guzo^<^ g 124b
21 Fundus grünt a 69^^ c 63^ d 61'^ [c]
22 Funes^i Seil a 69^1 seil^^ ^ ggg ^ g^d
23 6 71b /- 146a ^- 65d güi ^ 790 *po.
24 vrazi3 g 124^
25 Funestus [perniciosus ^] unchuscher öj
26 69^1 c 63S unchusger tZ 61® honkü-
27 stich g 124« [he]
28 Funiculos^* druos a 69^^ d 61® /" 146*
29 i 65^ Ä; 83* drus e 71^ truos c 63«
[c Funiculus] 30
Fungus ^^ suam /" 146* 8uäi65^ svam^® 31
a 69^1 c 63^ sväm g 124« swam d 32
61® e 71b g^am h 1{)^ schwamm k 33
83* [cd] 34
Fungino suammino /" 146* sammino i 35
65*^ swammino^"^ p 100*^ swammmo 36
^ 124« schwammino k 83* swimmino 37
a69b2 swammine^^c? 61® e 71^ svam- 38
miner^» c 63« Swamme h 70^ [c] 39
Furcula kartgapala^^ p 100*^ kartgabal 40
a 69^2 gartgabala^^ c 63^ gartgabela 41
d 61® gartkabal f 146^ Gartgabel & 42
70® gartgabel e 71« ^ 83* gartgabl g 43
124« carcabele i 65® 44
Furfuraculum^^ terebra (tenebra g) pora 45
c? 61V 14:6b bora a 69b3 hora ^r 125* 46
bura c 63b 47
Furfures^^ zemisa a 69b^ 1 Zemisa^* p 48
100*^ cemsa g 125* zemise i 65® 49
cliwa. l zemisa (zemsa e) c 63b ^ 61^ 50
6 71^ kliwen vel zemisse ä: 83b chliwa 51
/' 146b [vgl. c] 52
Funam^^ ovan^^ ^ 100*^ ouan^'' a 69b3 53
h 70^ c 64* d 61» f 146« ^ 83^ 54
ouen^s i 65^ ovin ^ 125* 55
Furuarius29 dorndrail^*^ a 69b* c? 61« e 56
71^ f 146« i 65^ k 83b j^ looaS dorn- 57
drei ^125* dortroil c 64* 58
^ rot angemalt p ^ ühergeschr. g ' em confext ac * lauendarii, lauendarii
im context de ^ walk er über lauenclari g " Funific' c ' ^m context de,
darnach Funda *prak g 124b ^ Pundä <^e Fundam g ' ühergeschr. g^ im context de
^^ ühergeschr. g " Funis fg ^^ ^■w context c " ühergeschr. g ** Funicu-
los] 0 aws corr. d. das deutsche passt nicht zum lemma. oder gehört nhd. aufdröseln,
aufdrieseln usw. hierher? " darüher *huba g. die gl. nach der folgenden ik ^^ im
context c ^'' swammino] sw rot angemalt p, tvenn, wie kaum zu heziveifeln, die gl. zu
Plautus Trinummus 851 gehört, so hat man wol ent Stellung aus suamminemo oder
suamminero anzunehmen " am rande mit hlässerer dinte, die einzelnen huchstahen
unter einander e ^^ im context c ^° rot angemalt p ^^ im context c ^^ Fur-
furaculv c ^^ Furfures de. die gl. im context cde ^* Zemisa] Z rot angemalt p. dar-
nach Furias deas. *lutice . . . Furiatü 7 furiosü *sestoc . . . Furias *lutice g 125* ^" l,
Furnum "^^ rot angemalt p ^"^ im context c *^ ouen] ou auf rasur i ^^ Fur-
farius k ^^ dorndrail im context de, über dem i rasur p
MCLXXVal Glossae Salomonis
G7
Snl. 1. 2. 3. 4, 5. Zw. 123
1 Furua svvarza r 04* [c\
2 Fuscina [creagra abdej) crajagra c] chro-
3 imil f 146'' chrövviP c 64^' chrowil
4 a 09^* crowel h 10« d Gl« chrubcl
5 e 7P chrouuili 7; 100^^
G Fussina^ fiscker^ a ß9^^ d Gl« p lOO^i
7 fisker /v 83^ fiskai- e 71« fiskcre^ /*
8 147* ^ 125^ fischere^ c 64*^ fischer b
9 70^' i G5f
10 Fusum spiunila* a G9^^ / 147* spinila
11 c G4b spinnili c? Gl^ spin nel e 71«
12 Spinel b 10« . . . Tria autem fata^
13 fingunt pagani in colo*pzlice® et fuso
14 *wreteno^ digitis*^ •• • 9 125^ [c]
15 Gaia agalastra^ c G4« agalstra a 70*^
16 f 148* i G6« ^ 84* ;j> 101*^ aglastra
17 d G2« agilstra ^ 126^ alstira e 71^
18 Agilster b IV
19 Galea heim a 70^^ ^ ß4g ^ (52« e 72^
20 f 148« * GG'i Ä; 84^ [c]
21 Galletum» Gebida a 70^2 b 71« gebida^»
22 c 6A« f 148« * GG^ 1) 101*^ gebi da
23 d G2« gebid* e 72^ gebita k 84^ [c]
24 Gallica^i gelida^^ b 11^ c G^^ d G2^ e
25 72« g 127* i GG^ k 84« gelida j9 101*^
26 gelitai2 ^ 149a [^J
27 Gallicrista^^ haninfuoz a 70^^ hanenfvz
28 6 71^ han c G4^
Galliern«^* haninfuoz ^^ a 70^^ ^ (39^ ^; 29
101*=^ haninfvz /; 71^ hanenfuz ha- 30
ninfuz^^ c 64*^ hanenfuosz k 84« hanni- 31
fäz i GG« hanniuuz e 72« hanvvz g 32
127* 33
Gallina henna^'' a 70^3 c G5* (^ G2^ /" 34
149^ henne Z> 71« henne i GG^ henn 35
k 84.^ 36
Gallus hano^'^ a 10^^ c Gö^ d 62« hane 37
* GG^ han k 84.^ 38
Ganeo^^ fraz c G5* uraz d G2« [vgl. e] 39
Gapiilumi» liel2a a 70^* /" 149« ^ 84'^ 40
belza^o p 101t>2 *Gilce2i helca^l27b 41
heize i GG^ 42
Garrulus chronare a 71*^ chronar d 62^ 43
chroner f 149« croner c G5« [i'^Z. c] 44
Garrum 22 wagan^^ ^ 65c ^ 149c wagun 45
a 71*^ 6 72* Wagun2*j9 101^3 wa- 46
gen d G2^ e 72« k 85* wage^^ i 67* 47
vagn g 127« 48
Gauium. larum *kane ^128* 49
Gaunaca^^ [gausapa k causapa dgp] 50,
tisclahan d 63* tiscalachin a 71*^ 51
tiscalachen^ 102*^ tisclachin^^ c 65^ 52
tisclachen f 150* tischlachen e 72^ 53
tislachen b 72« tischlach k 85^ tislach 54
g 128* [c] 55
Gazumber^'^ rouh a 71** c? 68« f 150« 56
rovh^s p 102*2 ;Rovch 6 72^ ruch e 57
'^ Fussina] aw uss radiert p. = Fus-
^ m context cf, rot angemalt p
^ im context c. darnach Fuscu *ohar g 125^
cina Gll. 3, 636, 41. 678, 45, Fiscina 3, 650, 56
* =r Gll. 1, 414, 9 usw. 539, 56 usiv. 2, 767, 55. 3, 149, 58. 624, 55. 658, 9. 686, 17 tmc.
^ fata k fcä g " übergeschr. g ' digiti^, darüber *spini g ^ im context c
" Galle e Galetum ä; ^® von and. hand c, im context f " o<ier Gallita 6 GaUica] c
auf rasur für ? d ^ Gallida g ^^ im context cdef. darnach Galliciniü *curopene g 127*
" GaUichristaft ^* rfarwZ^er *curenoha ^. Gallicrus e Gallitricus k *^ rot angemalt p
" haninf uz m cowtea;^ c ^"^ im context c ^^ darnac/iGannire*uiti(/127b " Gabu-
lum p. z= Capulum *° belza] beiz i'ot angemalt p ^^ übergeschr. g ^2 __ Qarrum
" im context c, übergeschr. i ** Wagun] Wro< angemalt p *^ Gaunapa c Gaimaca b
b a
Gausapa {darüber tischlachen) Gaunaca e. darüber *hune g ^^ im context c. darnach
Gazophilatiü *poclad g 128^ ^'' Gazvmber b. = Coczumber, Cozumber, Cotzumber
'Weihrauch' , s. Ducange s. v., tcoraus auch northumbr. cursumbor *® rot angemalt p
5*
68
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. Zko. 123. 124
1 72^ y 128'^ räch i ^T ruoch k 85''
2 rouch sumber^ c 65^
3 Gehennil [pona cej) pena d] hella^ a
4 71^1 c G5ß (^ G3^ /• 151^ helle^ e
5 73* i? 102^^
G Gelu bruma frost a 71'«^ 6 72^ c G5^
7 r/ G3*^ 6 73b f 151b /^ 86* p 102^1
8 frost 3 *mraz* ^129* [c]
9 Gemma^ gimma^c G5^ d G3^* 67^Glma^
10 5^ 129* ghnme e 73^ gummi k 86^ [c\
11 Genealogia"^ chunnizala» d 63^ f 152*
12 M
13 Gene hiufil /•152*
14 Geneceum^ genuz c 68*^ c? G3^ genez /
15 152^ [c Genicium]
16 Genius i<^ Stetigot^^ a 72*^ h 73« steti-
17 got^^ d 64* i? 103*^ stetig^tii e 73«
18 stetigot^^ c 66<^ [a2]
19 Genui2 chnie ^ 64^ e 74« /" 154t> chni
20 c 67*
21 Geruella^^ hirnireuo^* a 73*^ 6 74^ d
22 65^ Ä; 88^ p 104*^ hirnereuo^* ß 74^
23 hirmreuo g 132^ hyrnireuo^* c 67®
24 hinnireue i 69^
25 Gilbum tusinaz / 157* tusmigiz c 68^
26 [c]
27 Gilui luud^^ ä; 89*
28 Giluus [melinus color g\ usiluar c 68^
d 65^ vseluar g 133« 29
Gimnasium^^ spile hus a 73*^^ spilhus 30
c 68»' d 65^ e 75« spilhvs h Ih^ 31
Gingiue^*^ pilarn c 68« pilarun f 157^ 32
pilaren a 74*^ (^ 65^ Pylarn h 75® 33
[c Gingiuarum, d Gingiva] 34
Git provvrz c 68« protwrz (Z 65^ ptwrz 35
/'157b brot wrz ^^ herba loliuni *kucol ^^ 36
^r 134* 37
Glaber chalauuar f \hl^ chalvver c 68« 38
kalewir c? 65^ [c] 39
Glabella . . . glabrion ^^ [dicitur grece cp] 40
crinte 75^ grintrf65^i; 105*2-3 grint^^ 41
c 68« 42
Glabrio^i Grint a 74*^ grint c 68« grint. 43
*prassi22 g 134a grint Z? 75® [c] 44
Glacies is a 74*^ is^» ^ 69^ [c] 45
Gladiatores swert chemphin c? 65^ suer- 46
chenphen c 68« 47
Gladiolus sverlin^* ^134* 48
Glances^^ [nuces ^/c/?] eichilen^^ a 74*^ 49
c 68^ p 105*3 eichelen d 66* /" 157« 50
k 89^ eichePe * 70* [^;^Z. a2c6^ Glans] 51
Glandium [diubium^'^ p\ druos c 68*^ c? 52
^^^ f 157« drvos28 ^ 105*^ dräs a 53
74*2 [^j 54
Glandulas29 di'uosi^o ^75^ c 68*^ /'157« 55
Ä; 89^ drvosi^i p 105*^ di'usi a 74*^ 56
^ sumber im context c ' em context de, rot angemalt p. darnach . . . Ydolü baal
*belboh g 128« ^ üher Gelu ^ * i^&er bruma g ^ Gemina g ^ im context c,
ubergeschr. g. darnach Gemini *blisenci . . . Gemit^ *vp ... Genas *iahodi g 1291^ ' Ge-
nealogias d ^ chunnizala] u aus correctur d ^ Genezeum] das erste e vom glossator
inicorr.;die gl. nachz.31 c ^° c^ö^m&er *das^l30* ^^ im context acde ^- Genua/.
darüber *coleno g 131^. darnach Germani *bratrrodni . . . Germana *zeztrarodna g 132^
13 =: Ceruella 1* im context acde ^^ mir unverständlich ; in c 68^2 { 69b2 p
105*1 Gilui (i angehängt i) ohne gl. ^^ darüber *LhTisce g 133^. Gymnasium c
1'^ Gingiue und darüber *dasne g 134» Gingiuarum dbdf. darnach Gipsü *zadra g 134»
1® ubergeschr, g ^^ glabrior de ^^ im context c ^^ Glabrion a ^^ *prassi
über grint g 23 ubergeschr. i ^^ l. svertlin. darnach Gladius *me eh g 134P
25 Glandes ik, vgl. Gll. 2, 550, 71. 679, 6 ^e ,,^^ angemalt p, ubergeschr. i " i^
dubium mit k 89^ 28 ^^^ angemalt p 29 Giandida c Glandulaa k Glandulus g. =
Gll. 3, 602, 31 3^ druosi im context, osi auf rasur c ^^ rot angemalt p
h
MCLXXVal Glossae Salomonis
69
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 124
1 (Irösi^ d 1)6'* di-ase"^ c Ib"" *slazi3
2 cMslut /; 1341^
3 Glarea griez /'157*' grio z rfGG'^...gnes
4 k 89b gi-iz r 68^
5 Glaucoinate plechanovge * c 68'^ [c]
G Glaucus ide. Plawcr^ a 74*^ dicitur ui-
7 ridis. Est^ autem color inter album
8 et nigrum " [niedius c] .i. (ide c, fehlt k)
9 plaimer^ p lOö^^ plawer^ h 75^ d 66»
10 e 75^ pläwer^ c 68«^ blawer k 89^
11 plauar *plauat9 g 134^
12 Gleba [soluta puluis ä;] scholl ä; 89"^
13 *brudaiö g 184^ [c]
14 Gleba cespes *dirn^^ g 134*>
15 Gliribus eherim ^2 /'158^ [c]
16 Glisi3 pilmus /• 158» pilb^* g 134^
17 Glis glissis herba tenax cletto /" 158»
18 Globos *vhone^* . . . glomus *klubco^*^
19 134«
20 Glomus cbliuwa^^ p 105^^ chli,^wa a
21 74»^ cliwa k 89« chliuiü f 158»
22 cbliwe^^ c^ 66^ chliwe^^ e 75^ chiuwe
23 i 70» Cliuwel h 75^ cluel^^ c 68«
24 klewe *klubco^6^ 134«
25 Glos glossis scoub d ^^^ f 158» scovb
26 c 68« e 75^ sovp Moch^^ g 134c |-^]
27 Glos gloris gisuui f 158» *zwezt^'^ g
28 134«
29 Glubere *odreti^'^ g 134«
30 Glumit *drei^ g 134«
Glutcn chleibi« ^^ 74a4 f ^r^^h chleib ö 31
75'' chleim chleib ^^ d 66« 6 75« chle'be i^ 32
c 68^ che/p i 70^ *klii9 kleib <7 134« 33
chleibin /c 89^ 34
Gont^o scala^i c69» c?66« elQ^ g 135« 35
i 70^ Ä; 90^ p 106^2 36
Graculus22 ruoh a 74^^ ruoch^» c? 66^37
f 159b ^ 106»2 i-voch2* c 69^ Rvch 38
6 76« mch g 135« ä; 90^ röz i 70« 39
[c] 40
Gradales gradala^s a 74^* A; 90^ ^106»^ 41
gdala^s c 69^» gradaps d 66^ e 76« 42
^135« gradel i 70« 43
Grammala^e hahala^^c^ 66» e 76« hala^' 44
a 75»^ h 76^ g 136» « 70« ä; 90« p 45
106»3 häla27 c 69b /• 159c 43
Granarium chornhus^'^ a 75»^ c? 66» e 47
76« i? 106»^ chomhüs27 c 69« Chorn- 48
hvs h 76^ *sitm ce^» koriij^us ^136» 49
korenhus ä; 90« [c] 50
Granum^^ chorn k 90*^ [ogl. c Gramen] 51
Gremium 3^ parm a 75^^ c 69^ c^ 67« /" 52
160« 53
Grillus *svircek^^ . . . formica *mrauen- 54
ecc^^ g 137» 55
Grincas *wilchuecc^^ ^137» 56
Grifa *noh:32 ^137» 57
Grifa *nohh33 Crif ^137» 58
Grues *serav^^ ^137» 59
^ drösi im context, 6 auf rasw d ^ im context e ^ ühergeschr. g * r= GH.
2, 396, 70 usw. darnach Glauc^ *ziu . . . glauci ocJi *ziue g 134^ '^ im context acde
e e, corr. aus 1
nigru et albu e
rot angemalt p
über plauar g
12
^° übergeschr. darnach cespes und darüber auf rasur *dirn g " übergeschr. g
Gll. 2, 23, 13 ^^ Gliris g '* übergeschr. g " im context cde, rot angemalt p
^' beide Wörter übergeschr. g ^"^ übergeschr. g ^^ im context cdef ^^ übergeschr. g
^° Gönt c. = Genta für Conca, Concha? ^^ im context cde ^^ Gragulus g
^' rot angemalt p ^* im context c ^^ im context acde, übergeschr. g, rot angemalt p
28 z=: Grammacula, Cramacula, 5. 50, 6 ^"^ im context cde, rot ' angemalt p
*® übergeschr. darnach Grandis *holemi 136^ . . . Grando *hrad 136^ g "^^ darnach
Grassator ^vcrutnik . . . Grassator *ukrutnik g 136^ ^^ darnach Grex *brau g 137*
'^ übergeschr. g ^^ *uoh: übergeschr., rasur von hg " überge$chr. g
70
Alphahetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 124
1 Grus gruis l (iiel «) grugis chreia^ a
2 75^^ d 67« /? 107«^ chr«ia e 76^ cria
3 c 69K [c]
4 Gubollas2 stantun^ a 75^^ j^ g^b ^ 107^1
5 stantü 5'137» Standun fc 77^ stanten^
6 dGl^'c 76^ stante i 71^» stanta c 69^[c?e]
7 Gula* [gulosa *7c] gitigi d 61"^ f 161^
8 gitige c 69^ kitige ^ 71'' geitige ä;91^
9 giteg 6 76^ gitich^ g 137^ [c]
10 Gurgustium *wirse^ g 137^
11 Gurgustia *katirce^ ^137^
12 Gutta "^ dropfo a 75^^ trovf c 69^ . . .
13 stiria *ropussi^ g 137^
14 Guua *banki^ *puscedlne^ ^137*^
15 Habena zugil a 75^* c 70^ d 67^ e 77^
16 f 16 V [d Abena. c Habenas]
17 Hamus^ [est ferrum inescatum ^] angal^^
18 6 70^^107^^ angil a 76^^ [c]
19 Harena griz c 70^
20 Harundo rorra k 92^ rora c 70^ c? 67^
21 / 162b nrest^i g 138«^
22 Heraclea haninchamp ^^ a 76^^ c? 68'^ e
23 ll^il2^p lOS^^ hanincampi2 y^iegb
24 *hreben^^ *kokotowi^^ hanincamp g
25 139* hanenchampf ä; 92« [d]
26 Herba fullonum. borit. quia inde faciunt
27 saponam *midlo seiph^* ^139*
28 Hermafroditus *iiamezecnik^^ g 139«
Hermafrodita pad^^i 72« k 92^ zviter^^ 29
g 139« 30
Herniosus *kilavec^^ ^139« 31
Herodion^'^ falcho d 68^ falco c 70^ 32
falch e 78^ [c Herodia] 33
Hesperia spanna i 72*^ [c] 34
Hydropicus wazzersutiger ^^ c 71« [c Hi- 35
dropicus] 36
Hilaritudo hilaritas milti ^ 93« milt^S' 72^ 37
[c Hilaritas] 38
Hinnio^^ weio c 71® [a2. Hinnion c. 39
vgl. d Hinnit] 40
Hinnole^^ campane^^ alant^^ d 69^ e 41
78^ p 109*^ alät k 93« 42
Hippitare *zeuati^^ g 141* 43
Hircelli^" chizzi c 71^ chizze d 69^ e 44
78^ f 165« l (vel k) hedi chizzi. ca- 45
pelle entichizzili (entichizzil i) i 73* 46
k 93^ 47
Hirniosus *kilauec^^ ^141^ 48
Hirundo26 swalawa^^ c 71^ d 69« e 78^ 49
/" 166* svvalva^'^ p 109^^ swalwa a 50
77^^ Swalwe Z? 79® swalwe * 73* 51
swalb k 94* *wlaztovice^^ g 141^ 52
[c] 53
Historie autem ideo monimenta gedech- 54
nuz29 c 71^ 55
Holitor gartinare c? 69^ gartinar e 79« 56
gartiner c 72^ [c] 57
^ im context de, rot angemalt p
^ übergeschr. g. das dann folgende
^ rot angestrichen p ^ Gubell® i. ■= Cupellas
* von hier ah beginnt ein andrer Zeichner f
Gurgus celer c 69^ d 67^ e 11^ g 137^ k 91c p I07a2 {im context cde) ist ivol nur lat.,
s. Ducange s. v. Gurgur ^ übergeschr. g ' Gusta g ^ übergeschr. g ^ darüber
*vdice g 1383- ^® im context c, rot angemalt p ^^ übergeschr. darnach Haruspex
*nauazach 138^ . . . Hecate {darüber rasur). pserpina .1. dea *inorana 138^ g ^"^ hanin-
champ, -camp im context def, das erste h und das c rot angemalt p ^^ übergeschr. g
^* beide Wörter übergeschr. g ^^ übergeschr. g ^^ in k geht unmittelbar voran
Herma calidas aquas ^'' darnach Heros *vitez g 140» ^^ wazzersutiger] zersutiger
auf rasur c ^^ darnach Hinnire *irsati g 141» 20 Hinnole p ^^ cäpane ek
22 im context de ^^ übergeschr. g 2* HyrceUi c ^^ übergeschr. g, echt ? ^s jjy.
rundo cp ^7 ^-.^ context c, rot angestrichen p "-^ übergeschr. g, echt ? '' von
einer hand des xv jhs. c. darnach Historiograph^ *letopizzec . . . Histriones. scenici. salta-
tores *pozkociiici 142» . . . Holocaustü *sirtua. . . Holocaustü *sirtua 142^ g ^^ übergeschr, i
MCLXXVal Glossae Salomonis
71
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 124
1 Holor *liibut^ g 142*
2 Hostorium^ stunod^ a 78^2 c 72^ fl?
3 70^ f 1G9* jy 110i'3 Stunod ;> 80^
4 stund ^ e 79^^ stungot ^ 143*^ [c]
5 Humerum ahsala /* 169* *pleci* ach-
6 sila g 144« ahsal f 74^ achsel k 95''
7 aschili c 72^ [c Humerus]
8 Humuliai'iiim ^ hopfcarto^ a 78^^ e 79^
9 jy 110^^ hopscarto^ d 70^ hopf garte
10 i 74^ hopf gart Z; 95 '^ *chmelisce* hop-
11 gart g 144»
12 lacio ieci wirfe"^ d 70^ e 80^ [c]
13 lanitrices *iatrvenici^ g 145^
14 lanto gusto ante prandium furimunt f
15 171*
16 Ibices steingeiz ^ a 79^^ c 7S^ d 71^
17 Steingeiz b 81^' stein gaiz e 80^ [cd]
18 Ibis scariua f 171^ scarue c 73^ c? 71^
19 scawre e 80^ scharve^^ g 145*^ [cd]
20 Idolium^^ abgotstul i 75^ abgotstuol k
21 96*^ [c. vgl a2]
22 Ignitabulum liuhta a 80*^ rf 71^;; 112^^
23 liutha^2 ^ 74c luichta k 97^ luhta e
24 SV f 172* *kradai3 luchta g 146*^
25 Livhte ö 82« luhte i 75^
Igniuerit irhizzit a 80*^ irhezzit^* c 74^ 26
f 172'^ i? 112^1 irhizzet d 7V ir- 27
heizzet ö 82® [vgl. c Igniuerint] 28
Iligneus^^ eichin ^^ a 80** c 74^ d 72* 29
eichen i 75« echin f 173^ cthin 5^ 30
147^ aichin k 97*= [c Ilegneus] 31
Imbres zigil pluuie c 74» 32
Imbrex^^ ziegal^» a 80^^ /•173« ^ 147« 33
zieegaP^ p 113*^ ziegeU^ fe 83* c74e 34
c? 72* e 81^ * 75^ ziegela k 97^ 35
[ccTI 36
Imbrix^^ Snecco a 80^^ snecco^^ c 74» 37
<^ 72* f 173« jö 113*1 snecce i 75^ 38
Snecge 6 83* sne«ke g 14:7'' sneck Ä; 39
97^ ziegePO e 8V 40
Impius [irreligiosus cd religiosus i] de- 41
mens (emens*) zorniger ^^ c 75* c? 72« 42
* 76* zorneger /'174b [c] 43
Impudicus mitter 22 f 174:'' k 98* 44
Incassum . . . Casses *paucini23 g 148« 45
Incastratura nüot. *dlab2* g 148« 46
Incesta25 vnreiniv26 i 76« [c] 47
Incubas 2'' chuoiia a 81^^ ^ 149« chuova2^ 48
c 75» p 114*2 chuofa28 /•175c Chofa 49
b 84« chuoff k 99* chöwe c^ 73^ e 50
82^ [c] 51
^ übergeschr. g. darnach Homina *znamene 142^ . . . Honor *cest 143* . . . Hora *ho-
dina . . . Horden *iecmi . . . Horrend^ *hrozni . . .Horror *hroza . . . Horologiü *hodini 143^^
^ Ho^torium h ^ im context cdef. das dann folgende Hulcus. pastyr ^143^ ist lat.
= pastor k 95^ * übergeschr. g ^ Humulariü g ^ im context de. darnach Hy-
dris *san 144^ . . . Homo e animal *siuok 144^ . . . lacula *oscepi 145^ g "^ im context de
* übergeschr. g ^ =: Gll. 1, 361, 53 *° übergeschr. darnach Ibis, cyconia egip-
tiaca *chap 145^ . . . Idolü *obraz 146* g " darnach Ignauia *len g 146" ^^ ^^
context c ^^ übergeschr. g ^* irhezzit rot angemalt p, im context, e aus i corr. c.
darnach Ignominia *bezezlaue gl47^ ^^ Ilignetise ^^ im context c ^"^ nach z. 40 c.
Imbrix e " darüber *prize g, im context cdf, rot angemalt p " Imbrex e ^*^ im
context Cef, rot angemalt p ^^ zorniger] das letzte r aus I corr. i. darnach Impostura
*poduod g 148* ^^ dh. mittelfinger. darnach Inania *iezzut g 148^ ^^ übergeschr. g
^* beide Wörter übergeschr. darnach Incessu *nachodem g 148^ ^^ darnach Incitat
*drazni . . . Incola *bidlitel 149* . . . Increbrescit *rozhlassi 149" g ^e jxjjergeschr. i
"^"^ Inchubas b. = In cubas Gll. 2, 16, 50 usw. darüber *k?rin, darnach Incubi. q g*ce pa-
nite *moruzzi . . . Incubi *vilkodlaci g 149^^ '* im context cf, rot durchstrichen p
72
AlJ'HAHETIBCH GeOKDNKTE Gl088ARK. A. BeHTIMMBARE
Sal 1. 2. 3. 4. 5. 7jw. 124
1 IncuH aniboz c 75^ aiieboz i 11^ anpoz
2 fZ 73«
3 Indago sp6r a 81^^^ npor^ d IT f 111^
4 * 77* k 99^ *zzled2 gpor g 150^
5 8pur e 82^ [c]
6 Inditium signum giebundida^ k 99^ [c]
7 Indiges'^ pidurf ender A: 99*^ bedurfcnt^
8 *■ 77« [c]
9 Indo anagituon k 99^ [c zweimal]
10 Inducias fristmal ^ ill^ firstmal Ä; 100*
UM
12 Inductiles scubilin|ga k 100^ scipilinge
13 i IT
14 Indulget® antlazzot k 100* antlazzet i
15 77^^
16 Ineptus"^ . . . quasi ineptus 1 naptus^
17 giboser^ i 11^ [c Inaptus]
18 Infronitus^ vnscamaler k 101^ unscse-
19 maier f 180* unscameler g 152^
20 vnscamelicher^^ c 77« unscamiger^^
21 d 74*^ e 83^ [c Infromitas]
22 Inguinem *cerezla^^ ^153*
23 Initiaui irpurita^^ k 101« [vgl. c]
24 Iniurius vngemuter /j 101« [vgl. c]
25 Inolentia Öuuast d 75« owast^^ a 83^*
26 b 87* c 78«;; 117*^ [c]
Inopia^* unchtica^^ a 83»^* 27
Inpingit anstozit c 78« d 75*^ e 85* 28
[c] 29
Impos^^ unmahtiger ^"^ i 76* [c] 30
Inpostor truginare^^ c IS^ trugenare d 31
75^ trüge nar ^85^ trugener^^ /'183b 32
g 155'^ unsinniger ^^ i 76* [c] 33
Inpuratus gihonter^o a 84** c 78^ rf 75^ 34
e 85« k 103* ;? 117^2 Gehund^^o g 35
155« [c^] 36
Irrogat^^ ginezzit d 76* [c Inrotat] 37
Insertabant ^'"^ ingistactan a 84^^ inge- 38
stagtan c 79^ ingestacten c? 76^ in 39
gestac ten e 85^ [c] 40
Insidiosus lagelicher c 79^ c? 76^ [c] 41
Insitores^^ pelcer ^156« 42
Instantia 2* anastanti^^ a 84^* rf 76« e 43
85^ i 80* k 103^ p 118^^ [c] 44
Insui pioso. uuitu uerdan ;? 118^^ pioso. 45
uuitu verdan^ß c 255^ pioso uuitu ver- 46
dan^^6?76^ pioso uuituverda"^^ e 85^ 47
pioso wituwerdan ä; 104* pioso i 80^ 48
[vgl. c] 49
Intiba27 einwrz a 85^* d IT e 86^ 50
eiwrz c 80® 51
Intricate ingiheftet k 105^ ingeheftet h 52
^ ubergeschr. i
übergeschr. darnach Indies *wsedne g 150^
l. gichundida
* l. Indiges. darnach Indignatio *neuhode 150« . . . Indoct^ *neuceni . . . Indolis *wlolia
151a g 6 = Gll. 2, 16, 33 usw. vgl. 53, 3 « Indulgit i ' darüber *cketa g 151^
® l. Inaptus. darnach Inercia *len 151^ . . . Infans *nemluune 151^ . . . Inferie *trizna
152a . . . Infern^ *peclo 152^ . . . Inflat^ *nadut 152^ g. das dann folgende Inforib". uisti-
loth g 152c ist lat. = In foribus iusti {Sa2'). 19, 16) loth ^ Infrunit^ g ^" hn con-
text cde ^^ übergeschr. g, echt? ^^ darnach Illuuies. squalor *zpina . . . Illiricos. si-
nus. illirie regio *zlo uansca (das letzte a aus correctur) zeme g 154* ^^ im context c,
gelb angemalt p ^* darüber *nuze g 154^ ^^ l. unehtica Gerbert ^° diese gl. und
die folgende vor 71,4:7 i ^"^ übergeschr. i ^^ truginare] g aw* ? d corr. c ^^ überge-
schr. gi. darnach Impbitas *neceste g 155^ ^o ^^^ context cde, übergeschr. g ^^ l.
Inrigat mit h 103^. darnach Inserit se *wdrusize g 156^^ ^'^ Insertabant] das erste t
auf rasur c "^^ darüber *scepari g ^* Instancia i. darnach Institor *kramar {das
zweite a ausradiert) . . . Instructor *stroice . . . Instrumtü *nastroi g 157* 25 anastanti
im context ade, asta auf rasur p ^e ^^^ gj^ im context {im anhange, s. ^8 anm. 17) cde.
dh. pisiuuit uverdan, s. Gll. 2, 162, 12. 731, 12. darnach Insula *ostrow . . . Intepies *ne
hoda . . . Intepesta . . . temp» *csaz g 157b 27 intuba a
MCLXXVrtl Glossae Salomonis
Sal. 1. 2. 3. 4.5. Zw. 124. 125
73
1 89*^ ingihefter^ /" 188^ ingihestet^
2 d 77^ e 8G8 p llO^^^ ingibestet a
3 86«^ [c^]
4 Inuisi sunt leidiga c 80^
5 Inula^ quam rustici^ alant* (alani gk
6 aläy;) uocant c 80^ </ IGO* /v 105«^
7 j9 120»2
8 Inuolare dicimus. intra uolam teuere.
9 uude et pira uolema .i. winigift^ di-
10 cuntur p 120*^2
11 loscianus l iusquianius *blen^ g 161''^
12 Irinacis *jess^ g 162*
13 Ir *dlaun'^ g IG 2''^ medietas palme id
14 est (palme id m) tenar /»; lOG*^ m 1^^ [c]
15 Isia uuata ??i 1^^ p 121*^ vuata k 107^
16 Wata 8 a 87^^ wata» c? 78^ e 88* i 82«
17 wate 6 91* [c. Isis rf]
18 Isia wata 9 p 121^2
19 lubam *hriuai^ g 16S^
20 lusticium ser d 79^ ser^^ ^r 165'"^ [c]
21 Ixon^^ musaro d 80* /" 195^ musar c
22 83« e 89^ [c]
23 Kalibs *oceli3 ^ 165c
24 Kancer *Rak ^* . . . ostreum *hlemmisc ^*
<7 165^ IGG»
25
Lacinia^s ort a 90** /^ 94« oJ 81^ e 90^ 26
/' 199« hört c Sb^ [0. Licinia d] 27
Lactat bauuat~^^ p 125*^ banuat^^ 28
;b 111* bawat-iß d 81g ^ 91a [^ 29
Latat] 30
Lagana 1^ vochenza a 90^^ c 85« rf81^ 31
6 91* uokenza f 200* [?;/?/. c] 32
Lanistrumi« chanenestila ^^ c 85« /'200« 33
g 169« chancnestila a 90^^ chanc 34
nestila p 125*^ thancnestila b 95* 35
channestila^^ c^ 82* e 91« chanmestila 36
k 111b [c] 37
Lanx statera^o waga^i a 90^^ c 85^ c? 38
82* e 91« f 200« waha^^ g 169« 39
wage 2^ p 125*^ wage 6 95^^ [c] 40
Lappa chletto a 90^^ cletto^^ c 85^ d 41
82b e9ici clette^ 125*^ Clette b 95^ 42
clete i 85^ klett Ä; 111« [c] 43
Lapidicinus^* steinpoziP^ a 90^* b 95^ c 44
85^ d 82b yr 201* p 125*3 ste^poziP^ 45
e 91*^ steinpozil g 169« stainpozil A; 46
111« steinbozel i 85^ [c] 47
^ m context def. loas dann Gerbert als Iristitia ebenim gab, steht a 86^2 in der er-
J ebenim
Tdärung von lonas columba interpretatur siue dolens . . . dolens autem propter tristicie su-
bito arescentem . . . damit loird ebenum gemeint sein (k 106* iuniperü, Vulg. hederam)
^ .i. winigift von einer Jiand des xm jhs.
8
g ci g
im context c
"^ Inula c ^
übergeschr. p ^ übergeschr. darnach Iris *duh.a g 162» ' übergeschr. g ° im
context ade, übergeschr. i. darnach Isis, lingua egiptiop *yassni. yesen g 162^. es folgt
Ita vit (vero it k) me istic k 107^ p 121^2 : darin steckt schiverlieh eine deutsche gl., loie
etiva Ita vero ita meistie ° rot angemalt p ^° übergeschr. darnach luger *iutro . . .
lugü *iho . . . luinta *scoti . . . lunipus *ialouecc g 164^ " übergeschr. g ^^ loxon /.
darnach Kacumina *virclii g 165^ ^^ übergeschr. darnach Kalüpnia *cleueta g 165^
^* übergeschr. darnach Kaupo *kircmar 167^ . . . Labia *rti 168* . . . Lac *mleco 168^ . . .
Lacer *obedrani . . . Lacert^ *iescer 168" g ^^ Lacini» c. darnach Lacrimas *zilzi/7 168"
^* im context de. deutsch, dh. bawanter, bawit? darnach Lacteus *mlecnice 168" . . .
Lacuna *luse . . . Lacus *iezero 169* g ^'^ darnach Lagena *lahu ice 169* . . . Lana *uilna
. . . Lancea *cope 169^ g ^* Lanistrium ab ^^ im context cdef ^^ stet^ra c
*^ im context cdef, rot angemalt p ^"^ waha] h mit rasur aus g corr. g ^' im
context cde. darnach Lapicedia *lom g 169" ^* Lapidicin', darnach Lapis *cami g 169"
^^ im context cdef
74
Alphaijetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. ZnA). 125
1 Laqueari domorum^ tegnari'^ a 91*^ k
2 111« [e]
3 Largior gipo a 91"^ * 85® gipo ;? 125'>^
4 ich gibo^ c 85^ ichgibe^ d 82« e
5 91« f 201»> geben /c 111*^ [c]
6 Laruas schem* ^170^ [d Lama. vgl. c]
7 Lama [*crabosca^ g] monstmm quod
8 dicitur dalamasca^ a 91*^ g 170*^
9 Ä; 111^ ;? 125^2 [ce]
10 Lams *canie^ ^ 170^
11 Latomi'^ steinmeizil c 86« d 82^ /" 202^
12 [vgl. c Latomorum]
13 Laureolum inimum^ skirno^ a 9V^^ b
14 96^ c 86^ d 82g f 202« |? 126^2
15 kemo g 171^
16 Lectistemium *opostele^^ betguant g
17 172«"
18 Lembus *clunekii ^^ 173^
19 Lensi2 lendis^^ niz^* a 92^^ c 87^ d
20 83^ 6 93« * 87b p i27a3 ^iz 6 97^
21 nisz k US^ [ce]
22 Lenunculus huorari a 92^^ hvorari^* p
23 127^'^ hvrarii* c87« huorare^* d S^^
24 6 93^ huorer k 113*^ [c]
25 Leporem *zaiecc^^ g 173«
26 Lepores auritos *zaiecc vssati^^ r/ 173«
Lesi^*^ taron^s ^ 92b4 ^ 93(1 ^- gyd ^ 27
114b taroN^« rf 84^ 28
Letargus^^ tualm d 84« e 93« tvalm^o 29
^174b twalm^i a 93»^ c 88» [c Le- 30
tragus] 31
Leuuas rastra22 k 114^ 32
Lexiua louga^84« k 114^ louGa a93*^ 33
lovga23 c 88« louge23 p 128^2 i^^^^ 34
5 98* löge i 88» lauge e 93^ lovg 35
^ 175» [c] 36
Liberalitas adilcheit2* c 89« [c] 37
Libitus gilust25 d 85^ /" 208« gilusth^s 33
c 89b Gelüst a 93^* gelust b 98? ^ 39
176« glust i 88'^ k 115'' p 129«^ 40
[c] 41
Libra waga26 a 93^* c 89^ [c] 42
Librat wigit2'7 c 89« [c Liberat] 43
Libumus28 chiel a 94»^ [c] 44
Liciatorium mitulla ä; 115*^ niittil a 94»^ 45
c 89^ (^ 85« p 129»2 *wraditUo29 46
mittil (7 176« [cc?] 47
Lieie^*^ harluf a 94»2 c 89*^ d 85« 48
*birdo^^ barlofa ^ 176« har e 94« 49
[vgl. c Litiiim] 50
Licinie^2 yizza a 94«2 vviza c 89*^ 51
Licinium *postaua^^ ^176« 52
J mos
^ domo» a ^ im context a. darnach Larem . . . penaites (n ausradiert) *screti g
170* ' im context cde * übergeschr. g ^ ubergesclir. darnach Latebra *scrise
g 170^ " im context a. = Gll. 2, 17, 43, vgl, 469, 4 ' darnach Latone *letmce g
171» 8 miniü ^ 9 i^ context acdf, rot angemalt p. darnach Laus *chuala 17 1^...
LEBETas *ozude 171^ g i" opostele übergeschr., das erste 0 verschmiert, darnach Lo-
gos *zacom 172c . . . Logis lator *zacona datol 173* g " übergeschr. g ^^ Lens c
^' dis k ^* im context cde, rot angemalt p ^^ übergeschr. g *^ die gl. über'
geschr. g ^' lesi schliefst, ohne als neues lemma bezeichnet zu sein, an Lesia (= Ely-
sia) paradisum an ^® im context ade. das deutsche passt nicht genau zum lemma:
der fehler ist vermutlich durch falsche Umsetzung einer glosse wie Lesorit tarota Gll, 2,
692, 76 entstanden " Lotargrus a Lethargus c ^"^ übergeschr. darnach Leuir *deuer
g 174c 21 ^-^ context c ^"^ l. rasta? ^^ im context c, gelb angemalt p. darnach
Libaro . . . luitat® *pripiyeti 175* * . . Librarii *cnihari 175^ . . . Lib* . . . dict^ a liborato cor-
tice *hco . . . Lib* *cniha 175^ . . . Libitus *ohniscomn 176* g ^* darnach Libido *rozcos
g 176* '^^ im context cd ^^ waga] das letzte a aus ?o corr. c ^'' z= Gll. 1,201,
28 "^^ darüber *corab g 176^ '» wraditUo übergeschr., t aus 1 corr. g ^" Licie ac
^^ übergeschr. g ^^ Licinio c '' übergeschr, g
MCLXXVal Glossae Salomonis
75
Sal. 1. 2. 3. 4.
Zw. 125
1 Lien [quasi lenitas. lien. et spien unuiii
2 est jo] milzi c 89« dS5^ milz^ a 94»^
3 j[> 129*3 niilza^ ^177» [c]
4 Ligatura^ riccula d 85*^ riccila c 89^
5 [c]
6 Ligones sech^ a 94«* c 89^ « 89« secli^
7 *cirtadlo^ <7 177^ sechc d 85*^ seche
8 e 94^ [c]
9 Ligiila* [coclear g coclear. ligula p]
10 zunga a 94«-* c 89^ d 85« Ä; 116^^
11 zunge^ p 129^^ zungil g 177^ [c]
12 Ligustra^ phafalinc c 89^ fZ 85^ f210^
13 W
14 Lima vila"^ c 89^ uila f? 85^ e 94^ pila^
15 g 177^
16 Limat slihtit^ d 85^ slihtet c 89^ [c]
17 Limbus lista"^ ^177^ [c]
18 Linien *prah'^ et limitem *meze "^ . . . limi-
19 tem *meze^ g 111^
20 Limes 9 finis driscupili ^<^ h 99« c 89^ d
21 85^6 95« J9 129^2 d/'iscupili ^ 177«
22 driscupuli i 89^ driscupil a 94^^ [c]
23 Limetanus^^ marchstein^^ a 94^^ 6 99«
24 c 89^ ^ 85^ /* 2101^ h 116^ march-
25 sten jo 129^^ marhcstein^^ ß 95« marc-
26 stein ^177« [e]
27 Limitanus marchstein k 116« marcstein
28 g 177« markstein i 89^ [c Limmi-
29 tanus]
Liminium ellantuom c? 85^ ellantuö c 30
89^ [c] 31
Limus 13 [.i. c] leim i* a 94^'2 ^ ggh ^^ 32
85? e 95« /" 210b g 177c ^- ggc ^ 33
116« jt> 129^3 leim h W [c] 34
Limo filon. ^^ indenomen elimatio^^ .i. (id 35
e k) sconi (sco^^ d) d 85? ß 95« f 210« 36
g 177« /c 110« p 129^3 ^ibie c 88^ 37
[c] 38
Lincis *rrizi'^ ^178« 39
Liniamenta^^ lidiglaz c 88? d 85'' [cLi- 40
niamentum] 41
Linna *plachtai9 g 178« 42
Linostrina^^ *porusne zukno ... quia in 43
stamine *poztaua linum. in trama *vtek 44
lanam habet ^178« 45
Linx lühs a 95«^ luhs c 90^ d 86« e 46
95« *riz2i g 178« 47
Lippitudo phehinovge^^ 1 zarrovger c 90« 48
phehinouge. ^^ l zarrougi d 86^' [c] 49
Liquamen smalz a 95«^ h 100« c 90« 50
d 86^1 e 95f [c] 51
Liquaminus^^ inhiner a 95«^ tribiner p 52
130^1 irhiner c 90« d 86^ irchinar e 53
95^ Trahter h 100« [c] 54
Liripens^* liripenter^^ c?86« e 95? * 90« 55
Ä: 117« liripent J9 130^^ 56
Liticines^^ trumpari d 87« trumbari c 57
91« [c] 58
^ übergeschr. g, rot durchstrichen p ^ Ligatura] das erste a aus u corr. d
' =: Gll. 1, 670, 34. 3, 11, 37 * Ligura k ^ zunge] z rot angemalt p ^ Lugu-
stra c. darnach Liliü *crin g 177b ' ziveimal c, übergeschr. g « = G'Z?. 2, 450, 3,
?;^L494, 55. 403, 40 ® Lim e ^^ ^m context cde ^^ Limetanus] e aus i co?-r. d Li-
mitinus ^• ^^ ^-^ context cdef ^^ Limys a 1* em context cf, rot angemalt p
^"^ Limofilon k (fehlt f?) Limon. filon gp. die gl. im context def ^^ diese gl. und die
folgende vor 74, 37 c ^' übergeschr. darnach Lingua . . . psalmo» *salimoB g 178b
^' Linamta d " übergeschr. g ^o i^ Linostema mit k 117*. die gll. übergeschr. g
2^ übergeschr. g 22 i^ plehinovge, -ouge ^^ Liqminis c. darnach Lirici *peuci g
179a 24 Liripens e 25 ,^-^ context de, schwerlich deutsch, l. Libripens libripendens?
vgl. Libripens stateram tenens . . . CGL 5, 217, 30, pondus librarum . . . 506, 17 (s. auch
463, 23) und Libripendens quod libram apendit 308, 13. darnach Lis litis *pre . . . LiTtera
*C8tena g 179^ ^e darnach Litigat *uadise, is aus u corr. g 180^ 27 eliminatio de
70
Alphabetisch Geordnete Glohsare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. 7jw. 125
1 Litura^ tunicha^ (tunica p) murorum
2 (l 87» ß 96« 0 ISO'^ /c 118^ ;> 131*2
3 Lituus herhorii c 91* d 87* [v^/. c]
4 Locia^ harn c 91^ d 87*^
5 Lodix zussa* a 96*'^ ö 101«^ /* 214b
6 Ä 118« ;; 131^1 lodo* (Lode e lodi c)
7 zussa* c 91« ^ 87« e 96« g 181* *
8 90^ [vgl cd]
9 Lodix auis^ l {\xl a vel k) herba siue
10 ludilo^ (ludulo^ e) genus uestimenti a
11 96*3 ^ 91(1 ^ 87« 6 W g 181* i W
12 A; 118«^ 131^^ [vgl c\
13 Lolium [zizania"^ ac\ ratan^ e 96^ ratin
14 c 91^ c? 87*^ ratemo a 96*^ [c. vgl
15 c?]
16 Lomentum uuesca ^ 181^ vvesca^ c 91*^
17 uueska^ p 131^^ vueska k 118^
18 weska» a 96*^ h 101« 6? 87^ e 96^
19 wesche i 90^ [cd]
20 Lothon geizpoum a 96^^ giezepoum d
21 87^ giezilbovm c 91^ [c Lothos. vgl
22 c?]
23 Lucar rovchh^ g 182''^ rovchus c 91^
24 rouchusi*^ d 87^ [c. vgl a2]
25 Lucerna lihtuaz^^ c 91^ [c]
26 Lucus loh c92« loh e 97*^ lochi2 ^88^
27 g 183* [c]
28 Liidibrium spot d 88** spot c 92« "*
29 Ludo lusi spilon i 91^ spilo^^ c 92**
80 ich spile^^ d 88« e 97^ [c]
il
Lues^* palo a 97*^ c 92*^ rf 88« [c]
Lumbi^s lanchi c 92« [t;^/. c Lum- 32
bum] 33
Lupanar hurhus c 93« [^ 34
Luscinia ^^ nachtigala . . . eadem et acre- 35
diila *zlaviki^ g 185^« natigala c 93** 36
nahtegla d 89« na htegal e 98*^ naht- 37
gal i 92^ nachtgall k 121^ [c. Lu- 38
cina d] 39
Luscus eino ger c 93® einoger ^ 89*^ 40
Lustrum umbivart c 93^ unibiuart ^89*^ 41
[c] 42
Luter lapePS ^ ggf ^ ggd ^ 219^ ^r 43
185« Label 18 a 97** p 134*^ label 6 44
103^ i 93* Ä; 121« lapis^^ e 98^45
[cc^] 46
Lutulentum horfigar^^ c 93^ [vgl c] 47
Lutum^o hör c 93^ [c] 48
Lyeus^i lith c? 89^ lieth c 93^ [c] 49
Maceria steinzun22 c 94^ d 90* i 93^ 50
stainzun e 99« 51
Macies magare d 90* inagir c 94« mager 52
e 99« [c] 53
Macula 23 flecho c 94« flech d 90^ e 99« 54
[c] 55
Madalger trofuurz^* ^ 135*^ trofwrz"* 56
a 99*3 ^ 90b ^ 122« troswrz^* e 99« 57
tröfwrz^* ^) 104^ i 93« trofvvrcz^* c 58
94*1 59
^ Litüra g Liture e ^ im context de ' Lotia c. darnach Loc^ arua *mua . . .
cespis *pasit g 181* * zussa im context acdef, lodo ubergesclir. gi ^ auis e * em
context acde ' darüber *cucol ^ 181^ ^ ocZer ratem e ^ m context cde, rot an-
gemalt p. darnach Loquax *blecotni g 181^ ^" rouchus] o mit rasur aus u corr. d
" darnach Lucifer *suetlo nose (über dem vorhergehenden Lueifer rasur) . . . Lucina
*suetluse (das letzte e aus corr.) . . . Lucos *luhi g 182^ ^^ ül)ergeschr. darnach Luc®
*luh (/ 183^ ^^ ^m context cde. darnach Lud® *ihra ^ 183^ ^* darnach Lumbale
*hacnik ^r 183^ ^^ = (rZL 3, 73, 16. 178, 41. darnach Luna . . . Quarta plena *pilno-
lune 184c . . . Lup® *wilk 185^ g ^^ Lucinia g ^' übergeschr. g ^^ im context
acdef ^" l. horuigaz ^° darüber *hrez g 186* '^^ Lieus c ^^ übergeschr. i. dar-
nach Machinas, cogitatönes *kuzni g 187^ ^3 darüber *skwiraa g 187^ ** im con-
text cde, auf rasur i, rot angemalt p
MCLXXVal Glossae Salomonis
77
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 125. 126
1 Madidus 1 iiazzer c 9-4'^ (/ 90*^ [c]
2 Magiularim- dinchil a 100^^ c 95« r/
3 91« dinchel r 100» [c. vgl. c Madu-
4 garis]
5 Malagma^ vaska c 95^ iiaska r/ 91^
6 [(' ^lalagina]
7 Malas cliinni bein a 100^^ chinnibein
8 c dß^ d 91« [vgl. c Mala punica]
9 Maleas* Segal a 100^^ gegal^ i lOG^
10 c 96" f 225» ^ 191« k 124« ;? 136^3
11 segel d 91« e 101» / 95» [c]
12 Malleolus hamar (ham^ be ham ^) J (ut
13 fe vtöÄ:) spacba^ (spa cba e spacbe b)
14 a 100^* fe 106« c 96b fi 91h ^ jqI^
15 f 225» ^ 19P *95b k 124.^ p 137»^
16 [c Malleus und Malleolus]
17 Mallum dinc i 95^ diiicb^ a 100^* d
18 91^ 6 101b yT 225» A; 124^ p 137»^
19 dinch^ b 106^ c 96^ .g 191^
20 Maliciosus^ ubilwilli ger d 91^ vbel-
21 williger c 96^ unguiller^ e 101^
22 Malua *zlezi^ 5' 191«
23 Mango mangouis^^ cbÖfe i 95® [c]
24 Mansionarius^^ selidari^^ c 97» k 126»
25 .selidare^^^ 92^^ 193^ solidare^^ e
101^ solidere^ 138»^ Seliderea 101''* 26
Selidar b 101« seldare i 96» [c] 27
Mansur gruz ^* a 101^^ c 97^ d 92« e 28
102» f 227b i 96» k 126» i? 138»! 29
[c. vgl. a2 Manphur] 30
Maritus^s charl^« a 102^^ c 98» d 93^ 31
e 102« f 229b /c 127» p 139»^ chael 32
^ 195b karlie i 96^ [c] 33
Marmor marmilstein d 93^ marmilstaii 34
c 98» [c] 35
Marsupium^'^ sechiP^ e 98» d 93^ sec 36
bil ß 102b [c] 37
Marsus^^ zoubrare d 93^ zovbe rare c 38
98» [c] 39
Mastruga chrusina a 103»^ ^ 93b cru- 40
sina c 98^ e 103b crusina^^ uestis 41
germanica *kirzno^^ g 196» 42
Matiana *kdule2o g 196^ 43
Matricularius^i tümpbafFo22 e 103« * 44
97« t6mpbaffo22 a 103»^ c 98® d 94b 45
i? 139b2 TompfafFe b 109^ Tuompbaff 46
k 127*1 dumpaf g 196« [c] 47
Matrix lebter a 103»* c 98® ^ 94b le- 48
hir23 g 196« [d vgl. c] 49
^ darnach Magi *charodegi . . . Demonib^ *bessi . . . Nigromantici *cirno knisnici .
Aruspices *nauazaci 188b . . . Augures *ptacopuci . . . mathematici *pocitari . . . Sortilogi
*hadaci . . . Salisatores *poscocnici 188« g 2 Magudari] das zweite a, wie es scheint,
in 1 corr. e. darnach Maium *izok g 190« ^ Malachma d * Maleas i « im con-
text cf, rot angemalt p ^ die gl. im context cdf^ mit kleinerer schrift d, ham' im con-
text e. hamar und spacha] ham und s rot angemalt p "^ im context cdf, mit kleinerer
schrift d, rot angemalt p. darnach Malleus *mlat . . . Malignitas *lichota . . . Malign^
*lichi g 191b » Malitiosus de. darüber *lichotm". darnach Malicios'' *lichotni g 191b
• mit blasserer dinte e ^^ übergeschr. darnach Malü *iablo g 191« " darnach Ma-
niplü *hirst g 193» ^^ ansionari» i ^^ im context cde, mit kleinerer schrift d, mit
blasserer dinte e ^* gruz im context cf, das g rot angemalt p. darnach Mantilia *co-
berehc ... Manubriü *rucoiet 193b ... Mappalia *salase 193« .. . Mare *more 194»... Ru-
bra aut mare *rude more . . . Mare mortuü *mirtue . . . Margarita *perla 195a g
" hiervor Manu manna (mäna k) a 102ai d 92e e 102» k 126»; aber Mes ist lat., vgl.
Exod. 16, 15 ^^ im context cde, mit kleinerer schrift d, übergeschr. i ^^ darüber
*opazek g 195b ^^ sechil] hi aus 111 corr. c ^^ darnach Marciü *brezen g 195c
^° übergeschr. g 21 Matricularis d Matcularis e
schrift d, gelb durchmalt p " darüber *deloha g
22
im context cde, mit kleinerer
78
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. 7ju;. 126
1 Matrona^ fröwa a lO.S'^^ frowa c 98«
2 6/ 94»^
3 Maturus riffer c 98^ riphcr^ d 94*^
4 riphe r^ e 103<^ [c]
5 Maturus zitiger c 98^ 6/ 94^ ziter* e
6 103^ [c\
7 Maurus^ suuarz ^ e 103^ swarzer^ c 98^
8 d 94^ i 97*^ swarczer k 128^ Mör
9 /7 197^ [c]
10 Meatrix atvch"^ p 140^^ atoch « 97® ä;
11 128« athoch d 94® e 103^ atich a
12 103^^ atich h 109^ [d Matrix c]
13 Medioli^ napa a 104^^ *' 98^ /c 129^
14 Nabe 6 110®
15 MeP hon ine d 95® honich c 99^ [c]
16 Melodia^^ sozsanc d 95*^ suz sanch a
17 104^2 suzsanch c 100^ e 104^ [et/]
18 Mercedula^i lonili a 105^2 i 99® i? 142^2
19 lonilin^^ ^ 101^ *mzdicka lonelin ^^ g
20 201® lonlin h 112^ lonlin^^ e 105«
21 lonlin 12 ^^ 96® loenlin Ä: 131^ [c]
22 Merges scob .i. arista eher c 101® eher
23 d 96® e 105^ Arista eher^^ * 99^
24Mergusi^ tuchil a 105^^ d 96® t&chil
25 c 101® {vgl c]
26 Meropes speht c 101® specht^^ c^ 96®
Merops ^'^ [auis k] grunspeht i 99*^ gruon- 27
Specht k 131b Grunspeht h 112'^ 28
Grunspeht ^Z 96^ grün speht e 105«^ 29
Gruonsphet^^ p 142^^^ Grunsphet a 30
105^^* gruntspeht^^ ^ iqI® [c] 31
Morula *cozz2o g 202^ 32
Merulus^i amsla g 202^ amssla j? 142^^ 33
amsala22 c 101*^ amsila rf 96^ ams- 34
sille h 112^ amphsla a 105^* t 99® 35
amfisel e 105« [c] 36
Messes sette fe 112*^ dicuntur secte^^ k 37
131^ 38
Metanicus^* zimbirman 6^ 97* zimberman 39
a 106*^ Ziniberman^s p 143ai zimb- 40
man 26 c 101^ i W cimbman h 112« 41
zimmerman ä; 131^ [c?] 42
Metreta [amphora p\ mez^^ a 106^^ ^ 43
143a3 44
Miconus28 mago h 113® k 132^ i? 143*3 45
.1. mago29 d 97® e 106'^ [c] 46
Migale harmo a 106^^ ^ 97c ^ 106*^ /" 47
238^ härm 6 113® c 102^ ^204* [c] 48
Migma^^ sprivvir c 102^ spruir d 97*^ 49
spuru f 238^ [c] 50
Milisie^i gidigini a 106^^ ^ 102® iZ 97^ 51
gidinge e 106® [c] 52
^ darüber *matera ^ 196^ * ripher] pher öm/ rasur d ^ mit blasserer dinte e
* 7nü blasserer dinte e. darnach Mauors *zuatouyt g 1973- :, ^ Maurus e. darüber
*murin g ^ im context cde, mit kleinerer schrift d. darnach Medicina *lecarstue . . .
Medicina *lekk : : 197c . . . Medio® *lecar 198^ g ' rot angetnalt p ^ Mediolani ik.
= Modioli. darnach Medulhs . . . meduUa *mozh g 199^ ® darüber *med g 199^
*° darnach Melos *pesn . . . Membrana *blana 199^ . . . Mendax *lsiui . . . Menia
*hradbi . . . Mens *mizl 200^ . . . Mensis *mezzec 200^ . . . Mensura *mera . . . Menta
*ma ta 201* . . . Mercat" *cupecstue 201^ g " Mercedola k ^^ im context cde, mit
i
kleinerer schrift d ^^ mzdieka übergeschr., lonelin] e auf rasur g. darnach Meretx
*hurua g 202» ^* am rande neben Merges i ^^ darüber *rohach g 202* ^^ gpecht]
t mit dunklerer dinte geschrieben d ^' Merops] s auf rasur p M^op^ i Merobs b
^^ Gruonsphet] G rot angemalt p ^^ im context c ^* übergeschr. g "^^ Merul®] 1
auf rasur von r c Merulus e ^^ im context c. darnach Mese media *meze . . . Mespila
*nizpule g 202^ 23 ^^^^ lateinisch, vgl. auch CGL 4, 116, 33 messata secta uel incisa
^* Methanicus cdi Mecanicus b Mechanicus k. darauf Metaphora *prenozz 202c , . . Me-
taphora *prenoz . . . Metallü *covv . . . Metamorphosi *vinschafa pretvora {bis e auf rasur)
. . . Metior *meru . . . Metonomia *premena 203* g ^^ Zimberman] Z rot angemalt p
*^ im context c ^'' rot angemalt p ^^ Myconus b ^^ im context de, mit kleinerer
schrift d ^*^ Migina / ^i MHigie a. dh. Militie
MCLXXVal Glossae Salomonis
79
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 126
1 Milium *pzo^ g 204«»
2 Miluus wiwo a lOG^^ wio c 102*^ wige
3 d 97^ e 106«
4 Mna essa 1 mina d 97® esse^ l inina
5 c 102^ 1 mina essa i 100^ [c Mina]
6 Mingo seicho^ a 106^* c 102^ c? 97«
7 jt? 143^2 Seiche Z^ 113« seiche e 106^
8 seiche * 100*^ seiche k 132*^ seigo*
9 g 204i>
10 Minutal ingislahti a 107*^ ingislahte ^
11 i 100*^ Ingeslahte ^> 113^ ingislaht d
12 97« ingeslethe c 102« [c]
13 Mirmilo^ skirno k 133^ scirno a 107^^
14 c? 97^ e 106^ ^ 205» p 144«^ scii-no
15 b 113^ schirno c 102^ skirn ^ 100«
16 [c Minnulo]
17 Mirmilo scirno k 133*
18 Mirtus'^mu'tiFc 102« ö^97^^205b[v^Z.c]
19 Missales missola i 100^ missula Ä: 133^
20 missala^ a 107»^ d 98* e 107* p
21 144*2 missale c 102«
22 Miscet senchet^^^ c 102« [vgl c Misco]
23 Molles wUidoii c 103^ [c]
24 Molosus rudo c 103« rudi d 99* rvde^^
25 i 101« rud e 108* Rüd g 207« [c]
26 Monetula *kaukai3 g 2O8* '
Moneta muniza a 108«* c 104*i> c? 99*^ 27
munza e 108« mftnza^^ materia *o- 28
bratzi3 g 208* [c] 29
Monstmm gitroch cl04« 30
Mordex^* piziger c 104« [c Mordax] 31
Morsus bizzo a 108^» piz ^^ b 115« d 32
99^ e 108« * 102« ä 135^ piz^^ c 33
104« biz^s p 146*^ [c] 34
Motio biwegunga c 104« 35
Motoria *zzochori6 g 209f 36
Muculentus^' rozziger a 109*^ c 104^ 37
d 100* ruziger e 109* rütciger^^ g 38
209« [c] 39
Muffulai9 fustilinc^o c 104^ k 135'^ 40
fvstilinch^o n02<^ fuistilinc^i 6 llö^b 41
d 100* i? 146*3 fuistlinc a 109*^ fust 42
elinch e 109* sustelinc ^210* [cd] 43
Muccus22 roz23 a 109*2 d 100* /• 244b 44
p 146*^ *wozhri2* j.q2 ^210* rozz b 45
1152b roz c 104b ruz e 109* ruoz k 46
135^ [c Mucus] 47
Mugit [boat cp] loit c? 100* luioth^s ^9 48
146*3 liuoth a 109*2 löth26 c 104^ 49
lut e 109* [c] 50
Mucia^'^ Amblaza b 115^« am|plaza ä; 51
136* ambleza28 a 109*2 j? 146*^ am- 52
^ übergeschr. g * esse] das zweite e aws a corr. c ' rot angemalt p * (^ar-
nacÄ Minist* *zliQia . . . Minuit *mali g 204c ^ übergeschr. i ^ Mirmillo a
' Myrtus c ^ übergeschr, darnach Miser *hubeni . . . Miserere *pomilui 205b . . . Mi-
sericordia *milozzirde . . . Misellus *nebosec 205^ g ^ missala im context de, das m
rot angemalt p ^^ l. scenchet. =: Gll. 2, 482, 45 usw. darnach Mitos *baie 206^ . . .
Modi' *corehc . . . Modulatö *pene . . , Menia *hradbi . . . Molares dentes *trenouci : : : :
207a . . . Moles *tese 207^ g " l. widillo(n). = Gll, 2, 23, 1. 193, 66 usw. das hier-
nach in f 242a folgende Moloch mehcho ist nicht deutsch, vgl. Moloch . . . vel rex que
et melcho solent dicere Z; 134^ '^ übergeschr. i. darnach Momentü *msikk g 207^
" übergeschr. g ^* darnach Mores *nraiii . . . Morigerat". mores *nraui g 209* ^^ im
context ce, rot angemalt p ^* übergeschr. darnach Mucro *ozt . . . Mucro. ensis *oztre
mece g 209^ ^' Mvculentus c. die gl. nach der folgenden e " übergeschr,. g
" die gl. vor 80, 6 g ** im context c, übergeschr, i ^^ oder fiustilinc p ** auf
rasur? g Muc" k. die gl. nach der folgenden k *^ rot angemalt p ** übergeschr. g
" rot angemalt p ^^ im context c. = Gll. 3, 5, 52 " Mutia af. Diefenbach ver-
gleicht Almucia, -iura 'mutze' (amblaza aus *amlucia?) ^^ rot angemalt p
80
Alpha nioTiHCH Geordnete Globsare. A. Bestimmbare
,SW. 1. 2. 3. 4. 5. 7jw. 12G. 127
1 pleza d lOOi^ aniplezza^ y 210^ am-
2 plaizza f 244'' ampleste e 109'' ant-
3 piaze i 102^^ [a2c]
4 Mulcifer smit a 109*^ ^^^it d 100^ [c]
5 Mulctra niilichuaz 6/ 100* melcvaz
6 *(le.ska2 ^210* {vgl. c Multraria]
7 Multiuagus^ uil irrer* a 109^* d 100«
8 e 109« vil irrer* ^ 146^^ vil irrer h
9 llö^d vilhirrer k 136^ irrer * 102^
10 [c Multrivagus]
11 Mnngio^ snegal d 100« snegil i 102^ k
12 13G^ fnegel e 109« [c]
13 Munimentum^ warnunga a 109^^ war-
14 nunge^ i 103^ [c]
15 Murcus lidiscarter k 13 öd lid i 103^
16 [c]
17 Murena lantfrida a 109^^ lantfrid i
18 103^ lantfrit t^ 100^ e 109^ lampda«
19 g 211^
20 Murex^ merisnekko^^ g 211« meri-
21 sneko a 109^* mersnecko c? 100^
22 mersnekke i 103^ mersnek e 109^
23 [cd]
24 Murenula lantfrid i 103« dicitur lant-
25 fridi k 137* [^^/. c Murenulas]
26 Murium sulza^^ a 109^* d 100^ e 109^
27 f 246^ i 103« A; 137* ^9 147*^ Sulce
28 6 116^ [cd]
Musca uli/ge i 103« 29
Muscerde^^ müsdrech i 103« 30
Musio chaz za c 105*^ kazza d 101^ 31
kazzo i 103*^ [c] 32
Mustela^^ ^^.jggjg ^- ^Qge 33
Mutili^* marchsteina allO** marcsteina 34
k 137« marhstxiina^^ p 147^^ marc- 35
steine ^5 iZ 101« marhstein^^ ^ 105« 36
marh^tein i 103® marchstan^^ e 110« 37
Mutilum^ß hamaler a 110** [v^/. a2c 38
Mutinus] 39
Napus rüobe|e^'^ räbe i 104^ [c] 40
Nasus nasa a 111*^ c 105^ d 101^ ^ 41
138^^ p 148^1 nase 6 117« g 214* 42
nas e 110^ näse i 104^ [c Naso] 43
Nasturcium *sse rucha^^ ^214* 44
Natatoria ursprinc a 111*^ d 101^ j9 45
148b2 vrsprinc c 106* ä: 138« vr- 46
sprink g 214^ usprinc f 248« ur- 47
sprinch^^ G 110^ Vrspnch 6 117"^ 48
[c] 49
Nates *ritezne2o g 214^ 50
Natiuum geburte i 104« [t^^/. c] 51
Natrix wazzernatra c 106* wazzer natir 52
a 111*^ wazzernater h 111^ i 104« 53
[c] 54
Naulus ueriscaz a 111*^ uerscaz^^ e 111* 55
^ darnach Miücere *nehovati und rasur über dem folgenden moUire g 210* ^ heide
Wörter ühergeschr. darnach Mulsü *medoüina g 210^ ^ Multiuagus p * «m context e,
rot angemalt p. darnach Mund^ *vezmir . . . Mund^ *suet 210<' . . . Mvnera * : : : : co-
lach ... 1 sacrificia *sirtm 21 1^ ^ ^ oder Mungro i. darnach Municeps *vre dnik g
211». das dann in i 103» folgende Macc, piut ist wol = Mancipant~ k 136^ ^ unimtü i
' ühergeschr. i ^ ühergeschr. g " urex i ^° merisnekko ühergeschr. und ivol
nachgezogen; daneben von and. hand *hlemizd g " im context f, rot angemalt p
^^ darnach Musculi *miski . . . Musc^ *meh 212^ . . . Musica *hudba . . . Musici *liudci
212b g " darüber *liran osta j, dann Mustü *mest g 212c 1* Mutuli ik Mütili. lo-
qui (0 aus e corr.) märchstan e ^^ im context cde, mit kleinerer schrift d, rot an-
gemalt p ^^ darnach Nanciscor *polucsu g 213^ ^' das zweite e aus i co)t. i. die
erklärung räppa a 110^3 rappa c 105s ist wol lateinisch, darnach Nares *iiozdri-
chrepe g 214» " ühergeschr. g ^^ im context e ^" ühergeschr. g *^ im con-
text e, gelb angemalt p
MCLXXVal Glossae Salomonis
81
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 127
1 p 148^^ verschiiz b 117*^' vershaz^ d
2 102» uersaz^ c lOG^ versaz // 214^
3 u^gescaz i 104*^ [c Nauluni]
4 Nauitii uerigo a 111*^^ vergo c lOG^
5 [e| •
G Nausea uomitus fülliinge'^ i 104*^ [c]
7 Nautea *luh3 ^ 215»
8 Nebiilo tniginari a 111^^ triigiiiare c
0 lOG^^ (/ 102^ truginäre i 104« tru-
10 genar e lll'^ [d. vgl c Nebulosus]
11 Necromantia * hellirun i 104^
12 Nectai- sehn i 104^ [cc?]
13 Nefaiidus unmftzlicher i 104^ [vgl. c]
14 Negliens uersumeiiter i 105»
15 Negocium wehslim::^ i 105'^ [^?^/. c]
16 Nemus [siluai] forst c 107» uorst d 102^
17 e 111^ uorst i 105^ [c. -z;^/. 6Z]
18 Neniam^ khlagasanc a 112^^ klagesanc
19 d 102^ klagesac^ g 216« clagesan« e
20 111^ clagesan/'251« clagesach c 107»
21 [d Nenias]
22 Nenia giposi k 1S9^ gipposi i 105^ gi-
23 pousi^ c 107» gipuosi^ all2»^öll8«
24 d 102^ e 111^ f 251» p 149^2 [c
25 Nenias]
26 Nepos^^ autem neue utriusque sexus
27 est i 105« [c Nepus]
28 Ninguidus^^ snelicher i 105**
Nitedulai2 gleimo^^ a 112^2 c 107« c? 29
103^ gleime i 105« glinio e
112^ 30
31
32
33
34
i 35
glima^* ^ 218b
Nitor glizzo i 105®
Nix 15 sne i 105« [c]
Nocticorax *leleki<5 ^218«
Noctua auteni non est bubo üfe
105^ *wirr.i^ nam bubo hue^^ maior 3G
g 218« 37
Nodus^'^ chnoph i 105^ [c] 38
Nomi^ma^^ muniz i lOG» [e] 39
Nothus sunderwinter^^ i 106« 40
Nothus zwitarn c 109» zwi tarn d 104« 41
zwitarin e 113« [c] 42
Nouales [agri feminini generis*] niulente 43
i 106^ niui^o g 221» [vgl. a2c No- 44
uale] 45
Nouerca^i stüfniäter ^ 106^ [c] 46
Nouitii22 niuquomelinch i 106^ [vgl. c 47
Nouitus] 48
Noxia sulde23 i 107» [e] 49
Nugigerulus ^* wich trage i 107^ 50
Nummularius munizare i 101^ [c] 51
Nundina locus mercati mafct i 107« 52
[vgl. d Nundine] 53
Nuo nuis .i. nodo^^ gilazu a 114^^ 54
gila|zu k 143^ gelazii p 153»^ gela 55
ZV c 110» [c] 56
^ im context cd, mit kleinerer schrift d ' l. uüUunge ^ übergeschr. dar-
nach Nebula *mhla g 215^ * darnach Nicromantic^ *cimoknisnik g 215^ ^ wehs-
lun : :] ga ausradiert i ^ Nenian / Nenia g '' übergeschr., daneben *sale über
finem von and. hand g ^ im context c ^ gipuosi] gipuo rot angemalt p ^° s.
Gll. 3, 424, 2. darüber *vnuk 217^ dann Nerui *tetiui 217^ g ^i darnach Nisu.
conatu *znahu . . . Nitens *ladni g 218^ ^^ Nitele i ^^ rot a ^* übergeschr. g
." darüber *sneh, dann gndo *hrad. glacies *led g 218^ " übergeschr. g " (Zar-
über *vzel 218^, darnach Nomen *ime 219» g " darnach Norma *prauidlo 219^ . . .
De notis uiri iudicij (iuridicis k 141«^) . . . senatus *nalez 220c g ^» l, sunderwint
^'^ übergeschr. darnach Nouacula *britua . . . Nouella *nouinca g 221i> ^^ darüber *ma
cecha g 221^ ^^ darnach Nuces auellane *oreclii g 222^ ^^ eZ/i. sciride 2* darnach
Niunenide *suetice . . . Nümi *nv cetz 0 brazi g 223» '^^ Nuo .1. nodonuis a id (.1. p)
nodo. nuis cp ide nodo mus Ä;. = (Ad)nuo . . . (ad)nuto, vgl. Graff 2, 303. Gll. 2, 438, 66.
667, 68 bez. 432, 11. 469, 20. 653, 22. 696, 36? anders JGrimm Kl. sehr. 4, 407
Althochdeutsche glossen IV. (3
82
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zdo. 127
''- 105^ Bwillet ell4^^ inswintlite ^ 107^
[od]
1 NuruH^ |uxor filii d\ \ hvoV^ d 105^
2 snür * 107« [c]
3 Obcaluit^ [duruit «/;] irswilita* a 114^*
4 _p 153^2 gifvvillit c llO'^ swillit d
5
C
7 Obex lun* c 110^ d lOG» e llh^ f
8 258i> «• 108* k 143^ i? 153*3 lun.
9 *clij^ g 224* [^;^/. c]
10 Obices^ crindila a 115^2^153*3 crintil
11 ^106* grindil c 110^ grin tel e 115*
12 grintel i 108* [cd]
13 Obscenus unsüber i 108*^
14 Obsequelam'^ dionust a 115^^ dinist c
15 111* dienst» d 106^ e 115^ ^ 225«
16 [c Obsequela]
17 Obses [Sequester gik] gisalÄ;144« gisil»
18 a 115^2 ^ mb d 106^ ^ 225« gisel
19 e IW i 108^ [c]
20 Obsides *talle» .^ 225«
21 Obstipo^ nigo k 144« niogo a 115^^ ^
22 154*2 nige i 108« [c. 26, 2]
23 Occa^ö meriscala^^ a 116*^ /" 260« p
24 154^^ merscala Ä: 145* m^scala* 109*
25 Merschala h 123« meresala^^ g 226«
26 meriscal^^ c 111« merscal 6/ 107* e
27 116* [c]
Occas^^ öuohun^^ ^^ ii(jai ^. ^e y^ ^45. 28
J9 154^^ Suohun h 123« süohun i 109» 29
svohuns^^ ^r 226« suohim f 260« 30
swam ^107* swa nn^* e 116* [c] 31
Occipicium nilP^ ^ 227^^ 32
Ocree^^ peinpge i 109« *scorne^'' ... 33
que suras *litkii'^ g 227^ [c Ocreas] 34
Offam pallun^« a 116^'3 h 124« 6 112^35
Ä: 146^ p Ibb^^ pallin ^ 107^ pallen 36
e 1166 *kuzz 19 ^ 228^ [c. 2;^^/. c Offusa] 37
Offensio bispurnida p 155*^^ hispurnida 38
k 146b bispernida^o a 116^3 spu- 39
runga c 112^ d 107^ ^rozhneuane^^ 40
g 228b 41
Officina [habitacula i] smitta a 116^* c 42
112« d 107b smitti t 109^ [vgl c 43
Officinas] 44
Olla dicta bauen i 109^ . . . unde et 45
buUa *klokocsi9 g 229* [c] 46
Olfactorium^i pisamo^^ a 117*3 ^ ^^ßa 47
rf 108« i 110* ^ 156*1 bisam k 146« 48
bisim g 229* pise m e 117« 49
Olor *llabut23^ 229* Olora elwiz mo* 50
[c Olor. vgl. a2 Olores] 51
Opima^* gnuhtsämer i 110^ [c Opunus] 52
Opinio^^ abtunge i 110« 53
Oportunus^^ necessarius gimacber i 110^ 54
[c] 55
* darüber *zelua ^223^ ^ j j^j.^^ ^-^^ context mit kleinerer schrift d (l bruta «114^3
k 143b ^ 153ai ist lat.) ^ Obcaluit] oben am a radiert d. = Gll. 2, 394, 55 «*si<?.
* rot angemalt p ^ beide Wörter übergeschr. g ^ Obices e Obicem. obpositione: p
' Obsequalem a ^ übergeschr. g ^ Obstigo i. vgl. lat. obstipus und Obstipare .i.
inclinare Diefenbach 390^, darnach Obstupescit *vsa,sne g 226» ^" 0 : cca] rasur von o e
" im context c, übergeschr. g, rot angemalt p ^^ = Gll. 2, l^j4S> usw. ^' suohun im
context c, suo rot a7igemalt p ^* oder swa im e ^^ übergeschr. g *• creee Ocreas p(=r
Gll. 1, 286, 18 usiü.) ^'' übergeschr. darnach October *ruien 227^ . . . Oculi . . . EadioB aut
ictus ex oculis *strelsevirsene . . . Dormientib^ quippe in cerebro *wmozze 227^ . . . Oestus
*strecek 228^ g ^^ im context c, rot über schwarzem pallun b. = Gll. 2, 401, 51 usw.
" übergeschr. g ^o ^^g,, bispermda a ^^ Olfactoriv a "^^ im context c
*^ übergeschr. darnach OmeN *znamene 229^ . . . Omnis familia *wse celed . ; . Oleum *olij
229c . . . Onus *breme 230c g ^4 Opima spolia und darüber *corist g 231* ^^ dar-
nach Opiniones *domene g 231 ^ 20 darnach Orphani *zirotci g 233*
MCLXXVal Glossae Salomonis
83
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 127. 128
1 Oriios. ide et alnus *olse^ g 233^
2 Ornotinus langer ^ a 118^^ c 114^ d
3 109^' c 118^ /'2G7<^ i 111'^ Ic US^
4 jo 157^^ LaiiGer b 126*^ *letose^
5 langer g 233^* [c]
6 Orno* hiuro^ d 109« e 118^ jt? 157*^3
7 huiro k 148*^ *letoz6 huiro g 23S^
8 biuro a 118^^ hiüre * 111<* wiro c
9 114^
10 Oscen heilsod^ a 119*2 Z^ 126^ c? 11 0^
11 e 119-* p 158»2 heilsot c 115»> hei-
12 lisod. vi meriscala Ä: 149^ heilisoth.
13 l miriscala i 111^ [c]
14 Oscilla ritiscupfa a 119^^ ritiscupha d
15 110^ rite scupha c llö'' reitsup ha^
16 e 119* Ritschuphe b 127* [<^]
17 Ostrea^ merisneke i 112^
18 Pactain^^ [donatam p döatä^^ k] gi-
19 mahalta a 119^^ 158^^ giinahalte c
20 115« gemahalte k 150* gimahilten d
21 110« e 119« [c Pictam]
22 Pactum züipth^^ i 112^ [vgl. c]
23 Padella^3 phanna^* a 119^^ e 115^ d
24 110« / 270* i 112*^ p 159*^ pfanne
25 b 127^ pfan k 150* *panevi^ g
26 236*
27 Pala^ß scufela a 119i>3 ^ 236* scu-
28 uela^"^ c 115*» d 110« seuuala /•270*
29 scauuela e 119^ siufela p 159*^ Sni-
fela b 121^ scüvel i 112« schuf el k 30
150b 31
Palafiumi» piladi allO^V 270^ k 150»> 32
Piladi b 127^ pilidi^^ c 116* pilide 33
d 110^^ g 236b piliof^o e 119« 34
Palatinus^^ phalanzliher a 120*^ pha- 35
lanzuber Ä; 150^ phalenzli eher c 116* 36
phalenzlicher*112« phalinzlich c^llO^ 37
phanlich e 119« palancgraua g 236^ 38
Phalnzgraue 6 127^ [c] 39
Palbo viualtra a 120*^ viualtr ft 127^ 40
uiualter c? 110^ ß 119« uiualt^ * 112« 41
fivalter c 116* feif alter Ä: 150^ [a2c 42
Palpo] 43
Paleare22 chelera a 120*^ c 116* ^^110^ 44
Chelera b 127^ chelero *112« ^150^ 45
chelern e 119« kaleara g 236^ [c] 46
Palee^s palga a 120*^ i 112« k 150^ 47
palge e 116* c? 110^ e 119« Palge 48
b 127^ balie ^r 236^ 49
Palatus^* guomo c 116^ c? 111* e 119« 50
Gumo g 236« 51
Paleste lodun * 11 2^ ä; 150^ 59
Palus stecho c 116^ e 120* Steche & 53
128b *koll25 stekko g 237* steko d 64
nV 50
Palmes snitilmc a 120** d 111^ sniti- 56
linch c 116« Snitelink 6 128*^ snit- 57
linch e 120^ schiszling A; 151* [cd] 58
Palpo26 feifalter k 151* [a2c] 59
'^ m context de, mit kleinerer schrift d ' übergeschr. g
^ rot angemalt p ® übergeschr. darnach Orthodoxus *puo-
^ übergeschr. g
* = Gll 2, 368, 33
zlaun i 233^ . . . Oscines . . . Augures *ptacoprauce 234^ g ' rot angemalt p * mit
blasserer dinte e. darnach Ostra und darunter *cerep g 235* ® Ostrea . . . moUicies
*ostrice 235* . . . Ouatio *plesane . . . Ouis *ouce 235^ . . . Pabulator *picmk . . . Pabulum
*pice 235«i g i« darüber *kmiehl g 236» " l. dotatam, s. Gll. 2, 16, 34 und vgl. 2,
407, 5 usio. ^"^ züpth] p auf rasur i, l. züpht ^^ Patella i ** im context f
^^ übergeschr. g ^" darüber *lo pata. darnach Pela *08cepi g 236» ^' im context c
^^ Palasiü e Palaphiü k ^® im context c ^^ von and. hand, die gl. nach z. 43 e
** Palentin^ k alentin' i "^"^ die gl. nach der folgenden ik ^' Palee aci '^* dar-
über *poDebe g "^ übergeschr. darnach Palma *dlann . . . pugnus *pest g 237^ ^^ das
von Gerbert angeführte Palpo luus ist aus cecus a 120** verlesen
84
Ali'haijetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. ^. 128
1 Palus phal^ c 110^ d ilV^ e 120^ f
2 271b pfal k 151« [cj
3 Pannus''^ tuoch a 120^^^ rf 111« U13**
4 töch g 23 7*^ tovch^ c IIG*" Tuech
5 b 128*^ tuch e 120*= k 151« [c]
6 Pancales* panclachin^ c 116^ *postelca^
7 5^ 238«^
8 Pannos"^ [lineos dikp] lilachan^ a 120^^
9 /'272a p i59b3 lilachen» c 116^ i
10 113« lilach en d 111^ leylach /<: 151»>
11 Panicium^<> fenich^^ a 120^^ c 117^ (^
12 nie e 120« /• 272^ *Berri2 fenich
13 g 238b Fenich h 128^ fenich * 113«
14 phenich /c 151« [c]
15 Papiliones auicule sunt que maxime ha-
16 bundant florentibus maluis *zlez^2 g
17 238«
18 Papirus^^ pinuz i 113*^ piniz^* a 120^2
19 c 117^ d nie Piniz h 128^ pinz e
20 120« / 272* pintz k 151« [v^/. c]
21 Paratura harauvi^^ k 152« garawiv a
22 121** gariwe d 112^ gserue c 117^
23 Garba g 240* hara f 273« Sarwe e
24 121b
25 Parcas^^ urlaga i 114*
26 Parce fata^'^ schepfentun a 121^^ id est
27 skefentü ä; 152« scephenten c? 112«
28 scheffenten c 117^ zefindin g 240*
schepfen f 274* ['i;^/. c] 29
Parma genus rotundi breuissimi scuti 30
seilt i 114« [c] 31
Parsimonia^^ furi burt * 114*^ [c] 32
Particas^» lukezhudi^o i 114^^ luneshudi 33
k 153b [c] 34
Passeres *wra bicowe^^ g 241« 35
Pastinaca *mirkev2^ g 242* 36
Pastoforia phorzicha /" 275« 37
Pasturam23 f. st. k i 130^ rf 113« (/ 38
242* f. St. k c 1186 fstk a 122*^ 39
fftk2* f 275« p 161b3 sstk i 115* 40
faistin k 153*^ [c Pastura] 41
Patibulum galgo i 115b [c] 42
Patrius^^ uitricus stieffat^ i 115b 43
Patriaster^e stiufater a 122bi Stivffater 44
h 131* stiefat^ i 115« stieffuater ä: 45
154b stifat^27 c 119b ^^d] 46
Patriota gilanto a 122b2 k 154b gilante 47
c? 113^ e 122« ^ 115« lantmän28 c 48
119« lantman g 243* Lantmant 6 49
131b [c] 50
Patulus offener i 115« [v^/. c Patulis] 51
PaucaHs^ö fohliher i 115^ fob|liber Ä; 52
154« pholicher c lig^^ d 113^ e 122^ 53
folach^ g 243b [c Pauculus] 54
Pauimentum^^ estrich ^ 115^ 55
Peculium^^ suntrigi i 115^ 56
* ^*m context f ^ Panus &. c?ze ^Z. nach z. 14 e'Ä ^ im context c. darnach Pan.
ymago hircina *veless g 237^ * Panchales c ^ nn context c ® ühergeschr. dar-
nach Pan *veless . . . PaNis *chleb g 238* '' Pannos d ^ lilachan] lilach rot ange-
malt p ® lilachen] a aus corr. i ^^ Panitium acfik. die gl. nach z. 20 f ^^ im
context c ^^ ühergeschr. g ^^ Papirus] i auf rasur d ^* im context c. darnach
Paradisus *ray g 239* ^^ l. karauvi ^^ darnach Parce *scedne g 240* ^"^ dai'-
nach Parizomata *parize g 240^ ^^ darnach Parte *del . . . Parthenos *deuice g
241* " Particas i ^o ^^^ loskes hudi ^^ ühergeschr. darnach Passione . . . passio
*strazn g 241 c 22 ühergeschr, darnach Pastinare *ozkirditi g 242* ^^ Pasturä bcdgikp.
die gl. im context acdf. l. Pastura m. f. st. k, dh. mesti "^^^ rot angemalt p. darnach
im con-
Patella *cesca g 242b 25 p^t^o i 26 Pariaster ik 2' im context c ^^
text c 29 aucal i Paueahs g ^^ darnach Pauo *pavv g 243^ ^^ darnach Pecunia
*ceta . . . Pecus *dobitce 244b . . . Pecudes *dobitec . . . Pedites *pesci . . . Pedisseq *possel-
ßice 244c g
MCLXXVal Glossae Salomonis
85
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. ^. 128
1 Pediculusi lus^ ^7 123»^ c 120« d 114«
2 e 123* /' 278^ k 155^ lüs ^■ 116^^
3 *wess^ (7 245*
4 Pediculosu^^* lusfoller^ a 123*^ rf 114«
5 f21S^ g 245* i 116* lufibller /c 155^
G lusvoller r 120* liiscrger 6 123* [v^'Z.
7 f Pediculus]
8 Pedica^ seitim walchun a 123*^ c? 114«
0 Seiten i 116* drüch'^ c 120*
10 Pedo fir zo c 120* ih firzo i 116* ich
11 firzo rf 114« ich : : : : a 123*^ ich furz
12 e 123*
13 Pedum furz» c 120^ d 114« e 123* f
14 278b furcz Ä; 155« firz i 116* [c
15 Pedo]
16 Pedum stab i 116* k 155«
17 Pedites uendel a 123*^ fendel * 116*
18 [vgl. c Pedes und Peditus]
19 Pedo fustis pastoralis cholb:^ i 116*
20 Pedules füztuhha i 116^ fusztubha k
21 155« fuztucha 6 123* .i. fuztucha^^ d
22 114^1 füztuoch ^V 278« fuztuochc 120b
23 fueztvch b 132* fuztuch a 123^3
24 Pegma dech:^^ i 116*
25 Pelex chebis i 116« [c. vgl. d]
26 Pellicatusi2 chebisoni^ a 123^^ k 155^
27 kebison ill6« chebissun c? 114^ che-
28 bissvn el23« chebessun cl20'^ cheb-
29 sün g 245« [c]
30 Pellis^* fracta irach k 155*^ iroh ^114^
irich^s c 120'^ irch^^ ^ 123« (7 245« 31
[c] 32
Pehiis^® lapel i 116^ label k 156* [c 33
Pelius] 34
Pendices^"^ pintida^^ a 123^-^ c 120« rf 35
115* f 280* * 116« pinttida k 156^ 36
Pinta fe 132? [e. t;^/. c Pendex] 37
Peniculum spongia vel ror k 156« 38
Penula^» spenula^o a 124*^ c 120^ ^ 246« 39
i IW k 156« spenila d 115^ 40
Penuria^i zadal a 124*^ * 117* 41
Pera tasca. sportella malaha a 124** k 42
157* taska22(taschac) 1 malha c 121'i 43
i 117b [?;5r;. c] 44
Percontantur^^ forscont^* c 121^ä;157* 45
forscunt d 115*^ forscant a 124** 46
forschent i 117^ forscet e 124^ 47
Perdix^^ [coturnix ä^] Gouch a 124^^ 48
withopfo * 117« rebhon A; 157« [c] 49
Pereo ferloren wirdo c 121^ florin wirde 50
c? 115« florenwrde i 117« 51
Perfringere^^ aruuartü i 117*^ durch- 52
prechen^'^ c 121^ 53
Perfuga28 fluhtiger^^ c 121« d IW 54
fluhtig a 124^3 fluhtig^ e 124« ^ 162^3 55
fluctig i 117*^ fluchtiger ^ 248« fluch- 56
tiger Ä; 157^ [c] 57
Perizomata heli^^ a 125^^ ^ 122<*/*283* 58
Ä; 158« j9 163*3 heli i 118* hele d 59
11 6b [c Perizoma] 60
^ Peduculus c<^e/Ä '^ ^m context f ' übergeschr. g * Peduculosus cc^e/Ä
m context f * darüber *pomech ^ 245*
im context c
im context f
' cholb:] 0 ausradiert i. darnach Pedo *zicolecc g 245* ^° m context df, mit klei-
nerer Schrift d. darnach Pegasus *cri dlatec g 245» " dh. dechi, vgl. Gll. 2, 454, 33
^"^ Pehcatus c ^^ l. chebisod ^* Pelis k
15
im context c, übergeschr. g.
usw.
darnach PeUican^ *neiezzit . . . Peligni *bledi . * . peUis *zcora 245^ . . . Penna *pero . . .
Penates *screti 246^ g ^^ Pelius k ^'' Pendicesis i ^« im context c. darnach Penes
*pij g 246b ^8 darnach Pentafilon mit gefälschtem senikl (1= fenikl) darüber g 247*
'** im context c ^^ darnach Peon . . . aquo peonia herba *piuone ^247b ^^ taska]
ka am zeilenschluss von and. hand nachgetragen i ^^ Percontar i Perconctatur e
** im context c ^° darüber *curoptua g 248» ^^ Pstring*e i '^'' im context c
*' darüber *zbeh g. Perfugia c "^^ im context c '° übergeschr., rot angemalt ]p.
darnach ... 1 brace *hace g 250*
86
Ali'hahp:tisch GEORDNprrE Glossare. A. Bestimmbare
,S'a/. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 128
1 Perluitur^ nazzut^ c 122'^ nazzit d\W'
2 benasset ^158*^ nazzata a 125*'^ naz-
3 zate^ p 103«^^ iiozzeta i 118* [i^^r/. c
4 Perluit]
5 Perna *boch3 g 250^
6 Perpendiculum mur vag^ g 250^ [e.
7 vgl. c]
8 Perpensio uparwegani i 118^ vbervue]
9 gani k 158^ uberwegin 6? 116^ ubar-
10 uuega* p 168^^ uberwega a 125**
11 vbirwegin c 122® vberbegun^ g 250^
12 Vberwage b 134® [v^/. c Perpensa]
13 Peruersus abahel^ * 118<* aba|bel^ k
14 159b [c]
15 Peruicax unirrer i 118^ [c]
16 Pes fuz d 116^ stih e 125^
17 Pestem'^ et pestilenciam hoc interest.
18 quia pestis suht^ g 25 1*'
19 Pessulum^ sloz^» a 125^^ ^He^^ e 125^
20 f 285* i 118® p 164*2 *zapadkaii
21 sloz^252* Sloz ^^135^ schlos Ä;159^
22 rigili2 c 123^
23 Petrix^^ meisa^^ a 126*^ 6135« c 123*=
24 d 117* f 285* k 159"^ i? 164*^ msa
25 e 125^ meise * 118^ [e]
26 Petulans getiloser i 118^
27 Pex *zmolai* g 252«
28 Pa>ethra *tulli* g 252«
29 Phaselus^^ chiol^^ a 126*^ c 123® j9
30 164^2 Chiel b 135® chiel e 126* f
285« i 119* /j160* .i. chiel ^^ d 117« 31
kiel ^r 252« [c] 32
Piales [nomen herbe ikp] l agalestra a 33
126*'^ p 164^2 1 agalstra i 119* vel 34
agelstra k 160^ 1 aglistra c 123® </ 35
117« agi Istra e 126* 36
Pica hehara^"^ »126*^ p 164i>2 hehera^^ 37
c 123^ /b 160b hebere * 119* *ztraka^« 38
g 252« [c Picus] 39
Picea foraha^o a 126*^ c 123^ </ 117« 40
f 286* /c 160b ^ 164^2 forha i 119* 41
forah b 135^ vorha2o ^ 253* [c] 42
Picea *zozna2i g 253* 43
Pictura22 gimelide a 126*^ gimalde c? 44
117^ gimelde cl23f Gemeide 6135^45
gemale i 119^ gmalot ^r 253* [c] 46
Pigillus churzipolt c 123^ .i. churzipolt^^ 47
d 117® 6 126*^ churzibolt23 a 126^^ 48
p 165*^ Chvrzibolt 6 135^ churci- 49
bolt23 f 286b k 160« kurcibolt * 50
119« curobolt g 253« [ce] 51
Piguus2* biger25 6 isßa c 124* rf 117^ 52
e 126*^ ^ 119« k 160« j? 165*2 bigeR 53
g 253« [c. Pigius e] 54
Phoce26 merichalbir ä; 161« mericalbir 55
a 127*2 merikalbir i 120* merchalber 56
c 124^ Merchelber b 136^ me rchalb 57
^118« merkal g 255b [c] 58
Phitonissa2'^ zoubrara f 288^ zaubrara 59
Ä;161« zoubarara a 127*2 zovbarara2^ 60
^ Pluitur a Puitur p ^ im context c, rot angemalt p ' ühergeschr. g * rot
angemalt p ^ darnach ß-sicü *breskew 251* . . . PERvagat~ *tcase 251b g ^ l. aba-
her ' darüber *morr. darnach Pestis *mor g 251" ^ übergeschr. g ^ Pessulum
rot angemalt p. = Gll. 1, 549, 15 usw. 2, 598, 45 usiv. uö. ^^ übergeschr. g
10
^"^ im context c ^^ etrix i ^* übergeschr. g ^^ Phazelus k Phalesus g
16
tm
context cd, mit kleinerer schrift d, rot angemalt p ^'' rot angemalt p " im con-
text c ^^ übergeschr. g ^^ im context cd, mit kleinerer schrift d, übergeschr. g
*^ übergeschr. g ^2 pjctü g. darnach Picus. sat^ni filius *ztracet sitiu tovv zin . . . Pi-
cus a pico *ztraka zamec ce ^253b ^3 ^^ context def, mit kleinerer schrift d, rot an-
gemalt p 24 pignug i Piger e ^^ im context cde. wol nur entstellt aus lat. piger,
s. Biefenbach 434b darnach Prudncia *vehlass g 254b ^e j^Q^e i Phoce c " Phyto-
nissa d '^ rot angemalt p
MCLXXVal Glossae Salomonis
87
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Ziv. 129
1 jy 165^^ z&berare ?' 120'^ zoubrarin d
2 118*^ zovbererin c 124^ cubreriii r/
3 255^ [c]
4 Phitones^ wizzagon (/ 118*^ vuissagon
5 Ä; 161*^ wizzagen / 120* wissagen^ c
6 124^ *vlichvec g 255*^
7 Pilleum^ huot d 118^^ [e]
8 Pincerna scencho d 118® sencho c 125*
9 sceinch:* * 120*= [a2ce]
10 Pinzonatici walven^ g 256^
11 Pinum *zmirk^ ^256^
12 Pirale phesal c 125^ phiesal'^ a 127^2
13 f 289b k 162b p 166*3 Phiesil ^) 137^
14 i. phiesiP d IIS^ phise^ e 127^ pisal
15 g 256« [c]
16 Piritis . . . Est alius piritis uulgaris *kre-
17 meü^ . . . hunc uulgus focacem pe-
18 tram wrstem^ uocat g 257*
19 Pisale» phiesaU« /'290* phisal^^^ r^ 125«
20 phisale i 120« fisal ^ 257^ phiesil
21 d 119* phiseil k 162^^
22 Pisa areweiz d 119* i 120« arweiz^^ c
23 125« f 290* erbisz k 162« *hrahi2
24 g 257b [a2c]
25 Pixis *puscha^^ g 257^
26 Planatorium^* poumscabo /'290b bouni-
27 scabo a 128*^ *120f ^162^ .i. boum-
28 scabo ^^ c? 119b bovmscabe^^ c 125^
Povmschabft 137*" boum schab el27^ 29
bovinsab g 257« [vgl. a2c PlanasJ 30
Phmca ima^® pars nauis^'^ id tille b 31
137^ .i. (id est k idcm a) thiP« a 32
128*1 d 119b g 257« i 120^ k 162<i 33
p 166b3 [a2ce] 34
Planta *niatkii^ et plantaria *pza da^^ 35
g 257« [a2 Plante] 36
Podium ring^o a 128*^ c 125^ i 120^ 37
k 162«^ rinc d 119b Rinc g 257« 38
Rinch 6 137^ rinch^o e 127^ /'290b 39
[c] 40
Pomilio i. giduerc d 119b giduerch^^ /* 41
290b giduuere k 162*^ Gidwerch a 42
128*1 gidwerch 21 c 125^ gedwerk i 43
120^ Gedverk22 g 257« [c] 44
Popularis liutlicher * 121« [c] 45
Populus [arbor ik] albari ä; 163« albare^^ 46
c 126« d IW i 121« albar23 e 128«^ 47
*topol2* arbor .i. albar g 259* [c] 48
Porcaricia^s sulac a 128bi /•291« ^■ 121« 49
k 163« Svlac ö 138« sulak g 259* 50
sulacha c 126« c? 119^ e 128«^ 51
Porcarius [1 (vel k) subulcus ik] sueinari 52
k 163« suenare d 119^ svena re e 53
128^ sweinaere /'291« s weiner c 126« 54
swinare i 121« svinaR^^ svinaR^"^ g 55
259* 56
^ Phitönes c Phytones cZ ^ im context c. = Gll. 1, 455, 5 w«?«;. 599, 60 usw.
' darnach Pila *mech 255*"^ . . . Pilosi *moruzzi . . . Pilosi . . . lat incubi *vlicodlaci 256* g
* sceiDch:] i und e radiert i ^ mir unverständlich ^ übergeschr. g "^ im con-
text def, mit kleinerer schrift d, rot angemalt p ^ übergeschr. darnach Pirus *hru8,ca
g 257a » Pisale] Pi auf rasur von ph c, die gl. nach der folgenden ik ^® im con-
text cf " im context cf ^^ übergeschr, darnach Pix *dehet^257b ^^ üJ)ergeschr.
darnach Placenta *Mazanehc {dies wort rot) . . . Plage *teneta . . . recia *zeti g 257^
" Plauatoriü g ^^ im context cd, mit kleinerer schrift d " una bg " pars naui«
d ^® im context ad, mit kleinerer schrift d, gelb angemalt p.^= Gll. 2,11, bQ " über-
geschr. g ^^ im context cf "^^ im context cf "^"^ darnach Poplites *zuori g 258«
^' albare] das zweite a aus u corr. d, albar und die folgenden deutschen gll. bis 88, 2
mit blasserer dinte e ''* übergeschr. g ^^ Porcaritia bik Porcaria fg Porcarif^a, ei
und das komma mit dunklerer dinte d Porcariati», die corr. mit blasserer dinte e. die
gl. nach der folgenden ik "^^ übergeschr. g ^' svinaR] aR fast erloschen g
88
Alphabetisch Gkordni<:tk Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. //hk 129
1 Porcelli farahir /*: 1G3'^ imrhir^ d iW
2 forher i 121'' varh ere ß 128'»
3 Porcus swin c 12G'' d iW i 121« suum
4 Ä: 163*^... Porcorum pilos setas *sce-
5 tini2 g 259^
6 Porcaster [iuncus fik] pinuz a 128^^ i
7 121'» pinis k 1G3'» pinz^ d IW e 128"*
8 f 2^1"" binez^ ^ 259^ [c]
9 Porrigo* gulla a 128^^ c 126'^/' 292*
10 Oaila *vhn5 ^ 259»^ guUe d 119«
11 Gulle« e 128^1 guUi * 121*5
12 Porro surio'^ d 119^ g 259^ i 121*5 ^
13 167^2 surio & 138^ furio'^ c 126*5
14 fui'i^'^ e 128*^ surio. vel porrus. vel
15 capillus lock 8 k 163*5
16 Porrus [t capillus i] louch a 128^^
17 lovch h 138*5 loch d 119» e 128« f
18 292* loch i 121^ [c]
19 Portentum vierfüzze^ i 121®
20 Portenta . . . nani *trpaslek^" g 260^
21 Portus [statio nauium k'] urvar a 129*^
22 vruar c 121^ k 164^ [c]
23 Possibilitas mahtigo a 129*^ c? 120*^
24 matigo c 127*^ mechtig Ä; 164*5 muge-
25 licheit^^ ^261^ [c]
26 Postes *podvoy^2 g 261«
27 Postella turili a 129** ^* 122*^ turilin ^3
c 127^ /•294b k 165* Tvrilin 6 139*5 28
turlin d 120^ tärlin g 261« [c] 29
Posticium *vratce5* g 261« 30
Postis turistuodel a 129** Ä; 165* turi- 31
Stadel i 122« Tvrstudil h 139*5 tur- 32
studel^^ c 127*5 .i. turstuidiPs d 120^ 33
turstudla^-^ yr 294b durstudil g 261« 34
[c Postes] 35
Potis possibilis mahtigo i 122*^ [c] 36
Praciumis malz^'^ a 129^^2 ft 139g c 127^ 37
d 1205^ e 129« /" 295* i 122« ;; 168^3 38
malss k 165« *zlad^8 ^ 262»^ [d] 39
Prebenda phronta 6/121* phrointa^^ c 40
1275^ pfröinta a 129»^^ phriunte^o ^• 41
122^ fruonta Ä: 165*5 fruonda f 295* 42
*obrok2i ^262« 43
Preclius wigadiginer ^^ k 166* [c] 44
Preconium liumunt i 123* [c] 45
Precoquus^^ frumiger k 166»^ frumig' ^ 46
123b citiger^* g 2635> vorziteger^^ c 47
128« [c Preconus] 48
Precox^^ frumirifas k 1665» [c\ 49
Predia eigen ^^ i 123^ [c] 50
Prelabi furiuare i 123« furuaren ä; 166*5 ol
[c] 52
Presidium^^ auxilium militis uoUeist i 53
124*5 volleist k 167« [c] 54
1 uarhir] i angehängt d. — Gll. 3, 10, 35. 17, 13. 442, 19. 451, 23. 684, 23 usw.
^ ühergeschr. g ' im context f, übergeschr. g. hier sind die beiden Aldhelmgll. Por-
caster .1. paruch und Iuncus piniz Gll. 2, 23, 21 und 23 zusammengeflossen * Por-
rigo a ^ beide Wörter übergeschr. von verschiedenen hmiden g ^ mit blasserer
dinte e "^ Forrü. i. im context cde ^ s. die folgende gl. ^ l.mrumzze, vgl.Gll.2,4:19,
37 usiv. ^^ übergeschr. g ^^ darnach Positura *postat g 261^ ^^ übergeschr. g
*' im context c ^* übergeschr. g ^^ im context cdf, mit kleinerer schrift d. tur-
studel] e aus 1 corr. c ^^ Pra ium k PRazium g " im context c, mit blasserer
dinte e; rot angemalt p ^^ übergeschr. darnach Pragma *detel g 262^. das dann fol-
gende Prassa cartha g 262^ carta k 165^ ist nicht deutsch, s. Ducange s. v. ^^ im
context c ^° phriunte] der circumflex rot i ^^ übergeschr. darnach Precentor *pre-
peuehc g 263* ^^ l. Precluis uurigadiginer. darnach Preco *biruc . . . Precordia *vtroba
g 263b 23 Precoquus c Precoq^ i ^* übergeschr. g ^^ im context c ^e darnach
Preda *corist g 263^ " _ qh 2, 116, 54. 431, 50 usw. darnach Prefect» *ztarosta
. . . Prefeet^ equitü *ztarosta comonnichi g 264* ^^ Presidiv i. darnach Präsidium . . i
1 domus (vel dom^ k) necessaria deypa k 167^ o'pypa g 265c, wol = griechisch (pQovgd
CGL 3, 472, 5
MCLXXVal Glossae Salomonis
89
Sal. 1. 2. 8. 4. 5. Zw. 129
1 Presteri zovb'^ / 124«
2 Prestigiuni^ zöber 1 galastor* i 124*^
3 zouber 1 galster o l^^ [c]
4 Pretoriuni^ phalanza c 129*^ [c\
5 Priuignus. filius niatris ex alio matri-
6 moiiio stieff sun k 169*
7 Priuilegia suntrigi'' * 125*" [c Priui-
8 legiuni]
9 Probendarius "^ .i. phröntari^ d 123*^
10 phiimtari i 126* k 169^ pfrundinari
11 a 132*^ phrundenare c 130*^ phrün-
12 tenar« e 131^ franteusere » f 301*
13 Problema ratisca^ i 126* [c]
14 Procax^^ fravarer^^ i 126^
15 Proceres *vh li^^ g 269*
16 Proci^^ pitaha i 126*^ [c]
17 [in] Procinctv ingariwi^* i 126^ [c Pro-
18 cintu]
19 Procus prutigovmo. pitil^^ c 130^ prü-
20 tigomo i 126*^ prutigomo p 172*^
21 prutigoum a 132** brötigoum d 123^
22 bruteguni e 132*^ preutigom Ä: 169*^
23 pitiP^ /■302* ^ 269« [bc]
24 Proditor moldari^® * 126^ [c]
25 Proditum propalatum gispentotaz i 126^
Prodo offinorii'^ i 126« [/)J 26
Profanus^^ firwazaner i 126* [6c] 27
Proficiscitur^» franmerit i 126^ 28
Proluit vurwaschit c 13V finmasket i 29
127« [c] 30
Proluuies^® irgozzini i 127« [c| 31
Promunctorium^^ scahho i 127^ 32
Promptuarium chellari i 127® [c] 33
Pronus^^ framharder^'' ^ 127^ 34
Propes Chili a 133^* chil c 132^ 35
Propiciatorium ginada i 128® [c] 36
Pro pudor ah i 128® 37
Propugiiacula prustuueri i 128® [bc] 38
Prora granso i 128^ [6c] 39
Prospectus gisiht * 129*^ ge|sicht ^ 172^ 40
[c] 41
Protede nucc^* g 273* 42
Prurit lucohit^s a 134^* iuchit d 126« 43
/• 309^ ivchit c 133^ nichit^^ e 134^ 44
iuchit.^'' quasi perurit *zw^rbi^'^ g 45
274b [c] 46
Prurigo *zvrab^^ ^ 274^ 47
Psiathium29 matta^o a 135** c 134« /* 48
310* ^ 275b i 130b Ä; 174b pl75b3 49
[d Psiatum] 50
* rester i. falsches lemma für Prestigium, vgl. Prester aspis . . .k 167^ ^ ubergesclir. i
^•Prestrigiü i * die gl. übergeschr. i. darnach Pretexta *plascek . . . Pretor *zudce
g 266<5 ^ darüber *zudnice 266c, dann Priapism® *inaicene 267» . . . Primicie *osenki . . .
h e de melle *prasma . . . Primogenit^ *piruenehc 267b . . . Princeps *cnez . . . dux *voie-
uoda 267c . . . Priuignus *pastorek 268b g ^ übergeschr. i ' robendari® i Pbendarius c
Prebendarius a ^ im context def, mit kleinerer schrift d ^ diese gl. und die folgenden
bis z. 39 aufser z. 19/ übergeschr. i ^^ darüber *devoznub. darnach Pcella *preual
2Q^^ und vorher über ¥cQ]\.2i rasur g ^^ fravaler t*wc? frazarer^em«5c/ji ^^ übergeschr. g
" ei, P nicht ausgeführt i ** = Gll. 2, 155, 37 ^^ pitil, pitil im context cf.
das dann in k 170» folgende Prodiens ortus ppofpxomenoc ist griech. = UPOEPXO-
MENOC c 130b a26e p 172a2 i« l meldari '' l. offinon
18
Psan«
dar-
nach Pgenies *psced 270" . . . Ples j)pago *prasced 271» g "^^ Pluines i ^^ Pmuncto-
riü] c auf rasur i "^"^ Pmus und darüber *bodr 271c. dann Pnuba *snacha 272» . . .
Prophä *^rok 272b g 23 i^ framhalder ^4 übergeschr. darnach Pu*bia *prizloue 273b
. . . Pximus *drusehc . . . Prudens *vehlazni 273c . . . Pnidncia *vehlaz . . . PniiDa *Gine
274» g 25 i lucchit. =: Gll. 2, 882, 7 usw. ^^ mit blasserer dinte e " überge-
schr. g ^^ übergeschr. darnach Psalt*ion *piscel g 275b ^^ Psi,athiü c Psiatiü k Psat-
tiü i Psyathiü p ^° im context cf
90
AiJMrAiJKTiHCH Geordnete Gloshake. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. /jw. 129. 130
1 PHÜetrumi Bleipha a 135^4 /; 14G'^
2 sleipha^ c 134« d 126« /" 31 0^ /c
3 174"> sleiph» // 275^ sleiphe p 175^3
4 seiphe i 130^' slaife e 135«^ [ce\
5 Psitacus *.squorecc3 ^ 275*^
G Pthisaimriuni* spichari^ a 135^^ c 134'^
7 ^ 12G'' g 275« spichare-"^ /" 310^
8 Spichar h 147* spichar k 174« spi-
9 cha'' G 135« pikar * 130« [c]
10 Pubes niaki« g 275«
11 Pubo'^ huo» a 135^2 <^ 127^ // 276^
12 p 17Ga2 ii^o9 ^ i34e Ij^uo ^ 147b
13 hüuuo i 130*^ huwo f 310« A; 174'i
14 huue e 135^ [c]
15 Pubula^o wisin*^* e 135^ uuisintin f^lO""
16 /(; 174^1 wisintin a 135^2 ^^ 127* wi-
17 sentin 6 147^ wisint c 134« vvisint
18 g 276b
19 Pudus^^ scäma i 130*^ [c Pudor]
20 Pulices^^ [uocati i] flöhe c 135^ floch
21 d 127^ ^ 130^ [«;^/. a2c Pulix]
22 Pultrinus ^hrebatko^^ vuolin ^277«
23 Puluinus . . . ceruical orekusse i 131*
24 Pumilioi* giduerch^^ ^ ^ßgas ^ ^27^
giduerech Ä: 175« p 177*^ giderech 25
* 131'^ giduwerchis /" 312*> Gidverk 26
g 278* gitvverch c 135« Getwerch 27
b 148* [c] 28
Punctus fixus stopha^^ i 131'^ [c] 29
Punit wizzinot i 131^ [c] 30
Populus nopolP^ g 278^ 31
Purim^^ [caput aratri lc\ phluoges hopit 32
p 177*3 phluogeshobit a 136** phld- 33
ges houbet^» /* 313* phlögeshöbet d 34
127^ phluogeshuopt i 131« Phluges- 35
hovbet h 148« phugishovbet ^ 278^ 36
phlogishovbit^^ c 135« pflughaupt ä; 37
175'i. 176* 38
Putigla flasga a 136^^ flaska^^ c 135^ 39
d 128* /• 313^ g 279* J9 177^^ flask 40
a2i e 136^ Flaska h 148'^ flasca ^ 41
131«! flascha Ä; 176* [e] 42
Putredo22 [sanies iA;] fulida a 136^2 Z: 43
176^ p 177^1 .i. fulida 23 e 136^ .i. 44
fülida23 d 128* fülide ^ 131^ fuldi 45
c 135^ Fvil h 148^ [c] 46
Quadriduum^* .i. uiertagigez^^ d 128^ 47
^ Psyletrum ab Psyletrü p "^ im context c ' übergeschr. g; echt? * Pthj^sa-
nariü b Pthysanariü e Phisanarium a Ptisanariü g. vgl. unten Tipsanarium ^ im
context cf ^ übergeschr., dazu die erklärung uiriha *writi. otne. pamet: und weiter
Pubes *hirma 276* g. in dem dann in b 147^ folgenden Pubetenus . . . usq ; ad bein ist
bein für bem verschrieben und dies steht für pubem, wie k 174^ liest "^ Pubu i. die
gl. nach der folgenden ek, beide lemmata mit ihren glossen scheinen nachgetragen e. vgl.
41, 10 ® huo] h gelb angemalt p ^ im context c ^" Pvbula c ^^ das dann
folgende Pugil . . . HYRTHE b lil^ Pikthc k 175* ist griech. = jivxxrjg, in g folgen
Puer *robenec 276^ . . . Pugna *potca 276^ . . . Pugnus *pest . . . Pulctudo *lepo ta . . .
Pulchra . . . elegant! forma *nadobna 27 7* ^^ darnach Pullos *ptence 277» . . . Pulsus
*pzanehc. . . Pulsus *napor 277^. . . Pulsum *zotu 277^ g ^' übergeschr. g; echt? dar-
nach Puluis *prach g 277^ i* Pomilio cp Pumelio d Pumilia k " im context df,
mit kleinerer schrift d ^^ gehört vielmehr zu dem in k 175« unmittelbar vorhergehen-
den lemma Punctü ^"^ übergeschr. g ^^ urim i Puris fg, s. auch 41, 36. = Gll. 2,
372, 71. 672, 47 usiv. 3, 646, 29 usw. ^» im context f '° phlogishovbit] das erste
o undeutlich c. darnach Purpura *nach 278^ . . . Pus *puchir 278« g "^^ im context cf,
mit blasserer dinte e. flaska] f und das erste a rot angemalt p ^'^ Putre,do c ^' im
context mit kleinerer schrift d; .i. im context, fuUda übergeschr., beide Wörter mit bläs-
i
serer dinte e ^* Quatduum c Quatriduum d ^^ im context mit kleinerer schrift d
MCLXXVal Glossae Salomonis
91
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 130
1 viertagigis k 176^ veirtagige : z ^ c 135*'
2 [vgl. c]
3 Qiuüus chorb a 137«^ d 128^ e 137«
4 corp c VSß^ [cd. Qualu c]
5 Quandoquidem "^ nohwonni d 128*^ Noch-
6 wemie c 136*^ [c Quando]
7 Quantitas wiliche^ wimichil c 13G^ [c]
8 Quaquara* vvathla^ p 178"'"^ wahtala a
9 137*2 / 132b uuachtala^^ /" 316* wah-
10 tila^ b 149^ e ISl^ .1 wahtila^ d
11 128« wahtiP c 136^ *krepelice'^ g
12 280i>
13 Quercus [ilex ik] eih il32^ eihc d 128^
14 eych Ä: 177«
15 Quereiis ilasterunge^ c 136^ [vgl. c]
16 Queritur clagat^ e 136^ [e]
17 Querulus^^ clageliner c 136^ [c]
18 Raciuncula^^ redelin^l33^ redlinÄ;179b
19 [c Ratiuncula]
20 Raphanuni grecum. nos radicem *chren ^^
21 uocamus g 282^
22 Rainosus^^ astliher k 179^ [vgl. c]
23 Raninus^* agaleie a 138^^ ^gilea c 138^
24 Spina ageltia ^282^ [bcd]
25 Rancor Parzunga^^ i 134* parrunga o^
26 138^3 c 138« 6/ 130« [d. vgl. c]
27 Raiie^^ f rösche e 138^ [?;^/. a2c Rana]
Rapa *iTepai'^ /; 282'
28
Rapiiia^^ spolia notnumft i 134* [c] 29
Rari fohe i 134* [bc] 30
Reatiis scult i 134« Ä; 180* [c] 31
Rebellis truculenti widerprutig^ ^^ i 134<* 32
[c] 33
Recogiiouit g. k. p. x. p. z. t. b^^ c 139^ 34
kipuzta gkpxpztb k 180« gkpxztb^^ 35
/'321* gkpxpzib^o a 139^1 gkpxpLib^» 36
p 181^1 Gkpxpzib b 152^ g. kpxzib 37
g 284« gkpxpzb^o c? 131* e 139^ ge- 38
chante i 134^
Reda uuagen i 134^ [«;^/. c]
Refellit^i falskit i 135* [c]
Refert . . . diuulgat meare sagit^^
322*
Reflecto wi|derchero k 181*^ uuiderchere 44
i 135^ 45
Refugium züfluht i 135« Zuflucht k 46
181b 47
Regio halba i 135« [c] 48
Regula dicta quod recte ducit nee ali- 49
quando aliorsum trahit rihti i 135* [c] 50
Relata gesaget i 135* [c Relatu] 51
Releuandum zelihtenne i 136* zilihrana 52
k 182b [c] ' 53
Remex^^ [dictus i] rüder i 136^ rüder 54
k 182^ [a2c] 55
39
40
41
f 4.2
43
* im context c ^ falsches lemma für Quandoque, s. Gll. 2, 275, 23. 398, 58. 474, 3.
561,1m5w. 567,35. 752, 26? ' unterstrichen c * Quaqara d Quarquara a&j) Quarqua i
^ rot angemalt p ^ im context cdef, mit kleinerer schrift d ' übergeschr.g
« vgl Gll. 2, 58, 8 usiv. » = Gll 2, 177, 57 usiv. 189, 28 usw. 611, 46. 683, 2
^" das hiernach folgende Quinoclosa (Qui non closa i Quinoglosa p Cinoglossa de) lingua
canina .i. (id est k) lapella (e aus i corr.p) d 129^ e 137g zlSS* k 178» pl79a2 enthält nichts
deutsches, s. CGL 3, 542, 22 " Racumcula k " übergeschr. g " darnach Ra-
male *letorozl . . . Ramis *veti g 282^ ^* darnach Ramnus *tirn . . . Ramn» *crusina g
282b " übergeschr. i ^' darüber *sabi g 282c i' übergeschr. g. in der dazu ge-
hörigen erklärung semen eius . . . cötra serpentiü morsus vaz k 179^ steht vaz für valz
dh. valet ^^ darüber *lupes 283». dann Rauea uox raucida Mirzzna 283^ g i» l
widerpruhtig*. in k 180^ steht der pl Rebelles truculenti, der in i nur halb in den sing,
umgesetzt ist "^^ im context acdef, rot angemalt p. dh. gipuozta ^^ efellit i. ■= Gll
2, 396, 57 usw. ^^ im context /. dh. maere ^^ darüber *vezlar, darnach Rem pu-
blica *obecc g 288^
92
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
,%/. 1. 2. 3. 4. 5. Znjh 130
Rvder h 154«
c 140^' ruder
1 Remiis^ ruodor i 136*^
2 roder d 132" r-^dcr'^
3 a Ul'ii /*: 182«* J9 183*' () ruder e
4 140^ rudir g 288« [c]
5 Remu.s *vvezlo'^ g 289*
6 Ren* lenti a 141»^ « 136« k 183»
7 lent:-"^ j) 183^^ lente c^ 132^ lentin c
8 140'' M
9 Ren^ lenti prato % 136« lentibrato k
10 183« [cj
11 Renter "^ zupar^ c 140^ ]) 183^^ zvpar
12 h 154b zubar« /" 324« g 289» A; 183«
13 zuber^ a Ul^^ ^ 132^ e 140^^ zu-
14 ber i 136'^ [e]
15 Remis rin^ g 289^*
16 Repagula^^^ grintil d 132^ grindil c 141«
17 grintel e 1411'
18 Repagula sloz a 141*2 ^ i4;i^a ^ 132g
19 i 136^ floz e 141^ {cd]
20 Repentinus [a repente ^] subitus kaber
21 i 136^ k 183«
22 Repit^i chrisit a 141«^ A; 183^ crisit c
23 141t> ^ 136^
24 Res 12 sacha A; 183^ sacbe % 137«
25 Resedit zilai|pawsit ^^ ^^ ^ggd [^j
26 Residuus^* firleipt^ ^ 137« firleipter k
27 183^ [c]
28 Respirare atomon ä: 184« atomun ^137''
atomum^^ ^ 133^^ i84a3 atemum^^ 29
c 141» [c] 30
Responsum antwrte i 137'* antwurt ä: 31
184» [c] 32
Resticula^« snür^'^ c 141*^ zoum % 137« 33
zuoni k 184b [c] 34
Retardant kimarrant^^ a 142«^ R:imar- 85
rant^^ ;; 184^2 kimarrät 6 155^ ki- 36
marrent i 137« k 184^ [c] 37
Reticulum cassiculum. adeps intestini 38
nezzte^o % 137« [c] 39
Reuerentia euuirdige^^ « 137® [c] 40
Ricinum est acus siue spenula^^ (spinula 41
k) a 142«4 d 134« e 142«^ k 185* 42
p 185*2 [e Ricinus] 43
Rictus ginod^^ i 137^ [vgl. c Rictibus] 44
Ridiculum^* lepos spot i 137^ [ygl- c] 45
Rigor fiubti i 138* [c] 46
Rima scrunta i 138* [c] 47
Ripa stad ^138^ 48
Riuola cblipa^s a 142^3 c 142^ rf 134'^ 49
e 142^ c,4ipa g 293« clipa Ä: 185« 50
chliba i 138^ [c. vgl. Rixe c?] 51
Rixa^e paga i 138« 52
Rogus^'^ saccari i 138^ [c] 53
Ros tau * 138^ [c\ 54
Roscium^s niol29 a 143** c 143» mol^o 55
d 135b e 143^ ^ 295b [c] 56
^ darüber *vezlo ^ ' r : der im context, rasur von 0 c ' iibergescJir. g * en i.
c^arw&er *leduina ^ 289* ^ lent: übergeschr., rasur von i p ^ darnach Renones *plec-
nici g 289» ' Rentet ik Renitet b ^ im context c, übergeschr. gp ^ diese gl. und
z. 16.1S mit blasserer dinte e ^" c^anifter *zauori ^ 289^. die gl. nach der folgenden e
" Repet c. darnach Reptile *plaz . . . Repudiat *pudi . . . flet *placese 289^ . . . Repudium
*zapuzeDe 290* g ^^ darüber *vehc g 290^ ^^ l. zileipu uuisit ^* darunter *proc
^290^ ^5 im context de ^^ darüber *virvv, dann Restituit . . . restaurauit *oztrabi...
Resurrectio *wzcresene g 291^ ^' im context c ^^ im context a ^^ R:imarrant]
.t.
R rot angemalt p. darnach Retor *recnikk g 291^ ^o ^/^^ nezze "^^ l. eruuirdige
^^ im context ade. lateinisch? ^^ ginod] 0 aus e corr. i ^* darnach Riget *drebne
g 292c 26 ^^Y blasserer dinte e. s. Gll. 3, 483, 15 usw. ^^ darnach Rogi *hran ice
g 294b
27
Og" l
-8 Roscidum deg 29 ^j^ ^^{\^ ^gi 93^ 23
übergeschr. g
MCLXXViil Glossae Salomonis
93
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zko. 130. 131
1 Rotunditas^ sinewelli i 139* riin|wellin
2 k 18G*^ [c]
3 Rubigo nülitau / 139^ [rgl. c]
4 Ruber- rotomo a 143»^^ c 144» Ä: 18G^
5 Rotom b 158'^ rotom i 139^'
6 Rubus arbuscula *hloh*^ g 296»
7 Rudera* aruz / 139^ [vgl. c RÖdus]
8 RudusS mist« a 143^^^ ^ 144b ^- 139b
9 k 187» jt> 18Gb^ *hiioy'^ mist g 29G»
10 Mist 6 158« [ce]
11 Rugis^ runzun^ a 143^^ jt? 186^^ nm-
12 zin^^ d 135« (7 29G» runcin^^ c 144^
13 ruiize b 158« lesun runzun. zuchun
14 Ä; 187» rimzin. zuchen i 139« [vgl. c]
15 Rumicis pletohha k 187» plehtohha i
16 139«
17 Rupeta chreta^^ a 143^^ c 144« 6^135«
18 chi-ete e 143^ crota ^296^ preita k
19 187» preitei2 ^- ;l39c
20 Runcina^^ ritra a 143^^ ritra^* c 144«
21 ritara^^ ^r 296^ ritera d 135^ ritere
22 b 158« rita Ä: 187^ rite i 139«
23 Runcinum niol^^ a 143^^^ d 135^ mol
24 i 158& nuil c 144« i 139« mul k
25 187b Mul^ß ^ 296^ [c. Rüncina
26 de]
27 Rui-icula^^ lanthuoba^« a 143^^ ^Z 135^
28 lanthuba ^ 139«^ lanthuba ^144^^
187»^ Lauthäbe b 158^ Lanthäb ^ 29
296« [c Ruricola] 30
Rusca^^ sumbri k 187^ sumper a 143^* 31
sunipir 6/135^ Sumber b 159-^ Humber 32
i 139^ *vborek20 g 296« 33
Rutuli gens italie lancpartiscer i 139« 34
[a2 Rutulus. c Rutilus] 35
Sabana^i sabo a 144«^ ^ 187'!^? 187^^^ 36
Sabo ö 159« scabe i 139^ sabon^a c 37
144^ d 136» sauen 23 g 297^ [c] 38
Sacellum crisum elwaz lachan a 144»* 39
elvviz lachen 2* g 298» elvvez lach in 40
c 145» elewezlachin d 136« erauuas- 41
lachan k 188» erwaslachen i 140» 42
Sabona^s seifa a 144^^ /■ 333» seiffa g 43
298*^ seiffa i 14^0^ seipha c 145» d 44
136« /c 188b saiphe b 159^ [e Säbana. 45
vgl. 95, 1 Sapona] 46
Sabulum sant a 144^^ Sant fe 159^ 47
[de] 48
Sacelli scedas diminutiuum^^ k 188^ j? 49
187^3 50
Sacculum^'^ secheli i 140^ [vgl. c] 51
Sagapeta vilsfuUa Ä; 189^ filzfulle28 c 52
146» d 137» p 188^3 filzfiule «145»^ 53
uilzuulle i 141» filzualle b 160^ fil- 54
^ Rotunditaa z. darnach Rvbea *brohcs g 295^ ' Rvber c Rubor b. darnach Rub^
*mra cice g 296» ^ übergeschr. g * hiernach in k 187» Rudimentizo Pnpon, wahr-
scheinlich griechisch, vgl. Rudimentiro PNPCON c 144* ^ 139^ p 186^3 ^ Rudys ^■
Rudis g " m context c ' ocZer hnoz, übergeschr. darnach Rugas *mirscini g 296»
^ Rvgis 5 ® ^eZ& durchzogen p. r= 6^ZZ. 2, 325, 42. 711, 9 ^° übergeschr. dar-
nach Rugit' *rik g 296» " im context c *^ hiernach hat i 139^ (R)una puge, a&er
m Ä; 187^ und bei Papias lautet die gl. Runa pugna; darnach ist puge wol verdei'bt
^^ Runcinata i ^* im context c, übergeschr. g ^^ s. zu 92, 55 ^^ übergeschr.
darnach Rura *lada ^ 296^ ^^ Ruricola ä; ^^ Z. lantuobo ^* Ruska </, k aus cor-
rectur '^^ übergeschr. g. das dann in k 187c folgende Rutilum rotuudum ist druck-
fehler für rotundum c 144^ i 139^ p 187*3 21 gabama {aus dem^ vorhergehenden
lemma widerholt) a Sabanum c Sabaram d Sabarani g -* sabon im context, n aus
corr. c "^^ sauen von moderner hand in s,iauen corr. g ^^ die gl. übergeschr, g
*' die gl. am rande mit venveisungszeichen nachgetragen c *' s. Gll. 1, 678, 15
" darnach Sacficiü *treba . . . Sacficium *obet g 299» " rot angemalt p
94
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 131
1 uulle^ e 145^ *vilchvice'^ g 300^^
2 W
3 Sagena^ sagina k 189^^ segena ^300^
4 Sagitta toxicata giluppotui /c 189^ ki-
5 luppota a 145^^ gilupte e 145*^ ge-
6 lupte *Nalep* g 300^ gilupit d 137^
7 gilupt c 14G^
8 Sagum gallicum filz ^ 141^ [c]
9 Salacia^ uurst i 141* vurst A; 189^
10 vvrst a 145*^ wrzt h 161* wrz c 146*>
11 d 137^ e 145^ gevvrz« g 300^ [c?]
12 Salaria [diaria d\ pfrunta a 145^^ phriun-
13 te 2 141^ [c Saralia]
14 Salina sulza'^ a 145^2 c 146*^ d 137*
15 sulsa k 189«^ sulze 6 161^ e 145^ *
16 141^^ [ce\
17 Salignas salicinas^ salahina k 189^ sa-
18 lahine i 141« [c]
19 Salibum sulzichar a 145^^ sulzchar d
20 137^ salzkar^ c 146^
21 Saliua^ö speichila a 145^^ ^ ^37(1 gpg.
22 chila c 146® spachila e 145^ speiu-
23 chulla i 141« Spaichelle h 161® spei-
24 chel Ä; 189'^ [c]
25 Salsamentarium^^ salzhus a 145^^ *141«
26 salzhv^ 6 161® salshaus ä; 189^ sulz-
27 husi2 d 137® e 145^ [c\
28 Saliunca reotahha a 145^^ reothaha^^ c
29 146® rietachal i 141*^
SalHamenta^* salzh^ i 141® 30
Salsicias^^ wursti k 190^ wrsti i 141® 31
wrste a 145^ h 161^ c 146» d 137« 32
e 146* [c Salsitia] 33
Saltus inde^^ saltuarius forstari k 190^ 34
forstare^'^ a 145^^* f 336« for stare d 35
137s uorstare i 141^ furstare c 146*^ 36
[ce Saltuarius]
Salutacio heilizunge i 141^
Samia leim a 146*^ * 142* k
leimo c 147^ </ 138* laima e
W
37
38
190^ 39
146® 40
41
Sanctimonialis nunna a 146** d 138® 42
18
43
44
45
46
k 191* nunne i 142^ *nunvice
Nunne g 301* nonna c 147^ [e]
Sandaracei^® vueitenero^^ c 147® witi
nero k 191* witin^ i 142® [c]
Sandalia roniiske scuoha a 146** ru- 47
miske scuha c 147® rumisca scuha k 48
191^ rumisch^ähe i 142® 49
Sandix vveith c 147® [c] 50
Sanguinarius^^ harterugeliniz a 146^^ 51
gelinez
hartru| & 162^ harttruglinc 147® hart- 52
trügil i 142® 53
Saiiies *talov22 g 301® 54
Sanies eitir^^ d 138® g 301® gunteiter 55
c 147^ [c] 56
Sapidus^* wiser ^142'^ weiser k 191® [c] 57
* Saga und darüber fil im text, peta und darüber uulle mz^ verweisungszeichen am
rande e ^ vilchvice] hvice auf rasur g ' darüber *neuod. darnach Sagitta *strela g
300b * feeiVie Wörter übergeschr. g ^ Salatia bcdegk * darnach Salacia *chlipa.
dea paganoB g 300^ ' im context c ^ Salignas salicinas i ^ im context c. das
dann folgende Salinum uas aptum salibus .i. (id cp id est k) et sulzica quasi salzica (sal-
zica rot angemalt p) c 146© i 141c k 189^ p 189*3 ist lat., vgl. Sulzica a salibus dicta
quasi salzica. idem et salinum g 331c k 209^ und Gll.ß, 156, 10 ^® Saluia a " Sal-
samentorium k ^^ im context de, mit kleinerer schrift d ^^ reothaha] das letzte a
aus correctur c " falsches lemma st. Salsamentarium, s. z. 25 ^^ Salsicia^ i Sal-
sitias b ^^ Saltus mde fehlt f. Saltus z 17 ^Qf f is übergeschr. g ^^ Sandarac.
e j
darüber unecht vvtiti g 301^ ^^ vueitenero] 0 aus a corr. c ^^ darnach Sangs *cri 301^*
. . . Sanguisuga *piyanice 301^ g 22 übergeschr. g ^^ übergeschr. g ^^ darnach
Sapiencia *mudrost g 302*
MCLXXVal Glossae Salomonis
95
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zko. 131
1 Sapona^ seipha k 191^ seiphe / 142"
2 [c. vgl. oben 93, 43]
3 Sarciiia fazza i 143* [c]
4 Sarcio cehoii /«• 192*' [c]
5 Sarcofagus sarch * 143* [c]
6 Sarcofaguin lichcher^ i 143« [c Sacro-
7 faguni]
8 Sarculatis gigraponuin^ k 192^ gig^a-
9 binin d 139^' gigrabenin a 147*^ gi-
10 garbenen e 148^ gigrabiimit i 143*^
11 begrav\m g 303^ [c]
12 Sardamon.* nasturcium *serucha^ g 303^
13 SarLx6 saharahi^ a 147*^ ^ 192b ^ igibi
14 saharah i 143^ saherah & 163^ *viss8
15 sahira (7 303»^ sahir c 148^ ^Z 139^
16 e 147«
17 Sata^ sat i 143« [c]
18 Sata satara. ^^ septem sestarios et quin-
19 tarn partem k 192«
20 Satyrioii^^ natarwrz a 147^^ natarwrtz
21 A: 193» natirwrz d 139^ Naterwrz b
22 164^ naterwrz e 148* nateruurz i 143^
23 natervviz g 304« natrwrz^^ c 149*
24 Saugmentum gisoumi k 193* kisoume^^
25 c 149^ kiscume a 147^^ b 164^gisounie
26 d 139^ gisounie e 148* gisäme i 143«
27 [ce]
28 Scabies ruda i 143« [2;^/. c Scabiem]
Scabiiius^* stulsazzo a 147 ^»^ c 149*^ rf20
139» e 148* Ä;193* stulsalz|zo ^■ 143« 30
stulsezzo g 305* [c] 31
Scabo iuccho a 147^^ 6 164^ ä: 193* 32
iucche i 143« iukko g 304« uikko f 33
341^ ichiucko d 139» igivcho c 149** 34
[c Sabo] 35
Scabrosus wass' i 143« [c] 36
Scaluistros*^ scellifilz d 139^ e 148* 37
g 305* /c 193* scellefilz a 147^^ 38
shellifilz c 149b [e] 39
Scalpellum^^ scrot mezzir a 147*** scrot- 40
mezzir^'^ d 139^ scrotmezzer i 143« 41
scrbtmezzir e 148** srohtmezzer c 149** 42
[vgl. c] 43
Sealparis pursim^^ l tessila a 147*** bur 44
l thessila c 149** pursuii i 143« *tir- 45
lice^^ tessila g 305* [e Scalparin] 46
Scalplum serotisarn i 143« [vgl. c]
Scamma^^ fuzsameP^ i 143«
Scamnum]
Scandit stigit i 143^ [c]
Scatit^^ wimizit i 143^ [c]
Scarabeus chuleich a 147***
c 149«
Scelerata^* firtaniu i 144* [c]
Sinus öcring i 144«
Sisimbrum l sisimbra siminzai 145* [e.vgl.c] 56
47
[vgl. c 48
49
50
51
23 52
53
54
55
quoleih
^ Sabona i. darnach SARabaite *zirbi g 302** ^ dh. lichchar ^ l. gigrapotun
usw. = Gll. 2, 449, 58 * = Cardamon, Cardamomum ^ übergeschr. g ^ =
Carix. die gl. am rande mit blasset' dinte e ' mit etwas kleinerer scTirift nach-
getragen p ® übergeschr. darnach *Slrbi. tu. dicti:. aserendo mit rasur aus SariStü,
dictü usw. g 303^ ^ darüber *ozene g 303^ ^** vgl. satala Graff 6, 166? darnach
Safnü *syti wrat g 304*> ^^ darüber *wstauach g. Satiriö k Satirion i Satynon a Sa-
tinon b Sati,'*ion c. diese gl. und die folgenden bis z. 43 mit blasserer dinte e ^^ im
context c. darnach Seuina sauina c 149** g 304^ sauina k 193% nur lateinisch ^^ ki-
soume] u aus corr. c
die gl. nach z. 35 g ^^ Saluistros e Salliustros k. darnach
Scale *rebri g 305* ^^ Scabellum a Scabellü ei Sca,*bellum d ^' scrotmezzir] rot
auf rasur d ^M. pursun ^^ übergeschr. g ^^ falsches lemma, in k 193ab steht
Scämata unmittelbar vor Scamnü '^ dh. fuzscamel ^^ catit i *^ quoleih] q
zweifelhaft c, das wort ist wol keltisch culech, cuilech, vgl. gaelisch cuileag 'a fly' =
lat. culicem '* cePata i. darnach Scetra *scit g 306«
9G
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sah 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 131. 132
1 Scidola^ ascafa * 145^ k 194^ aschaffa
2 c 150^ ascapha ^140*" ascalocha f
3 343»> ascaloch g 307*
4 Scinips2 mucca a 148^'^ d 140^ e 149^
5 * 145'* /c 194'^ mukka^ 307^ mugga^
6 f 343^^ .i. mugga^ c 255^ Muge h
7 166b [c]
8 Scintilla vank* ^ 307^
9 Scintillam ^Giszskra^ g 30 7^
10 Scoliasmus^ sceisola a 149*^ sceisolo c
11 150^ ceisolo d 141'' e 149e ceisalo k
12 195i> cesöolo g SOS'' ceisel i 146*
13 [c]
14 Scoria .i. "^ sinter a 149*^ sinter (/e/^/^
15 dek) ... et dicta scoria quod de ferro
16 excutitur (excutiatur e)^ .i. sinter (id
17 est sinter k i. sint^ i i. sintir^ d i.
tir
18 sin» e) d 141'^ e 149^ i 146*^ k 195^
19 *trozka^^ ^r 308'^ [c Scoriam]
20 Scrafia skelua a 149** d 141^ k 195«
21 skselua ^151^ skael"* e 149'^ Schelua
22 & 167^ [ce]
23 Scrabro^^ hornuz^^ a 149** c 151^ c?
24 141« e 149*^ /" 345^ i 146*^ hornusz
25 k 195'^ hornüz & 167^ [c Scabro]
Scrutibilis ^"^ rustlicher i 146'^ rost|liher 26
k 195^ [vgl c] 27
Scurrilitas scernwort i 146*^ sker|newort 28
Ä: 195'* [c] 29
Scurra scirno i 146*^ [c] 30
Scutum silt^* i 146'* [c] 31
Scutulum^^ mistikipun*^^ c 151'^ misti- 32
kipum a 149^^^ mistkipun i 146** A; 33
195'* [ce Scutulus] 34
Securis akis i 146^ [c] 35
Sellarius satalros a 150*^ satilros c? 142® 36
e 150^ satelros 6 167^'* n47'' sattel- 37
ros k 197* satelrüs c 1521» 38
Sella sagmaricia*^'^ soumsatil d 142® 39
saumsatil e 150e soumsatel g 309*> 40
soumsattel k 197* sumsatel i 147'^ 41
somsatel 6 152*^ 42
Sem auditus halphorter^^ cl52'' k 197*» 43
halphort^ i 147'* [c] 44
Semispatum *^^ sahs i 147^ sah d 142*^ 45
sach c 152^ [vgl. c Sellularii] 46
Semiuir alpman^^ i 147^ [c Semiuiro] 47
Sedatium^i hasib22 a 150^* c 152*^ c^ 48
142*6 150'*/' 349* i 147* Ä; 196'= hasip 49
b 168'= harsip22 .i. *szito g 311* [c] 50
Sedile sidile i 147* [c] 51
^ darnach Sciencia *vedene . . . Scifus *vmmadlo g 307» ^ Scinips i ^ im con-
text cf, im anhang {s. 48 anm. 17) c * übergeschr. g ^ übergeschr. darnach Scisma
*roscep roscol 308» . . . Scitus *cmsni. doct^ *vceni 308^ g ® Scoliasmvs a "^ im
context a ^ = Isidor Et. 16, 21, 6 " im context de ^^ übergeschr. g " Sca-
bro fik ^^ rot f, im context c ^^ Scructibilis k ^* dh. seilt ^^ Scutulus ck
ScutuP i ^^ mistikipun] p aus b corr. c. das dann folgende Secessum. remoto loco.
cenusternitium (cenu|st*nutiü i cenü. sterni|ciü p cenum. sternitiü c) latrina. ^aia. viri
c 151<ie ^aia uin i 146<i ^AIAUin p 192^3 paia vin k 196* enthalt sicher nichts
deutsches, sondern eine verstümmelte griech. glosse, die ich aber nicht zu deuten weifs
^' sagmaritia k sagmaria ce sugmaria, u von später hand in a corr. d ^^ halphor-
ter] o aus corr. c. es ist übersetzt, als ob semiauditus stände, wahrscheinlich liegt aber
einer der von hebr. sema' 'gehör' gebildeten namen zu gründe, vgl. zb. Seme auditio
Hieron. 23, 807 Migne " das dann nach Semita . . . folgende Atpa|poitpbioaoi
k 197<i = atPA770ITP BIOADI (D unsicher) c 152f atPatioiTP BÖL4ÖI i 147^
ATPANOTPBIOAOI p 194a2 ist = 'Arga^toi' xQioöoi 20 cih. halpmaji '-^^ Sedacium
adk. diese und in i auch die folgende gl. vor z. 36 deik ^^ im context ce, übergeschr. g.
darnach Sedes *stolecc 311» . . . Senes dicti eo qd senescunt *matureiu 311*> </
MCLXXVal Glossae Salomonis
97
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 132
1 Sensisse^ geinan k 198'' geiiuMi / 148*^
2 [c]
3 Sentix^ dornspreit / 148^ torspreth c
4 153^ [c]
5 Sepis^ zun i 148^ k 199* [c]
6 Serotinus spater* a 152«^ 6 154'^ f/ 144^
7 /* 352^ ^ 314^ spa:t^5 i 149« speter
8 A- 199^ [c]
9 Serpilliis® feltcho nela c 154^ feitque-
10 nele / 149*^ [c Seiiiillum]
11 Serra ... et serra ^Brana"^ g 315*
12 Serum® chasiwaszer i 149® chasiwasser
13 k 200b [c]
14 Seruitus seruitium dienest i 149^ [vgl. c
15 Seruis]
16 Seta porst i 150* borst k 200« [c]
17 Setas zatun» i 150* ä: 200« *scetiniio
18 g 315^ [c]
19 Setacis. spica *klazz^^ g 315^
20 Setiger ^^ ruher * 150* [e]
21 Seuiens wÖtenter i 150^ wietender k
22 200^
23 Sextus^2 giburt i 150^ [c Sexus]
24 Sicera lin^^ ^ j^50d
25 Sicomorus wilderfichboum i 150® [c]
Sidunt sichant^* i 151* sedunt ä; 202* 26
[c] 27
Siliqua^'^ cheua c 15G^ cheuna a 153^* 28
[c] 29
Simbulum^^ sament~gel * 151« 30
Simia^' affun a 154*^ affin d 146^ /* 31
357'> g 319* j? 198^' affin i« c 156^ 32
atfe 6 172^ [c] 33
Simus huot^» a 154^1 c/ 14G® e 154^ 34
f 358^ ^ 320* k 203^ ;? 199*^ hat 35
c 157b * 152* hvt b 173^ [c] 36
Sinbubium^o giparti i 152^ k 203« gi- 37
partit^i dHQ« gibarti « 154^^ cl57^ 38
gebarti22 y^359a gebarti22 ^320« ge- 39
barte b 173^ [c Sinpubium] 40
Sindo23 sapun d 146^ g 320« i 152^ 41
sabun a 154^3 c 157^ lapun A; 203« [c] 42
Singultus^* hesket i 152*^ [c] 43
Sinus 25 ocrinch i 152® [c Simum] 44
Sirena merimanna^^ i 152^ Sirenas 45
*lichoplezi27 g 322* [c Sirenes] 46
Sisimbrum 2® 1 (vi g vel k) sisimbra^^ si- 47
minza d 147® k 204« siminza ^322^ 48
saminza^^ i 153* Simiz a 155^^ 49
minza c 158^ [e Sisimbrium. vgl. c] 50
^ = Gll. 2, 407, 39 ^ darnach Sepelire *hresti . . . Sepem *tin g 312c 3 ggpgg
und darüber *plot. prazlo 31 2«, danii Septemb' *zarui 313» g * im context c
^ spart*] i radiert i. darnach Serpens *zmiy g 314^ ® darüber rot *Lvc g 3 14c. Ser-
pillü i ' übergeschr. darnach Sertü aut 7 Corona *vencc zcranehc . . . Serua *pozzel-
nice g 315* ^ Serum] u auf rasur i * = Glh 2, 564, 32 ^^ übergeschr. g
" etiger i ^^ l. Sexus, darnach Siban mai^ *yzok <; 316^ ^^ \\^ ^^^ ^uin gemischt?
** Z. sichant. darnach Sigilla *pir steni g 318» ^^ darnach Silua iouis *dubraua ^
318^ ^* darnach Simia *opec ^ 319» ^' darüber *opice. c^a/i^i Simplege *liazapezdnik
g 319b ^8 ^-j^ context c ^^ huot] h rot angemalt p. darnach Sinapis *liorcice . . .
Sincer^ *sciri . . . Sinciput *teme g 320^. das in p 199»^ folgende Sinapis. breuisna ist
aus breuissima verderbt, wie k 203^ liest ^® Sindubium / Sinpudiü i Sinhubiuz k
^^ dh. giparti .t. ? '^^ im context f. gebarti] e aus 0 corr. darnach Sindonem *carnacek
g 320^ 23 ^ißgß nfid die folgende gl. vor der vorhergehenden i. Sindon i ^^ Singult^.
singulci» *rid . . . Singult» *rih g 321» ^5 darüber *lono g 321c. ^gi 95^ 55 20 ^
meriminna '^'' übergeschr. g. icas dann in f 360^ p 200a2 folgt Sirtes scrophh (scropoh
i
p) ist lat. = scopuli, ivie k 212» liest ^^ Sisimbum c Sisimbriü g ^^ sisimbria g
'» vgl. 95, 56
Althochdeutsche glossen IV. 7
98
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 132
1 Sistrum^ salmharpha a 155^^ salm-
2 harphe i 153* salm haerphe c 158^
3 [c]
4 Situla eimber^ * 153'^ [c]
5 Socrus^ suig' * 153*^ schwiger k 205*
6 Sofista wiser i 153^
7 Solea* sola i 153'^ /c 205^ [c]
8 Sollers 5 uviser i 153«
9 Solsequia *nelietci^ ^324^
10 Solum hert i 154*^
11 Sorbillo [sehe sorbeo l parum sorbeo i]
12 sufo d 148^ suhfo c 159« suffe i
13 154«
14 Sorex mus'' k 206^ [a2c]
15 Sparus sper i 154« . . . Sparum^ est
16 rusticum telum in modum pedi re-
17 cumum^ sper i 154« k 206^ [a2c]
18 Spasmos^^ ram me^^ i 154« [vgl. c]
19 Spina 12 rucha i 154« [c]
20 Spinter [fibula k] nuskil a 157*^ nuski
21 1 c? 149* nuschel e 157*^ nus ka c
22 159^ nuscha^^ /* 364^ nuskili gispan
23 k 206« [c]
24 Spinula^* spizza^^a 157*^6 159^^ d 149*
25 f 364b ^ 326^ i 154« spissa Ä; 206«
26 spiz e 157*^ [c]
27 Sponda sezzel i 154«
28 Spurcum leidlicher i 154«
29 Staffelt stegareifa ^157*^ k 206^ p
30 202*^ stega g^ce reife i 154^ stege-
31 reife c 160* Stegeraife 6 176« stege-
reifi*^ f 364« st^gereif d 149* steg- 32
reif g 326« ste geraf e 157^ [d] 33
Statera . . . id et trutina zvng^^ p 202^^ 34
Staupes Stoffe 1^ c 160« staäb i 154^ 35
Sterillum^^ [barba (h^ba ^) de capra gi] 36
pokespart d 150* /" 367* bochespart 37
* 155« boccis hart g 328« pochs 38
parte e 158« 39
Stillicidia troffeczunga k 207<^ tröffe- 40
zunge i 155« [c] 41
Stilla^i est gutta troph * 155« [c Stillo] 42
Stimulus *osten22 ^328« 43
Stipule *perre^^ sunt folia. l pagine 44
quibus culmus *stblo^^ ambitur g 45
329* 46
Stiria^^ isala c 161^ issa i 155« *ro- 47
pussi22 ^329* [c. Styria a2] 48
Stiua^* reosta d 150^ riesta a 158*^ e 49
158f rister^s c 161^ Rister26 *Ro- 50
zochi^e g 329* gaiza^^ f 367^ [a2d] 51
Strabus^s [dicitur qui tortos habet oeu- 52
los i] sceleher d 150« scheleher a 53
158*3 c 161^ scilhar i 156* [a2. vgl 54
c Straba] 55
Stragem^ö cladem interitum cedem slahte 56
i 156* [c Strages] 57
Strages giual i 156* [c] 58
Strictura pidiuinginussida^^ k 208^ pin- 59
gum|ginusside i 156* bitwancnissida 60
c lOl*^ pidwncnussa d 150*^ dewinc- 61
nusse e 158^ bidinncnisse g 329« [c] 62
^ diese gl. zweimal in derselben spalte
^ darüber *zvecvi g 323^ * darnach
* darüber *bracka. dann Sitis *zezi g 322^
i. darnach Socer *test . . . gener *zet g 323*>
SoUempDitas *zlaunost g 324^ ^ Soll* i * übergeschr. g ' deutsch? darnach
Spado *scop g 325^ ® darüber *croki </ 325^ ^ pedecurrum * ^'^ darüber *stirn
Ute 325c, (Za>zn Spmen *vical 326^ g ^^ Mnd. wb. 3, 416 " darüber *tir ne ^ 326^
^^ rot f ^* Spimila / Spira spinula spiraculum i ^^ rot f ^^ Staphe b Stasse i
^■^ rot im context f. = Gll. 3,664,10 *^ von einer hand des xiYJhs. übergeschr. p
^^ im context c. l. stouf. das darauf in i folgende talaba offa ist Verderbnis aus Ste-
laba offa d 149c e 157g k 206^ ^o _ gpiriHum. darüber *cozebrada g ^i tm^ i
^^ übergeschr. g 23 jj-j^ ^ 2« Stina g "^^ im context c ^* übergeschr. g *' roi
/ " Strabius c "o gtage « 3° ?. piduunginussida
MCLXXVal Glossae Salomonis
dd
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zia. 132
1 Strulant^ ericohe k 208^ erico heiif i
2 156»
3 Strigilis strigil (strig il e strigel bf) 1
4 (ul a vel k) scerra (scer|ra k serra
5 gi sera /')2 a 158»* b 177^ c 161^
G (^ loO«^ e 158^ f 367« ^ 329« t 156»
7 A- 208b ;? 203^^ [-^^ ^^/^ ^^ ^^^^^ gtri-
8 giles]
9 Strix *zoua3 </ 329«
10 Stroma* kera a 158»* c 161« d 150^^
11 /• 368» g 329« A 208^ k^a i 156^
12 kere e 158^ [c]
13 Struma^ chelh Ä: 208^ kelch a 158^^
14 6 178» chel i 156^ croph kelh^ c
15 161« chroph^ d 150« e 158^ /" 368^
16 *vole8 I croph ^ 329«. 330» [c]
17 Struo machö k 208^ marchon i 156^
18 [c]
19 Sturnus» stara^^ a 158^^ c 161« ^Z 150«
20 e 158^ t 156^ k 208i> i? 204^^ star^o
21 b 178» ^ 330^
22 Stuppa^^ awrcha d 150« awirche^^ c
23 161« wercha e 158^ avverk ^ 330^
24 Suberi3 saf a 158i>^ c 161^ d 150« i
25 156^ Saf^* b 178» sa ph e 159»
26 saph g 330^ Ä; 208« [a2c (zweimal
27 c)]
Subera flozzin d 150« flozin a 158i>2 28
flozzen i 156^ fluzzen^^ c 255« [a2c] 29
Subsellia^^^ dincstuo 1 d 150^ dinchstul 30
c 161« dinch stul e 159^ [c] 31
Subteminei^ weuiP« c 162» weuiP« iZ 32
150^ e 159^ Z' 369» vvevil g 331» 33
uueuel i 156« [c] 34
Subulai9 äla^o c 162» ala ^ 150^ ^56« 35
*sidlo2i ala g 331» al 6 178^ e 159^ 36
W 37
Subucula alba22 a 159»^ c 162» d 150^ 38
e 159^ 39
Succula23 calza f 369^ galza^* a 159»^ 40
c 162» ö? 151» e 159« i 156« galsza 41
k 209» Galze ^) 178« Gelca g 331» 42
Sudarium^^ sweiztuoch d 151» *cecheP^ 43
sveiztuch g 331» sua zt uch e 159« 44
suerzuanch ^"^ i 156« [a2c] 45
Suggestu^s sidila d 151» sidela c 162^ 46
sidili e 159« 47
Suises29 siusi^o b 118^ d 151^ p 204^2 48
suisi^o c 162b suisi^o e 159^ /»; 209» 49
suifi g 331b 50
Sulcatorium nuoil i 156^ nueil a 159»^ 51
nvcil 6 178^ nioil Ä; 209» null c 162^ 52
d 151b e 159^ nviPi ^ 331b 53
Sullinos uttri nsi^^ c 162'' vtrina Ä; 209b 54
^ = GZ?. 2, 23, 33. darnach Stridor *screhet g 329c ^ ^^^ ^^ ^-^ context acdf,
strig il übergeschr., l scerra im context e. über Strigilis nochmals strigil ad. serra ^5^ Za^.,
5. Gll. 2, 370, 50 ' übergeschr. ; scheint echt, aber nachgezogen, darnach Qd trepid*
bubo *vir g * Ströma c. woZ fehler für Stropha ^ truma ^ ® kelh m context c
'' rot im context f ^ übergeschr. g " Stnius g ^" im context c, übergeschr.
{echt?) g " darüber *cudel; avverk steht vor Stuppa hinter dem vorigen lemma
Struus g ^^ im context c ^^ Subar i ^* Saf] S auf rasur b " die gl. im an-
hang [s. 48 anm. 17) c. diese gl. und die vorhergehende = Gll. 2, 370, 6 usw. ^' =
Gll. 2, 407, 40 usiü. *'' Subtemen g. die gl. nach der folgenden i. := Gll. 1, 349, 59.
2, 548, 78. 695, 30 ^® im context cf ^^ die gl. nach der folgenden e ^" im con-
text c ^^ übergeschr. g ^^ im context c. vielleicht nicht als deutsche gl. gemeint
** Söccula c '^*^ im context c ^^ Sudoriü i ^^ übergeschr. g ^'' l. sueizuanch
oder -uano ^* Seggestu d '^ Suises c Suifes g ^^ im context cde. siusi oder
euisi jß '^ darnach Sulcus *brazda g 331^ ^^ ^^g^ ju^j.j ^^^ uitri na c. für das in
k 209b folgende Süma. nith quicunq; morietur. vel morti ist zu lesen Sunamith . . .
vel mortificata, s. Hieronymus 23, 822 Migne
100
Alphabetisch Gp:ordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 132. 133
1 Sumeii est uter lui.st. ut» lust^ (j 332«
2 Sumptus swant ft 178^ genom*^ i li'yl'^
3 *ztraua3 ^ 332» [v^/. c\
4 Sunnis* sunna^ a 159^^ c 162« </ 151«
f) e 159^» /• 370^ g 332« /c 209«
0 Supparus^ [ • • • Hupparum i\ hemide"^
7 a 159«^ 6/ 151^ g 332« * 157« A:
8 209« hemida e 159^
9 Superficiem uberslihte i 157^ \c Super-
10 ficie]
11 Suppar hemide a 159i>2 d 151^ e IGO^^
12 hemede i 157«
13 Sura^ uuado i 157*^ wado a 159^* wada
14 c 163« wade 6 179« [cd]
15 Surix mus^ h 179« 6^ 151^ e 160^ i
16 157d /c 210b [^2 Sorex]
17 Simbolum^^ gilobe i 158^ [c Symbo-
ls lum]
19Synochusi^ lantscaft a 161«^ i 158«
20 lan tscaft 6^ 152^ lantschafft k 211^
21 lants haft e 161^ lantshapht c 255^
22 lanthseph ^ 33 6^ [c. vgl. d Seneca]
23 Sinodus sened i 158« [c Synodus]
24 Tabanus^^ oester^^ [asilus c\ l (ul h
25 vel k fehlt dg) bremo^* a 161^^ h
26 181^« d 153b g 336b /^ 212« 1
27 bremo^* c 164« t breno |? 207«^ l
28 bno « 159«
Taga^'^ garauua i 159c Garauna g 337* 29
Garawa^^ a 1 61^^ garawa A: 212« garwa 30
c 1048 c/ 153^ Garwae h 181« garwe 31
e 162b [c] 32
Tala^« encbilai^ o 164^ en|chila /c 212« 38
einchila ^r 337^ encbile i 159« enchil 34
a 161bi 6/ 153« Enchil h IW 35
Talpa *kirticei8 g 337^ 36
Tallus^» Opheruaz h 181^ opheruaz </ 37
153« e 162« obpheruaz k 212*i opfer- 38
uaz a 161^2 offeruaz /" 375« offervaz 39
c 255^ ^ 337« [c] 40
Talus2o anchala2i/'375«^337« enchila^i 41
c 165« /c 212^ anchilla encbile i 159*^ 42
enchil rf 153« e 162« [c\ 43
Tapetum22 tehich23 g 337« 44
Tappula wazerstelza a 161^^ wazzer- 45
stelza^* c 165b c? 153^ wazzersteza /" 46
376« vazerstelze ^ 338« wazzerstelz 47
h 181b wasjserstelcz Ä: 212^ wazzestel 48
6 162« uuazerstech ^ 159« 49
Tamus25 mado a 161b* c 165b d 153^ 50
Made h 182« made e 162« '^ 159« 51
[c. vgl. d Tsermes] 52
Tasinarium26 stamph^^ c 165« d 153^ 53
e 162« /'376b ^338a A; 213« j^ 208«^ 54
stampf a 161b* h 182« staph i 159^ 55
Taums28 phar c 165« c?153b . ..far Ä; 213« 56
[c Tauri] 57
* luist, lust verstehe ich nicht ^ l. genom dh. genomini ^ ühergeschr. g * die
gl. nach der folgenden e ^ im eontext cf ^ Supparu« e uppar® / Supar® g ' dar-
nach Supcilia *birui g 332b » gyj.^ ^, darnach Surd^ *hluchi ^ 333« ^ im eontext de.
deutsch? was dann in A; 210b folgt: Sm'sum tuHt. sustulit Annpen ist als ANHFEN zu
lesen, Vf^Z. ANNPEN c 163«, ANN|PEN(w»^ers^r^■c/»e?^)^157d ANHPEN ^3 205b2. in g folgt
Surü. *poho da 333« ^^ darnach Syrene *lichoplezi <; 336» ^^ Sinochös c Sinoch^ i. die
gl. im anhang (s. 48 anm. 17) c ^^ Täbanus c ^' orester ap orest' i oestrü g
** im eontext ac, bremo über oester d ^^ Tega i. l. Toga, s. J Grimm Kl. sehr. 4,
407. die gl. im eontext von and. hand a ^^ s. unten z. 41 ^' im eontext c
^^ ühergeschr. g ^^ Talus h Talius, die gl. im anhang {s. 48 anm. 17) c, das deutsche
im eontext cf ^o darüber *hlezno g "^^ im eontext cf ^^ darüber *coberec g
^^ l. tebich? 2* im eontext c "^^ Tarmus c ^^ darüber *stupa g. Tasmarium /. =:
Tipsanarium 103, 6 " im eontext f ^s darüber *tur g 338a
CAMPBECU "^
COLLECTIOM
MCLXXVal Glossae Salomonis
101
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zhv. 133
1 Taxiim ^ Iiiua / 159^ [vgl. c, Taxus r/j
2 Tetla *lucc2 ^ 33gb
3 Tedia^ peocata vi tvala^ a IG 2='^ 1 (vi
4 (/A) tuala* c IGo^' d 153'' ^ 338^
5 i 159^ Ä- 213» i; 208«^ J mala* e
Ü 162f [r]
7 Theloneum zol / IGO* h 213^ *mito5
8 g 338« [c]
9Temo® dihsla r IGS^ dihsila c? 154^
10 disla a IG 2*=^ dihsel ^> 182« *oye'^
11 longitudo aratri vi plaustri .i. dissl
12 g 339« grintel^ i IGG^ [c]
13 Tempestuosus^ timstlicher « 160^ k 213«
U taiistlicherS ^• IGG^ [c]
15 Tempor [temporis terra i^] moltac?154^
16 .i. molta i IGO*' X. molt Ä: 214* muolt
17 a 162b2 multa' g 340* [a2c]
18 Tenda trapum 6 183^ ^ 340^ % IGO«
19 }) 209^^2 trapü^^ d 154^ e 163*1 /b
20 214* trapv^^^ c IGG^ [a2]
21 Tepidi lactis recenti^^ sleuue i IGO^ \vgl.
22 r Tepidus]
23 Terebellus^^ nabager Ä 214^ nabiger ^'^a
24 1G2^-^ c IGG« tZ 154^ nabig^ i IGO^
25 Naebiger h 183« *nebozez^* nevveg^
26 g 340^ \ygl. e Terebrum]
Territorium *dediiia^^ g 340« 27
Tessora^^ chriima^^ a 163*=^ c IGG^ rf 28
155b f 380« k 215« Ebriima ^) 183^ 29
chrinnee 1G4* i IGl« *wrub ^^ krinna 30
g 341« [c. Tessere d anh.] 31
Testudo^^ snec::20 i IGl^^ [vgl. c] 32
Tetrache 21 uierdelinc * IGl^^ 38
Texera^^ uueppisarn p 210«^ weppi- 34
sarn23 a 163«* b 183^ c 167« f 380^ 35
weppesarn * 161^ weppe|sarn k 215^ 36
vepisarn^* g 342« wepisin d 155*^ e 37
164b 38
Textura25 giuuift^ 210«^ Giwift a 163«* 39
gewift b 183^ Gevvift ^ 342« guuift^e 40
c 167« i 161*1 giwifist d 155*^ gvwi- 41
fistle e 164b giuinst^e /'380b gewepft 42
k 215b [c] 43
Theca^'' sceida c 167« d 155^ scheida 44
a 163b* sceide i 162« schaide b 45
184« 46
Thia^^ [amita c4k] pasa a 164«* c? 156« 47
e 165« päsa29 c 168b basa i 162« 48
k 216« basa::::3o ^ 344« 49
Thiamus^i dorn Ä; 216« 50
Thimo^^ pinosugun a 164bi pini sugin 51
d 156*1 pinisuga c 255^ binsuga g 52
^ Taxus und darüber *tiss g 338b ^ ü])ergesc7ir. g ' Ledia /fc * em context
acde. darnach Tedin *tuha g 338b ^ übergeschr. darnach Telluris *zeme dea t're . . .
Tem*ari^ *bezzue tni g 338^ « T:emo] rasur von t d ' übergeschr. g » ^^-g^g
beiden gll. stehen in i nach 105, 4. m ^ /oZ^^ /^^er Templa *chrami 339^ . . . Ver *vezna
339c 9 Tempel pestuosus k ^^ im context cde. darnach Teme. infule *plazi . . . Tentoriü
*stan g 340b ^^ h recentis r)iit k 214b ^^ Terebellum i ^^ im context c ^* über-
geschr. g ^^ übergeschr. g ; echt? darnach Terme *teplice g 340^ ^^ Tessara ab
^' im context cf ^^ übergeschr. g *» darüber *selv 341c, dann Testudo *selw 342» g
^^^ snec::]?ce radiert i " i Tetrarche; vgl. Gll. 1,713,33.3, 261,70 und 2,355,27
"^"^ Textra fg Texto. compono {dh. die in k 215b unmittelbar vor Texera stehende gl.) p
^^ im context cf "^^ vepisarn] n aus correctur g ^^ Textra / ^^ oder giuuft c,
gewifist e. die gl. im context cf. darnach Thalamü *lose g 342» ^7 darnach Theliniü
*mito . . . Theloneü. meli' thelonearius *mitar . . . Thema *prauidlo 343b . . . Therma»
*tephce . . . Thesis positio *vcoll 344b g 28 darüber *strina g. Thya de ^' im con-
text c ^° übergeschr. g, scheint echt, aber nachgezogen ^^ hiam^ in unmittelbarem
anschluss an basa k ^^ Timo de. die gl. im anhang (5.48anw. 17) c. •= Gll, 2, 387, 28
usw. 646, 70. 698, 8
102
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 183
1 344'= puHavin e 165*" Thimopini
2 pluomö^ A: 21G^ plämeni ^ 162^ [^
3 Timoj
4 Thorax 2 brunna (brunne^/ prunec brune
5 e) est que tegit pectus prustroch (pru
6 st roch e brustroch cd) a 164^^ c
7 168« rflöG'* 6 165'^ -^ prunne * 162^
8 [c Thorracem]
9 Thoral^ sidilla k 216^ sidila* a 164^1
10 c 168*^ ^ 156^ sidala g 344« sidile i
11 162^ Sidele fe 185« sidel e 165« [c]
12 Thimus binsuga^ g 345»
13 Thyrsus« stingil a 164^2 c 168^ f/ 156«
14 sti n gel e 165® stingele«' 163* stengila
15 Ä: 217«^ [vgl c Tirsus]
16 Thiaras"^ hüt e 168*^ i 163»
17 Tibrugna^ ouanchrucha a 164^^ owä-
18 chrucha k 217^ ouinchru cha c? 156^
ovencrhucha c 168^ houenchrucha e
165^ Ofenchruche h 185« *hreblo»
ovinkrucc^^ g 345« ouenrfich * 163^
M
23 Ticio^i zantroi2 « 164b3 6 185^ c 168^
24 k 217^ ant « 163^ zantir d 156^
25 zanter e 165^ *hlavne ^^ ^ 345«
26 Tigillum^* [habitaculum ik'\ rauo^^ a
19
20
21
22
164^ c 168^ d 156« *krocvvii« Ravo 27
g 345« raf e 165^ ^• 217^ inouua. f^' 28
i 163»> [c] 29
Tignum gibret i 163'' k 2\V' gibret- 30
ten^^ c 168^ spange e 165^ lattP* g 31
345« 32
Tignis. trabibus palchen^o ^168^ 33
Tila^i cinta22 d 156^ einte 1 163« cincta 34
p 211^3 canta k 217« citra22 e 165« 35
Tilario .i. lintheo minutissime camiinato 36
*cesrano23 g 346» 37
Tilia linta^* c 168« linda^* a 165»^ d 38
156^ e 165« Ä: 217« |? 211i>3 *iipa25 39
linda g 346^ linte i 163« Linde h 40
185« [c?e] 41
Timallus [piscis^-'' g pisscis /*] asco^^ a 42
165»! c 168« c? 156^ /' 384» asche 43
i 163« ask h 185« asch e 165« k 44
217« .1. assch^e g 346» [e] 45
Timbra27 chresso a 165»^ rf 156^ k 217« 46
cresso c 168« /" 384» ^r 346» Chresse 47
h 185« chi-esse e 165« -i 163« [rfe. 48
Timbria c\ 49
Timidus28 uorhtlicher i 163« [c] 50
Timpora^^ tunivvengi c 168*^ tuniwengi 51
d 157» tuniwe ngit^^ e 165^ dune- 52
wengi «165*2 53
^ Z. pinipluomö, -plumen. in k 2\Q^ folgt Thogorma .i. frigeso {Sal. c\. l. friges, vgl. k 87»
Togorma (Genes. 10, 3 usw.) a quo sunt friges ^ die deutsche gl. steht in ade über
Thorax (Thora de) est (1 e) pectus. stomachü statt über Thorax est que tegit pectus usque
ad umbilicum ^ Thorale g. die gl. vor der vorigen e * iin context c ^ überge-
schr., daneben *dusca g ^ Thirsus c Thirs^^ Tirsus /c Tyrsus e ' = Gll. 2, 396, 36 usiv.
darnach Tybie *holeni g 345^ * Tiburgna g Tybrugna b " übergeschr. g, kaum echt
^^ darüber *:seh, o ausgewischt g ^^ Thicio abi Thitio c ^^ im context c
" übergeschr. darnach Tiphones *sani g 345^ ^* Thigillum a *^ im context c
" übergeschr. g ^"^ urspr. selbständige gl., s. Gll. 2, 17, 58 ^^ im context c
" übergeschr. g ^o ^-^ context c ^^ diese gl. und 38. 42 nach 2. 49 e ^^ oder cura
c. die gl. im context de. s. Gll. 3, 649 anm. 6. gemeint sind wol die zahne am rechen,
vgl. altn. tindr i kambi Fritzner 3*, 705*, Eostri tindas Corpus gl. 1753, Rostris . . . tin-
dum 1751, Rostratum tindecte 1750 usw., Sioeet OET 93 ; vgl. Diefenbach 583^ " ^-^5^^.
geschr. g ^4 ^-^ context cde ^^ übergeschr. g, im context cf ^* assch] das zweite s
aus correctur g " Xymbra ade ^s darnach Tympanü *cotel g 346^ " Tympora e
Tympa wwc? darüber *scrane. dann Tinea *mol g 346^ " f^Ä. tuniwengi .t.?
MCLXXVal Glossae Salomonis
103
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 133. 134
1 Tintiniiabuluni ^ .singoz a 165*^ c 169*
2 d 157* c IGG* i 163^^ /j 217^
3 singoz : : : : -^ <; 34G*»
4 Tinnuit chliiigolot a 165*^ chlingelot e
5 IGG* clingilote rf 157* [c]
6 Tipsanariunr^ stampf a 1G5*^ stamph
7 r/ 157^ i IGo'^ *stupa* stamph ^
8 346«= [c]
9 Tipsanarium '"^ spichari cbasto a 1G5'>^
10 spicharc. \ chasto d 157** spichari k
11 217^ spichare i IG 3^ Spichar ^> 18G*
12 chasto« c 1G9* [c]
13 Tyriaca nriak"^ g 34G«
14 Tiro sturilinc d 157^ i 163^ stiuiinc c
15 169** sturelini « 165^3
16 Titan 8 sunne i 163« [c]
17 Tofus^ [h- lapis i] tupstein c? 157^ tup-
18 Stent a 165**^ Tupstain b 186*^ tub-
19 stein *vapenni kamen ^^ g 347^ tuf-
20 stan i 163*" to f stan e 166'^ [c]
21 Tolum ^zleme^^ g 347^
22 Tonitrua tonernusse i 164** [vgl. c]
23 Tonitruum *hnmota^^ g 348*
24 Tonstrinum forticeps^^ zanga k 218*^
25 zauge ^ 164*^ [c]
26 Tonstrix scara d 157^ sca ra e 166^
27 scera^2 ^ j^^gh ^ 218^1 scbera a 165*>*
28 sera g 348** p 213*^ c^a * 164« [c
29 Tonstria]
30 Topsus topstein ^3 g 349**
Tornariusi* drahsil^-^ c 170** trabsil i 31
164^ trasil a 166** (Irahin^^ rf 158« 32
e 167° d«hsel b 187« drechsel r^ 349« 33
trechsel Ä; 219« [a2ce] 34
Torpor negligentia^« slafi i 165* [e] 35
Torquis^'^ rinc^» ^ i7Qe ^ 153(1 ^ j^Yd 35
/* 388* Rinc r/ 350* rine i 165* rinch 37
a 166** Rinch b 187^ ringk Ä; 219^ 38
Torris [ditio^» i] prant b 187« c? 158*^ 39
el67'^brantal66*'^t 165*Brant::;:2o 40
g 350* [c] 41
Torris pnt i 165** prant ä; 219<^ 42
Tortas cb&chun (chuocbin p) l fladun a 43
166**^ p 214*1 kuocbä vel fladan k 44
219^ chocben ut fladin^i f 388* 45
cb Sechen, l fladen i 165** chvecben 46
vi flandin b 187« cbucban^i c 170^ 47
chöchin d 158« kucbl^i g 350* cbu- 48
cbel22 e 167« [c] 49
Tortor ^ 3 wizzinari c? 158« wizinari «166**^ 50
uuitzinari i 165** wizzinare^* c 170^ 51
wizzari ä^ 219^ wizar^^ ^350* wizegar 52
b 187« wizgar e 167« [c] 53
Tortos ^« sinauuella ä; 219*^ sinewella a 54
166**^ sineuuelle i 165** sinewel c 55
170^ Sinebel b 187« sinwel (^ 158« 56
sinv el e 167« sintveP'^ g 350* [c] 57
Toxicmn28 kieitarti^^ A; 220* kettirit d 58
158« kettrata a 166**^ Geitert^^^ g 59
* cZ?e gl. nach der folgenden e ' ühergeschr., scheint überzogen, aber echt, daneben
*brahcka über desono uocis g ' vgl. oben 100, 53 * übergeschr. g ^ ipsanariü i. vgl.
oben 90, 6 ' im context c "^ übergeschr. g ® darnach Titillatio *lectane . . . Titimallü
*podrasec g 347* » Tophus b ^° die gll. übergeschr. g ^^ forticeps i foreipes k.
darnach Tonsure *postrisini g 348a ^^ im context c ^^ übergeschr., daneben *to-
pess. darnach Torcular *lizz g 349*^ ^* Tornarins k Tornari de ^^ im context cd, mit
kleinerer schrift d '^ darnach Torques *hrivna g 349^ ^^ Torquis e Torques c Tor-
ques g
18
im context cf ^^ l. titio
^'* übergeschr. g; echt? "^^ die gl. im con-
^^ chuchel] 1 grösten 4eils von roter färbe
text cf, übergeschr. g. z= Gll. 2, 17, 4 ustv.
verdeckt e ^^ Tortitor ab ^* das ganze über Toruus c ^^ übergeschr. g ^^ Tor-
tos i ^"^ übergeschr. g ^* Toxicv c -^ l. kieitarit ^" darnach Trabes *hredi g
350b
104
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestirlmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. ^y;. 134
1 350»^ gealtert i 165^ Gaitert b 187^
2 getoroth^ c 170^
3 Trabeum''^ trempil a 1G6'^^ i 165« trebil
4 Ä:220a (Iremil c 170^^ rf 158^ *zochor3
5 drcml g 350«
(3 Trabs qui et trabes kibret k 220« [c]
7 Tractus* circulus traht i 165« [c]
8 Tradiulas^ wollachamp a 166^^ wolla-
0 cäp^ c 170^ wollichamp dl58^ wolle-
10 champ b 187^ wollecham^ f 388«
11 *hreb en'^ wollecambe g 350« wolla-
12 käpun Ä: 220^ wollechampen i 165«
13 [d Trvdas]
14 Tragum *nevod^ g 351*
15 Traha slito a 166"* slito» c 171^ d 158^
16 flito. *zamio ^ 351* Slite 6 187^
17 slite i 165^ schlit k 220^ [c]
18 Trama spuolo ^158^ e 167^ spölo f
19 389* spulo^i a 166^^ c 171^ spula.
20 *cevvi2 ^ 35xa gpvel fe 188*
21 Tramasa^^ mazzaltra a 166^^ Mazzaltra
22 ^351^ massaltra k 220« mazzaltera
23 d 158^^ e 167^ mazzalt'^* c 171»^
24 mazzolter i 165^ Mazzilter b 188*
25 Tramites^^ semita phäd^® c 111^ phad
26 d 158^ e 167^ ä: 220« .i. phad g
27 351^ phad. semita stige i 165*^ [c]
28 Tranat suimmit ^'^ k 220« swimmit ^
29 165« [c]
Transfuga abtrünnig' i 165*' [vgl. c\ 30
Transtri^ duverchpanch oder stäP^i 165« 31
[vgl. c] 32
Tremor pipa a 167»^ pi|ba A; 220^ bibe 33
i 165^ Bibe b 188'' pibinunga ^159* 34
bibenunge^^ c 171^ 35
Tremulus aspa a 167*^ d 159* k 220<^ 36
*ozika20 aspa g 351« aspe b 188»' i 37
165^ [c] 38
Tremulus^i fortlicher22 ^ 165^ [c] .39
Tribula triskila a 167*^ trischil c 171*^ 40
drischiP^ d lod^ ^352* drischel e 41
168»^ * 165^ [c] 42
Tribunal suonstöl « 165^ [c] 43
Tribunicius^* hunno a 167*^ 6 188« 44
c llV d 159« e 168« g 352* hüno 45
k 221* humo ^■ 166* [c] 46
Tributa25 cinse ^■ 166^ [c] 47
Triduum dritage i 166^ [c] 48
Tridentem ker^^ a 167*^ 49
Tridens^'^ mistgabala a 167** mistgabela 50
c 171S mistgabila 6^ 159*^ e 168*^ mist- 51
gabele i 166^ mistgabal ä; 221^ mist- 52
kapel ^188^ 53
Tridens chrowel i 166*^ [c] 54
Trieris ^korab^^ g 352« 55
Triens29 chioPO a 167** c 171^ chiePO 56
b 188^ d 159^ e 168*^ ^ 352« i 166« 57
[c] 58
^ m context c "^ Trabetum k Trabitü oder Trabiiü i ' übergeschr. g * dar-
über *str ana g 350^ ^ Tradulas &c Traculas g ^ im context c, rot f "^ überge-
schr. darnach Tragel|laphus *danek . . . tragedia *zmutna 350^ . . . Tragos *cozlec 351* g
® übergeschr. g ^ im context c ^° beide ivörter übergeschr. g ^^ spulo] o aus
a corr. c ^^ beide Wörter übergeschr. darnach Trames *pesina . . . Trames . . . limen
*zuvrat . . . Tramites *stezki g 351» " = Tramasca. die gl. nach der folgenden ik
** im context c ^^ Tramitas i Trames deg ^^ im context c ^"^ vgl. Gll. 2, 6, 63
^^ dh. duverchstül. s. Gll. 2, 406, 73 usiv. 651, 44 ^^ vom gJossator nebengeschr. c
^° ozika übergeschr., k aus corr. g; echt? ^^ darüber *iehlice g 351c 22 ^^^
forhtlicher ^^ übergeschr., scheint überzogen, aber echt, daneben *cepi übergeschr. g
i - i
^* Tribuniti» cg Tributini» i 25 darnach Tributü Man . . . Triceps. q ht capita ta
*trihlavv g 352^ ^e ^^jj qh 2, 690, 36 "^ darüber *trezubec g 352c. Tridente c
'* übergeschr. g ^9 Xriens e '® im context c, übergeschr. g
MCLXXVal Glossae Salomonis
105
*SV//. 1. 2. 3. 4. 5. Ziv. 134
1 Trigeiiuni triuiii generuin trip^tigoii^ /
2 166*^ [r Trieiiem]
3 Trimodus^ triniezzig^ i IGG^ drinies.sigcr
4 Ä- 22P [c]
5 Triturare drischiii"^ g 353*^
G Triuiuni triwege k 222* [vgl. c\
7 Triumuir'* driman i 167^ k 222^^ [c\
8 Tnicca^ truha« a 168*2 d 160^ e 169«
9 f 392^^ A^ 222« j) 216^^ thmha<^ c
10 172^ trucha g 354« tmhe i 167« [c.
11 Truccas d]
12 Truculentus grimm* / 167« [c]
13 Trulla chella *lisice'^ g 354«
14 Tuber *orech zemzki. ^ tumor terre g
15 355b
16 Tuber maser 1 buziP 1 fetus suuam i
17 167« maser vel bul.^ vel fetus. vel
18 svam terre k 223* [c]
19 Tubera erdnuz a 168^^ d 160*^ erdenuz^^
20 p 216^^ erdnvz h 189^ ertnuz^^ g
21 355^ er dnuze e 169« erttuchil c
22 173* [e]
23 Tugurium hutta i 167« *stani2 ^ 355c
24 [c]
25 Tumbe *raki ^^ ^ 355«
26 Tumultuosus ^* stunidiher i 167^ sturm|
27 liher k 223^ [c]
28 Tuomus tuom^^ a 168^^ /• 394^ k 223«
29 i? 217*2 tum i 168* [c]
Turbidus*« trablicher i 168* |>;5r/. c\ 30
lurbo^^ [turbonis ^7cJ toph a 168»^=^ c 31
173^ tof i 168« /j 223« topho d 160'^ 32
c 169'» 33
Turbo -:- wiwiute i 168* [c] 34
Turdela ^drozn^» ^ 356^ 35
Turdus hiufoltra a 168^* hinfoltra 6 36
190^ hiufoltrun k 223« hufoltern i 37
168b [c] 38
Turdus *drozn ^^ star /; 356« 39
Turribulum rächuaz i 168^ [c] 40
Turtur *hir dlice^^ ^357* 41
Thus *kadidlo2o g 357* 42
Tussis *kassel2i g 357* 43
Typi nreslka22 g 357« 44
Vabulo^^ piuillitwirdo a 169^^ buulit 45
wirdo k 225* biuillet uuirde i 169* 46
plwiwo^* c 174^ [cd Vapulo] 47
Vaccaria^^ [l (vel k) armentaria ik'\ suueiga 48
Ä;225* sweiga^G a 169t>2cl74'^ sveiga 49
g 358« Swaige h 191« uueige i 169* 50
[d. Vaccaricia e] 51
Vaccaricia^^ sueich hus a 169^^ suueic- 52
hus k 225* suueich^ i 169* sweic- 53
hus^^ /* 396« sweichvs d 162* swec- 54
hus 28 c 174^ Swaichvs h 191« swac- 55
hus e 170^ [d] 56
Vaccinia^^ heitpeiri a 169^^ heitpere c 57
^ dh, dripurtigen 2 darnach Tripodes *trenoska 353» . . . Triptes *vzpesi 353^ , . .
Trideus *tret acka 353^ g ^ ühergesclir., davor *virsiti. dann Triuiü (ü aus rasur)
*rozhane g 353^ * darnach Trocheus *sam irha g 354^ ^ trucea / ^ im context
cdf, mit kleinerer schrift d ' beide tvörter ühergesclir. darnach Trunc^ *pen g 354^
* die gl. ühergeschr. g » dh. buliz, s. Gll. 2, 370, 3 ^° von jüngerer hand iiherge-
schr. p " steht hinter dem vorausgehenden lemma Tuher vlioetus g ^^ ühergeschr. g
^^ ühergeschr. g ; echt? darnach Tumultus . . . sedicio *cramola ca ^356* ^* darnach
Tunica *srace g 356* ^^ im context f ^* darüber *nepozeda g 356^ ^"^ vorher über
Turbo toph ausgestrichen c 173<i ^^ ühergeschr. g " ühergeschr. darnach Turma
*ceta . . . Turres *vese g 356^ ^o ühergeschr. g ^^ ühergeschr. g ;. echt? darnach
Tya *strina g 357b 22 ühergeschr. g ^^ Vabto k Vapulo aci 2* das ganze am
rande mit venveisungs zeichen c '^ Uaccaria a Vaccaritia g ^^ im context c
^'' üaccaricia a Vaccaritia bceik Uaccaritia d '^ rot f, im context c "^^ Uacci-
nia aeg
106
Alpha HKTiHCii Geokünktk Glohhake. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 134
1 174*^ hcitper d 162» heitgbor e 170*»
2 heinra^ r/ 858^ [c VaccinaJ
3 Uade" uuetti i 169^ |c VadisJ
4 Vadum *brod''^ ^ 359^
5 Vadimonium ^ uuette i 169'' *zaklad2 //
6 359» [cj
7 Vades* p~ige ^169**
8 Vadum -^ fürt k 225» uurt ^ 169^ *brod«
9 vvrt ^ 359^ fvert b 19V [c]
10 Uagus"^ irrer i 169^
11 Uallum« tale i 169«
12 Vannus^ uuaniia i 169*' [c]
13 Vapidum^^^ biualti c 174^ d 162'i bifalti
14 Ä; 225*^ biwalti^^ ^359« bitualt e 171^
15 [c]
16 Varixi2 warza^^ a 170«^ c 174^ /b 225«
17 uuarze i 169^ werze 6 191^ [d]
18 Varius^* mislicher i 169** [c Varus]
19 Varix uuerna i 169** wer|na k 225«
20 [cj
21 Vascarago^^ mistil e 171** mistilli^^ d
22 162® uocatur eo quod uiscum ^lepp^"^
23 gignit </ 360^
24 Vascillus^^ winigizuaz d 162« wingiiaz
25 e 171« vingizvazlli g 860» enlu|ciluaz
26 k 225** entlutciluaz * 169** ein luz-
27 zilz vaz c 175» [vgl. c]
28 Vassus^^ chneht c 175» i 169** chnet
29 a 170»^ ciiet d 162« chent e 171«
cnet^o g 360» kneht 6 191« knecht 30
k 225** [c] 31
Uas uad generis neutri et plr uada uurt 32
i 169** 33
Vastus^i richer i 169^ [c] 34
Vatilliim22 klotphanna a 170»"^ glot- 35
phanna c 11 r>^ glut phanne e 171^ 36
glutphäne i 169« glotphan d 162^37
[cc/] 38
Vber gnuhsamer i 169« [c] 39
Vbertas *sizn23 ^ 360« 40
Vectigal zol unde scef miete i 169« [c. 41
42
43
44
45
46
vgl d]
Vecta portata^* grintel i 169« [c]
Vela *vetrnik25 g 361»
Velamen2e heli i 169^ [c]
Velox uuilih27 ^- ^^Qa j^ 226*>
Velter^s vuint^a ^ 219^ wint a 170^2 47
e 172» wint fe 192** *chirt3o wint g 48
361*> uuind i 170» wind^^ c 175« <^ 49
163» wind uel uuin k 226« [c] 50
Vellus^^ pondus scappari i 170» [c] 51
Venabula dicta spiz. oder uueitspiz^^ 52
i 170» [c Venabulum] 53
Venabulum spioz a 170*^^ spiesz k 226« 54
spiz^* c 175« spiz i 170» [vgl. c] 55
Vena adra i 11 Q^ 56
Venalis uendibilis uueitlicher^^ i 170» 57
Uenator *lovehc^^ ^361« 58
^ ühergesclir. darnach Uacua *tesc g 359* ^ übergeschr. g ' Uadimoniü ^
* Vad i ^ Uadü g ^ übergeschr. g '^ darnach VaUes *dibri g 359^ « VaUum
z</icZ darüber *ocop 359^. rfa?iw Wandali *zlowene {unter geschr.) . . . Vanus *yesutni 359" g
^ Wann^ und darüber *vana g 359« ^** UapiduM d " übergeschr. g, scheint echt
^^ darüber rasur d. uarix b ^^ im context c ^* Uari^, darnach . . . discolor *pe-
lesti g 360» ^^ Uascarago e ^'^ oder mistilü aus correctur d ^"^ übergeschr. g
^^ Uascillus g Vascillum c ^® Uassus acg ^^ übergeschr. g ^^ darnach Vates
*vestec . . . Uaticinia *vescbi g 360^ 22 Uatillum a -ü. e *^ übergeschr. g '^* fal-
sches lemma statt des folgenden Vectes. darnach Vectes *ozlopi 360« . . . Uehiculum *co-
lezza 361» g '^ übergeschr. g ^^ darüber *zaiioi g 361» ^"^ vgl. Gll. 3, 622 anm. 2
^^ Uelter deg ^^ vuint] v rot angemalt p ^° übergeschr. g ^^ im context c
^"^ darüber *runo g 361^ ^' vgl. Gll. 2, 653, 24 usw. '* im context c ^^ Ve-
nalis uendibilis als Venabilis gefasst ^^ übergeschr. g; echt?
MCLXXVal Glossae Salomonis
107
Sal. \. 2. 3. 4. 5. Zw. 134
1 Venatus veilod^ k 226^ *lovv iaith« g
2 36P
3 Venitor^ vueidlari k 226*^ wcidiiiari a
4 170^-* c 175'' d 163« wcidenaro i 170*^
5 wedinar e 172^ waidenar b 192^ veid-
6 ner g 3G2*> weideri n 1^
7 Ventiuitem* wintundcn a 170^* iiiun-
8 tunte k 227» winteiiten^ c 175^ rf
9 163*^ wmtindin** g 362'' wintent e
10 172^
11 Ventriculus'^ mago a 171*^ d 163*^ /^
12 227« ma go c 176* Mage b 192^
13 mage i 170® mag^ w 1*^ varbe^ g
14 362^^
15 Uenusta fronisca c 11 ß^ vroniske i 170*^
16 [c]
17 Vepres^*^ [spiiie rubis «J brama c 176^
18 bfame i 171* bram n 2» [c]
19 Veprecula^^ bramili^^ «171»* c 176^
20 dl63e e 1728 Ä; 227« bramile ^'171*
21 bremeliii^^ g 363" [c]
22 Verbex^* wiltir.^^ l ram c 176® wider-
23 dram a 171«^ widir^^ ö? 163^^ Z' 401«
24 uuider i 171^ wider b 193« 6 172^^
ram n 2« [c] 25
Veredai"^ reita a 171^^ d 164» /b 227^ 26
Roita b 193^ reida^« c 255^^ /; 364» 27
reide i Hl'^ reit w 2'^ [cd] 28
Vere^^ langize i 171« langiz a 171'^^ 29
c 176^ [c Ver] 30
Verres^o ber i 171« /o 228» 31
Veribus^^ spizzan^^ c 176^ Spizan b 32
193« spisan k 228» spizen^^ a 171'^^ 33
d 164-^ spizze i 171« spiz e 173'> 34
*rossen^* uirgultis spizz^* g 364'' [c] 35
Viridal! tia^^ uverida d 164* werida e 36
173^ vMa ^ 364b veredi k 228» 37
weida gruneta^^ c 176^ 38
Verres27 ^^^.28 ^ ^Y^h ^^^^^ ^ 221»» 39
ber a \1V^^ ber^» fe 193^ d 164« c 40
173« f 402« Ä; 228»^ bere g 364« 41
[cf/ß] 42
Verrit^o cherit d 164« chert a 171'^^ c 43
176'^ 6 173« gicherti^i « 171^ [c] 44
Verriculum^^ houwa c? 164« h^'vv^a. *mo- 45
tika^^ g 364« howat^* c 176'^ zawe 46
e 173« 47
Versatilis^^ uuarblicher i 171^ warb- 48
^ Venatus als "handel, kauf gefasst ^ beide Wörter ühergeschr.; im context iadh
hinter Uenatus, am d corrigiert. darnach Ueneno *otrauu . . . üenenü *ied 361^ . . .
Uenerem . . . Affrodin *priye g'ce spuma uocat~ 362» g ^ Uenitor ei * Ventantem]
das letzte e aus a radiert d Uentantem cg -e e. = Gll. 2, 397, 21 ^ im context c
darnach Uentilabru *veyer . . . Uentris pluuies *vplamce g 362^
Uentculus c
-P i ^ mag im context n, von der hand, die sonst die gll. übergeschrieben hat
' varbe] b von junger hand in 11 corr. darnach Uenus *lada 363^ g ^^ Uepres i.
darnach Ver *vezzna g 363^ " Uepcula ci Ueprecula de ^"^ im context c, mit blas-
serer dinte e ^^ darnach Ucrbaseu (l. -scü) *diuizna g 363^ ^* U*bex b Uerbex ei
" Z. widir ^^ rot f. darnach Uerecundia *zram g 364* ^'^ Uereda dg U*eda i.
darnach rasur über Veretra und Veretrum a, über Verecunde d ^® im context, die
gl. im anhang {s, 48 anm. 17) c
19
Ue*
"^^ Uerres i. vgl. z. 39
darauf uir-
gultis durchstrichen b. Ueribus cde Uerib'* g U*ib; i. = Gll. 2, 15, 46. 635, 8 usiu. 723,
22 '^ im context c ^^ spizen] en ausradiert a '^* übergeschr. g ^'^ Uiridantia
eg Veridantia k ^^ gruneta im context c ^'' Uerres ceg. vgl. z.^Sl ^® ini con-
text cf '® rot angemalt p "* Uerrit e. = Gll. 2, 636, 45 '^ steht hinter dem
folgenden lemma Uerriculü i '* Uerriculum cg -hl ei " die beiden Wörter von ver-
schiedenen händen übergeschr. g; motika echt? '* howat] o aus a corr. c. dh, howa
.t.? " Uersatilis e -til i
108
Alphabetisch Geordnkte Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. /y>/). 134. 135
1 licher^ a 171^3 c ITC'' e 173*^ /c
2 228»^ warhlich er d 164« varblich^ y
3 364« [c. vgl d\
4 Versicolor^ iTiissiuarrewer d 164« mis-
5 seuarwer c 176*' * 171** miss. var-
6 wer^ g 364« mi seruar e 173« [c Ver-
7 siculor]
8 Versipelli wal|luuarpingun* k 228** [c
9 VersipellisJ
10 Versiira^ anauuanta k 228^ anawanta*^
11 a 171^'* c 177^ anevvante g 365*
12 anewante'' d 164« /'403* Anewande
13 h 193^ anwant e 173^ aneuventi i
14 17P [c]
15 Versutus^ apaher c 177* hint^sc^nchig^
16 i 11 1^ [c]
17 Uertex circil c 177*
18 Vertex^ sceidila g 365* sceitele i 171^
19 [ö]
20 Vertigines^^ anspin a 172*^ * 17P
21 aenspin d 164'^ senspin c 177** [cd]
22 Vera ^1 spiz^^ a 172*^ c 177^ spiz d
23 164^ e 173« i 171^ /^ 228« Spiz h
24 193^ *rosseni3 gpj^^ g 3(35b
25 üesanus vrsinniger c 177** ursinniger ?"
26 171^ [c Versanus]
27 Vescor^^ [utor ^] izzo a 172*^ izze i
28 171^ [c]
Vespertilio^^ vlcdermus^^ c 177^^ fleder- 29
muse i \1V \c Vespertiliones] 30
Uespella^'^ uespa uoichwesse^^ i 172* 31
foich.18 wepffgs k 229* 32
Vespos aiiimal exiguum uespa ^® a 172*^ 33
[d VespaJ 34
Vestio^o biuaho k 229^ bihabe i 172^ 35
[c] 36
Vestituram^^ anauanch /c229'' anawanch 37
n
a 172** anewanch d 164** Anawat 6 38
194« anwant ^366** anewaht c 177^ 39
gizogine i 172** [d] 40
Vibex summerlat k 229« [c Vibix] 41
Vicia wichke22 p 222**^ 42
Vigor^^ fortitudo [ . .. uiuacitas^^] koin^* 43
g 368** k 230** stariche i 173* [c] 44
Vimen^^[uirgultum molle i] widac 178*^45
uuide i 173* [c] 46
Vinacia^ß windrosun a 173*^ c? 165M7
wintrusin c 178« windrosa e 174^ [c] 48
Viola herba vida^"^ herba d 165*^ 49
Viperina nater ^173^A;231* 50
Virgultum''^^ sumerlata^^ c 179* sumer- 51
latte i 173« [c] 52
Viridis grouner^^ k 231** [c] 53
Virilis^^ manlicher i 173^ mä|licher Ä; 54
231** [c] 55
ViruicaP^ scapho stal k 231** scaphe- 56
^ ^w^ context c ^ Uersicolor cde, am erstell o radiert d Uersiculor i ^ üherge-
sehr, g * ?. wikmarpigun = Gll. 2, 403, 78 ^ darüber *vwrat g. Uersura e Uer-
suta i ^ anawanta im context c, das letzte a ausradiert a "^ rot f ' Uersut" i
^ Uertex i ^'* Uertigines di ^^ Ueru ei ^"^ im context c ^^ übergeschr. g
^* Uescor i. darnach Uespas *ozi g 365** ^^ Uesptiliones gi, darüber *netopiri : : : :
g 365c ^6 rot c ^' Vespello k ^^ uoich, foich ist keltisch, s. Zs. f. vgl. sprach/.
33, 279 / ^® lateinisch? ^^ Uestio i. darnach üestis *riza g 366** -^ Uestiturä g
-t~am i Vestitura k "^"^ von einer hand des xni — xiv jhs. übergeschr. p. darnach Vic-
tima *sirtua . . . Victor *vitez 367*> . . . uicus *vez 367^ g ^3 xjigor i -^ l. koni
-^ Uimen i ^e yi^atia ac Vinaria e. das dann folgende Vindemia cosumatio solim k
230c *>* = consummatio scli, vgl. Papias Vinderaia significat fine sseculi ^"^ dh. viola?
^^ Uirgultü i 29 ^j^^ context c '" l. gruoner ^^ Uirilis i ^^ Uiruical e Uir-
2 ical
uäcal c vi,ruical / Viruilcal k Uiriulcal i
MCLXXVal Glossae Salomonis
109
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 135
;tal
173^^ d lOQ^ f 408» sca-
2 phastel / 173^ saphestal e 175*^ sefe-
3 sUil c 179^ schafstal g 370» [c Vir-
4 uileal, e Veruecal]
5 Uirus eiter / 173^ [vgl. c]
G Uiseus mistel oder lim i 174* Viscum
7 *lepp- g SlO'^ [vgl. c zweimal]
8 Uisco glutine lim^ i 174* [c]
9 Visibilis* gesüenclicher i 174* gesicht-
10 lieber k 231^ [vgl. c]
11 Visio^ gisiuii i 174* gesiebt Z; 231^
12 Vissum^ vist c 179^ uist d 16G^ uist
13 i 174» wist Je 231'^ mist b 196* [c]
14 Vissio"^ visto k 231^ uiste i 174* [c
15 Visseo]
16 Vitellum^ tuturo a 174«^ ^utoro c 179^
17 tuttilin k 232* tituli * 174^ tituli g
18 37P ituli b 196^ [c]
19 Vitellum» tutili k 232* tutirle a 174^2
20 Tuterl 6 196^ tituli i 174« *slutek^o
21 ^ 371^ [c]
22 Uitis rebe i 174*^ [c ;?;z^;emaZ]
23 Vitreus^^ glasuariwer i 174« glaszuar-
24 bar k 23 2*^ glascopf ^371^ [c]
25 Uitrum^^ glas i 174« [c Vitrium]
26 Viuaeem^^ üblihe i 174^ lebliba k 232«
27 [c]
28 Viuarium^"^ erbi|lari k 232« erbilare i
29 174« berpilare a 174** wier^^ ^ ^80*
30 *ribniki6 ^ 372a [c]
Quecsilber 31
32
Viuum^"^ argentum *rtut^**
g 372* kecksilber k 232«
Uleus eiz i 174« [c] 33
Uliginosa rSz * 174^ 34
Uligo moz^» i 174^ [c] 35
Vlnus^o i^eijj^a Ä; 232^ beim i 174^ [c 36
Uligo] 37
Vltia^i bulft22 a 1741^2 5 ig^f ^ 255^ 38
d 167»^ 6 176« g 372« bulfbt / 174^ 39
bulfft k 232«! [c Ulnus] 40
Vlua Riet gras^^ a 174^^ rietbgrasz k 41
232^1 *roboze2* g 372« [c] 42
Vlula nacbt|eul k 232^ 43
Vluia^^ [auis i] bolz mucca c 180« boz- 44
mucca a 174^^ bolczmorga k 233* 45
bolzmukc? 167« bolzmuc e 176« bolz- 46
maie i 175* [e. Ullula c] 47
Ulula bolzmugie i 175* [c] 48
Vncinus26 bacbo c 180« baco k 233^ 49
backe ^ 175^ bac g 373^ baucb d 50
167^ bucbo a 174^* [vgl. d Ancones] 51
Unco curuo cbrumpeme i 175^ [vgl. c 52
Uncus] 53
Vucus^"^ [curuus. ancbora^^ cdg] sencbil 54
i 175i> senkil ^373^ [.i. c] sencbel^^ 55
c 180« d 167*^ 56
Vnguis^o nagel i 175« k 233^ [c Un- 57
guus] 58
Vniones^^ perolun c 180^ mergrieze i 59
175« [cd] , 60
^ scapbestal roi /, das 1 undeutlich d "^ übergeschr. g ^ vgl. Gll. 2, 17, 24.
699, 47 * Uisibil i ^ Uiso i ^ UissuM d Uissum i Uisum b ' Uissio i
^ Uitellü i Uitelliü g ^ TJitellü i Vitellem ab ^" übergeschr. g ^^ Uit" i
^"^ darnach Vitta *tocemce</371c ^^ Uiuacem i. = Gll. 2,17,12 ^* Uiuarium i ^^ im
context c ^^ übergeschr. g ^' Uiuum g ^^ übergeschr. darnach Ulm* *vaz . . .
Vlmus *vaz . . . Ulna *loket g 372^ ^^ das hiernach folgende Vlnar (Ulna c) muscula
c 180^^ g 372b ^ 232<i p 224a3 ^•5^ i^oZ lat. ^o xjlnus «. s^■c/ier falsches lemma statt des
vorangehenden Ulna ^^ Vltia] a aw5 0 a Ultia (?ei Vlcia b *^ ^m context, die gl.
im anhang (5. 48awm. 17) c "^^ rot a ^* übergeschr. g "^^ Uuia e Vlula k Ulula i
'^^ Uncin* i Uncinos g ^"^ Uncus c Unc* i. darüber *cluca g ^^ darüber *coti ^
*" Anchora .i. senchel mit Verweisung s zeichen am rande c '* Unguis i '^ Unio-
nes i. = Gll. 3, 406, 38
110
Alphabeti8(h Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 8. 4. 5. Zav. 135
1 Vnzeol^ uuideruuagi i 175"^ widiruuagi
2 Ä; 233''' widarwage a 175*2 Widar
3 Wage^ p 225^^ widirwage d 167^
4 widerwagc^ c 180^ vidVag^ // 374*
5 widergewage h 197'' [e]
6 Vocabuluin* ginemida /c 233^ binemide
7 i 175^ [c]
8 Vola tenar «175*2 tenr^ h 197^^ c 180^
9 *dlaim^ g 374*
10 Volema walhische pira. winigifta c 180^
11 [vglc]
12 Volucris wlluchuna 175*^ c? 167^ wlcunt
13 c 181* [c]
14 Uoluere piuagen' i 175® [c]
15 Volutabrum« sol a 175** h 197^ c 181^
16 p 225^1 sol rf 167^ ssol^ ^ 374«
17 gisel i 175^ [c]
18 Uolutabra *kalisce9 g 374«
19 Voluo^^ vuelzo k 234* uuelze * 175^
20 Vomer^^ [dictus i\ sech a 175** & 197®
21 c 181^ uuagensun i 175^ [d]
22 Vomitoria vurichelli a 175** ä: 234*
23 vvrichelli h 197® [c]
24 Uorago uuerue i 175^ [c]
25 Uoti compos^^ uuillerum ^ 175^ [c]
26 Vpupa^^ [siue opopa ili\ witehopfo ^* a
27 175^2 ß i8ie uui tihofphe ^" 176^
28 witehoffa k 234^ [c\
Vrbanus^^ dicitur qui in urbe habitat 1 29
(vel k) facetus gipraher^^ i 170'^ ge- 30
Sprecher A; 234« [c] 81
Vrbo^'^ phluges houbit a 175**^ ph^uges- 32
höbit^^ c 181® phlÖgeshäbit i 176^ 33
phlveges höbet h 197^' phlugishobet ^^ 34
g 375« pflÖgeshoopth d 168"^ phlugs- 35
haöaupht^o e 177^ phluges hopt^i 36
p 226*^ pflughaupt k 234« [c] 37
Vrceolus similiter emplin^^ c 181® 38
Vredo23 kihege^* c 181® kibege a 175^3 39
brünido k 234« prunnide i 176'' 40
[vgl. c] 41
Vrina25 harn i 176« Ä; 234« [c] 42
Ursus bere i 176« 43
Urtica nezzil * 176« [6^ 44
Usya *suinice26 ^376^» 45
Usque quaque per omnia ub^eaP'^ i 176^ 46
[c Usque] 47
Vsurpatio^^ nominatio presumptio usus^® 48
geuuoneheit i 176*^ gewonheit k 234*^ 49
Utiliora piderbe i 176® 50
Utor niuzze * 176^ [c] 51
Vuarniones^^ reinun a 176*^ k 235^ 52
Reinun h 198® reinen i 176^ rei ni- 53
scer c 182^ 54
Vuandalus^^ id est uuinid k 235^* i. 55
winid i 176^ winit a 176*^ h 198® 56
* nzeol i Unzeol g ^ Widar Wage mit kleinerer schrift nachgetragen p ' im
context c, übergeschr. g * Uocabulü i ^ ühergeschr. h ^ übergeschr. g '' l.
piuegan ^ Uolutabrum g -ü i ^ übergeschr. g ^" Uolo i " darüber *lemes
g 374c. XJomer i ^"^ darnach Vox . . . son^ *hlahol g 375* ^' Upupa gi, darüber
*wded g 375^. Vpuba ck ^* im context c ^^ Urbanus i ^^ l. gispraher ^"^ Urbo
ci ^^ im context e ^^ phlugishobet] am ersten h radiert g ^** mit blasserer dinte.
dasselbe oder ähnliches am rande ausradiert, das veriveisungszeichen über Vrbo noch
vorhanden e "^^ phluges hopt mit kleinerer schrift nachgetragen p ^^ similit über-
geschr., emplin im context c. darnach Ur *tur g 375^ ^^ Uredo i ^* im context c.
l. kiheie, kiheige ^^ Urina i. darnach Vrna *ozude 375^ . . . Vrsa . . . informes *medve
dice 376* g ^e übergeschr. g *' ub'eal] a aus 1 corr. i. l. ub*al. = Gll. 2, 180, 43.
197, 44 28 Us'patio i "^^ vsus k. darnach Vsus *suicsai g 376'' '" Uuamiones i
Wamiones b Auarniones k, = Gll» 3, 669, 10 ^^ Uuandalus e -P i Wandalus bcg, dar-
über *zlo uenin g
MCLXXVal. 2 Glossae Salomonis
111
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 135
1 c 182^ wind d 168*^ e 178« wint g
2 378*
8 Vuantoos^ wan^ b 198® hantscoch *
4 176niaiitschuch k 235^
5 Vuannas^ luianna i 11 (j^ k 235^
6 Vuangas"^ houuii i 176^ huuun k 235^*
7 Uuidus ueizter i 17G^ [c]
8 Uulgus smaliut^ i 177» [c]
9 Vulpes'^ luilpecula fohe i 177^ fuchsa
10 k 235^ [c]
11 Xenium oblegP ^378^ oblege a 176^^
12 p 227^3 Oblege b 199* oblei * 177<^
13 k 236* obelei d 169« [c^ Xenia]
14 Ydromelum ephiltranch b 199^
15 Ymbrices scintiP ^ 381»^
16 Ymnarius^ imnare k 237^ ymnere a
1771»* p 228^>3
27
Zaba kisarwe c 184^ kesarwe d 171*^ 28
/* 420^^ gisarauue i 179* gisaraue /c 29
238» kiserwe^^^ a 178** j; 229i'i Gi- 30
serwe b 200^ gserba g 383* [c. Zab- 31
ba e] 32
Zelotipia^i inziht^)200^ inzihtiga a 178** 33
inzihtige i 179* [i;^/. c] 34
Zeta cellai2 ^ ^yp ^ ^gO'' ä: 238* zella 35
i 179t> [(i] 36
Zizania ratin A; 238* raten * 179^ 37
Zodiacus *zuori3 g 333* 38
Zomentum zechaa 178^^^ 229^^ zeiecha 39
k 238^ zicba^* c 184^ zicha. *paula- 40
ka^s g 383^ zieche b 200^ zieche i 41
179b ziech d 171^ e 180« [cf^e] 42
2. Zweites Glossar.
17 Abolere uertiligen i 179® [c. ?;^/. al
18 Abolet]
19 Abominatus |tsamer^^ i 179® [alc]
20 Abruptis^*^ per uim ruptis stethalen^^
21 i 179® [c. vgl. al Abruptum]
22 Accentor persuasor lutnusside^^ i 179^
23 [vgl. al Accentus]
24 Acerra mensa uuirochuaz i 180* [alcc?]
25 Acerbitas pittire i 180* [vgl. c Asperi-
26 tas]
Acidus hantager A; 239*^ hantig' i 180* [c] 43
Acuale^o ecchiPi d 172^ f 4.23^ ecchel 44
i 180^ ecchol k 239^ echil c 185^ e 45
181® ekil g 385® [e] 46
AccumuIo22 huffon k 239^ huffo d 172^ 47
höfo c 185^ hufeo e 181® huffen * 48
180^ ihchufe g 385® [c Acumulo] 49
Accusatio rougunga^^ ä; 239^ [vgl. c] 50
Admonitio^* manunga k 240® manunge 51
i 180® [c] ' 52
* Uuantaos i ^ züoZ nur anfang von wantos b ^ Uuannas i * Uuangas i. =r
Gll. 3,657,33 * dh. smähliut? ^ Uulpes i ' übergeschr. g; echt? darnach Ydra
*ye8cer 380» . . . Yris *duha 380^ g * übergeschr. darnach Ypocte. simulatores *licemer-
nici g 382^ • Ymnarios k ^° kiserwe] kiserw rot angemalt p ^^ elotipia i Zelo-
ripia b ^^ im context de. vielleicht lateinisch gemeint ^^ übergeschr. g; echt?
^* im context c ^^ beide Wörter übergeschr. g ^' der anfang abgeschnitten i. l. leit-
samer " bruptis i ^^ l. stechalen, s. Gll. 1, 193, 15. darnach Abundantia *obili g
384c ^8 die gl. hier offenbar zu einem falschen lemma geraten *" Accuale i
** im context f " Acumulo de *' l. ruogunga. darnach acus *pazdere . . . Aüagia
*pz]oue g 385c ^^ darnach Adolescens *iunose g 387»
112
ÄLriiAnETiftCH Geordnete Glosbare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Znv. 112
1 Adsuit ^ zfigitiut^ / 181'> zuogitint k 24 1^
2 [al^'l
3 Adultoratuin vorlogen c 187* feiiegeii
4 i 18P
5 Aedificatio gezimber i 18P [cj
G Aemulus gelle i 181*^ [6-]
7 Aer lust^ -i 181^
8 Aflfiimen* [affabilitas i\ gisp''achi c 187^
9 gi spräche d 174^ gispche e 182^ i
10 182b [al Affabilitas]
11 Affectu-^ [studeo ik] vuillo 7^242^ willo
12 e 187^ uuille i 182^ wille d 174^
13 e 182^
14 Agrestis uuilder i 182*^ [alc\
15 Alnus *olse6 ^ 392^
16 Altercatio strit * 183* [al Altercatio-
17 nes]
18 Anfractus umbisage i 183® [c\
19 Ambrices ^ latton c 189*' latten d llb^
20 latte n e 184^ latti« ^393«
21 Amnis ahe i 183^ [al]
22 Amplexus halset i 183^ [c. vgl. al Am-
23 plexor]
24 Angit^ bedwinget i 184*^ [al. Anget c]
25 Animositas . . . temeritas michel müt i
26 184^ [vgl. c Animosus. d]
ApricuB calor smargaz^® sumerhizza^^ c 27
1 90« 28
Archimargirus ^^ [.i. princep« cocorum i] 29
truchsazzo c 191" truhsaze a 184«^ 30
truhtsaze * 185® 31
Area *humno^^ g 399^ 32
Aree proprie dicitur locus uacuus ubi | ubi 33
triturantur annone^* tenne i 185^ 34
Armonicum coniunctum conueniens con- 35
sonum luthnussida Ä: 245*^ lutnusside 36
i 186** [vgl. alcd Armonia] 37
Arrogans romiger k 245^ rumiger 1180^ 38
[c] 39
Arrogantia superbia iactantia petulantia 40
rumisal i 186^ [alc] 41
Arundo ^trezt^^ g 400« 42
Aspera hantigiu iracunda sarphiu^^ i 43
186*^ 44
Calciat^'' calcem ducit schuchot^^ A;248^ 45
suhet i 188^ 46
Caper hoch i 188® [e] 47
Caprone^^ manen equorum iube c 193^ 48
Castimonia reine i 189^ [bß] 49
Catheita^ö doctrix lere i 189« [bc Ca- 50
thegita] 51
Cateplectatio^^ wizi i 189* [b Cataplec- 52
tatio, c Cateplectio] 53
^ Adsint k "^ l. zuogisiut ^ l. luft. darnach Aes *med 389^ . . . Aestus *znoy . . .
Aetas *wek 390* g * Affämen c ^ l. Affecto. darnach Agnat^ *priuz ni g 391»
* übergeschr. g; echt? '' Ambrices c. = Imbrices * übergeschr. darnach Amenü
*priyemne g 394«' ^ darnach Angor *vsest g 395^ ^" über Apcus c. Z. smnargaz?
^^ im context c ^"^ Archimargyrus a rchimargyr^ /. l. Archimagirus = dg/j/ndysigog
^' übergeschr. g, schwerlich echt ^* darnach Armillas *oplece g 400^ ^^ überge-
schr. darnach Arcx *hrad oztrosni 400^ . . . Asciola *zekira 401* . . . AvaRus. auid^. ra-
pax *hrabiui 401^ . . . Augur *ptacopwce 402* . . . Auitariü *nadeliboh (11 auf rasur) . . .
Aureax *vozatay 402^ . . . Cadau^a *mirchi 405^ g ^^ _ qh 2, 407, 44 usiv. 545, 40
und 2, 627, 7. 636, 43 ^' Calceat k ^« l. schuohot. darnach Camelis *velb blud
406» . . . Cantar» *com 406^ g i" darüber *chupririi g 406^. darnach Carü hl. amat
*lubi . . . Casa *chise . . . Casta *cista g 407* ^^ l Cathegita mit k 249^ "i i Ca-
taplectatio. darnach Caude *ch vosti 407^ . . . Cauillum *potupa 407^ g
i
MCLXXVa2 Glossae Salomonis
113
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw.
1 Caule^ chluso / ISO^^ \bc]
2 Cerebelluiu ccrebmni^ hirui j) 241^'^
3 hirne 6? 181*^ hirii a ISl^^ [v(jL a\
4 Cerebruin]
5 Ceres ^ inuentrix frumenti. fruges chorn
G / 189^ [alc]
7 Cespis Mirii* (7 410»
8 Cctauca^ taha^ a 188^1 c 195^ d 181^
9 e 190" g 410^ k 251» p 242»^ tahe
10 i 190»> [c]
11 Cicero a legumine quod est cicer chli-
12 hurio.^ eo quod habeat rotundaiii fa-
13 ciem sicut cicer gisloch i 190^
14 Ciclade^ cbemis^ c 195^ d 182« ^412»
15 p 242b3
16 Cicendela^^ gleimo^^ c 195^ Gleimo d
17 182^ gleima 188^2 *sseratek. Glimo^^
18 5^ 412» [vgl. al Cicindalus]
19 Cidaris^^ [caput exornat 2^] buot^* a
20 188^3 p 243»2 h^uot d 182« boiit e
21 190? hut c 196» [bc Cindaris]
22 Cignus elwiz i 191» *labut^5 g 4.12^
23 [bc]
24 Cillum oucpra d 182^ ocbra cl96« [vgl.
bc Ciliuni] 25
Cimex^« wantlüsi'^ c 196« wantlus d 182^ 26
vantlusi'' ^^ 413a [^;. Cymex al. ^y. d\ 27
Ciminum *kemin^^ r; 413» 28
Circiimm^^ rizza c 196^ rize i 191« [^) 29
Circino. vgl. al Circinna] 30
Circumlator^o rizzari i 192« [bc] 31
Cisteriia piizza c 197« buzza i 192*^ 32
Citonia^i chutini a 190»^ |9 244^^ ^hu- 33
tina22 c 197« d 183? kötina g 416» 34
cbutiM e 192» 35
Citisum23 zepbo c 197« zepphe i 192^ 36
[bc Cytbisum] 37
Clamor nauticus. celeuma schefFart^* c 38
197? [d Celeuma. c Chelidris] 39
Clamosus dictus quasi calamosus^^ lüt- 40
reister i 192^ [bc] 41
Claua cholbo. 1 stanga^^ c 198» cholp. 42
l stang a 190»^ stange 1 cbolbe i 43
192^ stanga vel cholb k 254« cbolbo 44
d 184^ cbolb 6 192*^ cbolp^^ p 245»^ 45
*Remdih25 j^ol^o ^ 417» [vgl. bc 46
(;?;i«;e«ma/)] 47
Clauis dicta sluzil i 193» [bc] 48
* darüber *oucin g 407^. darnach Cecus *slep . . . Celebs *chlast 408^ . . . Centu-
peda *stonos ka 408^ . . . Cepari® *ceb u lar . . . Cereaba *osenki 409^ g ^ cere-
brvm a ^ eres i. darüber *siua g 409^. dann Cerimonia *obredi . . . Certain *potca
409^ . . . Cerberü *san . . . Ceruisia *piuo . . . Ceruus *ielen 409^ . . . Cesaries *kecsice
4103' g * übergeschr. darnach Castus *pazzec g 410'^ ^ Cetäuca c Cetauca 2^ ^ «^w*
context c, rot angemalt p ' l. chihurie ^ Cyclade dg, darnach chemis radiert d
' im context c ^'^ Cicindela d Cicendula a " im context c ^^ die gll. über-
geschr. mit verschiedener dinte g " Cydaris de ^* rot angemalt p ^^ übergeschr.
darnach Cilia *razzi . . . Ciliciü *wrete g 412^ 1« Cymex cd ^' im context c,
übergeschr. g
18
übergeschr. darnach Circines *crusidla g 413^
ircino i, vgl.
Gll. 1, 612, 47 usw. darnach Circulus *cruh g 414a 20 i Circulator, vgl. Gll. 2, 389,
19 usiv. darnach Circü timpora *scrane 415^ . . . Cistella *scr ine 415^ g ^^ Cytonia d
Cytoma e "^^ im context c "^^ Citicum i. darnach Clamis *kirz no g 416^ ^* l.
schefsanc ^^ darnach Ciaritas *ozueta g 416^ ^^ die gl. im context c ^' gelb an-
gemalt p "^^ übergeschr. g, kaum echt, die dann folgenden gll. Clauaca (Clauata dgk,
t aus ?c corr. d, Clauarea e) burca (b rot angemalt p brucc^ ?). Clauia (Clania e Claua//)
borda {rot angemalt p bordde i) a 190^* c 198» d 184c e 192<i g 417* ^ 193* k 254^
p 245*2 enthalten nichts deutsches, vgl. Burca clauaca j; 46^^^, cloaca k 25^» usiü.
Althochdeutsche glossen IV. 8
114
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 122
1 Cloptus^ tiup c 198i>
2 Clinici^ lidicharter» c \m^
3 Clipsidra* oiiei i lOS'^
4 Cogniueo^ niplun d 185» niplan k 255'^
5 niblun cl98^' nibilin a 191»^ ^240^^
G niphen i 193^ niuelo ^r 419* [c Coo-
7 gniueo]
8 Cohum. lorum. quo temo buris hovpit-
9 pflogs (hovbtpslugs c) coniugio^ co-
10 pulatur'^ c 198^ d 185» lorum .i. zu-
11 gil l 120^
12 Colirida^ povchbrot. vochanza^ c 199^
13 ptrinch. praceta. modicus triangulus i
14 194b [vgl. c]
15 Colostrum 10 biest^^ g 420* bist c 199^
16 pihst d 185'^ [cd Col(l)ustrum]
17 Colpus puosum c^ 185*^ buosvm c 199^
18 Colum rocho c 199^ röche e 193^ rocke
19 d 185^ *prezliceii g 420* [c Colus]
20 Columba spiritus sanctus^^ tube i 194^
21 [c]
22 Conpascuus^^ ager trata c 199^ c^ 185^
23 tra te e 194*
Contignum^^ mager pacho c 200* Mar- 24
garpache d 186* magerpa ch e 194^ 25
Crumena *opazek ^^ g 422^ 26
Depubem^® spÖnnevarh c 201 ^ spunn 27
varch^"^ g 424^ spene varh d 187^ 28
spun uarh e 195^ 29
Ferocia iracundia^^ crimmi i 198^ [c] 30
Fidicula seite i 198*^ [c Fidicule zwei- 31
??2a/] 32
Figo 19 stecho^o c 203« steche c? 189^ 33
i 198« A; 262^ stech« e 197« sticho 34
g 430^ [alc] 35
Figulus^i hauanari a 195*^ ^ 198« k 36
262b j) 251^1 havenare ^189« haue- 37
nar e 197« [c] 38
Filantropos genus herbe. ^^ quam latini^^ 39
lappam^* i. chleta (cletto c chletta d) 40
uocant a 195*^ c 203« d 189« 41
Filum^^ uadem a 195*^ vadem e 197« 42
uadim 6^ 189« fade i 198« fadan /t; 43
262b fadme ^251^^ *nit26 ^430^ [c] 44
^ = Cleptes. darnach Cleros *hrebi . . . Cleros *hrebi . . . Gliben *copriua g 417^
^ Clinicus und darüber *losezni g 417^ ^ l. lidischarter * darnach Cloace *rom
. . . Clunabulü *bodecc 417c .. . Coclear ^lisice 418* . . . Coccü *cirw . . . Cocum *cuchar
7 pistorem *pecar 418b . . . Cognat^ *priuzm 419* g ^ Cogniuero g, rasur von 1. zu
connivere "sich verfinstern , von sonne und mond gehraucht ^ l. cum iugo, s. Pauli
Epit. Festi 39 ed. Müller "^ colligat" d ^ darüber *podplameiiice ^ 419^ » ^q.
chanza im context c ^° Colestrum^ ^^ ühergeschr. g ^^ darnach Comipedes *puta
g 421a 13 Compascuus d. darüber *obec g 421b. darnach Consiliü *swet g 421b
^* vgl. Contignum frustum carnis cum septem costis demptum k 257b. darnach Conuallis
*vuall . . . Conuent^ *znem 421c . . . Copona *kircma . . . Cori^ *vzne 422* . . . Cotumix
*prepelice 422b g ib ühergeschr. g; echt? darnach Cytherea uen^ *lada 423« . . . De-
curiones *dezzetmci 424* . . . Delinqre *hiriti 424b g le Depube c ^"^ ühergeschr.
darnach Deus *boh 424^ . . . Dies *den 425* . . . Dorsum *chirbet 425b . . . Equestre.
es qd equiti *komonniku dabat'' . . . Equus *kon komon 426« . . . Evmenides *lutice
427« . . . Exta *drob . . . Extraneus *prislec 428* . . . Fama *pouest . . . Famella *zluch
. . . Familia *celed . . . Fana *chrami 428« . . . Faui *sti . . . FebRvarius *vnor 429* . . .
Fedus *vmluua 429b g ^^ darnach Feronia *zuo ba 429« . . . Fessos artus *vdi . . .
Fictile *creha . , . Fida *stru na 430* g ^^ darüber *stehu g ^^ im context c
^^ darnach rasur d '^'^ herbe cd ^^ latine d, e aus i corr. ^^ lappa a ^^ dar-
nach rasur d. Filim oder Filun e ^^ ühergeschr. g
MCLXXVa2 Glossae Salomonis
115
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 122. 124
1 Fiiulit [cliuiclit ik] spaltit^ oder clivbit
2 c 203« chliiibit i 198« chluipit /j2G2^
3 [bc]
4 Flagitat reposcit expostulat exigit^ eua-
5 datiir uuettot / 198^ uuettor c 203^
6 [bc]
7 Flauus^^ rubeiis ualuuer / 199'^ [e Fla-
8 uumj
9 Fliictu iiifluzze* a 195»^^ i 199^ k 2G2^^
10 ;; 251i>^^ influz c 203^ ifluz d 189«
11 Fluentum^ gifluzzida a 195»* c 203^' k
12 262^ gifluzzide^ p 251^^ gefluzzide i
13 199* \c\
14 Frondeum lovpin'^ i 199« [t'^f/. alc Fron-
15 deus]
IG Fuga celeri^ discessu. cursu. uelocitate^
17 fluth ?; 199« Ä: 2G3« Flüth^V 252»^ |-^-|
18 Fungor ^^ [utor i vtor k] nivzzo c 204'>
19 niiizzo d 189^ nuizzo k 2G3^ niuzze
20 e 198^ i 199«
21 Gemursa^^ toumadoi^ d 190« /' 469^
22 tonmado c 204^ tonma de e 198«
23 Genius^* stetigot c 204^ f/ 190"^ * 199^
24 k 264» ^ 252^3 stetgot e IW stedegot
25 g 433b [^i]
Glans eichulla 7; 253»^ ecbila k 204^ 2G
cicbil a 19G»* echil^^ c 205» a^cbil 27
d IW achil c 198^ *seludi6 g 434a 28
[r?c?. vgl. al Glances] 29
Glomus^^ in sacris crustulum kimbi ^^ 30
c 205» dlW c 198^^ A; 204^ ji 253«^ 31
cynibi g 434» 32
Gloria 1» ruom i 200^ 33
Gubernacula rithtunga^^ k 2G4« rihtunge 34
i 200^^ 35
Gurgulio^i engirinch k 2G4^ 36
Hausorium^^ scepfiuaz a 196^^ j? 253^^ 37
scepfivaz d 190^ skepfiuaz k 264<i 38
scheffevaz c 20b^ scephuaz i 200^ 39
sephvaz g 435» scbenuaz^^ e 199^ 40
M _ «
Hec colus^* chonachla .i. rocho^^ d 191» 42
6 199^ ^253^^ chonacla. id est rocho 43
k 264*^ chonacla .i. rocho ^^ c 205^ 44
chonacha .i. Rocko^^ a 196^^ *prezli- 45
ce^'' chonachal .i. roccho g 435» eho- 46
nagel .i. racho i 200^ [c] 47
Helii ella27 holera minuta c? 191» e 199« 48
i 200« k 265» 49
Hinnio^^ uueion p 253^^ vveion g 435« 50
* = Gll. 2, 218, 3 usiü. 634, 31. darnach Fines *meze . . . Finis uite *conec g 430^
^ exigit c ^ darüber *plaui g 431». darnach Fletus *plach . . . Floriha *queten g
431* * ?-o^ angemalt p. =z Gll. 2, 17, 55 ^ Fluentu a ^ rot angemalt p. dar-
nach Forum publicum *tirh 431^ . . . Fringilla *pencaua 431^ g '' übergeschr. i. dar-
nach Frugalis *pilzni g 431^ « celebri k " darnach rasur d 189g. in g sodann
Fulm *vatra 43 1^ ^^ rot angemalt p " darnach Furuü bouem ^wraui vol . . . Fu-
stis *dir cole 432* . . . GalH cant^ *curopene 432i> . . . Genium *bose 433» g ^^ dar-
über *podlomek g 433^. Gemusia e, s aus r radiert ^^ toumado] a aus ?o corr. d
^* darüber *setekk g. Genivs d. darnach GenitaH aruo .i. uulua *kcpp 433^ . . . Gimnus
eni df exercitatio *cwik 434* g ^'^ im context c ^^ übergeschr. g; echt? darnach
Glarea *scerk . . . Glauconia {l. Glaucoma) *belmo 434* g ^"^ Glob" g ^* im context
cde, gelb durchzogen p ^^ darnach Glos *zwezt 434* . . . Grando *hrad . . . Graue
*teske . . . Greges *stada 434^ g 20 _ q^ i^ 523, 29. 2, 201, 12. 279, 5 '-^ dar-
nach Gurgustiü *salase . . . Hanula *ceridlo g 434^ 22 ausou i "^^^ rot e ^* Hec-
colus c Heccolus deik Hec colus gp. r= Gll. 2, 364, 3 '^'^ die gl. im context acde
" übergeschr. g; echt? ^7 ^^^^ context de. ella lateinisch? CGL 3, 590, 32 elenion ella
2* innio i Hinnion g
8*
116
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 124. 125
1 vveion^ a lO?«^ c 205^ d 191^^ vueio
2 k 2G5b uueien i 200^ wein e 199«^
3 [al. Hinnion c. -z;«;/. 6/ Hinnit]
4 Hospitalis^ gastlomor /c 2G5^ gastlumer
5 2 201» gast geben 3 g 435^ [c]
6 Humanitas* mennisei a 197*^ men-
7 niski^ p 254*^ menniki /c 265^ men-
8 niske i 201^ mennischeit ^ c 205^
9 menisgeit'^ g 435*^ [c]
10 Idolium abgothus^ d 191^ 6 200^ k 206^
11 j3 254^2 abgoth^ i 201^ [?;^/. alc]
12 lecur^ lepara A: 266*^ lebara a 198^^
13 leba i 202» lebere c? 192« leber e
14 200« [cd]
15 lUiuies^*^ a gula dicta unsuber ^ 202»
16 [vgl. c Illuuies]
17 Incendium inzundida^^ a 198»^^ 255»^
18 inzuntide i 202^
19 Ininiicicia fientsceft i 202® [c]
20 Inporcitor . . . Porca *meze^2 g 440^
21 Insipere . . . obsipa puUis escam *pzpi
22 ku rencom^^ g 440^
23 luridicus e sago i 203^ esago k 267^
24 [c]
25 lus iuris ^* prod (Prod^^c? prot e fehlt p).
26 inde iussellum^^ iussal (ius sal e)
c 207»> d 193« e 201» i 203^ k 267^' 27
p 256**^ iuris, inde lussil. lussellum 28
g 4:4.V [c] 29
lusiurandum iuramentum eith k 207^ 30
[vgl. c Ius] 31
lusquiamum ^'^ bilisa a 199** k 267^32
pilsa d 193« e 201» bilise i 203'^ 33
bils^^ p 256^3 *bleni» bilse ^ 44 P 34
[c] 35
Lacertus^® anguis egideh«|he i 203« [c^ 36
Lacertas, -a] 37
Laterculi latta c 207^ d 193^ * 203^ 38
k 261^ latnn^i ^ 442« [c] 39
Lauacrum22 päd i 203^ Ä 267^ pät^» 40
41
42
43
44
45
c 207^ [c]
Licisca** bracche i 204^ [c]
Lichnus cherze i 204^
Lingua sapientia züge i 204^ [c]
Lucar wrstat^^ g 443c [i^gi alc]
Mandrinum^e hirti^'' a 200^2 c 208^ 46
hirti j9 258^^ hirci k 269^ hirtei205» 47
.i. hyrte g 445^ hirt d 194:^ e 203« 48
[c] 49
Manphur28 gruz29 a 200^^ c? 195» g 50
^ ^m context c ^ Hospitales </ ^ ühergescJir. dann im context *hoste., der punct
auf rasur von s {die gl. lautet Hospitales hostes perduelles) g * Humanitas i. darüber
*chlouecstue g ^ menniski] menn rot angemalt p * im context c "^ darnach
lanue *vereie 436» . . . lanuariü *leden 436^ g ® im context de. darnach Ydra *san g
437a 9 ecur i ^® l. Illuuies mit Tc. darnach Inbecillis *cliuori g 438^ ^^ rot
durchzogen p. darnach Incilla *struha 438^ . . . Inferie *trizna 439^ g ^2 übergeschr.
darnach Inquilin® *domouiti g 440^ ^^ die gl. übergeschr. darnach luges *srassi . , .
lunctura *paz 441 a . . . Poete aut iimonem iouis sororem *perunoua . . . lupit* *perun
441b g 14 iutis Je. l. iussis ^^ Prod] d aus t corr. d " iuscellü i iustellum k
iusellü p ^"^ lusqamv a lusqulamü p ^^ daneben am rande von einer hand des
XIV jhs. .i. pilsen p ^^ übergeschr. g ^^ darüber *iescer g 442». darnach Lancea
*hrale g 442^ 21 j^ latun 22 darnach rasur p 257»3. Lauachrum c ^^ im context c.
darnach Leuir *ssure deuer g 443* "^^ darnach Littores *palicsnici g 443^ ^^ über-
geschr. g. dh. vürstat. darnach Manceps *plenik g 445» ^'^ Mandrinum : : : : d Man-
drinim g. darnach Mania *zerr . . . Manius *ranu sec g 445^ ^7 ^^^^ context c
2^ Manph, dazu ur am rande e Manphür c Manphut g ^^ übergeschr. g
MCLXXVa2 Glossae Salomonis
117
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Ztr. 125. 12G. 127
1 4451^ /.• 2G9^' gruz^ (' 208« gruz i
2 2U5* gruze c 203^ [alc Maiisur]
3 Maiiubrium^ helza^ a 200^* c 208^^ d
4 195b i 2051» k 269*^ hilza (j 445«
5 Massa saiiianthasti ^ c 208^ rf 195^ i;
6 258^^ saniaiitasti <; 445^^ samaiihasti^
7 e 203« sanianthaffti k 269^ samant-
8 hilft i 205b [c]
9 Mastruca quod lingua sardoruni sagum*
10 dicitur^ hadai-a l (vel k) filz^ Ä; 269^
11 p 25S»'3 hadera 1 filz'^ c 208^ hadere
12 7 filz / 205b::::::8 vi filz'^ d 195^
13 [c]
14 Matricida müterslekko a 201*^ nivotre-
15 slekke^ p 259»^ muterslecche i 205«
IG nmtersleko ^^269*^ materslekko d 195«
17 matersl ecco e 203^ mutirslahe ^^ g
18 44Ga [c]
19 Mensale ^^ tisclachen d 195^ tiscl achen
20 e 204* diselachen i 205« tischlach
21 k 210^ [c]
22 Millus *oboiek^2 g 447c
23 Mioparo genus nauigii sceph^^ i 206*^
24 Monomachia einwige^* a 201^* ^ 260«^^
25 emuuige k 211^ einwich ^^ c 210* d
26 196*^ e 204^ g 448^ [c. Monarchia
27 d]
28 Mucia^^ ambleza a 202*^ amblez^'^ p
2G0''»2 aniplezai« c 210»^ g 448^' am- 29
plaza d 19G« /c 271»» amplaze^» i 20G^ 30
amplasis ^ 204^ [alc] 31
Mulcariuni uas in quo mulgentur pecora 32
•i. mulctruni Meska^® g 448« 33
Mustricula leist c 210« 34
Mutinus^i hamaler a 202^^ i 207* k 35
272* p 260^3 hamelar e 205« harne- 3G
ler22 c 210« d 196^ hanulere g 449« 37
[c. vgl. al Mutilum] 38
Nassa ru ssa e 205*^ ruissa d 19G^ 39
ruhsa^^ c 210^ g 450* 40
Natantes^* suimmenta d 196« swimmenta 41
a 202^1 suimmte p 261*^ swimmte^^ 42
c 210^ swimmente i 207* sviminte 43
^ 450* swimment e 205*^ swimmet k 4:4:
272* [c] 45
Nietare cinnum (signum p) facere .i. (id 46
e k) oculo annuere^^ .i. winchan k 47
273^ .i. wichan jt? 261^^ .i. winchen^'^ 48
c 211^ d 197« e 206^ i 207^ [c] 49
Nidus nest A; 273^ [c] 50
Ningit sniwit k 273^ swinit^» ^ 211« 51
snibit a 203*^ ^ 262*^ snigit^« g 52
452* [c] 53
Nouale niulente i 208* [c. vgl. al 54
Nouales] 55
^ m context e
' darüber *rucoiet ^. Manubv c ' zm conUxt cde. l. samant-
hafti * saga dk ^ aus Pompei Comment. p. 284, 22 Keil ^ filz rot durch-
zogen p '' die gl. im context cd ^ wol hadera ausradiert d ® mvotreslekke]
mvotreslek rot durchmalt p ^° darnach Mauorte *suatouit 446b . . . Meditulliü *stredo
zeme 446<^ g ^^ Mensale i. darnach Mercuri^ *radihost am^cib* e dict^ *wnukk kirtow
447a g 12 übergeschr. g ^^ sceph nauigii ^. darnach Monile *sponca g 448^
** rot durchzogen p " im context c ^® Mutia c Muscia g ^"^ rot angemalt p
^^ im context ce, mit kleinerer schrift e ^® oder antplaze i ^* übergeschr. ; unter
dieser zeile, der letzten der seite, grofse rasur g "^^ darnach rasur d ^^ im con-
text c. das dann folgende Naite natte (Natte vi nauce k) appellantur fuUones i 207* k
J tes
272a ist lat. ^' übergeschr. g ^* Natantib; c "^^ im context c. darnach Nerui
*tetiui 451b . . . Nex *hlaua 451c .. . Nicromantii *cirnocnisnici 452» g ^6 annuere] u
aus corr. d ^"^ im context cde. = Gll, 2, 162, 3 ^^ im context c, übergeschr ^ g,
= Gll 2, 639, 56
118
Alpiiahetiscii Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. 7jw. 127. 128
1 Nuhilai-i scoph (j 452i> scopf^ c 2\V
2 (l V.)V G 206^ i 208» scops p 2G2»2
3 scopff k 273« M
4 Nubo nupsi kihivvo'^ p 262»'^ ich ke-
5 hiwo* c 211^ kehihe i 208^ [cj
G Numellus *ianna^ g 452*^
7 Obripilatio chalauiia h 274* chalawa i
8 208« chalaua a 203^^^ g 453b ^ 262^^
9 chalwa« c 211'^ chalua d 198» e 206^
10 Obrizum uparguldi i 208« [c]
11 Obsitus obsessus .i. undique insidiis ual-
12 latus "^ biuanganer k 274* beuagener
13 i 208« [c]
14 Offocationem ^ dempfimga a 204*^ dein-
15 pfiinga^ g 454^ demphunga d 198*^
16 k 274« p 263'-^^ dephunga^^ c 212<^
17 temphmiga /" 490« templiunge i 208f
18 temphun e 207^ [d t'^/. c\
19 Olores elewiz^^ * 209^ [vgl. alc Olor]
20 Opiza^^ [grece ik] genus seminis. ^^ la-
21 tine pisa .i. areweiz^* d 198^ i 209«
22 .i. areuuezi* e 207^ •^- arewez^* c212^
23 id est erwisz k 275^^ [c]
24 Opupim^^ huppupa^^ witehopho^'^ c 213^
25 Witehophe g 456« witehofphe d 199*
26 witophf 6 207s
Organum homo^^ kihellanus sida /»:275^ 27
kihellenusside i 209« kihellus sida c 28
213b g 456^ kihellussida^^ e 207^ 29
p 264»^ kihellv« sida^» d 199'^ [c] 30
Ortestra.^^ locus in scena lobe i 209® 31
Ostentum ostentatum oicziunigaz k 21d'^ 32
[vgl. c Ostentus] 33
Paliurus^i cletta c 213^ k letta (klecta 34
d, fehlt ikp) herba spinosa. hoc est 35
zura22 d 199« e 208«^ i 210» k 276i> 36
p 264^1 37
Palpo cecus^^ qui semper palpare solet 38
l (ul e vi ad vel k) für qui in tene- 39
bris^* palpat 1 uiualtra p 264^^ ul 40
(1 c) viualtra25 a 205»^ c 213^ vi 41
uivaltra25cn99^ ul uivalt,^a25 6 208*^ 42
1 uiualt ^ 210^ vel veiualter k 276« 43
[c. Palbo al] 44
Paludamentum sarroch i 210^ 45
Paludes mos i 210^ 46
Palumba^e heitube i 210^ [c\ 47
Pangere. figere. unde plante *pzada2'' g 48
458'
49
Panus^s spuolo29 a 205^1 c 213^^ d 50
199g Ä; 276^ p 264^3 gpOj ^- 210^ 51
^ darüber *stoh ^r ^ ^■m context de ^ rot durchmalt und schioarz durchstrichen
p
im context c
ühergeschr. g ^ im context c
'' darnach Obtutu *obezre-
^ Offocatione / " dein-
nem . . . Occasus *zachod 45 3« . . . Octob^ *ruien 454» g
pfunga] p aus f corr. g ^^ im context c ^^ = Gll. 2, 681, 42 usiv. das hiernach
folgende Opilago (Oppilago gp) curcilla {im context cde) c 212g d 198^ e 207e g 455« k
275b p 263^2 [Sal. d] ist nicht deutsch, vgl. Curcilla opilago k 44» p 63^3 und Circinus
Diefenbach 121^ ^^ Qpizä c ^^ semini» e semi,nis i ^* im context cde ^^ die
gl. nach Osiros anm. 20 g ^^ hupupa g hvpupa übergeschr. c ^^ im context c
^^ wol verstümmelt aus homofonum r=: 6/z6(pcovov ^^ im context de, k i'ot ange-
malt p. darnach Ornamta *ocrazi g 456^ ^o i Qrcestra. darnach Osiros *ztuor g 456^
^^ Paljiurus c Palior" i Pahoros k Palliurus p -^ iin context de. nicht deutsch, vgl.
CGL 3, 541, 51 Panatros. idest zura, Papias Palliurus hserba asperrima & spinosa hoc
est zuratuzita und Matth. Silv. zurus .i. paliurum ^3 ^^^^ qh^ 2, 160, 8. cecus d
2* tenebris e ^^ im context acde ^"^ das dann in k 276« folgende Panariü excipu-
lum kpe|mactpa ist griech. = xQei^idaxQa (KPemactPa i 210^, KPEMACIPA c 213g p 264^2)
^"^ übergeschr. g ^a ^^g gi^ nach der folgenden ik ^^ im context c
ÄICLXXVa2 Glossae Salomonis
119
Sal. 1. 2. 3. 4.
Zw. 128. 129
1 spin olo e 208^ *cevka^ spul g 458*
2 [cd]
3 Piuiucula spuolili a 205*»^ k 27G'^ spuo-
4 loli p 265«^ spvololi^ c 213^ spft-
5 lele / 210«^ spöl r/ 199»' spul c 208^
G M
7 Panulio-"* dicte raiiie ?' 210^ *cluneck*
8 dicte quod ex eis panni texantur g
9 458^' [vgl. c Panulula]
10 Papauer^ ueltniage / 210^ \c\
11 Parauynipha « bmtiboto d 200« k 27 7^
12 bniti poto p 265^^^ bmtipeto a 205^*
13 brutipoto ^459*» pmte goto e 209^
14 prutpotege i 210^ \c. vgl. d Paranim-
15 phuni]
16 Persicus"^ pfersihpouni d 200^ pfersich-
17 pÖm a 206*^ phersicboü g 460'^^ pfer|
18 sichbom k 277^ f ersicbpovm ^ c 214^
19 fersichpom^ p 265^^ fersihpüm i 211«-
20 [c]
21 Pessuin mergere nahpisoufan a 206^^ d
22 200^ k 211^
23 Pilus här a 206^1 i 211« här^^^ c 214^
24 jj 266^2 i^ar d 200^ e 209^ k 278*
25 Pincerna [minister ikp^ scencho ^^ c^ 200^
26 p 266^^ schencho ö^ 206^^ sencho c
27 214^ e 209^ sknecho ^ 211« schenck
28 k 278^ [alce]
29 Pingo malon a 206^^ d 200^ i 211« ä;
278b jü 200'^''^ maloi2 r/4G0« ichmaloi^ 30
c 214'» male e 209^ 31
Pinus piubami3 i 211« [c] 32
Pira [matura d\ ^^ i)iiin c 215* pirn d 33
200^ 84
Piretrum [radix^^ cd^ perhtram e 209^35
Berhtram^^'^ 460« berthram^^ c 215* 36
d 200^ piroboum k 278^^ piroboü^'^ i 37
211^^ biroboum ^206^^^ 260*^ [e] 38
Pirus piropoü i211'^ piripoum^^ /" 497« 39
piripom a 206^^ pirpovm^^ p 266*^ 40
Piriboum d 200'» pirbovm^« c 215* 41
Pirbov^^ g 461* birbom A; 278^ [c] 42
Pisa araweiz^^ a 20%^^ arawez^^ c 215* 43
areuueiz i 211*^ arewez d 200^» erbisz 44
k 278'> [alc] 45
Piscina natatoria wiwari i 211*^ wi|gari 46
^ 278b [c] 47
Pix harz^o c 215^ harzo^i a 206^3 p 48
266^1 harzoh /»; 278« harzoch i 211« 49
[c] 50
Planas^^ povmscabun^^ ^ 266^^ pou| 51
niscabo k 278« poumscabe^* c 215« 52
boumscab a 206^^ pumscaben ^211® 53
[c. vgl. al Planatorium] 54
Plauca ima^^ pars nauis .i. (id e k) tbil 55
i 2\V k 278^ l thiPe c 215« p 56
266b'^ vi dhil g 461« l dil^ß ^^ 201^ 57
\a\ce\ 58
* ühergeschr. g ^ im context c ' Panulie g * ühergesclir. g ^ darnach
Papilio *motil 458^ . . . Paradysus *ray 458« g ^ Paranimpha ac -nifa i -nimfa kp. das
dann in i 210^ folgende Pceps oder ist lat. = celer k 277c, in g folgt ^fuga *zbeh
459^ ' ^sicus c ^ fersichpovm im context, er auf rasur c ^ rot durchzogen p.
darnach pestis *selma g 460» '^^ im context c, rot durchmalt p " gelb durchzogen
im context c, ühergeschr. g
13
das darauf in i folgende sapinus nieke (pycke
P
k 278b sappinosus NYCHE d 200?) ist = TtEvxrj i* darnach Piram *sarouis ce g 460^
^^ ühergeschr. d »^ im context c, ühergeschr. g ^"^ piroboü] b aus correctur i.
das deutsche von aikp fälschlich vom folgenden lemma hierher geraten ^^ im context
cfj ühergeschr. g, rot durchmalt p ^® im context ac ^® im Qontext c ^^ rot
durchmalt p 22 j^Qg^s i 23 ,.q^ durchmalt p ^4 ^^^^ context c. = 6rZZ.3,ll,36
2^ yma g vna k ^^ im context cd, mit etwas kleinerer schrift nachgetragen d. thil rot
durchmalt p
120
ALniAiJETiscii Gp:okdnete Glossare. A. Bestimmbare
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 129. 130
1 Plante *matki^ . . . plantaria *pzada^
2 (j 4G2« [al Planta]
3 Platanns *yauor''^ f) 4G2^
4 Plcctro zitarphin i 212^ [c Plectrum]
5 Plenilunium uolmani i 212^^ [c]
ü Pleuresis «itesuhtc 1 lentisuere i 212^
7 M
8 Plumatiuni^ vedir pette a 207*^^ vede'"-
9 petti* c 216« vederpette d 201^^ /"
10 500« vederbette g 463« uede/bette i
11 212^ [cri]
12 Podagra*'' fu ozsuht d 202^ fuozsuht i
13 212f fuzsiiht« a 207^* c 216^ [c]
14 Polliceo'^ giheizzo c 211^ k 279« ge-
15 heizzo a 208^* Geheizo <^ 202^ ge-
16 heize i 213<^ gehaiz^ e 2\V [c Polli-
17 ceor]
18 Polipodion *ozladice^ g 465^
19 Polio lichon ^^ (liehen i) uel (ul ae l cdip
20 vel k) hasinon (hasinö k)^^ a 208»^
21 c 217b d 202^ e 211^ * 213'^ Ä; 279«
22 i? 268^3 [c]
23 Policia^^ sconi^^ a 208^1 c 217^ ^ 465«
24 A; 279« ^ 268^3 scone i 213^ [c Polita]
25 Poma mora suarzperi k 279« 7; 269*^
26 swarzperi a 208^^ / 213*^ swarzberi
27 c 217^ swarzpere e 211^ swarzper (^
28 202^ swaiz bire g 466^ [0]
Ponmrium^* obezhus t 213^^ [c] 29
Principatus fuirstuom^*^ k 280* furst&m 30
* 213« 31
Processum frbmdkhsmnn^^* k 280* frbm 32
eraM
diasiman p 269*^ frbm. Dianiman^'^ 33
d 203* from () eram^« e 211^ [bc] 34
Promissum giheiz i 213^ geheisz /c 280* 35
gihezin^« c 211^ giheizit a 208''^ [c] 36
Promo bidrucho^o k 280* bidruche i 37
213f [c] 38
Propolas^^ louppun. 1 tranchus p 269*^ 39
louppun 1 tranchhvs a 208^'^ louppun 40
vel träch^Ä;280* luopon. l tRanch^'^^ 41
c 217« Ifibel lanch» i 2W 42
Prosubiit23 spelkt^* k 280* 43
Protraho gilego^^ Ä; 280* gilenge i 213^ 44
[c] 45
Puber iunger26 a 208^^ c 211^ d 203^ 46
e212b ^269^1 iun|ger k 280* iun.^^ 47
g 466« [c] 48
Pulegium puleia ^ 466« k 280^ ^269^^^ 49
poleia^s c 217« pulegia*213^ [e Pu- 50
leium] 51
Pulpita lectora^s c 217« ^ 466« i 2W 52
yt 280t> ^j 269^1 [?;^/. c Pulpitum] 53
Pulix29 floh^o a 208^* c 217« i? 269^1 54
floch ^ 466« Ä: 280^ flok i 213^ [c. 55
vgl. al Pulices] 56
* ubergesclir. g; echt? ^ übergeschr. g ' darüber *perina g. darnach Pluma
*. . .,
; quap . . . pserpina *poruata 463^ . . . Pocula *cese 464» g * im context c ^ dar-
nach Poema *scladan e g 464^ « im context c '' Policeo i Polliceor cde ^ im
context e ^ übergeschr. g ^^ PolioUchon ep ^^ die gl. im context de, hasinon rot
durchmalt p ^^ Ponicia acgp ^^ im context c ^* darnach Portentü *presera 466*
. . . Precordia *vtroba 466^ g ^^ dh. furisttuom ^^ l. frbmdkhsmun, dh. framdihsmun.
= GW. 2, 25,9 ^' im context, eraM von and. hand übergeschr. d ^^ fröm im context,
eram mit verweisungszeichen am rande e ^^ im context c ^° Promo mit Premo
verwechselt ^i ^gi^ qh^ 2, 397, 45 usiv. ^^ die gl. im context c. darnach Pserpina
*poruata g 466^ 23 ^ Prosubigit 2* verderbt aus spkelt dh. spielt? doch vgl. Gll.
2, 444, 22 usw. ^5 i^ gilego ^^ im context cde ^^ lun.] der punct auf rasur von
g' g. das dann folgende Puer. filius. inberbis (inermis i) ephebus. ATENOC d 203b e 212b
atenoe k 280* atenoch i 21 3^ ist ivol = ärsxvog. in g sodann Pulpitü *odr 466^ ^s ^^n
context c ^9 puiex, die gl, nach der folgenden g ^^ im context c
MCLXXVa2 Glossae Salomonis
121
Sal 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 130. 131
1 Puls^ prio / 213f pri^ a 208^* A^ 280^
2 j[? 260»'^ pri^ c 217« brigie g 4GG''
3 prie I polz d 203»> 6 212^ [c]
4 Puls polz* (7 208^* c 217« i 213^ /j
5 2801' ;; 269^1 [c]
0 Puppa *lutka5 toche. *lutka g 467«-
7 Quiri?^ [asta'' c] spiozstanga a 209*'^
8 jy 269^-'^ spizstanga^ c 211^' spies
0 stagna k 280^ spizstange ^ 467^^ i
10 214b spizstagge^ /" 504^' [c. 26, 30]
11 Rabula^ razer i 214^ [z;///. 6c]
12 Radosi^<^ sciro a 209^2 p 270^^ sciro^^
13 c 218*= d 203^ e 212^ i 214^ /o 281^
14 [c]
15 Rana ul (vel k l p & i) ranunculus
16 frosci2 ^ 209^2 frosk * 214*1 f^ose
17 k 281^ frosce p 270^^ [c. -i;^/. al
18 Rane]
19 Rasteri3 hacco^* «209^2 c 218*^ ^ 203^
20 e 212^ f 506* g 468« k 281^ p 270^^
21 hacce i 214'^ [c]
22 Rasorium sca|rasahs k 281^ scarsach^^
23 c 218*1 scarsas ^ 468« sars aches i
24 214*1 sarsach ^209^^ p 210^^ [c Ra-
25 soria]
26 Rates *pleti6 g 468°
27 Redecisium chrusa^'^ a 209i>3 A: 281«
28 p 270^2 chrosa c 218« chruse i 2W
29 [c]
Remex ruoder c 218^ /o 281*^ rvoder ;; 30
270^3 rader i 2W röder d 204^ ru- 31
der!» a 209^* e 213^ *wezlo^» rüder 32
^ 469»^ [alc] 33
Reprobat refutat furchiusit^o a 209^* 34
firchiuset i 2W [c] 35
Reses^i irlekiner22 a 210»^ c 218^ d 36
irlek
204« Ä: 281^ p 270^^ iner^a e 213« 37
irlekin^ i 214^ [d. Resedes c] 38
Retraho [.i. c] widerdinso^» a 210^^ c 39
218^ ^ 271*^ widerdinse i 215» \vi- 40
derzuiso k 282* [c] 41
Reuola wil wentiger a 210*^ wilweu- 42
tiger2* c 218^ p 271*^ Williwentiger 43
k 282* willewentigs * 215* [c Re- 44
uolat] 45
Rodosi^^ vveribo c218^ [.i. ap] weribo^^ 46
a 210*2 k 282* p 271*^ uueribe i 47
215* [c. Rodus d] 48
Rumex27 ruf a 210*^ rüf^» ^ 271*^ 49
ruf c 218^ t^ 204^ e 213*^ ^ 470* ^■ 50
215* k 282* 51
Rutulus 29 lancpartisker ^o a 2 1 0*2 c 2 1 8^ 52
i 215^ p 271*2 lampartischer k 282* 53
[alc Rutuli, Rutilus] 54
Racha interiectio est ... 1 ut (ul ut e) 55
cum dolentes dicimus eu heu vi (ul e) 56
cum delectamur^^ dicimus. aa. haha d 57
204« e 213« 58
Rates *plet^^ ^470^ 59
1 PIs g
pri] p rot angemalt p ' im context c * rot durchmalt p, im
context c ^ übergeschr. g ^ Qiis i. darüber *zudlice g '' übergeschr. c
* im context cf ® darnach Radix *cori g 468^ ^" dh. Rado rasi. ist das davor
stehende Radium raia acdegip reia k deutsch ? " im context cde ^^ im context a
^' Rast ap ^* im context cdef. darnach Rastros *hrabe g 468^ ^^ im context c
^' übergeschr. g ^"^ im context a. vgl. DWB 5, 2407 ^^ Gerberts ruderare steht
nicht in a '^ übergeschr. g ^o _ qh 2, 172, 63. 301, 52 ''"■ Keses k ^2 ^^
context ce, ebenso die folgenden gll. bis 122, 20 c ^' widerdinso] wid roi durchmalt 2^
^* wilwentiger] wilw rot durchmalt p. darnach Rima *scula . . . Ruditas *crastauost g
470a 25 fij^ -^([q rosi. Rodos ap. Rodo init Roto verwechselt, vgl. Graff4:, 1233 ^^ weribo]
w rot durchmalt p '^'' darüber *sceuel g ^^ rot durchmalt p ^^ Rutilus aikp ^'^ rot
durchmalt p ^^ delectamur] a aus e corr. d ^^ übergeschr. darnach Sarmathe *zirbi ^ 47 1»
122
ALPHAiiETiscn Geordnete Globware. A. Bestimmbare
Sal. 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 131. 132
1 ftagina^ niosti^ « 210''2 ^ 219*^ r/ 204^
2 () 471i> * 215^1 /c 282^;; 21\^'^ mestx3
3 c 213^
4 Sartago^ rostpfanna a 210'>2 ^^ 204^ Z'
0 508^" rostphanna* c 219^ i? 271^-^
0 roHtpanna k 283* rostphanne e 214*
7 rostphanne i 215^ *paneu^ ^ 471^
8 [c\
9 Satureia *chubr^ g ^IV
10 Scropha sv'^ </ 471^
11 Sonoritas^ lutrestigi k 283^ lutrestige i
12 216b [g\
13 Sorex» mus a 211*^ ^ 205^ * 216^^ Ä:
14 283^ [aU]
15 Spams sper^^^ a 211** c 220^ d 205^
16 6 214^ /"ölOb ^ 216^ Ä; 284* ]j 272^2
17 *cope^^ sper g 473^ [alc]
18 Speciilum spiegel d 205^ i 216« k
19 284* 2J 272^3 spigel c 220^ e 214^
20 *zrcadlo^2 spigel ^473^ [c]
21 Spien 13 milzii* c 220^ i 216« J9 272^3
22 milze d 205^ *zlezena^5 j^^^e ^ 473^
23 milce e 214^ milcz k 284-^ [c]
24 Spica [1 (ul f vel k)^^ arista^'^ /"^^V^;]
25 ehar a 21 1^* c 220« ^ 284* char
26 2J 272^3 eher d 205^ e 214^ g 473«
27 eh ^ 216« aher^s ^5ioc [^j
28 Spinx 1^ dicitur crinalis acus .i. (id est k)
29 spenula^o a 211^1 6/ 205^ e 214^ ^
474* ^ 216« k 284* ;? 272i>3 .i. spe-
nela^o c 220« [d]
Spissus dicher i 216« /.' 284* \c Spis-
suni]
Spondealis^^ suegilari /c 284^ suvegelare
^ 216** swegelare c 220** swegalere a
211^2 suegalere ^ 273*^ suegelere g
474^ swe gelar e 215* swegelaer f/
206* [c SpondialisJ
Sponsio22 uuetti * 216** wetti k 284^ [c]
Sponsalium dotalicii prutigeba i 216**
preutigü k 284^ [c]
Squalor leitliche i 216** leitliche. ^^ gjc-
citas. ariditas. sordes. horror egestas.
inquiuatio. pedor lussuht c220^
Stagnum ein a 211^3 d 206^ i 216**
Ä;284b ^273*3 cin^^ c 220« ^cistec^*
CIN <7 474»^ [c]
Stamen fila stantia warf ^^ c 220^ warf ^^
a 211^3 6^ 206*^ k 284^ ^j 273*^ .i.
warf25 f 511« uuaf * 216** werf e
215^ *poztaua^'' fila stantia .i. warf
g 474« [cd]
Stater duo didragme phennich i 216**
Sternutainentum^^ niusan «211^^ nuisan
k 284^ niusen i 216** niesan ^ 206^
nisan ruzzen^^ c220^ nisunga g 474«
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
^ vorher Sarua lebra «210^1 (i204g e213ii z215<i k2S2^, aber dies ist lat. = Sania le-
-pra, Hoff mann Ähd. gll. 37 ^ im context a ^ Sartägoc Sarthago^ * rot durclimalt p
^ ühergeschr., daneben *scrauad gefälscht g ^ übergeschr, darnach Saxa *opoca . . .
Scriniü *scrine g 471^ '^ darnach Scrupo *scerk 47 1^ . . . Socrus *suecri 472^ g
^ Sonoritas i. darnach Sopor *zen . . . Sorbit *lepce g 473* ^ darnach Soror *zesti,
z auf rasur g 473^ ^^ im context def " übergeschr. g ; echt? ^"^ übergeschr. g
13
Spien :
rot durchmalt p
übergeschr. darnach Specus *nora . . . Sper-
mate *vicalem g 473^. ivas hier in Je 284^ steht, Spermate ffinknf, ist in sfmknf dh. se-
mine zu bessern ^^ Spica 1] Spiealis g ^' harista fp ^^ im context f ^^ = Gll.
2, 371, 14 usiv. ^^ im context cde, nur .i. im context a ^^ Spondialis de "^"^ Spo-
sio i "^^ im context c ^* übergeschr. darnach Stagnu *yezero g 47 4^ ^5 ^-^^^ ^^^j.
text cf 2^ rot durchmalt p ^'' übergeschr. g ^^ Sternutamtü c Sternitamtü g. die
gl. nach 123, 6 acdg ^^ ruzzen im context c
MCLXXVa2 Glossae Salomonis
123
Sai 1. 2. 3. 4. 5. Zw. 132. 138
1 Sternutationes niiisiiige / 21G^ [c Ster-
2 nutationis]
3 Stertere nizen / 216^ [c]
4 StigaP lim'^ a 211^^^ ^ 215^ ?: 216^ ;;
5 273»^ lim 2 c 220^ d 206^ lel A; 284^^
6 lime g 474^ [c]
7 Stilus a longitudine sie uocatus est
8 griffel i 216^« [c]
9 Styria issa c 220^ [alc Stiria]
10 Stiua riester c 220» [alrf]
11 Strabus selaher a 211^* kelaber k 284«
12 seleher / 216« schelher c 220» [al.
13 vgl. c Straba]
14 Suber saph i 216^ [alc (zweimal c)]
15 Subere saphe i 216^ k 284'^ [c]
16 Subera flozen^ i 2W [alc]
17 Sublidit drustit* d 206^ e 215« i 216^
18 k 284^ jo 273^3 druchit* c 220^ dur-
19 kit ^ 475b« [c Subdidit]
20 Subrigit rüGit^ subsistit vi erigit^ 475«
21 Sudarium suue|fane i 217^ sueisz|tuch
22 k 285^ sveiztuch. *Cechel6 g 476^
28 [alc]
24 Suffio stencho k 285* stenche i 217*
25 [c]
26 Supputatio'^ zala^ a212^^ c 221««217b
27 k 285b [c]
28 Sustentaculum ^ anthepida a 212** k
29 285b p 274*3 anthepidia g 476b ant-
30 hebida^o c 221« senthebide i 217b
31 [c]
Sorexii mus rf 207b ö 216« /»; 285^ [al 32
Surix] 33
Sude^ stecche « 217^ 34
Taxillus iuua^2 ^ 222« iuua^^ d 207» c 35
216b k 286« jö 275bi [c] 36
Tenda trapvn a 213** trapun^^ ^ 222« 37
Ä: 286^ trapin d 207» <; 479» tra ga 38
e 216b [al] 39
Tempor temporis terra .i. molt k 286^^ 40
[alc] 41
Tenellus maruer Ä; 286^ zarter^* c 222« 42
chasuuazzer
Tenucla^^ chasiwazzerchar c^ 207» char 43
e 216b *tvoridlo^^ kesewazercar ^479* 44
chasiwazchir ^"^ c 222« cbasiwazer a 45
213** chasi Wazzer^« p 275^2 chazi- 46
wasser k 286*^ [c. Tenuella d] 47
Teniola^^ nestilun ä: 286*^ nestlun^o a 48
213** c 222« nestele g 479* nestil 49
d 207» e 216b [c] 50
Teretra^^ tregil t (vel ^) portatrix^^ a 51
213** c 222'i Ä; 286^ 52
Testula skirbl^^ k 286^^ [c] 53
Testus Schneckenhaus k 286^ [c Testu] 54
Tornarius trahsil a 213bi trasiPä c 222<i 55
thressil 6^ 207b drahsel e217* trechsil 56
k 286^ *ztrahar2* drehsei g 479b 57
[alce] 58
Trace *ruzzi2* g 480* 59
Trutta *pstruh2* g 480* 60
Treuga *primere2* g 480* 61
1 Stigal ^ 2 ^-^ context de, rot durchmalt p ^ das dann in i folgende Subfio
8ub sumigo ist lat. = subfumigo Je 284^ * im context cde. = Gll 2, 396, 54 usiv.
darnach Subridens *smirt g 475c « übergeschr. g. passt nicht zum lemma. ist die gl.
aus dem in k 284d stehenden Subigit cogit entstanden? « beide ivörter übergeschr.
darnach Sudum *pohoda g 476* ^ Suputatio i « im context c » Sustaculü g
^^ im context c " darnach Stigmata *pruhi g 478a ^2 ^^ context cde ^^ im
context c ^^ im context c. darnach Teneritas *iieha g 479* ^\ Tenuela akp
^^ übergeschr. g ^"^ im context c " chasi Wazzer rot durchzogen p ^^ Tc-
niol a 20 ^-^ context c 21 Biefenbach vermutet Feretra 22 ^-^^ context c 23 i
skirbi 24 übergeschr. g
124 Alphabeti8ch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Zs. 35, 408. 409
Fragmenta
1 (1*^) Carbasus. genus. lini. unde uela
2 nauiiim fiunt, segal .t. [c. Carbasa
3 al]
4 Caracter. imago. cffigies, himelgerte [c]
5 Cardo. extrema pars ualue. l ubi uer-
0 titur ianiia, scerdir .t. quod calcaneum
7 dicitur, unde cardinales uenti dicun-
8 tur. qui cardines mundi optinent [c]
9 Carecta. loca densa spinarum, carecta
10 sahor .t. l loca carice plena [c. vgl.
11 Carex al. Carix c]
12 (1*^) Caritas dilectio, minna^ t. gf. lat
13 iiiterpretatur dilectio usw. [c\
14 Carina. nauis. l scalmus. nimpha uel
15 aqua, podam .t. [alc]
16 Carnificis. interfectoribus, carnifex. quod
17 carnem afficiat. carnifico martiro .t. '"^
18 [c]
19 Carpentum. carrum, wagan t. plaustrum.
20 l uehiculum [alc]
21 0 Capi|5, falc|o [alc. Capus c]
22 (1^^) C|arptim. sparsim, ^^|zalo .t. * di-
23 uise [c]
24 Cartilago. grunzopa grece^ dicitur, brust-
25 lofel .t. [c. vgl. al]
26 Carus. amabilis. lieber .t.^ [c]
27 Casas domos pastorales, casa. hus .t. "^
28 [c]
29 Casses. aranearum. tela. l retia militum,
b.
Labacensia. ^
spinneweppe .t. Cassis vero huius cas- 30
sis. rete est uenatorum al. orbatis [c] 31
Cassicula retiola, cassibus. retibus. casi- 32
bus periculis. cassida. l cassis. heim 33
.t. cassiculvm. ^ helmili .t. [alc Cassida. 34
c Cassicula] 35
Cassia. flores olentes. unde unguentum 36
conficitur, nascitur in aribia uirga. ro- 37
busti corticis. et piu*pureis foliis ut pi- 38
peris. wichbÖum .t. Cassia. herba est 39
similis coste. et est pigmenta [alc^Z] 40
Casus fortuna. 1 fortuita pericula, ^ gi- 41
purida .t. [alc] 42
0 Cartilago &n*|stlofel .t.^^ [alcd] 43
(1^^) Castimonia. pudicia. sanctimonia, 44
reine .t. [a2c] 45
Castus dictus a perpetua^^ libidinis ab- 46
stinentia, reiner 47
Cataplasma. medicamentum, faska .t. 1 48
pilidi .t. [alc] 49
Caterua. multitudo hominuni,^^ catax. 50
huofslach. claudus. a coxa [c] 51
(2^^) Catax. claudus coxa, hüfslach .t. 52
quod quasi gressus cadat [c. vgl. ald] 53
Catus. doctus. sapiens, acutus, sacer. 54
astutus. parasitus, gr. lat. doctus .i. 55
gilerter .t. [alc] 56
(2^^) Cauillum. iocum uel risum, spod 57
.t. [e] 58
* zum Verständnis der textgestalt wolle die heschreibung der bruchstücke nachgelesen
werden ^ zu sehen ist nur inna und zweifelhaft, ob überhaupt davor ein m gestanden
hat ^ martiro] ar fast völlig erloschen * ^z|zalo] auch vom z nur spuren ^ über
grunzopa vgl. aufser Löive Prodomus 418 Anglia 19, 104 und American Journal of phi-
lology 17, 84/ ® lieber .t. vom glossator nebengeschr. ' die ganze gl. Casas usiv.
vom glossator neben absorbit, devi schlusswort von Carybdis mare uertiginosum qui naues
absorbit ^ cassiculv] v aus a corr. ^ von der zeile Casus — pericula ist nur die obere
halfte erhalten *" auf derselben spalte loeiter unten steht noch in zivei auf einander
folgenden Zeilen |ili .t. jilas. : vielleicht Casulas husili .t. " ppetua] am u radiert
^"^ von der zeile Caterua — hominü ist nur die obere hälfte vorhanden
MCLXXVb Glossae Salomonis
125
Zs. 35, 409. 410
1 Cauillatio. iocus arvimus. uel iocv^ cum
2 turpitiuliiie. 1 locutio uerbi cum ca-
3 lumuia. 1 accusatio falsa, derisio. ga-
4 newizi^ [ol. vgl. c]
5 Gaule, ouiles ouium. curtes 1 recepta-
6 cula, chlusa.-^- 1 porta \a2c\
7 Cauo irholon .t. ^ [c]
0 Cauterio. ^ ferro preiinisen .t. ^^ [c. 26
vgl a\\ 27
(3*^) Cilicium penitentie testimonium, 28
hara \c Cilicum] 29
Cingulum. spiritalis operis coiinexio. uel 30
zona, gurtila .t. [c] 31
0 Cindai-is |nat. ha|ii [c. Cidaris a2] 32
8 Caupo. propinator. negociator uini. frau- () Cignus. el|^2 \a2c\ 33
9 dulentv^ wintauerno .t. i. emptor [c] () Cilium, 6berbri| ^^ [c. vgl. a2 Cillum] 34
10 Cautes. rupes saxa. aspera. in mare. l
11 ingentia. scopula, brant .t. lapides.
12 cautes. et cotes. idem sunt \alc\
13 Cautela gewerida .t.^ \alc\
14 Cautus. IUI. dect. gewerida .t.* [c]
15 0 Cathegita. doctrix, lere .t. [c. Catheita
16 a2]
.t.
(3^^) Girciter plus minus, proxime. fere. 35
uel prope, nahe .t. [c] 36
Circumlator. qui famam portat periculi 37
circat. uel circuit. circuiens, rizzari .t. 38
[a2c\ 39
.t.
0 Cincinni ^^^V|uelloch ^* [c] 40
0 Cippo'^^ |.i. steche .t. \c. Gippus al] 41
17 0 Gastrimaria gitigi [c. Castrimargiaalc?] (4^^) Gitus. festinans. properans celer 42
uelox, horscer .t. [c]
Giues^^ fideles, geburo .t.
uiuens [c]
Giuicus geburlicher .t.^'^ [c]
Glades. calamitas. pestilentia. plaga. 47
erumna. pericula. uindictam, balo .t. 48
pestis, erumpna. pericula. uindicta [c] 49
Glamosus. quasi calamosv^. a calamo 50
18 Gautus. a cauendo dictus \ soUicitus.
19 (2^^) prudens l acutus, .i. giwarer .t.^
20 [c]
21 Gautionem. singrapha, . . . .^ .i. tincta
22 .i. conscriptio [al]
23 0 Gataplectatio. "^ dampnatio, wizi .t. \a2
24 Gateplectatio. c Gateplectio]
•t.
25 0 Gaustica^ zuntra [alcc?]
43
communiter 44
45
46
^ dahinter scheinen buchstahen erloschen, und in einiger entfernung sieht man noch
die spuren eines .t. : also ursprünglich icol ganewizide .t. ^ steht von der hand des
glossators neben Cauli culiculi ^ steht über dem oben angeführten l ingentia. scopula
* über dem gleich zu erivähnenden Cautus. a cauendo dictus ^ über prudens
* von dem durch puncte angedeuteten, die gl. eröffnenden wort ist nur der schluss lü
erkennbar: atramtü? '' Cataplectatio] ap erloschen ® Caustica] ic erloschen
' Cauterio] er erloschen ^° prennisen] nis erloschen ^^ l. Cidaris und hut oder hutili ;
nat ist vielleicht zu ornat zu ergänzen ^^ l. elbiz ^^ l, öberbra Schröder
** Schröders ergänzung [Cirrhus. har] ist falsch, 1) weil eine später folgende glossierung
von Cinici ergibt, dass der glossator noch bei den mit Cin beginnenden ivorten war,
2) weil uel sonst stets bei dem glossator abbreviert und von dem folgenden worte getrennt
erscheint, etwas höher oben neben Circa iuxta steht |is .t. : darin kann Cimex wantlus
t. d
.t. [Sal. al.2c. vgl. d] stecken, ob das darunter befindliche \ u q auch .auf eine deutsche
gl. {zu Ciminü? vgl. Sal. c) hinweist, ist zweifelhaft ^^ ergänzt von Schröder
^* Ciues] e aus i corr. " die gl. steht über Ciuilem quercum quam ciuium custodes.
coronabant
12G
Ali'iiahktiscii Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Zs. 35, 409. 410. 411
1 scilicet quo sonet, lutreissiger .t.
2 [a2c\
3 Clanüs. laudis. ornatus, lachan. est ue-
4 stis militaris. quam etiam tegmen rubri
5 cocci appellat usw.
6 (4*^) Clarus. a celo quod splendeat.
7 unde et clara dies pro splendore celi
8 uel nobilis. nominatus, zorfter .t. [c\
9 Classicus. sonus tube in nauibus uel
10 militum cohors, wichhorn .t. [c]
11 Claudus. debilis, halzer .t. [c]
12 0 Circiiio. ferrum duplex, unde pictores
13 faciunt circulos, rizza .t. \o2 Circinum.
14 vgl. al Circinna]
15 0 Cythisum. genus frutecti. zephun .t. [c.
16 Citisum a2]
.t.
17 0 Ciuicus geburlicher [c]
18 (4^^) Clauis adapertio scientie uel iusti-
19 cie reseratio, sluzel .t. claua. cholbo
20 .t. [a2c]
21 Clauum gubernaculum. 1 manubrium
22 gubernaculi, clauus. stivrroder .t. [c
23 Clauus]
24 Claua. contus. \ stanga^ \c. vgl. a2]
25 dementia placabilitas benignitas, gnada
26 .t.
27 0 Clauis. clauicula. nagel .t. [c]
28 0 Claua. fustis .i. genus armorum lig-
29 neum. l ferreum et nodosum, stanga
30 .t. [c]
31 (4^^) Cliuum. descensum. möllern, stechal
32 .t. [c]
.t.
33 Clunis. cosse, inflexio dorsi. hufbein. l
.t. .t.
34 goffa. l stivz [c. vgl. d Clunes]
(5*^) Fabre. docte. ingeniöse, artificiose, 35
meisterliche .t. [c] 36
0 Expeditio. herefart .t. [c. vgl. ald] 37
(5^^) Facessite. recedite facite. I cessate, 38
pro sinitc. desistite. quiescite. discedite. 39
deficite .i. gelid& .t. [c] 40
0 Expeto. oscho^ 41
0 Explicatio. ordinatio. l ostensio .i. 42
urrechida t. [alc] 43
0 Explicabilis. irreclicher .t. [alc] 44
(5b2j Factio. coniuratio. consensus rebus 45
malonim, consensio in malo gesemine. 46
contio 47
Facundus. eloquens. copiosus, gezungiler 48
.t. 49
Falanx multitudo militum legio. l uoces 50
exercitus, .i. gesemine .t. ^ [c] 51
(ßaij Feruidus. iracundus. calens. studio- 52
sus, stredent .t. [al] 53
Ferus. iratus. indomitus, grimmer .t. [c] 54
Fessus quasi fissus . . . ., müder .t. se- 55
nectute fractus [c] 56
(6a2j Fetidum putidum putens, stinchen- 57
tez .t. [alc] 58
Fex ultimum iudicium, truosana .t. [alc] 59
0 Fantasma. uisio mala l uana .i. ge- 60
troch .t. [alc] 61
0 Fama, maeri t. [c] 62
0 Far. genus frunienti. quod proprie 63
triticmn est. quod galli emerum di- 64
cunt, amar. 1 einchorn. l ador [c] 65
0 Farragine. zza .t.* [c] 66
0 Fascia. nestila .t. alligatura .i. ge- 67
bvntelin .t. [alc] 68
0 Fasciculus. gebuntalin .t. [alc] 69
(6^^) Fibra. interiora uentris interanea, 70
adra .t. i. uena iecoris. herzadra .t. 71
^ die ganze gl. sehr hlass und, wie es scheint, ausradiert, über Clauaca. bruea
* oh vor oscho noch ein huchstah stand, lässt sich nicht entscheiden, l. escho ^ über
legio * davor ein buchstab völlig erloschen, l. azza. = Gll. 2, 470, 44
MCLXXVb Glossae Salomonis
127
Zs. 35, 410. 411
1 Fidoiussor. satis dator, burige .t. [ci\c\
2 (G^^) Figura. imago liniamenta, bilidi .t.
3 [c\
4 Fiinbriao. ora uostinieiitoruni, fasen .t.
5 \c]
6 Finium. stercus aninialium, gor .t. \c.
7 Fimo al]
8 Fiiulit. diiüdit, chliiibet .t.^ [a2c\
9 (7*^) Flabri. fabulosi. ueiitosi. perfecti,
10 spii-aniina flatus uentorum. winde .t.
11 [c]
12 Flagitat. reposcit. euadatur . . . , wettit
13 .t.2 [a2c\
14 Flagitium. deforniitas . . ., firintad .t.^
15 [c]
16 (7^^) Flagrum. incendiunij wid. .t. uilla.
17 flagellum [vgl. c\
18 Flamma. ardor, incendium. uulnus. loch
19 .t. [c Flamina]
20 Flatus, aura. uentus. spiritus. procella,
21 geblade .t. [c]
22 Flauelliun. muscarium, wintta .t.* \alc\
23 0 J^e|men^ huf .t. \alc. Femur ald\
24 (8*^) Frumentum fruges, weher .t. ^ \c.
25 vgl. ald Frumen]
26 Fructectum. arborum contextus. l den-
27 sitas, spreid .t. [c]
28 (8*^) Fucata. mendatiis subornata. uel
29 depicta, gezehotiu .t. 1 ornata . . . [c.
30 vgl al]
31 Fucus. uermiculus. uespa . . ., treno .t.
32 [alc]
Fulcit. subportat, stivrct .t, [ald\ 33
Fulgiduni. splendidum, glizenantez .t.*^ 34
[c\ 35
(S^^) Fuluus. faluus. hellus. l rufus, 36
roter .t. [c] 37
Funda. genus retis linea . . ., slinga .t. 38
[c] 39
(8^2) Funesta. scelerata . . . , fulemo 40
Funestus. pernitiosus . . . , vnchuster .t. 41
[alc] 42
(Qai) Propugnacula. loca septa . . . , brüst- 43
weri .t. [alc] 44
Frora. prior pars nauis, gransa .t. [alc] 45
.t.
(9^^) 0 Processum. framedihsmvn [a2c] 46
0 Procus. bitil. sponse [alc] 47
(9^^) Prouehit profert . . ., gevorderot 48
.t.8 [c] 49
0 Prodigvs. sumptuosus . . . i. spilder .t. 50
[c] 51
0 Prodo. offino .t. [al] 52
0 Profanus. ferwazener .t. . . . [alc] 53
(10^^) Rabidus furens, razzer .t.^ [c] 54
Rabula calumniator. 1 rabidus. siue rau- 55
GUS, razar. l razo .t. [c. vgl. a2] 56
Radicitus. a radice funditus, garliche 57
.t.io [c] 58
Ramnus . . .,^^ agaleia .t. ^^ [alcc^] 59
(10^^) Rapax. predo uiolentus, griphliher 60
.t. [c] 61
^ chliubet] e scheint aus i corr,
muscarium
^ über euadatur ' über deformitas
über
^ es ist nur n und eine spur des e noch sichtbar, etivas tiefer, neben
o
Flammatio corde, steht |r .t. {rest von Feniceus höwiger .t. s. Sal. alc) und zwei Zeilen
weiter, neben Flämas uomente, |.t. und darunter lucrü: also wol Fenus wuocher .t. oder
Fenulum analehan .t., s. Sal. c ^ üher fruges '' über splendidum ^ vgl. Gll. 2,
200, 56 usw. " davor neben Ramatham. excelsa eorü uel sublimis steht |sch .t. : etwa
Rana frosch .t., s. Sal. a2c ^^ = Gll. 2, 53, 6 " nach Ramnus etwa fünf buch-
staben erloschen, dann um sentibus ^^ (dahinter ist keine weitere deutsche gl. er-
loschen, es steht vielmehr R i gl
128 Ali'hahetiöch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
Zs. 35, 410
1 RapiduH fortinans ^ . . . , gezaler .t. uelox Rari pauci, foha .t. [alc]
2 pedibus [c]
28
c.
Codex musei Britanniei Add. 18379.
3 (2a) Abdo gebirge [al]
4 (2**) Abiurat reprobat, antsaget [al]
5 Abnegat insidiatur, Irzeihit .t. [al]
6 Abnuit negat, firsprach \a\d\
7 Abolere ul delere, firtiligen [a2. vgl. al
8 Abolet]
9 Abolita, fertiliget .t. deletus
10 Abominatus, leitsamer [al.2]
11 (3*) Abortiuus, uirvverf^ [al]
12 Abrotanum, gartvurz [al]
13 Abruptis, stechalen .t. [a2. vgl. al Ab-
14 ruptum]
15 Absa, legerhuopa [al]
16 Absonus, töber [al]
17 Abortiuus, ferwaisan .t. *
18 Abstrunco bistübilon \ald\
19 Abusio, vue^geri [alc^]
20 Abutor, missin vzzo [al]
21 Abuti . . . luxuriari, verwesen
22 (3^) Accedia, vngevurt .t. [al]
23 Accelerat, sni'^nit .t. [al]
24 (4^) Acer, hantager ... 1 acumen l
25 uigor animi l genus arboris mazoltra^
26 [ald]
27 Aceruus^ immaturus, huffo l leo . . .
meticulus manuf actus .i. ezzibnaz*^ 29
[vgl. ald] 30
Acerra, viurouhuaz [al.2ör] 31
Asperitas, ^ pitter .t. [vgl. a2 Acerbitas] 32
Acesus, bivilter [alc^e] 33
Accessus, bechvnfs [al] 34
Acetum, ezzih [al] 35
Acidus, hantiger [a2] 36
Acimus drupo [al] 37
Acinax. acinus, d^chumilinc [al Acinus] 38
Aclinis, anahalder [al] 39
Accomodo, intliho .t. [al] 40
Accusatio, ruogida [vgl. a2] 41
Acrore.^ acredine. ludum, schimph .t. 42
[vgl. al Acroma] 43
Acrotari, tumun [al] 44
(4^) Actus, coactus, ^^ heristraz .t. [ald] 45
Accitari, getan werden .t. [ald Actitari] 46
Acumulo, hauffen .t. [a2 Accumulo] 47
Aculeus Stimulus, angol [al] 48
Acumen, wassi [al] 49
Accuso, leide [al] 50
Actubernalis, hauisgnoz [ald] 51
Acumina, aculas wassi 52
Acus nadal ^^ 53
^ l. festinans ^ in diesem glossar ist die in den Laibacher fragmenten MCLXXVb
angehahnte Vermischung der Salomonischen glossen mit dem gröfseren Äbavusglossar
vollzogen, der gestalt, dass alle glossen in ein aiphabet gebracht wurden, zahlreiche
deutsche ivorte sind dabei zu falschen lemmata geraten, sämmtliche durch ein vorgesetz-
tes komma gekennzeichnete gll. sind übergeschrieben. — mit k ist hier und im folgenden
auf den incunabeldruck der Gll. Sal. vertviesen ^ uirvverf] uir zweifelhaft * l. fer-
worfan, s. 27, 31 ^ die gll. Acer 28, 38 und 41 zusammengezogen ^ l. Acerbus
■^ huffo 1 leo (= hl^o) gehört zum lemma Aceruus, .i. ezzihuaz zu Acetabulum
^ gegengl. zu Acerbitas, wie die Stellung der gl. anzeigt ^ falsches lemma ^° fal-
sches lemma. die gl. gehört zu Actus dicitur via publica k 3^ *^ acus nadal hinter
wassi der vorigen gl. übergesehr.
MCLXXVb.c Glossae Salomonis
129
1 (5») Adtlicatii, vntartua [al Addiciit]
2 Adept io, ginnst [ald]
3 (5**) Adgredi, anegeinc [al
Aggredi
4 Adipiscor iruaro [al\
5 Adiuuamen, follust [al]
ü Adiungitiir, hilf:^
7 Adiutorium, hilf:^
8 Adiuro, beswer:^ [vgl. al]
9 Adniiniculuni, volleist [ald]
10 Adnionicio,* manüge [a2]
11 (6*) Adorat, hctot^
12 Adoro, petoii
13 (6^) Adsuit^ zfigetftt [al.2]
U Adultus, gezogener
15 Adultor,'^ flegare
16 Adulterimn, f erleginen ^
17 Aduncus, hacco [vgl ald]
18 Aduno^ geino [ald]
19 (7^) Aedicula domus modica, kademit^^
20 Aedificatio structura, gezimbri [a2]
21 Aedituus, sagiristo [al]
22 Aedilis, gespracher [al]
23 Aemulus, gello [a2]
24 Aenus peiger [al]
25 Aequeimi, ebenalten [vgl. ald Aequeuus]
26 (8^) Affabilis, gesprech:^^ [al]
27 Affabilitas, ^^ sinniger .i. ingeniosus [al
28 AfFaber]
29 (8^) Affectio^^ minna [vgl. al Affectus]
30 Agamus, celeps virgo ungehit^ [ald]
31 Agape, spente [al]
32 Agatia, sleha [alc^e]
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
Agilitas, snelli [vgl. al]
Agitatur, da ein phat wirdet^*
Agmina, nienig : ^^
(9*) Agonia. uictoria wich [al]
Agonita chempho [al Agonista]
Agranare besware
Aggrediar, aneganc ^®
Agi'estis, wilder [al.2]
(10*) Alabastrum, salpuaz [al]
Alacritas, gizali
Ala turma, giilt^*^
Alacer, gizaler [al]
Alciones aues marinos, distozl wigil [al 45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Alchion und Alchiones]
Alea, wurflapde [vgl. ald]
Ales, fogol
Alga, merogs [alc^]
Alfida, gerstmelo [ald]
Alec, harinc [ald]
AUegat, redinota^^ [vgl. al Allegans]
Alligoi^ pihto^o
(10^) Alliciunt, firscuntent [al. vgl. d]
Alienus, fremider [vgl. al Alienigena]
Alliuni^i chloflauch .t. [al]
Alluuione, ergozzen [al Alluuio]
Alimonia, lippenar [al]
Alticius musnaro [al Aliticius]
Almities, heilig! [al]
Alterno, hertun [al]
(IIa) Altile masfichi [al]
Altrinsecus, ingaganeinädremo [al]
Alumen^^ peizistein [ald]
Aluearia, binichar [ald]
^ dh. hilfa, von der folgenden gl. hierher geraten. Adiungitur = CGL 4, 304, 16
* dh. hüfa ' dh. beswero * die gl. nachgetragen ^ l. betot ^ die gl. nach-
getragen ' l. Adulator ^ dahinter nochmals der anfang desselben wortes sferlc.
vielleicht zu Adulteratum {vgl. Sal. a2) zu ziehen ^ die gl. nachgetragen ^" dh.
kadem .t. " dh. gesprech* ^^ Affabilitas (v^Z.*S'aZ.al und Aiiamena2) fehler für das
in al folgende Affaber ^^ die gl. nachgetragen ^* passt nicht zum lemma ^'' dh.
menigi. = Gll. 2, 345, 27 ^« l. Aggredior anegienc nach Gll. 2, 694, 27? '' gl :1t
zweifelhaft, l. girit = Gll. 2, 669, 2 ^« = Gll. 2, 469, 74 usw. ^» die gl. nach-
getragen 2° pihto] t undeutlich, l. pinto ^^ die gl. nachgetragen ^^ die gl. nach-
getragen vom glossator
Althochdeutsche glossen IV. 9
130
AijMiAi'.ETi.srn Okordnete Olossare. A. Bestimmbare
1(11**) Amasionum amator, fruidilo^ [al
2 AmasioJ
3 Ainbages, vmbisaga \a\ \
4 AmbiguuH, zvuivliger |«1J
f) Ambitiosus, gerer \vgl. al\
G Aboiie .i. pulpito, .i. lectore [al Am-
7 bone]
8 (12'"^) Ambro, vilevrezo [al. vgl. d]
0 Amentia, vnsinnigilaz ^ [vgl. al]
10 Amfibalum, nuskil .t. [ald]
11 Amiodalum,^ hasel .t. [al Amigdalum.
12 vgl. d]
13 Amona ampula [al. Ammoma e. vgl. d
14 Amula]
15 Amonum, silbiriniv [ald Amommii]
16 (12^) Amphiteatrum, spilistat* [al. vgl.
17 d]
18 Amplexus, halso .t. [a2. vgl. al Am-
19 plexor]
20 Amplitudo vnti^
21 Ampliatus accmnulatus, kiuuerdoter^
22 Amplio, meran [al]
23 Amplo meron
24 Amplectitur, beuabet .t. [vgl. al Am-
25 plector]
26 Amplitudo'^ vuntipreiti [al]
27 Amuli, ringil : ^ [al Amulas]
28 (13^) Anaglisa manalicbo [ald Ana-
29 glifa]
30 Anatbematizo, firwazo [al]
31 (13^) Anchora, sencbiP [al. Amphora d\
32 Androna, widerwart [ale]
33 Andi'oginus, vuidillo [ale]
34 Anfractum iter difficile, chera
Anfractus vmpisaga [a2] 35
Aiigaria, ginotti [alde\ 30
Anger engirino [aide] 37
Anget, beduungit [al.2 Angit] 38
Angina, chelasuth [ald] 39
Anguilla al [ale] 40
Anguis, nater .t. [al] 41
Angues, nater 42
Anicula alticha^^ [^1^] 43
Anilis althlich^ [vgl. al] 44
Animaduersio, rafsunga [al] 45
Animaduertit, firnimit [al] 46
(14^) Animosus, michilmvter [d. vgl. a2 47
Animositas] 48
Animo ^^ gibirno [al. vgl. e] 49
Annalium ^^ iarzalono 50
Aner piper [ale] 51
Anser^^ ganezo [ale] 52
Antelucanus, giziter [ale] 53
Antemna^^ segabuta [al] 54
(14b) Antes, ent:^* 55
Anticipat, furheftit .t. [vgl. al] 56
Antlia, churba [ale] 57
Alticha^^ dicitur mulier sola^*" et ap- 58
pellatur a multis annis quasi annosa 59
[vgl. ale Anicula] 60
Anxietas, angust [al] 61
Apagisis gkppstrbgp [al Apagesis] 62
Aper, eber [al] 63
(15^) Apium^'^ ephih [al] 64
Apocrisiarius, pot t [al] 65
Aporiet swintilvgia [al Aporie] 66
Apparatus pboedkfntkb^^ reisunga 1 67
ppbrbtkpi^ [al] 68
1 = Gll. 2, 403, 25 usw. ^ dh. vnsinnigi, laz, Vereinigung der gll. zu Amentia und
Amentum ^ die gl. nachgetragen * spilistat versehentlich über dem vorhergehenden
Worte amphibrach' ^ l. vuiti ^ = Gll. 2, 403, 21 "^ die gl, nachgetragen vom
glossator ^ dh. ringili ^ das dann folgende Ando, anchlo ist ivol lat. ^° vgl.
unten z. 58 " die gl. nachgetragen ^^ die gl. nachgetragen. =r Gll. 2, 455, 59
^^ die gl. nachgetragen ^* dh. enti ^^ die gl. nachgetragen. Alticha deutsche gl.
zu Anicula oder Anula, vgl. oben 2'. 43 ^^ sola über mulier ^'^ die gl. nachgetragen
" dh. oboedientia ^^ dh. preparatio
MCLXXVc Glossae Salomonis
131
k . ! : ri
1 Apetitor kera . . ^ 1 desidoria kirida
2 Apprecio, vuerdou
3 Appello, ruoftb [rgl. a'i]
4 Attraho,* firdingo [«1 Appello]
5 Aprica ostiua ealens ttMiipciala caliduni,
G sJUinaiiuoin^ -^
7 (15^) Apto giniachoii
8 Aquarius wazarj^terii |«1^|
9 Aquatiles wazzarliha [a\ \
10 (17») Arraboncni, pliaiit .t.* [al Ar-
11 raboj
12 Araiiea, spinn :^ [al]
13 Aratiiuiculas, houhih vi svoli .t. [al]
14 Aratnim phlvch [al]
15 Arbitrium, selbweli vi selbkvri
16 Aibustuni, spreid
.t.
17 Arbutus, spreider [vgl. al]
•t.
18 (17^) Arceolus seilpoge [al]
19 Arcessit, gewinnit .t.
.t.
20 Ardea, beiger [al]
.t.
21 (18*) Arguus leiminer [ald Argiuiis]
.t.
22 ArgiUam .i. leiin^
.t.
23 Argumenta . . . id'e probationes 1 liste
24 Ana altar [al]
.t.
25 Ariditas durr:'^
.t.
26 Arietat anastozet [al^^]
t.
27 Armaria puchkamer:^ [al Armamenta-
28 rium]
.t.
29 Armatura gewefini [al]
30 Armille, armpoge .t. [al Armilla]
(18^) Armitie, gewefini^ 31
Armonia, lutsona [ald. vgl. a2 Armo- 32
nicum { 33
Arniiglossa wegericli [al Arniglossa] 34
a .t. .t.
Aristis eher^^ 1 agina [vgl. ald Arista] 35
Armizo gewefini [al] 36
Arrabion pbant [al ArraboJ
37
Arrogans rovnig^ [a2] 38
Arogan tia, roumisal [al.2] 39
Artaba, mezzi .t. 40
Artus ^^ constrictus dolosus, lid .t. [al 41
Articulum] 42
Arto, dwingo .t. 43
(19») Arthesis, kelesut .t. [al] 44
Arterias venas .i. vveisäta [al] 45
Aruatrum^^ glvtphän [ald Arula] 46
Aruspex, galstrari .t. 47
(19*^) A secretis magister secretorum, 48
.t. .t.
senaden dinc mannen 49
.t.
Asce, asuunt^^ 50
(20») Ascella .i. ochsena [al] 51
Ascite adepte, giwinnere .t. ^* 52
Asser, raue .t. [al] 53
Asseres, latto .t. [vgl. d] 54
Ascia, decbsla [ald] 55
Asilum, zvpblucbthus .t. [al] 56
Aspectus, gisiht .t, 57
(20^) Aspernatio, geweneheit .t. [al] 58
Asecula, folg^a .t. [al Assecia] 59
Astu dolo, urkusti .t. ^^ 60
Assumentum, infengida [al] 61
Aspis, wurm .t. 62
Aspira, bilf ,t. [al] 63
^ kera . .] der rest des Wortes verwischt ^ gegengl. zu Appello, s. Sal. äl ^ ca-
lidü, sumarluom' nachgetragen * = Gll. 1, 307, 58 ^ dh. spinna " = Gll. 2,
370, 61 usio. "' dh. durri ^ dh. puchkamera " vgl. MCLXXXV Armities geuuapni-
a .t.
thi ^" eher] h zweifelhaft, vgl. Gll. 2, 22, 22 ^^ falsches lemma. vgl. auch Artus
membrum neben Articulus membra CGL 4:,311, 11 / ^^ falsches lemma ^^ zweifel-
haft und mir unverständlich, etwa verderbt aus Ascendit seendit CGL 4, 311, 23?
^* = Gll, 2, 518, 4. l. gewnnTere? "^ = Gll. 2, 419, 41
9*
132
Ai.rHABETrscH Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 Aspiraro, zugeplasen . . . perueiiire, I
2 tregit .t. ^
3 Asnatura, prato fal]
4 Astipulationo, festinunge .t. ^ [r/1]
5 Astutia, cleini .t.
6 (21*) Ator . . . teter, .t. suarzer
7 Atticum, huntplü .t. ^
8 Attentus, gevag^ .t.
9 Athleta, wigant .t. vel chemph:* [vgl.
10 al]
.t.
11 Aticus, humbel [ale]
.t.
12 Attriuere fernozen ^
13 Atramentum, .t. tinta [al]
14 Atramentarium, .t. tintinhorn [al]
15 (21^) Atrox, horreder^
.t.
16 Auarus, frech^
17 Auarie'^ winide .t. [al]
18 Auceps, uogelare [ald]
19 Aucticrementum, ^ houchunga .t. [vgl. al
20 Augmentuni]
21 Auctionem,^ ortfrumor [al Auetor]
.t.
22 Audatia, geturstige [al]
23 Auellane^^ nuces nuz: .t. ^^ [ald]
24 Auerte, danachere .t. [al]
.t.
25 Auersor^^ leidezzo [al]
Auidus, frecher .t.
.t.
Auitus, altlich* [al^ZJ
29
30
Aula domus regia, phalanza dicta est 31
ab auleis .i. cortinis .i. übehange^* 32
[vgl. al]
Aulea cortina regia, vmbehanch [ald]
Aulicus, houeman .t. [vgl. al]
33
34
35
Aura^^ weter 36
Auricalcum ^^ horchalch [al] 37
Aurugo, miltow [alj 38
Ausim l audaciter, ^^ haribist .t. 39
Auriga, reitichtel .t. [ald] 40
(22^) Austerus^^ scarfer .t. [al^Z Auste- 41
ris] 42
Austro^'^ sunderw'int [al Austroaffri- 43
cus] 44
Auxemium, ^^ hilfa .t. 45
Axis, achsa ,t. [ald] 46
Axungia, smerlaip .t. [al] 47
Azimus, derebaz^^ [ald]
(24*) Bannio .i. bau .t. [al]
Bassio kusso .t. [al Basio]
.t.
Bassiuni kos
48
49
50
51
26 Augur, fogelar:
13
27 (22^) Augustum, keislicher [al Augustus]
.t.
28 Auiarium fohelhus [alc?]
Basterna sampoh zaza^^ [al] 52
Baibus, stameler .t. [al Balbuttit. vgl. d] 53
Baratruin, hellilvch .t. [ald] 54
Bargine peregrine, vrlanti [al Bargina] 55
.t.
(24^) Batudo scotto [vgl. al Battudo] 56
^ gehört zu dem folgenden Asportat ^ es folgt Astrion sauina, s. 37 anm. 18
^ l. humplun, vgl. Gll. 2, 502, 41 ? * dh. chempho ° gehört zum lemma Attrita, s.
Gll. 2, 698, 11 " verderbt aus horred^ "^ die gl. nachgetragen ^ l. Auctio cre-
mentum = CGL 4, 311, 54. 5, 269, 38 ^ falsches lemma, vgl. Auctionem uenditionem
CGL 5, 269, 18 ^° die gl. nachgetragen " dh. nuzi ^^ die gl. nachgetragen
^^ dh. fogelari ^* von dcä e an nachgetragen " die gl. nachgetragen ^^ falsches
lemma (= CGL 4, 312, 36), für Autumnus? " die gl. nachgetragen ^^ falsches
lemma st. Auxilium. vgl. Auximum romanum aut latinum CGL 5, 270, 4 " es folgen
Bacchanalia, wahere .t. 23^ und Bachar genus floris, wahedere .t. 24*. s. 39 anm. 2
20 mir unverständlich
MCLXXVc Glossae Salomonis
133
1
2
3
4
5
13
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
(26*) Bedullanea, .t. piricha [alr/c]
Beneficiuni, .t. lehaii \a\\
Belua, .t. lior \a\]
(26^) Bellona, wichgotinnae .t. [al]
Bellum, .i. guter [al]
Benignus, willigt .t. | /"///. ^1]
Bibulus, .1. trinchlich^ [vgl. al Bibu-
lamj
Biceps, zwiwassi .t. [al]
Bifiduö ^ zwiti'uwiger [ald]
Bigannis, zwigehetter [al]
Biliosus, gallin* .t. [al]
.t.
Bilis, galla [al]
.t.
(27") Bipennis, zwiwasser
Birrus rufus, .t. chozzo
Bicorpor, zwilicheramer .t. [al]
Bilosus, galliner .t.^
.t.
Busti^ iterum usti. cauterio .i. prennisene
Blandus, manniunt .t.
Blanditie, .t. lochuge [al Blanditia]
Bir^sionis elaho, zwiluti .t. [al]
.t.
Blandior ich locho
Blasphemia detectio, .t. laster [al]
.t.
(27^) Bocetum* rindi^'stal
(28*) Boreas, norderwint .t.
Botriones, trophen .t. ^
Brancia^ tenuis auri lammina phedel .t
Bubalus bos ferus siluester, wisant .t.
[vgl. d Bubali]
Bubulcus oshmare [al. vgl. d]
Bufo, .t. krot: [al]
Burra,'^ phlugeshuba .t. [al Buris]
Braccea/ .t. phedel
Breuio® brieuo .t.
.t.
Brunia^ winter 35
Burra, .t. stiga [al] 36
Bubo, uw .t. [al] 37
Buccula uacca ul uacula, kalba .t. [aloTI 38
Bacca^ nuind [al Bucca] 39
(28'^) Bullio^ .t. wallo [al. vgl. d Bul- 40
lit] 41
Bustum preflaminatum ul ubi cadauera 42
homiiium comburentur, ustrina .i. derre 43
.t. 44
.t.
(30''^) Carca^^ stercus mist. 7 kot 45
Cacinnus tactus solutusque^^ iocus 46
risus, ^^ lacht .t. 47
Cacumen uertix l capud montis, hobi 48
•t. 13 49
Cadauera corpora mortuorum, boteche 50
.t.i* 51
Cadus amphora l uas uinarium, grece 52
•t.
est mutto [al] 53
Caducus, risiger .t. [al] 54
(30^) Celeps uirgo l uir sine uxore, 55
witewe .t. [al]
(31*) Calciamentum, gescoh: .t. ^^
Calathus, sübri .t. l ceina [al. vgl. e]
56
57
58
.t.
Calcar, sporo [vgl. al Calcaria] 59
Calcas cementum, .t. chalc [al Calcis] 60
Calculus, kisilingi .t. [ald] 61
Calda, chezel .t. [al] 62
Calidus, warmer 63
Calamitosus, leithwendiger .t. [al Cala- 64
mitosi] 65
Calcar/^ sporo .t. 66
Calimpum, .t. arizzi [al] 67
^ die gl. nachgetragen ^ s. oben z. 12 ' die gl. nachgetragen, der zweite teil
gehört nicht hierher, s. unten 135, 14 * die gl. nachgetragen ^ l. trupen, s. Gll.
2,397,29 W6zt'. ^ falsches lemma, für Brattea ' Buris durch das in Sal. al darauf
folgende Burra (=r z. 36) ersetzt ' /. Brattea " die gl. nachgetragen ^^ die gl.
nachgetragen, l. Cacca mit k 25c " solu'q; hs. ^^ risus über iocus ^' l. hohi
'* — Gll. 2, 641, 73 1« dh. gescohi '' s. oben z. 59
13A
Alimiahktibch Gkokdnkte Glokhare. A. Bestimmbare
1 Callips, .(. arizzi ^
.t.
2 Callidus dums, fizufer^
.t.
3 (31^) Camene, sangcriii \a\
.t.
4 Canicris'' krübren [«1]
.t.
5 Caminum ovin*
•t.
6 Calus,^ caluwer
7 Campos, feit .t.
.t.
8 Canaua, winhus [alr/e]
9 Cancer, chrebez: .t. ® [al]
10 Candelabrum, quasi candelaferum qui
11 candelam ferat kerzstal
12 Canilla bivicha .t."^ [al]
13 Canicula, zoha .t. [al]
.t.
14 Cantabrimi, huntaz [al. Catabrum d]
15 (32a) Caper, boch .t. [a2]
16 Caperrabat ramphf [al]
17 Capesso, nimo .t.
18 Capis, falcho .t. [alb]
19 Capistris, gigetun .t. [al]
20 Capisricus, steingeiz .t. [al]
21 Capitium, hoptloch .t. [al]
22 Capsella kefsa [vgl. al Capsa]
23 Capra domestica, geiz
24 Cantilena, sanch l lied .t.
.t.
25 Cantarus, nasp [ald Cantar]
26 Canus, grawer .t. [al]
27 Capillatura^ swart [vgl. al]
28 (32^) Carbasus, segal .t. [b. Carbasa al]
29 Caracter. ymago effigies, himelgert: .t.^
30 [b]
31 Cardo, scerdir .t. [b]
Carccta^^ sahor [b. vgl. al CarexJ
Caritas, minne .t. \b]
Carina, podem .t. [alb]
Carnifico^^ martire [b]
Carpentuni, wagen .t. [alb]
Captat . . . apprchendit, bifahit .t.
Caputlauiiim, hobetduvahel .t. [al.vgl.d]
Capus, valch: .t. ^^
Coradrio quidani dicunt lerich [ald Ca-
radrion]
Coraxo, crazzo .t. [al Caraxo]
(33^) Carix, sahar .t. [al Carex]
Carmule urluge [ald Carmula]
Cartilago, .i. frustlofel .t. [al5c?]
Chastaldus, chumistudel .t. [al]
Castrum kastei .t.
.t.
Castitas rein : ^^
Carptim, gezalo .t, [b]
Cartilago grunzopa, bnistlofel.t. [b.vgl.al]
Carus, lieber .t. [b]
Casas domos, casa hus .t. [b]
Casses arane, spinnewepp: .t.^^ [b]
Cassida, ^* l cassis, heim .t. [al. Cassicula
Cassicula, ^* helmi .t. ^^ [b]
Cassia, wichbom .t. [al6c?]
Casus, gipurida [alb]
(33^) Castimonia, reine .t. [a2b]
Cataplasma, faska .t. l pilidi .t. [alb]
Caterua, huofslacli^^ [b]
Cateruatim, volchklichen .t.
Catax, huofslach .t. [b. vgl. ald]
Catus doctus, gelerter [alb]
Cathegita doctrix, lere .t. [b. Catheita
a2]
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
* fälschlich aus der vorigen gl. iciderholt ^ l. fizuser ' die gl. nachgetragen
* vom glossator in den context eingefügt ^ die gl. nachgetragen, l. Caluus ^ dh.
chrebezo '' die gl. nachgetragen, ich sehe in bivicha nur eine entstellung von breccha
^ die gl. nachgetragen ® dh. himelgerte ^" die gl. nachgetragen " dh. valcho.
s. oben ^.18 ^^ dh. reini
mili 1^ huofslach
13
dh. spinneweppi
14
die gl. nachgetragen
l. hel-
hufslach von Catax s. 63 hierher geraten
MCLXXVc Glossae Salomonis
135
l Castrimai'ia gitigi [b. Castrinuu'gia a\d\ (36*) Ceres, körn \al.2\
2
3
4
5
6
7
8
0
10
11
12
(34») Cauillum, spod |/>|
Cauillatio, derisio ganewizot .t. [vgl. a\b\
Caule, chlusa .1. [a2b]
.t.
Cauo^ irholon [h\
Caupo, wintauern: .t.'^ [b\
Cautes, braut .t. [alb]
A.
Cautela** gewerida [alb\
Cautus prudens l accutus, gewer : : .t. *
gewarer .t. ^ [b]
Cateplectio dampnatio, wizi .t. [a2 Ca-
teplectatio. b Cataplectatio]
13 Caustica ziintr:^ [albd]
.t.
14 Cauterio .i. ferro prennisen'^ [b. vgl.al]
15 (35») Cecus, bliiit .t.
16 Cecula, blintsleh .t. [ald]
17 Cecuma/ vvla .t.
18 Cedes slachta .t.
19 Celeris gezaler .t.
20 Celo ich hil: .t.^ [^^1]
21 Cenicos huriwiii: .t.^^ \ald]
22 Centori filz .t. [ald]
23 Centuria, ambahit .t.
24 Chelidris genus serpentis, scefsanch .t. ^^
25 [d Celeuma. a2 Clamor nauticus]
26 (35b) Cedes 12 glicht .t.
27 Cedrus, cederboum .t.
28 Celeberrinius, marer .t.
29 Celox, chielfarm .t. [ald]
30 Cellarium, kellari .t.
31 Cementum, phlaster .t. [al. vgl. d]
32 Censura, gidwinc .t.
33 Cerasus, chersbom
34
Cenocesali hunthobete A. \al Cenoce- 35
36
37
38
39
40
phali]
Cepe phlaiiccii .1.
Ceramius figel .i. figulus [al]
Cerritus, aruncher .t. ^^
Certiis scieiis, gewisser .t.
.t.
Ceruleus, blawer [vgl. ald CeruleumJ 41
Cespes, was: .t,^* 42
Cessit, .t. entiveich^^ 43
.t.
Cestus, plicholba [al^] 44
(36^) Ceriiix hals [al] 45
Ceruical, phuluwi .t. 46
.t.
Cesaries, .i. biscornvash ^^ 47
.t.
Cetauca taha [a2] 48
Chyrographum, hantgescrib .t. 49
(37^) Cindaris, hüt .t. [b. Cidaris a2] 50
Cignus elbiz .t. [a2&] 51
Ciliada zala .t. [ald] 52
Cilium, oberbrawa .t. [b. vgl. a2 Cil- 53
lum] 54
Cilicum, hara [b Cilicium] 55
Cingulum, gurtila .t. [b] 56
(37^) Cimex wantlus .t. [a2. Cymex al. 57
vgl. d]
Ciminum chumi .t. [ald. Cippus d]
.t.
Cincinni wiruelloch [b]
Cippo stoch .t. 1"^ [b. Cippus al]
Circiter, nach .t.^^ [b]
Circumlator, rizzari .t. [a2b]
(38^) Citus, horscer .t. [b]
Ciues, giburo .t. [b]
Ciuicus^^ geburlicher [b zweimal]
58
59
60
61
62
63
64
65
66
^ die gl. nachgetragen ^ dh. wintauerno ^ die gl. nachgetragen * dh. gewe-
rida ^ es folgt Catascopus scafa .t., s. 45 anm. 1 * dh. zuntra "^ vgl. 133, 18
* l. Cecunia ^ dh. hilo ^*^ dh. huriwine ^^ die gl. zu einem falschen lemma
geraten (k 31d steht Celidrus kurz nach Celeuma) ^^ die gl. nachgetragen ^^ l.
äriuber? ^* dh. waso ^^ l. entweich ^^ l. -vahs " = Gll, 2, 404, 25 usw,
18 = Gll. 2, 529, 15 1^ die gl, nachgetragen
13G
Ai.riiAiiETiHCH Geordnete Glohsare. A. Bestimmbare
1 Clades, baz: .t,.^ \h\
2 Clamosus, lutrcissigor .t. \a2h]
.t.
3 Clarus, zoi-fter [b]
4 Classicus, vichhorii (. \Ij\
5 Claudus, halzer .t. [h]
6 Clausus, bespait^ .t.
7 Cythisuin, zephuii .t. [b. Citisum a2\
.t.
8 (38b) ciauis nagel [6]
9 Claua, stanga .t. [b zweirnal. vgl. a2]
.t.
10 Ciauis, sluzel [a2b]
11 Claua cholbo .t.^ \b. vgl. a2]
remin
12 Clauus^ stivrroder .t. [b Clauum]
13 Cliuum, stechal .t. [b]
.t.
14 Clunis cosse, infiexio dorsi hufbein l
.t.
15 goffa J stivz .t. [b. vgl. d Clunes]
16 (39*) Chorus* gesemine .t.
17 (39b) Cocleare Ml .t.^
18 Coccinus gotweppe .t.
19 Cola siha .t. [d]
20 Coemptio, losunga
21 Coemptio^ kaf .t.
22 Coenomia, huntesfliuga
23 Coogniueo^ . . . niblan .t. [a2 Cogniueo]
24 Cognomen, miltname .t.
25 Coitum, samewist .t. ''
26 (40») Columba, tvba .t.
27 Coluber, wrm .t.
28 Columen, piest .t. ^
29 Colustrum, piest [a2d Colostrum, Collu-
30 strum]
31 Coma, vvpbil .t.®
.t.
32 Colus roho [a2 Colum]
Cola, Kih: .t.i» f^] 33
Colofizo ich halssleg: .t. *^ 34
Colo, siho .t. [vgl. a\ ColareJ 35
Colonias tres,^^ h&ba .1. 36
.t.
Columbar genus tornienti tvphus 37
Colossos irminsul .t. ^'^ 38
(40b) Comes, geuerte .t. 39
Commessorium az:hus .t. 40
Comniendo biuileho .t. 41
Colirida, brothrinch .t. [vgl. a2] 42
Collum hals .t. 43
•t.
Commenta, gidaht 44
Commilito. nis heregesello .i. militie so- 45
cius 46
Comminiscor ratiscon .t. [al] 47
t.
Comissam missetat [al Commissum] 48
.t.
Commissuras iuncturas, .i. flecchun^* 49
(41^) Compages, gefuge .t. 50
•t.
Commonitorium inbot [al] 51
Conturbat^^ cozifit .t. ^« 52
(41b) Comparo köfe 53
Compes fuzdruch 54
Compota^'^ ubi uie conueniunt, .i. ge- 55
wiche .t. 56
Concia, merscala .t. [al Concha] 57
Conciliatrix . . . lenona, hvrmachen .t. 58
[al] 59
Concordia, gizuft .t. 60
Concretum conglutinatum, crassum ul 61
girunnen l dichen l gewaslihen .t. 62
Concubina, chebis .t. 63
(42») Confectum, zegangen .t. 64
Concambium wechsol .t. [al] 65
.t.
^ l. balo mit b * das ganze nach sluzel 2. 10 übergeschr. ^ die gl, nachge-
tragen * die gl. nachgetragen ^ l. lefil ® die gl. nachgetragen ' = Gll. 1,
307, 62 * das deutsche von der folgenden gl. hierher geraten; vgl. die nächste anm.
' dh. vviphil. eigentl. zu Columen z. 28 gehörig? ^° dh. siha " dh. halsslego;
vom glossator nebengeschr. ^^ colonias tres hinter Colo ^* vom glossator nebenge-
sehr. ** =: nhd. fleck 'flicken' ^^ glosse zum lemma Commulcat, vgl. Cömulcat con-
culcat cöturbat k 36^ ^^ mir unverständlich: verderbt aus cazeisit? ^' l. Competa
MCLXXVc Glossae Salomonis
137
1 Coiicesserini geliaiu-hta [alj
2 Coiiciliuni, gisenüno
3 (42^) Confirinat, gefestinet .t.
4 Concliis bitaner [ald Coiiclusus]
5 Conen tiens girrer .t. [al]
6 Condecoro biziero .t.
7 Conductiis gemietter .t. [ald]
8 (43*) Congesta, gehnftiv .t.^
.t.
9 Conglobati, zesainene gelimetez^
10 Conhibentia, gezunipht .t.
11 Conitio, ratisce .t.
12 Coniectura, ratnnssa .t.
13 Conicit, ratischa .t. -^
.t.
14 Coniugiiini, hileich
15 Conlisit, gennwae .t. *
16 (43^) Confinium gemerche .t. [ald]
17 Conflatilis gigozener .t. [al]
18 Conflecto bicherro .t. [al]
19 Conflo giblaio .t. [al]
20 Conforto gisterclio .t. [al]
21 Cognoscere^ ratiscon .t. [al Coniectare]
22 Coniux kona .t.
23 (44*) Conlimito hasinon .t. [al^]
24 Conludium spil .t.
25 Conpaginauit, gefüocta .t.
26 Conpendia, gemach .t.
27 Conpendium, emolumentiim ... .1. ge-
28 mach .t.
29 Conponere, wide^mezen .t.
30 (44^) Consci, ^ gewizener .t.
.t.
31 Consecrat giheiligot
32 Considerat, bitrahter .t."^
33 Conpluuium trouf .t. [alc^e]
.t.
34 Conpositus gisazt^ gimietter
Conpnto bizelo .t. |al| 35
(45*) Consequor nachnolgo .t. |^/1] 36
Consortium ginozsam .t. [alj 37
Conspectns gesiht .t. 38
Constitntum gisezeda .t. [al] 39
Consules, ratfrago^ 40
Consultns, ratgebo .t.^ 41
.t.
Constantia, gizumfti 42
Consule ratfrago .t. 43
(45**) Contagium, bismit^eda .t. ^" 44
Contentus, genager .t. gedacht^ .t. 45
Contectalis gihnso .t. 46
Contentiosus stritiger .t. 47
Continuare, zesamahaften .t. 48
Continuo, bihabo .t. 49
Contio, gisemine .t. 50
.t.
(46*) Contnlus knutel [ald] 51
Conubinm, heilich .t. ^^ 52
Convena, beswich .t. [al] 53
Conto rüder [vgl. ald] 54
Contos stanga. scalta .t. [vgl. ald Conto] 55
Contrarius, widerwart .t. 56
Contumax, bistritiger .t. widestritiger .t. ^^ 57
Contum, schelta .t. ^^ [vgl. ald Conto] 58
Conuitium, schelta .t. 59
(46^) Copia, genuchsami .t. 60
Conuiua gemazzo .t. [ald] 61
Capadia, warra .t. ^* 62
Cophinus, korph .t. 63
Copula, chuppola .t. [al] 64
Copulat, kupullot .t. 65
Corax, nathrä .t. [ald] 66
Coriandrum collander .t. 67
Coruum birsa leder .t. [al Corium] 68
Coquo qkon .t. [al] 69
^ =r Gll. 2, 747, 23, vgl. 2, 247, 7 ^ gehört zum lemma Conglutinatum, das in k
36b auf die lemmata Conglobati und Conglobatum folgt ^ l. ratischat = ratiscot Gll.
2, 407, 47. 565, 61? M. genuwet zu nüan Graff 4, 1125? « gegengl. zu Coniec-
tare « l. Conscius ' l. bitrahtet resp. -tot « aus z. 43 widerholt ^ gehört zum
lemma Consultor, s. Gll. 2, 404, 43 "^ l. bismizeda ^^ l hileich ^^ i widerstriti-
ger " aus der folgenden gl. hierher geraten, für scalta, vgl. z. bb ** l. Copadia
und ? warza. vgl. Copadium brato. l svih Gll. 2, 735, 29
18B
Ai.i'iiAiitTiHCH Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 Cor corculum herzilo .t. [vgl. a\(l]
2 Coragiiini halsrinch .t. |rtl |
3 Cordaruin .saiten .1. ^ \vf/L a\ Corda]
4 (yornix, km \a\ \
5 CoroUariuni halsgolt
6 (47*) Corporeus, libhaftiger .t.
7 Corcodrillus, nichus .t. [ald]
8 Corda, seite [a\]
9 Corilus, hasel [ald\
10 Cornus, curnilbom [a\d\
11 Cornu, hörn .t.
12 Corimbata, rinch^
13 Corpolentus, grozzer .t.
14 Correpti, girichte .t.
15 Corrumpit, gehi:et .t.*^
16 Corrumpere, uitiare .t. futeron .t."^
17 Coruscus, lochentent^ .t. ^
18 Corinthus, lantschaft .t.
19 Crassus, grozzer .t.
20 Crabro^ hornuz .t. [al]
21 Crapula, ubereze .t.
22 Cras, morgen
23 Crateras, scal:'^ naph .t.
24 Creagrastus, ^ chrowile .t. [a\ Creagras]
25 Crebro, emizig: .t.^
26 (47^) Corrigia riem: .t.^^ [al]
27 Cortina, umbe hanc .t. [al Cortiiie]
28 Cortex rinta .t. [al]
29 Cos cotis . . . wezstein .t. [al]
30 Costas rippe .t. ^^
31 Cotonium kutin .t. [vgl. al Cortina]
32 Coturnix, rebehvn .t. [vgl al Cotur-
33 nices]
Coxa dichmurgoht .t. [vgl. al Cli uiid
Coxe I
Crabro hornvz .t. [al |
Cramula hala .t. ^^ [al. vgl. d\
Craticula rost .t. [al]
Creta leim .t. [al]
(48*) Creo scheph: .t.^^ [al]
Critabolus horetubel .t. [al Cretobolus]
Cribmm ritra .t. [al]
Cripta gruft .t. [al^Z]
Cronna totmuore .t. [al]
Crudus herter .t. [al]
Crusta stuche .t. ^* [al^]
Crustula fochez: .t. ^^ [ald]
Cubiles, ^^ legara .t.
C/Ucumeri, kvrbizi [al Cucumeres]
Cuba chvf: .t^'^ [al]
Cubitus elnna .t. [al Cubitum. vgl. d]
Cucurbita chvrbiz .t. [al]
(48b) Culcitre betta .t.
Culcitrum vederbetta .t. [al . Cuicitram d]
Culex mucca .t. [al. Cölix d]
Culix zizal: .t.^^ [al]
Cudit, smidet
Culmen, :ira .t. ^^
Culmum, halm .t.^^
Cumulus, bauf .t.
.t.
Cunabulum, legerida l weig: .t. ^^
Cuniculum feldganch
.t.
Cupadium^^ brado [al]
Cupida, ^^ kirida .t. [al Cupido]
Curgulio, engrinch .t. [al Curculio]
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
^ = Gll. 2, 18, 11. 617, 25 ^ gehört zu der in Tc 40b unmittelbar vorhergehenden
gl. Corimbi circuli anuli vinearum ^ vgl. Corrumpit deuirginat CGL 4, 325, 41 * l.
Interon? ^ dh. lohecenter ^ die gl. nachgetragen "^ dh. scala; vgl. Gll. 1,364,12
* Creagrast^ verderbt aus Creagras und Crea stercus Ä;41<i? ® dh. emizigo " dh.
riemo '^ r= Gll. 2, 400, 10 ^^ hala] das zweite a schivach sichtbar " dh. sche-
pho ^* stuche] e schwach sichtbar ^^ dh. focheza ^^ l. Cubile = Cubili Gll. 2,
703, 7? '' dh. chvfa '« dh. zizala i» dh. hira aus ahir? ^o _ qh 2, 456,
48 usw. " dh. weiga z= wiega ^- die gl. nachgetragen ^^ die gl.l nachge-
tragen
MCLXXVc Glossae Salomonis
139
1 (49«) Curiales dinchiis .t. ^
2 Ciirulum dinchstftl .t. [a\ CiUTuliini|
S Custodiariiiin wivrtbus .t. [ald]
4 Ciistos wartare .t.
.t.
5 Cutela pellicula hiitile \a\\
() Cuter braut .t. \al]
7 Cutis hut .t.
8 Cunie chi-ump .t. [ni]
9 Cuspis, staculla .t. [al]
10 Cyanevs blauaruwer .t. [alc^e]
11 Cymbia, chof .t.
12 Cimex, wantlus .t. [a2. Cymex al. vgl
13 d Cymex]
14 (49^) Dapsilitas gimfisot .t.
15 Daps mus .t.
10 Dauus langu-ra .t.^
17 (50^) Decisco iiitwisco .t. [al]
18 Decerpit, vz prichit .t.
19 Declinat, geneigit .t. [al]
20 Declivis, stecbiler .t. [al]
21 Decorus, sconer .t
22 Decortico biscbinto .t. [al]
23 Decrepitus valde senex, geuirner .t.
24 Decretum, besezeda .1^ [vgl. al]
25 (50^) Dedecor honida .t. [al. vgl. d De-
26 decus]
27 Dedicatio segan .t. [al]
28 Defectus, zur rganc .t. [al]
29 Defensaculum biscirmida .t. [al]
30 Definio merchon .t. [al]
31 Deformo girro [al]
32 (51*) Degener, unedeler .t.
33 Debonestat, gehonet .t. [al]
Dogallinatio nahtsanc .t. |al] 34
r)c4argor spenton .t. [al DelargiorJ 35
Delator, nieldare 36
Delegit,* beuilehet .t. 37
Deliberat, betrahtet .t. [d] 38
Deliranienta, tobezun ga .t. [al] 39
(51^) Deligatus, zärtlicher .t. 40
Delimat, gehasinot .t. 41
Delituit, losget .t.^ 42
Delubrum, grab .t. 43
Demolior intwiricho .t. [al] 44
(52*) Densum, dichon .t. 45
Deprehensa archwaenu .t. [al. Depre- 46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
hensv., d]
Deputo bizello .t. [al]
Derogat, besprichet .t. ®
Desciscit, gewichet .t.
(52b) Deses slaffer .t. [al]
Desidia, slaffi .t.
Deses sla ifer .t. '^
Despolio robon .t. [al]
Destino mercho .t. [al]
(53*) Deteror gewirsero .t.
Detrectans widerent .t.
Deturbat . . . stoubit
Deuium, awigge .t. [al]
Deuinxerat, awicger .t. ^
Deuoto fluchün .t. [al]
(53^) Dialecticus, warsprah: .t. ^ dinclicher 62
.t. 63
Diaria, dagewerch .t. [al] 64
(54*) Dictum wort .t. 65
Diecula, tagelin .t. 66
Diffluit uloz .t. 67
Diffidentia, ungetruwida .t. [vgl. al] 68
^ dinchüs gehört zum lemma Curia, das in Tc 44» unmittelbar vorhergeht '^ die
gl. gehört nicht zu Dauus audax k 45^, sondern zu dem bald darauf folgenden Deam-
bulacrö, s. Graff 2, 232 und vgl. Gll. 1, 430, 3 usw. resp. 1, 651, 38 ^ besezeda st.
pimeinida(52,31), verawZa^s* durch das in ^46^ unmittelbar vorhergehende Decretmm de-
cretum dispositio? * trotz Delegit probat eligit k 47^ ist Delegat gemeint, vgl. Gll. 1,
439, 24 usw. ^ l. losgeta = Gll. 2, 15, 16 usw. 640, 42 « = Gll. 2, 300, 40
' deses usw. nachgetragen hinter slaffi .t. vgl. z. 51 * aus der vorigen gl. oder einer
ähnlichen hierher verschoben " dh. warsprah* resp. wahsprah* oder -spraho?
140
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 DiffisuH, missetruwent' .t. ^
2 Digesta, goantreitiu^
;} Digestio gedÖwcte [al]
4 (54*^) Degressus,^ danegent^ .t.
5 Diligentia giwarda .t.
() Diluuiuni, sinulot .t.
7 Dimensio, uzmezzung: .t. *
8 Dimensiones maza [al]
0 (55^) Diriguit obstupuit, erstabetiv .t. ^
10 Dirimo genidero .t. [al]
11 Diriuat, gesceidet .t.
12 Diruit, uallet .t. [vgl. al Diruunt]
13 Discerptus, zeslizener .t.
14 Disciplina, lera .t. zuht .t.
15 Discolor missetarwer A. ^
16 Discrimina, underschidot .t.
17 (55^) Dispectus, fermanelicher .t.
18 Dispensator, spottare .t. '^
19 Dispendium, brestunga .t.
20 Disperat, missetruwet .t.
21 Dissenteria, vzsuht .t. [vgl al]
22 Dissertus, .t. gizungiler
23 Dissertator redinar .t.
24 Dissinteria uzsubt .t. [vgl. al]
25 (56^) Distante underscidente .t. [al]
26 Distantia, underschidunga .t.
27 Distillat tröffet .t. [al]
28 Distinctio undersdüga .t. ^
29 Distractus enzogener .t. [al]
30 Ditibus richlihan .t. [al]
31 Diuersitas, misselihe .t.
32 (56^) Dolatus scessot .t. [al]
33 Dolata geholtiv
34 Dolubra barta .t. [d Doläbra. vgl. al
35 Dolatorias]
36 Dolium lidfaz .t. [al]
(57^) Dolium wingeba ®
Doniuiiculuni hu.sili .t.
cula]
Domo, as dabo .t. [al]
[al
37
Domiin- 38
39
Dominium, hertum
Donum, geba .t.
Dragma phenninch .t.
Drudiö dräth .t. [al]
(57*') Ductilis geslageliher .t. [vgl. al]
Dumus, dorn .t.
Diptongus zwilivtent^ .t. [al Dyptongus] 47
40
41
42
43
44
45
46
(58*) Ebenus haganb&che 48
Eccho galm .t. [al] 49
Echinus huso .t. [d. Echiuus al] 50
Edax, ezlicher .t. [vgl. al] 51
(58b) Edicio urechida .t. [al] 52
Edilitas gespreche [vgl. al Aedilis] 53
Edilis hüsuoget .t. [ald] 54
Editus, uuribrachter .t. 55
Effatur, .i. kallot .t.^^ 56
(59*) Efferatus, ergremiter .t. ^^ [al] 57
.t,
Efferbmti2 walzot^» [al] 58
Effigies, blido .t.^* 59
Efferbuit walzta .t.^^ [al] 60
(59^) Egressio, uzfart .t. 61
(60^) Elefans, helfant .t. 62
Elefanticus gelesuhtiger 63
Elegantia, frutheit .t. 64
Elementa, gischaft .t. 65
Elleforo sitro [ale Elleboro] 66
(61*) Elingius,^^ azunclicher .t. 67
Elixus gechochet^ .t. 68
(62*) Emaculo^'^ gesubre .t. 69
1 = Gll. 2, 264, 3. 407, 45 usio. ^ _ qh 2, 73, 49 ^ l. Digressus * dh.
uzmezzunga ^ l. erstabeta = Gll. 2, 404, 66 usw. 695, 1 usii\? ^ l. missefarwer
= Gll. 2, 6, 7, vgl. 1, 636, 27 ^ sicher gemeint spentare ® l. underseidunga = Gll.
3, 234, 29 * passt nicht zum lemma. oder l. wingelta? ^^ vgl. Gll. 1, 535, 44
^' — Gll. 1, 663, 12 ^^ die gl. nachgetragen '^ l. walzota = Gll. 2, 466, 56 ^* l
bilide ^^ — Gll. 2, 406, 75 ^^ l Elinguis ^' Emaculo] 0 aus corr.
MCLXXVc Glossae Salomonis
141
1 Emersisse uzzanbresto .t. ^
2 Enietreteus gele^uht .t. [n\ Enietriteu;^]
3 (G2^) Eniinentia, ubertrefüga .t.
4 Em})hatice inoberlich .t. [al]
ö Eniplasitruni faska [alrff]
6 Eniporium rietchaiuera .t, [ald]
7 Emctati ergangen .t. [al]
8 Eniorrogia. emorroida warza .t. [«1^
9 Emorrodia]
10 Emulatio, missehellüga .t.
11 (63») Encenia, kirchwiha .t.
12 Energia, tobezunga .t.
13 Enibanuni^ lutica nezila .t.
14 (63^) Eons, österlicher .t. [al Eoos]
15 Ek) usque, vnzandaz [ald]
16 (64*) Epitaphium, uberscriftt .t. [al]
17 Epilogositas ubersprahili .t. [al]
18 Epistolium brief .t. [al Epistilium]
19 Eqiiitatus gereit .t. [al]
20 Equoreus merlicher .t. [al]
21 (64*^) Ergastulum, karchere .t.
22 Eradanus fluvius, phad .t. ipse est pa-
23 dus italie
24 Eramentum her .t. [al]
25 Erarium schazhüs .t. [al]
26 (65») Eruditorimn schvolhüs .t. [al]
27 Enica, grase wmi [ald]
28 Erugo . . . scimbol .t.
29 (65^) Essedum, .i. sambäch 1 plech .t.^
30 [al]
31 Esseda stul .t* [vgl. al]
32 Estiuum pharrich .t. [al]
33 Esox lachso .t. [al]
34 Espuo^ hizza .t. [al Estus]
35 Esuries hungrige [al]
36 (66») Etherio . . . luft .t.
(06^) Eversio bisturcida .t. [al] 37
(67^) Exellentia, ubertrefflinga X.^ [vgl. 38
d Excellens] 39
Exitus, vzgewister .t. [vgl. al Excitus] 40
Excons, aherzer .t. [al Excors] 41
(68») Excussit, vzuerliez .t. [al] 42
Execrabilis leidsamer .t. 43
Exemplaria, bilidebäch .t. "^ 44
Exerit, errechet .t. [al] 45
(68^*) Exigat, gisSchet .t. 46
Exilium dampnationem, ihsligi .t. l el- 47
lende .t. 48
Exinanio^ ich erualo .t. [al] 49
Existimat, want^ 50
Exibue^^ pinguedo, faist^^ 51
Exitium freisa .t. [al] 52
Exoletus, gewahsener .t. [al] 53
(69«) Exosus, leider .t. 54
Expedier, irrecho .t. l gebedirbe .t. [vgl. 55
al] 56
Expedicio herefart .t. [b. vgl. ald] 57
Experientia, erwarnussida .t. [vgl. al 58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
Experimentum]
Expertus, antkundiger
Expergiscimini, irwachet .t.
Experior iruaro .t. [al]
Experientia, cleinef uga ^^
(69*^) Explicatio, urrechida .t. [alb]
Explicabilis irreclicher .t. [alb]
Expletus, urrechida .t. ^^
Explorare, spehim .t.
Expressus, vzquemener .t.
(70») Exserto, uarractemo .t.
Exsequiae, vzleite .t.
.t.
Extantiae ^* rechun
^ l. -brestan = Gll. 2, 407, 35 ^ die gl. nachgetragen, vgl. Gll. 3, 235, 59
' es folgt Essetritum chanaba, s. 58 anm. 11 * über .t. rasur ^ l. Estuo, und dies
falsches lemma für Estus ^ l. übertraf funga, vgl. z. S ' = Gll. 1, 304, 24 usw.
377, 20. 708, 2 usw. ^ die gl. nachgetragen ® von jüngerer hand *" fehler für
Eximgia? ^^ von jüngerer hand ^"^ dh. cleini fuoga? ^^ aus z. 64 hierher ver-
schoben ^* falsches lemma, vgl. Extantie egregie vel essentie ä; 71^ r= CGL 4, 339, 46.
/. Exserere rechan?
142
Ali'iiaiuotisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 Ex tan t^ lugant [al]
2 Extasis enthebcda .t.
3 Externuni, fremide
4 Exterminator, ^ zestorter .t.
5 Extendo f erden no .t. [a\]
6 Extim, ^ hinterosto .t.
7 Extollentia, erhaban .t.
8 (70^) Extremitas afternentige .t.
9 Exuuie, geröbe .t.
10 (71^) Faber smid .t. [al]
11 (71^) Fabre, meisterliche .t. [b]
12 Facessite, deficite .i. gelid .t. [b]
13 Facete gesprah: .t.* [al]
14 Fagus^ pöcha .t. [ald]
.1.
15 Falanx, gesemine [b]
16 Falcastrum, reitsegensa .t. [al]
17 (72^) Fallax, lugger .t.
18 Fallacia, lugi .t.
19 Famosus marer .t. [al]
20 Fantasma getroch .t. [alb]
.t.
21 (72b) Fama meri [b]
22 Far, .i. amar l einchorn l ador [b]
23 Farragine azza .t. [b]
24 Farina, melo .t. [al]
25 Fascia nestila .t. alligatura .i., gebunte-
26 lin .t.6 [alb]
27 Fasciculus gebuntilin .t. [alb]
28 Fastidium, zurlist .t.'
29 Fastidit, zurbastlicher .t. ^
30 Fastigium, obenentige .t. l hohi .t.
Fastus superbie contemptus, richtum
.t.9
(73*) Fatum dictum, vrlaga wref .t. ^^
Fatuus, narre .t.
Fauet, hilfet .t.
Fauor, fleha .t.
(73^) Felix, seliger .t.
Fecundus, berichaft .t. ^^
Fedare, geunsuber .t. ^^
Fedus .i. galla, ^^ gezunfrwider ,t.^*
[vgl al Fei]
Fellineus galliner .t. [al]
Femen dich .t. femur huf .t. [alb. Fe-
mur ald]
Femina, wib .t.^^
Femur, huf .t.^^ [ald]
(74*) Fenissa thura^^
Feniceus, howiker .t. [al. vgl. b anm.]
Fenile, howistadal .t.
Fenulum analehan .t. [al. vgl. b anm.]
Ferias, uiera .t.
Fermentum, urehab .t.
Ferocia, gerimmi .t. [a2]
(74^) Ferox fidens. fretus, stiurer .t.
.t.
Ferulam fac^e .i. fenest^ genus lini^'
Festuca agene .t. [vgl. al]
Ferus, grimmer .t. [6]
Fessus, mvder .t. [b]
Fetidum, stinchentez .t. [alb]
(75*) Fex, truosana .t. [alb]
Fiber piber .t. [al]
Fideiussor, burige .t. [alb]
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
^ die gl. nachgetragen 2 i Exterminatus ? » l. Extimus * dh. gesprahi
^ die gl. nachgetragen « .i. gebuntelin gehört zur folgenden gl. '' l. zurlust « i
zurlustlicher. gehört zu dem in k 14A unmittelbar vorhergehenden lemma Fastidiosus
» darnach Fath id' plaga meridiana, geima .t. 73*. aber geima ist entstellt aus clima, s.
Hieronymus 23, 790 / Migne Fath xXi/na, id est plaga, verbi gratia cimi dicimus septen-
trionahs plaga vel meridiana i« l wref dh. vvresaga ? ^^ l berahaft ^^ i^ geu^.
suberen ^^ gehört zu Fei 1* l geunfrowiter nach Incestat gunfrovuit Gll. 2, 656,
23? ^^ von jüngerer hand ^« nicht her gehörig oder verderbt {aus thiria?). k 76*
hat Fenissam didonem q de fenetia venit " l. nach k 262* face genus ligni, und .1.
genest*, vgl Diefenbach 231«
MCLXXVc Glossae Salomonis
143
1 Fidicule, seito .t. [a2 Fidicula]
2
3
4
5
0
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
Fidicula,^ swagelare [Fidicines a\(l]
Fidieule .i. seito [«2 Fidicula)
(75^) Figura, bilide .t. [b\
Figo stecch:2 [al.2|
Filiast^r stiufsun .t. [ald]
Figulus hauonari .t. [a2]
Filiaster, stiefsum .t.^ [ald]
Filiola phillola .t. [ald]
.t. o
Filix farn 1 wista .t. [al Filicem. vgl. d]
Filioum saharabi .t. [al]
Filuin fadü .t. [a2]
Fiinbriae, fasen .t. [b]
Fimum, gor .t.* [b. Fimo al]
Findit, cbluibit [a2b]
Fingit, bilidet [al]
Fingere, ratiscun .t.
.t.
Finio niarcbo l ende .t. [al]
(76*) Fiscella .t. cburbili
Fiscina cbaskar .t. 1 cburbili .t. [vgl. al
Fiscella]
Flabilis geblaslicher .t. [al]
Flabri, winde .t. [b]
Flagellum baramcb: .t. ^
Flagitat euadatur, wettit .t. [a2b]
Flagitium, firintad .t. [b]
Flagmm, wid .t. [vgl. b]
(76^) Flamina ardor, locb .t. [b Flamma]
Flatus, geblade .t. [b]
Flauellum, wintt:^ [alb]
Flauum, faluwer .t. [a2 Flauus]
Flauicomantum, '' ualefabso .t. [al]
Flecto flicbt: .tJ [al]
Fleotomus fliodem: .t. ^ [al]
Flenien niasala [al]
Flictus percussus, lieb .t.^*^
(77*) Fluentuni gefluzzida .t. [a2]
Fluuies irgozin: .t. ^^ [al]
Forceps, zang: .t. ^'^ [al zweimal]
Foedus, unsuberer .t.
(77^) Fomenta, paunga .t.
Fomes^^ j zuntr: .t.^* [al]
Forcipes .i. zang:^^
Foramen, locb .t. [al]
Forcipes scari .t. [al Forpices]
Fores l ostia, twra .t.
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
.t.
Forum, dincbstat 47
Formiceutria zeuberira .t. ^^ [ald] 48
Formidolosus, bilidlicber .t. ^^ 49
Formidolosus, egibarer .t. 50
Formosus, fronisker .t. 51
(78») Fornix, swibogo arcus triumpbalis 52
[ald] 53
Fors giburida .t. [vgl. al] 54
Fortuna, selid : .t. ^^ siuna .t. ^^ 55
Fossa scrobe, gruba .t. 56
Fotum refectum, bawizunga .t. 57
Fouenis bruotbhenna .t. [al. Fouenus d] 58
(78^) Fraga .i. erdbere .t. [al] 59
Fragitidas .i. zangar:^^ [al] 60
Fraxinus .i. ascha .t. [al] 61
Frena, .i. brittile 62
(79^) Frigidaria .i. sulza .t. [al Frigdaria] 63
Frigus, frost .t. 64
Frondosus astolocbter .t. 65
Frofra insula tirreno mari in quo ferri 66
fodina exercetur, lobvr .t. ^^ 67
Frondeus löbiner .t. [al. vgl. a2 Fron- 68
deum] 69
^ aus dem vorigen lemma ivlderholt "^ dh, steccho ^ l. stiefsun * gor] r un-
sicher ^ l. haranschar? ^ dh, wintta '' die gl. nachgetragen ' dh. flichto
• dh. fliodema ^" mir unverständlich ^^ dh. irgozini ^"^ dh.. zanga. ^^ die
gl. nachgetragen ^* dh. zuntra ^^ dh. zanga ^" dh. zeuberara r= zouberara
^■^ gehört zum lemma Formosus ^.51 (Je 79^ kurz hinter Formidolosus) ^^ ^/^ selida
" gemeint ist wöl sluna (GZ/. 2, 354, 21) ^^ dh. zangara ^^ gehört wol zum lemma
Frondes {k 81^ kurz nach Frofra usw. und vor Frondeus und Frondosus 81^)
144
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 Frugalitas, furiburtige .t.
2 Fnunentum. fruges, weher .t. [b. vgl.
3 ald Fmmen|
4 Frutalis ginuzzer .t. [al Fruotalis]
5 Frustum .i. stuecha .t. [al]
6 Frueteetum, spreid .t. [b]
7 (79^) Fueata, gezohtiw .t. [b. vgl. al]
8 Fucus, tren: .t. ^ [<^lb]
9 Fundamina, gruntfest .t. [alj
10 Fuga fluht .t. [a2]
11 Fulciminis stiuro [al]
12 Fulgidum, glizenantez .t. [b]
13 Fulgetra glizenentez .t.^
14 FuUo ladintar .t. [al]
15 Fuligo ruz .t. [ald]
16 Fuligine rfiza .t. [al]
17 Fuluus, roter .t. [b]
18 Fumificiis ruchiger .t. [al]
19 (80^) Funalia, slinga .t. ^
20 Fundus grünt .t. [al]
21 Funda, slinga .t. [b]
22 Fundibalus .i. slingare .t.
23 Funestus, vnchuster .t. [alb]
24 Fungino swammino .t. [al]
.t.
25 Fungus swam [ald]
26 Funiculus druos .t. [al Funiculos]
27 Furfures chliwe .t. [vgl. al]
28 Füret, wtet .t.*
29 (80^) Furua, swarziv .t. [al]
30 Fuscum, swarzun .t.
31 Fusum, Spinell: .t. ^ [al]
32 (81b) Galea, heim .t. 1 helwa .t.^ [al]
33 Galerus, huot .t.
Galotum gebita .t. [al] 34
(82") Galbeola'^ gelbita .t.« 35
Gallica gellida .t. [alj 36
Ganea, hazzis .t. ^ 37
Ganeo, vil:urezz: .t. ^® [vgl. al] 38
Garrulus, chronlicher .t. [vgl. al] 39
Gaudium, frode .t. 40
Gaulos, .i. grunspecht: .t. ^^ 41
Gaunaca, tischlachen .i. mensale [al] 42
Gazas, schaz .t. 43
Gazophilatium, schazkamera .t. 44
(83*) Gelu, urost .t. [al] 45
Gemma gimma .t. [al] 46
Genealogya chunnizala .t. [al] 47
Gener .i. eidem .t. 48
(83b) Genealis, ^2 g^ia gehiliher .t. 49
Genicium, genoz .t. [al Geneceum] 50
Gentaculum ahize .t. ^* 51
Genua, chiwa .t. ^^ 52
(84*) Gestit, mendit .t. 53
Gilbum, t&sinaz .t. [al] 54
Gilbo^^ tusiner .t. 55
Gingiuarum, bilarn: .t.^'^ [al Gingiue, 56
d Gingiva] 57
Glaber, kalawer .t. [al] 58
Glabrum, dicunt lenem et inherbem ^^ 59
.i. kalewen .t. 60
Glabrio grint .t. [al] 61
Glans eichila .t. [a2d. vgl. al Glances] 62
Glacies, his .t. [al] 63
Glandium .i. drus .t. [al] 64
(84^) Glaucomate .i. phlehannÖge .t. 65
[al] 66
Gleba, scolla .t. [al] 67
^ dh. treno ^ fälschlich aus der vorigen gl. ividerholt ^ slinga von 0. 21
hierher geraten * = Gll. 2, 637, 4 ^ dh. spinella ^ Galea mit Palea ver-
wechselt ' Z.Galleola » l. geUita {oder gebita?), vgl. Gll. 2, 372, 21 usw. 3, 240,
66. 644, 12 {bez. 3, 276, 31) » vgl. Gll, 2, 499, 9 usiv. ^° dh. vilourezzo " dh.
grunspechta ^^ _ Genialis ^^ zu tilgen ^* ahize passt nicht zum lemma,
s. Gll. 1, 277, 3 ^^ l. chniu? oder Genua mit Gena verwechselt und dies = Brancia
o
genommen? vgl. aber auch unten Maxilla ^'^ die gl. übergeschr. nach .t. z. 54. vgl.
Gll. 2, 636, 65 usio, ^^ dh. bilarno " l. inberbem, vgl. imberbe ntr, k 89^
MCLXXVc Glossae Salomonis
145
1 Glebula^ scoUiii .t.
2 Gleba scorsin .t.
3 Gliribus ai'istis aheruii .t. [a\\
4 Globosus .1. kisemine t. -
5 Glos glossis ,i. scoup-^- [al]
6 Glutit, ferswilihet .t.
7 Glumas .i. tiochSii .t.^
8 Glus lan .t.*
9 Gnarus, gewizzener .t.
10 (85«) Graculus räch .t. [al]
11 Graduni, grad .t.
12 (85^') Grainma, böchstab .t.
13 Gramen, körn .t. [vgl. al Granum]
14 Granarium kornhus .t. [al]
15 Grandis, micbiler .t.
16 Grassator, tobanter .t.
17 Grauitas firmitas, taphira .t.
18 (86^) Grus, ki-eia .t. [al]
19 Gula gitigi .t. [al]
20 Gummi, flied .t.
21 Gurges, wach .t. ^
22 Gubernio, scephman .t.
23 Habenas, zugile ^ [al Habena. d Abena]
24 (86^) Hamus angel .t. [al]
25 Hasta, spiez .t.
26 Hastatus gespiezzoter .t.
27 Hausorium schepheuaz .t. [a2]
28 (87^) Hebens, lewir .t.'^
29 Heccolus, rocho .t. [a2]
30 Hedera ebbÖm .t.
31 Heremum, sitiwald .t. ^
32 Henis, herro .t.
33 Herodia, falch: .t. ^ [al Herodion]
34 (87^) Herugo, herundo .i. egel: .t.^®
Hesperia spama^^ [al] 35
Hidris, slange .t. 36
Hidropicus, wazzersuhtiger .t. [al] 37
(88*) Hilaritas milti .t. [al Hilaritudo] 38
Hiemp^2 ^yjj-j^s ^ 39
Hinnion weiwon .t. [al.2 Hinnio. vgl. d 40
41
42
43
44
45
46
47
Hinnit]
Hirsutus, rauher
Hirtus, ruher .t.
Hirundo swalew: .t. ^^ [al]
Holitor, gartinare .t. [al]
Holus, gartchrut .t.
Homicida, Manslekke .t.
.t.
(88t>) Honor hera 48
Honorificentia hera .t. ^* 49
Hospiciolum herberge 50
Hospitalis gastlumer .t. [a2] 51
Hostia ophir .t. 52
Hostorium stunod .t. [al] 53
Humanitas menneskeit •*• [a2] 54
Humerus ahsala .t. [al Humerum] 55
Humidum, nazez .t. 56
(89^) lacio ieci ich wirfo .t. [al] 57
(90^) lantinum cheimat .t. ^^ 58
Ibices .i. steingeiz .t. [ald] 59
Ibis, scarua .t. [ald] 60
Ictus, stich .t. 61
(90^) Idiota ignarus, einzugilinch .t. 62
.t.
Idolium, abgotestvel [al. vgl. a2] 63
Idoneus, gimah^ .t. 64
(91^) lectus, wirf .t.^^ 65
lecor, leber: .t.^'' [a2^] 66
Ignavia, zegeheit .t. 67
^ diese und die folgende gl. übergeschr. nach scolla .t. ^ urspr. gehörig zum foh
genden Globus {vgl. Gll. 2, 402, 1. 423, 5) ^ vgl. Gll. 3, 240, 68 * l. lim ^ es
folgt Gurgus celer, s. 70 anm. 5 « = Gll. 1, 431, 65 usiv. 2, 775,46 ' l. Hebes
slewir ^ l. waltsidilo und als lemma Heremita? oder sinwald? ' • dh. falcho
^° dh. egela ^^ l. spania oder spanna? ^"^ l. Hiemps " c?ä. swalewa ^* hera] h
und a radiert, doch schwach sichtbar ^^ = Gll. 3, 649, 33. 664, 36
wurf 1'' dh. lebera
16
l. wrf =
Althochdeutsche glossen IV.
10
146
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 Igniuerint orhaizent .t. ^ [vgl. al Igni-
2 uerit]
3 Ignominia, honeda .t.
4 Hex, eich .t.
5 (92») Illitio ich ferscunte .t.
6 Ilegneus eichiner .t. [al Iligneus]
.t.
7 Hex . . . .i. eich
8 Illuuies uusubrida .t. [vgl. a2 Illiuies]
9 Imber, regin .t.
.t.
10 Imbrix dicitur scintilla l ziegal .t.^ [ald
11 Imbrex]
12 Imitata bilidenter .t.^
13 Imperium giuuald .t.
14 Impius, zornniger .t. [al]
15 Impos unmahtiger .t. [al]
16 (92^) Inpostor, tragenare .t. [al]
17 Inanis, italer .t.
18 Inauris orinch .t.
19 Inbecilles, waich .t. l broder .t.
20 (93») Incesta, unreiniv .t. [al]
21 Incestat, unsuberit .t.
22 Incocta .i. gezehota .t. l geuarewetiv .t.
23 Inclitus, urmarer .t.
.t.
24 (93^) Ingratissima ungeuastiv*
25 Incrementum, washmo .t.^
26 Increpit^^ i. brahtet^ .t.
27 Incubas chvf: .t."^ [al]
28 Inculcat, sagaet .t.
29 Incultus unsaiter .t.^
30 Inculpabilis unlasbarer .t. ^
31 Indago spor: .t. [al]
(94») Indemnis, unschadehafter .t. 32
Indefessus, unerlegener .t. 33
Indeprehensa occulta .t. unuerstantiniv 34
.t. 35
Indiges^*^ bidurftiger .t. [al] 36
Indicium signum gichunda [al] 37
Indo^^ anegetvn .t. [al] 38
Indolis bone spei .i. gut aneweinida 39
.t. 40
Indo anegetuon .t. [al] 41
.t.
Inducias fristmale, l tagedinch .t. [al] 42
Industria, diligentia, gewareheit .t. 1 ge- 43
44
45
46
47
48
.i. ar- 49
50
51
52
werida .t.
(94^) Indumina .i. anegelida .t. ^^
Ineptias, gebosiv .t.
Inaptus, geboser .t. [al Ineptus]
Infaustus unselig^ .t.
(95^) Infecit polluit ul miscuit
warta .t. ^^
Infimus, smaher .t.
Inflictum,^* anagitan .t.
(95^) Infromitas unscameliher [al In- 53
fronitus]
Infulatus geruw^ .t. ^^
[ne] Infuscet^^ nigirmisce .t. ^'^
Ingeniosus sinniger .t. ^^
Ingluuies, gitige .t.
Inguina hegedruos .t.
(96») Inimicicia fianscaft .t. [a2]
Initiaui ich irborta .t. [vgl al]
Iniuria, widermvt: .t. ^^
54
55
56
57
58
59
60
61
62
^ vgh GH. 2, 396, 24 usw. ^ die ganze gl. vom glossator eingefügt ^ vgl. Gll.
2, 407, 46 * die gl. ist sicher verderbt, wie schon die Störung der alphabetischen Ord-
nung zeigt, von den zwischen Inclitus und Incrementum liegenden gll. klingt Inconside-
rate ungivuariv Gll. 2, 120, 74 noch am meisten an. oder gar Meracissima ungemistiv?
^ l. wahsmo ^ h Increpitans, vgl. Increpitans clare vocäs insultans usiv. k 99»
' dh. chvfa ^ l. unzarter ^ l. unlastarbarer ^® l. Indiges " diese und die fol-
gende gl. nachgetragen ^^ l. anelegida, vgl. Graff 2, 96 ^^ = Gll. 2, 73, 36, vgl.
641, 26 1* vgl. Gll. 2, 195, 55 '' l. garuw' = Gll. 2, 488, 38. 3, 243, 34 ^« vgl.
Gll. 2, 640, 10 ^"^ nigi:misce zweifelhaft, l. nigismice {das falsche s ivurde radiert)
" vgl. 129, 27 '' dh. widermvti
MCLXXVc Glossae Salomonis
147
.t.
1 Iniurius widermvt: 1 widerwarten ^ [vgl.
2 al]
3 Inlidit, ferknuset
4 In limine in prima parte domus, dri-
5 scnfel .t.
6 (9G^) In lucanos in saltus loch .t."
7 Inmacnlatus, getan "^
8 (97'*^) Innocens, nnschuldiger .t.
9 Innotesco ich wirde ze wizen: t.*
10 Innupt^ ungehitiw .t.
11 luolentia vowast .t. [al]
12 Inopia, armvt .t.
13 Inpiugit, anestozet .t. [al]
14 Inpostura getmgida .t.
15 (97^) Inpoitunus, ungemaher .t.
16 Inprouisus vmbewant^ .t.
17 In pulpitu ubi lectores legunt .i. lector
18 .t. 5
19 Inpiiratus gehonter .t. [ald]
20 Inquies unstuomer .t.
21 Inquilinatus inbiu-rida .t.
22 Inrotat genezzit .t. [al Irrogat]
23 (98*) Insertabant, ingestichten .t. [al]
•t.
24 Insidiosus, lagiliher [al]
25 Insigna, zierida .t. ^
26 Insinuilat, gebilidet .t.
27 Insimulatus bezigener .t. "^
28 Insolentia, ungewonida .t. inusitatum.
29 ungestvmida .t.
30 Instantia anastentiv .t. [al]
31 (98^) Insui uernatwerden .t. [vgl. al]
32 Intemerata, unuerwertiv .t.
33 Intercapedo, unterfengida .t.
34 (99*) Integer ganzer .t.
35 Intricate ingehefte .t. [al^^]
(99^) Inueteratus iralter .t. 36
Inuidia, abunst .t. 37
Innidiosus, abunstiger .t. 38
Inuisi sunt respiciunt, wogeloso .t.^ 39
Inuitus nolens, undariches-*- ^ genoter .t. 40
(100») Ipex^^ steingeiz .t. 41
(100^) Ir medietas palme .i. tenr .t. 42
[al] 43
Irriguus fuchter .t. 44
Isia sparawariswri^ .t. ^^ 1 wata .t. [al. 45
Isis d] 46
Isculponeus cestus, cholbo .t. 47
Istrum fluuium .i. tvnvwe .t. 48
Itia^^ w^eit .t., color 49
Itus, vard .t. 50
(101*) lubar lucifer, schimo .t. 51
lube criste, mana .t. zoten .t. [vgl. d 52
Ivba] 53
ludicium, vrtaile 54
luga summa, obenentiga .t. l spiz .t.^^ 55
.t.
luger . . . i. ioch .t. 1 morgan 56
lugerum, morgen .t. 57
lugum, ioch .t. 58
lumenta, fihe .t. 59
luniperus, w^echalterbom .t. 60
luramentum eit .t. 61
luridicus esago .t. l schepho .t. [a2] 62
lus, eit sw^erunga .t. [vgl. a2 lusiuran- 63
dum] 64
lus .i. prot [vgl. a2] 65
(101^) lus. iussis brot. inde iuscellum 66
.i. iussal .t. [a2] 67
lusquiamum bilsa .t. [a2] 68
lusticium ser [al]
69
" gehört zum lemma Insignia k 103c = Gll. 2,
® gehört zu Inuio in deserto sine via k 105c
^ l. widermvt* 1 widerwarter ^ _- Jq lucos? ^ passt nicht zum lemma * dh.
zje wizenne ^ vgl. Gll. 2, 147, 35
3, 8. 668, 23 ' = Gll. 2, 131, 43
kurz vor Inuisi sunt usio. ^ l. undanches, vgl. Gll. 2, 406, 32 usw. ^" die gl. nach-
getragen " sparawariswri" .t. gehört nicht hierher {vgl. Nisus spareuuere etc. Gll. 2,
701, 24 usiü. 3, 20, 9 etc.), -swri* mir unverständlich ^^ die gl, nachgetragen ^^ vgl.
Gll 1, 282, 64
10*
148
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 luuenta, iugentheit .t.
2 Ixon, mvsare .t. [al]
3 Kytonicon kvrino .t. ^
.t.
4 (102«^) Labeo. caupo^ .i. chofer:^
5 Labellum, leffil .t.
6 Labium. rei .i. brart .t.
7 Labium* prart .t.
.t.
8 Lacertas egedehs [a2 Lacertus, d Lacerta]
9 Lacessant zeslizen .t.
10 Lacessere, anegauaren .t.
11 Lacinia, ort .t. [al. Licinia d]
12 Lacune, grvbe .t.
13 Lacus, sew .t.
14 Lactuca . . . .i. Hactvoch .t. ^
15 Lacunar grüba .t.
16 (102^) Lagena, lagella .t.
17 Lagana .i. phanchvch •*• [vgl. al]
18 Lambebant/ lechota .t.
19 Lamentum chlagung: .t. '^
20 Lamen^ leit .t.
21 Lamine^ .i. bloch^^ .t. l bractee^^
22 Lanigeros wolletrager .t.
23 Lanistrum chanchnestila .t. [al]
24 Lapidicinus steinbozzil .t. [al]
25 Lanugo, grano .t. l bartsprungili .t.
26 Lanx statera, waga trutina [al]
27 Lappa chlette .t., clitte [al]
28 Laqueatus bistrichida .t. ^^
29 Largior gib: .t. ^^ [al]
•t.
3Q Largus, manechfaltig^
3j Larua, monstrum quod dicitur dalama-
32 scha .t. [ale]
Laruas, schenebarth [vgl. al. Lama d] 33
(103*) Lasciuia, getelosi .t. 34
Lasciuus getelos'
Laterculi latte .t. [a2]
Latex, brunno .t.
Latium, lanchbarch .t.^*
Latiari lanchbartisker .t.^^
Latomorum, steinmeizo .t. ^^ [vgl. al
tomi]
Latrina, geswasganch .t.
.t.
Laterculus schintil:^'^ l ziegel
.t.
Latus sitta
Lauacrum päd .t. [a2]
Laurus lorbom .t.
Lautores ladatare .t.^^
(103*^) Legunien smalsät .t.
Legatos, boten .t.^^
Legio, scara .t.
Legislator, esagare .t.
Lenior lichter .t.
Lens.^^ lentis . . . .i. linsi .t. [d]
Lens.^^ dis niz .t. [ale]
Leno conciliator, friboto .t.
Lenunculus^^ hvrare .t. [al]
Lenticula, .i. hörn .t.
(104^) Lepus haso .t.
Lepusculus, haseli .t.
Letragus, tvalm .t. [al Letargus]
Letum tod .t.
Letus getoti .t.^^
Leua sinistra, winstra .t.
Leuir. mariti f rater, zeichor .t.
Lexiua loug: .t. ^^ [al]
Lichnus .i. daht
35
36
37
38
39
La- 40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
^ l. kvtino * das eigentliche lemma ist Kaupo {vgl. Kaupo negociator h 110»)
' dh. chöferi * die gl, nachgetragen ^ l. Lattvch ^ Lambebät] so auch k 111»
' dh. chlagunga ^falsches lemma; zu Lametatio . . . tristicia h 111^? ' die gl.
nachgetragen ^"^ Z. blech " bractee] ocZer brattee ^'^^t*Laqueus(doluslaqueatusZ;lllc)
^' dh. gibo ^* l. lanchbart; vgl. Gll, 2, 35, 39 ^° gehört zu einem lemma Latinus
(Latini, -e h 112») i« = Gll. 1, 434, 6 " dh. schintila i« l. ladatare
Gll. 1; 623, 35 *** die gl. nachgetragen *^ mir unverständlich ^^ dh. louga
19
MCLXXVc Glossae Salomonis
149
1 Liber boch .t.
2 Liberalitas, edilcheit [al]
3 Libero, biüd: .t.^
4 Libertus frilaz .t.
5 Libido feruiilust .t.^
6 Libitiis p;ilust [al]
7 Liberal wigit .t. [al Librat|
8 Libra wag: .t.^ [al]
9 Lien spien niilz : .t.* [al]
10 (104^) Libramine wago .t.^
11 Liburiius, chiel .t. [al]
0
12 Liciatorium mitvlli .t. [alc^]
13 Licisca .i. bractho .t. [a2]
U Lichnus dächs .t.^
15 Ligatura riculla t. [al]
16 Lignuin holz .t.
17 Ligones sech .t. [al]
18 Ligula zung: .t. "^ [al]
19 Ligiistra faphalinch .t. [al]
20 Limbus .i. list .t. [al]
21 Limat .i. slicbt:: .t.^ [al]
22 Limes driscuueli .t. [al]
23 Limmitanus marchstein [ale Limetanus
24 und Limitanus al]
25 Liminium ellentvm .t. [al]
26 Limo filen .t. inde nomen eliminatio .i.
27 scone .t. [al]
28 Limus leim [al]
29 Lingua, zung: .t.^ [a2]
30 Liniamentum lidigilaz .t. [al Liniamenta]
31 Lippitudo, phehenvge .t. [al]
32 Liquamen smalz .t. [al]
33 Liquamen irhc .t.
34 Liquaminus irhiner .t. [al]
35 Liquidus durchnot' .t.^^
36 Liquor, lid .t.
Lis. tis, strit .t. 37
(105*) Liticines, trumpare .t. [al] 38
Lituus, herehorn .t. heretrumpare .t. [vgl. 39
al] 40
Liuor, abunst .t. 41
Litium, harluf .t. [vgl. al Licie] 42
Littera buochstap .t. 43
Litus .i. stat .t. 44
Liuidia^^ abunst •*• 45
Lodix zussa. auis l herba l ludilo [vgl. 46
al (zweimal) d] 47
Lomentum weska .t. [ald] 48
Lolium ratan .t. [al. vgl. d] 49
Longanimitas lanchmvti .t. 50
Longeuum lanchleben .t. 51
Lothos geizboum .t. [al Lothon. vgl. d] 52
(105^) Lucar rouchhüs .t. [al. vgl. a2] 53
.t.
Lucerna liehfaz^^ [al] 54
Luctus woft .t. 55
Lucus, loach .t. [al] 56
Luctamen woft .t. 57
Ludicrum, spil .t. bismar .t. 58
Ludicra spil .t. 59
Ludo. lusi spil: .t.^^ [al] 60
Ludiuagus spilar: .t. ^* 61
Ludicris spilicher .t. 62
Lues, babo .t. [al] 63
Lumbum lachun .t. ^^ [vgl. al Lumbi] 64
Luncea chindischo^^ 65
Luscinia nahtegala .t. [al. Lucina d] 66
Lupatum gebiz .t. 67
(106^) Lustrum, vmbevart .t. [al] 68
Luter label otter .t. [ald] 69
Lutulentum, horganen .t. [vgl. al] 70
Lutum, höre .t. [al] 71
Luxurie, hvrgelust .t. 72
1 dh. baldo. = Gll 2, 112, 37. 165, 46. 510, 57 ^ firinlust und unlust gemischt?
3 dh. waga * dh. milzi ' = Gll. 2, 142, 22 « l. dächt, vgl. 148, 66 ' dh.
zunga ® dh. shchtit ^ dh. zunga ^" l. durnohti, vgl, Gll. 1, 591, 15 " fal-
sches lemma für Liuor inuidia k 118** = CGL 4,361,39 " l. liehtfaz '' dh. spilo
^* dh. spilari ^^ l. lächun ^" vgl. Lücea moUia k 121»; aus luncea Prudentius
Perist. 3, 132 (Gll. 2, 444, 24)
1 50
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestlmmbare
1 Lyeus, uinuni \ IM A. |al|
2 (1.07») MacicH .1. nuigcre A. [al\
3 Macte helwis .t.
4 Macula notha fleccho .t. [rdj
5 Madidus nazzer .t. [al]
6 (107^) Magudarim dinchel .t. [al]
7 Madiigaris dinchel .t. [vgl. al Magiida-
8 rinij
9 Malagina faska .t. [al Malagma]
10 Mala punica chindebeine .t. ^ [vgl. al
11 Malas]
12 Maleas scgal .t. [al]
13 Malefortis weicher .t.
14 Malleus 1 iiialleolus hamar .t. [al Mal-
15 leolus]
.t.
16 Malleolus spacha [al]
17 Malitie« ubilwillige •*•
18 Malis mastin .t. ^
19 Malus ^ geizboum .t.
20 Mamille, tutil:*
21 Mammona, scaz .t.
.t. .t. .t.
22 Mamma uter l cice l tuttelin
23 Manabunt fliezent .t.
24 Mancinus^ wanaheiler .t.
25 Mancipatus, biheftida .t.
26 Manchus einhentiger .t.
27 Mando izz: .t.^
28 Mandragora, wrz .t.
29 Mandrinum hert : '^ [a2]
30 Malus .i. ubeler .t.
31 (108^) Mango chouffo .t [al]
32 Manica hantdruch .t. l ermel .t.
33 Manipulus, garab : .t. ^
Manna, hinudbrot .t.
34
Mansur .i. grvz .t. [al. Manphur
a2]
35
Mansio selida
36
MansionariuB selidare [al
37
Manubie, geröbe .t.
38
Mappalic hutta .t.
39
Mappe hutta .t.
40
.t.
Maratron uenehel
41
Marcida worigivv .t.^
42
Maritus karel .t. [al
43
Marsus zöberare .t. [al]
44
Marsuppium secchil .t. [al]
45
Marmor marmelstein .t. [al
46
Mas gemman .t. ^^
47
Massa samahaftig: .t. ^^ [a2
48
Mastruca .i. hader : .t. ^^ l filz .t.
a2;
49
40
(108^) Matricida mutersleccho .t.
[a2]
50
Matrix gilechter .t. birid .t. [vgl.
al^f
51
Matricularius toumphafFo .t. [al]
52
Matums riffer .t. l zietiger .t. [al
53
Mauigena zof sorgen .t. ^^
54
Maurus swarzer .t. [al^
55
Maxilla kinna .t.
56
Matrix atoch .t. [ald Meatrix
57
(109^) Medelam, lehentÖm .t.
58
Medicina lecbentöm .t.
59
Mel, hon ach .t. [al
60
Melodia, svvozsanch .t. [ald
61
Memor, gehungentig^ .t. ^*
62
Memoria gehugit .t. ^*
63
Menda luga .t.
64
Mentior truginen .t. l bidencho
.t.
65
Mendum luki .t.
66
Menssarium scuzzela .t.
67
^ Mala punica. . . direct vor Malas Je 124c 2 __ qh 2, 23, 42 ^falsches lemma
für MeUa(m), vgl. 14Q,b2 und Lothon genus arboris qua latini mellam vocant k 119»
* dh. tutili 5 = Mancus? ^ dh. izzo ' dh. herta ^ dh. garaba » = Gll.
2, 384, 20 iisii). ^^ l. gomman ^^ dh. samahaftigi *^ dh. hadera ^^ zof mir
unverständlich, sorgen ist ivol als sorgenti zu dem in k 128» unmittelbar vor Mauigena
{l. Maiugena) mercuri® stehenden Mattus tristis zu ziehen, oder cöfsorgenti = mercurius
im hinblick auf merx und cura? ^* l. gehugentig*, gehugt
MCLXXVc Glossae Salomonis
151
1 Menstüe tischlachent .t. ^ \a2]
2 Men.^ura niez .t.
3 (109^^) :\rora liitt' .t.
4 Mercedula lonili .t. |rtl]
5 Meridies mithvMii .t. *
6 Mergii!? (.luchfogel .t. 1 alachra .t. l tv-
7 chare^ [rgl. al]
8 Merop grviispechto .t. [al]
9 Meioilus ampsla .t. [al]
10 Metus, forchta .t.
11 Micat, slagizet .t. 1 schinet .t.
12 Micoiius mago .t. [al]
13 Migale, haram: .t.^ [al]
14 Migma, sprivz .t. [al]
15 (110») Milisie, gedigene .t. [al]
16 Militia, gedigene .t.
17 Mimus, scirno
18 Mina, essa [al Mna]
19 Minax, drolich^ .t.
20 Minutal ingeslahti .t. [al]
21 Mirabilis wunderlicher .t.
22 Mirinulo scirno .t. [al Mirmilo]
23 Mirtus mirtelbom .t. [vgl. al]
24 Misco schenk: .t.^ [vgl. al Miscet]
25 Missile gescheft: .t. ^
26 Mnas .i. phunt .t.
27 (11 Ob) Modus mez .t.
28 Molaris kvrin stein .t.
29 Moles michil: .t. "^ l tapher: .t.^
30 MoUes, widillen .t. [al]
31 Molosus, rüde .t. [al]
32 Momentaneus stuntwiliger .t.
33 Monomachia einwige .t. [a2. Monarchia^]
34 Moneta muniz: .t. ^ [al]
.t.
35 Monitus manunga
36 (111^) Mora, tvala .t.
Mordax bizziger .t. [al Mordex] 37
Morsus biz .t. [al] 38
Mos, site .t. 39
Motus, bewegida .t. 40
Mucro, swert .t. sumitas acuminis .i. 41
wassi .t. 42
Muculentus rozziger .t. sordidus a mucca 43
.t.
.i. rozze [al] 44
Mucus roz .t. [al Muccus] ' 45
MufFula fustilinch .t. [ald] 46
Mugit, löet .t. [al] 47
Mucia amblaza .t. [al.2] 48
Mulciber smid .t. 49
Mulcifer smid .t. [al] 50
Muliebris wiblich^ .t. 51
Mulio stötare 52
Multa sculda .t. 53
Multraria milechvaz .t. [vgl. al Mulctra] 54
Multrivagus uilewadeler .t. [al Multiua- 55
gus] 56
Mundus werlt .t. 57
Mungio snegel .t. [al] 58
(IIP) Munificentia manahtigiv .t.^^ 59
Munimentum warnung: .t. ^^ [al] 60
Murcus lidiscarter .t. [al] 61
Murex mersnecco .t. [ald] 62
Murenulas lantfrideli .t. [vgl. al Mure- 63
nula]
Murium sulza .t. [ald]
Mustacia lurra .t.
Musio kazze .t. [al]
Mutinus hamaler .t. [a2. vgl. al Muti-
lum]
Mystica, bezeichenliv .t.^'^
64
65
66
67
68
69
70
(112^) Napus rab:^3 j ^vb: .t.^* [al] 71
.t.
^ -lachent aus lachen entstellt?
seit? 3 vgl. Gll. 1, 340, 25 usw.
"^ l. mittiwehhi, 'mittag' und 'mittivocTi verwech-
* dh. haramo ° dJi. Misceo schenko ^ dh. ge-
schefti ' dh. michili ® dh. tapheri ^ dh. muniza ^^ l. manaheitigi, s. Graff
2, 752/ '' dh. wamunga ^^ i bezeichenlichiv = Gll. 2, 627, 23 " dh, raba
^* dh. rvba
152
Alphabetisch Geordnete Glohhare. A. Bestimmbare
1 Naso naHu .t. \a] Nasus]
2 Natantes ewimmint: .t. ^ [a2]
3 Natiitoria urKpiinch .t. [al]
4 Natiuum geburtlicher .t. [vgl. al]
5 Natrix wazernater .t. \a\ |
G Naiiigatio ferid .t.
7 Nausea wllunga .t. [al]
8 (112*^) Naulum fereschaz [al NaulusJ
9 Nauita vcrigo .t. [al]
10 Nebiilosus trvgenare .t. [vgl. ald Ne-
il bulo]
12 Nectar, seim .t. [ald]
13 Nefandus, vnmuzhafter .t. [vgl. al]
14 Nefarius, vnmuzhafter
15 Nefarius mimvzhafter .t.
16 (llS'"*) Negligens unrvchiger
17 Negotium, wantlunga .t. [vgl. al]
18 Nemus forst .t. [al. vgl. d]
19 Nenias l nugas .i. gebosi .t.^ [al Ne-
20 nia]
21 Neomenias, wirschefte .t.^ l hochzit .t.
22 Nepus, nevo .t. [al Nepos]
23 Neptis, niphtel .t.
24 Nietare winchen .t. [a2]
25 Nidus nest .t.^ [a2]
26 (113^) Ningit sniwet .t. [a2]
27 Nimius unmaziger .t.
28 Nitens widerspirder : .t. ^
29 Nix sneo .t. [al]
30 Nodus knoph .t. [al]
31 Nomisma, munizz: .t. ^ [al]
32 (114^) Norma, spratta .t. l behebide .t.
33 Nothus incertus, zwitarn .t. [al]
34 Nouale, mvlente .t. [a2. vgl. al No-
35 uales]
Nouitus niukemo .t. [vgl. a\ Nouitii] 36
Nouerca, stiefmvter .t. [al] 37
Noxia scult .t. [al] 38
Nubecula wlcheli .t. 39
Nubilar scoph .t. [a2e] 40
Nubo nupsi gehiwe .t. [a2] 41
Nugacitas gebosi .t. 42
Nummularius munezzare .t. [al] 43
(114^) Nuo .i. uolo gelaze .t."^ [al] 44
Nurus snur .t. [al] 45
Nutus giwalt .t. 46
Nutrix amm : .t. ^ 47
Nux iiuz .t. 48
Obcaluit ersvvilit: .t.^ [ald] 49
(115^) Obelum helbelinch .t. 50
Obex luner .t. ^^ [vgl. al] 51
Obices, grintil: .t.^^ [ald] 52
Obice, grintil .t. ^^ 58
Obire ferenden l ferschaiden 54
Oblectat geurowet .t. 55
Obliqua duwerhiv .t. 56
Oblita bechlentiv .t. ^^ 57
Obnoxius schuldiger .t. 58
Obrizum uberguld: .t. ^* [a2] 59
(115^) Obsequela dienest .t. [al Obse- 60
quelam] 61
Obses gisel .t. [al] 62
Obsides gisel 63
Obsitus bifanginer .t. [a2] 64
Obsoletam^^ aruuortanaz 65
Obsolescit arscimplagat^^ 66
Obstinatio einstritigi .t. l ingagansten- 67
tida .t. 68
Obstipo nigo .t. [al] 69
^ dh. swimminte " _ qh 2, 554, 15 ^ l. wirtschefte * es folgt 113b Nilia-
cus masc* .t., offenbar zusammengezogen aus den beiden gll. Niliacis (egipciacis) und
(Nilotis a nilo acus) masculi Ic 140^ (mase* für masc) ^ dh. widerspirdero ^ dJi. mu-
nizza ' das folgende Nupta (fehler für das in k 143^ folgende lemma Nurus) . . .
uxor filii l bruta ist lat. » dh. amma » dh. erswilita ^" l lunes = lunisa
'' dh. grintila '^ - Gll. 2, 368, 24 usw. 495, 18 '' = Gll. 2, 459, 7 ^* dh.
uberguldi " l. Obsoletum = Gll. 2, 403, 63 usw. '^ = Gll. 2, 455, 45
MCLXXVc Glossae Salomonis
153
1 Obtusus, bcworsiuer .t. ^
2 Obtutus, gesvne .t.
3 Occasus, sedalganch .t.
4 Oca\s sh&hen .t. [al]
5 Occa meriscala .t. [al]
0 Occeaiius i. wentelmere .t.^
7 (116*) Ocreas, beinberge .t.^ [al Ocree]
8 Odoriferus staiictrager .t.
.t. .t.
9 Off^ini pizzom:* 1 pallon 1 massa [al]
10 Oestmm . . . .i. premo -'-^
11 Offella brat: .1«
12 Offensio beswara .t.
13 Offocationem demphi .t. [vgl. a2d]
14 Officinas aiiibechstedi .t."^ l sinittvn .t,
15 [vgl. al Officina]
16 Offusa ballü. pila bal .t. [vgl. al Of-
17 fam]
18 Olfactum stanch .t. ^
19 OUa hauan .t. [al]
20 Olor elbiz .t. [al. vgl. a2 Obres]
21 Olus gartkrut .t.
22 Omen heil
23 (116^) Opere^ werdsam
24 Opimus genuchsamer [al Opima]
25 Opiuio li\Tiiunt .t.
26 Opiza areweiz .t. [a2]
27 Opium, twalm .t.
28 Oportunus, gemahher .t. [al]
29 Oracula, wizechtvm .t.
30 Ora, ort .t.
31 (117*) Ordinatio wihe .t.
32 Organum, gehelnusside .t. [a2]
33 Oriundus imburdich .t.
34 Ornotinus langer .t. [al]
35 Ornus linboum .t.
Oscen helisod .t. l meriscala t. [al] 36
Ostentus ochsunige .t. [vgl. a2 Osten- 37
tum] 38
Otium mSza .t. 39
(117'') Patior duldo .t. 40
Pictam gimahalta .t. [al Pactam] 41
Pactum, gezumft .t. [vgl. al] 42
Palatium phalanza .t. 43
Palatinuö palanzlicher .t. [al] 44
Palpo uiualtra .t. [a2. Palbo al] 45
Paleare chellere .t. [al] 46
Palestra, spilistat .t. 47
(118^) Pallas fliztraga .t. *<^ 48
Pallor blechi .t. 49
Pallius^i bleicher .t. 50
Palmes snitelinch .t. [alc^] 51
Palumba, hegetvb: .t.^^ |-^2] 52
Palus phal .t. [al] 53
Palus vendo .t. 54
Panis prot 55
Pangratius .i. tranechvzo .t. ^^ 56
Pando, offino .t. 57
Panicium phenich .t. [al] 58
Pannus tvch .t. [al] 59
Panniculus tvchelin
Panucula gpvlili .t. [a2]
Panthera luhs l ottor .t.
Panus spvle .t. [a2d]
60
61
62
63
Panulula^* raha .t. idem ponovl .i. trama 64
.t. [vgl. a2 Panulie] 65
Papauer feldmago .t. [a2] 66
Papille tutten .t. 67
Papirus semidahi .t. genus est iunci .i. 68
piniz .t. [vgl. al] 69
* l. beworfiner. vgl. Ic 145» Obtunsus tardus . . . inqnatus cötaminat^ ^ vgl. zb. GH. 3, 114, 3
' = Gll. 1, 286, 18 usw. '^ l. pizzon ^ z= Gll. 3, 350, 66. 365, 55. 454, 7 « dh. brato
' = Gll. 2, 57, 11 usw. 603, 63 « = Gll. 2, 301, 62. 3, 505, 29 " gemeint das
in k stehende Opere precium ^° l. fezitraga, s. Gll. 3, 250, 41 usw. ^ " l. Pallidus
^* dh. hegetvba ^^ passt nicht zum lemma. die Verschiebung veranlasst durch das
vorangehende Pancratiari® pugil? l- Pandochium .i. tranchus, vgl. Diefenbach 408c?
'*■ l Panucula, s. Gll. 2, 369, 7 usw.
154
Alphabetihch Geordnete Gloshake. A. Bestimmbare
1 Papilbio^ palbila .t.
2 Papule papille .t. .i. angueizen .t.^
3 Paraninifa prutbote .t. [a2. vgl. d Para-
4 nimphum]
5 (118^) Parce mezzig: .t.^
6 Parce scepherinne .t. [vgl. al]
.t.
7 Parricida brudersleccho l giioslecko .t.
8 Parma sbilt .t. \a\]
9 Parsimonia furburt .t. [al]
.t.
10 Particas losgeshute [al]
11 Partim sumaz .t. *
12 Participium teil
13 Partus, geburt .t.
14 Pascha, hostra .t.
15 Passer, spar: .t. ^
16 Pastoforia, gadem .t.
17 Pastura mesti .t. [al Pasturam]
18 Paternitas faterschaft .t.
19 Patibulum, galgo .t. [al]
20 (119») Patriaster stivffater .t. [ald]
21 Patriota gilando .t. [al]
22 Patricida, fatersleccha .t.
23 Patrimonium, faterodal .t.
24 Patroni muntborn .t., muntborn .t.
25 Patulis, offenall .t. qui semper patet ut
26 nares .i. spritent" .t. [vgl. al Pa-
27 tulus]
28 Paucus frower .t. ^
29 Pauculus fohlicher .t. [al Paucalis]
30 Paxulus celchegil .t. '^
31 Peculum scazliher .t. ^
32 (119^) Pedes. tis fend:^ .t. [vgl. al Pe-
33 dites]
Pediculus^*^ lusiger .t. [vgl. al Pedicu- 34
losus] 35
Pedo fu:z .t.^^ [al Pedum] 36
Peditus fend: .t.^^ ^^gi ^i Pedites] 37
Pellacie luge .t. 38
Pelex kebsa .t. [al. vgl. d] 39
Pellicio larvare .t. ^^ 40
Pellicatus kebisod .t, [al] 41
Pellis fracta irach .t. [al] 42
Pelta, kilin .t.^* 43
Pelius, lapel [al Peluis] 44
Pendex bentel .t. [vgl. ale Pendices] 45
Pensum wichili .t. 46
(120*) Peplum, hvberlachet .t. ^^ 47
Pera, chuilla .t. 1 daschila .t. [vgl. al] 48
Peragit, foltvt .t. 49
Perdix rebehvn .t. [al] 50
Pergama hochgezimber .t. ^^ 51
Perfuga fluhtiger .t. [al] 52
(120^) Periculum freisa .t. 53
Peripsota^"^ uberchara .t. 54
Periurus mainswrtiger .t. 55
Perizoma heli .t. [al Perizomata] 56
Perluit nazta .t. [vgl. al Perluitur] 57
Permissum urlöb .t. 58
Pernicies flornusse .t. 59
Perpendiculum mvrwaga .t. 1 wachstein 60
.t. [vgl. ale] 61
Perpensa uberwegeniv .t. ^^ [vgl. al Per- 62
pensio] 63
Persicus phersichbom [a2] 64
Persona namo .t. 65
(121») Pertemptant, anevarent .t. 66
Pertinax, einstritiger .t. 67
^ l. Papilio. das glossem mir unverständlich: entstellt aus lat. Palbo? ^ = Gll.
2, 642, 4 3 dh. mezzigo * = Gll 2, 44, 14 ^ dh. spare * l. foher. oder von
einem andern lemma hierher verschlagen? "^ l. Paxillus celtchegil * gehört eher zu
Peculiarius . . . diues . . . pecuniosus k 155» als zu Peculium ^ dh. fendo ^" fal-
sches lemma ^^ von Pedum auf Pedo verschoben, dh. furz ^"^ dh. fendo ^' mir
unverständlich ^^ l. skilt? '^ l höbetlachen ^« = Gll. 2, 364, 25. 705, 5
^' falsches lemma für Peripsima, s. Gll. 2, 17, 30, vgl. 605, 13 ^^ = Gll. 2,
450, 35
MCLXXVc Glossae Salomonis
155
1 Peruersus abeher .t. \al]
2 Peruicax, uncrrer .t. lal]
3 Pestis contagium .i. tior .t. ^
4 Petaluni lamniina, phellida .t.^
5 Phiüaiix, gesemüii .t.
6 Pharetra chocher: .t.*'
7 Phaselus kiel .t. \al]
8 Phoce merikalb' .t.* [al]
9 Phitoiiissa zvberar: .t. ^ [al]
10 Pliilargina frechti .t.^
11 (121^') Pica agalstra .t.
12 Picea foraha .t. [al]
13 Pictura genial .t. [al]
14 Picus hehera .t. [al Pica]
15 Pigillus curtilbold .t. [ale]
16 Pignus phant .t.
.t.
17 Piguus biger [al. Pigius e]
18 Pilenta sainbuch .t.
19 Pilleum hvt .t. [al]
20 Pincerna scheuch: .t.'^ [al.2e]
21 Pinus piribÖm .t. [a2]
22 Pirale phisal .t. [al]
23 Pirus birebom .t. [a2]
24 Pisa arewez .t. [al.2]
25 Piscina, wiwar : .t. ^ [a2]
26 Pistiinum pistrilla, phiristrina .t. ^
27 Pix harz .t. [a2]
28 Placenta, flado .t.
29 Placitum, .i. tagedinch .t.
30 (122») Planas bomscabun .t. [a2. vgl.
31 al Planatorium]
32 Planca, thil .t. [al.2e]
33 Plantarium sola .t.
34 Planipedes .i. tvmunta .t.
35 Planicies, ebine .t.
Plasma pilidi .t.i<> 36
Plaudet, slagizet 37
Platanus, ahorn .t. 38
Plaustra, wagana .t. 39
Plectruni, citerphin .i. [a2 Plectro] 40
Plemen^^ masala .t. 41
Plenilunium volmani .t. [a2] 42
Pleiirisis sittesuht .t. [a2] 43
Plicabitur bitan wirdit .t. ^^ 1 gevalden 44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
wirdit .t.
Plumacium federbett: .t ^^ [a2d]
Plumbum plie .t.
Plusculus lahim .t. ^*
Poculum tranch .t.
Podium rinch .t. [al]
Polita schoni .t. [a2 Policia]
Podagra fvzsuht .t. [a2]
Poena .i. wizi .t.
Poeta . . . .i. uersari .t. l scophare
Pollet furdihot .t.^^
Pollex dvmo .t.
Polliceor giheizo .t. [a2 PoUiceo]
Polio lichon .t. l hasinon .t. [a2]
Pollinctores grabare ^^
(122^) Pomilio getuuerch .t. homunculus 60
l nasus ^"^ qui dicitur tivf tisce ^^ tuwerch 61
.t. [al] 62
Pomum obaz .t. 63
Poma mora swarzberi .t. [a2] 64
Pomarium obezhvz .t, [a2] 65
Pomerium bomgarte .t. 66
Populus albare .t. [al] 67
Pondus widerwagi .t. 68
Pons brucca .t. 69
.t.
Pontificium pistvm 70
^ Pestis mit Bestiis, -ia verivechselt - 1. phedila ' dh. chochere * das hier-
nach folgende Phillira {dh. Philyra) . . . foligera .t. ist lat. ^ dh. zvberara « l. Phil-
argiria frechi, vgl. Philargia auaritia k 160<i und Graff 3, 793 ' dh. schencho
* dh. wiwari ^ l. phistrina ^" das hiernach folgende Plastes figuli .t. ist lat. =
figulus " = Phlemen ^^ ^gi^ qh 2, 451, 59 '^ dh. federbetti 1* = Plurima
lachin? s. Graff 2, 159 ^° l. furidihet {oder guotlihot = Gll 2, 439, 43?) '" vgl.
Gll. 1, 650, 14 1"' /. nanus '^ l tivtisce
Infi
Alphahetihch Geordnete Glossare. A. Bertimmbare
1 Popina chnivvcd .t.
2 Popularis livtlicluir .t. \al\
3 Porcaster biniz .t. [al]
4 Porisma inieta^
5 Porrus loch .t. [alj
6 Portus, vrfar .t. [alj
7 Possibilitas iiiachtigi .t. \al]
8 Postes turistvdel .t. [al Postis]
9 Postella turelin .t. [al]
10 (123*) Potis mächtig^ .t. [al]
11 Preceptum gibot .t.
12 Preclarum zorften .t.
13 Preclius furigediner .t. [al]
14 Preconus^ frumiger .t. [al PrecoquusJ
15 Preconium livmun .t. [al]
16 Precordia vureherza .t.
17 Precox frumirifaz .t. [al]
18 Predia eigen .t. [al]
19 Preditus furibracht^ .t.
20 Predones rvbere .t.
21 Prelabi furifarin .t. [al]
.t.
22 Premo bidruche
23 Premium Ion .t.
24 (123^) Prepes gizaler .t.
25 Pres .i. einginhafter .t.^
26 Presidium folieist .t. [al]
27 Presso uurihang^ .t.*
28 Prestigium galster zoub^ .t. [al]
29 Prestrinxit, biuienc .t.
30 Pretorium, phalnza .t. [al]
31 (124a) Priuatus, ferteilit' .t.
32 Priuilegium, suntirige .t. [al Priuilegia]
33 Problema ratisca .t. [al]
34 Probrum itewiz .t.
35 Probrosus itewizlicher .t. 1 leider .t.
36 Processum framedihsmun .t. [a2b]
37 Proci pitil .t. [al]
[in] Procintu ingaruvva .t. [al Pro- 38
cinctv] 39
Procus bitil .t. [alb] 40
(124^) Procus petitor brutegöm .t. ul 41
pitil .t. [al] 42
Prodigus .i. spilder .t. [b] 43
Proditor meldare [al] 44
Profanus ferwazener .t. [alb] 45
Profundum l porro habens fundum, 46
grünt .t. 47
Proluit, ferwaskit .t. [al] 48
Proluuies, irgozeni [al] 49
Promo bidrucho .t. [a2] 50
Promptuarium kellari .t. [al] 51
(125*) Promissum geheiz .t. [a2] 52
Propago gibor .t. 53
Propheta, wissago .t. 54
Propinquitas gilegan .t. 55
Propitiatorium gnad: .t. ^ [al] 56
Propugnacula brüst weri .t. [alb] 57
Prora gransa .t. [alb] 58
Prospectus gesiht .t. [al] 59
(125^) Proteruitas frazari .t. 60
Protraho gilengo .t. [a2] 61
Prouehit geuorderot .t. [b] 62
Prurit iuchet [al] 63
Psiletrum sleipha .t. [ale] 64
Ptisanarium spichare .t, [al] 65
Puber iunger .t. [a2] 66
Pubo huw: .t.^ [al] 67
Pudor,'^ scama .t. [al Pudus] 68
Pugilare, hantuala .t.^ 69
Pulla, wil .t. 70
(126*) Puleium pulei .t. [a2 Pulegium] 71
Pulix floch .t. [a2. vgl. al Pulices] 72
Pulpitum lector .t. [vgl. a2 Pulpita] 73
Pumilio geduwerch .t. [al] 74
Puls bolz .t. l pri .t. [a2] 75
^ vgl. Porismata id est premium vel munera , . . Je 163^ ^ aus Precoquus und Pre-
conium gemischt? ^ l. eiginhafter, vgl. Gll. 2, 363, 1 * dh. uurihanganemo = Gll.
2, 404, 31 5 ^7^^ gßa^j^ 6 ^/^ jj^^Q 7 ^^i Pudus pudor . . . k 174^ ^ ^j^
hanttauala
MCLXXVc Glossae Salomonis
157
1 Pulnientum nivos .t.
2 Puinex biiiniz .t.
3 PuDctus, stoffo .t. [al]
4 Punit, wizinot .t. [al]
5 Puppis, iiiiiger .t. ^
6 Pumlentiini, rivben .t.
7 Pus, giiiit
8 Pustula blatira .t.
9 PutiHHlo fulnussida .t. [al]
10 (126MQuatriduum uierdagid: .t.^[vglal]
11 Qualus korp .t. [ald]
12 Querela klag: .t.^
13 Queritur klaget .t. [al]
14 Queruluä klageliner .t. [al]
15 Quereiis lastnmgungen .t. [vgl. al]
16 Qualitas welichi .t.
17 Qualu korb .t. [ald Qualus]
18 Quando noch wenn: .t. * [al Quando-
19 quideni]
20 Quantitas wiemichil: .t. ^ [al]
21 Quies, stilli .t.
22 (127*) Quiris spiozstang: .t.^ [a2]
23 Quisquilias frumentorum, gasophe .t. l
24 trestir .t. l kilia .t. '^
25 (127^) Rabies razzi .t.
.t.
26 Ratiuncula redilin^ [al Raciuncula]
27 Radosi sciro .t. [a2]
28 Ramosus hastoloter .t. [vgl. al]
29 Rabidus razzer .t. [b]
30 Rabula razar .t. l razo .t. [b. vgl. a2]
31 Radicitus, garliche .t. [b]
32 Ranmus, agaleia .t. [alftrf]
33 Ramus hast .t.
34 Rana frosch .t. [a2. vgl. Rane al]
35 Rancor, barzunga .t. l acerbitas .i. ha-
36 bihi .t. [vgl. ald]
Rapax, griphliher .t. [b] 37
Rapidus, gezaler .t. [b] 38
Ra})acitas geriffige .t. 39
Rapina notnunft .t. [al] 40
Rari, foha .t. [alb] 41
Rasoria scharsahc .t. [a2 Rasorium] 42
Raster hacco .t. [a2] 43
(128«) Raucis, heiser .t. 44
Reatus, scult .t. [al] 45
Rebellis widerbruchtiger .t. [al] 46
Reciprocat .i. uerwandelot 47
(128^) Reda gereita l wagan .t. [vgl. al] 48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
Redecisiuni chrüsa [a2]
Redimicula ziereda .t.
Refellit falskit .t. [al]
Refulget widerfluhctiger .t.^
Reget richtet .t.
Regio halba .t. [al]
Regna, richa .t.
Regula, richti .t. [al]
Relatu, gesaget .t. [al Relata]
Releuandum zigelichtinne .t. [al]
(129^) Remigium, verid .t.
Remex rvder .t. [al.2]
Remus rvder .t. [al]
.t.
Ren lenti [al6^]
.t.
Ren lentiprato [al]
Renutat wideret .t.^^
Repagula, floz .t. [ald]
Reprobat ferchwset .t. [a2]
Reputes .i. achtes .t. ^^
Res reris racha .t.
Resedit zelaibewisot .t. [al]
Resedes reses irleginer .t, [a2d Reses]
Residuus ferleipter .t. [al]
Resina . . . harz .t.
Respirare atomvn .t. [al]
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
^ aMsl56, 66 widerholt ^ dh. uierdagida oder -giga? ^ diu klagk * dh. noch-
wenne ^ dh. wiemichili ® dh. spiozstanga "^ kiha] l. klia, s. Gll. 2, 364, 54
* darauf Radiü raia .t, deutsch? s. 121 anm. 10 ^ urspr. lemma ivol Refuga
^° vgl Gll. 2, 406, 40 " = Gll. 2, 58, 40 usw.
158
Alphabktiöch Geordnete Glossare. A. Bestimmbare
1 ResponHum antwrte .t. [al]
2 (129^^) Restagnat irswebit .t.
3 Resticula zöuni .t. [alj
4 Restis zöm .t.
5 Retardant gemerrent .t. [al]
6 Retexit zelet .t.
•t.
7 Reticulum nezzi [al]
8 Retraho widerdinso .t. [a2]
9 Reuerentia erwirdige .t. [al]
10 Reuolat wildwentiger .t. [a2 Reuola]
11 Rien testiculus .i. niero ul lentimilzi .t.
12 Rictibus, ginodun .t. [vgl al Rictus]
13 Ridiculum, spod. houch .t. [vgl. al]
14 Rigens parrenter .t. ^
15 Riget, fachtet .t.
16 Rigidum, starachun .t.
17 Rigor, fuhti .t. [al]
18 Rmia, scrunt: .t.^ [al]
19 Rimosa scrunteniv .t.
20 (130«^) Ritum, sito .t.
21 Riuola klipa [al. vgl. Rixe d]
22 Rodosi weribo .t. [a2. Rodus d]
23 Rogus sagcari .t. [al]
24 Ros tov .t. [al]
25 Roscidum towigaz .t.
26 Roscium niul .t. [al]
27 Rosea rotiv .t.
28 Rostra snabal: .t. ^
29 Rotuuditas sinewell: .t.* [al]
30 Rubigo miltÖw: .t.^ rost .t. [vgl. al]
31 Rubus spreidü : .t. ®
32 Rödus mist .t. anizi .t. [ale Rudus und
33 al Rudera]
34 Rudis unkunstig : .t. '^ [vgl. e ?]
35 Rudus ruris mist .t. [ale]
Rugi.s runzun .t. l lesen .t. l zucbun .t. 36
[vgl. al] 37
(130*^) Runcinum niwil .t. [al. Rüncina 38
de] 39
Rupis felsa .t. 40
Rura lenti^ 41
Ruricola lantheb': .t.^ [al Ruricula] 42
Rutilus lanchbartisch : .t. ^^ [a2 Rutulus. 43
al Rutuli] 44
(181*) Sabana sabo .t. [al] 45
Saburna^^ schessofart .t. ^^ 46
Sacculum secchil .t. [vgl. al] 47
Sacrilegus fertaner .t. 48
Sacrarium sagerare .t. 49
Sagapeta .t. vilzfuU:^^ [al] 50
Sagax:, gefrader .t. 51
(131b) Sagum filz .t. [al] 52
Saralia, phrunta .t. [al Salaria] 53
Salina sulz: .t. ^* [ale] 54
Salignas, salahina .t. [al] 55
Saliua speichil: .t. ^^ [al] 56
(132*) Salsitia wrst .t. [al Salsicias] 57
Salsamentarium salzhus .t. [al] 58
Saltus, forst ,t. 59
Saltuarius .i. forstar:^^ [e. Saltus al] 60
Salutaris hailhafter .t. 61
Sambuca, holender .t. 62
Sambuca holander .t. ^"^ 63
Samia leim .t. [al] 64
Sandaracei wettinare .t. [al] 65
Sandix wend .t. [al] 66
Sanguisuga egel : .t. ^^ 67
Sanies gunt l eiter .t. [al] 68
Sapona seiff: .t.^» [al] 69
Sapidus wiser .t. [al] 70
1 = Gll 2, 403, 23 usw. ^ dh. scrunta ^ ^f^ snabala = Gll 2, 471, 40
* dh. sinewelli ^ dh. miltöwe? ^ = spreidahi? Graff 6, 393 ' dh. unkunstig*
« l. gilenti, vgl. Gll 2, 38, 50. 3, 212, 43 » dh. lanthebo = lantuobo ^» dh.
lanchbartisch' " l Saburra ^^ dh. scesso vi sant? vgl Sabbura p duo bb. significat
onera nauiü. sabura p vnum b. significat harenä k 188^ ^^ dh. vilzfulla. das ganze
über Sagacitas ^* dh. sulza ^^ dh. speichila *^ .i. forstar: {dh, forstari) vom glos-
sator nehengeschr. ^'' es folgt Samen .i. sancimen .t. ^^ dh. egela ^^ dh. seiffa
MCLXXVc Glossae Salomonis
159
1 Sacrofaguni lichkar .t. [al Sarcofaguin]
2 Sarcio cehon .t. [al\
3 Sai'cofagus sarch .t. [al]
4 Sai'cina vazza .t. [a\\
5 Sarculatis gigrabcton .t. [al]
6 Sarmenta snitilunga .t.
.t.
7 Sartago rostphann : ^ [a2]
8 (132i>) Sata sät .t. [al]
9 Satellites degena .t.
10 Satiff icatio 2 bichnat .t.
11 Saugmentum geschumi .t. [ale]
12 Scabinus stvlsazzo .t. [al]
13 Sabo iucho .t. [al Scabo]
14 Scabieni rudim .t.^ [vgl. al Scabies]
15 Scabra hantegemo .t.
16 Scabrum was .t.
17 Scabrosus wasser .t.* [al]
18 Scalpelliun grabmezzer .t. schrotmezzer
19 [vgl. al]
20 Scalpmm schrotmezir : : ^ [vgl. al]
21 Scapit schebit .t.
22 Scamnuni, f vzschamel .t. [vgl. al Scamma]
23 Scandit, stigit .t. [al]
24 Scatit, wimizit .t. [al]
25 Sceda schedal .t.
.t.
26 Scelerata, uertaniv [al]
27 Scena löba .t.
28 Scenia lÖba .t. l spilestat .t.
29 (133^) Sceptnim, gewalt .t.
30 Sceua sinistra, 1 löba .t. ^
31 Sceua lÖba^ .t.
32 Scinips mucca .t. '^ [al]
Scitiun gisezede .t.
Scita, gisezeda .t.
Scoliasmus zeisilo .t. [al]
Scopuli steiiii .t.
Scroben^ wasen .t.
Scoriain sinter .t.* [al Scoria]
Scrafia keliia .t. [ale]
Scabro hornuz .t. [al Scrabro]
Scrutibilis asperastlicher .t. [vgl. al)
Scrupulum unsemphtida .t.
Scurra scirno .t. [al]
Scurrilitas schernwort .t. [al]
Scutulus mushiben .t. [e. Scutuluni
Scutum schilt .t. [al]
(134*) Secreti eclecti, gesheidene .t.
Securis a secando .i. achus .t. [al]
Sedatium hasib .t. [al]
Sedile sidila .t. [al]
Se:item^^ ezzisch .t.
Segmen : : : strimalathi .t. ^^
Segnis treger .t.
(134^) Sellularii^^ sachs .t. sehxs
al Semispatum]
Semauditus halphorter .t. [al]
.t.
Semiuiro halpman [al Semiuir]
Senatus . . . dignitas gumst .t. ^^
Sensisse geinun .t. [al]
Sentix dornspreid .t. [al]
Sepis zvn .t. [al]
Sepulchrum, grab .t.
(135*) Serenuni, heiter .t. ^*
Seres gewist l canorita .t. ^^
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
al] 45
46
47
48
49
50
51
52
53
[vgl. 54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
1 dh. rostphanna ^ l. Satisfactio mit 7c 192d, vgl. Gll 2, 110, 6. 124, 29. 174, 68
3 = Gll 2, 175, 78. 358, 27 ustv. 638, 70. 3, 410, 52 * das hiernach folgende
Scalpellum . . . grafu: ist lat. = grafium k 193* ° dh. schrotmeziras ? ® gehört
zum lemma Scena "^ es folgt Scissent scirent .t. ^ l. Scrobem = Gll. 2, 15, 35
» = Gll. 1, 594, 1. 2, 189, 32 usw. ^^ ^j^ Segitem " dh. Segmentata strimalahti
= Gll. 2, 17, 39 ^2 falsches lemma '^ verderbt aus gumisci? ^* = Gll. 2, 333,
62 ^^ mischung von Seres (gentcs sunt q sericas faciunt Je 199^ oder üermes qui texunt
CGL 5, 390, 23) und Sertis gewift l coronis? vgl. Sertis coronis (subtihbus) CGL 5,
331, 49. 390, 6, und mit rücksicht auf gewift die parallelen Serta texta CGL 5, 331,
44, Serta texta Corona 331, 40 = k 200^
IGO
Alphabetisch Geordnete Glossare. A. Bestlmmbare
1 Serpillum, felquenela .t. [al SerpillusJ
2 SerotinuH spater .t. [al]
3 Seruis^ dien.st .t. [vgl. al Seruitus]
4 Serum kasiwazz* .t. [al]
5 Seta porst .t. [al]
6 Setas zatvn .t. [al]
7 Setiger .i. ruher .t. [al]
8 Seueritas scharphe .t.
9 Sexus geburt [al Sextus]
10 (135^) Sicomorus wildelfichböm .t. [al]
11 Sidunt, sinchant .t. [al]
12 Silex, vlins .t.
13 Siliqua, cheva [al]
14 (136^) Simia äffen .t. [al]
15 Simus huot .t. [al]
16 Sinpubium gebarti .t. [al Sinbubium]
17 Sindo sabon [al]
18 Singultus heschot [al]
19 Simum öchrinch .t. [al Sinus zweimal]
20 Sirenes merimenni .t. [al Sirena]
21 Sisimbrum sisimber .t. [vgl. al ziveimal.
22 Sisimbrium e]
23 Sistrum salmhalpha [al]
24 Situla eimber [al]
25 Situs geligide
26 (13 6b) Solamen trost .t.
27 Solatus, gibirnter .t.
28 (137^) Solea sola .t. [al]
29 Sollers, gelower .t.
30 Sollertia, gewerida .t.
31 Solidus fester .t.
32 Solitus gewoner .t.
33 Solue, fergilt .t.^
34 Somnium, slaf .t.
35 Somnolentia slafrige .t.
36 Sonoritas, lutrestigi .t. [a2]
37 Sopbista warspraho .t.
Sopor slaf .t. 38
Sorbiuncula .i. kochmvse 39
Sorex mus .t. [al.2] 40
Sortitur antfahit .t. 41
Sors loz .t. 42
Spätes kolben .t. 43
Sparus sper .t. [al.2] 44
Spasmos rampho .t. [vgl. al] 45
Specimen sundrige .t. ^ 46
Specialiter schöner .t. * 47
(137^) Spectaculum schonunga .t. ^ 48
Speculum schonunga^ 1 spiegal .t. [a2] 49
Spien milzi [a2] 50
Spica ehir .t. [a2] 51
Spiculum tart .t. 52
Spine rucha .t. [al] 53
Spinter nuskli .t. gispan .t. [al] 54
Spinula spizza .t. [al] 55
Spira nestila .t. 56
Spirantia athmizunga .t. 57
Spiri® ringi .t. 58
Spissum dicher .t. [a2 Spissus] 59
Splendor schime .t. 60
Spolia geröba .t. 61
.t.
Spondialis swegelari [a2 Spondealis] 62
Sponsalium brutegeba .t. [a2] 63
Sponsio wetti .t. [a2] 64
Spurcitia, unsubera .t. 65
Spurcus . . . inpurus, unsuber .t. 66
Squalor, unsubera .t. 67
Stabilio statigo .t. 68
Stadia, spurtmala .t. 69
Stagnum zin .t. [a2] 70
Stamen warf .t. [a2cr| 71
Stamine, mitwarfe .t. "^ 72
(138^) Stater, pfenninch .t. [a2] 73
Statio, heriberga .t. warda .t. 74
* falsches lemma "^ ■= Gll. 2, 451, 3 ' vermutlich nicht soivol = sundrunga
Gll, 2, 389, 69 usw., als vielmehr zum folgenden lemma gehörig {= Gll. 2, 329, 31)
* gehört zum lemma Speciosus k 284a ^ l. schouunga, schöuunga ^ l. Spire ' =
Gll, 2, 405, 76
MCLXXVc Glossae Salomonis
IGl
8
9
10
11
12
13
14
15
1(3
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Statiira statnussida .t.
Stelio, inol .t.
Stelio niolo .t. pariuiin
egtHlehso .t,
Storinitaim'ntuin nivsaii .1
aiiiinal siniile
|^r2|
Sternutationis
tioiiesj
iiivsJUiig:^ |r/2 Stcnmta-
Stertere rvzvn [a2]
Stigniarit, scophot .t.^
.t.
Stigal lim [a2]
Stilus, grifel .t. [«2]
Stillicidia trophezüga .t. [al]
Stillo troffo .t. [al Stilla]
Stipendium fvra .t.
Stipium^ salba .t.
.t.
Stirps fvra .t. gesiecht:"^
Stipula halm .t.
Stiria issa .t. [al. Styria a2]
Stolidu?^ vnfrvter .t.
Strabo skilihenter .t.
(138^^) Straba skelech .t. [vgl.al.2 Stra-
bus]
S träges gewal .t. schlacta .t. [al Stra-
gem und 8trages]
Strictura biduungenussida .t. [al]
Strigilis strigil .t. l sherra .t. [al. vgl.
d anhang Strigiles]
Stroma kera [al]
Strofa biswich .t.
Strues gevelech .t. ^
Struma kelch .t. [al]
Struo machon .t. [al]
Studium vlizung : .t. ^
Stuprum hur .t.
Stuppea wirchiniv .t. "^
(139«^) Suber, sahf .t. [al.2]
Subere saplK> .t. |a2]
Suber saph .t. [al.2]
Sub(>ra flozun .t. [al.2|
Subigit, stivrit .t.
Subdidit drustit .t. [a2 Sublidit]
Suppellex gezuwich .t. ^
Subsellia dinchstÖla .t. [al]
Subsidium folieist .t.
Subtemine weuele .t. [al]
Subtilitas chleini .t.
Subuerso bisturzstento .t. ®
Subula ala .t. [al]
(139^) Sudarium sweiztvch .t. [al.2]
Sudor sweiz .t.
Suffire gestenchan .t.
Suffio stenchan .t. [a2]
Sufficentia ^*^ genugida .t.
Sumptus genomini .t. \vgl. al]
(140'^) Superbus, vbermvter .t.
Supercilium, peittan .t. ^^
Superciliuni oberbraw .t.
Superficie, uberslichti .t. ^^
ficiem]
Superstes, vberliebo .t. ^^
Supputatio zala .t. [a2]
Supinus vfkaphiger .t.
Sura wado .t. [alc?]
Suspendo vfFerwigo .t.
Suspendium vfferwigo .t. ^*
Suspicio widersiht .t.
Suspirant ageleizant .t. ^^
Suspirium atvmzuth .t.
Sustentaculum anthepida .t. [a2]
Sutor suttare .t.
3G
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
[al Super- 58
59
(140^>) Symbolum gelöba .t.
bolum]
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
[al Sim- 71
72
^ dh. nivsunga ^ l. stophot ^ — Stibium * dh. gesiechte . ^ vgl. Struem
uiiitufelah Gll. 1, 280, 70 ua. "" dh. vhzunga ' l. awirchiniv = Gll. 2, 16, 67
^ mischung von gezauua imd geziuch? ^ l. bisturztemo =^ Gll. 2, 405, 59 '** l.
Sufficientia ^' vermutlieh verschoben ^^ _ qh i^ ggi^ 45^ 2, 296, 28. 599, 49
^' l. vberleibo ^* aus der vorhergehenden gl. loiderholt ^^ z= Gll. 2, 400, 50
Althochdeutsche glossen IV. 11
162
ALPiiAT?ETiHcn Geokdnetk Glohsare. A. Behtimmiure
1 Synochus lantshaft .t. |al. v(jl. d Se-
2 ncca]
3 Synodus senot .t. \al Sinodus]
4 Syrtes, untiefi .t.
5 (141 a) Taberiia gezelt .t.
G Tabernaciüum gezelt .t. ^
7 Tabiduin eitrigen .t.
8 Tectum dach .t.
9 Taga gamw: .t.^ [a\]
10 Talentum phunt .t.
11 (141b) Talio wehsei .t.
12 Talis soliher .t.
13 Talus enchil: .t.^ [al]
14 Tallus ophervaz .t. [al]
15 Talpa sher: .t.*
16 Tantum samuil .t.
17 Tartis^ tragen .t.
18 Tarnus mado .t. [al. vgl. d Tsermes]
19 Tauri phar .t.^ [al Taurus]
20 Taxillus iuuo .t. ^ [a2]
21 Taxum, dahsbÖm .t. iwa .t. \ygl. al,
22 Taxus d]
23 (142^) Teda fax fachila .t.
24 Tedia peccata tvala .t. [al]
25 Tergus hüt .t.
26 Tegumentum dech: .t. ^
27 Teloneum zol .t. [al]
28 Teluni geshoz .t.
29 Temeraria frazarriv .t. ^
30 Temo grintil .t. [al]
31 Temperamentum mezhafti .t. ^^
32 Tempestuosus tunstlicher .t. [al]
33 Templum hüs .t.
34 Temptamentum chorunga .t.
Tempor molt .t. [al.2J
Tendantur gebanot werden .t.
Tenucla kaswazer .t. [a2. Tenuella d\
Tenia .i. nestila .t.
Teniola nestelin .t. [a2]
(142»^) Tepidus slewer .t. [vgl al Te-
pidi]
Teres sineweller .t.
.t.
Terga ruche^^
Terreus irdisker .t.
Terrigene .i. erburtig: .t. ^^
Teristrum sabin .t.
Terror egeso .t.
Tessera krinna .t, [al. Tessere d an-
hangt
Testa gebol .t.
Testimonium Urkunde .t.
Testa, daha .t.
Testula sk^rib: .t.^^ [a2]
Testu snekenhus .t. [a2 Testus]
.t. .t.
Testudo .i. snecca 1 scerduedera [vgl. al]
Textus, gewift .t.
Textura gewift .t. [al]
Thalami, brutbetti .t.
(143^) Theatrum spilehus .t.
Tirsus stanga .t. stingil: .t. ^* [vgl. al
Thyrsus]
Timo bihiblÖmen^^ [al Thimo]
Thorracem brunna .t. [al Thorax]
Thoral sidila .t. [al]
Thymiama wirouch
Tibias swegalun .t. ^^
Tibices swagalare .t.^'^
Tibrugna ouenchruch: .t.^^ [ale]
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
^ das dann folgende Tabescit molesuit .t, ( . . . molauit Tc 212b) ist lat. = moUescit
2 ^^ garuwa ^ ^/^ enchila * dh. shero ^ l. Tardis « = Gll. 3, 450, 42
' iuuo] übei' dem ersten u rasur ^ dh. dechi ^ vgl. Gll. 2, 526, 44 ^^ gehört
eher zum lemma Temperantia k 213^ ^^ das darnach folgende Terophila qi teroon-
phizan .t. (teroonphilan id e virorum fortiü cognata k 214c) ist lool z= herophila heroon
philan ^^ i erdburtige '^ dh. skiribi ^* dh. stingila ^^ bihiblömen] h, wie es
scheint, aus n corr. ^^ = Gll. 3, 420, 54 ^'' l. Tibicines swegalare — Gll. 1, 711,
63 ^^ dh. ouenchrucha
MCLXXVc Glossae Salomonis
163
1
o
3
4
5
()
7
8
9
10
11
12
13
U
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
Tigilluin nui: .t.^ [^1|
Tigilluin inowa .t. \nl\
Timor forcht: .t.^
Tiiiiuiit clilingelot .t. [a'i]
Timidus forchtlicher .t. [al\
Timbria chresso .t. [aide Timbra]
(143^) Tipsanarium stampf •^- [al]
Tipsanai'ium 8j)icliari .t. [al]
.t.
Titan suiiiia^ [al]
Tofus tuf stein .t. [al]
Tondcnt scherent .t.
Tonitrua, tornussida .t. [vgl. al]
Tonstrinum forticeps, zang:* [al]
Tonstrix schera .t. [al]
Toreuma, gedrati .t.
Tornarius drahsel .t. [al.2e]
Tormentum wize .t.
Toreuma .i. gedrati .t.
Torpedo slafi .t.
Torpor, slaffi .f. [al]
Torridum, egilich .t. ^
Torris prant .t. [al]
(144*) Tortas chvchun .t. l fladun .t.
[al]
Tortor wizenare .t. [al]
Tortos sinewella .t. [al]
.t.
Tragedia, schofsanch
Trabs gebret .t. [al]
Tractat, handelot .t. ^
Tractus traht .t. [al]
Tractatus trahtode .t.
Traha slito .t. [al]
Trames phat .t.
Tramites phad .t. [al]
Tranat swimmit t. [al]
Transfuga abtrünniger .t. fluchtig^ .t.
[vgl. al]
Transtris sedjilun .t."^ 38
Transtris dwerchpanch .t. dwerchstol .t. 39
[vgl. al] 40
Trapezita munizera .t. 41
Trenuilus aspa l bibiliner .t. l forcht- 42
leich^ .t. [al zwewial] 43
Tribus chvmbira .t. 44
Tribula driskil .t. [al] 45
Tribuli hufToltri .t. 46
Tribunal svnstol .t. [al] 47
Tribunicius hunno .t. [al] 48
(144^) Tributa zinsa .t. [al] 49
Triclinium hochstvl .t. 50
Tridens krewil .t. [al] 51
Triduum dritage: .t. [al] 52
Trieris vero dicitur kiol .t. [al] 53
Trienem trium generum triburtiginen .t. ^ 54
[al Trigenum]
Trimodus drimezziger .t. [al]
Triuium truwegedi .t.^ [vgl. al]
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
Trium vir driman [al]
Tripicon, bizeichilon .t. ^^
.t.
Trucca truha [al. Truccas d]
Truculentus, grummer .t. [al]
Truduntur bisperret wMant .t.
Truncus, stoch .t.
Trucina^^ statera waga .t.
.t. .t. .t.
Tuber maser l luliz l fetus terre l swam 65
[al] 66
Tugurium, hutta .t. [al] 67
(145*) Tumidum, forchtlicher .t. ^^ 68
Tumultuosus sturmlicher .t. [al] 69
Tuomus, tvm .t. [al] 70
Turbidus, trvbliner .t. [vgl. al] 71
Turbo uentorum, wiwenta .t. [al] 72
Turdus hivfolter .t. [al] 73
* dh. rauo
* dh. zanga
^ dh. forchta ^ es folgt Thoganna .i. frigeso .t. s. 102 anm. 1
^ Torridum init Horridum verwechselt " =: Gll. 2, 453, 41 ' =
Gll. 2, 595, 23 « l. triburtigen » l. triwege dr? triwegedi? '"^ l. Typicon (- Ti-
picum k 224^) bizeichentlih oder dgl. " l. Trutina ^"^ aus z, 5 ividerholt
11*
1G4
Ai-PTrAiJETiscir Gkordxkte Olossare. A. Bestimmbare
1 Turibulum, ruchfaz .t. |alj
2 Tuta sichaiiv .t.
3 Tutor fogot .t.
4 Tyrann US wetrich .t.
5 Tyrannus wtrich .t.
G (145»») Vapulo biuillitwirdo .t. [d. Va-
7 bulo al]
8 Vaccina heitberi .t. [al Vaccinia]
9 Vacua iteliv .t.
10 Vadimonium wetti .t [al]
11 Vadum fürt [al]
.t.
12 Valium grabo 1 phal .t.
13 Valuas ture .t. ^
14 Vannus wann: .t.^ [al]
15 Vapidum biualt: .t. ^ [al]
IG Varix wern: .t. * [al]
17 Varus misselicher .t. [al Varius]
18 Vadis^ wetti .t. [al Uade«]
19 Vascillus uaz .t. [vgl. al]
20 Vastus, richer .t. [al]
21 Vassus kneht .t. [al]
22 Vatillum, glvtphann: .t. *^ [ald]
23 Vber, .i. genussam^ .t. [al]
24 (146^) Ydum"^ humidum .i. naz .t.
25 Vectigal, zol .t. l shesmiet: .t. ^ [al.
26 vgl. d]
27 Vectigal, zol .t. 1 shefmiet: .t. ^
28 Vecta portata, grintil .t. [al]
29 Vehemens, gahar .t.
30 Vehiculum, reita .t.
31 Velamen, heli .t. [al]
32 Veiter win .t. [al]
33 Vellus populus schepere [al]
34 Velum vnibehanc .t.
35 Venabulum spioz .t. l lancea .i. weit-
36 spioz .t. [al Venabula. vgl. Venabu-
37 lum]
Veneficus galstrare .t.
Venenatus geitteroter .t.
Venenum eiter .t.
Venerabilis erhafter .t.
Venter wain])a .t.
Venter mago .t.
Ventilabrum wintscuuala .t
Venusta fronisch .t. [al]
Venustus fronisch^ .t.
Veprecula bremili .t. ^ [al]
Vepres brama [al]
Verbex wider .t. l rani .t.
Verberibus fillun .t. ^^
(14G^) Verecundia scbam:
[al]
11
.t.
Veredarii fartman
Vereda reitta .t. [ald]
Veredarii ileboten .t.
Veribus spizun .t. [al]
Ver lanz: .t. ^^ [al Vere]
Vernat grünet .t.
Verrit kerit .t. [al]
Verres ber .t. [aide]
Veneficus galstrari .t.
.t.
Versatilis warblich^ [al. vgl. d]
Versiculor missefarwer .t. [al Versico-
lor]
Versipellis wilweriger .t.
Versipellis wilvuarbiger .t. 1 hinter-
schrench: .t. ^^ [al Versipelli]
Versutia abihi .t.
Versura anewant: .t. ^* [al]
Versutus abeh^ .t. hinterscrentiger .t. [al]
Vertex scheitel .t. [al]
Vertigines, anaspin .t. [alc^]
Veruex wider .t.
Versanus, unsinniger .t. [al Uesanus]
.t.
Vescor azz:^^ [al]
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
^ rrr Gll. 2, 491, 55 ^ dli. wanna ' dJi. biualti * dh. werna ^ die gl. nach-
getragen " dh. glvtphanna "^ die gl. nachgetragen ^ shesmiet: und shefmiet:]
dh. shefmieta » oder brenuh ^^ = Gll. 2, 307, 16 ^* dh. schama ^^ ^/^ i^nzo
" dh. hinterschrench* ? ^* dh. anewanta ^^ l, izzo
MCLXXVc Glossae Salomonis
165
3
4
~^
(i
8
<)
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
Vespertiliones, flodcriiifiso .t. [aA Vosper-
tilio I
Vestibuluni, })hoizic'h .t.
Vestigia, spor A.
Vestio biiuiho .1. \a\\
(147'0 Vetu>, alt .t.
Voxilluin, gfitfano .t.^
Vibrat, erblichit .t. lochizit .t.
Vibix, siinierlatta .t. \ai Vibex]
Viburnin,^ sumeiiatta .t.
Victinio, vibramine .i. locbzote .t.^
Victor, sigiiiumfteri .t.
Viduatiis ferwiteweter .t.
Vigor steriche .t. [al]
Vilis sinaher .t.
.t.
Villicus ainbechtman
Vinieii wida .t. [al]
Vinacia wintrosana .t. [al]
Viucula gebenda .t.
Vinetum ^\^ngarto .t.
(147^) Virago manninn: .t. *
Vu"ecta semidahi .t.
Virgultum suinerlat: .t. ^ [al]
Viridis grüner .t. [al]
Virilis manlicher .t. [al]
Viruilcal scaphostal .t. [al Viruical,
e Veruecal]
Virosa eitterigiv .t.
Virus eittir ,t. fei uenenum uirigimt .t.
[vgl. al]
Viscum lim .t. [vgl. al IJiscus]
Visco lime .t. [al]
Viscis mistillun [al Uiscus]
Visibilis gesunlich^ .t. [vgl. al]
Viso wison .t.
.t.
36 Vissiuii uist [al]
Visseo lüsto .t. [al Visslo] 37
Viliuin, achust .t. 38
Vitelluni tutili .t. [al xweünal] 39
Vitis, rob: .t.« [al] 40
Vitis, reb: .t.'' [al] 41
Vitreus glasiiarwer .t. [al] 42
Vitriuni glas [al Uitrum] 43
Vitricus, stivffater .t. 44
Viuacem libliha .t. [al] 45
Viuarium erbilari .t. [al] 46
Vix dennoch .t. 47
(148-^) Ullula holzmina .t. [ale Vliiia. 48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
al Ulula]
Ulcus eiz .t. [al]
Uligo, ruz .t. [al]
Uligo^ elnna .t. [al Vlnus]
Ulnus hulft .t. [al Vltia]
Ulua, riotgras .t. [al]
Umbilicus, nabele .t.
Umbo, rantbÖch ,t.
Umbris scatellomer^
Uncus chrüber .t. [vgl. al Unco]
Uniones meregriez .t. [al]
Unguentum salb : .t. ^^
Unguus nagal .t. [al Vnguis]
Vocabulum ginemda .t, [al]
Volatus fluch .t.
Volema walahischivpira .t. [vgl. al]
Volucris vvlluhhun .t. [al]
Voluere biuahan .t. [al]
Volutabrum gisol .t. [al]
(148^) Vomitoria uuirichilli .t. [al]
Vorago weruo .t. [al]
Voti compos willifrum: .t. ^^ [al]
Vpupa witehofpho .t. [al]
Vrbanus gesprecher .t. [al]
Vrbo phlugeshfibet .t. [al]
^ l. götfano "^ l. Viburna ^ vibramine ist das eigentliche lemma. ■= Gll. 2, 13,
28 * dh. manninna ^ dh. sumerlata * l. reba ' dh. reba * fehlerhaft aus
der vorigen gl. ividerholt und darnach die beiden folgenden gll. gegen al um je eine
stelle verschoben " gehört zu dem in k 233* auf Vmbris folgenden lemma Vmbrosura
^° dh, salba " dh, willifrumo
100
Ai>imiai{i:ti.sch Gkoudnetk Glohbare. A. Bl.stimmbakk
D,
1 Vrcous urzol .t.
2 Uredo brunnihiz: .t.^ \v(jl. a\\
3 Ui'guot bodwingit .t.
.t.
4 Urina hani [al\
5 Urit brenn it .t.
6 Usque, liberal .t. [al Usque quaque]
7 Usus gewon: .t. ^
8 IJtciimque, ettenvile .t. '^
9 Uter uterbalch .t.
10 Utilitas biderbi .t.
11 Utor, nuzz: .t.* [alj
Uuidus uniidus, veizter .t. ^ [r^lj 32
(149*) Uulgus, smalelivd .t. [a\\ 33
Uulpes foha .t. [al] 34
Vultuosus, grozluter .t. 35
Ydropicus .i. wazersuhtiger .t.® 3G
Zaba gesaruwa .t. |al. Zabba c\ 37
Zelotipus inzichtig^ .t. 38
Zelotipia zichtige .t. \ygl. alj 39
(149^^) Zomentum zieh: .t. "^ [aide] 40
Chn.
12 (1*) Abiius herlichir
13 Alma heriv
14 Abena zugil [alc Habena, -as]
15 Auceps vogilari [alc]
16 Abelum lampili
17 Abnvit virsprach [alc]
18 Assignatam bistantin
19 (l'^) Antrum hol. speliinca
20 Aucta gimerot
21 Abba pater uatirlichir vater [al]
22 Admmiculum volleist [alc]
23 Assentator scuntäri [al Adsentator]
24 Aduno Geenigi [alc]
25 Aduncus cramph. häki [al. vgl. c]
26 iEglopium cinco [al Aegilopium]
27 Acer hantiger, mazzolter [alc]
28 Aceruus cvmulus hüpho [alc]
29 Acerra wirochfaz [al.2c]
30 Acesus bisciNtit. biviltir [alce]
31 A:cescant^ irsurint [al]
d.
28496.
-«Equeuvs ebinalt^ [al. vgl. c Aequeuui] 41
Abtrunco bistumbli [alc] 42
Achoros selpzant [al] 43
Actus herstrazi [alc] 44
Actitari getanvverdin [al. Accitari c] 45
Actubernalis hüskinoz [alc] 46
Adeps spint [al] 47
Adeptio givvnischit [alc] 48
Abusio weigari [alc] 49
(P) Agamus ungehitir [alc] 50
Agatia Slehi [alce] 51
Agasones niarschal [al] 52
Agramen antret [al] 53
Agripina rammo [al] 54
Alcedo heigir [al] 55
Allee herinc [alc] 56
Alea. prodic'' viirfzabil [al. vgl. c] 57
Alfida gerstmeli [alc] 58
Al:ga Mergras [alc] 59
Alnus erla [al] 60
* dh. hiza ^ ^/^ gewona ^ _ qh 2, 191, 16. 299, 18 * dh. nuzzo. es folgt
Uua, wida .t. = uvida, vgl. h 235^ Vua dicitur quasi uuida ^ vgl. Vuiduus crassus
pinguis k 235^ {auch Gll. 2, 626, 24) und Vuidus humidus . . . k 235^ « .i. wazer-
suhtiger .t. vom glossator nebengeschr. ' dh. zieha * A : cescät] rasur von ? s ^ l.
prodicus
MCLXXVc.d Glossae Salomonis
167
D.
1
2
3
4
5
6
l
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
AUodis eigin \n\\
Alopiciti grillt [V?!]
AUiciunt firlokiiit [njL a\c\
Aluoiiria pichar [ci\c\
Alueolus troc [rgl. öl]
Alünicn Peizsten [a\c]
Aluta. pellis loskeyhvit [al]
Alx eloho |r7l|
Anaglifa inenlich [a\. Aiiaglisa c]
Amphora^ Sinkila [alc Auchora]
Anetiis antrech. l gaiizo [vgl. ale\
Aneta ante [a\e\
Anger engerinc [alce]
Angaria geiiotit [alce]
AngiNa gelsiith [alc]
Aniomuni silberin [al. Amonum c]
Apl:u:stra girvsti [al]
Argivvs leimnari [al. Arguus c]
Ambro vilfrazigir [al . vgl. c]
Amfibalum nuskil [alc]
Amigdaluni hesilin [vgl. al. Amioda-
lum c]
Angnila geysla [al]
Aniphiteatrum spj^lhüs [vgl. alc]
Auiarium vogilhüs [alc]
Avium avvicki [al]
Auitvs antlicbir [alc]
Aulea umbihanc [alc]
Auriga reitrihtil [alc]
Aüsteris Serphyr [al. Austerus c]
Aütumant ahtint [al]
Axis ahsa [alc]
Azinius terbri [alc]
Auellane hasilnuzze [alc]
(1^) Altipetax hohegirigir
Ascopam flasca [al]
Api)aritor inchinetli \a]\ 37
Ascia dehsla [alc] 38
Asseres lattin [vgl. c] 39
Arula gliitpanna [al. vgl. c Aruatrum] 40
Arioli zobrari^ 41
Aruspices heilsari'^ 42
Attacus liehera aiiis 43
Albugo cinco. ul oucstal [vgl. al] 44
Amula ampulla [vgl. alc Aniona. e Am- 45
moma] 46
Aries phediräri 47
Ancones vncinos häkin [vgl. al Vnci- 48
49
50
51
nus]
Ansule hanthäbin
Anetum tillin
Architriciinus derfurstenstolze, * • 52
Abusio Sitilösi 53
Aperture luchin 54
Assistricem uolleistin^ 55
Assis medili 56
Alligatura gibenti 57
Animositas ubirmut [vgl. a2] 58
Aurifrisia^ goltporti 59
Amictus umbivangin 60
Ador spelta'^ 61
Alnus erla [al] 62
(2*) Asilus. oestrus bremo [al] 63
Armonia lutinusse [al. vgl. c und a2 64
Armonicum] 65
Arista ehir [al. vgl. c Aristis] 66
Arietat inpingit anstöscit [alc] 67
Baibus stamilari [c. vgl. al Balbuttit] 68
Bauo phauo^ 69
Bacapolus drüch,üaö^ in quo mortui effe- 70
runtiu' 71
* falsches lemma
furstenstolze auf rasur
speit auf rasur ^ phauo] p auf rasttr
2 = Gll 3, 408, 5 ' = Gll 1, 455, 9 * derfurstenstolze,]
«^ l uolleistirin =: Gll. 1,557,22 « l Amifrigia ' spelta]
^ dh. drüch und lat. uas
168
Alphabetisch Geordnete Glowsare. A. Bestimmbare
T).
1 Baratrum holloch \a\r,\
2 (2'0 Bolrus vvintrvba
3 Braiicia ckivvi piscis
4 Buhali wisunti \ygl. c Bubalus]
5 Burdo^ sovmar
ü Blasiliscus^ hladeleschi
7 Belial uiigizoginer
8 Beta pisci [vgl. al Bete]
9 Borith Suertala
10 Bifidus zivvirtuigir [cilc]
11 Brattea plech [al]
12 Bubulcus sueigari \al. vgl. c]
13 Bucula clialpa [alc]
14 Bulla vvazirplatir [al]
15 Bulga pulga [al\
16 Bullit vvallit [vgl. alc Bullio]
17 Batrachis vvolfvvrza [al]
18 Bedulania pircha [alce]
19 Brazium malet [vgl. al Braza]
20 Conclaue chamera
21 Chänabum haniph
22 Caleptra vvefsiniiest
23 (2*^) Collustrvm pist lac nouum [a2 Co-
24 lostrum. e Colustruni]
25 Cramula chelle [vgl. alc]
26 Cyatus stozc^
27 Cymex wantvvi'm [vgl. al. Cimex a2c]
28 Cvbitus ellibogi [c. vgl. al Cubitum]
29 Cippus chvmic* [alc Ciminum]
30 Cocula nuschil^
31 Collectaculum troch
Calculus. ratio chiHilinc [alc] 32
Celeuma Hcefsanc [a2 Clanior nauticus. 33
c Chelidris] 34
Cantareda sivro 35
(2*^) Cronica zithbuch 36
Coiiplütu8 ^ pireginot ' 37
Cocle'j givvntin stcgi 38
Cucumerario churbizcarto^ 39
Capulu.s gihilzi [vgl. al Capuluni] 40
Catasta^ polez^^ 41
Caracter puchstap 42
Claxendix spervvtir 43
Cordiacus^^ tuebigir^^ 44
Calamus zeinahi. \ rorahi [vgl. al] 45
Clunes goffin [vgl. bc Clunis] 46
Cärice figin 47
Commissura cisaminibeftungi^'^ 48
Catapulta Selpscoz 49
Coriandrum chollantir 50
Caradrion lerehha [al. Coradrio c] 51
Cementarii murari 52
Comma vntirseidvngi ^* 53
Cartallo zeinin^^ 54
Conflatorium essa 55
Cänaua vvinthüs [alce] 56
Canal hunthüs [ale] 57
Catabrum huntäz [alc Cantabrum] 58
Cantar naph [al. Cantarus c] 59
Capisteriü mulhtra [ale] 60
Caputlävium hovptlachin [vgl. alc] 61
Catax hupbalz [al. vgl. bc] 62
Carmula vrliugi [al. Carmule c] 63
^ Burdo] rdo auf rasur ^ Blasiliscus] dei' strich unter dem 1 von späterer hand.
bladeleschi scheint umdeutschung von b(l)asiliscus ; vgl. auch Tijdschr. 13, 79 und die
dort angeführte litteratur ^ stozc] z aus corr. l. stouph * die gl. gehört zu dem
in al unmittelbar vcr aus gehenden lemma Ciminum ^ l. Cöcula muschil, s. Gll. 3,
330j 39 usiv. ^ war urspr. Conputus gemeint ? "^ pireginot] das zweite i mit rasur
aus e corr. ^ churbizcarto] das erste c aus rasur von C. = Gll. 3, 419, 33 ^ fal-
sches lemma für Catapulta, s. Gll. 3, 639, 44? ^" polez] z aus t corr. ^^ = Car-
diacus ^2 ^^y unverständlich ^^ l. cisaminiheftungi oder -bestungi {vgl. 170, 62)
1* dh. vntirsceidvngi ^^ = Gll. 1, 370, 39 usw.
MCLXXVd Glossae Salomonis
169
D.
1 Carpenii!* hagiiipuchi |al|
2 Cartihigo^ prustlophil \n\hc {\ircinfa/)\
3 Cassia vvihpoü [alhc\
4 Castriniargia Gitiga \al. Castriinaria /;('|
5 C'austica ziintra [rtlk'|
G Cauterioluni caiitar [al]
7 Cecula plinsclicha [nie]
8 Celox kyl. ul varni \alc]
9 Genien tum phylast^. estiric [vgl. alc]
10 Cenarga lederhosa [al]
11 Cenicos hörvvin [alc]
12 Genton filz [al^]
13 (3*) Cepe lovch [al]
14 Geracula chercili [al]
15 Genileum plavviz [al. Geruleus c]
16 Gestiis plicolbo [alc]
17 Giliada zäla [alc]
18 Gelatui'a Giwelbe
19 Ciminum chvmi [alc]
20 Gomitatus graschafto [al]
21 Gonclusus pitänir [al. Gonclus c]
22 Gonductus gimitotir [alc]
28 Gonfinium Gimerche [alc]
24 Gongius züber [al]
25 Gollactaneus spimnibruder [al]
26 Gonlimito Gihasini [alc]
27 Gonpluvium trovph [alce]
28 Gonto scalta. 1 rüder [al. vgl. c und
29 Gontos, Gontum c]
30 Gontubernius ginozgiselli [al]
h
31 Gontum colbi [al Gontus]
32 Gontulus kinüttil [alc]
33 Gonviva Gimazzi [alc]
34 Gorcorculum herzi [al. vgl. c]
35 Gorax^ nahträ'^ [alc]
36 Gorcodrillus * nichus [alc]
37 Gorilus häsila [alc]
Gornus churni bou [alc] 38
Gornus tibia Suegilpain 39
Galta kle [al] 40
Gyaneus blavarivvir |alcc] 41
Ganita Suegili [al| 42
Gurtiferum hofstat [al] 43
Gupla virst 44
Gola .siha [c zweimal] 45
Gölix mucca [alc Gulex] 46
Gripta girupht [alc] 47
Gustodiarium warth*^ [alc] 48
Grassatur vvtit^ 49
Gulcitram vederpetti [al Gulcitra. c Gul- 50
citrum] 51
Goniuratio Piherz^ 52
Gvdo smitstok 53
Grustula föhvrza [alc] 54
(3^) Gapistrum halphtrin [al] 55
Grusta Stücke [alc] 56
Decens cimilich 57
Dedecus vner [vgl. al Dedecor] 58
Deformis missisäphin '^ 59
Degener ungislaht 60
Deliberat pitraliit^ [c] 61
Dispensationi rechnvngi 62
Diadema (3^) punit 63
Deprehensv^ irvarin [alc Deprehensa] 64
Diuersorium Ghastherbgi 65
Deuotiones vloch 66
Dissintericos vzganc [al] 67
Degräfidem^ celaturam giv^^elbi 68
Doläbra parta [c Dolubra. vgl. al Dola- 69
torias] 70
(3*^) Electrum gismelzi aurum [al] 71
Ethiopes mori 72
^ Carti:lägo] rasur von l "^ Corax] am a radiert ^ nahtra] h aus h radiert
* Corcodrillus] am ersten r radiert ^ = Gll. 1, 422, 36 * l. Piheiz • d/i.
missiscäphjn » l. pitrahtit " Degfide hs.
17U
Ali*iiaiji:ti«cii Geokdnetk Glossare. A. Bestimmbare
/).
1 Examen svuvarm [al zweimal]
2 Exocratio flvch
8 Excinptis danginomin
4 Excellens vbirtreffintir [vgl. c Exellen-
5 tia]
6 Eruca grasvvrni \a\c\
7 Enigma tuiichil
8 (4*) EiiiplaHtrum faska [a\ce\
9 Extales grozdarm ^ [al]
10 Epar 16bera [al Ebarj
11 Eousque unz/andas [alcj
12 Exequie vzlaiti [al]
13 Expiditio herstuiri [al. vgl. hc\
14 Exungia smerlaib [al]
15 Echinus hvso [c. Echiuus al]
16 Emporium reitchamera [alc]
17 Emorrodia vvarza [alc]
18 Erilem herlichin l. forteni. uel ivvenilem
19 Eiiiolumentum. conimodum gifüri
20 Edilis hüsuogit [alc]
21 (4^) Erpida egida [al]
22 Fvrca gabila
23 Fungus svvam [alc]
24 Filiaster stivphsun [al. zweimal c]
25 Falanga stanga
26 Formas leist [al]
27 Frumen vuo [al. vgl. hc Frumentum]
28 Fulcit stivrit [al^^]
29 Fissa gispaldin [al]
30 (4^) Fagus pöcha [alc]
31 Faltilones uendilstul [al]
32 Farus far [al]
33 Femur huph [alc. vgl. hc Femen]
34 Fascinole uezzil [al Fazilones]
35 Fenicium phenich [al]
FidiH seita [al] 36
Fidicines suegilari [al. Fidicula c] 37
Filiola villol:^ [alc] 88
Focülar herstat^ [vgl al] 39
Fiscus vvergelt. saccus. publicus [al] 40
Formella vvahslaip [al Formellum] 41
Fouenus pruthcnni [alc Fouenis] 42
Freneticus tobintir 43
Fuligo Rvz [alc] 44
Frütices stüdin 45
Filix varm [c. vgl. Filicem al] 46
Fornix svibogo [alc] 47
Formiceutria zovbrarin [alc] 48
(4*^) Gingiva piläri [alc Gingiue, -arum] 49
Gurgulio drozza 50
Glans eichil [a2c. vgl. al Glances] 51
Gubellas stantin [alc] 52
Heraclia hanincamp [al] 53
(5*) Holosericum sidin hemidi 54
HiNnit* vvaigit [vgl. al.2c Hinnio, 55
-ion] 56
Humeruli chiph:in^ 57
Hortatur muntirtir^ 58
(5^) luncus pinzahi
Ibices steingeizi [alc]
Ibis scarui [alc]
Intricate ingibestit [alc]
Illitum bisultun^
(5*^) Imbrex zigil [alc]
Isis vvata [alc Isia]
Inpuratus gihonit [alc]
lecur lebera [a2c]
Ivba mäni [vgl. c lube]
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
* grozdarm] z auf rasur ^ l, villola ^ l hertstat oder verderbt aus uierstat?
* HlNJinit] ein strich am Zeilenanfang radiert. — Gll. 1, 562, 10. 3, 6, 58. 241, 44
USlü.
bisultim
chiph : in] rasur von ? f M. muntirt oder irmuntirt oder muntirir
oder
MCLXXVd Gix)ssAE Salomonis
171
D.
1 (6*) Intriverat. gidvvoriii^
2 In Invio avviclü
8 Lama seini^ [a\ Lamas, vgl. c\
4 Lacerta. brachia egidechsi \a2c Lacertu^
5 -ta!?J
(3 Laqucai'ia raviii
7 Laiiiat Zcaiiichit
8 (6^) Lebetas chezil
9 Lucina natbegali [a\c Luscinia]
10 Licinia ortb [a\c Laciiiia]
11 Lomentvm vveska^ [a\c\
12 Loliuin rato [vgl. alc]
13 Lens linsi [e\
14 Labrusca wildirebi
15 Lechito ampulla
16 Läteres cigil
17 Lamia holethmugi l vvildiz vvip*
18 Liipanar burbiis [al]
19 Liciatorium mittil [alc]
20 Luctas rauo^
21 Lodix lodo. l saracilis [vgl. a\.c\
22 Lothon gerpoü [vgl. al. Lothos c]
23 (6^) Lumentum. nitmm Seipha
24 Luter :labeP [alc]
a
25 Mvltra chumelht
26 Mirice heidahi
27 Mespila nespil
28 Monile halsgolt
29 Mvrex^ mersnecco [alc]
30 Murium suIza [alc]
31 MufFula fustilinc [alc]
32 Melodia fvzsanc [alc]
(G'') Monarchia*^ cnvvich [a2c Mono- 33
niachiaj 34
Metiinicus zimbirnian [al] 35
Mora'^ sumiheit 36
Mora süniiheit 37
Mvgilis sivro ^^ 38
Mavors vvichgot. ho^'|hovpthichin 39
Mancus stumph 40
Matrix Icchtir [al. vgl. c] 41
Meatrix attich [al. Matrix c] 42
Nebvlo triiginar [al. vgl. c Nebulosus] 43
Nundine iarmarchit [vgl. al Nundina] 44
Nenias chlagisanc. cantilenas [al Ne- 45
niam] 46
Nectar seim [alc] 47
Nemus vvalt [vgl. alc] 48
(7^) Oscilla rithscupha [al] 49
Ophocationem demphungi [a2. vgl. c] 50
Occiput nach 51
Obcaluit irsvillit [alc] 52
Obices. ^^ oppositiones. mvnitiones crindil 53
[alc] 54
Paranimphum brutpitil [vgl. a2c Para- 55
nympha, -nimfa]
56
Prodigus ziphurarir^*^
57
Popina chvfa. ut coquina
58
Papille vvarzin
59
Pelex chebisvvip [vgl. alc]
60
Polimitarivs äreheri
61
Pulpatiuni vvrst
62
Perendie egestirn
63
Plumatium vederpetti [a2c"
64
^ 2yasst nicht zum lemma "^ dh. semi = scemi ^ vveska] ka auf rasur
* vvüdiz] Idiz auf rasur. = Gll. 1, 609, 16 ^ vgl GH. 3, 693, 29 « :label] ein
strich radiert '' Mvrex] x auf rasur von ? s ^ falsches lemma ^ Mora] das M
ist kleiner ^» l. stvro, vgl. Gll. 3, 693, 33 ^^ ho rot durchstrichen ^^ Qbiees] b
aus ? p radiert ^' l. ziphurari
172
Ai.pHAUKTiscii Geokdnkte Glossare. A. Behtimmb^vre
D.
1 Panus spvli \a2c\
'2 Palmes KiiililiiK' \a\(',\
3 Pexit stralit
4 Praciuni «lalz [alj
5 Patriastcr stivphater \a\.ö\
ü P.siatuni niatta \a\ Psiathiuinl
7 (7*) Pinso chinito
8 Pista^ teich
9 QualuH chj^rb:^ [alc. Qualu c\
10 (7^^) Quisquilie gabisahi
11 Rodus vverbo [a2c Kodosi]
12 Kixe^ klipsi* [vgl. alc Riuola]
13 Reses irlechin [a2. Resedes c]
14 Rafanum rsetich
15 (8*) Rancor parrungi \a\. vgl. c]
16 Ren lenti [alc]
17 Repagula receptacvla^ sloz [alc]
18 Rüncina niil [e. Runcinum alc]
19 Ramnus agilera [alZ^c]
20 Radii speichin
21 Religiosus ehaltigir
22 {8^) Stamen warf [a2c]
23 Spinx spenula [«2]
24 Statum. esse^ vvesin
25 Sabulvm sant [ale]
26 Staffe stegireif [al]
27 Salatia vvrst [al]
28 Satureia chonilia
29 Sitarcia'^ tascha
30 Suffragena dic^
31 Stiva riestir [al.2]
32 (8*^) Sura vvado [alc]
33 Seneca^ lantsvcht [vgl. Synochus alc]
Sucinien spinl :i4
Taermes madin [vgl. alc Tarnus] 35
(8^) Tigna gisperri 36
Tilia iinda [ale] 37
Tinibra c^ressi \alc. Timbria c] 38
Trvdas vvollichanip [al Traduda.s] 39
Truccas trua [alc Trucca] 40
Turgida rana gipläti uchreta^^ 41
Tela givveppi 42
Tenuella cbasvvazzir [a2c Tenucla] 43
Tipo^^ unvvillin 44
Taxus yvva [vgl. Taxum alc] 45
(9**) Verres Ber [alce] 46
Vertigo svintlimgi 47
Vniones berlin [alc] 48
Vectigal. Saccus publicus zol [vgl. alc] 49
Varix urslath 50
Vomer sech [al] 51
Vapor tovm 52
Vapulo pismit. 1 pivillit [c. Vabulo al] 53
Vacari,^% sueclius [al] 54
Varix vvarza [al] 55
Vespa wespa [al Vespes] 56
Vatilluni lothpanni [alc] 57
Vereda reita [alc] 58
Verno tempore lanzigimciti 59
Versatilis vverbilichiz [vgl. alc] 60
Vertigines anspin [alc] 61
Vestituram anv\^anc [al] 62
Vrtica nezzila [al] 63
Vacaria sveige [al. Vaccaricia e] 64
Xenia dona premia beneficia. munera 65
oblai [al Xenium] 66
^ = Pasta, s. Gll, 3, 285 anm. 12 ^ ch,orb:] rasur von *b ' falsches lemma
{in al folgt Rixa auf Riuola) * l. klipa ^ übergeschr. •* ee hs. "^ l. Sistarcia
^ dh. dich 8 falsches lemma ; s. auch Gll. 3, 259, 37 ^" dh. giplätiu chreta
" = Typho; vgl. Tiphus Huor indignatio . , , k 217<i
MCLXXVcl.e Glossae Salomonis
D.
173
1 (9^) Zonicntuni cieha [alfr|
2 (9^) Agnieii irisoinidi
3 (9^^) Tosseiv t'lirinniii sunt (jiiihus fru-
nientoi'uni numerus deslgnatur \a\c 29
TesseraJ 30
Capuluni zu^il 31
Strigiles strigil^ [vyl. a\c Strigilis] 32
e.
Clm. 7999.
4 (2^1) Acesus biuilliter [alcd]
5 (3»i) Acuale ekil \a2]
G (7*-) Agatia sleha [alcd]
7 (10*^) Ammonia anipula [alc Amoua.
8 d Aiiiula]
9 (11*^) Androna widemat [ale\
10 Androginus widilo [alc]
11 (12''»2) Anetha anet \a\d]
12 Aller piper \a\c\
13 (12-'*^) Anetus antrecho \a\. vgl. d]
14 Anger engerinc [alcr/]
15 Angaria ginoti [alc^]
16 Anguilla aal [alc]
17 (12^1) Anicula alticha [alc]
18 (12^^) Animo giuestino [vgl. alc]
19 (12^^) Anser ganzo [alc]
20 (13*^) Antelucänus gizeter [alc]
21 (18^2) Antlia churba^ [alc]
22 (14*2) Adprecium wert [al Apprecium]
23 (14^^) Aquamanile hantkar [al]
24 Aquarius wazersterno [alc]
25 (18^^) Atticus humbil [alc]
26 (19^2) Baccinos beckin [al]
27 (20*^) BeduUanea birca^ [alcd]
28 (21^2) Cälatus zeinne [vgl. alc]
(21b3) Calips* stal^
Calicula kelle [vgl. al]
(22*^) Canaua winhus [alcd]
Canal hunthus [al^]
Canale huntaz [al Canalem]
(22*3) Capisterium malt« [ald]
(27*2) Compluuium trouf [alctZ]
(32*3) Cyaneus blauarwir [alcr/j
33
34
35
36
37
38
39
40
(51'»^) Elleboro sitro [al. Elleforo c] 41
(53*^) Emplastrum faska [alcc?] 42
(57*3) Exedra äbsida .i. locus subsellio- 43
rum [al] 44
(69^2) Grillus hemili
(69^3) Gubella« stantüf^ [ald]
45
46
(83*2) Latat bauuat~. nutrit, fouet [al 47
Lactat] 48
(83^2) Laqueare domos tignare [al] 49
(83^3) Larua. monstrum. quod dicitur 50
dalamasca^ [alc] 51
(85*^) Lens. lendis niz [alc] 52
(86''3) Limetanus marchstein [al, Lim(m)i- 53
tanus alc] 54
^ darunter von späterer hand nochmals Capulum. zugil. Strigiles strigil, das letzte
wort übergeschrieben ^ churba] über dem r, wie es scheint, rasur - ^ birca] c aus r
radiert * Calips] s aus ? b radiert ° übergeschr. " es folgt Catascopus scafa
23^2^ s. 45 anm. 1 "^ dh. stantü ,t. ? * es folgt Larus. auis meisa (so statt mersa
Älll^) 7 1 aqs ou'sat~: doch kann mersa aus meu verderbt sein, s. unten XL nachtr.
174 Am'iiai{i:ti.s('ii Gj:okdnj:tk
1 (100»>2) Niihilar:;! smpf^ \a2c\
2(110=^^) Pcndices talaruni usus l)inli(le
3 [al. vgl. c PoiidexJ
4 (112*^) Perpendiculum niiirwaga-^ \a\.
5 vgl. c\
6 (112^'^) Pctago. genus morbi beinsucht
7 Petrix. auis meisa [al]
8 (IIS»'^) Pigillus curcibolt [alc\
9 (113*>^) Pigius biger* [a\c Piguus]
10 (113^3) Pincerna senko [al.2c]
11 (114^2) Piretrum berträ |a2]
12 (114^'-^) Planca. ima pars, nauis .i. thile
13 [al.2c\
14 (122*2) Psiletrum slefa [aU]
15 (122^^3) Pudius l calepodiua leist
16 (123*3) Putigla flasca. tasca. capsa [al]
17 (126^2) Renter zub [al]
18 (127^3) Ricinus est acus siue spenula.
19 qua uirginei^ crine^ discriminantur ^
20 [al Ricinum]
21 (128*3) Rudus mist [alc]
22 Rudiu^ mistiger'^
23 (128^^) Runcina nuvel [d. Runcinum
24 alc]
25 (128^2) Säbana seifa [al Sabona]
26 Sabvlum sät [ald\
27 (129*^) Salina sulza^ [alc]
28 (129*2) Saltuarius forstere [c. Saltus al]
29 (129*3) Sanctimonialis nona [al]
30 (129^3) Saugmentvm gesome [alc]
(ij.üSSAKE. A. BeSTIMMIJARE
Scaluistros scellevilz [al] 31
(130*^) Scalparin bursin. \ tessila [al 32
Scalpari.s| 33
(1301^2^ Scrafia kleua [alcj 34
(130*^3) Scutulus niistebÖ,in [c. Scutulum 35
al] 36
(133*^) Sisimbrium simiza^ [al Sisim- 37
brum. vgl. c] 38
er
(135^2) Terebrum nebeg:^^ [r^/. alTere- 39
40
41
42
43
44
45
46
bellus]
(13G*2) Tibrugna ouecrucca [alc]
Tilia linta \ald\
Timallus a^cho [al]
Timbra creso \ald. Timbria c]
(136^>2) Tornarius drasil^^ [al.2c]
(137*^2) Tubera ertnuz^^ [^^j
(138*3) Vaccaricia svege [ald Vaccaria] 47
(139^2) Verre^. porcus ber [alctZ] 48
(140^1) Veroecal^3 gcafestal [alc Vir- 49
uical, Viruilcal] 50
(141*^) Vluia. genus aui^ holzmucga [al. 51
Ullula c] 52
(141*3) Ynzeol:^* widerwage [al] 53
(141bi) Vomitoria Ruita^^ 54
(142*^) Wanga^ scufelen 55
(142*^^) Zabba geserve [alc Zaba] 56
Zeta cella [al] 57
Zomentvm ziehe [alcc(] 58
^ Nubilar::] rasur von at
es folgt Opilago icurcilla 105^1, s, 118 anm. 11
^ discmi:: |nat'
* ühergeschr.
^ murwaga] w auf rasur * biger] g aus b corr. ^ uirgiei hs.
hs» ' entstellt aus Rudis (unk)unstiger Sal. c? ^ ühergeschr.
er
^" nebeg: ] b aus ansatz von g corr. ^^ drasil] ra auf rasur ^^ ühergeschr.
^' Veroecal] der unterpunctierte huchstah scheint ein aus e corr. o oder u zu sein
^* Vnzeol:] rasur von ?o ^^ gehörte wol urspr. zu dem in k 234a vorangehenden
Vomis
^[C7.XX Ve Glossae Salomonio. MCLXX VI Glossae Aiuctor. MCLXX VIF 175
Em. 28. {Zs. /: d. phil 15, 82. 83)
GLOSSAE ABACTOR.
[AiLszügc Corpus gloss. lat. iv, 599]
MCLXXVI
Clin. 194.S9.
1 Adleta chenipho 3^^
2 Botbolicula stoplia 10^^
Burdo. asine ex emissario conceptus sov- 20
mari ll^^ 21
MCLXX VIII
Clm. 14429.
Amento cum quo proicitur lancea läz^ Cos uuezstän^ 222^^ 22
222*^ Capulus helza» 222^^ 23
Ascella uetdach^ 222-*^^ Colostrum nüs. ^^ id est lac nouum 24
Andleta.* milis chempho^ 222^2 222^2 25
I 9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Bubo üuo^ 222*3
Blesus est. qui cum sibilatione loquitur
lisbe^ 222^3
Bracium malzi<^ 222-'^^
Botbolicula stopha 222»^
Burdo soumare 222^^
(Crumenis. Sacculis) bigurteP 222^^
(Coniectura) urdänc^ 222^^
(Capus) haüc"^ 222'^i
Cicendula glimo 222^^
Cetus üual 222»>i
Cluma ah 2221^^
(Cartillago) crostel« 222^1
Filax catta^i 223^^
26
Iunguis^2 blen^3 223^^ 27
Intestina coel chomae^* tharama 223^^ 28
Lena cussin. pallium lineum lecti 29
224«! 30
Lucar. fenestra fumi .i. rouchus 224*^ 31
Pulpitum leitar^s 224i>2
Panuö flesc con äil^'^ 225*^
32
33
Rubeta. uermis noxia id pretta^" 225^^ 34
* über die quelleii dieses glossars s. Wiein. mus. 46, 489 "^ von anderer liand
übergeschr. ^ desgl. das eh ist, weil es unter da steht, von Piper übersehen * über
andleta für athleta s. Zimmer Nachrichten der Göttinger gesellschaft 1895 s. 159
^ von anderer hand zugesetzt " von jüngerer hand übergeschr. ^ ' von jüngerer
hand ® von jüngerer hand ^ von ganz anderer hand ^" über diese irische gl,
s. Zimmer Zs. f. vgl. sprachf. 33, 275 ^^ auf rasur, mlat. ^^ l. Inguis ^^ Zim--
mer aao.
Zimmer aao. 276 f
^^ le:tar] rasur von c
Zimmer aao. 276
17
id pretta übergeschr.
176 Alphabetisch Geordnetp: Glossare. A. Bkstlmmbakk
E?n. 28. {Zs. f. d. phil. 15, 83)
1 8ubm(!ntuni. (;st quod sul) inento Id est Serum caHeuazzjir id est niedo^ 225^^ 9
2 untarcbinni 22.0^1
'i Sulcatorium dicitur. instrumentum fer- Uespa foicb.^ uuefsi 22G*^ 10
4 r{3uni Incuruatum. id est noil 22.^;'*^ Uergo. Inclino Halden 220*^ 11
5 Sponda. tabula lecti id betepr& 225^^
G Spien Id est milze 225^^ Zomentum id est ziecba^ pannum 22G^^ 12
7 Scraeo. id est per uim spuo. id est ra-
8 cbiso: 225^2
* caseuazzar usiv. von der hand, die sonst lat. (jll. nachtrug ^ Zimmer aao. 27G ff
und oben 108 anm. 18 ^ id est ziecha von jüngerer liand mit einschaltungszeichen
über der zeile nachgetragen
MCLXX VII — MCLXXIX 1 7 1
Mmrs Anx. 7, G02. — Tz.
B. NICHT BESTIMMTE/
MCLXXVIII 2
Codex Lambacensis cart. 291.
1 (1*^) Carpentarius wagenere Carduelis distilui,"cho 15
2 (1*"^) Caiaclri:on lericha Castanea arbor chestnbom^ 16
MCLXXIX*
Codex Cheltenhamensis 7087.
3 (144^^) Adulator hulzere^ Bitvmen harz 17
4 Auricalcuiii missing
5 Calips^ stal Crabro horniz 18
6 Enum er Caprarius geizeherd® 19
7 Annotinus .i. iarich Capedo. interuallum. 1 piscis qppe 20
8 Alisa hanthenge Calathus scineuaz 21
9 Andena branttreide Cremium steuehiic^ 22
10 Aporia uertigo, suimo'^ Sarmentuni sprocco^*^ 23
11 (144^^) Argumentosa cleiilisticli 1 sedula Crepido oiier 24
12 Arcuatum gewelue^ Ripa stad l litus 25
13 Ascopa flasca Consul, ratman 26
Consultus berad^^n 27
14 Brauium mede .i. mvnus uictorie Contio gethinge. congregatio 28
^ sie zerfallen in zwei gruppen, deren zweite (MCLXXXV — MCXCI) solche glossare
hefasst, tvelche erst nachträglich alphabetisiert zu sein scheinen, die ganze ahteilung
bildet den Übergang zu den Adespotis "^ dies bruchstück aus dem buchstaben C eines
ziemlich ausführlichen, nach den ersten drei buchstaben geordneten glossars reiht sich
keiner der bekannten formen ein ^ chestnbom über Castanea * das nach den bei-
den ersten, buchstaben geordnete glossar beginnt mit Abraham pater multorum. s. gentium.
Abra ancilla. Abba I abpater. Abram pater excelsus. ram l rama excelsus. Abicit proicit.
Abige a te expelle. Abactor für l latro. Habcnas lora equorum. Abutitur male utitur l
contempnit usiv. sämmtliche gll. aufser den durch ein vorgesetztes komma gekennzeichne-
ten stehen im context ^ für huldsere. s. Gll. 3, 39G, 37 ^ diese und andere aus
der alphabetischen folge herausfallende gll. sind durch vorangehende veranlasst
'' Mnd. wb. 4, 497 ^ gewelue] w nicht deutlich ^ l. stekelinc? ^^ sprock Mnd.
wb. 4, 347
Althochdeutsche glossen IV. 12
178
ALriiAi'.KTiscH Okokdneti: Olo.ssahi:. B. Nicht Bkhtimmte
Tx.
1 Concilia])uliun thiiicstol
2 Constipati bistoppet constricti
3 Collusor spilegoiioz
4 Coniectum estiniatio redisle
5 Coxa hilf \ clunis
G Crepusculum scimeringe \ principium
7 aurore. 1 initiuni iioctiR
8 Cremiuni griuen
9 Desipio iedumbe^
10 Deliberare trabten cogitare. destinare
11 Delego. as, ik uersele
12 Exterminare, uerderkenen^
13 (1G7*^) Expediam ic entwerre
14 (167^2) Contus prange
15 Furnus piropus l pesel, scorsten
16 Granaria horrea, spiker
17 Glis. sis terra tenax, tha
J na
18 Hericius igel
19 Infrunitus, scemel
20 (167^^) Intempesta unzidich
21 Inconsultus unberad*'n
22 Interpres thudere
23 Ilia l lumbi leiken
24 lurisperitus lantrehtere
25 lus. sis sotb
26 Kalopodia leist
27 Larua slathe egisgrimolt, demon
28 Latercula scindela
29 Lamina seine
30 Lechitus stop
Alueolus Zeile.-* \ riuolus trogelin
31
Liciatorium middelbö
32
Librarium bochcam*e
33
Lustra latibula feraruni, leger
34
Lupatum kamfrit
35
Liuidus bla
30
Mastruga. pelles, kot
37
Mino, as ic driue
38
Nactus inuentus adeptus u^scaz* 39
Obstinatus einstridig 40
(167^^) Obices grindle que opponuntur 41
Obses gisel 42
Omen auguiium. auspieium, hei 43
Opinor ik wene 44
Suspicor ik mistrue 45
Arbitror ik erdeile 46
Panus spolo 47
Subtemen l trama weuel 48
Patera. fiala stoufelin 49
Pellix riualis l succuba, ella 50
Pila stuzel 51
Plectrum wirue 52
(168*^) Ruscus hüls lignum foliis spi- 53
nosum 54
Sanctuarium alt^us^ 55
Stragulum thekelaken uestis diuersi co- 56
loris 57
Scenophegia^ louedage 58
Stagnum, zin 59
Simmista secretarius, dmt 60
Spiculator apparitor. 1 lictor, slegere 61
Sicera appeldranc 62
^ l. ic dumbe "^ Graff 5, 455 ^ = nd. teele, teyle 'gahata figlina' Mnd. ivb.
4, 521 * gehört zu einem ausgelassenen Naulum ^ vorher geht Sagü filtril, was
nur filtrü sein ivird ^ Scenophegia] Sc unleserlich
1 Stipiji, postsuP
2 Spinx, spnele~
8 Stiria gikele
4 Suppariini, curzebolt
.") Theristrum, vane
6 Tada, ^ ken
7 Tigimni, .spare
MC^LXXIX — MCLXXXI
Tx.
179
8 (58-0 Alea tafle
11 Aleator tafleri
V
10 Albeus trog
11 (58^) Alba Spina hagindorn
12 (59*) Ambrosia, apius siluaticus hindi-
13 lape«
14 Andeda prandrade
} an
15 Atela fÖrbvge
16 Anas anud
Tigilluni, latza
(108»^) Tenor, wlse
Torpor laxus Stupor, slaftrege*
Tina, zAib*
TipsanariuM), spikere
Vaccinivni, waltbire
MCLXXX 5
Codex Admont. 508.
(59^) Antecenia nierd iusen'^
Ansa bro'^d
(61*^) Absin thium wermuth^
(63^) Bratum malz^
(63^) Bubalus wisent
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
(04**) Caliga. calciainenta. quod in calo 30
leist^^ .i. ligno fiant 31
MCLXXXI 11
a =1 Codex Mellkensis K 51. h =z Codex Vindohonensis 1325.
17 Abilina nux ul arbor nucaria .i. hasel Abies genus arboris s. tann b 48*^ 32
18 a 3 fe 48*1 [A 2] tann: a 3 [^ 5] 33
^ postsul] p nicht deutlich ^ i^ gpenele ^ l. Teda * zwei worte ^ das glos-
sa)' beginnt bl. 57» mit Abactus ab actu remotus. Abaso domus infirmorum, l infirma
domus. Abauus proaui pater. Abdico exterro elimino repudio. Abdo occulo abscondo. Ab-
duco ad rem inhonestam duco. A^'bene lora retinacula. Absydus {sie) urbs ellesponti
usw., zeigt also Ordnung nach den drei ersten buchstaben und Verwandtschaft mit der
Abavusform. aber später treten manigfache Störungen ein, zb. folgt auf Absurdus au-
ditu indignus: Abusus male usus, Aptus utilis ad tempus. Aberrunco abstirpo. Abgrego
secerno. Abamita soror proaui. die meisten der deutsch glossierten tvorte lassen sich im
Corpusglossar ed. Hesseis nachiveisen {A 414. 416. 447. 421. 524? 562. 610? 569. 559. 9.
B 182. 213. C 141), die drei ersten stehen mit der gleichen deutschen Übersetzung auch
im dritten Erfurter glossar (Sweet OET 109, 1140—1142) = Glossae nominum (CGL
2, 566, 9. 8. 2) ® = nd. hintlope, mhd. hintlouf '' iusen {= jause) übergeschr.
* auf bl. 623- steht, mir unverständlich, Akraton. geseria ' übergeschr. '" .leist.
übergeschr. " einige seltene worte machen Verwandtschaft dieses glossars, welches be-
ginnt Abba pater syrum nomen est. Absida teres ul sanetuarium, mit dem Corpus-glos-
sar in Cambridge wahrscheinlich, ich habe daher die um von Ifessels ausgäbe (1890)
in klammern beigefügt
12*
180
Alpiiahktihch Okokdnktj: Oloshare. B. Nicht Bestimmte
1 Ab.sls^ absi«to h 48^^ \A 4]
2 Abundanciii KUjKa-fluita.s vniuHCuiuHCun-
3 quo^ rei. s. gniK^g t> 48**
4 Abortiuus fräwerf^ h 48*^
5 Absurdus loub^ h 48*^ [A 7GJ
C Abruptus Htechil h 48*^
7 Abolicio uHilig h 48*^ [j §4]
8 Abhomiiiacio vVazzenüge h 48''^^
9 Ahius arbor .i. Erl h 48*^ [^ 428]
10 Acer herba. s. gundreb Z> 48^^ uelox.
11 vi herba gund^aba a 4
12 Acer arbor mazalter b 48^^ mazzoltor
13 a 4
14 Accidia trachait h 48^^ [^ 165]
15 Acerabulus. lignum candidum .i. mapel-
16 dorn a 4. h 48^^ [A 120]
17 Acrifoliuin* genus ligni .i. holl' h 48*^^
18 .i. holvnder^ holer^ a 4. [A 123]
19 Accidula'^ herba .i. amphir h 48^* am-
20 pher. herba a 4 [^ 129]
21 Actureda sp^nich\vz^ a 4 spintwrcz h
22 48^1
23 Acerwus schow' h 48^^ [A 108]
24 Acinus dmbe h 48^^ [A 132]
25 Accidia cura l falchait h 48^^ slefleit
26 trachhait 1 Vi 4
27 Ador frumentum i. spelte a 6 b 48^^
28 [A 243]
29 Adletha chemph b 49^^
30 Adolescentia iugent b 49*^
Aebuhis herba ^^ atich a 0 b 49*^
Alla^^ slifhstain b 49»^^
Alnus arbor 12 ^j,le a 8 Erl Z; 49^1
Alliceo*'^ eiLspeiie a 8 i. enspiii b 49*'^
Alapa or.slach a 8
Alueola^* mülter /> 49^^ multm *^ a 8
[^ 443]
Alueolus quo vtitur cocus l panificus
uas [est a] .i. Trogleiii b 4^9^''^ .1. tru-
gil a 8
Alauda lewerche a 8 leych*^ b 49^^ [A
497]
Alapa ^^ orslach a 9 orslat fc 49*^*^
Alax^"^ animal helle a 9 helhes^^ b 49^^
Alieb rox hano a 9 liane ö 50*^
Allee [allecis. piscis a] h^inch b 50*^
herulch a 9
Alibrum^^ haspel a 9 b 50^*
Allugo nis. ^^ ul schimbel rot^* a 9 i.
rost l schymel b 50*^
Alliphanum^^ stoch^*^ a 10 scaph b
50^1
AUium^* chnouelaüch a 10 chno|lauch
b 50*1 [A 419]
Ala. ul ascella^^ vhsen a 10 vgsen b
50*1
Amita^^ magin b 50*^ magna a 10 [^
513]
e
Aniarena^^ wichsel^^ a 11 wysel b 50**^
Amphibolum man dal a 11 [A 551]
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
* Worte, welche iveder im text als in a glossiert bezeichnet sind noch in der note
die bemerkung 'ohne [deutsche'] gl. a führen, fehlen in a überhaupt ^ vni*cui*cuq, b
^ fruwerfj der z^veite strich des u nach unten verlängert b * Acrofolium b
^ holvnder] v auf rasur a ^ holer von jüngerer hand übergeschr. a '' Acitula a
* spnnchwz] r und o von jüngerer hand übergeschr. a ^ s. oben z. 14. trachhait 1 von
jüngerer hand übergeschr. a ^° herba von jüngerer hand übergeschr. a ^^ s. Du-
cange s. v. über dem tvort ein abkürzungszeichen b ^"^ s. oben z, 9 ^^ Allucio b
^* Alueolä b ^^' multm] t auf rasur a; das deutsche icort wird zum lat. verändert
sein, vgl. unten Capisterium ^^ s. oben z. 35 ^"^ Alx b ^^ es steht in b heUie-
sale. uolutm ale uentor dh. helhes. ale uolucrum, ale uentorum ^^ Alabrü b "^^ dann
erugo
scheint rost ausgestrichen a ^^ rot von and, hand a ^^ Aliphauü b
auf rasur a ^4 Alluü b ^^ asella a ^^ Amica b 27 _ Amarella
e von and. hand übergeschr. a
^^ stoch] o
e
2® wichsei]
MCLXXXI
181
1
o
3
4
5
Ü
<
8
9
10
11
12
13
U
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
Anas tis^ l anola |l a] Anax auis de- Ariola testa^"^ niaiiöu.s .i. huba a 17 i.
geiis in aquis i. ante h 50^^ cnt^ all hueb b 52*^
[A 569]
Ancile^ buehelle b üU^'^ bukel a 12
\A 013]
xAnciluö'* super genu i. luune b 50*'"^
.i. h^ama a 12 [A 600]
Anchora^ .i. senchel a 12 .i. senechel
b 50''2
Andena*^ brantrait b 50''^ brantreitc a
12 [.1 562 1
Arnaglossa hcrba plantago wcgericii a
17
Arpago ... .i. fuscinula^^ .i. crewcl b
5 2*^2 ^ 750J
Arra ut arrabo dos niatrinionil. 1 phant a
17 l p|bant b 52*^ [,1 809]
Artocrec nieri panes chrapphen a IS .i.
craphen b 52*^
Arimdo^^ ror a 18 6 52^2
Anetuni" herba id est tille b 50^^ .i. Ariüa glutophanne a 18 ... i. glut-
tille a 12 [.4 571] phann b 52^2 [^ 75^-1
Anguis uillus^ piscis .i. al a 13 [vgl. Ascella^^ husen b 52'^^ hausen a 18
A 651] [A 837]
Angina^ chelsvht a 13 chelsucht b 50^^ Ascolonium aslouch a IS asloch b 52^^
Aninuüa^^ nuisca que dicitur bitterflivge [A 841]
a 13 brut^flevg^^ b 51^^ Ascia dechsel. l mayzel b 52^^ dehsel.
xAnsa hanthabe a 13 hanthab b 51^^ ue maizel 0^ 18
[A 559] Aserum [herba .i. b] haselwrcz b 52^^
Anstrale^^ [ nusgil a 18 niisi|gil b 51^^ halstarch a IS
Antica furbuge^-^ «14 furbueg b 51^^ Aselle sceydun b 52^^ sceiden a IS
[vgl. A 610] Aspiratilis^^ phirllo a 18 phulle b
Apes mel portans pie a 14 s. peyn. l 62^^
pie b 51^2 Aspidiscos. uncinus .i. ch^po a 19 .i.
xApium herbai* epf b 51^^ j^,^; 4 gygj craph« b 52^1
Aquamanile ^^ peluis hantfas ul urceus Assis ul as. pondus quod potest in xii
«15 .i. hantvaz 1 vrceus b 51^^ [A diuidi .i. medele a 19 [A 854]
716] Asser. palus. fustis. ul lade a 19
Aranea spinne a 16 spinn b 51^^ Atticus est genus apum^^ \ humel b
Ardea auis Rayger b 51''2 .i. raiger a 52^^ [A 873]
16 [A 729] Atriplex mlta a 19 herba malt b 52^1
Argille^^ .i. mergel a 17 m^gil b 52*^ Attacus^^ [auis a] .i. hehera. ul humbel
[A 730] a 19 humel b 62^'^
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
* tis von jüngerer hand übergeschr. a ' ent und darüber auis, beides auf rasur
von jüngerer hand a ^ Ancille h * vor der vorhergehenden gl. a. vgl. äyxvhi knie-
kehle ^ Anch'ora b ® Andela: a, a auf rasur ' Anepü b * dh. anguillus
' Angula b ^^ Aniraiula b " DWB 2, 585, ags. buttorflcoge. vgl. Animalus Sweet
OET 115, 135 ^^ Anstral a Ansträ b ^^ die gl. ziceimal a, das-ziveite mal b aus
corr. '* ohne gl. a ^^ Aqmanic" b ^^ Argilla h ^ ^'' Ariola 1 Aricina b
" ohne gl. a ^^ die gl. nach der folgenden b ^" AselP b "^^ Aspiracut b
ohne gl. a
182
A\A'i\AnF/r\H('u Geordnete Glossare, B. Nicht Bestimmte
1 Auinrium ... .i. vo^clhaw.s h 52^^ uogel-
2 hus a 20 [vf/l. A lilüj
3 Aiicna hab» h r)2»'2 [A 017|
4 Auricalcuin^ iiiosincli h 5li*^ nieHriinc a
5 20 \A 957]
6 Aurifrigiuni port a 20 h 53^'
7 Aurugo pallor in auro .i. gilwe b 53*^
8 gilw(! pallor in auro a 20
9 Auca gans a 20 h 53'^^
10 Aiiella haselwurcz. l cortex. nüc'-^ a 20
11 Axidonuni secundus axis in rota s.
12 achs^ b 53»^
18 Basterna yambuch a 21 vehiculuni ham-
14 buch b 53^2 ^ß qj
15 Balena* wolr b 58^2 |^^ 21]
16 Balbuttit* ötam'% b 53«^
17 Bedullania birch b 53«2
18 Basis staphel a 21 b 53«'-^ [B 50]
19 Bacho nis berna* bach« b 53*'^
20 Bardo piscis pardo^ a 21
21 Berna bacho a 21 pach b 53^^
22 Bypennis* helmpart b 53^^ [B 132]
23 Bybultra*" bitorius. ut bytriscus auis mi-
24 nima. s. chunglein b 53^2 [B 137]
25 Botholicula '^ stöf .i. eimper a 23 stuf b
26 54^1 [B 147]
27 Bobalus ^ agreste pecus wisent b 54'^^
28 qui wisend a 23 [B 213]
29 Boletus [ul b] fungus swam a 23 b
80 54^^
81 Brucus^ cheu^ b 54»^ chevel a 24 [B
82 187]
Braciuni uf brasium^'' niilh^^ a 24 33
nialu'* b 54^^ |^ 182) 34
Brasicia'- wircz n 24 h 54*^'^ 35
Broel stipulamen priul \ septuni in quo 36
aninialia agrestia manent clausa b 54^^ 37
j)rul. indago. stij)ula. 1 septuni in quo 38
animalia agrestia manent inclusa a 24 39
[B 185] 40
Braictea inde deniinutiuuni braicteole*'^ 41
.i. blech b 54«''^ [vgl. B 193] 42
Brucio^* pruste a 24 prust b 54*^ 43
Bulla, le blater b 54«^ 44
Bullus thaurus^'^ niarinus qui dicitur 45
seih (shel b) a 24. b 54**^ 46
Bullas^^' rinch b 54*^ |^^,^; ß 905] 47
Bobo auis noctura^^ .i. hauwil b 54*^ 48
[B 206] 49
Burgo hofstat b 54«"^ houstat a 25 [B 50
220] 51
Bulcio .i. sculpo^^ polz b 54*^^ 52
Bubalus^^ wiset a 25 wisent b 54«^ 53
Calx eis 20 Versen b 54^1 [G 142] 54
Calcaneus^*^ v^sentrit b 54^^ 55
Callus swil b 54bi ^^q 255] 56
Calibs. ibis'^i stahel b 54*»^ stal a 25 57
[G 145] 58
Calma^^ wise b 54^^ 59
Calathus^^ zeinvaz a 25 zinvaz b 54^^ (30
Calipodiuni^^ laist b 54^^ 61
Campetia^'^ velge « 26 5 54^^ 62
Canipolus^^ traha .i. reth a 26 tche 63
reche b 54^^ 64
^ scheint corr, aus Auricalca a ^ = nucis 6 ' oder aechs &. sedes. axis in rota.
axcedo a * ohne gl. a. b>"na 6 ^ vielleicht lat. ' «;9^ cZie* m a fehlende wort ■=
B 141 c^es Corpus glossars Bibulta billeru oder entstellt aus deutschem vivultra, vivaltra?
' botholicam b ^ BubaP b ^ Bruch' b ^" brain ul brazim b " gemeint ist
malz ^^ Brasicart ^' = brattea, bratteole. oÄwe ^?. a ^* Biuttio a. schallnachaJimen-
des verb und pruste = sternuto? ^" Bullo taur® a ^* ohne gl. a ^' l. nocturna (50 a
ohne gl.) *^ aus deutsch colbo. ohne gl. a ^* s. oben z. 27 -® oAwe ^'Z. a '^ Ca-
lips.bisZ; '^ s. Bucange s. v. ohne gl. a ^' Calat® ?? ^* ohne gl. a -^ Canipetia &
^^ CampuP a. = Capolus. das deutsche rech, a?5 reche gefasst, hat die erklärung traha
hervor g er ufen^ die dann wider in b fälschlich für deutsch genommen wurde
MCLXXXI
183
1 Canfhi .i. radioli ' i. spaich. ul camites
2 velge /) r)4'»2 \(' 02. l.-J5|
3 Cantharus^ geiius uasis [.i. naph /)| ul
i vbi aqua iufuiulitur ul canneta (ca-
5 nieta a) a 20 b r)4'''' | ^' 44. S()|
6 Cauhihrviu ul furfuivs .i. huutaz. ul
7 chlcvwc /' r)4^"*^
8 Canrcllus liu n 'iü lyn b 54^2
9 Cap'u-teriuin -^ mfilt' b 55«^ niltu a 2(j
10 Capistruni halpht «20 halft* b 55«^
11 [C 117]
12 Capito* piscis chapo a 20 .i. cajip b
13 55*^
14 Capuluts handhab ul helczc b 55*^ hant-
15 habe a 20 [C 47]
10 Capu8 falche a 26 falch b 55^^
17 Caprea ul caprola'' rech a 20 6 55*^
18 [C 189]
11> Cartihigo chrustel «27 crustel b 55*^
20 [C 180]
21 Carectum»^ riete ul .saher 6 5 5^^ [6^129]
22 Cardo angel. ut fini.s a 27 [C 247]
23 Carica fige a 27 b 55*^
24 Carpentarius ^vagn^ ul zinun^nian b 55*^''^
25 ciniprer «27
20 Carodriou lericha a 27 [C 148]
27 Carduelus^ distelvmch b 55«2 [C Ul]
28 Cardus« distel « 27 ^ 55^2 |^^^ 125]
29 Cardemon cresse^ a 27 b 55*^
30 Castorius castor^» pj^s b 5ö^^ [C 126]
31 Catapulta^i polz a 27 polcz b 55*2 j^q
32 23]
33 Catarus^^ raine .i. mundus b 55^^ [vgl.
34 C 70]
Catarrus struche b 55*»^ strRch a 28 35
C^aulus^'' choh^ a 28 choel 6 55*»^ 30
C'elidonia^* herba schollowrez b 55^^ 37
('enientuiu'' niorterre a 29 mort* 6 55''^ 38
|r H2()| 39
Cenientarius luRrer a 29 niaurer /; 55''^ 40
Ccntaurea. herba ^* .i. ertgalle b oö*'^ 41
Cera wachs «29 wa.sh b 55^^ 42
Cerebrvni hirn. ul cereuelluni 6 55'^^ uJ 43
ceruelluni hmie « 29 [C 279] 44
Cerasus^® arbor .i. chersponi b5d^^. 50*^ 45
chersboum « 29 [C 309] 46
Cerefoliuni*'' herba Cheruille b 56*^ 47
chHiulis a 29 [C 311] 48
Cetramentuni blacha «30 blach b 50*^ 49
Cetari^^ qui salsamenta veiidunt^^ .i. 50
sulcz* b 50*^ 51
Ciatus calix stoph «31[C972] 52
Cyborium ul cenaculum anrieht « 31 53
[C 403] 54
Cycuta ul cyduta herba 2*^ .i. scherlinch 55
b 50*^^ [C 391. 397] 56
Cicindilus^^ schindala «31 ychindel b 57
50^^ 58
Ciconia^^ [auis «] storch, ul galchrabe 59
a 31 storch b 50»>i [C 405] 60
Cycatrix uestium^^ wlneris .i. masse b Ol
50^1 62
Cyclamidis nux que crescit in terra 2* 63
.i. ertnuz 6 56^^ 64
Cicindilus^'^ schindel «31 65
Cymex wantlaus vermis b 50"^^ uermis 66
yandus «31 67
Cyma cyniium^^ chumich b b{j^^ 68
* ohne gl. a "- Cantar' a ' Capistiu* a * Capuco b ^ mir Caprea, dar-
über von jüngerer hand ola a * ohne gl. a "^ Caduelis ohne gl. a * Cardo a
' cresse] über c ist von jüngerer hand h übergeschr. a ^^ ohne gl. a ^^ Cata-
bulta b ^' ohne gl. a ^^ Caul*. uinü a : vgl. dazu C 22 Caulem uimen ** ohne
gl. a ^^ Ceme a ^* Ceracus b ^' Cerifoliü b ^^ ch*uul] h aus z corr. a
'* l. Cetarii '^ oh)ie gl. a ^' Cyncindil b ^'- Cyconia b ^^ l. uestigium mit
a, dem die deutsche gl. fehlt ''* oh7ie gl. a ^^ s. oben z. 57 ^^ Ciminü. h*ba.
cima ohne gl. a
184
Ali'iiabkti8('h Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
1 Cinus chiichpjiwni h HG*'^ chirboum a ol
2 CynocephaluH ^ huntli6j)t «31 hunl-
3 hiiupt h 50^^^
4 Cippus^ ciphic.^ stoch. ploch a 31
5 ciphith^ b fjG^^^-^
6 Circus^ rinch a 32 h 5G»^2 ^(j 421]
7 Circiiiuni^ rieze a 32 rize ö 56^^ [vgl^
8 C 41G]
9 Cirogillus ® spinosa bestia maior ericio \\\
10 eltese a 32 ul illentise h ÖG^^
11 Circino. nas. circumdo. a circino est'^
12 rizen h ÖG*^^
13 Claua [fustis a\ \. cholbe a 32 cohve
14 h 56^2 [C 450]
15 Clauus iiagel a 32 h 57^^ [G 480]
16 Clepsedra'^ zaph h 57^^ [C 477]
17 Clepeus ut clypeus schilt i 57*^^
18 Cliuum descensum'^ staige h 57^^ [C
19 458]
20 Climes coxe'^ lanke h 57^^ ]^(j 49^]
21 Coccus bis tinctus .i. rot phellin h 57^^
22 rophellin a 33 [C 520]
23 Coclear lephel^ a 33 15ffel i 57^^
24 Colatorium^ seichtuech h 57^^
25 Coliandmm cholgraz h 57^^ [G 782]
26 Coliandrum abrotanum^ stabwrcz & 57^^
27 Collirida panis tortus^^ .i. preczn h bl^^
28 Collarium ul collaris pannus quo tegitur
29 Collum i<^ .i. halstuech h 57^^
30 Colocasia^^ ul calamentum herba .i. mücz
31 h 57^^ minze .i. calami calamitum.
32 herba a 34
33 Colo. as^2 giiie ^ 34 ggi^h h 57^^
Coluni liquitariuni sihtäch a 34 34
ColuH roch^' b Til^^ roch a 34 fC 752] 35
Coluiribar. ris knebel. 1 uinculum. 1 col- 3G
larium a 35 37
Cometra^^ auis .i. velthuu b 57^^ uel- 38
chim a 35 39
Confus^* chunph a 36 cüph b 58*^ 40
Conpluuium getph ^^ «37 getpd' ^^ i 41
58^1 42
Coristus^'' arbor hasel b 58^^ 43
Contubernales husgnoz a 38 hauf.s|nazz 44
b 58'^^ [r; 535] 45
Contus^^ cholb b 58^^ [v^/. G GIO] 46
Corilus hasil b 58^^ arbor hasel a 39 47
[G 651] 48
Cornicula cornix ch'* a 39 chra b 58^^ 40
[G 652 Z'] 50
Cornus ul corilus arbor ^^ hasel b 59*^ 51
Coriandrum herba attich b 59*^ atich a 52
39 53
Cospis^^ ul cuspis hasta spiez « 39 6 54
59^1 [G 640. 940. 965] 55
Cosela [est ^] lignum erectuni in sella 56
.i. satelboge «39 .i. satelpog b 59*^ 57
Costa^o j.jppg ^ 39 j.jpp ^ 59ai [C845] 58
Cocula^i polle22 b 59*^1 59
Coturnix^^ perdix rebhvn «39 rephuen 60
b 59^^ 61
Cottanum fructus arboris .i. chuten b 62
59*^ chutn «39 63
Cracmus^* nomen auis rfichu «39 64
Cragatus^^ nomen piscis .i. sturio « 39 65
i. stuer b 59»^ [G 921 Cragacus] 66
^ CinolephaP a CynolephaP b ' Cyppus b ^ Diefenbach s. v. pituita * Cyre' b
^ Cyrinü b * CyrogilP b ' ohne gl. a ^ lephel] p und das letzte 1 aas corr.
von ?f und ?r « " ohne gl. a ^** ohne gl. a ^^ Colacasia b ^"^ Cola las b.
dazu am rande von jüngerer hand Colo colas colare est aliquid per cribrvm mittere
seichen a ^^ Cometa a. entstellt aus Ortigometra ^* Conphus b. aus dem deutschen
wort gemacht ? vgl.bd.3,Gd4.,^ ^^ Z. getph? ^^ s.zAl ^"^ ohne gl.a ^^ Corn^ ar-
bor ohne gl. a ^^ Cospes b ^^ Costa silba ripp b Costa rippe. ul silla a : gehört dies
silba, silla zu einer benachbarten gl. ? -^ Cotula uas potacionis ul coxa. ul cratus ohne
gl. a 22 XJTTB 2, 231 ^3 Conturnix a '^^ entstellt aus Graculus {s. unten ia7, 4)
^5 Cratae» b
MCLXXXI
185
1 Craticiila ro^t iseii a 39 roöteiöoii b
2 59"-
3 Creagra fiiscinula iU])ago .i. c/*pho. 1.
4 chröle a 39 [C 878 Creagras|
oCropido^ ötechel a 40 b ^9«^ [C
G 898]
7 Cripta specus et Oratorium griift a 40
8 [C 881]
9 Cribelluni ul cribor \\\ cribruiii ul ca-
10 pisteriuin a cribris^ foraniinibus .i.
11 sip. ul reicher^ b 59*^
12 Crispus reider a 40
13 Cubitus vlna ul mensura vlnaruni .i.
14 einböge b 59^'^ ulna ellepog. ul meii-
15 sura ulnarum a 41
16 Cuculus auis .i. goch «41 gauch ft 59^^
17 [C 948]
18 Cucumer churbz a 41 [C 941 Cucumis]
19 Cucumerarium churbizgart b 59*^^ churbz-
20 gart a 41 [C 964]
21 Cucurbita* churbiz b 59^^
22 Cudit . . . inde conpositum incus incu-
23 dis* aniboz 6 59^^ [C 924]
24 Culix^ mukke b 59^^ mucce «41 [C
25 947]
26 Curia* hof b 60^^ [C 925]
27 Curtis hof b 60*^
28 Curtile« hofstat b 60^^ hostat a 42
29 Curuatura extremitas rote* i. velge b
30 eO'^i
31 Cuspis spiculum ul hasta* spiez b 60*^
32 [C 940. 965]
33 Cymen'^ moltburme b 60*^ moltrum a
34 42
35 Cynoglossa^ herba hundeszung b 60*^
36 huntzvnge «42
Cyminum^ herba. s. chumich b 00*'" 37
DecHuis^'^ stechel b GO^^ [vgl. I) 127] 38
Defixie^i zoto a 44 ^ 60^^ 39
Dentales ^^ moltpret b 61«^ [v(jl. Z> 40
80] 41
Deperdulus^^ auis .i. regra a 45 id est 42
reig' b (Sl^^ [vgl J 729] 43
Discriminalia uitte^^ .i. harflepht ^"^ b 62=^^ 44
[D 301] 45
Dolatura ul dolabra ascia ul mayzel 46
(mazis «) « 50 6 62^^ [D 346] 47
Ebulus herba. s. atych b 63^^ erba atich 48
« 51 [^ 11 Ebulum] 49
Eliotropia herba ^* ringel b 63^^ 50
Elna^* alant b 63^2 51
Elyotropeya^^ ringel a 64: b 63^^ 52
Eliosmos^^ minze a 54 mincz b 63^^ 53
Emorrogida warze ö 64^^ 54
Enula^'^ herba .i. alant b 64*^ alant 55
a 55 56
Erodius animal ul capus valch b 64*^2 57
walche a 57 [£' 290] 58
Erinacius. ericius^^ igel a 57 b 64^'-^ 59
[E 303] 60
Erugo^» rot b 64^2 [E 297] 61
Ermodactilia ^^ scitellose b 64:^'^ 62
Esox haus, ul piscis salme b 65*^^ lex. 63
ul picic' salmo a 57 [E 315] 64
Extalis arsdaf a 60 arsdarn b 66*^ [E 65
419 Extale] 66
Fagus arbor. s. puech b 66'"^^ p&ch « 61 67
[F 14] 68
Falx eis ^9 Sichel b 66^^^ [vgl. F 32] 69
* C*pico a * l crebris mit a, dem die deutsche gl. fehlt ^ l. reither * ohne
gl. a ^ Culex a * Curtu a ' Cymei oder Cymel a undeutlich, gemeint tvahr-
ficheinlich Cymex moltwmm. vgl. oben IS'Sj^ij * Cymglosaa " s.oben^l83,i5S ^^ ohne
gl. a ^1 aus Deflua {sc. caesaries)? ^- Biefenhach s. v. perdulum '^ l. harpfleht
^* ohne gl. a ^» Elotpia a ^^ = Ediosmos ^^ Enulat h, s. z. 51 " Erici'
ul ericinaci' h ^» ohne gl, a
18f)
Alphabetisch Georunete Gix)6rare. B. Nicht Bebtimmte
1 FalcaRtnim negens a 61 seiis h fif)*'"* 1/*'
2 48 1
3 Farina niel h (>()^' niclc a i)2
i Fascos <lignitate,s potcstatcs ul omis iil
5 jiuctoritaK u\ ornatus u\ manipulus^
() .i. garl) h öü*'' ul grabe a 02 [F 1\.
7 13. 1()7|
8 Fasciculus poz" ul gepSiiclelein h 66^^
9 poze a 62
10 Fol. bilis galle a 63 gall /? OO''^
IJ F(!rnientatu.s panis''^ .i. heuel h 67^^
12 Fespa-'' .i. veffse h 67»^ wes^e a 64 [F
13 136]
14 Festuca agene a 64 agen b 67"*
15 Fibula* nestil ul jmschel b (jl-'^ [F ilO]
16 Ficedula'^ auis .snepfe b 67*""^ sneph;^
17 a 64 |7^^ 176]
18 Fica^ sech. ferrum in aratro dependens
19 a 64 ^ 67^^2
20 Filuni vadem b 67^^ uadin «64
21 Fistula swegel a ß5 b 67^^* [?;^/. i^206j
22 Flauellum ul scabellum^ wedel in nius-
23 cas b 67b*-2 [F 248J
24 Flasca vas ligneum quo per uiani vehi-
25 tur vinum .i. lagena^ i\\ vter .i. put-
26 reich b 67^^^
27 Flebotomus*^ fliedeni a 66 sliem 6 67^^
28 \F 255 Flebotoma]
29 Folles pelge b 68^* plage a 66 [F305]
30 Foliuni^i blat b 68^^ plat a 66
31 Fornix ^^ swibog' b 68'^^ [F 304]
32 Forpexi2 ychser« b 68^^ [i^279 Forfex]
33 Forceps quia fortiter capit .i. zang' b
34 68^* zange qui fortiter capit a 67
35 [F 286]
Fornax clibanus^^ j oha^mich ^-^ b 68»^ 36
Forcilla^* gabale a 67 gapel h 68»^ 37
Fossoriuni shu[)<'l a 67 Bchauel h 68*^ 38
P\)ueni.s prüethenne b 68*^ 39
FraxinuH arbor*''i. aspen ^68»^ [F321\ 40
Fraga fructus terre i. pef^pere b 68*'' 41
.i. pere a 67 \F 326| 42
Frixoriuni ''^ staniph b 68^^* 43
Frigdaria sulcz b 68*^^ 44
Frons tinne a 68 6 68»»^ 45
Fucus tra^n b 68^1 [F 379] 46
Fulcet*^ steurt b 68''^ 47
Fuligo*^ ruz a 69 ruez b 68^^ 48
Fungus . . . .i. swani b 68^^ [F 384] 49
Frusarius^" auis .i. dorndrel b 68^^. 50
69^1 51
Fuscinula^« crewel b 69*^ [F 370] 52
Fusarius^^ spinnelpovm a 69 arbor 53
spind^lbowm 6 69»^ [F 381] 54
Gans anser2« a 70 b 69*^ [j ^27] 55
Garganica habern sezel b 69*^ hab^nezel 56
a 70 57
Gene medium maxille .i. huseP* b 69^^ 58
Gingiua Status dentium ul pilarn b 70*^ 59
piler a 72 60
Gyppus pondus i. hover b 70** houer 61
a 72 [G 93] 62
Gyrgillus22 girbe^^ b 70»^ 63
Glandula^* drSse a 72 druez b 70*^ 64
[G 118] 65
Gleba22 schölle b 70«^ [G 103] 66
Glis ris animaP^ ul nius b 70*^ 67
Glis. ssis. terra tenax''^''^ lette ul resina 68
b 70^^ 69
^ Fasces onus, auctoritas dlgnitas ornat^ potestates a "' ohne gl. a ^ Vespa in
fespa corr. a. dre gl. nach der folgenden b * ohne gl. a ^ Ficetula a ^ sneph:]
a scheint radiert a "^ = Sica * entstellt unter einfluss von scabro? ohne gl. a
^ ohne gl. a ^" Flebotom^ a ^^ Foloiü a ^^ ohne gl. a ^' Biefenhach s. v.
caminus i* Forucilla ul forilla b '^ ^7^,^^ gi ^ le pulgio a ^' = Furfarius
^* ohne gl. a *» Fusiari« a ^" anser gans b ^* ohne gl. a. l. hufel ^^ ohne
gl. a 23 ^gi curba 'anthlia' 2* Gladula a
MCLXXXI
187
1 [Glomer iiJ ^| plohu>; \ plohollinii f^pera
2 filoruni .i. cljeiiol h 70** chliwo n 73
3 {Cr 115|
4 Graciilus auis nigra* .i. rucli h 70*''
5 Granariuni chasto n 74 caste h 70***
6 Grus'^ gruis auis .i. chranich h 70*^'
7 chranch r?. 74 [G 182]
8 Gurgustium colla apiuni ul vinariunr^
9 russe b li)^^ l rftsse n 74 [G 181.
10 183]
11 Guttur* chel ^ 70^2
12 Halip8 calips* stahl b 70^2 [// 16]
13 Hanius vncinus* angel b 70^^
14 Hereinita . . .* .i. aynsidel b 71«^
15 Herinacius ericiiis* animal .i. igel b 71*^
16 Herbica eged' b 71*^ egde a 76
17 Hirundo^ auis swalwe all swalb® b
18 71^1 [H 106]
19 Hirrudo® egel sanguisuga a 77 san-
20 gwisuga Egel b 71^^
21 Ihix"^ [huius eis. 6] capra in montibus
22 manens .i. stainpoch b 72«^ stein-
23 hoch a 79 [vgl. I 12]
24 Incuba^ satirus ul trut (trute a) a 82
25 b 73^^ [/ 225]
26 Incus [incudis b] anboz a 82 Ampaz b
27 73»^
28 Innuit winchet a 85 b 74»^
8 C
29 louis barba^ huzvvurz a 87 häswurcz b
30 75»^
31 Isox ul isicius piscis .i. lachs. ul salmo
32 «88 i. lans uel salmo 6 75»'-^ [/490
33 Isic]
Tuncu* fscripus n\ pinz a 88 ^ 75*^ 34
|/ 530 1 35
Jus iussis aqua cocte carnis*" .i. iussel 36
b 75*2 37
lusquianiiuin '' bilse b 75*^ 38
Lacinia*'"^ ligatura*^ pallii .i. nuschel b 39
75»>^ nusge a 89 40
Lacerta egedehse serpens a 89 genus 41
serpentis egedechs b 75^^ |/> 45 1 42
[Laculuni ul b\ laculus^* lintwürm a 89 43
lintwurm« b Ib^"^ 44
Lappa herba ul lette b 75*'*- chlett*' a 45
90 [L 54] 46
Lapacium*'' herba ^"^ .1. hase zoze*^ b 47
75i>2. 7ßai [/, 44] 48
Laqucar latte culmen 1 ornanientuni tecti 49
ul caniere b 76** latten a 90 [L 35] 50
Laquearia pinna ul fenestre*^ domorum 51
et latten a 90 ul lattem b 70«* [L 52
87] 53
Larus auis mSsere a 90 nuisser b 70«* 54
[L 50] 55
Lardum oniasum^^ spech a 90 6 76*^ 56
Larua^i schein b 76«^ [L 69] 57
Latiride springe a 90 ft 76** 58
Laurus arbor^* scilicet lorbom b 76«^ 59
Lens tis legumen i. lins b 76''*^ Legu- 60
men.^2 lens. tis linse a 91 [L 134] 61
Lens dis .i. niz b 76^^* [vgl. L 121 m
Lendina] 63
Lepastes^'^ uulgo [dicitur 6] chumbost a 64
92 chumpost b 76*»^ 65
Leuir ri^* geswie a 92 gswei b 76**^ 66
[L 130] 67
« Hi-
i
* ohne gl. a ^ Gru^s a ' l. viuarium * ohne gl. a ^ Hyrundo b
rundo h ' Ibis b labix a * Incub' a * h*ba b ^" ohne gl. a " lus. qamü
ohne gl. a ^' Lascinia b " ligura b ^* = laculus '^ die gl. von b/jäterer
hand a ^' zweimal nach einander b ^"^ herba .i. herba b ^^ := hasenore?
a
*" fenest b "^^ larda omausum b ^' ohne gl. a -^ Legum] e auf rasur a " Le-
pastres 6. = Lapates 2* jri a
188
Aj.i'iiAiJKTiHcii Gkordnete Glossakk. B. Nicht Bestimmte
1
:i
4
5
0
7
8
ü
10
11
12
13
14
15
1(3
17
18
11)
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Libisticum lubsticoP h 70''^ luhstcrh n
02
Lihuriui''^ ch'uA h 70»^'^ \L 252|
Liciuin. filu tcxeiitiuin harloft a 92 \L
24 9J
Ligo. onis^ sech a 93 ^ 77^^ [L IGl
Ligones]
Linx .i. lupo* luchs a 93 [L 227 1
Litargia chocbsilb^ tt 94
Lodix lacerna*'' .i. chozze a 94 fe 77^^
[L 261]
Lolium^ [herba .1. Z> lolligo a] raten a
94 5 77'>i [L 255]
Lora retiiiacula iumentorum '' .i. hicc-
alm» fc 77^1
[Lunibrices vi b] lumbricus^ regen wurm
b 11^^ regen wurmbe^^ a 94 \L 304]
Lucius piscis auidus hebet a 94 hebt
b 77^1 [L 292]
Lucifuga auis fugiens luceni^^ i. vlle b
77»>i [L 280]
Lucus loch b 77^1 loht a 94 [L 324]
Luterna^^ otter'^but a 95 odersuht ö 78^^
Luter is^^ otter anmial ul piber b 78^^
puluis ul lutum. ul aninial .i. pib^ a
95
[Lichnus l b] lichmus taht a 95 b 78«^
Lima vihel b 78^^^ [L 251]
29 Macellum vleischpanch a 96 flaispanch
30 b 78^1
31 Mango ^* rostäsker a 96 Rostauhsch^ b
32 78^2 [3/ 39, 48]
33 Maguderis genus frugis^^ vi stips oleris
34 i. torse b 78»^
Mahia herba papel a 96 h 78»^ [J/42] 35
Malleus ul martellus^^ hamer h 78»^ 36
Mandibula edulca chiwe a 97 \M 75] 37
Mastruga^^ quasi monstrosa nuschel i. 38
lacinia b 78*^^ nusge quasi monstrosa 30
.i. lacinia a 98 [M 65 1 40
Maura^^ druswurcz b 70*^ 41
Menta herba minz a 00 42
Mentastrum^^ herba ha&smincz b 70*^ 43
Merula auis merlin a 99 6 79'^^ [J/ 44
165] 45
Merops grunspeht a 100 gruenspecht b 46
79^1 47
Miluus auis rapax .i. wei b 80*^ wibe a 48
100 [M 201] 40
Milium^^ hirse b 80^^ hirze a 100 [3/50
202. 209] 51
Mirica haid^» a 101 52
Modiolus nab ul nauis b 80^'^^ nauis. ul 53
nahe a 101 [M 256 Modioli] 54
Molosus^o rud b 80*^ [3/285] 55
Monetula tahe «102 56
Monomachia ainwisch^^ b 80^^ 57
Monomachus chemph b 80^^ 58
Monile^^ nusgel a 102 nuschel ul für- 59
span b 80^^ 60
Morus genus rubi^"^ arbor morbum «102 61
mulbowm b 80^1 [if 378] 62
Mortariolum 2* morsar b 80^^ 63
Murena^^ lantfrid b 81*^ 64
Murena spang' lignum quod ponitur inter 65
parietes et trabes^* ft 81^^ 66
Muscus mies b 81-'^^ herba. mollissima. 67
1 musca. 1 musillus mies a 104 [M 68
312] 69
^ zwei Zeilen vorher ist libi. lubsticel ausgestrichen b ^ ohne gl. a ^ Ligone.
rastrü a * linx a lupo b ^ luc^na a ^ Loliü: a ' ohne gl. a ^ ~ ioKhalm
^ lumbricus von and. hancl nachgetragen a ^" regenwurmbe] be von and. hand
aus e gemacht a ^^ ohne gl. a ^- Lucerna b ; aus Luterina sc. pellis ^' ris a
1* Magno a ^-^ ohne gl. a ^^ Manstruga b ^' Mtafri h'ba i cäpo c'scns a
^^ Milulim a " von späterer hand a ^^ ohne gl. a ^^ = ein wie '^- Monile
1 morS a -' rubs ab ^* ohne gl. a
MCLXXXI
189
1
o
3
4
5
0
<
8
9
10
11
12
13
14
15
IC
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Mustda longiis nius^ .i. wiscl h 81«^ phus' .i. gelicz^ h 85»^ [P 27 Par-
[M 337 1 nhsidos]
Muscipulii?^ laquous niiiivs eapieiis'-' vi Piirci})ollex ^ .i. schiKK^hzugel 1 trahelluin
Muscipula niausvall h 81^1 [M 324] b 85='i-'^
Parimen [«paciuni in agris h\ .i. Rain h
Nasturciuni *^ cresse herba ortulana & 81*^ 85"'^ .i. rain a 115
hcrba hortulaiia .i. cresse* ^^ 104 [N Pastinaca herba morheU<* a 115 h 85»2
14] ' [P 122]
Nanus homunculus iil gnanus tw^ch /; Pastellus [t pastillus ;>] phancelte «^115
81i>i i ,l,,.erch a 105 ^^ 8'^>^' [^ 137]
Neo .i. fila torqueo ich spinne a 105 Patile^i schöuel h 85»^ seduel a 115
Patella vas ferreuni .i. sartago ^^ phanne
h 85^2
Pauo uolucrisi2 pbann^^ ^ g5)>i [Pl3l]
Pedes. pedo pedester^* vend a IIG Z>
85»^2
Pedale sochel a HC sezzel h 85^^
Perdix rephPin h 8G*^ [P 377]
Perna pacbo a 118 bach« h 8C^^ [P
250]
Nidus [wlgariter h] nest a IOC h 82*^
Noctua vlula vlle h 82*1-2 ^^.^i ^ io(^
[.Y 138. 145]
Obses bomo in pignore'"' .i. geysel Z> 82^^
[0 G8]
Oestruni genus musce boues exagitans^
.i. prem h 83*^
Offa particula^ .i. pall h 83*2 [0 137]
Origanum herba ^ tost^ h 84*^ [0 224] Persicus phersichpovm a 119 pfersich-
Ordeum frumentum [.i. h] gerst a 112 powm i 86^1
5 g4ai Perstrigium prestigium^^ gÖgel^^ a 119
Oiphanus^ ^Yaizz ft 84»^ govkel h 80^2 [P C97 Praestrigium]
Philomena lerch^ h 87*^
Phoca merewisch a 120 me euiso ^^87*^
Picus auis speht a 121 spech h 87*2
[P 424]
Ozimum wibP senf a 112 wildersenph -d- • \ t x. ioi i, o-;n2
^ Picea pinus arbor lorne a 121 6 87^'*
h 84^1 -p-i . .
Pila uas quo annona purgatur antequam
molatur^'^ i. stamph h 87*2 [P 412]
( ) Palus li lo stech ^ a 1 1 3 om • i i i *. ^
^' Pilax annnal. s. ygel. i mustela mures
0 Palus dis loch« a 113 deuastans h 87*2 mures deuastans^^
Parapsis huius dis. uas cibarium .i. ci- .i. igel a 121
Ornus arbor ^ achorn h 84*^ [0 248]
Ostricium herba estriz a 112 östricz h
84*2
31
32
33
34
35
3C
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
* ohne gl. a "^ ohne gl. a ^ Naust^tiü a * cresse] h von jüngerer hand über-
geschr. a ^ ohne gl. a * diese beiden gll. über dem am rande von jüngerer hand
eingetragenen verse Passibus apta palus fit si stat sub pede palus ' ohne gl. a ^ l.
gebicz ^ s. Ducange s. v. parcopoUex. ohne gl. a ^" morhel] 1 aus ?h radiert a
^* patele a patele 1 patile ?/. z= 'RsiiiWc {ligo) Ducange
ohne gl. a
14
so a; in b steht Pedo h" pedonis vend Pedes h® peditis pedest*
16
gl a
gogel] von jüngerer hand scheint dem ziveiten g ein k übergeschr. a
^^ deuastas a
" l. phaw
i i
Pestgiu. pstgiu
^■^ ohne
190
Am'haiii:ti.s( II Gkordnktk Glossauk. H. Nicht Bestimmte
1 Pisciculuni pere^ a 122 b 87^^
2 Pliitaiius jirhor |vi(lelicet^j ahorn a 122
?j achorn h 87^^
4 l*lacenta pastullus praittinch b 87^^ pa-
5 Htillus bicintinch a 123 [P 457 Pla-
6 centas)
7 Planatoriuin pownischab b 87**-
8 Polenta genus farine 1 fabe^ 1 lina 1
9 stuppa awirch b 8H''^ [P 497]
10 Pollex dovm a 124 daub b 88»^
11 Pons [tis b] pruke b 88^^ prucke a 124
12 [P 563]
13 Porcopiscus sturo. ul porcus marinus
14 porcellus a 125 [P 519]
15 Porrigo geims morbi i. gull^ i. tiiiiua'^
16 l Scabies capitis* b 88**^
17 Postella ^ aft^raiph b 88**^ afterreiph a
18 125 [P 504 Posteiia]
19 Pratum wise a 125 ^ 88^^
20 Pragellus^ vinche a 125
21 Priuignus [dicitur. quasi a] igne patris
22 priuatus .i. steufsun b 89^^ .i. stinf-
23 sum'^ a 127
24 Prodis l proculus^ span a 128 ö 89^^
25 Psitacus auis in iiidia uiridis coloris si-
26 tech a 131 sitih b 90^^
27 Pubo» vuel b 90»>i Uvel a 131
28 Pulmo lungel b 90^^ i^g^ a 132
29 Pulex^o fl()cti ^ 132 b 90b2 [p §71]
80 Pullus fetus animalium^^ hown b 90^^
31 [P 886]
32 Puluis stavb b 90^2 stäup a 132
33 Catapulta polcz b 90^2 [vgl, C 23]
34 Pupus puerculus vel toche^^ a 132
35 Quaquera wathel a 133
QueHtu reccho miles a 133 [Q 14 30
Quaestor] 37
Radius Speiche, in lota a 134 in rota 38
spaichi» ^91''^ 39
Radius^* in sole. l igne sehin a 134 in 40
roro^' in igne in sole. s. schein b 41
91»'^ 42
Radius in tela .i. ^^ inter fila shettinch^'^ 43
a 134 44
Rafanum grece radix i. ehren, l retich 45
b 91^^ .i. retich l chrene a 134 46
Raphanum ehren b 91^^ 47
Raster huius eis. l Rastellus rech, vi 48
egd' ul how^ b 9V'^ rastellus .i. reche. 49
ul egde. 1 howe a 135 [P 9] 50
Rasclum^^ scapfa a 135 .i. schaf b 91^^ 51
Reponile wlgo dicitur gainpind' b 92^^ 52
gambind' a 138 [P 168] 53
Resina^^ harcz 1 by turnen b 92^^ [P 54
57] 55
Ricinium spenala b 93^^ spenela a 139 56
Rombus nomen piscis sturo a 140 .i. 57
stör« b 93^2 58
Rubeta. rana in arbore manens i. laub- 59
frosch b 93bi lovbfrosch rt 140 [P 60
239] 61
Rubus lignum spinosiun^^ i. püsch® b 62
93^1 [P 255] 63
Rumice pramper b 93^^ ^mj^ a 141 64
Rumex genus arbusti spinosi ^^ .i. pra- 65
men b 93^^ [^ 234] 66
Runcina^o stozisen a 141 b 93»>2 [^ ^7
231] 68
^ mhd. bere 'netz' * ohne gl. a ^ vgl. Alphita p. 185 s. v. tinea * ohne gl. a
^ pstesia a ^ entstellt aus Fri(n)gellus "^ stinfsum] das ziceite s aus f radiert a
12 vel
^« l b
* vgl. Procula zuec bd. 3, 651, 5 " Pub a ^" Pulix a " ohne gl. a
toche rot a ^^ nach der folgenden gl. b ^* Radius fehlt a ^^ l. rore?
*' = seeitinc
^^ Runcinat h
ist vasculum gemeint? oder baselum -=^ faselus?
ohne gl, a
MCLXXXI
\'.)\
1
2
3
4
5
0
t
8
0
10
11
12
13
14
15
10
17
18
19
•20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
Sabftsimlo lintheamen ^ pad'luche h 94*^
ul pacle ^7 141
Sagma honus .i. scbom /> 94"^ onus .i.
Saum a 142
Sagnientarius r^avin^ h 94«^ saunier a
142
Sagena rete pi.scatoriuni ^ .i. segen b 94"^
Salix piscis .i. salni 1 arbor^ weid 1 vel-
ber b 94«2 [S 40]
Salira* herba saher b 94*^ sarh a 142
Sambucus [t^ sambacus b] rustica cy-
thaia.** 1 fistula. que fit de sambuco
i. holer a 143 6 94*^ [S 55. 58]
Sanguisuga egel a 143 Egel b 94*^
Sarminia chorveF a 143 b 94^^
Sauma senenboü^ a 144 senebtm b 94^^
Saxati® pisces .i. gudel b 94^^ grvntele.
1 pisces a 144
Scapula schult^ a 144 6 94^2
Scarebius l scarebus^^ pichel /; 94'^^ .i.
pichel a 144 [*Sf 151]
Scabro oestruni. Pme. ^^ t piswrm a 144
Scintilla particula ignis ganaist ut lo-
eusta in harundiiieto giimebin^^ b
95*1 [^ 192]
Scirra t sciuio^^ animal ecoru a 145 id
est aychorn b 95*2 [S 170]
Sciuillus^* lapis terminalis .i. marckstain
a 145 .i. maiestaiii b 95*^
Scopa pesme a 145 pesem b 95*^ [S
123]
Scrinium.i^ theca ricus^^ scrine a 146
.i. Schrein b 95*^
Scurra sce'nera subtilis inpostor parasi-
tus ridiculosus a 146 subtilis inposte-
rini irrisio 1 ridiculus .i, suerretier //
95''i |.S 146]
Sedaciuin hesib^'' a 147
Semalia i*^ winigist*^ a 147 winegise b
95b2
Serpuluni^o i. herba breidlouch b 96*^
herba .i. breidlouch a 148 [*S' 287]
Serra vnde ligna 1 lapides l cornua se-
cantur^i .i. sage ul strigel b 96*^
Seta porci pilus i. porst ul equi^^ /> 96*^
[S 226]
Setista22 pfirst b 96*^ pj-^^g^ a 149
Sica nomen gladii i. Stabsuert b 96*^
Stabs wert nonien gladii a 149 [S
354]
Sigila scipa b 96^^ sibba a 149 [iS 319
Sibba sigl]
Siler
23
genus ligni .i. velwe a 149
velg^'e b m^^ [S 360]
Siligo frvmentuni Rokke b 96''^ .i. roke
a 150
Simius^* ul simia [ut dicit Ouidius b]
äffe b 96bi aphe a 150
Sinapis herba senf a 150 senff b 96^^
Smigma seiph a 151 saich b 97*^
Solsequia ringel a 152 6 97*^
Sorix25 ^i q surix2« mus^^ a 152 b
97bi [S 423]
Spasmus chräphe «152 cramph® b 91^^
Spartus line ut regio ^^ a 153 [*S'483]
Spacus drat a 153 b 97^1
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
^ Sabsindö linteam a. lintheamen] das erste e aus oder in i corr. b ^ ohne gl. n
^ Salix piscis. ut arbor ohne gl. a * Sahm a: gemeint wol Saliunca [S 78]
' dann ein ausgestrichener buchstab b ^ cyth*a h '' l. chervel ^ darüber von
jüngerer hand segelpavm a. l. seuenboü ^ l. Saxatiles ^** Scateln^ a. zum deutschen
icort vgl. Bieco hd. 3, 350, 38 " Z. b*me = breme? b 95^1 hat nur vstrü = oestrum
*^ o/me <//. ö. Z.ghmelin ^' r=sciuro '* ^itcippus? ^"^ Scrineü 6 '* ne^h: viel-
leicht ricinus [s. Diefenbach) gemeint ^"^ die gl. von jüngerer hand ä ^* Semali» a
'• oder wimgift a: sonst übersetzt das wort volema ^^ Serepü h ^^ ohne gl. a
'2 Setasta b. s. setistrum, setistra hei Diefenbach ^' Silet b 2* Symius b Sim".
1. a a ^^ Sotix h ^^ surrix a ^' kann auch lat. sein '* spartum 'seil' und
Sparta scheinen gemeint
I
192
Aij-nAnKTisrir Okokdnete Olobsari:. II Nicht Bestimmte
1 Speiulum^ venahuluni^ spic^zstange //97''^
2 .i. sj)izstange a 153
3 Spinter spenela a 153 fu.sus spindel b
4 971^2
5 Spien milz a 153 milcz b 97^2
G Spongya^ swam a 153 b 97^^
7 Squania* schuep^ b 98^^
8 Stamen warff b 98^^ warsz a 154 [aS
9 5G3]
10 Staphoiies. stafi-"* stegereif a 154 t steg-
11 raiph b 98'''^
12 Stenmtamentum nisewrz a 154 herba .i.
13 Nyeswrczen b 98*^
14 Steta« .1. pere a 154 Z^ 98^^
15 Stellio angvis similis lacerte id est molt-
IG wurm b 98*^ .i. moli a 154 [S 554]
17 Stellabia herba i. hopph^ b 98^^
18 Stiua riester b 98^^ riest a 154
19 Stirpitem "^ stam «154
20 Stilium fusus« spinnel b 98^^ [^ 552
21 Stilium spinel]
22 Sturnus. ^ nomen auis .i. star b 98^^
23 [S 526]
24 Strago^ genus sagitte .i. stral b 98^^
25 [S 514 Stragua strel]
26 Strabus qui oblique uidet. inde strabo-
27 nizat shilchet a 155 [S 578]
28 Stratonun l stratoria^^ matte 6 98^^^
29 Strucio Stravz a 155 strauz b 98^^ [S
30 571]
31 Struma chroph a 155 inflacio colli .i.
32 chroph b 98*^^
33 Strucio 1^ auis i. strauz b 98*^^
34 Suber [huius eris b] i. past a 156 b 98^^
35 [S 639]
Subtegmen velatum stamen ^^ quo tegi- 36
tur^^ tela i. weveH* a 157 b 99*^ 37
Subtemen wevel a 157 b 99*^ 38
Subula angwilla^^ al b 99^^ l ale a 157 39
Suffragines subtus genua sunt .i. puge 40
a 158 bu'ge b 99*2 ^^
Sulphur .i. suebel. l flumen a 158 sue- 42
bellis fulmen b 99^2 43
Sulcus inscisio aratri^^ i. furich b 99*2 44
Superliminare vbHure a 158 vberuer b 45
99bi 46
Supercilium ^^ . . . i. wintp b 99^^ [S 47
649] 48
Surex 1 sorex^'' spirem^ ^^ «159 surm* 49
b 99bi 50
Sura^^ wade a 159 .i. wald' b 99^^ 51
Smigma sayue2o «159 52
Sycalia2i genus frugis .i. rocke a 160 53
i. Rokke b 100^^ [S 339] 54
Talpa [.i. a] scher a 160 b lOO^i [T 55
16. 19] 56
Talus enchel. compago pedis «160 com- 57
pago pedis i. enchel b 100*^ [7" 42] 58
Tapetia cortine22 tebich b 100^2 [7^ 2I] 59
Tartarus 22 . . . .i. weinstain b 100*2 qq
Tegula . . . scindel «161 1 schind'l b 61
100*2 [T 47] 62
Tegurium casa pauperum23 i. hutten b 63
100«2 ^rp 322] ß4
Theloneum23 .i. zol b 100^^ 65
Temo2* deichsei b lOO^i drchsel « 161 66
Tentorium tabernaculum2^ i. gezelt b 67
lOObi [T 76. 123] 68
^ s. Ducange .9. v. spentum, spetum ^ nenabulü a ' Spoliariü vbi spoliü poTt~
Spongya swam b Spoliariü swam a * ohne gl. a ^ Stafores statim b ^ dies wort,
das vielleicht 'netz' bedeutet, ist mir unbekannt '' l. Stipitem mit b ^ ohne gl. a
^ Stragla ohne gl. a *° Stratoriil sella caballaria. Stratoria ohne gl. a " .9.^.29
^^ Sb tegüäe stam« statu h ^^ texit" b ^* so ivol eher als werel a ^^ aglla a
" ohne gl. a ^"^ s. oben 191, 62 ^* l. spicemus ^^ Suea a "o ^^^ gi ^,q^
jüngerer hand a, s. oben 191, 60 "^^ Sycalya b ^"^ ohne gl. a ^^ ohne gl. a
" Themo b
MCLXXXI
193
1 Testudo ... .1. snekk. ul gewelwc b 100^^
2 welbe a 1G2 [T 81J
3 Tesqua loca inculta heidon'lG;^ .i. hayd
4 b 100^'-
5 Thymus ul tliyina^ heiba apibu.s apla
0 .i. haiihe2 b lOl*^ j i^q]^^2 ^ jßß
7 Thoraca lorica brunno a IG-i pniie t
8 panczier b 101«- [ri9G Torax]
9 Tigna lignuni longunr^ in tecto i. Rauen
10 l virst b 101^2 .i. ranen. I. virst a
11 164
12 Tina* zub^^ « 1G4 6 101^^
13 Tilia« arbor linde a 1G4 b 101«^ [T
14 IGl]
15 Tymallus"^ piscis .i. asch b 101^^ asege
IG a 1G4
17 Tinea« niilue b 10 1^^
18 Tinea piscis slige a 164 sleyg® b 101^^
19 [T 169 Tincti]
20 Ticio lignum partim incensum^ .i. prant
21 b lOlbi [T 160]
22 Titimallus^^ sprinchwrcz a 164 sprinc-
23 w^ze b 101^^
24 Toms ignis 1 titio® prant b 102^1
25 Torriculum in quo annona 1 brazia sic-
26 catur^ i. flat ul derrt^^ b 102^^
27 Transtrvm sedes naute i. stivr ul obli-
28 quum lignum in nauibus ^ .i. chypph ^^
29 b 102^1 [T 289]
30 Trama spuel b 102»^
31 Tramalga mazolt^ a 166 maszalt^ & 102^2
32 Tradolium [t alabrum b] haspal b 102^2
33 haspel a 166
34 Trama textrum ul texter materia^^ i.
35 spuel b 102*2
Tremulus arbor aspe a 167 asp 6 102*^ 36
[T 287] 37
Tribula drischel b 102^^ 3g
Tridens fuscinula^* .i. que tres habet 39
dentes .i. c'wel b 102''^ chrovel a 40
167 [7^ 286] 41
Tribulus Carduus ^^ herba id est dystel 42
b 102^1 distel a 167 [T 306 Tribuli] 43
Trocus genus rote^« .i. Toph b 102*>2 44
troph a 168 [T 249] 45
Trulla lignum quo domus purgatur^"^ .i. 46
chelle b 102i>2 [T 290] 47
Tructa^« piscis vorha a 168 .i. vorh b 48
102b2 49
Tvber pustula Verruca l tumor^"^ i. wy- 50
mer b 102^^ ^rp ^2Q] 51
Tm'dusi9 auis stare a 168 b 102^^^ [7752
324] 53
Turdella^^ auis drosgel a 168 .i. dra- 54
schel b 102^2 ^rp 323] 55
Thuribulum2i rauchvaz b 102^2 55
Tucus auis .i. cuculus2i nachegal b 57
103*^ 58
Vanga quo vtuntur agricole .i. spade b 59
103*2 uj gpade a 170 [U 13] 60
Valanga22 stanga «170 stange b 103^^ 61
Varix est neruus^^ quo rupto clau- 62
dicat2* uUus [.i. a] in femore 1 enge- 63
sint25 b 103^1 1 engelrinch^s a 170 64
[U 8] 65
Ventilabrum . . . .i. wintschaufel b 103^^ 66
wintschavel a 171 67
Ver26 langeze a 171 . . . lancz® b 104^^ 53
[U6S] 69
^ Thim^ a ' gemeint eine form von beide ' logu lignu a * Tyua b ^ von
jüngerer hand übergeschr. a ^ Tylia b "^ imalP a ^ ohne gl. a ^ ohne gl. a
^° TytimaU» b '' l. slat {vgl. bd. 3,210, 46) und derre '^ vgl. Schmeller 1^,1273
^' ohne gl. a ^* fuscina a ^^ card® b ^'^ Throch" rote gn^ a ^"^ ohne gl. a
" Tructat b, das letzte t ausgewischt " Trud^ b ^'^ Trudella b ^^ ohne gl. a
'^ die gl. am rande von jüngerer hand a
der abkürzung für ur b ^^ gemeint enkelinc
194, 10 nach 194, 30 b
Althochdeutsche glossen IV.
n*us a ^* Claudicat] über t rasur
"^^ diese und die folgenden gll. bis
13
194 ÄLiMiAnETiscn Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Z.s\ 5, 341
1 Verinenata^ ladix herba Retich ul ehren
2 b 104«>2 i redich a 171
3 Veredus . . .'^ .i. savm* b 105*^
4 Veru^* spizze « 172 spizz b 105»^
5 Vespello* wefse b 105*^ weose a 172
G Viaticum . . . .i. wist b 105ai'2 l wist a
7 172
8 Vimen uirgultum molle^ wide a 173 .i.
9 wid b 105^2 [^7 212J
10 Vinifusor vuller a 173 wlP h 105^1
11 Vlula noctua^ ^dle b 104*i [C7 238]
12 Vngula . ..l (xilb) häf a 175 6 104^^
13 [U 255]
14 Volutabrum^ a uoluendo solgunge a 175
15 solgonge a uoluendo i. solgunge b
16 104^2
17 Vordalium . . . .i. laist a 116 b 104^^ [U
18 281]
Vouenis*^ prvthenn a 175 27
Vpula.^ grece. auis withophe a 175 28
Vrtica herba quod vrit^ .i. NezeP^ b 29
1041^1 30
Wada wate^i a 17G watte b 105»^^ 31
Wida^^ schiltrieme b 105*^^ iscilt^ame a 32
170 33
Wlgago haselwrcz® b 105^^ hasewurcze 34
a 176 35
Yppiron^^ cbazenzagel a 178 kaceme 36
agel b 106^^ 37
Zizania lolium ^* .i. raten b 106^^ 38
[Z 5] 39
MCLXXXIIis
C/m. 27329.
19 Cerdo qui operatur cum frunio lo 26*^
Orobus est populus. l genus leguminis 40
immo cibus equorum. quod nos dici- 41
mus wiceii 30^ 42
20 Fastidium sode 28^
21 Fax facula 28^
22 Ferruminare quod est loden 29^
Vectes sere gridil 34^
23 Indago circuitio regia in silua. s. hage Vigella vedele 35^
24 29i>
MCLXXXIII^ß
Codex Selestadiensis.
25 (69^) Sandix est herba unde tinguitur (70^) Thimv^ binsuga^'^ .i. lutum
26 uestis que uulgo wa/do dicitur Torris brant^'^ ticio
43
44
45
46
^ V^menta b. = Veiminaca ^ ohne gl. a ^ Vern a * Vespallo a. vgl. oben
186, 12 ^ mole b ^ Voluntabrü b "^ die gl. von jüngerer hand nebengeschr. a
^ l. Vpuba ^ ohne gl. a ^^ davor ansatz von N 6 ^^ ' zugnetz^ gemeint oder
'färberkrauf ? ^^ altfrz. guiche, guige ^^ Ypiron a. l. Yppiricon ^* ohne gl. a
^^ das glossar beginnt bl. 25^ mit Abortiuum non suo tempore natum. Amplum. Aquili-
num. Archanum. A:rcum ^^ dies am rande von and. hand eingetragene alphabetische
glossar beginnt bl. 66* 7nit Agalmatha .i. gaudia. Analetice. resolutorie. Anadochus. q de
fönte suscipit baptizatü. Arcbiater iisio. ^' binsuga und brant übergeschr.
MCLXXXI — MCLXXXV 195
D. II. 71. 72. — Tijdschr. 13, 2G8
MCLXXXIVi
Codex Stuttgartensis Poet, et philol. 4® 5G.
1 (l'^) Inauris .i, inoriiige
(74^^) Situlii. e. (75*) .i. seglasage.^ cum Iß
2 (25^) Gestulus. li .i. spanbette qua portatur aqua 17
3(27*) Lis^ multis modis dicitur. Ib-^
4 enini dicitur aniinal .i. lezo. dicitur (7G*) TecLa. che. quod componitur cyro- 18
5 etiaiu glis tenax terra .i. argilla. Glis techa. e. i. nianuuni tectura. re. quod 19
G etiam uocatur her])a quam uulgus no" hantsuch uocamus 20
7 gleton* uocatur Tignum. ni. i. sparren. latden domus 21
(77*) Torrorium. ii. quod nos uocamus 22
8 (31^) Lo:dix coz. zo .i. pilosa uestis-'' tharre 23
(79*) Thimus est flos .i. binesuge 24
9 (GO*) Qualus corb Timbra .i. cresso 25
MCLXXXV
Codex seminarii Trevirensis R. in. 13.
10 (102^) Abligurio far spricu Aporia. uertigo uu^nde lunga^ 26
11 Accedior, biHron^ Arula glot panna 27
12 Allicio, lo^^con Armilla ristila 28
13 Asylum, bremo Ascopa flasc^a [718, 17] 29
14 Adleta degan Aulea, umbe ha^nc. l cortina felachan^^ 30
15 Angina, i. kela suht (103*) Acinv^ i. achomo 31
* ein mittelalterlicher Derivatarius * l. Glis ' l. glis * nach Diez s. v. fran-
zösisch ^ pilos. auestis hs. ^ der erste teil ist romanisch segla aus situla {s, Diez
s. V. secchia), der zioeite scheint auf aqua, eau zurückzugehen ' dies mit Apostata
retrograd. Apostasis regradatio beginnende merkwürdige und schwierige glossar setzt sich
aus verschiedenen bestandteilen zusammen, es zeigt Verwandtschaft mit dem Berliner Ms,
lat. 8° 73, der Cheltenhamer hs. 7087 (beide im 3 bände) und einem stück des Bonner
codex 218 (MCCXXIII) : auf diese ivurde jedes mal verwiesen, ferner finden sich eine
reihe von Vulgatagll. eingesprengt sowie solche, die loahrscheinlich einem ags. vocabular
entnommeil sind, auch sachliche gruppierungen, adjectiva, verba in der 1 p. sg. praes.,
fischnamen ustv. machen sich hin und wider bemerklich, die Ordnung richtet sich, einige
ausnahmen abgerechnet, bei anlautender consonanz nach dem ersten vocal, ohne rück-
sicht auf etwa dazwischen stehende weitere consonanten (ähnlich dem Affatim- glossar) ;
bei vocalischem anlaut lässt sich mehrfach (vgl. namentlich O) folge nach dem ersten
consonanten beobachten, am schluss jedes buchstaben herscht aber dies princip nicht
mehr: dort scheinen nachtrüge vorzuliegen, alle durch ein vorgesetztes komma kenntlich
gemachte gll. sind interlinear ^ bittron] n aus r corr. " l. suuindelunga ^** 1
cortina. felachan im context, das letzte a angehängt
13 •
19G
Ai.i'iiAnETiscH Geordnkte Gloshare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 13, 2G8. 269
J Ajidroginms, ^ i. uuithillo
2 AquicoluH. X aqualicolus, uuüba
3 Ahüus brcmo [685, 21 1
4 Atticus, hübal [685, 22. 721, 13]
5 Armarium. \ armamentarium, bvchca-
6 mera
7 Armentarium, sue'ga
8 Auricalcum, goltmessiiic [vgl. 717, 33]
9 Assumentum,^ sui luiiga^ [718, 26]
10 Abrupiv^ stebilen *
11 Absonus absceller
12 Absurdus, unreid'"aft
ch
13 Ascelle uederaxa
14 0 Alx elaho
15 Alietum, eringroz. l alies [687, 32]
16 Assatura sipizbrado rindine^ fleiske^
17 Aurugo. quasi auricolor .i. gelenuaro.
18 imde ruga, mnza [687, 34. 717, 36]
19 Amphora einber^
20 Vncinus, ba^'cho^
21 Aiitelucanus, eruuakerer
22 Annotinus. l hornus hurig""
23 Apricus sumariiiiar '^
24 Aedilis, herlic^maii ^
25 Apparitor, Einkeht^
26 Arrabon, pignvs. l cohpscillinc
27 Asser, scindala [722, 5]
28 Anilis, altiger
29 Animo, getroston
30 Angustor, thuingon^^
Al)rogo, farsagon^^ 31
Acus. aceri'', ^2 sp^'iu:^^ 32
Arttor.^* attoris, suochinari 33
Exactor, scult heizo^^ 34
Adulor, fleon 35
Aduocatus, fogaht 36
Afronemos. 1 infronitus, Vngameliner^^ 37
Amplio,^"^ mera .i. suppa^^ 38
Apprecior, Ihc geuuerdon 39
Arpentum, maneuuerc^^ [mccxxiii] 40
0 Argumentosa cleinlistich [mclxxix] 41
Achalantis et carduelis distiluinco 42
Acer mazuldi'a 43
Ador offermelo 44
Armities, ge uuap nithi 45
Anicies Eldi 46
Augurior, heilison 47
Ardea, heiro [458, 43. 720, 56] 48
Area, 20 houastat [683, 22. 721, 51] 49
Alausa, alasa [683, 44] 50
Anctua, cu pira [683, 48] 51
Andecla,2i brandrada [682,36.717,45] 52
Alueolum, trohc
Arpago, asspul [718, 27]
Atamum. ^^ et fleboto , fleitma
Ascia, thesla
Arteria, uuiesun
Allego fastegesagon [mccxxiii]
Abiego, aentsagon [mccxxiii]
Adero,^^ far^'eron
53
54
55
56
57
58
59
60
* l. Androginus ^ Assumtu lis. ^ l. suuunga * l. stehiler ^ einher] r aus n
corr. ^ ha^cho] h scheint fein durchstrichen, das lat. wort wol gegengl. zu Aspidiscus
■^ l. sumarinar ^ herlic-] r aus corr. » = Inkneht ^" darauf führt Gallee
als deutsche gl. an Amadusio, umdisla; es steht aber uindicta und daher ist das stich-
lüort zu fassen als Amadusio = Aüimaduersio " farsagon] o aus a corr. ^^ Acus.
aceris] his e auf rasur ^^ spnu:] rasur von ?r ^* = Actor ^^ scult heizo] u
aus 0 corr. ^^ l. VnsgameHner ^'' Ampho] Amp auf rasur ^^ entweder gehört
suppa nicht hierher, sondern zu Antecenia, oder mera (= meron) zvurde als merda, me-
rata verstanden und darum suppa hinzugefügt ^^ maneuuerc] a angehängt, c könnte
auch o sein 20 ^^esi] ea auf rasur 21 i^ Andeda = Andela " unbekanntes ivort
^^ l Adtero. schiverlich Adoro Gallee
MCLXXXV
197
Tijdsclir. 13, 269. 270
1 Arcum. carmoii, ^ gart sanc [mccxxiii]
2 (103^) Ambulator, zeldari [G84, 30]
3 Anidogiuni et pulpitum, lecturi [716, 44.
4 mccxxiii]
5 Addico, farstando
6 Annonaiitur, gepuueiidot uerdant
7 Pyrgos^ 1 suibogo, turris
8 Ascoloiiium, ascolt^ [719, 9]
9 Crines nivlierum, plo'^ki*
10 Consistorium, stathal hus
11 Zeta hiemalis, piasal
12 Zeta estiualis, loiua
13 Therma, Erth bath
14 Basta, teig
15 Bailena, baP
16 Barbita, suegla
17 Basiliscus. qui tantum flatu interimit,
18 ersalai ^
19 Bacillus, stapb. cuius diminutiuum ba-
20 cillus, stauiklin. unde inbecillis dici-
21 tur, biedrieso
22 Baiulus, Tregil
23 Baibus, stainul [686, 42. 715, 60]
24 Baptizo, uuas kon
25 Bracia,'^ keho [720, 49. mccxxiii]
26 Brattea, Lanna
27 Braca, bruoc
28 Balaphium, bilithiu
Bas tum bast
Blasma, prasma [683, 49. 720, 47]
(104») Brand^uu,^ oral
Blesus, uulisp [686, 40. 716, 1]
Betrisens,^ uurentol [458, 32]
Bilibris zouuoigeuuegi [717, 38]
Bymna,io hunthaz [687, 35. 717, 68]
Boia, halsdrog
Brongidus, bructoleht^^
Bostar rindi^stal
Bulla, Isigili
Bucerna, rintherda
Bubulus. l bubalus, uuisund
Bubo, buk [458, 3]
Buris plugi^houuud [681, 58]
Bubulcus, re^nthirde [686, 30]
Biaculus, lintuuorm [686, 69]
Bursa scrodisarn [682, 29]
Biduuium, gerdari^^
Buletum, bulit
Beneficium, leban [686, 35]
Bitumen, Ertlim
Bombus sonus tumidus, gechrungan.
l mugitus boum, lÖinga
Botholicula, stoup
Pupilla, stip ^* . . . pupillas, siehon l seon 54
13
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
Caradrion, leracha [457, 30. 720, 66] 55
Hec cassis heim 56
1 ich habe mir hierzu die erUärung notiert quod mulieres circuiendo in modum arcus
solent celebrare, leider ohne angäbe meiner quelle ^ die Störung der alphabetischen
folge kann daher rühren, dass Pyrgos, Crines, Consistorium durch die stichworte Alea,
Antiae, Auditorium, Zeta und Therma dagegen durch Bahieum hervorgerufen ivurden;
doch tväre möglich, dass Consistorium, Zeta hiemalis, Zeta estiuahs und Therma aus der
Passio Thomae (Supplementum codicis apocryphi ed. MBonnet l) s. 140 stammen
» verderbt aus ascloc? * l. locki, das p ist vielleicht nur misverstandenes iproiprie {vgl.
Isidor 11, 1, 31) »^ = wal « mir unverständlich ' l. Brancia « Ducange s. v.
Löwe Prodromus 27. die davor von Gallee aufgeführten gll. Bracia (= Brancia), mala.
Bacca, unaherd^re. Bastismus, tinctio. Bazanticus, mancus sind lat. ^ ' l- Betriscus
1» = Brinna (y aus ags. r) " Brongidus gehört wol zu ßgoyxog; aber die etymologie
des deutschen Wortes ist ganz unsicher ^^ das folgende Bugeus, spada ist lat. = spado
" l. gethrungan ^* = skp oder sip mit geheimschrift — sio?
108
Alpha HL:TiacH Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 13, 270. 271
1 Calta \ biiiisuga, chic [571, 47]
2 Cassidilc, culla^ tascha
3 Catamitus, gislapo
4 Cardia,^ herzsuht
5 Calcius, scuoh [686, 26]
6 Carpcntum, uuagaii
7 Caccabum,^ hauan
8 Caulis, col [571, 18]
9 Calx, calc
10 Calcar, sporo [682, 70]
11 Catezizo, leron
12 Calamaucus, darnhod
13 Caraxo, rizon
14 Cachinno, ca chi zon
15 Calumnior, her mio
16 Caries, uurmelo [717, 59]
17 (104**) Causidicus, fogat
18 Cannauium, hanup*
19 Capulus,^ reho
20 Cappedo, quappa [459, 35. 720, 52]
21 Caldarium, kezil [685, 66. 717, 43]
22 Caldariolum, kezilin [vgl. 685 anm. 15]
23 Cambutta, kmcka [718, 12]
24 Ciatus, hanap^
25 Cartallum, scinakar^
26 Capistmm, halaftra [716, 57. mccxxiii]
27 Cauteriolum, kenteri
28 Cantabrum, Clia [mccxxiii]
Camissa. l camisia, hcmethi 29
Cabella,^ standa 30
Camisile, hemitla^chan^ 31
Canti, felgun 32
Carix, segcar^^ 33
Cartillago, 11 brustlepil [722, 23] 34
Calige, giscohi 35
Crasona,^^ spinala 36
Catinum, salzfaz 37
Capita, geuita 38
Callus, suil 39
Calleo, suillon 40
•Catarrum et pituita, gibraechii^ [722, 14] 41
Castor, biuar [458, 26] 42
Capis. l herodiu«, falco [458, 19. 16] 43
Casula, kakuP* 44
Cancellos, manebergun 45
Celox, chiel 46
Cestus, blicoluo [vgl. 683, 8] 47
Ceno, goumo 48
Greta, griz lim 49
Cretobolus, uuepsia 50
Ceruisa, biar 51
Cerfolium,i5 keruila [571, 19. 719, 22- 52
mccxxiii] 53
Ceruical l capitale, houitpuli. uuankussen 54
0 l uuankussen [717, 25] 55
Cetramentum armaro uuihto uuad^^ 56
^ cuUa] cu zweifelhaft ^ das davor von Gallee angeführte Cardian, cor ist natür-
lich lat. ^ Caccabü] Cacca auf rasur * es folgt Clasendix, orleic', das geivis nicht
deutsch, vielleicht aus coclea {vgl. Löwe Prodromus 279/) verderbt ist ^ entstellt aus
Capolus ^ hanap] das zweite a angehängt, lat. oder l. hnap ? ' = skenkar (binsen-
Jcörbchen) Benner 10890. 10892, das sicher nicht mit Lexer 2, 704 als skenkkar zu deu-
ten ist * = Cubella ^ hemitla'"chan] das ziveite a angehängt ^° mischung von
ags. secg und ahd. sahar? " Cartillago] r aus 1 corr. ^^ Osbern {Mai Glassici
auctores 8, 99. 141) Casona acus quo mulier caput scalpit ^^ vgl. ags. brsec, gebrseceo ;
Hildegardis Physica {Migne 197) 1, 144 qui husten et gebrech in pectore habet, 3, 31 si
aliquis in naribus et in pectore suo de malis humoribus gebreche habet ^* kasul beein-
flusst von casucula oder von hakul ^^ Cerfolium] f aus corr. ^^ armaro] das zweite
a angehängt, die urspr. bedeutung von Cetramentum, das erst spät gelegentlich mit Atra-
mentum confundiert ivurde {daher Gallees gründliches misverständnis), ist also 'ärmliche
Meidung', folglich gehört seine deutsche ividergabe durch blacha, blach {Gll. 3, 231, 33.
297, 42. 315, 9. 332, 43. 620, Q — wo mitten unter Ueidungsstücken — . 690, 1. 699, 26.
oben 183, 49) mit nhd. blähe 'grobe pacMeinwand' DWB 2, 61 zusammen, nicht mit
nd. black 'dinte\ vgl. auch Schmeller Vj 326
MCLXXXV
199
Tijdschr. 13, 271. 272
vo
1 Celuni heuusarn
2 Celo, heuuon
3 Cesor, imidari ^
4 Clerus, gepafc^thi
5 Ceculii!^, blendcslicho [G87, IJ
G Cephalaria, hoiuetsuht
7 Cinomia, huiidesfliega [685, 33. 721,
8 18]
9 Cmiinuin, cumin [571, 87]
10 Cmiex, uuantlus [684, 61. 721, 22]
11 Circinv^ passen ^
12 Cirex kychera, \ cicer [571, 48. 720, 5]
13 Cideus, quitinboum [720, 27]
14 Cidevm,3 qtiiia [720, 28]
15 Cista, kista. unde cistella, kistilin
16 Clauis, sluzil
17 Clauus, nagal
18 Claua, coluo
19 Clainis. dis, hemithi*
20 Cianum, glas
21 Cianeus, glas faruer
22 Ciuicus, gibur
23 Criminor, lästeren
24 Cignus, 5 suan [457, 16]
25 Ciconia, Odobero [457, 20]
26 Ciphus, naph [718, 18]
27 Cribellum, siph [717, 64]
28 Clitella, corf
29 Circumcellio, umbigengil
30 Cribrum, hridra
31 Cicendula, Clemo
32 Cingulum, gurdil
Capcrro, muod''oii ®
Collirida, bricitel [686, 10]
Cucurbita corifeiz'^ [571, 8]
Coniueo, naffizon
Coniuentia, naffizunga
Colludium, gespil [mccxxiii]
Conimonitorium, inbot [mccxxiii]
Colus, siha
Colustrum, biostr^ [572, 25. 717,
Conpluuium, drop [684, 56]
Comitatus, ^ gilocchor ^^
Conducticiu^, gemiededcr
Contio, gesamini ^^ dinc
Cos. cotis, "uue ze stein
Cordobelus, ^^ cordeinusin
Columbar, chneuil
Condecoro, gezieron
Commentor, ratiscon
Consolor, troston
Corrugo, runza. l runzon
Compes. di^, foztrog
Contubernium, genossca''p : ^^
Conciliabulum, tinc stad
Conquinisco, :nigon
Concionor, thingon
Cratera, scala
Colocintida, uuildicürueiz
(105^) Corcodrillus, rori dübil^*
Costus, cost
Corollarium, coronide ^^
Conflo, geblason
CoUuctor, samithringon^^
49]
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
^ alts. uuidere 'hoUarbeiter' Freckenhorster rolle 540 ^ Mnd. ivb. 3, 308b ^ Ci-
devm] evm auf rasur * hemithi] das erste i angehängt ^ Cignus] ign auf rasur
• ich glaube, dass Capesso voModiOii' begehre" gemeint ist ' beide worte it&er Corbita.
curua nauis « biostr] o zweifelhaft ^ = Comatus? das davor von Gallee ange-
führte Corium, birsa ist lateinisch ^" l. gilocchot *^ gesamini] beide i angehängt
^^ Cordobelus] das zweite o aus e corr. l. Cordobesus cordeuuisin- ^' genossca^p :]
rasur von ?h ^* \iov2idi\\m\\ glossiert unten Onocrotalus; vielleicht standen in der vor-
läge, aus der hier geschöpft ist {Lev. c. 11?), Corcodrillus und Onocrotalus neben einan-
der ^^ lat. = coronule? ^® samit] i angehängt
200
Alphabetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 13, 272
1 Concanibiuni, uue".sal [v(jl. Cambium
2 Mccxxinj
3 Cooperculurn, lilid ^
4 Coclear, lopil
5 Corbis, corf
6 Consobrinus, suster sun
7 Collactaneus, spune bruoder [715, 47]
8 Conuasso, thairuolon^
9 Colus, hussuht
10 Confrico, uurinon^
11 Corrugo:, crocon*
12 Conspicor, starron
13 Construx, bimuoder [721, 11]
14 Coturnix, uelthun [mccxxiii]
15 Contus, furca^
16 Capisteriuni, m^olda \ygL 718, 8/"]
17 Crudus, harder
18 Culex, mucka [721, 21]
19 Clunis huhp
20 Culcitruin, fedar bette [717, 23]
21 Cudo, bleuaron^
22 Culigna, cuofa
23 Cucurbita, curueiz [571, 8. 719, 11]
24 Cupadium, brado [572, 21. 686, 65]
25 Cuna, luthra
26 Cutina, ^ smitha
27 Cauallus, hros [vgl. 685 anm. 2]
28 Caliptra, cugula
29 Constipatio, fora stelli^
30 Curtis, frithof
31 Cementum, plaster [Gen. 11, 3]
32 Canilibus,^ angoton^^ [Gen. 24, 20]
33 CoUidebantur, spartalodon [Gen. 25, 22]
Compago. nis, zesamne gefuenga [Ex. 34
26, 24] 35
Candelabrum, geslagan ductile [Ex. 25, 36
81] 37
Ceremoiiia, godes gelt [Ex. 27, 19] 38
Carectum, hlus^^ [Ex.2,^^ 39
Calculus, stein suht 40
Collectarius, budil 41
Contectalis, husgenoz 42
Capitaneus, hoiuetman 43
Conuenio, gemanen^^ 44
Commerciis, uuantlungo 45
Catasta, harpa 46
Cauter, bolz 47
Duas sorbiciunculas, zuoi frid lind^^ 48
endi pannokokilin [2 Reg. 13, 6] 49
Declino, fartmithon^* 50
Destino, marcon 51
Delibero, gethraton 52
Deturbo, stoiuon 53
Depeculor, herion 54
Denseo, dickon 55
Detondeo, bisceron 56
Desfatus, antsadulot 57
Dextroxerium, furi risti 58
Derogo, scildon 59
Decus, cieretha 60
Dedecus, honetha 61
Demento, uuudon 62
Despolio, rouuon 63
Dextralia, forahendi^^ 64
Dentile, pluog 65
^ hlid] 11 aus u corr. ^ thairuolon] a angehängt, vgl, unten Vasso thm-uolon.
CGL 5, 281, 68 Conuassassem furassem, Gll. Salom. hl. 39^ der incunahel Conuassem
furassem, ziveifellos entnommen aus Terenzs Fhormio 1, 4, 13 aliquid convasassem. aber
die deutsche gl. vermag ich nicht sicher zu deuten ^ l. uuriuon {Mnd. wb. 5, 782^)
* Mnd. lüh. 2, 575^ ^ kann auch lat. sein ^ mit bliuuan zusammenhängend?
' := Cudina ^ vorstel 'Verstopfung' Mnd. wh. 5, 461^ ^ canallbus Vulg.
*" r=r an goton ^^ Mnd, ivb. 2, 750^ " gemanen] a angehängt ^^ zu vritele aus
fritlUa {Lexer 3, 524) patronymisch toie andere gebäcJcnamen (Gramm. 3, 462) gebildet
^* l. farinithon ^^ _ ^^^^ hendl?
MCLXXXV
201
Tijdschr. 13, 272. 273
1 Distorquoo, antiuiiiinon^
2 Digero, ordino .i. fertheuuuoii
3 Dolabra, b^rda^
4 Dolo, snithon
5 Domo, zemm
6 Duciolus, zappo [G82, 11. 718, 7]
7 Diurnales, ^ niorgana
8 Deatra. et dapifer, druht sazo [vgl. 685,
9 4. 716, 17]
10 Diuersorium, gasthus
11 Deuoueo, beheizon
12 0 Deuoto* ifirsuendon^
13 Erodion, bom falco [458, 12]
14 Epentus^ ouarscothi'^
15 Epilempsis. insania. unde epilenticus,
16 ursinihg
17 (105b) Ebulum Aduch [720, 39]
18 Edis, enhuisi. ^ unde edituv^ husari
19 Efferatus, gremmit
20 Effenieo, uuallon
21 Emano, usrenn
22 Eneruo, uichon^
23 Eous, ostarlinc
24 Eque^ rideman^®
25 Erugo, schimbal [721, 28]
26 Erogo, spendon
27 Ericius, igil [685, 18]
28 Ernia, hola
29 Emiosus, holaht
30 Erua, erah^^
31 Expertv^ antc^under
32 Examino, trahton
Exintero, scurpon^^ 33
Exacerbo, gruozon 34
Extrico, aiiosiu 35
Expeditio, heristura 36
Emungo, snuzon 37
Ebanus, euari 38
EfFractor, muchinari^^ 39
Excello, forarukun 40
Erodion, sparauuari 41
Erodius, falco [458, 10] 42
Essadum, sambuoch 43
Erpica, egitha [681, 24. 719, 57] 44
Extalis, groztharm 45
Emigraneum, zantsuero 46
Erpicarius, egithari [719, 58] 47
Equaricia, stuod [684, 87. 721, 31] 48
Emissarius, uurenio^* [684, 27] 49
Emunctoria, snuci a 50
Expeditus, usrecket 51
Esto uuolanu, 1 nuse aduerbium con- 52
cedentis 53
Ebullio, ur uuimo^^ 54
Esox, lahs [720, 43] 55
Exungia, ^^ smereleif 56
Falcastrum, ^'^ rietsegesna 57
Factio, meindat 58
Flabrum, uuinda 59
Fraga, ertberi 60
Familiari^, ^^ hungra^h** 61
Flagito, fleon 62
Fascia uuinding [686, 23. 722, 36] 63
Flascones, slascun^^ 64
^ b^rda] d aus corr. ' =r lur-
® wol aus Ependitus verderbt
* Gallees äyiderung zu antuuiscon ist vom übel
nales * l. Deuoro ? ^ : firsuendon] e in I corr.
' gehört das wort zusammen mit schoderer Schmeller 2"^, 375 oder ist ags. oferscrud
Wright-Wülker 188,15 zu vergleichen? ^ z=z inhusi ^ l. uueichon? ^" rideman]
a angehängt " das dann von Gallee angeführte Ethis, mos ist lat. ^^ scurpon] o
aus corr. ^^ muchinari] a angehängt ^* uurenio] r aus corr. '^ ur uuimo] r aus
corr., kann auch f seiyi ; gemeint ist wol usuuimo =r uzuuimo ^® = Axungia *'' da-
vor Fatuus nabal Gallee : das ist aber der bekannte biblische name ^® gemeint Fame-
licus " l, flascun
202
Alphabetisch Gkordnetp: Glossare. B. Nicht Bestimmte
njdschr. 13, 273. 274
1 Fascina, ^ ca.sicorf
2 Far aniiir
3 Falx .s(!gcsna |G82, 53 1
4 Fascicula,^ sichila [682, 55]
5 Flau US, falo
G Fcrox, grenicr
7 Ferus, thierlicher
8 Femen, thie [722, 29]
9 Flemen, masala^
10 Flagiciosus, plegha fter*
11 Faber ferrarius, isarnsmith
12 Ferunculus, angasezo^ [686, 53]
13 Femoralia, bruochi
14 Frigilaria .i. harsta, rostisarn
15 Fridaria, 6 sulza [684, 43]
16 Fiscina, culuilin'^ [718, 36]
17 Filomela, nahti ga la [458, 1. 721, 1]
18 Frico, herstin
19 Fibula, nuscha [vgl 722, 39]
20 Fimus .i. gor, mest [719, 4]
21 Fiscus ... 1 marsupium, sechil
22 Formetor, blithon^
23 Formeum, uuethil [mccxxiti]
24 Follus,» alf
25 Forfex, scara [682, 62]
26 Forceps, zanga [682, 60]
27 Follis, balg
28 Fossorium, graua
29 Folmellas. ^^ 1 formatica^, casi kokelin
30 Fungus, suam [717, 51]
31 Fucus, drano [458, 49]
32 Fuluus elueR
33 (106^) Fundus, gelendi
34 Furor, stilo
Fuscina, creuuii [682, 33] 35
Fusciuula, creuuilikin 36
Fui-fur, grozdia^^ [572, 5] 37
Fulica bcllco, anud cunni 38
Fullo. nis, lauandari [686, 28] 30
Frustor, ^^ bisceriu 40
Frondico, louon 41
Fabrateria, snitha^"^ 42
FoUiculos, cnotton^* 43
Furnv^ ouan 44
Ferrea manus, scalt furca 45
Ficones soc scuaha^^ 46
Ficecula, sneppa [457, 34. 721, 6] 47
Forensis a foro, marcalich^^ 48
Galleola, geUit [718, 10] 49
Gausape, äba lachan^'^ 50
Gannio, erachilon 51
Glarea, griez [686, 57] 52
Gla^cus, blauuer 53
Gratificor, thancon 54
Gallinatiu^ gallus, ranis hano^* 55
Grammacula, hahal [682, 31] 56
Grafium, grifel 57
Garedium, ^^ sa har 58
Gaza, ^^ chella 59
Glans, echila 60
Glandua,^^ thruos 61
Galea, heim [682, 64] 62
Gergenna,^^ hanthaua 63
Gelo, cuolon 64
Gingiua, bilarn 65
Glis. ris, ratta [685, 17] 66
Glis. sis, holmo^^ 67
^ =r Fiscina ^ l. Falcicula ^ masala] das erste a angehängt * plegha fter] a
angellängt ^ angasezo] das zweite a aus e corr. ^ = Frigidaria "^ l. curuUin
» l. Formator bihtho? » Diez V, 183 ^« l. Formellas " l. groz cUa ^^ i
Frustror ^^ l. smitha ^* Gallees venmitung scotton iväre besser unterUiehen
^^ soc scuaha] das erste a aus o corr. ^" l. marcathch ^' = ambahtlachan ^^ =
reinisc hano ^^ = Carectum ^^ s. hd. 3, 634, 3 ^^ l. Glandula " Gergenna] r
auf rasur, über dies tvort s. Bosworth- Toller s. v. sticca ^^ Graff 4, 926
MCLXXXV
203
Tijdschr. 13, 274. 275
1 Glis. tis, cletto [G85, 1]
2 Gillo, haiiun ^
3 Git bruot uurz
-4 Giiieceum, ginuz
5 Grillis^ nmkheino
0 Gibbus, hauar [686, 54. 715, 59]
7 Gripes, gripi [458, 56J
8 Gummi, drupil [685, 50]
9 Gurgulio. et amustra, thera gela^ [687,
10 8. 721, 20]
11 Gabulum, galgo: [710, 32]
12 Giluus, fasfalo
13 Gargara, siura [686, 39. 721, 24]
14 Genealogia, kunnizala
15 Gladiolu^, suerdila
16 Hebeo, tragon
17 Histrio, tmnari*
18 Hiena animal est, albvm uuiessa
19 Horripilo, struuuio
20 Hoscillum, doc ca
21 Holeror, grason
22 Hordemu, gersta [572, 2]
23 Hupupa, uuidehoppa [457, 18. 720, 63]
24 Hucitra, hulut^
25 laculator, uuirpo
26 luridicus, heuuisago [mccxxiii]
27 lugus. ri^, morgan
28 lubilo, ludon
29 lus. sis, broth. unde iussiolum, ius sal
30 Idolum, afgot
31 Illex. eis, bisuuichri
32 (106^) Impetitus, anegebicader
Impostor, (Iruginari 33
Inposlatura, ^ drugijia 34
Impudens, seämaloser 35
Imbrex, scindala [683, 24] 36
Incentiuum, lustbrennesal 37
Institii, nestila 38
Iiitibum, stinca 39
Inquies, unstilli 40
Intestabilis, ferfuoran'^ 41
Instigo, scundio 42
Inicior, gihelion 43
Inuectio, erste uuitha^ 44
Illustro, giophonon 45
Ibex, steinbuc 46
Inductilis, slophbrado [684, 45] 47
Intestina, inadri 48
Ilia gebenke^ 49
Infatuor, gogizon 50
Infundibulum, thratari [mccxxiii] 51
Interlunium. spacium inter crescentem 52
et deficientem lunam, under zuün ge- 53
luhttin 54
Insolens, unduhti'er^^ 55
Insolentia, unsidigi 56
Irrito, reizon 57
Incus, anabelzi^i [682, 59. 716, 24] 58
Inscilla, soha^^ 59
Incitegra, scaparaida 60
Ignitabulum, bert 61
Insimulo, bi lithon 62
In angustiis macenarum^^ anengithu ther 63
scranctuno {Nuni. 22, 24] 64
Indago, enspuritha 65
Incastratura, inhusig^* 66
^ Grillis] rilli auf rasur
* tumari] a angehängt
^ halte ich für entstellt aus querca chela
^ s. unten Vlcitrum hulift ^ = Impo-
^ l. hauun
hd. 3, 433, 5
stura ' Z. fersuoran ® erste uuitha] a angehängt ^ l. gelenke ^^ Z. untuhtier
= unzuhtiger? ^^ anabelzi] das zweite a angehängt ^^ Incilla ^fossa quae fit ad
aquam derivandam in via Osbern (Mai 8) 292b, vgl Biefenhach 291^. soha = hd. suocha
'furche' " maceriarum Vulg. ^* der Übersetzung nach scheint Incastratura als 'in-
neres eines castrum' gefasst zu sein
204
Alpiiabetiöch Geokdne:te Glossare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 13, 275. 276
1 Illcccbm, unsufarnussi
2 Inpetigo, citerv'*^
3 Kalopoda, lelst [572, 24. 718, 37]
4 Lanista, zanari
5 Laruar, scroto^
6 Latrina, suasdö
7 Later, ciegla
8 Laqueo, stric kin^
9 Lamnea,* uuebi^arn
10 Lams, musari
11 Lar, fuir [686, 60]
12 Lacerta, egithessa [685, 44]
13 Lacertus,^ quekbrado [722, 17]
14 Latomus, steinbikere [716, 25]
15 Lera, ^ liura
16 Lerid, ascal''
17 Leuir, zeichur
18 Lelex, eusago
19 Lustmm, der imeitha
20 Lepus, haso
21 Lena hoiuitcussin
22 Letilis, len man
23 (107^) Ligaturapasse uue clouo, ^ fithe-
24 lathon» [1 Reg. 25, 18. 30, 12]
25 Lictores, manslehtio^^
26 Linio anacleuon
27 Linia, heluu ^^
28 Lippus, surogi
Libro, uuegon 29
Liquo, .sihon 30
Linipulum, stibo to^''^ 31
Libertus, laz 32
Lixa, lauandri 33
Lien milzi 34
Litigo, stridon 35
Limes, marcstein [mccxxiii] 36
Linostima. uesti^, linuuarf^^ 37
Liquamen, smalz [684, 44] 38
Linteamina, fanon 39
Linteum, lilachen [717, 26] 40
Linteamen, linuuat 41
Linostino. sarcibe. ^* quod dicitur redi- 42
stal,^^ petithi^^ 43
Limax, snegal [721, 17] 44
Lolimn, rado [719, 38] 45
Locuarius, oualdra [683, 28] 46
Loaphicus/'' gmonsphet [721, 9] 47
Lomentum, lothar [720, 60] 48
Luotitum, ^^ käbriddil 49
Luridv^, hrieuer 50
Luscinia, nahtgala [721, 1] 51
Luter ris, laual 52
Luter, otar [721, 45] 53
Loco gimiedon ^^ 54
Luricula, ^^ antfahtta 55
Libamen, guzofFar 56
Incuba,^^ mara 57
Leuigatus, g^slihtid 58
^ Z. citerlvs ^ i gcrato ^ stric kin] c aus ansatz von k corr, * geschrieben
Länea. franz. lame 'platte' aus lamina hat auch die bedeutung ' weberJcamni ^ Lacer-
tüs, s nachgetragen ^ l. Lora (nachivein) ' mir unverständlich ^ Mnd. zvb. 2,
490b ^ vermutlich gehört diese gl. zu dem 1 Beg. unmittelbar folgenden massas cari-
carum (s. unten 205, 21), dann ist ihr erster bestandteil fich, der zweite clähton, mit
klafter zusammenhängend, oder cluhton {vgl. kluft 'büscheV DWB 5, 1266) oder clathon
{nd. Matte) ^" manslehtio] a angehängt ^^ = elauuiu? oder lat. helva? oder ist in
Licia zu ändern und bd. 2, 11, 38 zu vergleichen? ^"^ l. Linistipulum boto (Mnd. wb,
1, 404 /. ahd. pozzo) " linuuarf] r aus f corr. ^* l. sarcile ^^ sonst nicht belegt
^^ = feitidi Graff 3, 327 ^' Loaphicus] c aus s corr. ^^ l. Lupatum ^» beide
Worte über Lupistiuvi. statio lupor "^^ Luricula ist nach Ducange ein befestigungswerk
zum schütz der belageren also etwa antwahta? ^^ durch ein lemma wie Lamia ver-
anlasst
ivrcLxxxv
205
Tijdsclir. 13, 276
1 Lacinia, nuschila
2 Luuicliis, ^ blauuer
3 Lineoli, tradi
4 Laniia, holzimmua
5 Luxius,- uuiiiilurita
6 Mappa, hantfano
7 Mandragora,*^ friedeluurz
8 Manica, anno
9 Malua, papilla [570, 22. 719, 12]
10 Manes helligot
11 Mansionarius, sigaresto
12 Mancus, ahauuod
13 Manutergium, bantth^ela [vgl. G85 anm.
14 16]
15 Magudaris, col
16 Madeo, fuhton
ch
17 Magus koxilari
18 Mathira,* coluo
19 Macedonia, keruila
20 Mansus, huoua
21 Massa cai'icarum, en rig figogo ^ [1 Reg.
22 25, 18. 30, 12]
23 Menda, lugina*^
24 Merulus, Trosla
25 Mastigo, kiuun
26 Merula, amusla
27 Merger. l ges, garua"^
28 Merops, gruon sphet [457, 7]
29 Meditullium, dodaro [572, 27]
30 Merx, cohf
Mensula, diskilin 31
Mcrgus, duchari« [457, 32] 32
Menbrana, pgimin 33
Mecbanicus, zhnbrio 34
Mecbanicus, unrcniri'-* 35
Monogamus eines gehieder 36
Multiuoma, ^^ uuabtlondi 37
Modulatorium, sceppbreda^^ [718, 22] 38
Moderor, mezon 39
Modulor, scbeppon 40
Moror, dhualon 41
Modioli, nauun [081, 52] 42
Monoxila, einboimibseip 43
Momentaria, uuaga 44
(107^) Mirica, birka. l beitba^^ 45
Minutal, ingesnidi [vgl. 572, 22] 46
Migale, armo [685, 40] 47
Mimv^ scernio 48
Milium, birsi [571, 57] 49
Millefolium, garauua [571,44. 719,23] 50
Munifico, geuon 51
Murena, läptba () l gerig snoua^^ [684, 52
10. 720, 50] 53
Mulio, studari [686, 33] 54
Mutuor, antlion 55
Mulgeo, milcon . 56
Mulceo, loccon 57
Mutino,^* bestüblon 58
Mustricula, liestein^^ 59
Malluuium, bantuaz 60
Moratia, bnuz 61
Maceria letbartbeo^^ 62
^ = Liuidus 2 l. Luxus ^ Mandragora] von n an auf rasur * =: Machera
(j.idxaiQa) ^ rig] r aus corr., undeutlich, l. figono ^ lugina] a angehängt '' gar-
ua] das erste a aus e corr. ^ duchari] a angehängt " Mecbanicus mz^Mechus ver-
wechselt, sodass die gl. als unreinir zu verstehen iväre? ^° = Multiuola = Multi-
uaga; das deutsche ivort ^= \m2Ädlont\ " Modulatorium wird, im gegensatz zu der am
oben angeführten ort ausgesprochenen Vermutung, das tacthrett, scabellum, bezeichnen,
und die deutsche gl. schützt vor änderung jetzt das gleich folgende Modulor scheppon
^"^ heitba] a aiigehängt ^^ gerig = ahd. gerigi sertum, snoua = ahd. snuaba mu-
renula ^* l. Mutilo ^" entstellt aus leist, leiste oder dem pliiral leistun ^" l, Ma-
cerio (= maceriarum constructor) lethurtheo = lethuurhteo 'lehmarbeitef ?
20C
AM'iiAiM/riHCH Oeordnicte Globsari:. B. Nkht Bestimmte
Tvjdschr. 13, 27G. 277
1 Matricula, brcuitlia
2 Manumiasio, scaz frigitlia
3 Milit(3 pendentc, up geuuegenemo. La-
4 bellte^ nithargilegidemo, ^ slifendemo
5 Manico, gefruao
(i Natrix suin arm-*^
7 Nasturcium, crisso [571, 6]
8 Nauseo, vuullon
9 Nausia, uuuUitha
10 Naulum, uerescaz
11 Neruus, sicra*
12 Nouerca, stiefmocler [715, 44]
13 Noctua, nahrauan^ [458, 8 ii. a7i7n.]
14 Niteo, sein
15 Nugas, gibose
16 Nutrix, fostarmuoder
17 Nenia, sespilon
18 Nimphea, uuatarstedi
19 Notarius, brieuere
20 Nubilar, scof
21 Obstetrix, heiüla
22 Obstinatus, einstridier
23 Occa, uuaso^
24 Occipicium, hoiuitslop '^
25 Ocior, uiron
26 Oleo, brenn
27 Olfactoriolum, pisamo
Onomofora^ qui habet in se quod portet 28
in nomine, anacra hiH 29
Operculum, ouarlid 30
0})I)ignero, farnezon [mccxxiit] 31
Opinor, uuanon 32
Opare, ^ richilicho 33
Onocrotalus, horadümil [458, 7] 34
Op^imachus merinadra. nadaruuinda^^ 35
Olor, eluiz [457, 1] 36
Ocrea, beinbga 37
(108*) Opitergium, couartri^^ 38
Olero. hortum pono, grason ^^ 39
Oboesus. a uerbo obedo, umbenagu 40
Panus, spolo 41
Palla, lachan 42
Pastoriuni,^^ kirikkiminada 43
Parens, forthro 44
Proauus, altano 45
Proaua, altana^* 46
Patruus, fediro [715, 37] 47
Patruelis, fedirensun [715, 38] 48
Patella, panna [mccxxiii] 49
Panula, spuolo 50
Papilio, fiuildra 51
Pandocium, marcat^^ 52
Pandox, marcatman^^ 53
Pane^ consperso^ oleo, giknedena^'^ [Le- 54
Vit. 7, 12] 55
^ Labente] an L oben radiert ^ nithargilegidemo] a angehängt ' gemeint suim-
marin? vgl. Gll. Salom. hl. 138^ der incunahel Natrix femina vel aliqua causa quia natat
vel bestia vel mulier natatrix vel serpens * toird mit ahd. seit, seito zusaramenliängen
^ das folgende Norma, linia wird lat. sein * hier liegt ein fehler vor ; occa wird
ags. mit vealh, mnd. mit wal, wel widergegeben "^ l. hoiuitscop? ^ vgl. kragil Graff
4, 584 und oben Gannio crachilon 202, 51. das stichivort dvo/nazocpoQog finde ich nirgends
belegt ^ l. Opipare " ags. nsederwinde bezeichnet die pflanze viperina " Opiter-
gium heifst eine oberitalienische stadt bei Treviso, jetzt Oderzo {auf sie loird sich wol
auch die sonderbare gl, bei Biefenbach opitergium castellum prope oppidum beziehen),
aber das deutsche wort ist umdeutschung von coopertorium : gemeint scheint somit opi-
tegium statt epitogium (durch opertorium beeinflusst) 'vestis talaris' , s. Ducange ^^ s,
oben203,21 " = Pastoforium ^* altana] das letzte a angehängt ^^ marcat] das
erste a angehängt ^^ marcatman] das erste und letzte a angehängt ^' giknedena]
das erste n aus d corr, Gallee hat das loort gründlichst misverstanden
MCLXXXV
207
'///•. 13, 277. 278
1 Placenta, flalho [717, (j1|
2 Phaselus, kiel
3 Pa:rix, mesa [457, 2. 720, G5]
4 Platoha, halfhis [683, 51. 720, 4()]
5 Plaiitago, uuogebreida [570, 11 1
6 Papauer, magonhouut^
7 Patora, hnap [G80, 3]
S Plantanum,^ sola
9 Plagula, plez
10 Perna, fera [G84, 42]
11 Pelicatum, keuisdom
12 Petigo, citirv^^
13 Persicus psihcbom [720, 14]
14 Precosilium, * feder scella
15 Permi ssum, orlof^
16 Petala, pedala
17 Pretoriuin, palinz^
18 Perdix rephuon [459, 4]
19 Pellis iacinctina, keimak [681, 63]
20 Pellis rubricata, loschi [681, 64]
21 Pellis fracta, erach [682, 1]
22 Peripsima, scebisa"^
23 Pertica mezruoda
24 Prestigium, zuouar
25 Pres "eruo^
26 Preuai-icator, ofarfaro
27 Peringellus, fingo [457, 3]
28 Pensa, disna [718, 30]
29 Perpendiculum, uuaga
30 Pellicio, farspan
31 Percolo, geluteron
32 Pilosus holtdiuual
33 Hie pilus, loc. hec pilus, stanip. hoc
34 pilum, pil [vgl. 683, 2]
Pincerna, scenko 35
Pinso. sis, kiiedon 36
Picea, foraha 37
Pisa,9 eriuit [571, 55] 38
Pilleus, huot [mccxxiii] 39
Pilentum. et essedum, sainbuk [717, 18] 40
Pasta, ^^ deig [572, 3. mccxxiii] 41
Priuignus, stiefsun [715, 45] 42
Priuigna, stiefdoht [715, 46] 43
Psiatum, matta 44
Pica, agistra [457, 13] 45
Pinnaculum, uuiiitbga [684, 54] 46
Pilax uuildikaza 47
Porphirio, hotino^^ 48
Postica, dorilin 49
(108^) Polenta, bri 50
Porisma, meita 51
Promocondus, scen ko 52
Profluus, slefer 53
Prandeo imbizon 54
Promunctorium, hörn, armo 55
Podagra, fuozsuht 56
Promoueo, giuurthrin 57
Popeta, docca 58
Pres, eiso^^ 59
Predium, eigan 60
Pulmentum, cochmuosi 61
Pustula, bladera 62
Pulpitum, ^^ lecturi 63
Pullus, hoon [459, 3] 64
Pulcinus, iungo 65
Pulmo, lunga^* 66
Plumatium, pulim^^ 67
Purgamentum, gasapa 68
^ magonhouut] a angehängt ^ Plantariü] ü aus a con\ ' l. citirlvs. vgl. oben
204, 2 * = Petrosehnum ^ das darauf von Gallee angeführte Peniculum, spongia
ist lat. * palinz] z auf rasur ' das wort bedarf keiner änderung ; es gehört zu
scaban, vgl. auch schabe DWB 8, 1948 und ags. sceafol)a ^ Pres wöl für Eres ge-
nommen ^ darauf folgt Pisontic', pond, ivol lat. = pondus, vgl. Diefenbach 75^
^® s. oben 197, 14 " bestellt ein Zusammenhang mit dem von Nemnich 1, 1679 ange-
führten höllsine 'fulica' ? ^^ = eisco? ^' s. oben 197, 3 ^* lunga] a aus o corr,
^•^ l. puliui
208
Aij»iiAHKTi8CH Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 18, 278. 279
1 Pulix, flo |G84, 57]
2 Pansa. X paiisous, scef fuoz \vyl. G8G,
3 43]
4 Placitum einuurdich ^ dinc
f) Palustri'', bruoclilich
0 PaxilluH, zeltstecco
7 Pensum, giuuihti^
8 Papirio. nis. et papirus, sahar. binuz
9 Papilio, gizelt [721, 49]
10 Pugnus, fust
11 Pugimni, fustslach
12 Pertuderunt, tostiatun
13 Qualus, corf
14 Quadruple, uier ualdon
15 Quadro fier., sco ziu
16 Quassus, corf
17 Quaterna, c(.dherna
18 Ramnus slehthorn
19 Raphanus merredich [571, 4G]
20 Recaluaster, undercalo^
21 Repagulum, sperril
22 Recupero,* farcouoron
23 Rethor, orator. rethiii
24 Resisto antstadon, gistillon
25 Reuma, gibrexi^ [vgl. 722, 14]
26 Riugo. OS. aperio, rengon
27 (109*) Rimor, scrudilon
28 Riualis, egituril^
29 Rombus, sturio [683, 43. 720, 42]
30 Rubigo, rost [721, 29]
31 Rubellio, creuit [684, 2]
32 Recipe te, farsinnethich
Redinatorium, hlena [722, 2] 33
RabuluH, thinc man 34
Rudus,*^ aruz 35
Salina, sulcia [717, 52] 36
Sagma, s. hom^ [717, IG] 37
Sambuca, holander 38
Samia, aruz 39
Sapona. l sapo, seipha 40
Sarpor .... unde sarmentum snideling 41
Sarabamm huod, genus pillei 42
Spata, suert 43
Spatula,^ suerdala [682, 16]^ 44
Statera, uuaga [vgl. 717, 40] 45
S^'fatoria .i. lectisternium, betti uuedi 46
[717, 22] 47
Sartago, panna 48
Sarcino,^^ reuolon 49
Sartor, ^^ reuolari 50
Scandix, uued 51
Scalpo, ^^ scroton 52
Scalprum, scrotisan 53
Scalpellum, grab isan 54
Strangulo, uurgon 55
Sarculum, graua 56
Spalangion, spuoluuorm 57
Screo rescon 58
Sentina, muor 59
Serra, sega 60
Serium, ernist 61
Seuum unslith 62
Sermocinor, coson 63
Sistarcia, pera seoda^^ 64
Sipiculum, ^* dard 65
einuurdich zu wort 'einstimmig", vgl. enwurdi im Heliand
giuuihti] das ziveite
i aus e corr. ^ l. indercalo = hindercalo {vgl. bd. 1,343, 53) oder uuidercalo? * Re-
cupo] R aus r corr. ^ s. oben 198, 41 ^ = e-gi-turil (vgl. winzuril) = ekisliz legi-
rupa &d2, 460, 3? riualis est uir qui cum marito legitimo uxorem possedit zb. CGLi, 164,
28 "^ Radus hs. ^ l. som = soum ^ Spatula] das letzte a aus e corr. ^^ =
Sarcio ^^ Sator 7is. ^^ Scalpo] 1 mit rasur aus i corr. ^' seoda {Bosivorth- Toller
863) sieJit wie scoda aus und steht über dem folgenden Siliqua ^* =: Spiculum
MCLXXXV
209
'njdschr. 13, 279
1 Stirps, stok
2 Stipes, sei boni
3 Stipe^. stipis. Stipendium, biliuaii
4 Strigilis, rosscerra
5 Stibium, farobrun^
G Strigia, haddöniiga^
7 Strihia, hazus
8 (109i>) Simia, affa [721, 47]
9 Sciniphes, mukon
10 Smigma, salua
11 Sarmentum, scroc^
12 Splinter, nuschil
13 Sinantia, kelisuht
14 Sollertia, industria () giuu..|ri . . *
15 Somnolentia, slafitha
16 Sodales, ^ gisellon
17 Sordeo unsuuron
18 Sponda, bedtebret
19 Sura, ^ uuatho'^
20 Subtel« scrato
21 Suppar ... 1 suppariu^. genus uesti^ .i.
22 kemi^
23 Superstes, ouarliuo
24 Sturnus, sprea^
25 Scaber, pargiminari ^^
26 Stiua pluogsterz [719, 55]
27 Suber sab
28 Tragelaphus, elaho
29 Tabula^ ductiles, gigozena
30 Tapetia, stuollachan
Tardigradus, lazer
Tapete, teppid
Tabeo, fieruuirthun
Tabanus. Asilus bremo
Taberna, cobber^^
Traha, slido
Trama, snada
Tannnina, ^^ uuinreua
Spasso, ginisson
Sati^facio giuuillion
Septentrio, nort halua
Scriba, buokari
Spartum, binuz
Subdolum, unkust
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
Tarnus, matho [685, 51. 721, 25] 45
Tergum, huht^» 46
Tepeo, uualachon 47
Temetum . . . unde temulentus, drunkan 48
Textrina, dunc^* [682, 24]
Theristrum, lind^^
Theca, giberch
Thenesa,^^ sena
Tabetum, ^'^ bred
Titillo, kizilon
Tina, zuib [682, 13]
Tignum, balco
Tiara, huot
Tribulo aruithon
Tophus dubstein
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
* zwei Worte oder l. brunfaro? '^ die gl. ist mir unverständlich ^ l. scrot
* fast erloschen, l. giuuaritha ^ Sodales] e aus i corr. ^ davor stellt Scola .i. ua-
catio, zouaco: das ist aber nicht deutsch, sondern, wie sich aus der incunahel der Sa-
lom. gll. hl. 195^ ergibt, = Scola .i. uaeatio, Scolazo. uaco ' uuatho] t aus corr.
* Subtel bedeutet 'media pars pedis'; dazu kann scrato, ivenn = scroto genommen, paS'
sen: 'das ausgeschnittene, die höhlung des fufses' ^ Mnd. ivb. 4, 344» ^® pargimi-
nari] das zweite a angehängt, ivie vereinigt sich ' pergamentarbeiter' mit dem lat. s^/cÄ-
wort Sc&h 2 vgl. 22d, 12 " Taberna = Zaberna 'Softer'; oder =koheli ^^ — Taminia
{unten 210, 16 Tamnina) ^^ fast ganz erloschen. := hüt ^* darauf steht nicht, wie
Gallee angibt, Thema, vinctura, sondern Themo, iunctura ^^ l. lindök? '* =z: tei-
vovou'i ^"^ Tabetum bred Wright- Walker 50, 1
Althochdeutsche glossen IV. 14
210 Alphahetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Tijdschr. 13, 279. 280
1 Tino/ thonoroii
2 Tornarius, thmslari
3 Tunna, cuopa
4 Turbo, Storni
5 Turbo, bonis, dubpa^
6 Tumultuor, sturmon
7 Turdus, stara [458, 54]
8 Tvrtur, Ttulo [457, 28]
9 Tructa, for na [683, 52]
10 Tanacetum, renifano [571,40. 719,21]
11 (110^) Terebellus,^ nauiger
12 Tribulus* hiaf brami
13 Tribulum, flegil
14 Testadulus garnuuinda [718, 31]
15 Textrix, uuebpia
16 Tamnina, uuildereua
17 Talpa, uuandauuerpa ^
18 Tripos thriuot [685, 62]
19 Thetonica, thiudisca
20 Territorium anthero giburitbu
21 Vanga huoua
22 Walue zesamane, uallanda duri
23 Ualterna^ s'ambucb [717, 18]
1 ba
24 Uatillum cbella., l sc^iP
25 Vaccium, ^ erb beri
26 Vas. dis burgo
27 Vas. uasis, ifaz^
Vadum, ford 28
Varis^*^ uuern, 1 u^^slaht^l [684, 64] 29
Vagillo. et uagio, uuenon 30
Vallo umbiuaho 31
Vagor, irron 32
Vantus hantsuo [vgl 686, 22] 33
Vasso tburuolon ^^ 34
Vmbrellis, stalo^^ 35
Vertigo, suimo 36
Verberatrum flebtit^* 37
Veredus parafhrebt [721, 32] 38
Vectonia bettonia [571, 28] 39
Vlcitrum, bulift [682, 6] 40
Verna. Vernaculus, uuenere ^^ 41
Vespa, huuepsia [458, 51. 721, 12] 42
Crabro, horneta [458, 52] 43
Verriculum, scopa. besmo 44
Verres, ber [684, 15] 45
Venalis, faeilich 46
Ventilo, uuindon 47
Veho, belo^ß 48
Vermiculus, uurmo ' 49
Veruex. eis, uuitbar [684, 26] 50
Berbex. berbicis, similiter. schaf 51
Vesica, blasa 52
Wegula uuiduuuinia^'^ 53
Viscum mistel, lim 54
Vireo, groio 55
^ l. Tono 2 dubpa]' p undeutlich, aus corr. = lid. topho ^ es steht Terebell
* es steht Tribul ^ ags., vgl. Diefenhach s. v. talpa ^ Ualtna] U aus u corr.
■= basterna "^ =r ahd. skella; nord. bezeichnet skella eine knarre und hei Wright-
WülJcer begegnen mehrere stellen, an denen batillus 'klapper' bedeutet * l. Vaccinium
» = i. faz ^» = Varix '' ursiaht] 1 aus a corr. ^^ ^^ ^öen 200, 8 '^ vgl.
Cod. Lugd. Voss. lat. 4« 69 /. 35^ {Sweet Oldest english texts 115, 167. vgl. 104, 1067.
107,2153) Umbrellas stalo to fuglä; darauf folgt gleichfalls Vertigo mit der gl. eduvalle.
auch der Codex Mellicensis K 51 p. 175 bietet Vbrella {unter Um) .... {unleserlich)
aues decipiuntur ^* flehtit] die drei letzten buchstaben nicht sicher, gleichfalls ags.,
s. Siveet OET 105, 2100 (= Corpusglossar ed. Hesseis U 94) und 106, 1075 Verbera-
trum flete resp. fleti, fletu ^^ das subst. ist sonst nur componiert als tagwener 'tage-
löhner' belegt Schmeller 2^, 917. Lexer 2, 1394 ^^ unsicher, hat das Stichwort Velo
zu lauten? ^'^ gemeint ist wideuuinda bd. 3, 471, 24. 569, 19, ags. vuduvinde. das lat.
wort wird — Voluula sein, vgl CGL 5, 398, 54
MCLXXX V — MCLXXX VIII 2 1 1
Tijdschr. 13, 280. — Zs. 5, 344. — Mo7ies Anz. 7, G02
1 Vicia, uuicka [571, 49] Veiter' ^min(l« [718, 54J IG
2 Vomex, rot Molosus nithio [G85, 55. 718, 53. 721, 17
3 Vario tugon,^ diilton 38j 18
4 Verruca, uuarcela Licissa. et sparta, brekkin [G85, GIJ 19
5 Vninamis,^ ein herder
6 Vniuoca, einnainiu (110^) Zelotipus nlth suuilllger, brustieh 20
7 Versicula. "^ gutturis crop \Lev. 1, IG] Zoinetum, ciecha [G82, 2] 21
8 Vredo brantbar Zelotypia,» anadibticb 22
9 Vigilia inatutina, buhta. hufta* 2^^^*^^"' beiskerer 23
. j.j^ Zizania, durbt 24
10 Vicarius furi uurdio. ^ bitstallo^ Coenocephalus, bunt boiuido 25
MCLXXXVI^«
Codex Selestadiensis.
11 (84*) Mediastinv^. qui stiuam gaizza^^ (85*) Vinea a uitibus. vindemia windi- 26
12 tenet mot^^ quando uua uiti demitur 27
MCLXXXVII12
Codex Oenipontanus 711.
13 (38^) Larus auis est cuius consuetudo (39*) Petasunculus^* uocatur pars lardi 28
14 est captare aues in campo .i. muser ^^ .i. dimidius pacho 29
MCLXXXVIII^^
Clm. 27329.
15 Ampbiteatrum scirmebus ticat'"^^ spile- bum^'' 35^ 3G* 30
^ vgl. hd. 2, 269, 46 ^ l Vnanimis ' vesiculam Vulg. * = ühta ^ ^^^
furiuurdio 1 furiuurftio zu werdan und huuerban ^ vgl. bistello Graff 6, 667 "^ Veit]
V auf rasur ^ *"uuind] i aus e corr. * Zelotypra] rasur von i ^° dies am rande
von and. hand eingetragene aiphabet, vocäbular beginnt hl. 82* unter der Überschrift
Item alia stvdiosis vtilia mit Alumnys. ab alendo. Auarv^ qd sit cupidvs auri. Atrox. Ab-
stemivs, Aenormis usw. : diese ivorte begegnen in der gleichen folge und mit den gleichen
erklärungen bei Isidor Etymol. 10; mit auszügen aus Isidor sind also fremde bestand-
teile verbunden ^^ gaizza und windimot übergeschr. ^'^ das glossar beginnt Arteres
{l. Aretes) gr uirtus lat Logos est sermo inde arecthalogos dicitur artificiosus mendax.
Allegoria dicitur alieniloquium Abud enim sonat et abud intelligitur. Acturie sunt naues
que uebs et remis aguntur {Isidor Etym. 19, 1, 24). Alumen aluminis uocatur a lumine
(16, 2, 2) usw. *^ die gleiche gl., aber ohne deutsche erklärung, begegyiet in dem sach-
lich geordneten glossar derselben hs. bl. 30^ ^* PetasuncuP] a auf rasur. die gl.
stammt aus Juvenal 7, 119 ^^ beginnt 35» mit Alleluya. Auernus. Abyssus. Altiba.
Anima und reicht bis 37^ Effeminatus, worauf noch einige ivorte aus dem S (Solercia —
Simbolum) folgen ** ivol verschrieben für teatrum ^' l. spilebus
14*
212 Alphabetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Marhurger universilätsjyrorjramm 1 84 1 /?. 4 — 7. — Wn. 4G0. (Dkä. 3, 144 = Su7n. 25)
MCLXXXIX 1
Codex Marhurgensis A 2.
Gippus houer^
1 Athleta kepho
2 Arduuni stehal
3 Chatus^ feige
4 Contignatio ziber
5 Decerpere cluben
6 Exentero uentrem aperio schurpho
Oriia subtilis farina simJa
Priuatus gesuaser
Pupa simulacrum puellarum .i. tocha
Plantago wegrich
Pilum stäph*
Pastoforia vorzaichen^
25
2G
27
28
29
30
31
a =. Codex Vindohonensis 804.
MCXC6
h = Codex Wirziburgensis Mp. th. 4^ 60.
7 Ascia twerhacs a 167^ twerachs 6 99^
8 Alnus erle a 167^ b 99^
9 Abies tanne a 1Q7^ b 99^
10 Auriga reitwagen '^ a IG 7^ reitwagen b
11 99b
12 Anchora senchelstain a 167^ b 99^
13 Axis achse a 161^ b 99^
14 Arula glvthauen a 107^ glothauen b
15 99»>
16 Anas anete a 167^ b 99^*
17 Alluuium^ chnobeloch a 167^^ /? 99^
18 Area tenne a IGl^ b 99^
19 Aceolus^ satelbogo b 99^ satelboge a
20 167i>
21 Arioli zöberare a 167^ b 99^^
22 Agacia sleha a 167^ b 99^
23 Asilus pmia a 167*^ b 99»^
24 Architector tecbare a 167^ b 99^^
Aruina. pinguedo smere b 99^ smer a 32
167^ 33
Allee, allecius herinch a 167^ hserinch 34
b 99^ 35
Apes pigin «167^ pine b 99^ 36
Appium ephich a 167^ 6 99^^ 37
Amena scÖne a IQl^ b 99^ 38
Argilla laim a 167^ b 99^ 39
Alea est ludus et schachzabel a 167*^ 40
b 99b 41
Anathema pan a 167^ ban b 100-^ 42
Aries pheterere a 167^ phetbraere b 43
100^ 44
Atacus humbel a 167^ b 100* 45
Albugo cincho « 167^ 6 100* 46
Anabrata sunt pulpita
lecter;!^ b 100*
lecht^
Aculeus. Stimulus gart a 168* b 100*
167b 47
48
49
^ dies kleine glossar, beginnend mit Amurca. olei fex, als excerpt aus dem xi buche
des Su7nmarium zu fassen, hindern mich nur ivenige dort nicht vorkommende lat. irorte
^ l. Cantus oder Camites ^ so wahrscheinlicher als honor * davor stph ausge-
strichen ^ diese gl. von jüngerer hand zugefügt, vgl. Schmeller 1^,84,7 ^ beide hss.
gehen auf ein gemeinsames fehlerhaftes original zurück; in einzelnen fallen verdient
aber b den Vorzug vor a. das glossar beginnt: Abestemiy^ .i. abstinens auino. Agonya .i.
trepidatio. Adelpbos .1. frater. Adolphe .i. soror. Animos {l. Ammos) .i. arena "' l. reit-
wagen* ^ l. Allium Hoffmann ^ l. Ai'ceolus ^" lecter:] rasur von e b
MCLXXXIX — MCXO
213
Wn. 460. {DiuL 3, 144 = Siim. 25. 26)
1 Auctumant achtent a 168=' h 100*
2 Apertura lueho a 108* b 100'^
3 Aurifex goltsniit a 108* b 100*
4 Admissarius raiii a 168* b 100*
5 AUegatio^ rede a 168* 6 100*
6 Anetum tille a 168* 6 100*
7 Aleo aleonis zabelsere a 168* /) 100*
8 Aciarium calips ekol a 168* 6 100*
9 Agilis siieller a 168* b 100*
10 Aderantra^ hvpholter^ a 168* Hvphol-
11 ter b 100*
12 Ausula nestel a 168* Nestel b 100*
13 Allicea'* anspin a 168* Anpin 6 100*
14 Assiduus ab assidendo einziger a 168*
15 b 115b
16 Borith vertela^ a im^ b 100^
17 Brancon. faiix chowe a 168** chiwe b
18 100b
19 Bilinguis bisprechere a 168^ bisprechsere
20 b 100b
21 Bonibus^ anspin a 168b Anspin & 100b
22 Biictilarius'^ ochsnar a 168b Ochsnar b
23 lUOb
24 Blesus*^ lispär a 168b Lispär b 100b
25 Cespes wase a 168b b 100b
26 Cisterna^ phivzze^^ b 100b phrozze a
27 168b
28 Celeuna^^ schefsanc a 168b schefsanch
29 b 100b
30 Canopeum^''^ muknezze a 168b b 100b
31 Cicatrix mase a 168b mäse ^ 100b
Cophinus chorp a 168b b 100b 32
Corda saite a 168b fe 100b 33
Cantareda siure a 168b siure b 100b 34
Cyrographum hantfeste a 168b ft 100b 35
Cathena Chetinne a 168b ketena 6 100b 3(3
Capulus gehilce a USK 169* b 100b 37
Contus schalta a 169* 6 100b 38
Cuspis spiez a 169* ö 100b 39
Clypeus^^ schilt a 169* seilt b 100b 40
Cassis heim a 169* 6 100b 41
Ceruix halsadere al69*6100b 42
Cortex rinde a 169* 6 100b 43
Colus roke a 169* 6 100b 44
Capus falcho a 169« 6 100b 45
Cicada grille a 169* glle ö 100b 46
Calamus halm a 169* b 100b 47
Caterua volchscare a 169* b 100b 4g
Capricornus stainboch a 169* 6 101* 49
Clunes groffen^* a 169* b 101* 50
Cos wezzestain a 169* 6 101* 51
Cratera char c» 169* 5 101* 52
Calips 15 chelch «169*6101* 53
Cacabus chachele «169*6101* 54
Cribrum sip « 169* 6 101* 55
Capistrum halftere «169*6101* 56
Capisteriiim mvitere « 169* 6 101* 57
Crudum grüne «169* grone 6 101* 58
Cymex^^ wantlus «169*6101* 59
Cyconia^^ storch « 169* 6 101* 60
Cincinnus loc « 169* 6 101* 61
Caula stal « 169* 6 101* 62
Casa hutte « 169* 6 101* 63
Campana gloke « 169* 6 101* 64
^ Allegatio] a aua e corr. h ^ vgl. bd. 3, 578, 42 ' daneben am rande rot von einer
hand des xiv/xv jhs. hufalcz* a. diese und die beiden nächsten gll. von anderer hand,
dann freier räum, die dritte später als nachtrag b * Z. AUiceo ^ l. svertela Viefen-
bach * diese und die beiden nächsten gll. von and. hand auf frei gelassenem räume
nachgetragen h. Bombus vielleicht aus Rombus entstellt ' l. Bucularius * Ble : |sus]
rasur von s 6 ^ Cysterna 6 ^^ so am wahrscheinlichsten b ^^ l. Celeuma Hoff-
mann ^^ l. Conopemn Hoff mann
lix ^* Cimex 6 ^'' Ciconia b
13
Clipeus b
14
l. goffen Hoffmann
15
Z.Ca-
214
Alphabetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Wn. 460. {Diut. 3, 144. 145 = Sum. 26)
1 Cantorinuiii^ {linier a 169* b 101*
2 Catalus'^ zeina a 169* b 101*
3 Corilus hasel a 169* b 101*
4 Corbis chorp a 169* fe 101*
5 Catapulta scoz polz a 169* scoz. polz
6 b 101*
7 Coliphia chuchel a 169* b 101*
8 Canna rorra b 101* ror a 169*
9 Caradrion lercha a 169* 6 101*
10 Cartallus zain a 169* b 101*
11 Creagra chrewel a 169* 6 101*
12 Circinus rize a 169* b 101*
13 Cetus gesemene a 169* 6 101*
14 Cosmus. mundus werlt a 169* weit
15 b 101*
16 Conflatorium ee b 101* rem^ a 169*
17 Cepe cwiuolle a 169* cwivolle b 101*
18 Cancella stie a 169* stie b 101*
19 Cudo smidestoch a 169* Z^ 101*
20 Crassatur vaiztet a 169* fe 101*
21 Cilix* lichstain a 169* 6 101*
22 Geltes maizel a 169* b 101*
23 Coagulum ches luppe a 169* chsese
24 luppe b 101*
25 Cecicula^ plintslich^ a 169* Plintslich
26 b 101*
27 Coravla tanzmaist a 169* Tanzmaist b
28 101*
29 Cycuris'^ chornwurm a 169* Choren wrm
30 b 101*
31 Discus schuzele a 169'^ scuzele b 101*
32 Dampnum schade a 169^ ö 101^
Diuersorium gastherberge a 169'^ g^st- 33
herb'ge b 101^ 34
Echinus^ hüs b 101 ^ 35
Estus hizze a 170* 6 10 1^ 36
Epule» wirtscefte a 170* 6 101»> 37
Extalis arstarm a 170* fe 101»' 38
Es eris chupher a 170* chuppher b 102* 39
Elissa^o vochenza a 170»^ b 102* 40
Flebotomum fleidme a 170^ fleideme b 41
102* 42
Fuscus salwer a 170^ 6 102* 43
Filomena gsmucca a 170*^ grasmucca b 44
102* 45
Fagus bSche a 110^ böche 6 102* 46
Frutex spraidach a 170^ 6 102* 47
Fibula nuscha a 170^ b 102* 48
Freneticus tobentiger a 170^ toben tiger 49
b 102b 50
Filix farm a 170^ b 102i> 51
Frigidorium harst a 170*> 6 102^ 52
Falx. falcicula sichela a 170^ sichele b 53
102b 54
Follixii blasbalch a 170^ b 102^ 55
Frigidarium sulze a 170^ 6 102^ 56
Furcippula chluppe a 170^ 6 102^ 57
Feniculum fenichel a 170^ b 102^ 58
Focarius ouenare b 102^ uenrer «^170^ 59
Fuscinula chrewel a 170^ 6 102^ 60
Festuca agene a 110^ b 102^ 61
Flagellum gaisele «170^0 102^ 62
Fragilis broder a 170^ b 102^ 63
* Cant'uium a. s. Isidor 17, 3, 10. als deutsche gl. ist dann amer gemeint ^ Ca-
tuP a. l. Calatus ^ ee = esse ist von a als re verlesen und falsch aufgelöst * Si-
lex passt nicht zur deutschen gl. ; auch hier scheint eine tiefer greifende Verderbnis
vorzuliegen ^ diese und die beiden nächsten gll. von and. hand auf freiem räume
nachgetragen b ^ plintslich] das ziveite 1 aus corr. a "^ an entstellung aus Curculio,
CurcTirio ist kaum zu denken; lag ursprünglich vor Sciunis eichorn? * chinnus h
• Epul^ h *" von and. hand auf freiem räume nachgetragen b " Z. Follis
MCXC
215
Wn. 460. (DinL 3, 145 = Smn. 26. 27)
1 Graiido schür a 171* b 102^
2 Glacies is a 171* /> 102^»
3 Gausape ambacht a 171* b 102*'
4 Gemule^ lachen a 171* 6 102*>
5 Glomiis chliwel a 171* 6 102^
6 Giülosa^ mältra. gelleta a 171* b 102^
7 Gladiolum swertach a 171* 6 102^
8 Griphes gfeii a 171* 6 10 2^
9 Garganica habernezzele a 171* b 102 *>
10 Gruiiiiitus "* grimmiger a 171* gmmiger
11 b 102b
12 Gleba schölle a 171* /) 102^
13 Glicerium giseliz a 171* b 102**
14 Glaiis glandis aichele a 171* 6 102^
15 Glandula di'vs a 171* dros b 102^
16 Gemza* chalp a 171* b 102^
17 Galea et cassis heim a 171* b 10 2^
18 Girgillus^ garenroche a 171* Garen-
19 röche b 102^
20 Gerulus tragar a 171* Tragar b 102^
21 Gregarius .i. miles ainschiltiger a 171*
22 ainschilter b 102*^
23 Heres erbe^ a 171* b 102i>
24 Horror egisot a 171^ 6 103*
25 Hamus angel a 171^^ b 108*
26 Habilis habilicher a 171^ fe 103*
27 Habundans gnuchtsamer a 171^ i 103*
28 Habena zugel a 171^ b 103*
29 Hiemps winter a 171^ 6 103*
30 Inducie^ frist a 11 V' b 103*
31 lurium^ gebage a 111^ gebaege b 103*
Imber regen a 171*^ b 103* 32
Iiibar schin a 17P /? 103* 33
Inpetigo grint .i. sicca Scabies a 171^ 34
b 103* 35
Idoneus^ geuellig' a 1 7 1*' gcuelliger b 103* 36
luuencus stier «171^ b 103* 37
Iners unlistiger a 171^ 6 103* 38
Ir tener a 171^ fe 103* 39
Incestus hör a 171^ b 103* 40
Inpudicus^^unchuscher i 103* unchushcer 41
a 171b 42
Ibex staingaiz a 171^ b 103* 43
lactarida^^ springa a 171^ b 103* 44
Hex aiche «171^ aich b 108* 45
Istrix aichela^2 ^ i7xb j i03ab 4^
luniperus chranewite a 171^ ft 103^ 47
Imbricus^^ Regen wrm a 171^ & 103^ 48
Krisis becherde a 172* ö 103^ 49
Kolaphus halslach a 172* b 103^ 50
Kadainon^* cressa a 172* b 103^ 51
Kappa chappa b 108^ chappe a 172* 52
Kalepodius laist a 172* fe 103^ 53
Kariosus^^ warciger a 172* Warciger 54
b 103b 55
Kacherisia^^ chaschar a 172* Chaschar 56
b 103b 57
Lens linse a 172* 6 108^ 58
Lamia holzmoe «172*6108^ 59
Libertus quasi liberatus frier a 172* 6 60
108b 61
Luter oter a 172* b 103^ 62
Lins^*^ luchs a 172* b 108^ 63
^ Z. Genuale Diefenhach; diese gl. gehört mit der vorhergehenden zusammen ^ Z,
Galeola ^ Z. Grunniens * l. Geniza ^ diese und die beiden folgenden gll. von
and. hand nachgetragen b ^ :erbe] rasur von ha ' Inducie b ^ l. lurgium
Graff » Idomeus a '" Impudic^ b ^^ = Lactarida ^^ aus anlass der vorher-
gehenden gl. verwechselt mit egela ^^ von and. hand auf freiem räume nachgetragen b
** l. Kardamon ^^ entstellt aus Varicosus. diese und die folgende gl. von and.
hand auf freiem räume nachgetragen b ^" mischung von Casearia und Carchesia?
'' l. Linx
216
Alphabetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
Wn. 4G0. {DiuL 3, 145. 146 = Sum. 27. 28)
1 Liigella laigoki a 172'' h 103»'
2 Labrusca wildiv rebe a 172» b 103^
3 Ligo sech a 172-^ h lOS»»
4 Lanciolata rippe a 172^ b 103*>
5 Lodix lode a 172» lode^ b 103^
6 Lar laris hertstat a 172» ft 103^
7 Lupercal hörhus a 172^ 6 103^
8 Laudula lercha» «172^^ 1031»
9 Lapatia pleticha a 172^ b 103^
10 Lucania leb^uvrst a 172'» leb^wurst b
11 103b
12 Leuga slita a 172^ b 104»
13 Larus mvsare a 172^ mussere b 104»
14 Lentiscus wichselbÖm a 172^ 6 104»
15 Laums lorbom a 172^ b 104»
16 Lumbulus lendebrate a 172^ b 104»
17 Lvmbricus* pöchwurm a 172^ Pvch-
18 wrm b 104»
19 Ligista^ pentil a 172^ Pentil ^ 104»
20 Miistela wisela a 172^ b 104»
21 Mucro® swert a 172^ 6 104»
22 Merula amsela b 104» amsel a 172*^
23 Mamma tutta 6 104» tuta a 172^
24 Mirtus mistelbom'^ a 172^ b 104»
25 Marmor marmelstain^ a 172»^ 6 104»
26 Mirice.^ genus arboris phrimmen a 172'^
27 b 104»
28 Monile nuschel a 172^ 5 104»
29 Mancus handeloser a 172^ b 104»
30 Musio cattus^^^ chazze a 172^ b 104»
31 Moneta münze b 104» mimse a 172»
32 Merenda undere a 172'^ 6 104»
33 Molossiis rüde a 172'' 6 104»
Migale harmelin a 172»» 6 104» 34
Martus^^ marder a 172^ b 104» 35
Migalis^2 parch a 172^ Pärch 6 104*30
Mundibordus mimtman a 172^ Mvnt- 37
man b 104» 38
Nastucium^^ chresse a 172** fe 104» 39
Nupta gehitu a 172^ 6 104^ 40
Nas. natis .i. culus arspelle a 173* b 41
104^ 42
Nebula nebel a 173» 6 104^ 43
Nemus vvalt a 173» b 104»^ 44
Nodus chnoph b 104*^ ch,"oph a 173» 45
Nux nuzpöm a 173» ö 104^ 46
Narto^* peh a 173» peh b 104»^ 47
Nopola^s chan a 173* Chan 0 104^ 48
Omphalos. umbilicus nabele a 173» 6 49
104b 50
Obrizum gesoten golt a 173» b 104^ 51
Opera fliz ul adiutorium a 173» b 104^ 52
Offa pizza a 173» & 104^ 53
Ocrea bainberge a 173» b 104^ 54
Ortus garte a 173» i 104^ 55
Ossa gebaine a 173» 6 104^ 56
Oestrus. uolatile piswurm a 173» b 104^ 57
Ouatio frode b 104'» freMe a 173» 58
Ordeum gerste a 173» 6 104^ 59
Pignus wette^^ a 173» b 104^
Pistor phister a 173»
Pulmo limgel «173»
Petulans getloser a 173»
Petacivm flech a 173»
60
61
62
63
64
* Isegeila b ^ lode] der circumflex scheint ausradiert b ^ lercha] a mit rasur
aus e corr, h * diese und die folgende gl. von and. hand auf freiem räume nach-
getragen b ^ verderbt aus Ligatura ? ^ Mucro] c aus corr. a ' Z. mirtelböm
' marmelstain] r aus corr. a ^ Mir,ice b ^" cant* a " Z. Martarus ^^ ^{ßse
und die nächste gl. von and. hand auf freiem räume nachgetragen b. MigaHs] a aus
corr. a. l. Magalis ^^ i Nasturcium Hoffmann ^* s. bd. 3, 643, 11 ; Pelues nartun
2, 776, 3, vgl. 2, 15, 3. 733, 19 ^^ Nopöla b, von and. hand nachgetragen, entstellt
aus Caupolus? i» b schliefst 104^ mit Pelta. scu[tü rotundü]
MCXC
217
Wv. 4G0. (DiuL 3, 146. 147 = Sum. 28. 29)
1 Pelex pelicis gelle concubina a 173*
2 Pruina rife a 173*
3 Portus stat. ut urvar a 173*
4 Proportio recta coniparatio cbonmaze a
5 173*
G Parasitast^r. adulj'^tor glichsenere a 173*
7 Pallatium phalleiize a 1 73*
S Pratum wise a 173*
9 Palus phuzze a 173*
10 Palea helwe «173*
11 Pampinus wintplat^ a 173*
12 Propagare witen a 11 o^
13 Placente praitinge a 173^
14 Plaustriim wagen «173**
15 Peripsima vmbesnite a 173^
lö Pactum wette a 173^
17 Pulmentum mvs a 173^
18 Companandium zvmÖse a IIS^
19 Perenclie ub^morgen a 173^
20 Placivm .i. stuppa werch a 173^
21 Pastillus chochelin a 173"
22 Pomilio gedwerch a 173"
23 Pasta taich a 173"
24 Pseudinvm^ gabei a 173"
25 Qualus^ chorp a 173"
26 Quarctuni. domus quasi coactu^ chese
27 a 173"
28 Quippe. pro certe zware a 173"
29 Religio werdi a 173"
30 Ros tov a 173"
31 Repaguluni rigel a 173"
32 Rupa^ potega a 173"
33 Rastrion rechen a 173"
34 Rinoceron ainhurne a 173"
35 Riuus pach a 173"
Rubus spraidach a 173" 36
Reditus gelt a 173" 37
Sario. ris. sarsi .i. ich gitege'' a 173" 38
Sarcophagus sarch*^ a 173" 39
Scabies rüde a 173" 40
Stuprum hör a 173" 41
Sollicitus sorchsamer a 173" 42
Seuerus scherpher a 173" 43
Scandaluni irresale a 173" 44
Sorex spicenivs a 173". 174* 45
Scinifes muke a 174* 46
Saltus walt «174* 47
Sabulum sant «174* 48
Stipendivm herstivre «174* 49
Solidus fester «174* 50
Soldus ul solidus schillinch «174* 51
Sarrabra bröch « 174* 52
Socros^ unbarmherzer «174* 53
Stibola stelze 9 «174* 54
Saxatilis stainpeiz «174* 55
Suggero ich rate «174* 56
Sirius ^"^ spier « 174* 57
Sarracilis lode «174* 58
Sirtes santguelle « 174* 59
Tellus erda «174* 60
Tyrannus woterich « 174* 61
Tinea milwe «174* 62
Tormentum wize «174* 63
Testudo sneche «174* 64
Turbo wintsprucht^^ «174* 65
Triclinivm hosidel «174* 66
Torris prant «174* 67
Tilia linde «174* 68
TruUa chelle «174* 69
Tigna raven «174* 70
^ /. winplat Hoffmann "- verderbt aus Seudicivni für Seudieivm gbe ? ^ Qualus a
* l. dieimus quasi coactum? ^ = Kupa ® = gite 'jäte' ' sarch] r aus corr. a
* Z. Socors * entstellt aus Tippula = Tappula wazzerstelze ? ^^ l. Sorbus " =r
wintes prüt
218
Alphabetisch Geordnete Glossare. B. Nicht Bestimmte
W?i. 460. (DiuL 3, 147 = Sunt. 29)
1 Tomentuni^ ziochti a 174*
2 Tehi weppe «174«
:i Torques wit a 174»
4 Tripodes dristich^ a 174*
5 Tribida trisela^ a 174*
6 Tararicenus centriiich a 174»
7 Tenuscula* chaswazer a 174*
8 Tuburca^ ernuz a 174*
9 Vesica plater a 174*
10 Vertigo anspiii a 174*
11 Vectis rigel a 174*
12 Vulgus smahliut a 174*
13 Villa dorf a 174*
14 Vicus wilere a 174*
15 Vertex sahatele^ a 174*
16 Vmbilicus nabele a 174*
17 Vena ädere «174*
18 Vrina harn a 174*
19 Vultur gir a 174*
Vespertilio fledermvs a 174*
Ver ueris langez a 174*
Vectigal zol a 174*
Ulmus ulmbom a 174*
Vpupa witehophe a 174*
Vipera natera a 174*
Vitta crhanz'' a 174»
Victus lipnare a 174*
Vter puterich a 1 74*
Vomer wagense a 174*
Vellu.s schapere a 174*
Vannus wintschufel a 174*
Ventrix^ wambe a 174*
Vada fürt a 174*
Xuma smerleip a 174**
Zizanivm. locivm^ raten a 174^
Zabulus ul zebulus tiuel a 174''
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
20 Acira i echol
21 Aes l cuprum I cupher
22 Auricalcum I messinc
23 Arteria I weisant
24 Ascella I osana
25 Abdomen ambant
26 Albicium grint
27 Alumen peizstein
28 Aluta pellis capre i irahc
29 Area tenna
MCXCl ^0
Cgm. 187.
Axis ahsa
Alueum troc
Alueolum trugili
Acinum peripalc
Armus pooh
Assatura prato
Acetabulum ezzihuaz ^^
Agatia sleha
Arista ehar
Alnus erila
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
* = Zomentum * vgl. hd. 3, 372, 5. 717, 8 ^ kaum etwas anderes als Tribula
triscla * = Tenucula ^ r= Tiibura ertnuz * sahatele] h scheint aus t corr. a. =
schaitele ' crhanz] z aus corr, a * aus Vent. ris ? ^ l. lolivm ^" dies glossar,
icelches beginnt Amastus (l. Amasius) T pronus ad amorem. Aqualiculus i uenter porci.
Acerra I turis arca, scheint aus einem sachlich geordneten alphabetisiert ; denn inner-
halb aller dreier buchstaben folgen sich gewisse categorien (stibst. auf -us, metalle,
menschliche glieder, gerätschaften, pflanzen, tiere) auf gleiche iveise ^^ es folgt
Amurca olei pars aquosa
MCXC — MCXCI
219
1 Abies tanna
2 Adenta hiufoltra
3 Aniigdala mantala
4 Auellaiie hasaliiuzze
0 Aper eper
6 Apnignus eberiner^
7 Agninus lepriiier
8 Alcedo l ardea 1 tantalus heigro
Alies t alietus cringrioz
Anans anat
Anetelli anitiiichili^
Apis pia
Attacus l tallinas hiibal
Anguilla al
Allee harinc^
9
10
11
12
13
14
15
^ darauf Agnellus paruus agnus ' es folgt Alcion auis que hieme in stagnis oeeani
nidos faeit ' darauf Australis piscis qui aque undam ore suseipit. qui oritur cum plia-
des iu occasiim tendere ceperint {vgl. dazu Isidor 12, 6, 32 und Gll. Salom. hl. 18c der
incunahel). Aranea piscis est qui stimulos in auribus habet cum quibus percutit {vgl. Isi-
dor 12, 6, 18). von der zweiten spalte der seite sind nur die Zeilenanfänge erhalten; ich
setze sie her, indem ich dort kursiv ergänze, ivo deutsche gll. in frage kommen : Anfiuia
q .... I inaquis &....] Aspis gen* s . . . . | e serpens | currens . . . . | Agredula . . . . | Ble-
8US lispa/i^er . . . . | Baccinü ^echin .... Bucula \ sueiga. Boc . . . . ( Bubuculus . . . . | Bubo
uuo .... Biturus \ l i*upido ventilo . . . . | Bibiones 1 . . . . Ballena \ uualara B . . . . | tica
passio .... Calculus \ petra in msica . . , . \ Cartilaga . . . . j Crines miipishar .... Cleffal \
cophina. Ca ... . Calx \ calcaneü .... Cauterium prenn | isarn. Chor . . . . | Capistrü halftra
.... I Cribrü ritra . . . . | Ceruical -polstar . . . . ] Copidui scincha [?].... Coticula | uuecil-
stein .... I Comus timpoum . . . . j Cidonius chntinpoum . . . , | Coquimella . . . . | Canal
hmithus .... Cantabrum \ hunt haz . . . . | Capreolus ....
220
Adkhpota
Ein. 29.
1 Innitatur katruet
2 In caueniis in holirum
3 Idololatria heidaniski
4 In seditionibus in unstillidom
5 In longanimitate in lancmoti
6 luniperum kreozpaum vel khranauuitu
7 Immarcescibilem unsaorentlihan
8 Ingeniiüt raoz vel arsuufteota
9 In obsidione in scaru
10 In struem huufFun
11 Inierunt ingengun
12 In substitutione in gastabidu
13 Institutores ^ stiurrentes
14 lustificare gotten
15 Ingrati undancfolle
16 Interpellat uuegot
17 In velamento in scatauue
18 In melotis in lidrinem kauuatim
19 Inprecatio digi
20 Inga giiih
21 In grabbatis in secchimgom*
ADESPOTA. '
MCXCII
Ft'agmenta SEmmerami deperdita. ^
lustitium uuof
Incommoda ungaforiu
In pellicatu in chepisheiti
Impotem unuualtigan
Inficians caplantanti
In propatulo in offani
Chalybs kruche^
Mutati kauuantin cauuarptin
Machinas cacinipre
Menstruatam manodzitim "^
Mutuo hertomlehan ^
Mediator sonari
Montana percbims
Moestus unrunz^
Mirice^^ uiiormo
Monstra forapauhan
Miscendam zaskenchenne
Minas pfentinc
Minas droa
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
1 MCXCII-MCCII vereinigen gll, die sicher, MCCIII-MCCXVI solche, die mög-
licher weise einer nicht ermittelten schrift angehören ; MCCXVII — MCCXX rühren ans
grammatischen, nach den endungen geordneten glossaren her; MCCXXI — MCCXXIV**
entstammen florilegien, deren bestandteile sich nicht sondern lassen; auch MCCXXVa- —
MCCXXXI V sind nicht einheitlicher natur ; der rest endlich, MCCXXXV— MCCXLIX,
bringt in der hauptsache federproben ^ erhalten durch CSanftls abschrift in seinem
catalog der SEmmeramer hss. ili, 1805. viele dieser gll. sind in biblischen Schriften
nachzuweisen, ohne dass eine bestimmte Ordnung ersichtlich wäre ^ l. Institutoris
* verderbtes ivort. etwa seochtragom ? formell näher läge scechimgom, von scecho
'stragulum' gebildet ^ diese gl. entstammt möglicher loeise dem Hrab. glossar (s. bd. 1,
200, 13). es folgen gll. zu Gregors Homilien und Dialogen (DCLXXVb nachtr. DCLXVIIIb
nachtr.) ^ oder kauuantiu cauuarptiu '^ Graff 6,638 vermutet manodzitun ^ zwei
Worte ^ oder unruuz; l. unruoz, verdeutscht aus ags. unröt? ^" l. Murice?
iMCXCII — MCXCIII
Ja. 191. 192. 193
221
MCXCIII
Codex Oxoniensis Juii. 25. ^
do
1 (182^^) Constanter «aiiastantaii Confuse kimiscto
2 Instantia akaleizzi CoUocare kistaton
3 Institutione inkisezzidu (183^) Fefellit bitrauc
4 Inspiratae salutis ana kiplasanera lieili Insitum uerbum ana kiiinphot uuort
5 Uapor thaum
G Paralyticus lanier petti siubher
7 Fortuitu kipuri
8 Casu gahun
9 Definito kientotemo
10 Naulum feriscaz
11 Exaggerat frumit
12 (183*) Coniuratio piheiz
13 Legitünum ehaltic
14 Cartelluni carrub
15 Redarguit luüdar quidit
16 Moralibus sitilicbem
17 Mucro Suert
18 Examen suana
19 Nequaquam Neo inaltre
20 Aptum kimab
21 Post tergiim indi bab
22 Extremum uzzanandic
23 Conpetens kilimflib
24 Scelus firina
j:o
Inoleuit kiuuon uuas
20 Excerpere irzuigon
27 Statuarium stalo piot
28 Distincte untarmarclibbo
29 Cataracta cell bimilrinnun
Sinceritas lutarnissa
Editio antfristunga
Pertulit firdbulta
Inrituin kimerrit
Pregnans suangar
Arrogans ruamili
Edificatio bezzirunga
Immolat Neibbit
Pene garauuo
Urguebat Notta
Uallatum pibalpot
Preco fora baro
Institutor caufman
lus euua uuizzod
Ualenter megbinigo
Quater quaternionibus militum bor
ringom^ dbeganom
(183*^) Antecessores foralidon
Domesticus bus kisuaso
Conualescebat ^ ubarmegbinoton
Stipendia libNara
Palma flazza
Mererentur kifrebtotin
Inflexibilem unkipoganlibban
Inuestigabilem unarspurilibban
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
fio- 49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
* richtig bemerkt zioar RKögel Beitr. 9, 301 anm. 2, dass ein bedeutender teil dieser
gll. in der Vulgata nacJiiveisbar sei {nur Exaggerat, Redarguit, Moralibus, Conpetens,
Inoleuit, Excei-pere, Inflexibilem, Libeat, Uilescunt, Uniuersaliter, Studeat und Examen
in der von dem deutschen ivorte vorausgesetzten bedeutung lassen sich dorther nicht be-
legen): trotzdem gehörte das stach nicht in den ersten band, da irgend ein princip der
Ordnung sich nicht wahrnehmen lässt und die gll. darum sehr lool einem commentar
oder homilien mit reichlich eingestreuten bibelcitaten entnommen sein können * fio-
ringom] das erste o aus r corr. ^ l. Conualescebant ?
222
Adespota
Ja. 193. — Zs. 3, 382 f. — Tg. 1
1 Conditor ueLiho
2 Extincta arlastiu
3 Extraneus fremider
4 Libeat luste
5 Uilescunt arsma ent
Uniuersaliter allihho
Studeat hili
Penetrare ingan
Aporia suintilod
Diuinatio urteili
23
24
25
26
27
MCXCIV
Codex principimi de Lobkowiiz 434 /". 51^.
6 Distabimus dana staiitü^ Lacioris preit lihhora
7 Perrimiscunt ^ arfurahtent^ Armaria puah scri ni
8 Rubigo rot Expreinunt ardhu hent^
9 Affectate min mot* Exterit far uanit"^
10 Parassitus^ scirnun Disceptare^ ar rah bot
11 Magu^ cauculare Decreü kistatit
12 Mimorum diu uun
28
29
30
31
32
33
13 (36) Asperum unepaner
14 Protoplausto ^ erist kiscaffanemo. man
15 Freniticus uuotenter
16 Profecto^^ zesperi
17 Uerebuntur forhten|tent
18 Conlabimur kashfphemes^^
19 Redimitus karustit
20 Rarum est seltan ist. entiseltcloffo
21 Abrenuntio furisahbumih
22 Molestia suari
MCXCV
Clm. 19410.
Parsimonia spari^^
Occultat midit. tarnit^^
(37) Ficta est lue ki ist
Coneubiuit^* calac
Eradamus Irscapames
Nugaces. inutiles niuuihtman
Postern turistodal
Satrape haupitman
Urgebat peitta
Pro torace prunun
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
^ dana stantü als 1 ^9. pl. praes. ist auffällig ^ l. Pertimiscunt ^ arfurahtent]
das zweite t gestürzt * l. minnot oder minniot ° l. Parasitos? ^ ardhu hent] t
gestürzt ' l. faruahit? ^ l. Disceptate? ^ davor ein unterpunctiertes kreuz
^^ diese und die nächste gl, können biblisch sein: profecto Luc. 11, 20. 48. verebuntur
Luc. 20,13 " Z. kaslifphemes {Graff 6,807) ^^ darnach & abstinentia ^^ darauf
sub dutoribus {l. tutoribus Gal. 4, 2) sub defensoribus ^* l. Concubuit. diese und die
nächsten gll. können biblisch sein : concubuit 2 Beg. 13, 20. Dan. 13, 37. eradamus Jer.
11, 19. nugaces Sap. 2, 16. postem LJxod. 12, 7. 22. Esai. 57, 8. satrapae Judic. 16, 8.
1 Beg, 6, 12. 16. 7, 7. 29, 2. 2 Par, 9, 14. Dan. 3, 3. 94. 6, 2. 4. 6. 7. urgebat 1 Beg.
21, 8. Dan. 3, 22. pro thorace Sap. 5, 19. laguncula Jer. 13, 12. stercus 4 Beg. 9, 37.
Fs. 82, 11. Eccli. 9, 10. Esai. 5, 25. Jer. 9, 22. Malach. 2, 3. 1 Macc. 2, 62. vento ra-
pitur Job 13, 25. fas non est 2 Macc. 12, 14
MCXCIII — MCXCVII
223
Ty. 1,
Tg. 1.
Tg^
1 Laguncula crohc
2 Stercus deisc. fehes
3 Uento mpitur uuinte ir protttin
4 Fas non est nistkarist
5 In ceutro iiiopanentigeinobimile
6 Flauile atunlih
7 Iinpolitis uugapillot. iinkashinten ^
8 Certius cauuisor
9 Agelli*'^ deslantilines
10 Mi nate^ min parn
11 Contumax einstritic. enti frauali
12 Procurat pisorg&
13 Rubigo rot
14 Adulta kiuuahsana
Fera uuild. teor 23
Delatis prunganen 24
Manile lapel 25
Rei sunt fortane sint. edo fursculdit 2G
Anelat f rastot ^ 27
Tergiuersatio ruckiuuanta 28
Censura urteili 29
Anaglifa kipurtit.* entiirhapanaz 30
Orsus est sprah 31
Temeritas paldi. frouuilosi 32
Nutare uuankon 33
Conpendio kaforira^ 34
Anos ringa 35
15 Delfimi merisum^
16 Uorago uuer uo
17 Scilla merimenni''
18 Neophitus niuuiquemo
19 Robor eih
MCXCVI
Clm. 19410 p. 33.
Robor mekin
Suspendite uela ufheui. segala
Feton sterno namon
Orion daz sipun stirni
36
37
38
39
20 A funesto vncbustin^^
21 Radicitvs garalibo
22 Nitela gleimo
MCXCVII^
Clm. 19440 p. 402.
Tenuela casivuazzar
Battudo scotto^^ slekimel|
Alumen peizistein
40
41
42
^ imkashinten] der erste strich des ziveiten n aus ?s corr. ^ diese beiden worte
begegnen in des Hieronymus Vita Malchi {Vallarsi 2, 42) ^ l. fnastot * zu bort?
vgl. aber auch Graff 3, 165 und 268 ^ vielleicht Conpendiosius. darauf Tipice figura-
liter ^ l. DeHini merisuin ' dieselbe gl. in der form Scilla meriraeni begegnet schon
als erstes wort der s. 32 mitten zivischen theol. auseinandersetzungen ^ darauf Ma-
ronis uirgilii ® das stück beginnt Presulis iosui sancti (iosui wahrscheinlich aus ""osiu
r= ooiov entstellt, dann könnte Presulis gl. eines verlornen lemma sein). Archonus (Z. Ar-
chontis) principis. Penesis egenis. Spermologi verbi domiiii. Lays populis. Qui blepis cernis
und schliefst nach Alumen peizistein mit Subudum serenitas post pluvi^am, ivoratif von
anderer hand noch folgt Celindindymis .i. secretis. Neophitum .i. nouellum. Dindiraa my-
steria ^" l. vnchuscin? " scotto übergeschr. die drei letzten gll. in gleicher folge
hd. 2, 734, 45—47
224 Adespota
F. (Z.V. 15, 350)
MCXCVIII 1
Codex monasterii heremitarum 32.
1 Palathis hulisti^ antequam de arboribus cedant 193'' 9
2 cadant folia et flores de arbore pro-
MCXCIX^
Codex Cheltenhamensis 4182.
3 Scandalia calciamenta a sandiceo colore .i. weitin 10
MCC
Codex Oenipontanus 711.
4 Viscus* est quoddam instrumentum in uulgo chlobo nuncupatur pennis illi- 11
5 quo aucupes uolucres capiunt quod gatis 93^ 12
MCCI
Codex Florentinus xvi, 5 f. 123*.
6 Incentiua gigrÖzzida^ Hostorium swirbiP 13
7 Stiria issilla Tirsus tborso 14
8 Spurx ® unsuber Persuasum habeo guuis haben 15
* auf gll. zu den Actis apostolorum, endend mit Circülegentes. eimtes (28, 13), folgen
unmittelbar s. 193» Meo uanici. nom gentis. Sodes. sodalis. Popur filius barginie alieni.
Multrorü id secretorü. Mappaliarü id caule (193^) Celticä phalaricä gallicä sagittä. Nicto
canis uel molosus. Saburra ancora. Megne difficile. Ad fragendü {sie) pane. ad ministeria
celebranda. Tantomorü tantorü morü. Sartor calcator pullus, dann die ohige. das stück
endet 194i> mit luriscsult' .i. csultio. Plebiscitü qd plebe sciente fit. Cirratus comatus. in
Meo uanici steckt vermutlich Mevania, die insel Man {Orosius i § 82 ^. 30. Beda Hist.
eccl. p. 72 Holder. Jordanes p. 7 Kloss): die glL scheinen einer irischen heiligenlegende
a7izugehören, wozu auch der character der lat. ivorte stimmen ivürde ; doch rührt Ad
frangendum panem {glossiert mit ad mysteria celebranda zb. Lipsiensis 106 /. 59^^) wider
uus den Actis 20, 7 her "^ gemeint Paleis {resp. Paleatis) hulisü ? ^ das kleine glos-
sar beginnt mit Armonia est consonantia uocis et modulatio sonorum consona, später fol-
gen sich Hierarcha. Astipulator. Cambage episcopales sunt calige. Scandalia. Mappulati
procedunt .i. mappulatis equis. Induti enim sacris uestibus ad stationem cum papa mini-
stri eins in equis uadunt. ipsosque equos mappulis operiunt. der Vita Gregorii des Jo-
hannes, wie ich anfänglich ivegen Cambage {Lipoman IV, 116^, 8) glaubte, sind die
lüorte nicht entnommen * unmittelbar vorher gehen (93a) Corneli' celsus dix sümü
bonü ee (93^) sapientiä sümü malü dolorem corporis. Duab^ partib; cöpositi sum' scilic&
animo 7 corpe. In psalmo. Obturätes aures suas {Ps. 57, 5) p t purü legendü e. Et pones
eas I cartallo {Deut. 26, 2). Erariü regis {Gen. 47, 14). Corbonan {Matth. 27, 6). Assues-
cens, es folgen Fisc®. Sordescant animo. Quantü emersim*. Satis qsitü e usw, ^ gigröz-
zida] zz aus hh corr. ^ dh. Spurcus oder Spurcmn "^ darauf Centon .i. filtrü
MCXCVIII — MCCIV 225
F. {Zs.li>, 350). — Wess.{Diut.2,S72). — Em. 2G. — Hatt. 1, 423K 3, G01i> = Zs.f.d.ph.
13, 453
1 Copadiuni prato. 1 zeiulriiu' ^ Traiectus stech 9
2 Foetuia fasil Textriiia tünch 10
3 Peligiius chj'^bisiliiich ^ Tarinca sarnagil 11
MCCII 3
Cbn. 22053 f. 84».
4 Pugillareni tauahui Cardus distil 12
5 Eruga huntessatal Scarpeus uuipil 13
G Ascila primissa
MCCIII
Clm. 14804.*
7 Condiscensio ^ arparmiinga IG 9* Curiositas: viriuuizgerni : ^ IG 9^ 14
MCCIV ^
a = Codex SGalli 397 p. 42. h = Codex SGalli 899 p. G4.
8 Morositas gremizzi^ h {) cremizzi® a Morosus gremiz^ h {) cramiz^ a 15
^ zendrinc] z aus h corr. darauf Verbi gratia exempli causa. Supersticio inanis ob-
seruatio. Anima est triplicis nature. ratio, intellectus. memoria ^ darauf Pantechtes.
uolumen in quo uetus et nouimi testamentum continetur. Promocundus .i. cellerarius
^ die reihenfolge der gll. ist: Haustum. Gomor, Haurit. Ortus est, Pocior. Pugillarem.
Quidam. Quempiam. Kubigo. Kumusculus. Remeantes. Rubrum. Eruga his Scarpeus
* hl. 169 scheinen die unten auf seite a beginnenden und auf seite b sich fort-
setzenden gll. Depreciant. Occurrentium. Delinitos. Abdicatis. Abducunt. Experimento.
Operosa. Accurate. Dissertent. Falerata. Fucate. Propulset. Accurate. Abdictatis. Fauent.
Emergere. Confitiunt. Delata. Curiositas. Cestus. lUices. Effeminat. Cedet. Admittit.
Lenocinantibus früher geschrieben zu sein als die von anderer hand herrührenden oben
auf seite a: Anios (oder Arnos'!) commaticus preuis est. succintus in loquendo. Archiman-
driti. Condiscensio. Experiendo. Emergere. :: fauent. A^diceret. Disterminant. Offi-
ciunt. Per excessum. Deliberat usiv. ^ Condiscensio] vom ersten o an auf rasur
• es scheint -germi (g über ausgewischtem ?c ?s) gestanden zu haben ' in einer reihe
von worterldärungen, die nicht mehr zu den in a p. 40 vorangehenden Fidgentiusgll.
gehören: Accepto fero. Assen tator. Capedo. Morositas. Morosus. Pegma. Fetiale ius.
Sealmus. Aspita ruina. Aporia. Pruma eruditio artium. Ringitur. Conducunt. Locant.
Cordate. Benemoratus. Ferumen dehctum peccatum. Ceroma luctatio. Cariotas dactilos.
Pori. Acinacem. Adnigrati subacti prostrati. Cicures. Indolentia ingeniositas. In logismis
in cogitationibus. Hispices tribula. Exoletorum. Extispici. Imbuli {mit ImbuH. porticus
schliefst h die s. 64; das iveitere fehlt dieser hs.). Sebura. Serum, ^^ixtum. zioei die-
ser gll. stammen ziveifellos aus dem LXIX brief des Hieronymus: exoletorum p. 415, in
Xoyio/ioTg id est in cogitationibus ^.417; Aspita ruina begegnet auch in den so genannten
Glossae Isidori vii, 447^ Arevalus. CGL 5, 590, 12 * übergeschr. b * von and,
hand a
Althochdeutsche glossen IV. 15
22G A DESPOT A
Hatt.3,cm^z=Zs. f.d.jjh. 13,453. — Bihl.{IIait.\,2i2). — Bihl^.{HattA,2ru). —
Bibl.9. {I{att.l,22r))
1 Conducuiit mi&aiit a niietaiit b Sebum unslit a 10
2 Locant farnii&ant a farmietant b Serum ^ chaseuuazzar a 11
MCCV
Codex Cassellanus Astr. fol. 2 f. 9^.
3 Birrus ^ i. f. lodo Uerunca^ .i. f. uuarza 12
4 Karradria .i. l^racra
MCCVI '
a = Codex SOalli 299 p. 24. b ^=z Codex monasterii heremitarum 131.
5 Cripta est quod theotisce chruft dicitur Calces est quod in theotisca lingua di- 13
6 a6 211 citur chalc (chalch i) afe 211. 212 14
MCCVII
Clm. 6028 f. 49t>. ^
7 Tuedula^ snephe
MCCVIII
Codex SGalli 295.
8 Enormis.^ sine regula vngiscruofer 65
MCCIX«
Codex SGalli 296 p. 110.
9 Glabra kibilla Peduclus lüs 15
^ nach Serum rasur von s « ^ es gehen voran erJclärungen von hebräischen namen
(Benon. Beniamin. Chusi), dann von Phisica. Ethica. Logica. Dialectica. Catagorie. Isa-
goge. Periermenie. Topica {diese gll. könnten aus Cassiodor De artibus c. 3 stammen),
Medicus. Scötias, es folgen Coniector und Karpos ^ es geht voran Morositas .1. diffi-
cultas. Scalm^ .i. nauis, es folgt Cordate .i. magnifice. granditer. pfecte: diese drei gll. in
gleicher folge auch in der vorigen nr * erklärungen von Catabule. Yppodromvm.
Catacunbas. Cripta. Testula, Catasta. Cioace. Tarsus. Calces. Trocleae. Picenum, in a
unter der Überschrift Item alia. die erklärungen stimmen z. t. mit den Salom. gll.,
significant ist nur die von Catacunbas : ut mihi dictum est proprium nomen loci est apud
romam ^ Worterklärungen von Dactili, Paximates. Copadiü. Colobiu. Leuitonariü.
Scilla. Emporio. Sistartiis. Oposis. Obit*. Sicophäta. Petesü. Tuedula. Columellas {letz-
tere schwerlich aus Hist. eccl. p. 348, da gll. zu diesem werk schon bl. 48^. 49» gestan-
den hatten), die ersten 7 der angeführten worte können den Vitis patrum entstammen
' l. Ficedula "^ unter einer reihe lateinischer resp. griechischer ivörter: Adonay.
Ihesus. Nazareus. MichaheL Gabrihel. Raphahel (bis hierher = Eucherius Instruct. 2, 1).
Phisicam. Aethicam. Logicam. Archimandrita, Archiuis. Controuersia. Superstitio. Apo-
logia. Enormis. Corculum. Affatös. Obsonium. Drama. Yppapanti. Letania usio.
^ unter einer reihe lateinischer Worterklärungen : Emina. Quantotius. Inclitus. Culmine.
Secessus. Scaber. Cymiterium (C rot). Glabra. Xenodochium. Peduclus. Spalangius.
Stromata. Pugil. Parsimonia. Primas. Boia. Lens. Sacrilegus. Sacrilegum
MCCIV — MCCXIV 227
Bibl. 9. {Halt. 1, 225). — Gc. 7. — Rg. G. {Monas Anx. 4, 92). — Zs. 5, 204
1 Boia halstma Lens. lendis iiiz 11
MCCX
Codex Oeniponianus 711 f. 51*.^
2 Birsa hunt ^
MCCXI 3
C/m. 14689 /. 45».
3 Pinnulas flozzuii* Scalpix duzzll 12
4 Spualescat ^ spruizzit Bilanciis scuz ziluii 13
5 Cortinuni unibihane Sylogismus uuahsprahi 14
6 Spassat^ kinisit
MCCXII
Codex Carolsruh. Aug. cxli f. 20^.
7 Cannauus hänaf Mulio stüotare 15
8 Cannauineus hänafiner'^
MCCXIII 8
Codex Wirziburgensis Mp. th. 4^ 60 /". 106*.
9 Locuncula scarbae^ .i. genus auis in paludibus 16
MCCXIV
Codex Bnixellensis 10072 f. 88^
10 Ueredus^^ parefrid Imbrices^^ scentle 17
* zwischen gll. zu den Paulmischen hriefen und solchen zur Genesis stehen erJclä-
rungen von Omousion. Monastic'. Anachoreta. Anathois cast'. Sinodotois ouentibus iü
sinod'. Apotheosis. Nauita aqua .i. sentino. Birsa, Simphonia. Canopica. Spmologos.
Trabea ^ Z. huut ^ zwischen gll. zur Cura pastoralis ihd. 2, 197, 45) und zum
Liber comitis {hd. 1, 803, 15) * darauf Sentina und darüber foetida:::: {rasur von
aqua) ^ l. Squalescat (Äldhelm De laudibus virginum s. 9?). das dann über Anchiliis
stehende turrib oder turrih ist ivol = turribus ^ vgl. Neues archiv 9, 176 '' es
folgt Subterrabis. sub trä abscondes ^ m einer reihe von Worterklärungen unter der
Überschrift De diu*sis noibus: Bria dicitur uas uinarium. inde sobrius. Monoptalmus. Or-
bus. Lunule (diese und die folgenden gll. bis Fascia aus Esai. 3, 18—24). Torques. Pe-
riscebdes. Murenulc. Olfatoriola. luaures. Syndones. Vitte. Teristra. Fascia. Luligo est
genus piscis. Lolicum genus leguminis. Locuncula. Glunis est pars coi^poris equi. Merx.
Epithalamum dicitur Carmen sponsi et sponse. Floraria .i. festa que fiebant cum floribus.
Glaucoma. Opipare. Aqua. lusticium. Peripestastna (l. Peripetasma). Nebulo. Mvrices. das
unbelegte Locuncula ist vielleicht ein misverstandenes Loliguncula Prise. 108, 19, denn
auch die meisten andern worte hinter Fascia lassen sich aus diesem grammatiker be-
legen: Luligo 108, 19. Glunis 160, 11. 169, 11. Merx 164, 10. Floralial76, 11. Glaucuma
200, 12. Opipare 231, 18. Aqua 260, 7. Peripetasma 199, 15. Nebulones 273, 4. 295, 18
• scarbae übergeschr. ^® das glossar beginnt Asbestus. petra infema. Nenie. uani-
tates. Micho. papauer. Ypogea. scrinia. Exenie. oblationes. Stroma. uarium opus ^^ Im-
brices] b aus p corr.
15 •
228 Adespota
Z.S-. 5, 204. — F. (Zs. 1 5, 355). — Oerm. 1 5, 350. — Fr. e. (Zs. f. d. ph. 1 5, 79)
1 Uola -f- ir. ' tenar Larua talemaHca 12
2 Saudis guarance^ Esox. eis salin 13
^. ,.1.^9 Herodius falc 14
3 j^icuB spect. iiide pica aga-^
MCCXV
Codex Florentinus xvi, 5 /l 135^.
4 De conca^ scala Area beti 15
5 Occas felgam*
Clm. MW f. 24b
6 Cassilide^ ,
.i.
i. pursa
Inpostura .i. kitroc*
Serum chasiuazar
16
17
7 Mataxa uuid tt» • lo io
Jbungus .1. suam*" 18
8 Alfita .1. prio Hilta huf^^ 19
9 Sciuile^ et teca .i. uesa Arnoglosa .i. uuegarih maior 20
10 Peripsima .i. agana'^ & cliuua^ Plantago .i. minor uuegarih 21
MCCXVII 12
Clm. 14456.
11 (4*1) Athleta^^ chempho Lixa urschelchi l uilis^* 22
^ franz. garance ^ vgl. ags. agu ^ davor Obsoniorvm neg,Stiationum. Centiun
i
foUes .i. c. numos. Fidelia uas ttici. Capsaces lenticula oli. Odonis uittam odon linum.
o
Tabulas legat .i. cartas matnales. Mutilabo {bis hierher ■= DXLII, s. auch Nyerup Symb.
375) . . . Laureat^ . . . Candida!^ * l. felgan ^ l. Cassidile. voran gehen erUärungen
von Erictonius .1. proprium nomen qui primus carrum fecit {vgl. zh. Fulgentius Myth. 2,
14 p. 689 ed. vStaveren). Chiros. Chirurgicus. Chirogra .i. dolor mauumn; mentogra .i.
putredo digitorum In pedibus * vgl. axvßaXov '' agana] g aus corr. ^ es folgt
cauterium .i. ferrum. Cum quo adsignantur cabaUi ^ es folgt epcridan (?) .i. enmanuale
{gemeint enchiridion, vgl. die form enceridon Gll. Salom. hl. 63* der incunabel) ^^ es
folgt brattica. theoritica. parasitus. Celia ceruisa. Alemnus A. fluuius unde dicuntur ala-
manni {vgl. Gll. Salom. hl. 7^ der incunahel Alemanni vocantur populi iuxta lemanmun
fluuium). Scotta fuit filia pharaonis et fuit meretrix Inde dicuntur scotti. Conpilator. de-
lumbis. Epar ^^ Hilta sonst unhelegt. es folgt Catax. qui dolorem hüte habet, arsiton
{entstellt aus sorites?) .i. silogismus. Collibista .i. nummolarii, darauf die monatsnamen
ägyptisch und lateinisch, endlich von and. hand die beiden Tcräutei'namen ^^ diese
gll. gehören nicht, wie Graff vermeinte, zu Priscian oder Donat, aber auch nicht zu
der Ars des Clemens, der ihr letzter, die verba behandelnder teil (DCXVII^ nachtr.)
entnommen ist. dass eine Ordnung nach den endungen und innerhalb derselben nach
dem der endung vor auf gehenden huchstahen beabsichtigt war, liegt trotz mehrfachen
or
Störungen auf der hand ^' es geht voran pr&a posteria pars nauis, es folgt agonith&a
qui pree lucta ^* es folgt tragoedia ludus antiquus. celicola Celeste uitä ducens. craiu-
gena de greca natus. arbit iudex
J
MCCXIV — MCCXVII
229
P)\ e. (Zs. f. d. ph. 15, 79. 80. 81)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
U
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
Scaber scaberi ^
Fribulus rito^
Giluus dusin sicut equus
Pannus lahan
Fraxinus asc
Alnus elira
Laurus lorboii
Cornus cornul
Sagma soü l satul
Migma spriu
Proplema ^ phaga *
(4:*^) Celeuma mermin
Toreuma clrasli
Toregma dratazuaz
Stigma anamali uuntun^
Cocliare lefil l iiermis®
Crabro hurniz
Caupo uiünzuril
Chilo lancbecho
Burdo saumaro
Uespello uuef sa '^
Urido hizza^
Conpago gauuagida®
Propago phrofa
Gummi harz
(4^^) CeruicaU^ hirnibolla
Tibicen^^ phifari
Fidicen suegalari
Comicen hornblaso ^"^
Stamen uuarf
Subtimen uuefal
31
Fragmen bruchili
32
Uimen gerta
33
Rien lentibrato ^^
34
Agon strit
35
Ficon socschoh
36
Artimon segal^*
37
Lar suasduä l ignis
38
lubar schimo
39
(4'*^) Lucar rohhus
40
Far spelza
41
Crater gellida
42
Papauer mago
43
Ruder gamuUi^^
44
Sitas^^ gilegeni
45
Artatus gaduiner ^'^
46
Eluuies huzfluxus^^
47
Glos scoub^^
48
Pulf2o brio
49
Tuber er^suam
50
(5*^) Fuligo roaz
51
Mulio marahschalc
52
Murio narro
53
Bipennis^^ bihal
54
Cespes uuaso
55
Olor elbiz
56
Penus chellari
57
Labes lues suth l quicquid nocet
58
Lens dis niz
59
Lens tis linsi^^
60
^ es folgt uafer calidus {sie) ' hier liegt ein fehler vor ' pplema] p in b corr.
* l. phraga ^ es folgt emblema abundantia. scema figura. stemma Corona, para-
digma exemplü ' mit Cochlea zusammengebracht, es folgt spado castratus ' es folgt
margo finis * hizza] das erste z undeutlich ® gauuagida] au auf rasur ^" es
geht voran allec genus piscis, es folgt mugil qui mugit " tibicen] vor c ansatz
eines hoch gehenden huchstaben ^"^ es folgt flamen sacerdos. omen salus *' es
folgt Hen spien ^* es folgt phiton serpens ^^ es folgt teres rotundus. deses sine
sensu ^^ l. Situs ^"^ l. gaduunginer oder (was Piper herausliest) gaduhter. es folgt
arcitus separatio, rictus sonus lupoB. luxus suphabundantia. ambio circüeo. almities
scitas ^* lat. und deutsch gemischt, l. huzfluz. darauf ingluuies cupiditas ^' es folgt
tabo corruptio "^^ l. Puls ^^ bipennis] das erste i aus corr. ^^ es folgt scrops
fouea
230
Adespota
Pr. c. (Z.S. f. d. ph. 15, 80. 81). — VP. 4.
1 Fascis hurdi^
2 Crus bein^
3 (5*^^) Torax ^ brunnaroch
4 Philax kazza*
5 Remex ferari nauto^
6 Sorex mus^
7 Rumex brama rumicis
8 Ceruix hals
9 Fmtex studa
10 Essox laas ille piscis'^
11 Atrox seuerus grlmer^
12 (5^^) Preceps framhalder
13 Forceps zanga^
14 Municeps gibiir. ciiüs^^
15 Colus rocco
16 Panus spolo
Ductus leiti
Siren mermin^^
Parasi : taster stiofFat
Capeila geiz
Uligo sprang
Cudo anaboz
Suber houarohter^^
Equor meri^^
(5^^) Uarix uuern in boue^*
Stelio mol^5
Uitricus stioffater
Carex sahar
Filix uarn^®
Glis gliris mus mihilo
Glis sis derbÖm holm
Glis tis glimo^"^ der uurm
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
17 Sequipeda^^ folgari
18 Agoniteta ch..npho^^ uuichaft
19 Proreta stiuro
MCCXVIII
Codex Turicensis Rhenov. 99^ p. 103.
Nauta ferio^^
Terrigena lant . .
Urtica nezela
21
36
37
38
^ darauf spe-
* es folgt
^ es folgt agilis uelox. inermis sine armis. honos honor. arbos arbor
cus spelunca. ligus nom patri^. aiax ppriü nom ' torax] o aus r corr.
edax qui multü pote edere. pcax psuptiosus. sagax acutus, uiuax uelox. contumax resi-
stens. loquax multü loquens ^ l. nauta ^ kan7t auch lat. sein "^ l. lahs. es folgt
allabrox ursus ^ darauf uolux (u aus ? 1 radiert) ppriü noin. poUux deus. aruns ppriü
noin. celebs uirgo ® es folgt manceps qui manu capit~ ^° darauf iners sine arte, ca-
lips ferrum. excors sine corde. arcubus arcus " es folgt aceste {sie) mer&rix ^^ hier
liegt wider ein fehler vor {für Gibber?) ^^ darauf teres rotundus {vgl. oben 229
anm. 15) ^* boue] e aus corr. ? es folgt scrops fossa {vgl. oben 229 amn. 22) ^^ so-
dann ador genus frumti. latex fons. ilex arboris noin ^^ darauf celox nauis ^^ gljnio]
j auf rasur ^^ davor hypocrite {sie). Simulator | exorcista coniurator ] adl&a uassus . . .
lis ^^ l. chempho ^" dann satrapa mit erloschener gl. "^^ diese gl. von and. hand.
l. etwa lantpuant. die ivorte sind sämmtlich masculina auf -a und stehen in der ersten
spalte der seite; die zweite spalte gibt, stark abgescheuert, beispiele für masculina, femi-
nina, neutra auf -a, an deren schluss von grober und grofser hand Urtica nezela ge-
setzt ist. unten auf s. 103 einspaltig ypocrita. qid e? oratio e. que pars orationis e?
nom e usiv., und auf s. 104 sp. 1 {sp^ 2 leer) declination von hie exorcista, hoc pascha,
hie et hec collega
MCCXVII — MCCXX
231
Zs. 5, 198. 14, 192
1 Emorroidi ^ warza
MCCXIX
Codex Lugduncyisis Voss. lat. 4® 51 /". 1G3*.
Collirida dunnebrot*
2 Esseda silo Frigidaria sulza
3 Eruca grasauuorm Lexiua seifa^
4 Muflula fustiling^ Limbns soum
5 Carmula^ urlouge Cappa chappa^
6 Ago ih tvne
7 Defluo ih zeflivze
8 Perspic^o ih sihe
9 Aggo ih tvn
10 Abigo ih hintribe
11 Admio ih benim
12 Cado ih valle
13 Cupio ih gere
14 Constituo ih sezze
15 Congero ih sampnge
16 Comprimo ih verdruche
17 Deicio ih hinwirf e
MCCXX
Cgfn. 187.
Disiungo ih zefvre
Erigo ih vfriht
Expromo ih fvrpringe
Abdo ih pirge
Arcesso ih twinge
Auffugio ih flevhe
Cedo ih twiche"^
Fugio fleivche
Cludo^ ih spil
Conduco ih miete
Diludo ih betrivge
Dispergo ih zesprege
Detego ih enteche
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
* auch hier liegt eine Ordnung nach endungen vor. es gehen voran Agonitheta secu-
laris miles. Exorcista adiurator demoniorum. Lanista carnifex. Straton (7. Stratiota) gr.
miles. Satrapa princens (Z. princeps). Sophista callide loquens. Simmista consecretalis. Ab-
sida manica temph. Coenodoxia uana gloria. l. Emorroida ^ es folgt Manubi^ exuuie
' kursives ergänzt * es folgt Cataracta fenestra c^li. Clepsedra secretus locus in
quaque domo ^ seifa sehr zweifelhaft, es folgt Monogamus (von and. hand unter-
strichen und darüher Nichodemus) qui una uxore contentus est. Bigamus qui duas uxores
habet | alteram post uxorem def unctam. Trigamus tres. C sage . . | bi domus. Carnifi-
cina. locus quo carnifices camem mactant 1 Fumulus. forma cloac^. Lauina uestimentum
longum sine manicis ] Mandragora, herba radicem in similitudinem hominis habens j Ca-
strimargia gula. Cleptes gr. für lat. Inde chpeus quod [ sub eo miles furatur uitam suam
(dieselbe erklärung im Lucan der hs. hl. 6* am rande zu 1, 242; vgl. auch Gramm,
lat. Suppl. 288, 12) Paraice (? gemeint Sarcile?) l lodex | Bracile cingulum quod
bracis induitur ® darauf .... capella q I • • g^ cappä sei martini
{wol nach Codex Vatic. Reg. 1701 /. 2*2.3 zu ergänzen zu ex qua capellani sunt uocati
qui primum sub pippinione rege cappam sancti martini contra sarracenos portauerunt) |
(letzte eingeritzte zeile der seite) \ | | ' Z. entwiche
• l. Cludo: denn es liegen 7 reihen von verhen vor, welche mit dlleiniger ausnahmt-
von PerspiciQ z. 8 nie über den buchstaben F hinausgehen
232
Adebpota
If. 383
1 ICxisto ih ston
2 Addo zvtvn
3 Accer.so ih lad®
4 Ciido ih pliyve
5 Conecto ih samflihte
6 Conficio ih sammach
7 Destruo ih zefvre
8 Depello ih hintribc
9 DifFundo ihne gevze^
10 Fodio ih grabe
11 Abicio ih hinwirf
12 Abnuo ih v^wid^r
13 Assero ih sage
14 Diffido ih mistrvwe
Diffundo ihze clevbe
Eligo ih wele
Admitto ih zvlaze
Corripio ih refese
Dissero ih sage
Dependo ih wige
Elido ih vzstoze
Fatisco ih zegene
Adicio zvwirfe
Afficio ih mv
Affligo ih mv
Cerno ih sihe
Compiii,(/o ih sampringe
Excucio ih abschvte
10
17
18
19
20
21
22
23
24
25
2ö
27
28
29
MCCXXIr=DCCV2
Codex Lugdunensis Voss. lat. 8^ 15.
15 (23^) Caduceatores dicuntur legati pa- eis. quod sunt grizuuartun
30
^ l. ih zegevze ^ diese gll. befinden sich im context einer grofsen Sammlung von
excerpten, welche Ademar von Chabannais hl. 22^—29* sehr unsorgfältig und fehlerhaft
eingetragen hat und deren princip und quelle mir nicht deutlich geivorden ist. man er-
kennt freilich, dass den grundstock auszüge aus den Persius- und Juvenalscholien des
sog. Cornutus bilden, aber da die letzteren nur zum kleinsten teil veröffentlicht, auch
mehrere der programme, in denen das geschehen, mir nicht zugänglich sind, überdies
die folge ganz willkürlich springt, endlich auch stücke aus Priscian und Prudentius
aufgenommen scheinen, so kam ich zu einem reinlichen resultat nicht, das stück beginnt
bl. 22b nach der Überschrift Haec quicumque legis diuersaque verbula capis Quae pascunt
animum si uis intendere sensum mit einer auseinandersetzung über Philosophia, 2velche
genauer als zu Isidor 2, 24, 1 — 8 zu dem eingang der Ars des Clemens in der Bam-
berger hs. M. V. 18 stimmt, es folgt nach einem absatzstrich {solcher striche hat sich
Ademar in seinen Isidorexcerpten bl. 115^ derselben hs. regelmäfsig bei beginn eines
neuen capitels der vorläge bedient) Quatuor genera sunt accidencium. primum quod nee
accidit nee recedit. ut lux in sole. uirtus in anima. secundum quod accidit. et recedit. ut
sacietas. et ebrietas; Tercium. quod recedit. et non accidit. ut iuuentus. et adolescentia ;
Quartum quod accedit. et recedit. ut canicies. et senectus; fast ivörtlich finde ich diese
notiz wider am rande von bl. 5* der eben genannten Bamberger hs. dann, loider nach
absatzstrich, über Oratio, welche vierfach in Imperatiua, Optatiua, Interrogatiua, Uoca-
tiua geteilt wird, wozu noch als fünfte gattung die Enuntiatiua trete, es folgt mit be-
ziehung auf Persius S, 56, den auch Isidor 1, 3, 7 citiert, ohne absatzzeichen 23» Nota
humanam uitam in modum Y littere diuisum esse, quia priora {sie) aetas incerta s est eo
quod nee se ad uitia nee ad uirtutem se {sie) flectit. biuium autem littere a iuuentute in-
cipere. quia aut uicia. aut uirtutem sequitur. Sapere est de corde. irasci de feile, amare
MCCXX — MCCXXI 233
If. 382. 383
1 Cadiiceiinia dicitur uunsehiligarta senex. i(t capulo uicinus hoc est 3
2 Capuluni dicitur belza. iiule capularis morti 4
de iecore. risus de splene (scholl zu Persius 1, 11). Et sunt tria genera sannarum. id
risoriim. aiit manu significare ciconiam aut auriculas asini, aut lingua sicientis canis
{scholl, zu Persius 1, 60). Sanna autem dicitur os distortum cum uultu. inde sanniones
dicti simt qui rectum uiütiun non habeut {scholl, zu Persius l, 61). Tirocinio .i. in
primo tempore {woher?). Cachinno nomen est et uerbum. et ita declinatur. hie cachinno.
huius cachinnonis ut leno. lenonis. In uerbo cachinno. cachinnas. risus est cum uoce
(scholl, zu Persius 1, 12). nun aber folgt fremdes, zum teil glL, die aus der Vulgata
stammen können: erklärungen von Aulicos. luuenculam. Caduceatores und Caduceuma
(s. oben den text). Enorme. Fultio. Defosse. Indohs. Euangehzauit. Disticon, darauf
nach absatzzeichen Tria genera sunt dicendi. hum, Emarcui. Quia neu. certe (es ist also von
der erklärung der Tria genera nur der anfang, humile, vgl. Isidor 2, 17, 1, vermerkt),
weiter erklärungen von Apostatrices. Asilum. Capulum (s. oben den text). Neotericos,
sodann Tres enim curie primo rome fuerunt atentes antotacio (sie) rege sabinoiTim qui
fuit socer romuli. Samnes. a romulo qui romam condidit^ Nuceres a micisrome (sie) qui
romulo auxilium dedit (scholl, zu Persius 1, 20). PoHdamas .i. multinuba. et ita potest
dici mulier que multis nupsit (Persius 1, 4). Ceues .i. nugaris ceuere proprie est clune
agita (sie) et crissare. ceueres moUes et obscenos et clunium motus significat et facit ceueo
ciues (vgl. scholl, zu Persius 1, 87). Rumino (s. oben den text). Plasma potio est que
bene sonantem uocem facit quam poete bibebant cum hbros suos edere uoluerunt (Persius
1, 17). Examussim (s. oben den text). Apricus locus .i. calidus. inde aprici senes sole
gaudentes (Persius 5, 179). Elegidia cannina .i. miserabilia (Persius 1, 51). darauf ab-
Satzzeichen und Quatuor. genera uiarum sunt usw., erklärungen von Cauillator. Stroma-
theum. Gimnus, ivider absatzzeichen und erklärung von Theatrum. Amphiteatrum. Or-
chestra. die letztere lautet Orchestra dicitur locus separatus in scena. in quo erant sena-
tores. et principes. et aliquando pro nobilibus ponitur. Ut iuuenalis. Similemque uidebis.
orchestram et populum und stimmt zu den scholl, zu Juvenal 3, 178 (Jahn p. cxxi).
auf erklärungen von Armarium und Armsentarium folgt nach absatzzeichen Sex modos
somniorum sunt usiv., daym, ivider nach absatzzeichen, Tria genera sunt eunuchorum.
sunt eunuchi qui se propter regna celorum castrauerunt .i* qui omni uoluptati se abre-
nunciauerunt. Sunt eunuchi ab omnibus (sie). Sunt ob delicias matronum (sie) facti,
ne in adulterio deprehendi potuissent. quando cum seruis libidinabantur. et ut dicunt est
naturale genus eunuchorum qui ab utero matris naturaliter eunuchi existunt: das stimmt
durchaus zu dem scholion zu Juv. 8, 366, das WHöhler Kenzinger programm 1889 s. 14
mitteilt, aus dem folgenden hebe ich nur noch 2 signißcante Übereinstimmungen mit den
Cor nutus scholl, hervor: 24» Exodium est inicium cantilene. hinc exodiarii dicuntur qui
inchoant primi canere (scholl, zu Juv. 6, 71 Philol. 53, 508) und Aput antiquos mos fuit.
ut Caritas in quibus carmina scribebantur cedrino oleo ungerentur. aut ligno ligabantur. ut
diucius durescerent quia ferunt tineam grauiter hoc genus ungenti egre (sie) ferre. Unde
persius. Et cedro ligna locutus (scholl, zu Persius 1, 42). bl. 24b folgt eine neue Über-
schrift Scire potest multis que sit distancia uerbis. Exercens animum temptet qui que-
rere tantum, welche eine lange reihe von differenzen einleitet (Uesper, uespere, uesperum.
Uterus, aluus, uenter, aqualiculus, Nimbus, limbus (5. oben den text).. Epichedion, epita-
fion, cenotafion usiv). dass auch sie, mindestens zu einem teil, den scholien entnommen
sind, eriveist 25^ Rudis uocatur uirga. quam cessantes a gladiatura. post. LX. Annos acci-
piebant. et est tantum feminini generis. quando significat nouum. est omnis generis. hie.
et hec nidis. et hoc rüde, rüder uero ruderis. et haec rudera. neutrius generis est. signi-
234 Adebpota
If. 382. 383. 384. 385
1 Runiino iüirucho (27*) Resina est hart zuch {Juv. 8, 114 16
2 Exanm'sim .i. rcgulariter. cxamussis est resinata) 17
3 regula fabrorum quod nos dicimus (27^) Boletus .i. fungus. \ tube.^ quod 18
4 ricstar^ et maser dicitur (Juv. 5, 147) 19
5 (24^) Agaso dicitur. magister equorum. Bufo dicitur ucha 20
(3 Hippius stutari Serra .i. saga inde serrula 21
7 Amissarius ranno (28*) Chirurgus^ crafo dicitur 22
8 Nimbus est diuina nubis. linibus est Lippus dicitur plehenouger [Juv. 10, 23
9 extrema pars uestis que instita dicitur 130) 24
10 nestila Liscus surouger (Juv. 10, 158 luscum) 25
11 (26^) Malleus hamer Bacce dicuntur uincula. \ gemme .i. 26
12 Taxus arbor est quam uulgo iuunt alspougd. * baga ferrum. quo capta 27
13 uocant mancipia stringuntur 28
14 (26^) Caupo priuino (Juv. 6, 591 cau-
15 pone)
fieat cementa .i. ruinas et sordes maceriarum im vergleich mit dem scholion zu Juv. 6,
113 Philol. 53, 510, oder ebenda Phantasma et phasma idem est, sed phantasma aliquando
uera est. phasma semper dubia, et phasma potest dici quod unus cythara canit. Alter
uoce eum simulat im zusammenhält mit dem scholion zu Juv. 8, 186 hei IvGigch Appa-
ratus criticus ad Juvenalem 1849 p. 29 f. 26^ erklärungen von metall- und von baum-
namen (Aurum. Argentum usio. Fagus et aesculus. Platanus usiv.), darauf ivider scho-
llen zu Juvenal und Persius, vgl. zb. 26^ Erga grece opera. inde ergastulum operis Sta-
dium, hinc sinergus cooperator mit dem Juvenalscholion 6, 151 bei Höhler aao. s. 13.
unmittelbar hinter diesem lemma folgen aber deutungen von Legatarius. Questor. Ante-
lucanus. Primipilus .i. antesignanus. Libertus und libertini. Saticulus, Faber .i. follinus.
Fabrateria, loelche in derselben reihe bei Priscian 74, 24. 75, 5. 76, 20. 21. 24. 78, 2. 24.
81, 5 begegnen, dann Juvenalscholien, vgl. 26^ Romulus cum uellet urbem aedificare et
paucos haberet socios. fecit asilum .i. templum refugii ad quod ciun rei confugerent, so-
ciabat eos. et cum eis romam condidit mit vGigch s. 35 zu Juv. 8, 273, Popina .i. culina.
dicta ab eo quod est pina .i. fames. quia fugabatur omnis fames mit vGigch s. 28 zu
Juv. 8, 158, Sandapila dicitur feretrum in quo efferuntur plebeiorum cadauera mit vGigch
s. 29 zu Juv. 8, 175. gleich darauf aber scheinen worte aus Prudentius ausgehoben : vgl.
27a Martir .i. testis (P. Vinc. 1). Cespes dicitur terra cum erba (50). Delubra dicuntur
templa (73). Gregalis plebs est rustica (391). Carectum locus est ubi caricos (sie) nascun-
tur (396). Cesaraugusta ciuitas hispanie (P. Caesaraugust.), dann wider Juvenalgll,, vgl.
zb. 27a Balteus proprie cingulum. luuenalis. ut sit neutrius generis posuit notat (?) plu-
ralis. Quociens rumoribus ulciscuntur. baltea cum uirgilius. generis masculini protulisset.
Latoque circumplectitur. auro. balteus mit scholl, zu 9, 112 bei CHosius Apparatus cri-
ticus ad Juvenalem 1888 p. 99. besonders significant 28'* Stomachatius. indignatus:
scholl, zu 6, 185 raucidius indignatius stomachatius Philol. 53, 513. mit Elenchos .i.
gemmas usiv. (6, 459) bl. 28^ hören aber die nachweisbaren beziehungen zu Juvenal und
Persius völlig auf ^ l. ricstab ^ Z. tuber ' davor Pleurisis uerdo. 1 dolor lateris.
nam grece pleora dicitur: gemeint ist uredo * l. alspouga
MCCXXI — MCC^XXII
Germ. 19, 435
235
1 (84^) Tanacetuni reiuan^
2 Us'quianuim pilse
3 Bastinaca iiiorhc
4 0 louis bai-b|^ huswrzo^
5 Herba mercurialis striph*
6 (84b) Carie Gerwe
7 Amui'ca. fex olei hephe
8 (89») Tricordum giga*
9 Exacordum harpha
10 Scalprum scabisaii ^
11 Papii'us biniza*
12 (90*) Concambium wessel
13 Bracium malz
MCCXXII
Clm. 17142.
Rafanuni merretihc ^
Appiuni ephic'^
Cepe ciphol
Porrvm sectiuum dicitur snitiloch*
Serpillum chonola ®
Sarminia cheruiP
Marubium saluia^
Menta minz^*^
Isopum Isp^^^
0 Pepo^^ erdaphl
0 Urtica ^^ nezzel
Cucurbita churbiz
Saliunca saleh
14 (91*) Pila autem quatuor modis intelli- (109*) Lens lendis nizzi. lens. tis,
15 gitur. primum doz ^ quo os captiuo- mero linsi ^
16 rum concluditur. secundum dicitur (109^) Hie canalis nusc^®
17 pal. quo utuntur mulieres in ludo. Hec papimo^^ pinice^^
18 Tertium stamph. quo conteritur mi- Hec scirpea cenel^^
19 lium. Quartum mensa sosiorum. in (110^) () Cupa^* potege
20 quo reponebantur libri uenales '' ( ) Emissoriuni zapfe
21 (100*) Spadones scirz linge dicuntur (111^) Aquileia .i. agileia^^
22 surculi arboiTim steriles
23 (100^) Lupati champrittil
24 (101*) Hie clauus. ui. hec claua.
25 clauata uestis borte ''
26 (103*) Castor piber
27 Fiber oter
28 0 Ericius^ igil
29 (107*) Alliuni clofloch*^
0 Nux corili^^ hasil
(119*) Caluicies chalue^'^
ue. Perpendiculum t pintile. 1 niuschelo
pellibus ^^
Manubriuni halb^^
Luxatus est erlen chet^*^
(119^) Formula leist
Argentina strazpurh
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
nu- 43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
1« in 53
54
55
56
57
58
^ l. reluan ^ l. barba; die (jl. vom glossator mit Verweisung hinter bastinaca am
rande nachgetragen ^ huswrze] e teihveise abgeschnitten * vom Schreiber des textes
übergeschr. ^ scabisan] b aus p corr. " l. cloz ' sämmtliche gll. im context. vgl.
bd. 3, 693 anm. 15 * vom glossator ' im context ^^ vom textschreiber über-
geschr.
vom glossator
l. papirio
'' = zeinili
^* diese und die nächste
randgl. vom glossator, ohne bezug auf den text ^^ im context ^ ^" vom glossator
oben am rande; corili] r mit rasur aus 1 ^' V07n Schreiber des textes übergeschr.
^' l. nuschele, vgl. bd. 3, 174, 20 ^* vom Schreiber des textes übergeschr. ; halb] 1 aus
b radiert; Situla, uma davor ist natürlich lat.
236
Adespota
Ho ff mann AM. gll. 2() ff
MCCXXIII
Codex Bonnensis 218.
haloftra [mclxxxv]
hundaz. hoc et far-
sonat .i. cliun
1 (56'>) Capifitrum
2 Tinnia .i. scurf
3 Plic furfur. ris
4 rago. et Cantabrum
5 I mclxxxv)
6 (57^) Impetigo, et Prurigo, unum sunt
7 .1. iugitho
8 Pus .i. eiter. inde purulentus. hec pu-
9 stula .i. iTif^
10 Ependiten .i. melota. quod et lebiton.
11 dicitur ,i. lachan
12 Bracos. g. 1 guttur. Lide braiicia .kio. ^
13 [mclxxxv]
14 (57'^) Hoc Analogium. et hoc Pluteuni.
15 et hie Ambon. amboni^. unum sunt
16 .i. lector [mclxxxv]
17 (58*) lusquiamum .i. bilisa herba
18 Pista^ .i. deik [mclxxxv]
19 Intinctum .i. tinta
20 Trochlela* .i. winda
21 Hoc Repagulum. & pluralis hec Repa-
22 gula. et hie Pessulus. et pluralis hü
23 pessuli. unum sunt .i. splinza*'^
24 A uergendo. hoc Vergulum .i. wiruil
25 Infundibulum .i. Trehtere [mclxxxv]
26 Luscina. et acredula. unum. est .i. le-
27 vverca
(bH^) Cepe .i. loch^
Ceruifolium .i. keruila [mclxxxv]
Runcina .i. Nuil
Castratura .i. Nua
Plana .i. scaua
Terebrum .i. Neueger. Inde Terebro.
28
29
30
31
32
33
bras .i. boro 34
Amma .i. agenga. dicitur ab amando 35
quod lactantes amat "^ 36
(61**) Oesdrum .i. attacus humbiP 37
Coturnix felthuon^ grece. hortigomatra 38
hebraice. perdix latine [mclxxxv] 39
Cambio weshlon. ^ campsi. cambire. Inde 40
Cambium vueshsal [mclxxxv Con- 41
cambium] 42
(62») Dilator fristare.^ qui differt ad 43
proferendum 44
luridicus esago ^ .i. legis peritus 45
[mclxxxv] 46
CoUudium spiF .i. ludus [mclxxxv] 47
Commonitorium .i. inbot^ .i. indiculum. 48
1 breuiculum [mclxxxv] 49
Arcuum carrum^^ .i. gardsanc [mclxxxv] 50
Astula. diminutiuum Astella .i. span 51
Patella .i. frixorium panna^ [mclxxxv] 52
Arrabona .i. harrunga^^ 53
Siligo. siliginis .i. roggo 54
^ es folfjt Transtra .i. tabule ubi remiges sedent; aber das über Transtra stehende
ziga. g. ist nicht deutsch, sondern ■=. t,vya. "- .kio. libergeschr. ^ l. Pasta; derselbe
fehler auch bd. 3, 285, 57. 292, 34 und oben 172, 8 * l. Trochlea Hoffmann ^ splinte
Mnd. tob. 4, 334 ^ .i. loch scheint von anderer hand am zeilenschluss zugefügt, die-
ser gl. voran geht eine bemerkung über Olympiaden und olympische spiele, dann Siser.
df garü. qd e gen^ frigidarii. s, iheronim" gen* piginti die esse, der vers Tc podex carm
extulit horridulü, der aus den gedichten des Mico (MG Foetae lat. 3, 362, 14) stammt,
hoc fascinü, & hie penis. 7 ueretrü unü st, Tetrico, Horripulatio '^ es liegt verivechs-
lung mit Lamia {und laniare) vor, vgl. bd. 1, 617, 35 ^ die deutschen ivorte übergeschr.
* die deutschen worte übergeschr.
stelle) arcuum Carmen stammen
aus lat. arra
^" wird aus 2 Beg. 1, 18 (s. Vercellone zur
Schmeller V, 1146 harung 'das darangeld', gebildet
MCCXXIII MCCXXIV^
237
Hoffmann Ahd. gll. 20 ff. — Mones Änz. 7, C02. — .S^^ {Altd. hll. 1, 351)
1 (62^>) Clitella .i. zasca
2 Pilleum. Iiule pilleoliim huod [mclxxxv]
3 Cauerna hol
4 AUiuni cnufloch
5 AUux. lücis meista ze a^
6 Rubrica riga^
7 All#go. id est (G3«) affirnio .i. fasto-
8 gisago [mclxxxv]
9 Abl^go intsägo [mclxxxv]
10 Ai'pentum. 1 arpenna manuwerc^
11 [mclxxxv]
Obpignero furs6itzo [mclxxxv] 22
Loaficuö. et picus. unum sunt .i. speht 23
(.\irotico * g. \ arterie .i. herzatliamn ^ 24
Hie formeus. huius formei^ .i. uuethil 25
[mclxxxv] 2G
Bedulla .i. birca"^ 27
Cariosa vurmaziga^ 28
Limes, limitis marcstein ^ [mclxxxv] 29
Limes, liminis turpi 1^ 30
MCCXXIV^
a r= Codex Zwettlensis 49. b = Codex Linciensis Co. vii. 7.
12 Trapezita ^0 „lune a 292^2 h 324^ [h] Hie ticio praut a 293^^ h 320^
13 Pila mensa rotunda sosiorum qua repo-
nebant libros l pila pal qua utuntur
14
15 muliercule tempore ludi. Pila chloz
16 qua OS cauorum opilatur^^ a 292*^^
17 h 325«
18 Ferculum. l gisidile^^ (gesidile^^ h) ubi
19 ferculum sumitur a 292^2 h 326^
20 Connexe fluder^^ a 292^2 ö 326« [h\
31
Subpara lesa a 293«^ h 326^^ 32
Accipe cautionem tuam^* .i. tlcta^^ 33
(tincta^^ h) a 293^2 h 328« {Luc. 34
16, 6) 35
Atramentarium ticti horö^^ a 293^^ 36
tincti oron^ß ö 328* 37
Quiris spicoli stanga^"^ a 293^2 gpidio. 38
stäga^"^ ^? 328« 39
MCCXXIVbis
Codex olim Argentoratensis A 157.
21 (3«) Luxo^^ ich irlencho as. aui. uer- bum
40
^ meista ze a {zwischen e und a scheint' hein h gestanden zu haben) übergeschr.
^ riga übergeschr. ^ manuwerc] c sieht, loie oft, einem o gleich * = xagcoiiöeg
^ darauf beginnt mit Abstrusus .i. inclusus eine andere hand ^ h. mei hs. vgl.
bd. 2, 710, 17 ' darauf hebt mit Pälor. pälaris loider eine andere hand an ^ vurm-
a
aziga] über ur scheint rasur ^ marcstein und turpi 1 übergeschr. ^" tpae. zita a
a
tpe. zita b, doch ist hier der punct durch eisten e und z verbindenden strich fast un-
kenntlich geworden " popilat~ a :opizat" b, rasur von p. s. bd. 3, 693 anm. 15
^^ im context " im context ^* zu diesen gll. vgl. oben 26 anm. 15 ^^ im con-
text ^^ im context. tincti oron] über ron rasur b ^"^ im context ^^ die folge der
gll. ist eine ganz andere als in der Linzer {und Zwettler) hs. ^* davor Matheraatica.
doctrinalis discipüna. Elyos .i. sei. Tropos .i. conuersio, Tropicus. conuertibilis. Atropos.
ireuocabilis. Melchisedech. rex iusticie. Cardinales, principes ciuitatis. super hos cardo
diuitatis uoluitur. Monarcha .i. solus princeps. Spasmus est defectio corporis, inde spasso.
uerbum ^= Linz p. 324^ Methematicum doctrinahs disciphna. EHotropia solsequia. Elios
238 Adespota
St. {Altd. hll. 1, 351. 352)
1 Insero ich polzo is. inde insitiua pira Cantus^^ RaiT)j)ht^^ 14
2 mite ponum^ Lens niz. lendis^^ 15
3 Meli« grece. latine taxus dahs^ Lens linsi. lentis ^^ 16
4(3'^) Similago^ semelmelo Ratuo ^^ ich scirmo. as. at. defen.sio 17
5 Strabo^ scileh scuti^* 18
6 Blesus^ lispinter Scateo^^ ich wivmo. ^^ es 19
7 Balbutiens^ stammelenter Obcalesco^'' ich sville^® 20
8 Mutatorium* padegewant Calleo^'^ ich weiz 21
9 Vertigo* suuindilunga Multicium^^ vizze 22
10 Assatura^ präto^ Squirus^^ marder^^ 23
11 Laciuia'^ armil Genimen^^ Gelaste ^^ 24
12 Trapezeta munizere [d\ Lebes^* hauin 25
13 CoUirida^ prezita^ Aenum''^* chezil 26
sol. Tropvs tropicus atropiis. Melech [darüber .i. rex) Sedex {darüber iusticia). Melchi-
sedech {darüber rex iusticie). Archelavs {darüber princeps populi). Cardinales sunt piin-
cipes ciuitatis super quos cardo ciuita,tis uoluitur. Monarcha {darüber solus princeps).
Mona/chia {darüber principatvs). Tetrarcha {darüber quartam partem regni tenens). Ar-
chitecta. princeps edificii. Spasmo maui {darüber verbum .i. oiug ptepes). Spasmus .i.
defectio corporis, das verb Luxo. as. aui selbst erst später Linz p. 324'' ^ r= Linz
p. 324b Insero. ris. rit. inde insitiua pira die mitte pomum "^ ■=Linz p. 324^ Mellis grece
lat. taxus dicitur. darauf In melotis pellibus. idem taxi r= Linz p. 324^ In melotis (e
aus o mit rasur corr., o aus corr.) in pellibus taxi. darauf CauiUator. qui alium impor-
tunis uerbis urget z= Linz p. 324b Cauillatorum e qui alium inoportunis uerbis urget.
darauf Hec nepa genus serpentis que uterum matris corrodit in partu. Nepotes .i. luxu-
riosi qui patria bona diffundunt = Linz p. 324b hec nepa genus sei'pentis. que parta
corrodit {folgt Cauilla. as {ausgestrichen) cauillo. las und Cauillatorum s, vorher, dann)
Vterum matris inde dicuntur nepotes quia mortuis parentibus patria bona diffundunt.
darauf Vernalis .i. iocundus. (3b) inde auernales aque. eo quod minime sint iocunde =
Linz p. 325^ Fernales iocundus. auernales aquas. per antifrasin eo quod minime sint io-
cunde. darauf Monogamus. uir unius uxoris. Monos. unus. Gamos. uxor. Digamus.
uir duarum uxorum. Polidamus. qui multas amat = Linz p. 325* Monogamus uir unius
uxoris. Monos. unus. Gamos {über a rasur eines Striches), uxor. Digamus uir duarum
uxorum. Poligamus (g corr. rad. aus d) qui multas amat {davor habet ausgestrichen)
^ = Linz p. 324b Similago. Strabo. Plesus. Palputiens * := Linz p. 324b Uer-
tigo. Mutatorium ^ = Linz p. 324b assatura ^ Schmellers copie {Gll. i 825) hat
bräto ' r=: Linz p. 324b Lacinia. darauf Tara, sonus tube asree = Linz p. 324b tara
* zzz Linz p. 324b Collirida ® prezta Wacker nag eis copie und abdruck, prezita
Schmeller ^^ = Linz p. 324b Cantus " rampht Schmeller ^^ = Linz p. 324b
Lens. lendjis (d aus rasur). Lens lentis ^^ = Linz p. 324b Ratico. cas. aui. wol gebildet
von ratus = firmus ^* darauf Visiognomia. natalis cognitio. Anastasis. resurrectio ■=
Linz p. 325* Uisio gnomonia .i. naturalis cognitio. Anastasis resurrectio ^^ = Linz
p. 325* Scateo uermibus ^^ wiumo Schmeller " =: Linz p. 325b obcallesco. calleo
^^ suille Schmeller ^^ = Liiiz p. 325* Musticium ^o _ j^j-,^^ ^ 325a Squirus
*^ darauf Fanasis. furor. Fanaticus. furibundus = Linz p. 325* fanasis. furor. fanaricus.
Furibundus (r aus 1 oder ansatz von b corr.) ^^ = Linz p. 325b Genimen (G aus g corr.)
" gelaste Schmeller, =: geslahte 2* = Linz p. 325b Lebes. dena
MCCXXIVb — MCCXXV« 239
St. (Altd. blL 1, 352)
1 Fibrinus^ biberin Clatrus^-' stanga^* 18
2 Linibus ^ lista Atriplico nialüi^^ 19
3 Genuinus- ehindes zant öcolopendria^'^ hirzwiz^"^ 20
4 Confectio^ peiza*
5 Antes^ welzestein Zima heuil inde azimus panis qui est 21
6 Biplex^ pannus"^ zvilichez*^ toch sine zima 22
7 Calhim^ svil Meditullium ^^ marcha 23
8 Geneciumi<> Genz^^ Volutabrum ^^ vvob^» 24
9 Leuatorium^^ heuescamil^^ Sparus first ' 25
10 Ypoge^* tunc Metecus^^ bedintalbere 26
11 Inferior ^^ trubsaze Perpendiculum wihstein 27
12 Pistellus^^ ribil Verres barch uerris 28
13 Connexe flüder^'^ [a] Spacus trät32 29
14 Tortipedes^^ wintscafen uersus Panus spoP^ 30
15 Hec^^ lina^^ runistranc Zomentum zeicba 31
16 Claxendix^^ sperfÖter^^
MCCXXV^
Codex Oenipontanus 711.
17 (54») Pinso'*^* knito 1 ribi^^ [h\ Filis farn 32
^ = Linz p. 325b Limbus 1 fibrinus * = Linz p. 325^ Genumus ^ = Linz
p. 325^ Confectio dicitur quod conficitur ad purgandum sordida uestium * darauf Ico-
nicus. dispensator uille = Linz p. 325^ Iconomos dispensator uille ^ =: Linz p. 325^
antes ' biblex Schmeller ' = Linz p. 325^ hiples pannus ^ ein zwilichiz Schmel-
ler ^ = Linz p. 325^ Callum ^^ z= Linz p. 325^ Gemzei. congregatio mulierum
^^ ganz Schmeller 826 ^"^ = Linz p. 3251^ Leuatorium ^^ hevescamil Schmeller
^* = Linz p. 325b ypoge ^^ = Linz p. 326» Infertor ^^ = Linz p. 326* pi-
stellus ^"^ fluder Schmeller ^^ = Linz _p. 326* Tortipedes versus ^^ Hec Wacker-
nagels abdruck ^" = Linz p. 326* hec lina ^^ = Linz p. 327* Glaxendex
^^ darauf Energiae. operationes = Linz p. 327* Energie ^^ clatras Schmeller. r= Linz
p. 326* Clantrus ^* darauf Sinerga. cooperatrix. Erga. opera. Föne. vox. Sincrones.
contemporales = Linz p. 327* Sinerga. Erga. Sinoronos. Föne uox ^^ = Linz p. 327*
atriplice calta: hierin steckt also die deutsche gl. malta ^" ■=: Linz p. 327* Scolo-
pendria -' darauf Centauria {Schmeller centaurea) fei trae : Linz p. 327* nur fei terre.
die Übereinstimmung mit dem Linzer glossar hört hier auf ^^ meditallium Schmeller
*^ volutubrum Schmeller ^" l. vvol = wuol? darauf Neomenia .i. noua luna. Hie
et hec sinceris et hoc sincere deriuatur a carie quod corripitur. Sinc^rus. a cera quod
producitur {vgl. Clm. 17142 /. 84b Hie et hec sinceris et hoc sincere. quasi sine carie)
'^ die vollständige gl. lautet Metecus est ille qui modo mecum. modo est cum alio.
Inde est uersus. Qui fauit utrisque metecus bedintalbere perdit utrosque. es folgt Stu-
dium est uehemens applicatio animi ad aliquid agendum. Exercitium est suscepti actus
continuatio ^* drät Schmeller ^' spol Schmeller ^* auf erklärungen zu Priscian
1, 130, 13. 16 folgt ohne absatz oder gröfseren buchstaben Pinso, sodann Analogü regu-
läre. Bilis fei; dies, Filis und Uarix könnten aus Friscian 161, 15. 165, 12 stammen
^^ l ribi übergeschr.
240 Adebpota
1 Uarix uicerna^ Dedicio zurgift'^ [b] 10
2 Uter ainvvodir [b] Recuperaiis ubirchornintir® [/y| 11
3 Uterque ietwedir^ \h\ Rofanoleon hanifwuriii \h] 12
4 (54b) Lectica^ slito — Esai. CG, 20 |/>| Tessera vvurzabiP [b\ 13
5 Basterna ^ sainbfiih [b] Copadium est quod uulgo pte uocatur 14
G Bulla wazirblatire [b] a. caro accomodata ad assandum [b] 15
7 Successus* uolgunga [b] Centones sunt qui^^ uuigo centiringe^^ IG
8 Federatus^ kisippir uocantur sed ex bouina carne fiunt 17
9 Insimulo® accuso () ungilichon Vincinar^^ .i. homines poete [b] 18
^ l. uuerna ^ es folgt Serias .i. rimas. 1 necessarias. Osor abhominator, dann gll.
zu Faulinisclien briefen ludeo pmü 7 gco {Rom. 1, 16. 2, 10). Cömime (Rom. 14, 14).
Tep" redimere {EpJi. 5, 16). Dies mali (ib.), weiter eine reihe von gll., welche der Stutt-
garter codex Theol. et phil. 218/. 43^ — 46t> (= S) in auszügen aus den commentaren
des Hieronymus zu den propheten {s. DCXCVt» nachtr.) in richtigerer Ordnung fast
sämmtUch ebenso aufweist: On' damasci l uisio 1 assöptio ul pond' e {Es. 17, 1). (54^)
Hrlm ab elio adriano helia df = >S' 45^- {p. 976: gemeint ist, too keine bandzahl steht,
der 4 band von Vallarsi). Oriel hierusale ut teplü df di = /S* 43<i Arihel intpf leo dl.
hieiim significans, siue teplü & altare {p. 388). Nabo idolü e = 6' 44c (p. 544). Bahal
idolü 7 e sigJ nüei = S 44<i Baal idolü sydonior & e numervs singlaris {p. 907). Bahali
plur = ;S' 44<i Baalm pluralis {ijj,)^ Orige gen' he^be 7 nascit~ in heremo = *S'44c Orygen
gen^ bestie nascentis in heremo {p. 597). Heliena q nri beliü uocät. qd alal sep cadau*a
pseqt^ 7 uiuit T sanie 7 suco mortuoF = 6'44c Hyena q nri beluä uoeant qd animal semp
cadauera pseqt~ & uiuit suco ac sanie corpop mortuor {p. IIb). Chiliarchus .i. millenari®
= ^ 44c {p. 730). Acin» racem» — S 44« {p. 780). darauf Lectica ^ S 44a In lec-
ticis, slito l bastema sambvch {p. 821). es folgt Borith T uirentib^ 7 humectis locis nascit"
6 e nom h^ebe cü q lauat" r=: S 44^ Borith in uirentib; & humectis nascit" locis & ad
lauandas sordes eande uim habet q & nitrü {p. 850). Lübare cinctoriü 7 e hneü =
S 44^ Lumbare, cinctoriü linev {p. 930). Mori e mons 1 q abrahä filiü sacrif := S4:b^
.i. visio o _ . _ _ . _ - . .
Mons moria in q abraha immolauit filiu suu {p. 1026). Uolinula ^'edere simil e q uitibus
7 uirgultis circüdari sol' = *S' 45^ Voluula edere simili« e que uitib ; & uirgultis circ,^dari
solet (^'l p. 544). Bulla wazirblatire (e aus corr.) = 84,(5^ Bulla wazzirblatra (vi ^.112).
Zibinnas .i. lanceas = S 44<i Zibinnä, i. lanceä (zebynnam 2^- 888). Hippodremo curu®
eq' =: S 46^ Hyppodromo, .i. equo^ cursu (vi p. 483). von hier ab hört die Übereinstim-
mung auf: Dedignor. Viscaria esca. Palimonia certam est itationis. Apocsiari^. Factio
* diese gl. und die nächsten könnten aus Orosius stammen (successu 88, 6) ^ confoe-
deratas Oros. 88, 7 Zang. ^ insimulatos Oros. 91, 12 und öfter, es folgt Heliogobaldi te-
plum erat ap romanos {Oros. 476, 7). Lenociniü (lenocinio Oros. 62, 1). Crudescens {Oros. 107, 7
und öfter) '' Oros. 243, 7 und oft. zurgift] z aiis corr. ^ ubirchornintir] nintir auf
rasur. es folgt Babose .i. stulte. l seuere : dies seltene ivort begegnet in den Vitis patrum
(617b, 4), es ist deshalb wahrscheinlich, dass dorther auch die folgenden Refanoleon (ra-
phanelseum 571^, 59) und Copadium (572a, 63) soioie Effigium (524a 162 effigie, vgl. aber
bd. 2, 736, 1) stammen, stellt sich Recuperans zu recuperato 467^ {vgl. bd. 2, 736, 37)
und Alueolum zu bd. 2, 728, 15. 735, 22? ^ es folgt Penula *<> s q auf rasur
" centiringe] das zweite e aus corr. ^^ l. Vilcinar
MCCXXV' — MCX^XXVI
241
Zs. 5, 342. — Bihl {IlaU. 1, 242). Wn. 244. {Diut. 3, 358)
1 Eftigium bilidenussi
2 Alueoluni troch [vgl. b]
3 Alueti pinechai- [b]
4 (55*) Reniotior uerror ^
5 Suproprior^ nahirrer dicitur"^
G Scaber* scimbil [b]
o
7 Rubigo^ niilto quod nocet frugibus [b]
8 Emporium choufstat
Quinacia chelesuht^ [b\ 21
Repagiila rigil \b\ 22
Plagiarius vvadiler .i. qui quasi muscas 23
abigit^ — 1 TtDh 1, 10 [b] 24
Ineptam ^ boise — 1 Tim. 4, 7 25
Aniles alte — ib. [b] 26
Controuersia vvidirspraichi — Ilebr. G, 27
16 [vgl. b] 28
MCCXXVb
Codex Selestadiensis.
9 (70^) Alueolum trugili [vgl a]
10 Aluear pinicar [a]
11 Aniles altiv [a]
12 Bulla wazzirblätra [a]
13 Controuersia widirchregi [vgl. a\
14 Copadiuni bräto [a]
15 Centones vinciner. l holes [a]
16 Deditio zurgift [a]
17 (71*) Lectica slito. vi basterna sam-
18 bvch [a]
19 Pinso knito [a]
MCCXXVI
a = Codex Vindobonensis 223. b = Codex SOalli 299.
20 Catasta^ harepha a 43* genus pene .i. harapsa b 22
Plagiariis wadilaren [a
29
(71^) Quinancia chelesuht [a
30
berondo
Recuperans ubircho [a
31
Rafanoleon hanifwrz [a
32
Rubigo militv. nocens frugibus [a
33
Repagula rigil [a
34
Successus folgunge [d
35
Scaber scipil [a
36
Tessera wurfzabel [a]
37
(72*) Uter einwedere [a
38
Uterque euuerdere [a]
39
40
^ uerrer auf rasur ^ suppor] su auf rasur. mischung von Superior und Propior
^ nahirrer dr auf rasur * Scaber auf rasur ^ auch diese gl. und die nächste
könnten aus Orosius stammen : robiginem 274, 19 und öfter, emporium 282, 20 " che-
lesuht] das untere u undeutlich, daher nochmals übergeschr. "^ es folgt Cauteriata
.i. simulata 1 2'im. 4, 2 * ineptas Vulg. ^ es gehen in ab {ohne Überschrift)
voran die gll. Sarchofagus. Sartor. Perperam. Pistis. Bifores. Bifidum. [Anacho-
resis a\ Anchoreta. Anachorete. Anagogen. [Stigmata. Cathezizare &]. Catecumi-
nus. Catezizatvs. Catasta eculcvs (eculeü b). Catasta scala eculeo. similis {diese beiden
gll. ebenso im Liber glossarum CGL 5, 176, 11. 12); es folgt Confessores. dann
in b Evsebius. rAÄATAI. lactei. FAAA. lac {absatz). Plagiarius. qui inlicit pueros et
soUicitat seruos allenos. Plagiarius mancipiorum l pecodum alienorum 1 pecodum alieno-
nun distractor {ebenso im Liber glossarum CGL 5, 234, 5. G). Plagiarii, in a Absida,
Testudo. Arcus. Pauimenta. Lidthostrota. Nitrum. Item de alia glosa und nun wider
in beiden hss. Pyrate. Babursa. Babursus. Discretio est inter armeuta et greges. Gre-
gores (Grecores b). Gregosto (Grogosto a)
Althochdeutsche glossen IV. 16
242 Adespota
Wn. 244. (Diut. 3, 358). — D. ii. 188. (Germ. 22, 404)
1 Graiugena^ .i. criohburtiger a 43^ uxorem ex alio uiro filium aut filiam 14
2 Gremium stuol a 43^ habentem ducit. et dictvs uitricus 15
3 Pulla^ vu41 a 43** quasi nouitricus. quod a matre super- IG
4 Uitricus l patraster. ^ Uitricus est. qui ducatur nouus .i. stiufater a 43^. 44* 17
MCCXXVII*
Codex Carolsruhensis SPeiri.
5 (95*^) Curia sprekhus. ^ inde curules Liqueor pflTbnbkn^ 18
6 dicuntur faldistolas Nauseo mkrxxkllpt^ 19
7 (99*2) Curiositas fkuukzkfrnk "^ Sereno^^ rbchkspn^^ 20
8 Satisfaciens kfubgpnif^
MCCXXVIII
Cgm. 5250, 28^ f, 1\
9 tliche Labarum uano^^ 21
10 Flammeolum huUa^^ Liber past^^ 22
11 Categorizo ich pdion Calculator callare^'^ 23
12 Pira rost^^ Vispillo. onis walroubare^^ 24
13 Vafer carger^* Veruex wider ^^ 25
* Groiugena. grecü gen' b ^ es geht voran ab Ippopotami. Pullatus (Pallatus ä)
ueste nigra indutus. Pulla uestis nigra. Pulla vestis superna. Pulla clamis pretiosa {hier
Palla gemeint) und es folgt Prodigia mit verschiedenen erklärungen, darunter Quinque
autem genera prodigiorum vt uarro dicit .i. ostentum. portentum. prodigivm. miraculvm.
monstrum, vgl. Liber glossarum CGL 5, 236, 6. Priuilegium mehrfach erklärt. Priuignus.
l. Palla vuiil {schleier) ^ Liber glossarum CGL 5, 254, 12 Vitricus patraster * diese
gll. beginnen f. 941^1 unter der Überschrift Incipivnt glosae de diversis avetoribus mit Sa-
tyra proprie dicitur scutella. omnibus ciborum generibus referta ; Boethius und Fulgentius
sind ua. starJc ausgezogen ° sprekhus im context ^ l, fkruukzkfrnk, dh. firuuizkerni
' kfubgpnif] das letzte f sehr undeutlich, l. kfubgpntf, dh. keuagonte {vgl. Anz. xxn,
275) * dh. offan bin ^ dh. mir uuillot ^^ l. Screo Holder " dh. rachison. die
drei letzten gll. könnten aus Eutyches stammen (450, 6 liquor, 450, 2 nauseo, screo)
^^ sodann cümaticü. ornatü. Lasciniosv uariü. Cathagete. doctores ^^ darauf eucharis
bene loquens. präma nuptiale Carmen. Vades obsides ^* darauf Uasallus miles. Parma
scutü ^^ darauf domunio domit^ taur^. papirus iunc', Menbrana peUis ^^ darauf
Liber bach" Puer (?) sine opede natus . . . . lib e codex l dempt^ ab arbore cortex {diese
hexameter bietet der Graecismus des Eberhard von Bethune ix, 171 / Wrobel in folgen-
der gestalt : Liber id est bachus uel uir sine compede natus, At liber est codex uel raptus
ab arbore cortex) ^^ darauf Cöpilator q aliena suis dictis pmiscent sie in pila uaria
picmenta tüdi solet {vgl. Salom. gll. bl. 37^ der incunabel). Dragma. e pond^ v. nümorü.
Stat est medietas uncie. Tremissis m. pars solidi " darauf Solariv. uictus uni* diei.
Luteus rubicund* color. Fratsta uxor Ms. Neomenia noua luna nenia grece latine luna.
Cinomia musca canina Coenomia omnimoda musca ^® darauf .... Te|te unde
timdit. Tribun'' sup in. pagos. Patciu (ZocÄ) |patrie. in consilio dando. Hircus a quirco
1
MCCXXVI — MCCXXIX
243
Sg. 270. (Hau. 1, 418)
1 Procus. proci pitil
2 Conpituin wegeseida ^
3 Laruuis Scraz^
4 Cauter polz^
f) r7^us gesuer
i) n^idus nazer
7 Cope . . . ih gewaile^
Obliwo liiiiö ih pestriche 11
Conpellor. conpellaris ich anspriche ^ 12
Debiscere ginne® 13
Faselus cipa*^ 14
Depeculor. hiris ich entsazo^ 15
Crispella phancelten * 16
Agaso marscalc^^ 17
Petasunculus magerbacho 18
8 (G4) Toregma^^ scafreita
9 Gracculus ruoh
10 Perdix repahuan
MCCXXIX
Codex SQalli 270.
(65) Sturnus stara
Cippa stoc
,66) Callumi2 suuil
19
20
21
Quirc . (loch) \ guli {l. Quirci anguli, vgl. Isidor Etym. 12, 1, 14) T oculo. Femur uiri fe-
rnen (?) femine. Barbarism* uni* Tibi oruptio. Solecism^. sententie lordinati spositio. Pa-
stillus (?) picintarius. Eucharistia panis bona grä. Burdatio fautus. Ligurrigens. delicate
uiuens ^ darauf Nomina ciuitatii. sine ppositione poni volenti damit schliefst die
obere hälfte des hl., die untere beginnt | . . . e Triüphus .... S.ripulus
' darauf i osus. {L formidolosus ?) dubitans s saxeus ^ darnach am an-
fang der neuen zeile wenige unleserliche buchstaben, gröfseres lochy us. gesuer . . . . us
I . • . , loch, idus nazer. Stro ... | . . . , loch, . . . a descerno acromatis. | (oder
steckt darin das deutsche scerno?) * ist Tepero zu lesen? darauf Semustulatus ex
parte | ustus. Amicior. ciris. iduo. amictus sü ^ am|priche oder ans|priche ® darauf
Hivlcus aptus ' diese gl. und einige der vorhergehenden scheinen aus Prudentius ent-
nommen: vgl. scrupeos P. Vinc. 447. cauterem ib. 230. ulcera ib. 141 (oder ulcerosos P.
Laur. 267). uvidum P. Laur. 283. strophas ib. 318. acroma ib. 324. temperet ib. 347.
semiustulati ib. 348. amictu ib. 359. oblitum ib. 378. conpellat ib. 400. dehiscere P. Vinc.
482. hiulcis ib. 113. phaselo ib. 498. darauf aporiamur. angustiamur * darauf opitulor
auxilior. allego. as. aduer|go. Attamino inquino ® darauf Dindima cantus tibie. Abdicat.
abhominat'ldiafonia. dissonantia ^^ darauf Nausia | uomitus. Moloch idolü. Sticmata
nota seruilis. | Flagiciü pene nefas* arioU q circa aras nefari|as preces fundunt sponse
amore. augures. q| uoces itendunt. auguriü auiü garrit^ ^^ erklärt sind Anticristus.
Syrma. Toregma. Teneis. Comicinum. Gracculus. Perdix. Murena. Catecumi-
nus. Energuminus {dann leiser roter strich). Freneticus. Cathezizatio. Missa. Anti-
phona. 65 Gradal. Alleluia. Amen. Euangelium. Offertorium {dann leiser roter strich).
Zeta. Labarum. Ruder. Sturnus. Toga. Colon. Comma. Periodos {von diesen tvor-
ten begegnen bei Aldhelm De laudihus virginum zetas 40, labarum 29, periodos, colo et
commate 39). Orma. Manzer. Nolla. Cippa. Columbarium. Triones. Achantus
^^ erklärt sind Anco. Call um. Lemures. Cathedra, solium, sella, tribunal. Obedientia.
Pugil. Ineptus. Uatillum. Polipodes qui se lapides simulant ut ahos deuorent. Etnichus
qui uentos uenturos preuidens sub anchora se condit nauigantvm {gemeint wol Echinus,
vgl. Papias s. v.). Arbares maximus piscis quasi insule. Caperrans. Scamma. Zeuia
secularis cura. Armonia. Celox. Timo. Pandecten. Farrugo phistur. lOSEP Quod
16*
244 Ai)i:8POTA
Sg. 270. {Hau. 1,418). — Germ. 15, 351. — Ty. 1,
1 CaperraiiH gruncenti
2 Farrugo phistur
Fraga erdberi
Malfactio unmahti
MCCXXXi
Clm. 6411 f. 43\
3 Perimpsima. he quisquilie .i. aga nahi Satyra schern
4 Zaberna. ceu taberna .i. pulga
18
19
20
5 Legalis ^ eliherman
6 Nectar seim
7 Nitescit skinit^
8 Consortiuni nozscaf*
9 Adoleuit uuohs^
10 Pullulat uuahsit^
11 Discrepuit zeprast
12 Satagis uuer nes
13 Accusas me inchanst mih
14 Secta lera
15 Angebat sorg&a
u
16 Intdic~ forpot
17 Poeta scof
MCCXXXI
Clm. 19410 p. 24.
Faber smid. enticimparman
lactat ruomit
Sensim liso
Priuilegium selpuuast
Expergesce irsprinc
Congelascit cafriusit
Palam ofFano
Imber clastregan
Uesica platra
Lithostrotos '^ stein ca uuerf
Titulum'^ mar cha
Inito anacagangen
Affata casprohhan
21
22
23
24
2.0
26
27
28
29
30
31
32
33
in somnio imago est in morte ueritatis possessio est. Boni pastoris est pecus suum
globere tondere non deglobere {Orosius vn, 4 jj. 440, 21/). Fraga. Eodomelle. Te-
thrarcha. Citrum. Mellones. Malfactio. Diatrion. Dulcorem. Celethi et felethi. Pul-
linis. Aloetica. Acetum squilliticum. Bulbi narcisi (diese gll. von Fraga an, ausgenommen
Tethrarcha und Celethi, sind zweifellos einem medizinischen loerk oder einer recept-
sammlung entnommen). Creagre. Epicinia. 67 Amiculum us2V. ^ diese gll. sind von
den unter DCXXXI^ nachtr. abgedruckten getrennt durch einen absatz, der griech. na-
men {nolv:jravdia, Mslavodoxio)', Uavöoxtov usio.) erklärt, es folgen sich Aporiamur .i.
conturbamur (2 Cor. 4, 8). perimpsima (1 Cor. 4, 13 peripsema). pres .i. possessor. inde
predium. Cauteriatam .i. poUutam (1 Tim. 4,2). Zaberna. glos. gloris. genus floris Inde
gloria, satyra: biblische und nichtbiblische gll. erscheinen gemischt ^ t/avor Problema
id propositio '' darauf ouat gaudet. Inedia infame. lurgia lites. spatula rami. pisteuo
credo. ciliarcus centurio. grumulus ager. gamaliel retributio dei. ethon aqulo {sie), geome-
trica mensm-a terrae. Contubernium collegium sodalitas societas chentela * l. kanozscaf ?
darauf gliscit crescit ^ darauf pollet. crescit. | poUet crescit, coaluit concreuit " dar-
auf faUit: dies kann soivol lat. als deutsch sein, je nachdem man fehlen des lat. lem-
mas oder der deutschen gl. annimmt "^ diese beiden gll. können aus dem Johannes-
evangelium 19, 13. 19 stammen; ein grofser teil der üb^'igen stimmt aber merkwürdig
zu den Hrabanischen : man vergleiche dort Problema propositio 230, 1. Nitescit scinit
MCX^XXIX — MCCXXXII
245
1
2
'>
o
4
5
G
7
8
9
10
11
12
18
U
15
16
17
18
lU
20
21
22
23
24
25
///. 402. 403. 404. 405. 40G {Journal of phüology x, 95. 9G)
MCCXXXII
Codex Oxoniensis Auct. F. 1. IG.^
(102*») Calluin. caro et cutis iiulurata Aiulela brandereda |4]
quod iios dicimus suuil
sunt quos nos
Flocci sunt quos nos in uestimentis
thiudisce uuuloo^ dicimus
(104*) Culcites bedd [243]
Culcituni id est pluniatium beddiuuidi
Cauteriola canteri
Toregma scaperede
Tornaiius thre^lsa^
Maialis barug [652]
Murica snegil
Muscus grimo*
Migale harmo^ [666]
Gobio grimpo^
Esox lahs
Lucius hacth
Capito alund
Timallus asco
Tiucta furnie
Sardinia bering [910]
Axedones id est humeruli lunisas [8]
(104»>) Scorellus amer [909]
Terebra et teretrum nauuger [1010]
Crabro hornut [275]
Aucipula fugulclouo
26
Arula fiurpanne \ herd [5] 27
Apiastruni biniuurt [20] 28
iEsculus boke l ec [22] 29
Aostuaria flod. l bitalassum. ubi duo 30
niaria conueniunt [107] 31
Acinum hindbiri [69] 32
Atramentarium blachorn 33
Atramentum blac 34
Fasciola uinning^ 35
Verriculum besmo 36
Villosa rüge [1080] 37
Villa lininhruge [1081] 38
Vadimonium borg [1090] 39
Bacinia beri [vgl. 143] 40
Botbolicula stoppo [122] 41
Bracium malt [130] 42
Bracinarium bro."hus 43
Bouellium faled [129] 44
Bradigabo feldboppo [131] 45
Balista stafslengrie [136] 46
Brancia kian [158] 47
Burdo uurenio 48
Cincindila uuocco ^ 49
Gratus^ bollo 50
213, 37. Grumolus ager 167, 6. Gamalihel retributio dei 167, 11, Aethon aquila 49, 25.
Geumetrica mensura terrae 167, 16. Clientella contubernium 67, 88. Gliscit crescit 165, 32,
Cliscit crescit 89, 6. Adoleuit crescit 35, 24. Coaluit concreuit 91, 12. Pululat uuahsit
163,27. Discrepuit zaprast 115, 16. Secta uuiisa l doctrina 246, 24. Palam puplice \ offano
224, 36, offanliho {Pa. und Gl. K. offano) 77, 20. Imber clastregan 188, 29. Uissica platra
179, 1 ^ diese gll. stehen unter der Überschrift Incipiunt uaria glosemata. sie sind
zum teil verwandt mit dem Epinal- Erfurter glossar {Sweets nrn fügte ich in klammern
hei), ivahrend 246, 5. 24 sicher aus Canonesgll. stammen {vgl. bd. 2, 83, 10, 82, 19
usw.) ^ vgl. ags. Y\6h'fimbria' ? ^ das ziceite s zu tilgen ivurde versäumt * loöl
entstellt aus Mascus grima, s. zb. Wright- Walker 81, 88. 442, 29 ^ das dann folgende
Allee alairencia bedeutet vielleicht at oder ul arencia {Diez s. v. aringa) * s. Diefen-
hach s. v. gubea ' = uuinding » vgl. Wright- Wülker 204,22, 2B7, 1. 498, 12 und
zachen in der lampen l wiech Diefenbach s. v. cicindela * Gratus] G von and. hand
mit rasur in C corr. Crater und Ciatus gemischt j wie Wright- Wülker 214, 41 Cratus
boUa
246
Adespota
Ih. 406 {Journal of philology x, 96). — Tijdschr. 13,280.281.
3, 143)
Wn. 460. {Diut.
1 Cerasius kirsicbom [237 1
2 Cerasium biri^
3 Clauatum giburdid [228]
4 Arnoglos.sa uuegbrede [65]
5 Plebeios psalmos id est seculares psal-
6 mos id est uuinilieth
Reditus hembrung
Petulans uurenisc [835]
Pastellus hunegapl [830]
Pustula angseta [770]
MCCXXXIII2
Codex seminarii Trevirensis R. iii. 13.
7 (110^) Pessulus^ grindil
8 Prodigia* spildiu
9 Parpossessor euansehsih
10 Panegiricum umbi cosi
11 Priuilegium sundarschaft. ^ sundargift
12 Prerogatiua sundarfram
13 Spectabilis lustlih
14 Suspensa gisparod
15 Celeumantes schif sangondi
16 Celeuma schif sang
17 Pigneror uetton.^ uuettisceffon
18 Caries uurmeiz^
19 Cu:pe cuofa
20 Cantaru^ hnap
21 Sternutatio dhrasunga'^
22 Cauma heie
Tugurium hutta^ domuncula. corf
Vicia f ugulun^crut ^
(111*) Paraninphi dhrut dingi
Caulicv^ pannstil
Tribrugne^ thie bruoch
Sulcatorium nouu'"il
Vaccaria sueiga
Scropha shu
Saumariu^ somari
Stellarius^^ sadalros
Tussis hosto
Timalfus^^ asco
Millefolium garauua
Celedonia schelliuurz. ^^ grintuurz
Colocasia ^^ uuildiminza ^^
Capenus haganbhuxa^*
MCCXXXIV IS
a = Codex Vindohonensis 804. h = Codex Wirziburgefisis Mp. th. 4^ 60.
23 Publico .i. proscribo ich frone a 166^ ä 114^
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
^ aus der vorigen gl. zu ergänzen zu kirsicbiri {vgl. hindbiri) * vielleicht liegen
reste eines alphabetischen glossars vor ^ Pessul hs. * l. Prodiga ' im context
* l. uurmaz ' dhrasunga] h aus corr. ^ im context ^ Tribrugne] das zweite
r auf rasur " l. Sellarius " l, Timallus ^^ im context ^^ Colocasia] c aus
corr. ^* im context. Z. Carpenus haganbuha ^^ unter der Überschrift Expositiones uo-
cabulorum stehen in a erJclärungen von Dissipo. Ausculto. Anhelo. Thesamiis. Caseus. For-
madius. Sartago. Elemosina. Cirotheca {von hier an auch in b). Baiulo. Adulor. Dilector.
Ydyota. Omelia. Evangelium. Estimo. Diabolus. Ergastulum. Prelium. Palma. Pango. Acus.
Apex. Glos. Ghs. Chorus. Emulor. Cal:x {rasur von i ab). Irritat. Philacteria. Probatos.
Pharisei. Saducei. Symbolum. Tisennaria. Plagiarius. Paximatii. Lveebrum. Sareofagus.
Ramnus. Architriclinus. Diplois. Gazophilatium. Osanna. Eacha. Canis. Interula. Sarra-
bara. Titulus. Exoculo. Publico. Paruipendo. Inuidia. Inuidiosus, Inuidus. Inuidiosus.
MCCXXXII — MCCXXXVI
247
Wn. 460. {DiuL 3, 143). — Bibl. 7. — Zs. 23, 95
1 Paruipendo^ ich iiersmahe a 166^ ich
2 versmahe b 114^
3 Acutum aditi vleze a 166^ b 114*>
4 Aditus. tus. aditui zvuart al66^ zövart
5 b lU^
6 Prouisor amman a 166^ b 114^
7 Vendico. cas ich aigene a 166^ ich
8 aigene b 114^
9 Geridus trägere a 166^ tragaßre b 114^
10 Suggero^ ich rate^ a 166*^ b 115»
Suggestio* rät a 166^ fe 115» 20
Conuenio. is^ ich gespriche. l. dinge 21
(vi. dlge a). t anwirde. l zesamene 22
(zamene a) chume «167*6 115» 23
Conuentio dinch fe 115» dich a 167» 24
Circumuenio ich betrivge a 167» b 115» 25
Dica dice® brief. l. (ut a) sage gerivne 26
a 167» b 115» 27
Hoc auleum umbehanch a 167^ b 115» 28
11 Octoferv^'' ualtestuol
12 Comicum grasch»t
13 Donatiuum heristiura
14 Septum houestad
15 Prebendarv^ phruntari ^
MCCXXXV
Clm. 14689 f. 38».
Tessera chrinna
Papas magezoge®
Polimitarius arahari
Exodiarius chorari
29
30
31
32
MCCXXXVI
Codex Lipsiensis civ. Rep. ii. A. 6.
16 (1^) Matrimonia hiugga^^ Inmundissimus unreinisto
17 Deleramenta dobunga^^ (196^) Editui husgota
18 Pociabatur k uu^^ Falerata. uinculata. ^^ kibuntanu
19 Resarcire. emendare. l ketochen
33
34
35
Eroclinium. Itinerarium. Aditum. Aditus. Prouisor. Ambita. Vrbs. Suburbium. Sub-
urbanus. Fastus. Sigillum. Cadauer. Pupillus. Vendico. Accedia. lUecebra. Ineffabilis.
Verbum. Abortire. Gerulus. Suggero. inde sugestio. Regero. Condirectum. Nvramus.
Therme. Mandros. Ethimologia. Medicus. Natura. Orbis. Digressio. Dies. Pridie, perendie,
nudiustercius. Diarium. Dieta. Cottidie. Hodie. Cio. Conuenio, inde conuentio. Cir-
cumuenio. Dica. Emiciclus. Parturire. Mannys. Essadum. Quam primum. Lex operis.
Fortuna. Hoc auleum. Ventosus. Vultur ^ Paruimpedo a " Suggero] ge aus ero
corr. a
rate] e aus o corr. b * sugestio a
9is b
* Dica. ce b
sämmt-
liehe gll. am rande; zwischen 13 und 14 die biblische LXXXVHI nachtr. Donatiuum
wird aus f. 38^ {s. bd, 1, 386 anm. 11), Polimitarius aus dem context von f. 38» (1, 333, 1)
widerholt sein ^ phruntari] das erste r aus corr. ^ magezoge] das erste e aus o
corr. ^" von anderer hand als die übrigen gll. der seite. in der zeile vorher stehtj
wider von einer andern hand, fixa manent pectora hymnizantes karmina iungun: ist
iungun deutsch? ^^ diese und die drei nächsten gll. von der hand, welche die gll.
bd. 1, 707, 29. 30 schrieb " nach k und nach \xw flecke: l. kiuuan? ^' uincJ. hs.
248
Adespota
Gerw,. 15, 350. — Germ. 15, 351
1 Muscus M:- ::.s^
2 Asseres l.tt::n^
3 (44») 0 Catilo .i. chjzil« *
4 0 Stupa, i. uspunna'^
5 (44*') 0 Cholossis^ irmansül
MCCXXXVII
Clm. 6411 /•. 34b.
Tigna r.u:-:ii'*
MCCXXXVIII
Clm. 6411.
0 Limbus linz
0 Therme padasteti
13
14
15
MCCXXXIX
Codex Oenipontanus 711 f. 99*.
6 Sb^en sb^enis"^ caro est iacens super Lens lendis uermis est sine pedibus he- 16
7 exta peccodum. iiigro et sanguineo rens pilis^ in capite puerorum .i. niz 17
8 colore. paruum et fragile et dicitur
9 milze
MCCXL
Codex Parisinus Nouv. acquis. 241. ^
10 Cento vilz Calopodia leist 18
11 Dolabrum BÖmschab
MCCXLI
Codex Bernensis 257 /*. 1*.
12 luxta matutinum tempus ^^ bidemo mor- gane
19
^ dh. meos ^ dh. lattun ' dh. rauon * diese und die nächste gl. sind neben
eine reihe von versen an den rand geschrieben, die sämmtlich mit sub ülo enden, von
ihnen durch trennende linien gesondert, dh. chizilon ^ i. uspunna übergeschr.
* diese und die beiden folgenden gll. stehen mit dunklerer dinte neben erklärungen von
Jcetzernamen und griech. und lat. Worten ' beide gll. und die ihnen vorangehende
Lens lentis genus est leguminis stehen mitten zwischen erklärungen zum Liber de viris
illustribus des Hieronymus-Gennadius, werden also wol in der vorläge von and. hand
am rande zugesetzt gewesen sein. Sb^en sbienis scheint mit rasur aus Lens lendis coi'r.
b a c
^ herens sine pedib^ pilis hs. " auf dem rückendeckelschutzbl. der hs. hinter ver-
schiedenen hexametern steht Nobili patre dicitur nothus. Spurius nobili matre, Matente-
draden quadruuium. Melchised rex iustus. Metapsichesis transformatio. Basilicus rex
c p t r
scripsit. Chremes. Philippus. Thraso. Ehenus, endlich obige drei gll. ^® in aus-
zügen aus Augustinus, Hieronymus, Beda
MCCXXX VII — MCCXLIX 249
Rose Lat. Mccnnannhss. 394. — Acadcmy xxxvii (1890), 46. — Halt. 3, 598
MCCXLII
Codex monasterii heremitarum 174.
1 0 Tubera hkrz|xxvrzi 09«
MCCXLIII
Codex Berolinensis Phillipp. 1784 /*. 9^.
2 0 Luna mano
3 Caustica zuntra
4 Palus steco
5 Catax dehohalzo^
6 Papauer Mago 1 und 119
MCCXLIV
Clm. 18480.
MCCXLV
Clm. 14738 f. 88».
MCCXLVI
Codex Vaticanus Reg. 598 /". 16^.
MCCXLVII
Codex SGalli 268.
Pampinus . . ueblat* 2
MCCXLVIII
Codex Vindoh. 85.
7 Uestitura ^ .i. giuueri 58*
MCCXLIX
Clm. 18765.
8 Abdo abdis^ kiberego
^ dh, hirzuuvrz ^ ohwol im text derselben seite luna weiter unten vorkommt, er-
scheint vorliegende gl. nur als federprobe ' l. deohhalzo * l. reueblat * die gl.
von anderer hand nach einem abschnitte eingetragen, welcher gesammelte lat. gll. und
notizen über locale der Stadt Rom enthalt " auf der Vorderseite des letzten, früher
dem rückendeckel aufgeklebten und nicht gezählten blattes stehen mehrere federproben
und lat.-lat. wie lat.-griech. glossenreihen. die oben angeführte gl. folgt auf erkldrungen
von Comicum Carmen und von Usque quaque
250 Nachträge Zum Ersten Band
Em. 31.
NACHTRÄGE. '
ZUM ERSTEN BAND.
GENESIS.
VII
c =z Clm. 14689 /". 47».
1 Ad auram post meridiem inderichuli Cenacula muosteti — 6, 16 [iv. vi] 20
2 afterundorin — 3, 8 Cataracte cell himiligiuuerch — 7, 11 [vi] 21
3 Malleator hamirslagari — 4, 22 E regione ingegini — 16, 12 [vgl. viii] 22
4 Leuigatis gislihun — 6, 14 Serotina spatio^ — 30, 42 [n. v] 23
5 Bituniine er,^leime — ih. [iv. vi. xi]
VIII
s = Glm. 14434. t = Clm. 6028. ii = Codex Goslariensis.
6 Obtrectatorum. detrahentium pisprachari^ Armillas^ arbouga u 110^^ — 24, 22. 24
7 s 1^ bissprach^e u 110«^ — Prol. 30 25
8 Deliramenta tobizung 5 2^ tobüga ii AiTabonem pbant u 111^^ — 38, 17 26
9 110^1 — ib. Pincerna scheco u 111^2 — 40, 1 27
10 Contulisse chosin s 2^ chosun u 110»^ Pistor beck^ u 111»^ — ib. [viii^] 28
11 — ib. Canistrum corb'' u 111^2 _ 40, 16 29
12 Exemplaria .i. pilitpuoh s 2» bildebuch Emergebant vzname u 111*^ — 4^^ 3 30
13 u llOal - ib. yj.g^ij^^ ^-^^ ^ ^l^a2 _ 4^^ Q 3I
14 Capita natatorias vrsprich u 110»^ - ^^^^^^, uhnegezen» u llla^ _ 41, 18 32
^^ ^' ^^ Infirmiora vnueste u lll'-^^ __ 42^ 9 33
16 Caprificus morboum t 45- - zu 2, 12 Pabulum futer u 111^2 _ 42, 27 34
17 Versatilem uuagatan* u llO^^^ - 3, 24 Amigdalamm mandelm« 10 ,, iiia2 _ 35
18 Stamen uuärf s 5^ 4.S 1 1 36
19 Subtimen^ uueual s 5^ — 14, 23
* nur den neuen gll. sind verweiszahlen und besserungsvorschläge beigefügt ^ spa-
tio] 0 aus u coi'r. ' die vier ersten gll, {interlinear bis auf die letzte) sind nebst vie-
len lat. an den rändern und zwischen den Zeilen von andern händen nachgetragen s.
Obtrectator u * uuagatan] das letzte a scheint aus e corr. u ^ subtegminis Vulg.
dazu ist das vorangehende wort gegengl. ^ davor Inaures mit folgender lücJce u
' übergeschr. u ^ obesis Vulg. " u*megezen] vielleicht ist ' nur der letzte ausläufer
des unmittelbar darüber stehenden z von vzname und umegezen zu lesen u ^® oder
mandelm^ u
Genesis VII — XXII
Acadcmii xxxvii (1890), 47. Germ. 31, 332
251
1 Obelus. ^ ueru spiz ^ rt 6 1 *
2 Hieronymi
a = Codex Lugdunensis 191e. /> = Codex Lipsicnsis 107. c = Codex Lip-
sie?isis 106. d = Codex Oxoniensis Land. lat. 14.
Prologus .tJ b 8^^ — 38, 17 [viii. xvii] 22
Pistor phister beckere'^ a 63* phist' 23
bechere^ b 8^1 fisteR c 10*^ — 40, 1 24
[viii. vgl. xvii] 25
teut .t.
Emergebant uzswmmen «63* uzummmen 26
.t.
b 8^2 uzuuimmen c 10^^ — 41, 3 27
[vni] 28
teuton
3 Exeinplaria^ bilethbuoch a 61^' bileth-
4 buoch b 7*^ bylech buoch d 1^ — ib.
5 [viii. ix]
teutonicum
6 Corrigia* calige scuorieme a 62'^ scuo-
.t.
7 reme b 8*^ — 14, 23
8 Arrabo.^ pignus wedde ® a 63* wedde
XVII
c = Codex Vatic. Pal. 288.
9 (54^) Virgultum sumerladda — 2, 5
10 Leuigatis githigenen^ — 6, 14
11 (58'-') Campenria gifildi^ — 14, 6
12 Subtemen weiial^ — 14, 23
18 In canalibus innohiu. l drogin ^ — 24,
14 20
15 Palee stro ^^ — 24, 32
16 Vadum wrt^^ _ 32, 22
17 Polimita tunica, decorata slehtiu — 37, 3
18 Theristrum hulleduch^o _ ßg^ ^j^
19 Arrabo pfant — 38, 17
Pincerna buttigilari — 40, 1 29
Pistor druchsezzo ^^ — ib. 30
Canistrum zeinna^^ — 40, 16 31
Coniector. interpres radissari'^ — 40, 32
22 33
(58*^) Diuersorium ^2 gastuissi^^ — 42, 34
27 [xviii] 35
Marsupium^* sekkil^^ _ 43^ 22 36
Aerarium drese hus^^ — 47, 14 37
Loculum^s k&tii3 () betdi — 50, 25 38
XXII
b = Clm. 7997. c =. Clm. 4112. d = Codex Eiiangensis 242.
20 (Pulpa ^^ autem id est caro sine pingue- 24^ d 24^ brato l zentringe c 29* 39
21 dine) Pulpa ^'^ brato. l zanteringe b
^ obelo Vulg. "^ ühergeschr, a ' darüber teut b * corrigiam Vulg. ^ arrha-
bonem Vulg. " ühergeschr. ab ' beckere, bechere ühergeschr. ab * im context
' beide gll. im context. dr8gin] das untere o aus corr. und undeutlich, daher nochmals
Ühergeschr. ^® im context ^^ im context ^^ diversorio Vulg^. das davor von
Reitzenstein aufgeführte Vrechne uento in ardente ist natürlich uredine41,6,23 ^' im
context " marsupiis Vulg. ^^ loculo Vulg. ^^ Pulpa] p scheint auf rasur und
corr. zu stehen c ^"^ Pulta c
252 NACHTRÄciK Zum Ersten Band
EXODUS.
XXIV
h = Clm. 5515 f. 130h.
1 Laminas^ blech — 28, 36
XXV
a = Clm. 6227. h — Clm. 6221. c = Clm. 5116. d = Clm. 18528, 1.
e =z Clm. 17114. f = Codex Guelpherbytanus Wiss. 29. g = Codex mona-
sterii heremitarum 184. h =: Codex Vindoh. 1042. i = Codex collegii novi
Oxoniensis 29.
2 Rubus^ est ut quidam uolunt congre- id est thornscuda i 94* () i. t'orn- 15
3 gatio spinamm. id thornstuda a 21*^ studa g 187 id doronstüda^ d 31^ 16
4 h 102» h 53'' 0 ide thornstuda /'3b .i. dornstuda c 38» e 33^2 — 3, 2 17
XXVi'
Codex Carolsruhensis Aug. ccxxxi f. 70».
5 Brattee* bedela — 39, 3
XXVIII
t rrr: Clm. 6028. u ■==■ Codex Goslariensis.
6 Carectum in loco palustri .i. semidach. Pulmenta^ zomuse u 111»^ — 12, 39 18
7 l sahrach /5 45» — 2, 3 Colonia'^ guopida u 111»^ — 12, 48 19
8 In papirione binzeche u 111»^ — 2, 5 Scatere wallen u 111^^ 16, 20 20
9 Sabulo sant u 111»^ — 2, 12 Coliandri. l coriandri. id sunt chollare 21
10 Muciet winset t* 111»^ _ H, 7 ^ 45^ -- 16, 31 22
11 Anniculus ieriger ti 111»^ -- 12, 5 Ad radices zudennideneinden it 111^^ 23
12 Azimos derpa ?i 111»^ _ 12, 8 — 19, 17 24
13 Fasciculus^ gebundilin u 111»^ — 12, Scabrones horniza u 111^^ — 23, 28 25
14 22 Fialas bechere u 111'^^ — 25, 29 26
^ laminam Vulg. * dieselbe gl. in der form ßubus est, ut quidam volunt, congre-
gatio spinarum, idest thron studa teilt aus der hs. 18 in folio saec. x der capitelshihl.
zu Verona JÄMingarelli Änecdotorum fasciculus sive SFaulini Nolani, anonymi scrip-
toris, Alani magni, ac Theophylacti opuscula aliquot {Eomae 1756) s. 74» (vgl. s. 58^ ff)
7nit. wahrscheinlich stehen diese gl. und die unter XL und LXV mitgeteilten auch in
den mir nicht zugänglichen hss. mehrerer französischen stadthihliotheken, nämlich Cam-
hray nr 304 aus Ourscamp saec. xn, Grenoble nr 266. 267 saec. xn. xin, Le Mans
nr 213 saec. ix. x, Orleans nr 31 (28) aus SFleury saec. x (vgl. Archiv der gesell-
schaft 8, 391 und Catalogue gener al des bibliotheques inibliqucs de France. Departe-
ments xn, 20/) und Tours nr 69. 70 saec. xi. xn (Dorange s. 25^. 26») ^ döron-
stüda] dör teilweise auf rasur d * in einem, commentar zur Exodus, bracteas Vulg.
^ fasciculum Vulg. ^ pulmenti Vulg. "^ coloniam Vulg.
Exodus XXIV — XX VIII»
253
1 Hastile selboum // 11 1^'^ — 25, 31
2 Cortlnas vminehanc ii 111^^ — 2G, 1
3 Bisse sabun ii 111^^ — ih.
4 Acunto^ grüne pellil u \\\^^-'^ — ih.
5 Cocco rotpellol u 111^^ — ib.
G Fibulas nuscun. \ nestila u 111^^ —
7 20, 11
8 Bases polstai-e u WV'^ — 20, 19
9 Capita^ polsüiren u 111»>2 _ 27, 17
10 Cidarim hoyt u 111^2 _ 28, 4
11 Vncinos chrapfim u 111^2 _ 28, 13
12 Aiiulos reiiige u 112«^ — 28, 23
Marginibus ortin u 112»^ — 28, 24 29
Capiciuni opetloch u 112*1 — 28, 32 30
Ora sam u 112^^ — ih. 31
Laniinani plech^ t 45^^ — 28, 30 32
Ad femina* zodin huffin u 112»^ — 33
28, 42 34
Lagana platam^ u 112«^ — 29, 2 35
Labrum lab: es ^ w 112^^ _ 39 jg 3^
Purpureas rota u 112^'^ — zu 35, 7 37
Armillas arnibouga u 112^^ — 35, 22 38
Extenuauit zoch u 112^>i — 39, 3 39
XXVIII*
a = Codex Lugdunensis 191e. 6 = Codex Lipsiensis 107. c = Codex Lip-
siensis 100. d = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
13 Sabulum« sant"^ a 03* san i .t.'^ h 8^2
14 — 2, 12 [xxviii]
teut .t.
15 Vesica^ bladera a 03^ bladere h 9*^ c
IG
11*1 — 9, 9 [11. xxviii]
teut .t. .t.
Sübulai^ Sula^ß a 03^ Sula h 9*^ sula 40
c 11^1 ale 6? 3* — 21, 0 [xxviii. 41
xxxvii] 42
Cortine.i'' aulea vmbehanci^ a 04* — 43
20, 1 [xxiv. XXVIII. XXX. xxxvii] 44
17 Superliminare^ vuerdvre a 03^ ^erdure Vncinus^^ chrapho a 04* h 9^^ c^rapho 45
c 12*1 craphe c? 3^ — 28, 13 [11. 40
XXIV. XXVIII. xxxiv] 47
Capitium houezloc^o a 04»> ~ 28, 32 48
[11. XXVIII. xxxvii] 49
teut
18 h 9*1 vuHhure c ll*i uvb^cvre d 2^
19 — 12, 7 [xxviii]
teut
20 Fasciculum gebundelen a 03^ gebüdelen
21 h 9^1 gebedell 6^ 2^ — 12, 22 [11.
22 XXVIII. xxx]
23 Coturnix. 1*^ grece. dieitur ortigometra. n
24 similis auibus quas uulgus quaquilas
25 wathtilai2 (wachtele i^ h) uocat a 03^
26 h 9*1 — 10, 13 [xxiv. xxviii]
27 Impensa. 1^ sumptus spisai* a 03^ —
28 21, 19
teut .t.
Ora som a 04^ som h 10*i — ih. .50
[xxviii. xxx. vgl. 11 zu 20, 10] 51
Papilio^i est tabernaculum ex similitu- 52
dine papilioni'' viueltre^^ auicule a 53
05* - 33, 8 [xxiv] 54
* hyacintho Vulg.
rasur von r u
capitibus Vulg.
ühergeschr. t * femora Vulg.
° lab: es]
* su-
a
" sabulo Vulg. '' ühergeschr. ah * Vesica a vesicae Vulg
perliminaribus Vidg. ^" darüber von jüngerer hand sneppe a " ortigömet a
*' ühergeschr. ah ^' impensas Vulg. ^* ühergeschr. a ^'' Subula hcd, am ersten u
radiert h ^^ darauf ist in a über Crabrones (23, 28) etwas ausgewischt ; doch rührte
das vielleicht von jüngerer hand her ^"^ cortinas Vulg. ^^ ühergeschr. a ^" un-
cioos Vulg. ^" ühergeschr. a ^^ papilionis Vulg. ^^ ühergeschr. a
2.04
Nachträge Zum Eroten Band
Academy xxxvii (1890), 47. Oerm. 31, 332. 333
XXXII^
Clm. 4:112 f. 3Gb.
1 In carecto ripe. in loco palustri. ubi [xxiv. xxxii. vgl. xxvni. CCCLXVI^] 24
b a
2 sorehe^ habundat. carex — 2, 3
XXXVII
Codex Vaiic. Pal. 288.
3 (58^) Fiscellam curbilin^ — 2, 3
4 Scirpeani binizzin^ — ib.
5 In carecto inbinizze^ — ib.
C In papirione inbinizzenf asce ^ — 2, 5
7 \vgl. xxiv. xxviii. xxxiv]
8 Säbulum^ sant^ — 2, 12 [xxviii]
9 Rubus dorn, studa^ — 3, 2 [xxiv.
10 XX V. XXVI. xxviii]
11 (58^) Patruelis* fitiren sun () federen
12 sun — 6, 20
13 Sciniphes knellizza —
14 Conspersam knetan^
15 xxviii]
16 Adpensum ci wagü —
8, IG
— 12,
13, 16
34 [ii.
17 Ortigometro . . . coturnices quahtelun
18 — 16, 13
19 Pilo stamphe — 16, 14
20 (58*^) Coriandrum colander — 16, 31
21 Contestare® Zigiurcundine'^ — 19, 21
22 (55b) Culter^ wafa| — 20, 25
(58^) Subula sulla — 21, 0 25
Stips giziug — 21, 19 26
Luscus^ einoger^^ — 21, 26 [ii. xxvni] 27
Scabro hurnizi^^ — 23, 28 28
Sperulas scibun — 25, 31 29
Emunctorie^i kluui. 1 klufdun^^^ — 25, 30
38 [ii. XXIV. xxvni. xxxiv] 31
Fibubula nusga^« — 26, 11 32
(55*) Craticula hurt acrate rost — 27, 4 33
Occipicio I nullun — zu 28, 4: 34
(55b) In margin|^^ in finibus in ängon^^ 35
— 28, 24 36
(55a) Capitium houbitloch^^ _ 28, 32 37
Feminalia lin : : bruch ^^ — 28, 42 38
(55b) Reticulum nezi — 29, 13 39
Ie:oris leberun — ib. 40
Casia . . . piperis id pefferes^^ — 30, 24 41
Carpentario wegenere^^ — 35, 33 [xxiv] 42
Acetbulum^* ezzehfaz — 37, 16 43
XXXVIP
Chn. 14434.
23 lecoris figidis. ficta. id lepara 11* — 29, 13 [11. xxxii. xxxvii]
44
^ = sarehe, saherehe ^ im context ^ sabulo Vulg. * diese gl. nach der fol-
genden, patruelem FmZ^. ^ im context ^ die gl. nach z. 26 ' im context ^ das
lat. und deutsche wort ühergcschr. nach z. 43 " luscos Vulg. ^® im context
^^ emunetoria Vulg. *^ marginibus Vulg. diese gl. als letzte deutsche der Exodus
^^ im context ^* acetabula Vulg. oder zu 25, 29 [vgl. n. xxiv. xxxi. xxxiv], sodass
zum nachtrag gehörig? das lat. und deutsche tvort übergeschr.
Exodus XXXII» — XXX VII»>. Leviticus XL
255
LEVITICUS.
XL
c = am. 6227. d = Clm. 511G. e = Clm. 18528, \. f =. Clm, 17114.
g = Codex Ouelpherhytanus Wiss. 29. ^ = Codex monasterii hereniitarum 184.
i = Codex Vindoh. 1042. A; r= Codex collegii novi Oxoniensis 29.
1 Vessicula .i. croph^ /? 278 — 1, 16
2 Alies id (id est h) araiigroz^ e 73* //
3 297 .i. arangroz g 81^ id. e. aran-
4 gronz* k 140^^ — 11, 13
5 Larus mersa^ e 73» i 130* m^sa^ /
6 74*1 smea« g 81^ — 11, 16
7 Mergulus nigra auis mergit se'^ sub aqua
8 pisces^ querere (querere c quaerere
9 gh) dohfugal. ^ l alacra l tuhheri (doh-
10 fufgal. uel alafcra. ul tuheri g doz-
11 fugal. l alacra. uel tuhhare h tuh-
12 fogal. ^^ l alac. l tuhheri d) c 49^ d
13 80* e 73* g 81^ 82* h 297 i 130*
14 0 tühfogal^i e 73* — 11, 17
15 Cignus suuan ^82* suüan ä: 141» suan.
16 l albiz h 298 — 11, 18
17 Onocrotalus ^^ quae sonitum facit in
id. e falco k 141* falcho h 298 .i. 21
falcho^^ c? 80b — 11, 19 22
Caradrion quidani dicunt lericha g 82* 23
h 298 k 141* lerica (lericha /) .i. 24
aloda c 49^ d 80^ e 1^^ f 74*^ i 25
130b __ ijj^ 26
Upupa siue opopa id (ide g) uuituhoffa 27
(uuittuhoffa i) c 50* g 82* i 130^ 28
i. wituhoffa^* d 80^ .i. uvituhoffa e 29
731» id. e. uuitu offa k 141* idest 30
vvitehoffa /* 298 — ih. 31
Uespertilio ^^ fledaremustro c 50* e 73^ 32
g 82* /i 298 * 130^ id. e. fledarem^tro 33
k 141* — ih. 34
Migale^^ quidam dicunt ^'^ haramo c 50* 35
d 80b e 74* ^ 83* i 131* A: 141^ 36
haramo h 299 haremo f 74^^ — 11, 37
30 38
18 aqua roredumble g 82* roredumple Ä Stelio^^ bestia uenenata id (idest gh id. 39
19 298 — ih. e. k .i. def) genus lacertse (lacerte 40
20 Herodio falco c 49^ e 73^ ^82* ^130^ defi lacerte ^r^;) 1 mol (uel mol h wel- 41
^ berichtigend zu hd. 1, 340 anm. 16 wz<55 e'cÄ bemerken, dass der auszug Walah-
frids bei Migne 114, 795 ff nach Colvenerius 2, 296^ gedruckt ist und dass dort
s. 815. 816 folgende deutsche gll. stehen : Mergulus, nigra avis, mergit se sub aquas pis-
ces quaerere. Dubfusal vel alaefra vel tu afri. Herodio falco. Caradrion quidam dicunt
leracha. Mygale quidam dicunt haramo. Stellio, bestia venenata, id est genus lacertse,
vel moU, ut alii volunt. nach dem Vorwort des Verlegers AHieratus schöpfte Colvenerius
aus diuersis bibliothecis, Fuldensi maxime, und in Fulda ivar sowol Rabanus in Leviti-
cum (Kindlinger s. 59, 10) als Strabi Glossa super Leviticum (s. 72, 22. 88, 35) ^ übei'-
geschr. h ^ id arangroz übergeschr. e * arangronz] z scheint vom Schreiber nach-
8
getragen k ^ entstellt aus meu * smea auf gröf serer rasur g "^ se fehlt g
piscis i
doh fu:gal ^, rasur von 1, das schliefsende 1 auf rasur *" tuhfogal] u
auf rasur d ^^ tuhfogal mit veriveisung auf dohfugal e ^^ Onocrötulus h ^^ .i.
falcho übergeschr. d ^* i. wituhoffa übergeschr. d ^^ die gl, am untern rande mit
Verweisung nachgetragen h ^° Migal^ d MIgale ef Mygale k
qde dr df quidä diicunt (i: aus u radiert) h ^* Stellio k
dr
quidam die e
25G
Nachträge Zum Ersten Band
mol k) ut alii dicunti c 50» d 80''
e 74«» f 74'»^ (j 83» h 299 « 131»
Ä: Uli'
ib.
26
XLI
^ z=. Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 /*. 101»^
3 Honochrotalum. auis qui soniun facit in aqua uel felefor — 11, 18 27
XLI»
a = Clm. 2571. h = Clm. 7997. c = Clm. 4112. d = Codex Erlangensis 242.
4 Larus^ ipse est gaia^ que solet semper In umbraculis. teutonice louba b 37» 28 M\
5 supersedere * aquis. Larus ^ est teuto- lovba d 39» lÖba a 38» löbe^ c 42^ 29
6 nice^ musare a 36^ d 37^ müsa'e '^ — 23, 42 [xli] 30
7 c 41» musere b 30^ — 11, 16 [xli.
8 XLIII. L^]
1, 16
112^1
r z=z Clm. 6028.
9 Vesicam^ chroph s 112^^ —
10 Ascellas fiderich l ochesin s
11 1, 17
12 Reticulum iecoris et lacerti in homine
13 nezissmere 5 112^^^ — 3, 4
14 Simila^^ semele s 112^^ — 5, 11
15 Craticula roist l serata s 112^^ — 7, 9
16 Colliridas uochenzn^^ r 45** — 7, 12
17 Subucula poderi albun:^^ s 112^^ —
18 8, 7
19 Pennulas^^ fl'ozun s 112^^ — 11, 9
20 Strucio^* struz s 112^^ — 11, 16
21 Larus^^ musär r 45^ ■ — ib.
22 Bubonem huc s 112^^ — 11, 17
23 Margulum^^ tucbker s 112^^ — ib.
24 Caradrion. 1 alauda lerach^'^ r 45^ —
25 11, 19
vnt
* die e uolunt ghk
XLIII
s =: Codex Ooslariensis.
Vpupa^^ wedehoppe 1 oppopam s 112^^ 31
— — ib. 32
Vespertilionem fled'mus s 112^^ — ib. 33
Migale harmP^ r 45^ quasi mus gu- 34
losus dicitur ignota bestia quam ta- 35
men similem cameleonti ferunt came- 36
leon quidam dicunt harmo s 112^^ — 37
11, 30 38
Stellio mol s 112^^ _ ^^ 39
Lacerta egedesse s 112^^ — ib. 40
Talpa muluer s 112^2 _ ib. 41
Efflomerit bluwit s 112^2 _ 13, 12 42
Recaluaster uochalder s 112**^ — 13, 41 43
Valliculas grübe s 112^2 _ 14, 37 44
Percussure alal s 112^^ — 14^ 54 45
StiGmata alt s 112^2 _ 19, 28 46
Albuginem huosal .s 112*^^ __ 21, 20 47
Larus gabia idest genus auis CGL
^ Larvs c lamm Vtäg.
/■ •/•
5, 553, 45, vgl. Diez 1', 204 "* sedere sup c ^ gaia — larus {ohne semper) am rande
von and. hand mit Verweisung hinter das erste Larus b Larv^ ipse d ^ teutonice bc
"^ müsa^e] der circumflex mit dunklerer dinte auf rasur, ivie es scheint^ c ® lobe]
das übergeschr. v blässer c ^ vesiculam Vulg. ^" similae Vtdg. ^^ übergeschr. r
^^ albun:] n: aus m radiert s ^^ pinnulas Vulg. ^* struthionem Vulg. ^^ la-
rum Vulg. ^^ mergulum Vulg. *'' lerach] e aus corr. r ^* upupam Vidg.
" übergeschr. r
Leviticus XL — L
Academy xxxvii (1890), 47. Germ. 31, 333
257
1 Inpetigo^ warce. Sicca rotb x 112''^ —
2 ih.
3 Heriiiosus holotehr .s 112*^^ — ib.
Polenta^ simila^ r ^')^ — 23, 14 [xli] 24
Pultes bolze 1 mous* .s- 112^^^ _ ^^ 25
XLITI*
a = Codex Lugdiinensis 191e. /> = Codex Lipsiensis 107. c = Codex Lipsiensis
lOG. r/ = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
teut
4 Reticuluni iecoris^ nescesmere a G5* 48 [ii. xli. xliii. xltv. xlv] 26
•*• teilt
5 nescesmere h 10^'^ nesoesmere d 4^ Subtenien i« Weuel « G5'> wevel d 4:^21
6 — 3, 4 [xliii. xlv] __ n^^ [xli. xliii. xliv] 28
teilt
teilt
7 Pennula« flozza a G5^ flozza h lO^i Matertera^^ moma a G5i> mume h 11^^ 29
8 flozza r/ 4» — 11, 9 [xliil xlv]
9 Strutio'^ struz^ a G5* — 11, IG [xli.
10 xliii. ccccxciv*]
teuton .t.
11 Recaluaster^-^ vcale a G5^^ vcale h 11*^
.t.
12 vcale c 14^^ ^.^^ale c? 4^ — 13, 41
13 [iL xliii. xlv]
teut
14 Stamen^ warf a G5^ waqoh d 4^ — 13,
— 20, 19 [iL XLI. XLIIL xlv]
30
teut
Amita^^ wasa a G5^ wasa h 11^^ — ih. 31
[ii. xli. xliii] 32
teut. teut
Pultes melemos. l bri a G5^ melemovs. 33
ut bri h 11^2 melmus l bri d 4^' — 34
23, 14 [xli. xliii] 35
c = Codex Vatic. Pal. 288.
15 (oö'^) Strues huffo — 1, 7
16 Ascellas ochesun — 1, 17
derbi
17 Lägana. panis lata et tenuis
18 2, 4
19 Renunculi lumbola — 3, 4
20 Noctua uula . . . Eadeni et niticorax
21 nathram — 11, IG
22 Bubo huwo — 11, 17
23 Mergus ducheri^^ — ih.
Onoerotalon hordumel — 11, 18 36
(55^) Vpupa videhoffo — 11, 19 37
Steilio mol — 11, 30 38
Lacerta ouuede^ssa^^ — ih. 39
Talpa muluelph^^ — ih. 40
(56*) Nouerca^* stifhmuder — 20, 11 41
[iL xli. xliii. xlvii] 42
Gippus hover^^ — 21, 20 [ii. vgl. xli] 43
Lippus weih ouger. 1 surouger^^ — ih. 44
[xli] 45
^ irapetiginem Vidg. ^ polentam Vulg. ^ ühergeschr. r * sodann hinter Atteniia-
tus (25, 25) /mer rawm 5 "^ iecoris a ^ pinnulasFt*?</. "^ struthionem F«Z^. ^üher-
geschr. a ® stamme Vulg. dies wort und das nächste fehlen b ^*^ Subt,gGme d sub-
tegmine'FM?^. " materterae Vulg. ^^ Amita a amitae Vulg. ^^ im context
" davor hat Reitzenstein noch Stigmata signa uel puch {im context; 19, 28) und Inci-
suras pluotu (21, 5): beides ist lateinisch, das erstere = puncti (pücti hs.), das andere
= pro luctu ^^ KecaluesteR c
Althochdeut8che glossen IV. 17
258
Nachträge Zum Ersten Band
Academy xxxvir (1890), 47. Germ. 31, 333
1 Inquilinus. Colonus knot — 22, 10 |xLi. Liba flado — 23, 13
2 vgl. XLrii] Spatule suerdelon^ — 23, 40
3 Cicatrix^ uestigium uulneris lilewi^ —
4 22, 22
Glm. 5515 f. 131K
5 Larus^ musare — 11, IG [xli. xli». (Papula*) blatere — 14, 5G
6 XLIIl]
LIi>
Clm. 17155.
7 Gippus tuber hofer^ in dorso habens 13^ — 21, 20
8 (112^2) Metabuntur herib'gunt
9 2, 2
10 Mortariolum^ morsere — 4, 7
11 Tridentes crowele — 4, 14
12 (113^^) Pauimento plast^ ~ 5, 17
13 Acinum truba — 6, 4
14 Vlulabunt blasent — 10, 7
15 Cucumeres curbeze — 11, 5
16 Pepones erdephele — ih.
NUMERI.
LVI
Codex Ooslariensis.
1, 52.
In uecte stango — 13, 24
Contenebrati bedussit — 14, 44
Angulos ort — 15, 38
Operculum ob'lit — 19, 15
Percussus geslager — 21, 8
Stagnum zcin — 31, 22
Plumbum bli — ib.
Caulas scalfastal — 32, 16
Causa scult — 35, 12
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
LVI^
a = Codex Lugdunensis 191e /. 66^ h ■= Codex Lipsiensis 107. c = Codex
Lipsiensis 106. d ^=^ Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
teut
17 Mortariolum '^ morsare a morsar h 11^^
18 .i. morsere d 4^ — 4, 7 [liii. lvi.
19 LVIl]
teut .t.
20 Pauimentum ^ estric a estric d 4^ estrich
c 15^1 estrich h 11^2
LVI. LVIl]
5, 17 [II. 34
35
teut .t.
Cucumeres ^ Curbize a curbize ftll^^clS^^ 36
Curbeze c?5* — 11, 5 [liii. lvi. lvii] 37
* cicatricem Vulg. "^ im context ^ larum Vulg.
über tuber « mortariola Vulg. '^ niortariola Vulg.
m*es a
* papularum Vulg.
^ pavimento Vidg.
^ hofer
« Cucü-
Leviticus L— LI*^. Numeri [.VI— LXII. Deuteronomium LXV — LXIX 259
Academy xxxvii (1890), 47. Qerm. 31, 333
teilt .t.
1 Pepones^ petheme a p^'edeme c 15*'^ Riiioceron^ eiihorne'^ a — 23, 22 [liii. 21
2 phiulen h ll-^^ pediiie d 5^ — ib. LVi] 22
3 [liii. LVI. LVn. LXIl] teilt
, ; , Staffiium tili a ein ^11^^ — 31, 22 23
teilt t o '
4 Operculuni lith a lith c 15»^ jj^j i n^i j^^jj 24
5 (/ 5« — 1 9, 1 5 [liv. lvii. vgl. liii. lvi]
LXII
c =z Codex Vatic. Pal. 288.
G (56^) Stips* truiie^ — 2, 4 Acinum . . . (5G^) id lurun'^ — C, 4 25
7 (56''') Mortarium^ nuirseri — 4, 7 [liii. Popa^ pedema — 11, 5 26
8 LVI. lvii] Enigma^ redilsa — 12, 8 [vgl lviii. 27
9 Batilla scuuela — 4, 14 [vgl liii. liv. lix] 28
10 Lv] Triceris^ kil — 24, 24 29
^ , . . ^ ^"^ . , ^ , , Lupanar huarlius — 25, 8 [ii. liii] 30
11 Zelotipie wiruesgerni ' — 5, 14
DEUTERONOMIUM.
LXV
b z= Codex Guelpherbytaniis Wiss. 29. c =: Codex monasterii heremitarum 184.
d = Codex collegii novi Oxoniensis 29.
12 Bubalum uuisunt b 140^ wisant c 385 sc'imbal c 398 — 28, 22 31
13 — 14, 5 Secundanim halana. idest (id c) uterus 32
14 Tragelaphus grece. hircoceruus dicitur qui sequitur partum ^^ & 148*^ c 399 — 33
15 latine. eo quod utrique. aliquid ^^ si- 28, 57 34
16 milis Sit helaho b 140^ c 385 helaoi Classibus sceffertim b 148^ c 399 —35
17 d 111^ — ib. 28, 68 36
18 Rubigiue^^ idest scimbal b 148^ id est
LXIX
r = Clm. 6028. .s = Codex Qoslariensis.
19 ßcrabones. l crabrones. acutissime musce 113*^ — 7, 20 37
20 hornuz^^ r 45*^ Scabrones hornizo s Capram^* rebgez s 113^^ — 14, 5 38
^ Pepönes a pepodes d "^ rhinocerotis Vulg. ^ übercjeschr. a * 7iac7i z. 25
' im context ^ mortariola Vulg. ' im context * pepones, aenigniata Vulg.
• trieribus Vulg. ^" in aliquo d '^ Rubigine c ^^ diese gl. steht auch in a {Co-
dex SGalli 283) p. 657. halana gen. pl. von hala 'hülse' '^ hornuz über musce r
'* capream Vulg.
17*
2G0
Nachträge Zum Ersten Bani>
Academy xxxvii (1890), 47. Germ. 31, 333
1 Bubulum ^ wiiisant s 1 1 3"^ . u,^
2 Caradriuni ignoia aui.s quiclain dicunt
3 lerexha s \U^^ — 14, 18
4 Viaticuni vegespisa .s- 113^^ — 15, 14
5 Arbum2 buch s 11 3*^^ — 18, 3
0 Uentriculum vuainma s 113*^^ — ih.
7 Manubrio helbe ä 113*^^ — 19, 5
8 Offeres irbedes s 113^1 — 20, 10
9 Cancellos linberga ä 113^^
10 Funiculos zomeli^ s 113^^ — 22, 12
11 Paxillum crepil 5 113^^1 — 23, 13
12 Balteo gurtil .<? 113^^ — ih.
13 Aposuit* inphant sazta s 113^^^ — 24, 6
14 Interpellauerunt ^ in'uofent *• 113^^ —
15 25, 1
('artallo zcinuii \ chorlja s 113*^^ 25
20, 2 2G
Calce leuigabis duriichot .v 113''^— 27, 2 27
Operimentum decce .«? 113^^ — 27, 20 28
8uris wade r 4 G^ — 28, 35 29
Illuuieß uiisufbere s 113^^ — 28, 57 30
Secundarum leitharo s 113^^ — ih. 31
Deuocatione "^ herüga s 113^*^ — 31, 17 32
Detrahent bisspargant s 113*>^ — 31,33
20 34
Magnificenciam lop .9 \l^^^ — 32, 3 35
Recalcitrauit widerspurne .9 113^^ — 36
32, 15 37
In abhominacionibus ^ leitsamädan s 38
113^1 — 32, 16 39
LXIX^
a = Codex Lugdunensis 191e /. GG^ h =^ Codex Lipsiensis 107 /". 11*^^. c
Codex Lipsiensis lOG f. IG*^. d =
16 Bübali® sunt quos uesontes wisent^^ di-
17 cimus a — 14, 5 [ii. Lxy. lxviii.
18 LXIX. LXXIIl]
teut
19 Viaticum^^ Wegenist a wegenest c we-
20 genest hd — 15, 14 [ii. lxviii. lxix]
teut
21 Armus ^^ buch a buch c bÖch b boch d
Codex Oxoniensis Laud. lat. 14/1 5^.
— 18, 3 [lxix] 40
teut t.
Manubrium^"^ helue a helue c hefFte h 41
19, 5 [n. LXVIII. lxix]
42
teut t.
Humiliasti hontest a honstes c bötest d 43
honen h — 21, 14 [lxix]
44
LXXII
c =z Codex Vaiic. Pal. 288 f. 5G«.
22 Protelentur ^* gilenget werden^''' — 5, 33 Procax^^ frazorer — 28, 50 [vgl. lxix] 45
23 Manzer hurkint — 23, 2 [lxix] Meracissimum. purissimum lüt de rosta^^ 46
24 Scabies scabedo^^ -— 28, 27 — 32, 14 [lxx] 47
* bubalum Vulg. ^ armum Vulg. ^ darauf nach Mancer (23, 2) lücJce s * oppo-
suit Vulg. ^ interpellaverint Vulg. ^ davor lücJce nach Teneritudinem (28, 56) s
' devorationem Vulg. ^ InabhoTauacoIb ; s ^ bubalum Vulg. ^" übergeschr. a
" Viäticü a ^^ armum Vidg. ^^ manubrio Viäg. ^* als letzte deutsche gl. des
Deuteron, darnach führt StoJces an 56^ Amici {Hieronymi praef. in Josue) hironice
dixit .i. munici: l. inimici, und 57a giro (^^^ sirenarum ib.) quando per iota (.i. iota) scri-
bitur thaho significat: l. traho (griech. ovqco) *^ im context ^^ vor z. 24. proca-
cissimam Vidg.
Deuteronomium T.XIX LXXIV'\ Josua LXXV-LXXIX 261
Acadcnn/ xxxvii (1890), 47. Genn. 31, 333
LXXIV'
Codex Oxoniensis Land. lat. 92.
1 (Uenere) cisainenequomin ^ 5
2, 35
2 (Conglutinatus est) gifuogit ist^ IG'*'
3 10, 15
4 (Proeipuuni) bezzisda^ 18^ — 12, 11
5 Bubaluni uro- 20^^ — 14, 5
0 Tragelaphiim scelo^ 20^ — ib.
7 Pardaluni^ luhs^ 20i> — ib.
8 Chvrogrillium * igil^ 20^ — 14, 7
9 Ixon^ falco^ 20^ — 14, 13
10 Noctuam uuuila^ 21* — 14, 15
11 Lamm gouh^ 21» — ib.
Hcrodium .suualeuua^ 21* — 14, 16 21
Caue beuuaro^ 21" — 14, 27 22
Insaiiabile [venenum] inuresinnichiet^ 23
42* — 32, 33 24
Et opitulentur unde helphe^42b — 32, 25
38 26
Preuaricati estis missodadot^ 43* — 32, 27
51 28
Amantissimus mine'^ 43» — 33, 12 20
In thalamo in brudbete'^ 43* — ib. 30
JOSUA.
LXXV
c = Codex Litgdunensis Voss. lat. fol. 24 /*. 102*^
12 Legulum. aureum. fibula leblalla — 7, Sudes precas — 23, 13
13 21 (7;. 375 anm. 4)
LXXVII
c =r Codex Vatic. Pal. 288 f. 57^.
14 Sudes stipites steckon — 23, 13
LXXIX
q = Clm. 6028. r = Codex Goslariensis.
15 Siluani dichi r 113^2 — Praef.
16 Membra cola uiiderlaze r 113^^ — ib.
17 Cudere zeinnan r 113^^ — ib.
18 Arcuato uulnere gelsuht^ qui regius
19 morbus dicitur 7 46* — ib.
20 Sirenarum meriminno r 113**^ — ib.
81
Sabarium« solere r 113'^^ _. 2, 6 32
Linistipula ^^ arabozen r 113^'^ — ib. 33
De noctes^^ edas r 113^^ _ 3^ 1 34
Precones budil r 113»>2 _ 3, 2 35
Pictaciis rumeun^^ ^ 113b2 — 9^ 5 3^
Mittere^^ ironiccazan ^^ r 113^^ — ]_q 21 37
^ von dritter hand ^ von zweiter hand ^ camelopardalum Vulg., s. aber Ver-
cellone * choerogrillum Vulg., cirogryllum Vercellone ^ ixion Vulg., ixon Vercellone
' von zweiter hand ' von dritter hand * ühergeschr. q ^ Solarium Vulg.
'" stipula lini Vulg. ^^ de nocte Vulg. ^^ zioeimal r, es folgt modicus curialis
(= modicis coriolis) ul palestris " mutire Vulg. ^* ironiccazan] ni kann auch iu,
ui gelesen werden r
2G2
Nachträgk Zum Ersten Banu
1 8ubncrual)is hasnijnist rlÜi^'^ — 11,0
2 Benediclionein folle.sL /' 113^2 — 15, 19
Oi)l,io iruuclido r li:^»'^ _ 94, 15
20
LXXIX-
a = Codex Lugdunensis 191k f. G7'\ /> = Codex Lijjsiensis 107/'. 12^^. c=:
Codex Lipsiensis 100 /*. 10^^. 6/ = Codex Oxoniensis Laucl. lat. 14 /*. 5**.
teut
teut
3 Solarium solare a .i. solare d soler h Liiiuni^ fljis a flax h vlaich" c — ib. 30
t.
4 Sulre c — 2, 6 [lxxix]
LXXXIIb
Codex Oxoniensis Laud. lat. 92.
5 (48b) (Fateor) gihon''^ — 2, 4
6 (Linistipula^) linbozon^ — 2, 6 \ygl.
7 Lxxvi. lxxix]
8 Latebant losghedoii ''^ — 2, 8
9 Elanguerunt eruuehhedon^ — 2, 9
10 (49») (Prodideris) meldses* — 2, 14
11 (50») Aluei gründest — 3, 15
12 (Intumescentes) ersuuellenti ^ — 3, 16
13 (52^) (Funditus) gigrunf estid ^ -- 6, 5
14 (58^) (Aerarium) tresehus^ — 6, 24
15 (Uulgatum) gimerid^ — 6, 27
16 (Usurpauerunt) nuzzon^ — 7, 1
17 (54») (Conglobati) gesineuerhtota^ —
18 7, 9
19 (55^) (Prothrahantur) zuhen^ — 8, 6
20 [vgl. lxxix]
21 (Recensuit) erzalta'^ — 8, 10
22 (Uallatus) umbehabeter "^ — ih.
23 (56») (Cohortantes) suundinden^ — 8,
24 16
25 (Clippeum) silf^ — 8, 18
26 (Tendebant) rehhedon^ — 8, 20
27 (Ferire) stehe ^^ — 8, 22
28 (57») (Pittaciis) blezon^'^— 9, 5 [lxxviJ
(Uiaticum) imegenest^^ — ib. [lxxix. 31
LXXXl] 32
(57^) Frusta comminuti stuchili^^ ce- 33
broheniui — ib. 34
(Famam) Leimunt^^ — 9, 9 35
Calidos uueremiei ^2 — 9, 12 36
kSicci druhiniee ^^ — ib. 37
Pene uile nah^^ _ 9^ ^3 3g
(58^) Coiipulsi geiiota^^ _ 9^ 94 30
(Decreuit) bemienda^^ — 9, 27 40
(59») (Repente) alleiigahon ^^ _ ^^^ 9 4^
(59b) (Muttire) erluto^^ — 10, 21 42
(60») (Dimicatis) uehtteht^^ __ ^^^ 25 43
(Stipetes) ü esti^^ .__ iq, 26 44
(61») Inmensae unmezmihilero ^^ — 45
11, 4 46
(61^) (Ad orientalem [partem]) ostena ^^ 47
— 11, 8 48
Subneruauit erhelci^* — 11, 9 49
(Meridianam) sundena^^ — 11, 16 50
(Occidentalem plagani) uone uu^stena^'^ 51
— ib. 52
(62^) (Ab australi parte) nordena^^ — 53
12, 3 54
^ lini Vulg. ^ von ziveiter Tiand ^ stipula lini Vulg., s. Vercellone * meldaes
von dritter Jiand, ses nur schwach sichtbar ^ von dritter hand ^ von erster hand
' von zweiter hand * von zweiter hand. l. scuDdinde(n) ^ von erster oder zioeiter
hand ^" von zweiter oder erster hand ^^ stuchili] li aus n corr. die ganze gl. von
zweiter hand ^^ von zweiter hand ^' von dritter hand ^* von zweiter hand, wol
nicht zu ende geschrieben
JosuA LXXIX-LXXXIP. JuDicuM LXXX VII- LXXX VIII^ 263
Acadcmy xxxvii (1890), 47. Germ. 31, 333. — Bihl 7.
1 (65») (Concessit) gboliez^ — 14, 10 (68^) Marciscetis* seruucbiiot^ — 18,3 21
2 (66*) (Suasit^) scuiida^ — 15, 18 Ignauia zagehcdi^ — ih. 22
3 Suspirauit uz fnalic^ — ih. (76*) Crabrones cheueron^ — 24, 12 23
JUDICUM.
LXXXVII
h — Codex Vatic. Pal. 288 f. 57<^.
4 Problema. proposicio. id redlssa^ — 14, Stuppa^ awircke^ — 16, 9 [lxxxv. 24
5 12 Lxxxvi. xci] 25
6 Anaboladium Sabsaban Cänabi'^ hänaffes^ 26
LXXXVIII
f = Clm. 14689. r = Clm. 6028. s r= Codex Goslariensis.
7 Testacius« dezinar s 113^2 — 1, 35 Blandire listin ^^ f 38a _ U, 15 27
8 Sica^ haiwert s 113'^2 _ 3^ 2I Arassetis iruuorfet s 114^1 — 14, 18 28
9 Posticamio durlin *^ 113^2 — 3, 24 Suras^^ waden s 114*1 _ ^^5^ 3 29
10 Defecit ungamagota s 113^^ — 5^ 27 Molarem chinnecene s 114*^ — 15, 19 80
11 Ins protb s 113^2 — 6, 19 Refocilabit ^^ kilabada^^ s 114*^ — ih. 31
12 Pobles^i chniscibe r 46* — 7, 6 Percrepuisset ^^ mariuurta s 114*^ — 32
13 Vmbilico nabil 5 113^^^ __.. 9 37 ^^^ 2 33
14 Propugiiacula brustuiiere 6? 113^2 — 9,51 Licio uizza s 114*^ — 16, 13 34
15 Disceptacio strit s 113^2^ 114*^ — 12,2 Plexueris flittap s 114*^ — ib. 35
16 Sodales tmdinga s 114'^^ — 14, 11 Sarcinulis kifazadan 5 114*^ — 19, 17 36
17 Proplema retnisse s 114*^ — 14, 12 Abutamur missemuzen 5 114*^ — 19,22 37
LXXXVIII*
a = Codex Lugdunensis 191e/'. 67*. b = Codex Lipsiensis 101 f. 12*^. c =
Codex Lipsiensis 106. c? = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /*. 5''.
teut teilt j t.
18 Malleus 1"^ hamer a hamer h — 4, 21 Disceptatio stiid a std d Strid c 67^2 33
19 [lxxxvii. xcii^] streith h — 12, 2 [lxxxviii] 39
teut .t. t.
20 lus soth^« a -- 6, 19 Plexueris fli,^ctest a fliehtest ^^ h flech- 40
^ von zweiter hand ^ suasa est Vulg., s. Vercellone ' von zweiter oder erster
hand * marcetis Vtdg. ^ im context ° stuppae Vulg. ' gl. zum vorhergehen-
den ^ testaceo Vidg. ^ sicam Vulg. ^'^ posticum Vidg. " popHte Vulg.
^' die gl. am rande f ^^ suram Vulg. ^* refocillavit Vulg. , ^^ oder h'ilabada s
^* percrebniisset Vidg. ^"^ maUeum Vulg. " ühergeschr, a " am schluss
nach Bachantes furetes (20, 25) fügte eine jüngere hand hinzu pobles .1. genu poblex
knyschibe (7, 6) h
264 Nachträge Zum Ersten Band
1 test c 07'''^. 68»^ fluchtest <i — 16, 13 [lxxxviii. xc. vgl. ii]
20
XCIP
Codex Oxoniensis Laud. lat. 92.
2 (782*) Falcatis [curribus] siesiion^ —
3 h 19
4 (782b) Artauit duuand^ — 1, 34
5 (79»>) (Experiar) erfinde ^ — 2, 22
6 (80«) (Certare) cistridenne^ — 3, 2
7 (80^) Capulam* helza^ — 3,10[lxxxvi.
8 lxxxviii]
9 (Palme [manus]) flozon^ — ib.
10 (Sicam) uuaf'"^"« uuafan'^ — 3, 21
11 (Sera) slozun^ — 3, 23
12 (Posticäm) durestodeP — 3, 24
13 (Clauem) sluziP — 3, 25
14 (Circiter) naah'^ — 3, 29
15 (81^) Desiliens niderscrikender '^ — 4, 15
16 (82a) Malleum hamer^ — 4, 21 [lxxxvii.
17 lxxxviii*]
(Tempus) duimuenge*^ — ib. [ii. Lxxxvi] 21
(Cerebrum) hirni'^ — ib. 22
(82^) (Super nitentes) uberscinenda "^ — 23
5, 10 24
Suffocatus bidenfit*^ — 5, 1 1 25
(83*) (Exanimis) uuanaseler'' — 5, 27 26
(84^) Nemus forst"^ — 6, 25 27
(91^) Deuitans uermidendi"^ — 11, 3 28
(92*) Acriter gehaiitego'^ — 11, 5 29
Mediator sueneda^ — 11, 10 80
(92^) Precibus den digen'^ — 11, 17 31
(93*) (Indicens) eunindi^ _ 11, 27 32
(96b) Maxille des cinibrachen^ — 15, 33
14 34
(98*) (Amissione) shornisse^^ — 16, 28 35
RUTH.
XCIV
p = Codex Ooslariensis f, 114*^.
18 Alas scremunga — 2, 12 Preuilegium ^^ svntringa • — 4, 6 '^^
XCIV*
a = Codex Lugdunensis 191e /". 67*. b =^ Codex Lipsiensis 106 /*. 16^^ c =
Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /". 5**.
teut t.
19 Priuilegium ^2 guntrigi a suntrigi b sun- trigi c — 4, 6 [xciv. vgl. ii] 37
^ von zweiter hand. = segesnon = segenson ^ von zweiter oder erster hand. l.
duuang ^ von zweiter oder erster hand * capulum Vulg. ^ von dritter hand
^ von erster hand '' von zioeiter hand ^ von erster oder ztveiter hand. l. cun-
dindi. bl. 95* steht neben der zeile et de forte — dies (14, 14) am rande von zweiter
hand un (magun zu potuerunt?) ^ von ziveiter oder erster hand ^° von zweiter
oder erster hand. ivol von dem pari, skoran gebildet wie flomissi von farloran. sodann
bl. 99* (17, 9 sum — 18, 6 iter quoque) am oberen rande von erster hand hors " pri-
vilegio Vulg. ^^ ^-^ ^^^ parallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 12*2 ist hinter Puilegiü
eine lücJce gelassen, welche von jüngerer hand mit den worten q. puäs leg® ausgefüllt
wurde
JuDicuM LXXXVII^ — Regum i CHI
Academy xxxvii (1890), 47. (?mw.31, 333
265
xcv
c — Codex Vatic. Pal. 288 f. 57^.
1 Aria deniie .i. houestat^ — 3, 2
XCVb
Codex Oxoniensis Land. lat. 92.
2 (105^) Sperare driigo^ — 1, 11 Decreuisset . . . ahe^ — 1, 18
3 lam doc^ — 1, 12 Reditum uiderfart'^ — ib.
4 Apta niac"^ — ih. Uelox [fama] caleme*da^ — 1, 19
5 Promit dr . . .* — 1, 13 (Uocetis) nenned^ — 1, 20
6 Aduerseris uirderos^ — 1, 16 (107^) Garere darbo^^ — 4, 6
17
18
19
20
21
REGUM I.
CII
d = Codex jwincipntn de Lobkowitz 489. e = Codex Berolinensis Ms. lat. 8^ 73.
f = Codex Ouelphe7'byt. Wiss. 66. g = Codex monasterii sanctae erucis 23.
7 Se locaueruiit farmieton^^ e 19^ far- sarm^eton^^ ^4*^ — 2, 5
8 mietoN^^ f 11^ farnuetoni^ d IS^
22
cm
q = Chi. 6028 f. 46^
9 Caracteribus b huc staben ?• 114*^ • —
10 Prol
11 Supputacio zale r 114^^ — ib.
12 Numeracio underbruida r 114*^ — ib.
13 Sub censu
14 Incisionibus viid4az r 114^^ — ib.
15 Cronicon zitbuch r 114^^ — ib.
16 Emula ella r 114»^ — 1, 6
?• = Codex Goslariensis,
Fuscinulam crowel r 114^'^ — 2, 13 23
Lebetem ezzil r 114*'^^ — 2, 14 24
Caldarium^^ cezzelin 7' 114^^ — ib. 25
Buccellam snite r 114^^^ _ 2, 36 26
Preciosus Seldinir^^ r 114^2 — 3, 1 27
Extales^* .i. intestina gedarme^'^ q ar- 28
Stelinga r 114*^ _ 5^ 9 29
Anos ringa r 114*^ — 6, 5 30
^ im context * von zweiter Jiand. drugo = trö6n ' von ziveiter hand * ganz
verwischt, von dritter hand, etwa dringit gemeint ^ von zweiter hand. ■= uuideros
• von zweiter hand. etwa rest von feriahe "^ von ziceiter hand ^ von zweiter
hand. der zweite teil des wortcomplexes scheint merida, mit dem ersten weifs ich nichts
anzufangen, da der lautstand dieser Würzburger gll. an cäh, cähe oder an eine vor-
satzpartikel ca- zu denken verbietet ^ von zweiter hand ^^ von zweiter hand. die-
selbe gl. auch bl. 106^ am rande neben v. 2, 12 ^^ im context defg ^^ caldariam
Vulg. ^' darauf lücken nach Verbum causam (3, 11) und nach Demolitus est eos
(5, 6) r ^* Exstales r ^^ übergeschr. q
26()
Nachträ(}k Zum Ersten Band
1 (;nj)s(;llam lriili(!ii ?• lU-'^ — G, 8
2 Paiiificas l)ortliechore r lU*^ _ y^ y^
\\ R(;ditiiH giniz r 114*^ — 8, 15
4 Sistarciis mustascen r 114*^ — 9, 7
5 Triclinium sedal r 114»>i — 9, 22
() Ligoneni sech^ q — 13, 20
7 Sarculuni howe fossoriuni gbescaiuel q
8 8arculuni fossoriuni h&uan r 114*'^ —
9 ih. '^
10 Tridentum^ mistgabele q capulono r
11 114^^1 — 13, 21
12 Stiniulum gart r 114^^ — ib.
13 Lorica aniata'^ halsberga r 114'^^ —
14 17, 5
15 Ocreas benb'ga r 114^2 — 17, 6
16 Liciatorium mittil r 114^^^^ — 17, 7
17 Phalangas scara r 114'^^ — 17, 8
18 Funda slinga r lU^'^ __ ;l7, 49
ApparitorcK dinistman r 114''^ — 19, 14 2G
Licitores* vuizinere r 114^^^ — 19, 20 27
ContribulibuH a tribu chunilinga ?• 115*^ 28
— 20, 6 29
Perendie vb'morgene r 115^^ — 20,12 30
Emissariis bödel r 115»^ — 22, 17 31
Ibicibus ste^nges r 115^1 — 24, 3 32
Oram ort r 115^^ — 24, 5 33
Pvlicem floch r 115^^ — 24, 15 34
Ligaturas gebundelin r 115^^ — 25, 18 35
Massas rasta r 115*^ — ih. 30
n
Caricanim figo:o'^ r 115^^ — ib. 37
Benedictionem obel|lei r 115^*^ — 25, 27 38
Singultum sustodil r 115*^ — 25, 31 39
Scrupulum unsensie r 115*^ — ib. 40
Inposuisti bi^ r 115*^ — 28, 12 41
Minauit menite l r 115*2 — 30, 20 42
CIII^
a = Codex Litgdunensis 191e. h =. Codex Lipsiensis 107. c = Codex Lip-
siensis 106. d = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
teut
teut
19 Supputatio"^ zalft «67^ zala d 5^ t ala Caldaria'^ kezel a 67*^ kessel b 12*^^ 43
20 c 68*^ — Prologus [cm. cvii] — 2, 14 [cm] 44
Stimulus ^^ gart menel^^ a^l^ gartinenel 45
t.
d 6^ gart c 17^^ .._ ^3^ 2I [cm] 46
teut
21 Fuscinula^ Crouvvel a 67*^ Crouwel r/ 6*
t.
22 cröwel c IG''^ — 2, 13 [m. xcviii.
23 cm. CVII. ex. cxii. vgl. cix]
teut
24 Tridens^ Grepe a 67^* gpe d 6'
25 [vgl. cix zu 13, 21]
teut t.
Cassis heim a 68* heim c \1^^ .i. 47
ib. heim d 6* helm^^ 6 13*^ — 17, 5 48
[11. c. cix] 49
^ übergeschr. q
tridenciu r tdete q, vor der vorangehenden gl.
n
** squa-
' schluss
* lictores Vulg. ^ figo:o] rasur von r, loie es scheint, r
^ Su,bputacö b, die corr. von jüngei'er hand, dann urspr. lücke gelassen,
mata Vulg.
der spalte r
ivelche von jüngerer hand nunmehr mit einer lat. erMärung ausgefüllt ist; von derselben
hand am rande supputa'e vnd'tzelen ^ darnach lücke, welche von jüngerer hand
durch krewel ausgefüllt ivurde b. fuscinulam Vulg. ^ tridentem Vidg. ^^ caldariam
Vulg. " darnach lücke, in tvelche von jüngerer hand über einander eingetragen sind
Stichel prikel gartmene 1 b 12^2 ; der letzten zeile dieser spalte hat die jüngere hand zu-
gefü(jt Tybia kny scheibe. Coxa ey dyech. Crus wade. stimiüum Vulg. ^"^ menel iiber-
geschr. a ^^ sodann steht in b von jüngerer hand über Liciatoriii a licijs df : wewe 1
gam bom (17,7) und über dem dazu gehörigen Licia eni süt: liciü gam drot ede vitztze
Regum I cm — CXIV'
Acadcmij xxxvii (1890), 47. Germ. 31, 333. 334
267
1 Phalanges^ scam^ a GS« .i. scare d G-** Pulex« fla"^ a GH» flo /; 13*^ _ 24, 15 22
2 — 17, 8 [cm] [cm] 23
teilt teilt
3 Formella ^ casicar a G8* .i. kose naph Ligatura.s'^ kipuntila a G8* kintwidel 24
4 ^ G^^ — 17, 18 [cm] il G»' — 25, 18 [cm] 25
teilt
teilt
5 Mentum kinne a G8« kinnc b 12>^^ — Jmposui^ti^ pitrüga a 68^ pitruga 0 18^2 26
6 17, 35
pitga d G»' — 28, 12 [cm]
27
teut
7 Pera* skerpe a G8'^ scerpe ^6^ —
8 17, 40
teilt
teut
teut
9 Funda^ slingera a G8* slingera c 17^^
10 Clingera d 6'' — 17, 49 [vgl. cm]
Minauit meneta. 1 treiph «68^ meneta. 28
ul treiph c 18^^^ menete l tiph d 6*» 29
treiph h 13»^^ — 30, 20 [cm. cvii] 30
CIX
c = Codex Vatic. Pal. 288. ^ = Codex Ämhianensis 110.
11 Cacabus et cucuma cohmac 59** — 2,14 Tridens greifFa. 1 mistgabela^'^ c 60^31
12 Fuscinula krovvel c 59^* — ih. greifa d 5^^ — 13, 21 32
13 Fenus vveddi c 59*^ — 2, 20 Fornix suibugo c 60* - 15, 12 33
14 Extales grozdarmi^ c 59*^ — 5, 9 Cubitus clafdera^^ c 60* — 17, 4 34
15 Capsella^^ capsilini^ c 60^ d 4^»^ — Palmus mimti<^ c OO-"^ - - ih. 35
16 6, 8 Cassis heim ^^ c 60* — 17, 5 [ii. c. cm*] 36
17 Sistarcie^^ malaha 1 dasga c 59*^ d 5*^ Ocrea beinbga^^ c 60* — 17, 6 37
18 — 9, 7 P'ormella formizzi c 60* — 17, 18 38
19 Sarculum^^ g&isan ^"^ c 60* houa 1 hacca Perendie egesteren c 60* — 20, 12 39
20 d 5*^ — 13, 20 [xcviii. cm] [cm] 40
CXIV^i*
a=:Clm. 2571/". 153*. h= Codex Erlangensis 212 f. 157^ c— Clm. 2551/:
133^ 6/ = Codex Lipsiensis 107.
21 Item quod seqiiitur in regum prologo. quod ex ipsa phrasi ^^ probari potest 41
^ Phalanges a phalangas Vulg. ^ übergeschr. a ' darnach lücke, wohinein von
jüngerer hand kesenap geschrieben ist b. formellas Vulg. * darnach lücke, welche von
jüngerer hand mit brotzak ausgefüllt iviirde b. peram Vulg. ^ darnach lücke, darin
von jüngerer hand eye slevd' b. sodann b 13a2 zwischen Laicos und pplares (21, 4) ein
Verweisung s zeichen auf den rand, wo von jüngerer hand paes .i. paes gemeyne brot
* pulicem Vulg. '' übergeschr. a ^ darnach lücke b. neben dem folgenden Cöme-
ta'ius q scbit anales {zwischen 25, 29 und 31) am rande von jüngerer hand ey messt'
der awslegüge b ^ ohne gl. und lücke b. Inposuisti cd ^^ im context c ^^ am
schluss von Eegum i c ^^ Sistarchie proprio sunt nautarum diete quod sint sute d
^' die gl. nach der folgenden d ^* die gl. steht unter Moses erklärungen der
griech. worte in den prologen des Hieronymus zu den bibl. büchern ^^ frasi d
2G8
NACHTKÄciio Zum Ersten Band
hoc 08t. Phrazo \ uidoo 1 loquor^
(licitur. undc phrasis^ dicitur .i. lo-
cutio P stilu.s. unde phraster* siuo
phrastos .i. locutor. hiric componitur
metaphraHter i metaphrastcs '' .i. inter- 26
pres. quod teut/onice® quoque dicitur 27
antifriston abc antiphristen d 4**. 5* 28
REGUM IL
CXV
b = Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 f. 102*'*.
5 Centuni. niassas palataruni id. est. ficus. inter duas palas. id. est. scofla
6 de ficis fecerunt. massa. et posuerunt 16, 1
CXIX
j) = Olm. 6028/". 46^. q ^= Codex Goslariensis.
7 In conpetis ingiuuikin q 115^^ — 1,20 In oculis solis huius lu'pore
20
30
8 Crepusculo dageto q 115^^ — 2, 32
9 Fusam^ spilli q 115^"^ — 3, 29
10 Cepit guan q 115^^ _ 5^ 7
11 Fistulas nuosca^ q 115^^ — 5, 8
12 Calcitrabant spuriten q 115^^ — 6, 6
13 Assaturam spizbrade q 115^^ — 6, 19
14 Bubule carnis vuisintines flescas q\l^^^
15 — ib.
16 Frixam gebacken q 115^^ — ib.
17 Magnalia wnd' q 115^1 — 7, 21
18 lugales curruum subneruauit .i. equos
19 iunctos in curru subneruauit ha,^se-
20 note p Subneruauit hesneta q 115^^
21 — 8, 4
22 lugales ros q llö'^^ — ib.
23 In ualle salinarum sulzona q 115^^ —
24
12, 11
Musitantes runinde q 115^^
Sarrauit® cisegete q 115'^^ -
Latum^^ zigala q 115^^ —
Sorbiciunculas^^ musila q
13, 6
Palatarum figena q 115^^ -
Tapetia tephecha q 115^^ -
Cicer cisa q 115^^ — ib.
Baiulus tregere q 115^^ —
Conpendii curci q 115*^^ —
Satisfac danga q 115^^ —
Polimitarius arhari q 115^^
Auricu^^ rakeba q 115^^ —
Crassatur uodit q 115^^ —
Gratuita firkebin^^ q 115^^
2ll5b2-
- 31
32
12, 19 33
- 12, 31
34
ih.
35
115^2 _
- 36
37
- 16, 1
38
- 17, 28
39
40
18, 22
41
18, 23
42
19, 7
43
— 21, 19 44
- 23, 23
45
24, 21
46
24, 2
4 47
\ 13
CXIX-
a = Codex Lugdunensis 191e /". 69^. b =■ Codex Lipsiensis 107.
teilt
25 Assatura^"^ brata a brothen b 13^*^
6, 19 [11. CXIX. cxxiv. cxxvi]
48
^ loqd h "- phansis durchstrichen und darüber ra d, dazu unten am rande mit
Verweisung phrasis ^ siue d * phrasin d ^ metaphastes d ^ theutonice a
"^ fusum Vulg. « darauf lücJcc nach Arx mire altitudinis (zu a Mello 5, 9) ^ ' ser-
ravit Vulg. ^'^ laterum Vidg. ^^ darnach, vor dem deutschen ivort, sicut alt durch-
strichen und unterpunctiert q ^^ auricularium Vulg. " oder firkehin q ^* assa-
turam Vulg,
Regum I CXI V»^ — Regum III C^XXXV
Äcculetuij XXXVII (1890), 47. Genn. 31, 334
209
1 Tapetia toppeth ^ r/ . . . to])lu'l h 14«^^— 17, 28 |>///. rxix| 20
cxxv
(• z=z Codex Vatic. Pal. 288.
2 Infatua bitübili c 00*= — 15, 31 Gemineos* guizuinelo^ c 00« — 20, 1 27
3 Alligatura- hangilhv^ c 00i> — 10, 1
REGUM III.
CXXXV
r — Chn. 0028 f. 40^.
4 Laf'morimi ste|phin mize ä 110^^ — 5,
5 15
0 Dolauerunt sunitun 1 cessetan s 110^^
7 — 5, 18
8 Cementa^ii murere s 110^^ — ib.
9 Clocleani^ windelstein ^ sllG»^ — 0,8
10 Pauinieiito plast' 5 110*^ — 0, 15
11 Laquearia himeleze s 110*^ — ib.
12 Tornaturas gedreunge .<? 110^^ — 0, 18
13 Celaturas irgrabüga'^ .9 110^^ — ib.
14 Anaglipha erhab en*^ r niattelecha s
15 110^^ — 0, 32
10 Regulam spratun s 110*^ — 0, 35
17 Deambiilacra enkega s 110^^ — 7, 2
18 Epistilia polistari 5 110^^ — 7, 0
19 Versuum cilone s 110^^ — 7, 17
20 Mare label s 110*^ — 7, 23
21 Litteris^ labell.^s^^ luter est choncha .i.
22 vas eneum .xl. batos capiens a luendo
23 dictum. 1 cantarus aquarius dranccoph
24 s 110^^ — 7, 20
25 Lora iehhalma s 110^^ — 7, 29
? z= Codex Ooslariensis.
Axis^i ahsei2 ,,. _ 7^ 39
28
Humeruli chiphun s 110''*^ cbiphe^^ r 29
— ib. 30
Radü speicha s 110^^ spaiche^^ r — 31
7, 33 32
Canti velga s 110*^ uelge^^ r — ib. 33
Modioli^^ nabe s 110^^ na be^^ ^. _ 34
ib. 35
Terra argillosa^* la,*migiu r — 7, 40 30
Erugo rost .9 110^^ — 8, 37 37
Rubigo militön s 110»^ — ib. 38
Deuocacio^^ scelta 5 110*'^ — 8, 38 39
Ciassem chel 5 llO^^ _ 9^ 20 40
In enigmatibus radiscun 5 110*^ — 10, 1 41
Pincernas scenken s 110*^ — 10, 5 42
Symias effen 5 110^^ _ ^q, 22 43
Pauos paue s 110^^ — ib. 44
Scorpio^'' est genus sentis asperrimi hui- 45
■jDfolts r — 12, 11 46
Armamentarium wafenhus s 110*^ — 47
14, 28 48
Araciuncula ^'^ vurelin s 110»^ — 18,32 49
* übergeschr. a - in Begum i vor Capsella 207, 15. alligaturis Vulg. ^ im con-
text * Jemineus Vulg. '^ cocleam Vulg. • darauf lücke nach Cenaculum a com-
munione uescendi dicitur (0, 8) s ' darauf lücke nach Eminentes (O, 18) s ^ über-
geschr. r ^ luteris Vulg. ^° labelh^s] an stelle des punctes ein verschmierter buch-
stab s " axes Vidg, diese und die vier nächsten gll. in der folge 34. 31. 33. 28. 29 r
12
übergeschr. r
^^ Modiola s
14
argillosa terra Vulg. ''^ devotatio Vulg.
scorpionibu.s Vulg. '' aratiunculas Vulg.
270 Nachträge Zum Ersten Band
Academy xxxvii (1890), 47. Oerm. 31, 334
1 lunijx'iuiu vcghol dorboü \ .spuchra .s- Pedissequos dineHtmaii ä IIG*^ — 20,14 20
2 IIG»''' — 19, 4 Predicare^ chundet s IIG*^ — 21, 9 21
CXLII
c =2 Codex Vatic. Pal. 288 f. Gl''.
3 Dolatis lapidibus^ gimezzeton steinon*'' Coclee* Hcale l iieiitilachin ^ — G, 8 22
4 — G, 7
CXLIIP
Codex Bonnensis 218 /". 48^
5 Argilla<^ .i. tha — 7, 4G
REGUM IV.
CXLVIII
q m: Clm. 0028/. 4G^. r =z Codex Qoslariensis.
6 Cancellos lenib'ga r 110^^ — 1, 2 5, 22 23
7 Psaltes'^ psallentem sengere r 116^^ — Stragulum. opertorium mortuorum re- 24
8 3, 15 tuch^o g — 8, 15 25
9 Fundibularius^ sleng'e r llG^i — 3,25 Caluariam kebal r 110^^ — 9, 35 26
10 Oscitauit kienota hal .i. os aperuit r Latrinas ueltganga r IIG^^ — 10, 27 27
11 llG^i — 4, 35 Testificaciones eida r 110^2 — 17, 15 28
12 Col^cinthidas wildecorbizo r IIG^^ — Tignariis holtmeist' r 116^^^ — 22, G 29
13 4, 39 Tignaii rauen ^^ q 30
14 Benedictionem obelei r IIG^^ — ^ 5, 15 Lapidicinis steinmeczer r 116^^ — ih. 31
15 Burdonum ::suemere r IIG^^ — 5, 17 Perfuga^^ uraidig^ q — ^ 25, 11 32
16 Vestes mutatoria^ bedewant r IIG^^— Trullas chella r 116^^ _ 25, 14 33
CXLVIII«
a = Codex Lugdune7isis 191e /. 70^^. /) = Codex Lipsiensis 101 f. 15^^. c =z
Codex Lipsiensis lOG. d = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /". 8^.
teut t.
17 Benedictio^* oblei a oblei d obelei c poris^^ dicitur mirgel (mergel c mer- 34
18 22^1 — 5, 15 [cxLViii] gel h mugel d) abc 22^1 d — 6, 35
19 Electo^^ terre tempore. ^^ Tempor tem- 19 36
^ praedicate Vulg. ^ lapidib;] d aus b corr. ^ im context * cocleam Vulg.
^ im context ^ argillosa terra Vulg. "^ psaltem Vidg. ^ fundibulariis Vulg.
^ vestes mutatorias Vulg. ^^ übergeschr. q " durch die vorangehende gl. ver-
anlasst q ^2 übergeschr. q ^^ perfugas Vidg. ^* darnach lacke gelassen b. bene-
dictionem Vulg. ^^ Eiecto c ^^ tepöre, tepöria und die ganze gl. am rande a
Tempor, pis d
Rf:gitm III CXXXV — EsDHAK i C^LXIX 271
1 C^aliiaria ^ kebnl ac 22''^2 k^^i^a^ (/ — 9, 35 [cxLVii. cxlviii. clii. clvJ U
CLV»
Clm. 4:112 f. 59i>.
2 Ctirduus genus herbe spinoso. Huius moUis. frigidus et indigestus sucus 15
3 natura mordiix. et cum austeritate est eius. alopetias griiit^ curat — 14, 9 IG
PARALIPOMENON I.
CLVI
e = Codex Fiüdensis Aa 2 f. G2*.
4 Trahas. a ti-ahendo; id slito curuata sine rota — 20, 3 17
CLVIII
r r= Clm. 6028 /". 46^. s :=: Codex Ooslariensis.
5 Inextricabiles vntelost 5 116'*^ — Praef. Tribulas trischilin s 117^^ Tribule. arum. 18
6 Siluain dich* 5 116^^^ — ib. a conterendo dicte driscele r — 20,3 19
7 Carpentarius rettuuagenere s 117^^ — Trahas^ sliten r siede 5 117*^^ — ib. 20
8 9, 15
PARALIPOMENON IL
CLXIII
t ==z Codex Ooslariensis f. 117^^.
9 Obriza*" oberguldes — 3, 5 Eruca^ grasiworm — G, 28 21
10 Opere staurario'^ manleicho — 3, 10 In neruum polz. ut isihalta — IG, 10 22
11 Chonchas cherer — 4, G Pensaciones^ cinsa — 21, 3 23
12 Basilicam palinza — 4, 9 Egereret uirdouuit^^ — 21, 19 24
ESDRAE I.
CLXIX
g = Codex Ooslariensis /". 121^^.
13 Latimus^^ steinmetze — 3, 7 Cementariis murere — ib. 25
^ darnach lücke h, ivelche von jüngerer liand mit einer lat. erJclärung ausgefüllt ist,
calvariam Vulg. ^ darnach von and. hand ein strich d ' grint ühergeschr.
* darauf lücke nach Barbarie {ib.) s ^ Traas s ^ obrizi Vulg. ' statuario Vulg.
® aerugo Vulg. ^ pensitationes Vulg. ^" dann lücke nach Contignacionem (34, 11)
^^ latomis Vulg.
272 Nachträge Zum Ersten Band
CLXXIIIa
a =z Clm. 2571 . h = Clm. 7997. c = Clm. 4112. d = Codex Erlangensis 242.
1 Cratere.^ \ casHure idem sunt .i. bichere bechere c 90^ — 8, 27 13
2 a 98^ i. bechere h 97^^ d 98^ .1.
ESDRAE IL
CLXXVI
g = Codex Qoslariensis f. 121^^.
3 Furnorum ouene^ — 3, 11 Concionem samenunga — 5, 7 14
TOBIAS.
CLXXXVI
q =z Clm. G028 f. 47^. r = Codex Goslariensis.
4 Manciparunt zuo^ r 121*^ — Prol. Secundo^ cras oborgene r 121^^ — 8, 4 15
.5 Exosos letsiama r 121«^ — 1, 18 Albugo houuisil rl2P^— 11,14 16
6 Branzia* chiwe q — 6, 4 Membranum^ uel r 121^^ — ih. 17
7 Exentera euiscera scurfe q — G, 5
CLXXXVI^
a = Codex Lugdunensis 191b f. 85^ b = Codex Lipsiensis 101 f. 17^^. c =
Codex Lipsiensis 106. d ^= Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /". 19^^.
teut teilt t.
8 Secundo'^ cras vbermorgene a vbhnor- Membranum® uel a vel c 46**^ vel h — 18
9 gene d — 8, 4 [cLXXXVi] 11, 14 [cLxxxvi. clxxxviii] 19
CXCi>
Clm, 5515.
10 Albugo ciugge 141^^ — 6, 9. 11, 14
JUDITH,
CXCIII
r = Clm. 6028 f. 47^. s = Codex Goslariensis f. 121^1.
11 Exaccioni notugunga s — Prol. In precipicio hohi s — 7, 8 20
12 Opinatissima ^ nameastesta s — 2, 13 Lapades. ^ olle minores. 1 panes uladen. 21
* crateres Vulg. ^ diese gl. noch einmal nach Inueni libnim census eorum al edicio.
Librum genealoye eorum (7, 5) ^ es steht Manti zuo parunt r * branchiam Vulg.
^ secundum Vulg. ^ membrana Vulg. ' Scdo cras. p® cras h. secundum Vulg.
^ opinatissimam Vulg. ^ palathas Vulg.
il
ESDR.VE r CLXIX — Job CCXII 273
Lh'onke 12
1 1 pitinge^ r Labates sUidoii .s' — In conopeo niukeneze^ r — 10, 19 17
•1 10, 5
CXCVIIi>
Clm. 5515.
3 Ascopani.^ ilasconem buterich 142* — 10, 5 18
ESTHER.
CC
y rrr CocUx Lugduneusis Voss. lat. fol. 24 /. 108^^.
4 lacinctini siutorheuuin — 1, G
CGI
s = Codex Goslariensis.
5 (121^^) Archiuis arma (122*^) boumere* Percrebruisset irmerclo — 2, 8 19
0 — Prol. Arcariis tresecamera — 3, 9 20
7 Mundum muliebrem wipcierda — 2, 3
CCVIIIb
Codex Fuldensis Aa 2.^
8 (86^) Ista sors scottorum conuenit iuxta mitterent in illam ligna quadrata que 21
9 librum ester quia sors in eum conti- tot fuerunt quot homines de quibus 22
10 netur. ^ Scotti dixerunt quod in hi- sors fiebat et eorum nominibus scripta 23
11 bernia ista consuetudo esset in sor- circumdabantur (87*) massa farine. 24
12 ciendo quod implerent urnam id eim- id teige. quod uulgus romanus pastam 25
13 bar. hoc est magna situla aqua, et uocat usw. 26
JOB.
CCXII
t =z Clm. G028 /'. 47*. u = Codex Goslariensis.
14 Membranis puohfellin u 120^^^ — Prol. Scripus'^ binez u 120^^ — 8, 11 27
15 Sterquilinio niistes hufun u 120^^ — Carectum sabari u 120^*^ — ib. 28
16 2, 8 Decipula ualla ^^ 120^^ _ ;^8, 10 29
^ pitinge] das ziveite i auf rasur r ^ ühergeschr. r ^ ascoperam Vulg. * dli.
armarüs buochchamere ^ am schluss der erklärung des bucJies Ilester mit hezieimng
auf 9, 24 ^ ^ Ista — continetur rote Überschrift "^ scirpus Vulg.
Althochdeutsche glossen IV. 18
274
Nachträge Zum Ersten Band
1 Meridiati rcstotcn u 121 ^^ — 24, 11 Cartikgo cru.slila u 121»^ — 40, 13 25
2 lunipereroruin^Hpui'gono it 121*^ — 30,4 Stcriiutacio nie.süga u 121»'^ iii.sunge / 20
3 Capicio hobetloeh u 121»i - 30, 18 — 41, 9 27
CCXII*
Codex Lugdunensis 191e /". 7G*.
4 Cartilägo cnoster^ — 40, 13
CCXIV
c r= Codex Ambiane^isis 110 /". 12^^.
5 Umbilicus^ nabulo — 40, 11
CCXVI-
a = Clm. 2571. ö = Glm. 7997. c = Chn. 4112. (Z = Cb^eic Erlangensis
242.
6 Scirpus a quo segetes teguntur. sine a 93^ sciluf c 8G^ scilfus 6 91^ schi- 28
7 nodo. Latine scirpus. teutonice* sciluf luf d 93''^ — 8, 11 29
PSALMI.
CCXXI
t =z Clm. G028 f. 47^
8 Vnus sumeliccher u 117^^ — Prol. I
9 Exaltans geohender u 117^^ — i&.
10 Inscripto^ capitan u 111^^ — ih.
11 Scribendi capita longas u 117^^ — ih.
12 Titulus^ capitulan u 111^^ — ih.
13 Cursim kizolo u 117^^ — Prol. II
14 Cissum''' kibrachotaz u 117^^ — ih.
15 Obliquis duerche u 111^^ — ih.
u = Codex Goslariensis.
Pupillam ogaphel ul sehan u 117^^ — 30
16, 8 31
Peruerteris dusaluerchere tuuerdenw 117^^ 32
— 17, 27 33
Sole offani u 111^^ — IS, ß 34
Foderunt durechestecben u 117^^ — 21, 35
17 36
Kefloruit picham w 117^^ _ 27, 7 37
16 Edicionem hantfrestinunga u 117^^ — Vituperacionem laster i< 117^'"^ — 30,14 38
17 ih.
18 Non defluet niderniriset u 117^^ — 1, 3
19 Exacerbauit irgremita u 117^^ — 10, 4
20 Magniloquam uilisprege u 117^^ — 11)4
21 Conuenticula cisamine chüsta w 117*^^ —
22 15, 4
23 Corruptioiiem fiusmissida u 117^^ —
24 15, 10
Inputabit« wizit w 117^^ __ 31^ 2 39
Euge wach u 117^^ _ 34, 21 40
Emulari hazzan ul bilidan u 117^^ — 41
36, 1 42
Zelaueris hazzit. uehet u 117^^ — ih. 43
Intenderunt spiennun ?t 117*^^ — 36, 14 44
Piagas kestige u 117^^ — 38, 11 45
Calamus rore u 117^^ _ 44^ 2 46
^ iuniperorum Vulg. ^ ühergeschr. vgl. DWB 5, 1497 ' umbilico Vulg. * teu-
tonic^ ö ■■' inscriptio Vidg, * titulis Vulg. ' scissum Vulg. ^ imputavit Vulg.
Jon CCXII — Parabolae CCXXIX
275
1 Vacate uiret u 117^- — 45, 11
2 Proposicionem ratnist^e // 1 1 7*''^ — 48, 5
3 Calcanti ^ uersne ul t^ala k 117^" —
4 48, 6
5 Depascet frizet n 111^^ — 48, 15
G Desursum uf ii 117^^ — 49, 4
7 Conciiinabat coniponebat niachido 1 stiliita
8 n 117^" — 49, 19
0 Nouacula acuta scarsas ti 117^'^ —
10 51, 4
11 Precipitacionis kebi u 117^^ — 51, G
12 Emigrabit uztribit u 117^^ — 51^ 7
13 Ramiuim dorn n 117^^ Ramnus est
14 genus spinarum permolestuni . . , aglai
15 t — 57, 10
16 Significacionem pochuii u 117^^. 118^^
17 — 59, G
18 Macerie stanzun ii 118^^ — Gl, 4
19 Stateris wagun u IIS^^ — Gl, 10
20 Stillicidiis dorbizunga ^* 118»^ — G4, 11
21 Tympanistriarum spili|uip^ u 118^^ —
22 G7, 26
23 Ascia descla w 118^^ — 73, 6
Chophina^ corp u 118»^ — 80, 7 29
Contestabor zurchundi ciho* wll8'^^ — 30
80, 9 31
Meridlaiio niitoltagli liclicmo^ w 118*^ 32
— 90, 0 33
Dedacordo ^ sebeiiseiden ii 11 8*^^ — 34
91, 4 35
Gremium spach sarmentum fasciculus 36
qui fit ex siccis lignis ul merges carpa 37
U 118'^2 _ iQi^ 4 33
Frixorium'^ rostphaniia u 118^^ — ib. 39
Opertorium decca u 118*^ — 101, 27 40
Herodii valco u IW'^ — 103, 17 41
Cinomia hundesfliga w 118^^ — 104, 42
31 43
Salsuginem sulzi u 118^^ — 106, 34 44
Lebes cezil» ^t 118i>i — 107, 10 45
Nouelle planzin «t 11 8^^ — 127, 3 46
Linguosus uilecoser u 118^^ — 139, 12 47
Incensum rob ti 118^^ — 140, 2 48
Fetose tragente u 118^^ — ^^43^ i^ 49
Manicis hantruwen u 118^^^ — 149, 8 50
CCXXIa
a= Codex Lugdunensis IQIb. h = Codex lApsiensis 107. c ■■
106. f/ = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
Codex Lipsiensis
teut t. teut t.
24 Captio ualla a 77^ ui'alla d 13^^ ualle Fetose fesilig^^ a 79^ feselich c 37^^ 51
25 c 32i>i yalle 619^1—34,8 [ccxxiv] — 143, 13 [ccxxiv] 52
26 Singularis euer^ a 7 8^ — 79, 14 [ccxxi]
PARABOLAE.
CCXXIX
.s- = Codex Goslariensis.
27 (118^^) Edificationem gebecerunga — Coacuerint irsurent
28 Prol
Prelo torcla
ih.
ib.
53
54
^ calcanei Vulg.
spiliuip] s aus corr. u
cophino Vulg.
m z corr. u
es stellt Meridiano miteltagh. Basiliscu lichemo u
'' davor Alia ed' u ^ cezil ausradiert u
einem undeutlichen ivorte pregnans corr.
- * ciho] c scheint
" decachordo Vulg.
ühergeschr. a ^" in b 21^2 ist aus
18'
276 Nachträge Zum Ersten Band
1 Erudicionem zuth — 1, 3 Fideiuösor bürge — 20, 10 21
2 Lactauoruiit^ .spanan — 1, 10 Vadem -^ burgun — 22, 2G 22
3 Tendiculas striche - 1, 11 Simbola samtregele — 23, 21 23
4 (119*^) Impinget gitoziu — 3, 23 Clauo iserennagele — 23, 34 24
5 Tenellus zart — 4, 3 Chamus cäbridel — 20, 3 25
6 Offendiculum anstozüga — 4, 12 Conflatoria^ essa — 27, 21 20
7 Bamula^ demuli^ — 6, 5 Pik stamt — 27, 22 27
8 Concinnat* machot — 12, 19 Mendicitatem belelüge — 30, 8 28
9 Noualibus niulendi — 13, 23 Sanguisuge egulun — 30, 15 29
10 Ascella ochese — 19, 24 Stellio mol — 30, 28 30
CCXXIX^
a = Codex Lugdunensis 191e /". 80^. fe = Codex Lipsiensis 101 f. 22^^. c =
Codex Lipsiensis 100. d = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /". 10^^
teut t.
11 Carta bref a brief d briff h briep c 38^^ ccxxx] 31
1'*^ — Pf'ol' Absinthium wemiot h () wermode a 32
teut t.
13 Coacuerint'^ irsurent a irsurtet d — ih. w^mote d w^mute c 39*^ — 5, 4 33
14 [ccxxvi. ccxxvii. ccxxviii. ccxxix. [ccxxix. ccxxxvi] 34
CCXXXVP
Codex Oxoniensis Laud. lat. 97.
15 (Per cancellos) durchdiebirlä 5^ — 7, 0 (Stertit) .i. Ruzet^ 7^ — 10, 5 [ccxxviii. 35
16 [vgl ccxxxii] ccxxix. ccxxxi. ccxxxii. ccxxxiv] 36
17 (lecur) lebera 5^ — 7, 23 [ccxxxvi]
CCXXXVII^
a = Clm. 2571. & = Clm. 7997. c = Clm. 4112. d =^ Codex Erlangensis
242.
18 Tipsane^ de ordeo^^ fiunt fesun a 67* [ccxxxiii. ccxxxvii] 37
19 b 05* d 00^ fesen c 07* — 27, 22
ECCLESIASTES.
CCXL
p =z Codex Ooslariensis f. 119*^.
20 Opstupescas^^ irnarrist — 7, 17
^ lactaverint Vulg, ^ damula Vulg. ^ oder dennili s * Cöcinnat s ^ vades
Vulg. ^ conflatorio Vulg. ' darnach lücke b ^ von and, hand * Tipsane c
Typsane bd ptisaaas Vulg. ^° hordeo ad ^^ opHupescas p
Parabolae CCXXIX — Sapientia CCLXI» 277
Wn. 460. {Sum. 37)
CCXLVr>^
a = Codex Vindohonensis 804. b = Codex Wirzihurgensis Mp. th. 4® 60.
1 Celech hebf. ecclesiastes grece. concio- laiitrecht<3ere "* 6 99* 14
2 iiator^ lat .i. lantrechtere a 184* .i.
CANTICUM CANTICORUM.
CCXLIX
q = Codex Goslariensis.
3(119*^) Murenulas snorli .i. catenulas dicunt elatas palmarum speciem esse ar- 15
4 — 1, 10 boris conficiendis vnguentis aptam.quam 16
5 (119^^) Botrus cipri trübe — 1, 13 latine abietem uocant danna — 5, 11 17
6 Macerie stenzunes — 2, 14 Areole putet — 5, 13 18
7 (119*^^) Elate folia palmarum .. . Quidam Vmbilicus nabulo — 7, 2 19
CCXLIX*
Codex Liigdunensis 191e /*. 81^.
8 (Botrus) thrufle — 1, 13 [vgl. ccxlix. ccliii] 20
SAPIENTIA.
CCLXI
s = Clm. 6028 f. 46^. t = Codex Goslariensis f. 120*^
9 Torax* brunia t — 5, 19 Malagma plaster t — 16, 12 21
10 Auena^ senwe s — 5, 22 Echo galm s — 17, 18 22
11 Contubernium kinoscast t — 8, 3 Poderis albun t — 18, 24 23
12 Muscipulus^ musuallun t — 14, 11
CCLXI*
a = Codex Lugdunensis 191e/'. 82^. fe:r= Codex Lipsiensis 106 /". 42^^.
c = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14/1 17*^^.
teut t.
13 Inuolumentum '^ wintela a wintela c windele b — 7, 4 [cclxi] 24
* die gl. steht im abschnitt Nomina librorum (nicht mit Isidor 6, 2 identisch) ' con-
cinator a ^ über concionator b. ebenso auf bl. 88^ derselben hs. in einer predigt De
pascha: Eccleslastes concionator, lantrechtsere * thorace Vulg. ^ " a bene Vulg.
" muscipulam Vulg. ' involumentis Vulg. die parallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 23^2
hatte hinter Inuoluintü urspr. freien räum, dann ist nachträglich mit ariderer dinte
wintela eingesetzt
278
Nachträge Zum Ersten Band
ECCLESIASTICUS,
CCLXV
d = Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 /*. 102'^*
1 Asfaltuni spalor — 24, 20
CCLXIX
6- = Codex Goslariensis,
■ 1, 21
2 (120*^) Receptacula gedemilin -
3 Reddicio Ion ^ — 1, 29
4 Sustentaciones giduldi — 2, 3
5 Acide sarpho — 4, 9
6 Inerudicione ^ unzucti — 4, 30
7 Inproperium iteuiz — G, 1
8 Acidieris^ zurlustes — 6, 26
9 Alterceris stritest — 9, 13
10 Zeles zürnest — 9, 16
11 Ceruicatus uuiderbrutteder -
12 Acharis grimer — 20, 21
13 Barchiale^ armboche — 21, 24
14 Detencio anadacht — 24, 16
16, 11
Platanus ahorn — 24, 19 23
(120^2) Qribri rideren* — 27, 5 24
Asserum lattun — 29, 27 25
Tortura magapiscide — 31, 23 26
Carri carrun — 33, 5 27
Admissarius reino — zu 33, 6 Emissa- 28
rius 20
Linicionem hasnnunga — 38, 34 30
Versucias heina — 39, 2 31
Placor manitta l holda — 39, 23 32
(120^1) Sanguinare kiplotigan — 42, 5 33
Pigmentarii arzatis — 49, 1 34
Defluenti^ uarindimo — 51, 13 35
CCLXIX^
a = Codex Lugdunensis 191e. Zj = Codex Lipsiensis 107. c = Codex Lip-
siensis 106. d =^ Codex Oxoniensis Land. lat. 14.
teut .t.
15 Redditio Ion a 82^ Ion b 24^1 c 43^^
16 lont (Z 17^2 — 1, 29 [cclxix]
teut .t,
17 Ineruditio^ untzuht ö^ 83* vnthzucht h
t.
18 24*1 mithzucht c 43*^ vnzvth d 17^^
19 — 4, 30 [cclxix]
teut .t.
20 Datio gaue a 83* gäbe h 24*^ c 43*^
21 gäbe d 17^2 — 11, 17
teut .t.
Asseres"^ rabon a 83* rabon h 24*'^ 36
rabon d 18*^ — 29, 27
37
teut .t.
Tortura wize a 83* wize h 24*^ c 43^2 38
wuze^ d 18*1 — 31, 23
39
teut .t.
Carrum^ charro a 83* carro h 24*2 ^ ^q
43^2 — 33, 5 [cclxix]
41
k = Clm. 14745. r
22 Vmbraculum loiba s 122^^
ESAIAS.
CCLXXIX
Clm. 6028/". 47^. s = Codex Goslariensis.
1, 8 Tugurium hutta s 122^^ — ib.
42
^ ineruditionis Vulg
Indulcabit (27, 26) s
* oder wiize d
^ acedieris Vulg.
^ defluente Vulg.
" carri Vulg.
' brachiale Vulg. * darauf lücke nach
^ ineruditionis Vulg. "^ asserum Vulg.
EccLESiASTicus CCLXV — EsAiAS CCLXXIX*^
279
1 In cucumerario corbozgarhi 5 122^^*^ —
2 ib.
3 Scoria^ siiuler 5 122^3 — 1, 22
4 Stangnum ein .s^ 122^^ _ 1, 25
5 Varagincs^ herbrust .s 122^^^ _ 2, 19
ü Talpas muluuer *• 122^2 _ 2, 20
7 Vespert iliones tledermuse ä 122^*^ — ib.
8 Torques halsbouch s 122^'^ — '^, l^
9 Discriminalia harbant ä 122^2 — 3, 20
10 Armillas arnibouga 6^ 122^^^ — 3, 19
11 Mitras huot s 122^2 — ib.
12 Inaures orringa 5 122^2 _ 3, 20
13 Acus spinela s 122^2 _ 3^ 22
14 Specula spegel s 122^2 _ 3, 23
15 Forcipe zanga s 122^2 — g^ g
16 Titio^ brant s 122^2 — 7, 4
17 Desolabit nuoddet s 123^^ — H, 15
18 Scopabo mudabo* kerent s 123^^ —
19 14, 23
20 Scapa^ besime s 123*^ — ib.
21 Gallinacius kappo ä 123^^ ~ 22, 17
22 Püam bal s 123^^ — 22, 18
23 Institutores ® schifman 5 123^^ — 23, 8
24 Propinabo ihscencho s 123^^ — 27, 3
25 Proscindet'^ prachi^ r prachet 6* 123*^
26 — 28, 24
Git et ciminuni ul cumel s 123*^ — 32
28, 25 33
Milium hirsi .<? 123«^^ — ib. 34
Uitiani sparget .1. wiesca. 1 uogelchrut^ 35
r — ib. 36
Malus sageboü s 123^2 _ 39^ 17 37
Migma gu|iassahi. 1 om 6- 123^2 _ 39^ 3g
24 39
Percussuram slach s 123^2 — 30, 26 40
Balbarum derestämelenten s 123^^ — 41
32, 4 42
Trieris chiel s 123^2 — 33, 21 43
Perpendiculum niuruuagi s 123^2 j^u- 44
ge
werwa r — 34, 11 45
Cataplastarent^^ kauascoten s 123*2 — 4^
38, 21 47
Runcina. ferrum recuruum nuel r houil 48
s 123^2 _ 44^ 13 49
Circino rizza s 123*^ — ib. 50
Tornauit dredre s 123*2 — i})^ 51
Vellentibus denzuegenten s 123*^ — 52
50, 6 53
Saliunca reitachil 5 123*2 — 55, 13 54
Carrucis^^ carrun §123''^ garruit^2^ 7ßd 55
— 66, 20 56
CCLXXIX*
a = Codex Lugdunensis 191e. b ==■ Codex Lipsiensis 107. c z
106. d = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
Codex Lipsiensis
teut teut
27 Vmbraculum hutta. 1 louba a 71* hucta
.t. t
28 ul lauba d 8^ hutte ut louba b 24^^
23*^ — 6, 6 57
58
t. t.
29 hutte. 1 loube c 22t>i — 1, 8
30 [CCLXXIX. CCLXXXIl]
teut .t. teut .t. t.
31 Forceps ^^ Tanga a 71* tanga c? 9* czange Serra saga a 11^ saga b 25*^ Saga c 62
b 25*^ zange c
[CCLXXIX]
Ticio^* brant 15 ^ 71a 5 25*^ — 7, 4 59
[CCLXXVI. CCLXXVIII. CCLXXIX. 60
CCLXXXL CCLXXXIl. CCLXXXIV] 61
^ scoriam Vulg. "^ voragines Vulg. ^ titionum Vulg.
Vulg. ® institores Vulg. ' procindet s * übergeschr. r
diert r ^° cataplasmarent Vulg. ^^ Garrucis k ^"^ oder garrnit k
Vulg. ^* ticionum Vulg, ^^ i^^bergeschr. a
* Z. raundabo * scopa
* uogelchrut] ain c ra-
13
forcipe
280
Nachträge Zum Ersten Band
1 23^''^ saga d 0'^ — 10, 15 [(X'LXXIX.
2 CCLXXXIl]
teilt .t.
3 Scopa be.sma, a 71^ bcHnia b 25*'^ —
4 14, 23 [ccLXXix]
5 Pilai baP « 71'> bal b 25*2 _ 22, 18
6 [CCLXXIX]
teut -t.
7 Milium hirse «71^ hirse d 9^ herse b
8 25*>^ — 28, 25 [cclxxix. cclxxxi.
9 CCLXXXIl]
teut t,
10 Runcina^ nuoil a 72* nuoil c 24^^ • —
44, 18 [ccLXxvi, ccLXXviii. cclxxix. 23
CCLXXXIl J 24
.t.
Circinus'^ cirkel'-^ a 72* cirkil b 25»'2 25
cirkil c 24^^^ — ib. [cclxxvi. cclxxxiJ 2ij
Toriiauit threide-^ «72* dreyde .t. ^ b 27
25^2 — ii)^ [cclxxix. vgl. cclxxxvi] 28
teut .t
Aurifex^ go,'tHmit a72* goltsmit ^25^^ 29
goltsmit d 0^ — 46, 6 J^cclxxix] 30
teut t.
Vellentibus'^ tuengendena 72* zwengende 31
c 24^^ — 50, 6 [cclxxix] 32
JEREMIAS.
CCXCI
6- = Clm. 6028. t = Codex Goslariensis.
11 Disceptabo strit l ding t 123^^ — 2, 9 22, 14 33
12 Borit est herba . . . quam nos sw^%h Auriginem gelesolth t 128'^^ — 30, 6 34
13 dicimus s 47'^ — 2, 22
14 Decipula clobe t 123^^ — 5, 27
15 Subflatorium essa t 123^^ — 6, 29
16 Placenta« halsta» t 123^^^ — 7, 18
17 Ascia^ö dehsela s 48^ — 10, 3
18 Lubare^i bruch t 123^1 — 13, 1
19 Mirice^^ fuelböm s 48^ — 17, 6
20 In nemum polz t 123^2 _ 20, 2
21 Sinopide rotelstein, siue oger s 47^
Exedras^^ absiten s 47^ — 35, 2 35
Atramentum^* at'minz t 123^2 — 36,18 36
Scalpello scribmezzer t 123^2 — 36, 23 37
Ordinatores uaziczari t 123^2 — 48, 12 38
Stratores fuori ul hasinari t 123^^2 — 39
ib. 40
Pedälis weppegarte s 47*^ — 51, 18 41
Mare lapel t 123^2 _ 52, 17 42
Creagras cruele t 123^2 _ 52^ ig 43
CCXCI*
a ■=. Codex Lug dunensis 191e. 6=: Codex Lipsiensis 107. c= Codex Lijjsiensis
106. c? = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
teut t. .t.
22 Sufflatoriumis esa a 72^ esa c 25*^ esze 6 26^^ esca c? 10* — 6, 29 [ccxci] 44
^ übergeschr. a
^ übergeschr. ab
' nach Euncina lücTce b 25^2. Rüncina a * Cir-
^ aurificem Vulg. "^ nach Vellentibus urspr.
^ pilam Vulg.
ein® a circino Vulg.
lücJce, in welche dann, ivie es scheint von derselben hand, eingesetzt wurde velle'
wsczeysen wsreufen b ^ placentas Vulg. * 5. &(Z. l,414anm*8 ^° nach Dola unten
nrCCCXVII 5 " lumbare FttZ^/. ^"^ nach T>QmitQv\Si unten nr CG(JK.C11 s ^^ exe-
dram Vidg. ^* atramento Vulg. ^^ in d steht Sufflatoriü esca dulcis päis de simila
7 oleo ul adipe 7 mellit', es ist also Placenta ausgelassen
EsAiAS CCLXXIX* — EzECHiEL CCCI* 281
teut
1 Placente^ flado^ a 72^ — 7, 18 Atramentum^ at'meiit a 73» — 36, 18 17
2 [ccxci. ccxciii] [ccxci] 18
CCXCIV
S. UNTEN DCXCVb
THRENI.
ccxcv
m = Chi. 14745 f. IIK
3 Refocillarent labenten — 1, 19
EZECHIEL.
CCXCVIII
h = Codex L/iigdunensis Voss. lat. fol. 24.
4 (103*^) Litura inpesa lim l calamen — id struices congregationis — 15, 3 19
5 13, 12 (s. anni.) 20
6 Paxillus. qui in stant parietem mittitur (103**) Ariel lio — 43, 15 {s. anm, 6) 21
CCC
S. UNTEN DCXCVb
CCCI
r = Clm. 6028. s = Codex Goslariensis.
7 Senecias herlinga terster uunpiplaga s lantino cheimata s 124*^ — 16, 10 22
8 123^>l 124*1 _ p^.Qi Efferbuit wiel r 47^ — 24, 5 23
9 Electri gesmelze s 124*^ — 1, 4 Pigmei. * homines cubitales gdw^gilin r 24
10 Atramentarium tintinhorn s 124*^ tin- 48* — 27,10 25
11 tenhorn r 47^ — 9, 2 In mercario^ marchat 5 124*^ — 27, 16 26
12 Paries mura s 124*^ — 13, 12 Cocleam windelstein s 124*^^ — 41, 7 27
13 Litura tunichunge s 124*^ — ib. Culine coquine chugelina s 12^^^ — 28
14 Puluillos cussin s 124*^ — 13, 18 46, 23 29
15 Ceruicalia orchussin 5 124*^ — ih.
CCCI*
a = Codex Lugdunensis 191e. b = Codex Lipsiensis 107. c = Codex Lip-
siensis 106. d =^ Codex Oxoniensis Land. lat. 14.
16 Ceruical^ cussin^ a 73^ cussin r/ 10'» — 13, 18 [vgl. ccgi] 30
a
' placentas Vulg. ^ übergesclir. a ' nach Atmetu lüche h 26'>i. atramento Vulg.
* Lydii Vulg. ^ mercatu Vulg. ^ C*uical d cervicalia Vulg. "^ übergeschr. a
282 Nachträge Zum Ersten Band
teut .t.
1 Tulus^ cnchil a 74* cnkil ^27^1 c 27*^ enkel d 11* — 47, 3 10
cccr>
Codex Vindoh. 1218.
2 Fagoloidoro hoc est nianclucans scnecias, i. trestir 1^^ — Prol. [cccij 17
CCCII
k = Clm. C028 f. 47*.
3 Solfir. 2 a sole et fir. quod est ignis ertuiur — 38, 22 18
DANIEL.
CCCXI
s = Clni. 6028/". 48*. t = Codex Goslariensis.
4 OfFa picis Falle ^ s Offa biz est proprie Stiippa avvirc* s — ib. 19
5 frustrum dencium t 124^^ — Prol. Posticium^ turlinc t 124^'^ — 13, 18 20
6 Discoforum tmhzaza t 124^^ — ib. Presbiteri altichun t 124^'^ — 13, 28 21
7 Macilenciores magareri t 124^^ — 1, 10 Inpensas kisunga ul ketregeda t 124^^ 22
8 Tibie scinchin t 124^^ — 2, 33 — 14, 7 23
9 Digitomm zeheno t 124^^ — 2, 41 Misce scencha t 124^^ — 14, 10 24
10 Napta oltrester^ s — 3, 46
CCCXI*
a = Codex Lugdunensis 191e. b =: Codex Lipsiensis 106.®
teut teut
11 Statiia manlich a 74* — 2, 31 [cccxi. Misce schenke a 74^ — 14, 10 [cccxi] 25
12 CCCXII. CCCCXCIV*] teut t.
, - Cribrauit"^ rath a 74^ rath b 28*^ — 26
teut
13 Tibie schinchun a 74* — 2,33 [cccxi] 14, 13 27
CCCXIV*
a — Clm. 2571. b — Clm. 7997. c = Clm. 4112. d — Codex Erlangensis 242.
14 Discoforum, discum ferentem. Nam dis- .i. schuzela c? 113* .i. schuzele ftll2* 28
15 cus est uas .i. scutula a 111*^ c 101* — Prologus 29
^ talos Vidg. ^ sulphur Vulg. ^ übergeschr. s * avvirc oder awire über-
geschr. s ^ posticum Vulg. ^ in der parallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 27^1. 28*1
sind hinter allen vier ivorten urspr. lacken gelassen, tvelche nachträglich mit blasserer
dinte durch eye zeule, knysch^^eibe^ mischen und rat l reden ausgefüllt ivurden
'' Crib.rauit a
EZECHIEL CCCI» — JOHEL CCCXXI^ 283
Rb.
CCCXIV^
Codex Carolsruh. Aug. ic.
1 Coiiuicerat ubar uuant 104^ — 13, 61
OSEAS.
CCCXV
g = Codex Jüiigdtmensis Voss. lat. fol. 24 f. 103**.
2 Lappa clytte — 9, 6
CCCXVII
k = Clm. 14745 f. 78^ r = Clm. 6028 f. 48*. 6- — Codex Goslariensis f.
124^2.
3 Vinacia glura s — 3, 1 Dola \ dolabmm^ parta r 11
4 Temporaneus ziteger s — 6, 3 De fumario rauchuce k — 13, 3 12
5 Serotiiius speder s — ib.
CCCXVII^
a = Codex Lugdimensis 191e /*. 74^. h =^ Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 f. 11^.
teut
6 Dolaui bartota^ a — 6, 5 Lappa cliue a clette h — ib. [cccxv. 13
teut CCCXVII. CCCXIX] 14
7 Vrtica^ nitila a — 9, 6 [cccxvii]
JOHEL.
CCCXXII
r = Codex Goslariensis f. 124^^.
8 Rubigo* miletou — Hieronymios Pau- Zelatus est wizenet — 2, 18 15
9 Uno
CCCXXII*
a = Codex Ldigdunensis 191e /. 74'^. b = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 f. 1V\
teut
10 Ligones^ scara a hauwe b — 3, 10
^ zu dolavi 6, 5 "^ übergeschr. a ^ in der parallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 28*^
steht sowol hinter Vrtica wie hinter Lappa pz * rubiginc Vulg. ^ Ligönes a. in der
parallelhs. Codex Lipsiensis 107/. 28»^ ist hinter Ligones eine lücke
284 Nachträge Zum Ersten Band
AMOS,
CCCXXVI
k = Clm. 14745 f. 78*. r = Clm. 6028 f. 48». s = Codex Goslariensis f.
125*1.
1 Aperturas lucan s — 4, 3 Cementarii murere 5 — ib. 12
2 Torris prant ticio k ticio brant s — 4, Vncinus hake r uurcula uX zurgula s 13
3 11 — 8, 1 14
4 Bubalis vvisantan s — 6, 13 Quisquilia^ guuuissahe s — 8, 6 15
5 Litum licitum dunichin s — 7, 7 Cribro sebe s — 9, 9 16
6 Trulla chella^ r chelle s — ib.
CCCXXVI*
a = Codex L/iigdunensis 191e /". 74^ 6 = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14/1 11''.
teut
7 Cribrum^ sip a sipf b — 9, 9 [cccxxvi]
CCCXXIX^
Codex Fiddensis Aa 2 f. 97^.
8 Roborum moras distringuens id morboü* — Hieronymus Paulino 17
JONAS.
CCCXXXIV
q = Codex Goslariensis f. 125*^
9 Naulum uerescaz — 1, 8
MICHEAS.
CCCXXXVII
f = Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 f. 103^^
10 Sacelli s,^eodas ^ diminutiui — 6,11
CCCXXXIX
q =z Codex Goslariensis f. 125*^.
11 Excoriauerunt piultin — 3, 3
^ ühergescJir. r ^ quisquilias Vulg. ^ cribro Vulg. in der parallelhs. Codex
Lipsiensis 107 /. 28^2 war dahinter urspr. eine lücke, in lüelche mit anderer dinte ey
zyb eingesetzt ist * es steht id morboü roborü | moras distringuens. mora Vulg. ^ die
sämmtlichen correcturen von einer jüngeren hand, die auch o in e änderte, also sceda
herstellte
Amos CCCXXVI — Maccabaeorum i CCCLVII 285
CCCXXXIX»^
a = Codex Lnf/du)ie}is{s IOIe f. 74'*. h = Codex Oxoniensis Land. lat. 14 f. W^.
tout
1 Excoriaueiimt^ pivilleii a pvtulte h — 3, 3 [cccxxxix. vgl. cccxxxviii] 8
NAHUM.
CCCXLII
r = Codex Ooslariensis f. 125*^.
2 Turbine uuintspmta — 1, 3 Laterem zigal — 3, 14
AGGAEUS.
CCCXLIX
p = Codex Goslariensis f. 125^^,
3 Laqueatis himilitede — 1, 4
ZACHARIAS.
CCCLI
p = Codex Goslariensis f. 125''^^.
4 Perpeudiculum murwage — 1, 16
CCCLIa
a = Codex Lugdunensis 191e /". 75^. ö = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /. 12».
teut
5 Appreciatus^ gewerdeter a gewHdeter h — 11, 13 10
MACCABAEORUM L
CCCLVII
q = Clm. 6028 f. 47». r = Codex Goslariensis f. 122^2. s = Clm. 14745 f,
76^
6 Tugumenta^ schuta* r — 4, 6 Sequestra^ sundar^b^ aduerbium s su- 11
7 Scutulis scibun r — 4, 57 nurpara aduerbium r — 11, 34 12
^ Extoriauert b. in der parallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 28^1 war dahinter eine
lache gelassen, in welche mit blasserer dinte schiden eingesetzt ist ^ in der parallelhs,
Codex Lipsiensis 107 /. 29»! dahinter lücJce ^ tegumenta Vulg. * z= schilta oder
= scuta? ° sequestrari Vulg.
28G Nachträge Zum Ersten Band
Tg, 1. _ Nd. Jahrbuch 4 (1878), 45. GalUe 29
1 Assiclabat^ uuollaistet q — 11, 40 mide^ irmsül q — 13, 28 Iß
2 Pira e.st geiiUH sepulcri . . . inde pira-
CCCLX''
Codex Oxoniensis Laud. lat. 22.
3 (32**) Et machinas unde gerusdiu — 5, (38») Tribus cuneis'"^ drinscaron — 5,33 17
4 30 [CCCLVI. CCCLVIlJ 18
MACCABAEORUM IL
CCCLXIV
q = Clm. G028 f. 47^. r = Codex Qoslariensis f. 122^1.
5 Incentor anzara r — 4, 1 Scafes^ scef r — 12, 3 19
6 Thaureis .i. flagellis uarrine zenun q Particulatim stuclie r — 15, 33 20
7 — 7, 1 Euidens ouchsinigar r — 15, 35 21
8 Gestatoria* para r — 9, 8
ANHANG ZUM ALTEN TESTAMENT.
qCCLXVI-
Clm. 19410 jo. 59.
9 Fementatum^ kasurit — Exod. 13, 3. 7 Tusiniu. missafaro'^ 22
10 Cultrum sehec — Exod. 20, 25
EVANGELIUM MATTHAEI.
CCCLXVIII
g = Codex ecclesiae Ästnidensis.
ihesu
11 (Mater eins Maria loseph) credimus ex curiosius, niut likor^ 31» — ih. 23
12 IUI causis esse gestum . . . usque ad Coniugem tuam gimehlidun 31^ — 1, 24
13 ioseph numerabitur ^ tellian scal 31» 20 25
14 — 1, 18 (Non cognoscebat eam) ne uuas mit iru. 26
15 Inuenta est, s. a ioseph. quia ille eam ne ualctimo sia^^ 31^ — 1, 25 27
^ assidebat Vulg. ^ pyramidas Vulg. ^ ordinibus Vulg. * gestatorio Vulg.
^ scaphas Vulg. ^ es steht Femtat ~, das auch fementatm' dh. fermentatur aufgelöst
werden kann: dann bezöge die gl. sich aw/ 12, 34 fermentaretur ' das lat. loort fehlt:
furva Gen. 30, 33? ^ nur numer . . . zu erkennen ^ niut likor] n nicht sicher
^^ die gl. neben 1, 22 dictum est — dicentum. ualc|timo] t ziveifelhaft
Maccabaeorum I CCCLVII- Evangelium Mattiiaei CCCLXVIII
287
Xd. Jahrbuch 4 (1878), 45. 4G. Oallee 29. 30. 31
coniuiicte erant tc
. . poruenisse bi-
1 (Kachel plorans) . .
2 sanina giinerkte ^
3 quamuii^ 32» — 2, 18
4 Poniteiitiain agite lireuuod iuua sundia
5 32i> — 3, 2
0 (Esca autem emt^ locustae) congnius
7 habiüitori solitiulinis. ensetlion^ est ci-
8 bus. ut non delitias ciboruni nigeroda.
9 sed tantuni* necessitatein ^ humane
10 carnis expleret gilauodi . . . sed a
11 uento rapte uuerthadgidrivana 32^ —
12 3, 4
18 (Baptizo in^ aqua in penitentiam) sanctus
14 iohannes nuUi remissionem peccatorum
15 dare potuit. sed baptizau^* vt*^ anthiu-
16 vuord crederent'^ 32»^ — 3, 11
17 (In finibus zabulon et neptalim) he due
18 tribus ... et galilea deserta est vuard
19 giuuostid 33b _ 4, 13
20 ( Adpropinquabit ^ enim regnum celorum)
21 Regnum celorum | nuUi pecunie pot-
22 est comparari | iam tanti ualet quan-
23 tum habes | it mag tho gi uunnian
24 uuerthan. so mid minneron somid-
25 meron. soman hauid.^ nemag giuuer-
26 theridi<* uuerthan^^ 33^ — 4, 17
27 Reficientes, colligentes te säna lesenda
28 33b — 4, 21
29 (Et aperiens os) apertio oris longitudinem
30 sermonis. siue manifestationem doc-
31 trine that he im so baro duo^^ sprak
32 34» — 5, 2
33 (Beati qui lugiunt) . . . per conpassionem
erbarm unga 34» — 5, 5 34
Soluere brekan 34» — 5, 17 35
(Adimplere) quasi diceret ... et carna- 36
liter intellegenda. farnoma"»^^ 34» — 37
ih. 38
Apex strikko 34» — 5, 18 39
(Donec onmia fiant) littera I quo est 40
minima litterai'um. et apex strikko 41
34» — ih. 42
(Minimus uocabitur in regno celorum) 43
hoc capitulo suggillat i. damnat pha- 44
riseos. . . . destruerent; farbrakin^* 45
34b — 5, 19 46
Non periurabis hardo suerian niscalt 47
34^
5, 3;
48
Reddes autem domino iuramenta tua 49
thu scalt bigoda suerian 34^ — ih. 50
Oculum pro oculo ut steca^^ 35» — 51
5, 38 52
Dentem pro dente ut slaha^^ 35» — .53
ih. 54
(Non resistere malo) .i. si quis tibi unum 55
malum irrogat. vt nee illud rependas. 56
niuurekas.^^ nee ei resistas 35» — 57
5, 39 58
(Qui uult tecum iudicio contendere) endi 59
thi an is duoma bithuindan^^ uuillia 60
35» — 5, 40 61
Mutuari lehnon 35» — 5, 42 62
Calumniantibus, in rebus scathod^^ 35» 63
— 5, 44 64
(Publicani) publicani dicuntur. qui uecti- 65
galia et publica lucra sectantur. the 66
^ im context. davor hat Gallee noch in einer randhemerkung zu 2, 16 über timore
depulso die gl. alet, die ich in meiner abschrift nicht finde: deutsch = aleteneru?
^ ejus erat Vulg. ^ im context * tantum] tant auf rasur ^ necessitatem] ne am
Zeilenanfang nachgetragen ^ vos in Vulg. '' vt crederent auf rasur ^ appropin-
quavit Vulg. ^ die deutschen ivorte im context, hauid von and. hand auf rasur
^^ giuuertherid unsicher " nemag — uuerthan neben den drei Zeilen Regnum — habes
" duo unsicher, d kann auch t sein ^^ im context ^* im context ^^ nach
ut steca wie nach ut slaha könnte beide mal ein n gestanden haben ** im context
^^ h bithuingan? ^* mit blasser dinte
288
Nachträge Zum Ersten Band
Nd. Jahrbuch 4 (1878), 4G. 47. 48. Gallee 31. 32. 33
1 then frono tins escodun. ondi tolii
2 nämun^ 35^ _ 5, 4G
3 (Facies suas^) sparsis capillis ambulant
4 et inlote. gibariod soriuliko"^ 3G* —
5 6, IG
G Tu autem fht thx* 3G^ — G, 17
7 (In tenebras^ exterioris) Id thonenda^
8 he iudei 38« — 8, 12
9 Stridor clapunga 38« — ih.
10 (Egrotationes ^) Ad hoc filius dei incar-
11 natu« est. ut . . . excluderet fardriui^
12 38« — 8, 17
fecit. quia
13 Fretum, forte ob hoc. tantam populi
14 multitudinem, & githring^ 38« — 8,
15 18
16 Sanis lö vuelmehttigon 39« — 9, 12
17 (Et tunc ieiunabunt) insinuauit meinda
18 39« — 9, 15
19 Conmissuram plescilin 39« — 9, 16
20 Scissura bruki 39« — ih.
21 (Numquam sie apparuit^^ in israhel) s.
22 talis homo in hoc populo. anthesemo
23 lantei2 40« — 9, 33
24 Prudentes glauua 40^ — 10, IG
25 (Simplices sicut columbe) prudentia est
26 serpentis . . . per angustum foramen
27 petre ingrediens squamas sluk. hud
28 deponit ueteres 40^ — ih.
29 Conciliis thingon 40^ — 10, 17
30 Eritis odio omnibus letha. hatilina 41«
31 — 10, 22
32 Non consumabitis nefarfarad 41« — 10,
33 23
(Sicut dominus eins) ac si diceret. si 34
sithon^^ . . . patior 41« — 10, 25 35
(Quod non scietur) nolite persecutorum 36
seuitiam timere. quia in die iuditii et 37
uirtus guddi 41« — 10, 26 38
In aure auditis, tuo hrunoda. in paruo 39
loco iudee 41« — 10, 27 40
(Super tecta) palestino more . . . faciunt 41
tecta equalia : : : : emnia gi uuarta 42
41« — ib. 43
Passeres 1* hliuningos^^ 41« — 10, 29 44
Asse helflinga 41« — ib. 45
Non est me dignus min^^ vuirthig 41^ 46
— 10, 37 47
(Dignus) ille accipit crucem. et sequitur 48
dominum, qui abstinentiam carnis vel 49
compassionem erbarmunga 41^ — 50
10, 38 51
(Mercedem suam) leuissimo precepto de- 52
leuit . . . quererentur. clagodin^"^ 41^ 53
— 10, 42 54
Qui abet aures audiendi audiet,^^ endi 55
he far nemat that scs iohannes gest- 56
lico is helias 42« — 11, 15 57
(In tyro et sydone) ciuitates phenicis 58
thes landscepias 42^ — 11, 21 59
Uellere afbrekan 42^ — 12, 1 60
Ne manifestum eum facerent negibarodin 61
43« — 12, IG 62
(Quem elegi) ihesus ideo puer dei est 63
dictus ... et hunc munduni paci- 64
ficaret deo gisuondi ^^ 43« — 12, 18 65
(Congregat) christus predicat . . . dia- QQ
^ im context ^ darüber ist gibariod so ausradiert ^ im context * dh. eht
thu ^ tenebras] a aus i corr. ^ l. tho menda "^ Egrotationes] das letzte e aus i
corr. ^ im context " davor am rande huan, zwischen der mit circum se schlief sen-
den zeile von 8, 18 und einer längeren note zu 8, 20: gehört es zu Videns 8, 18 als er-
gänzte conjunction? ^® valentibus Vulg., s. aber Sabatier 3,50 " appaniit sie Vulg.^
s. aber Sabatier 3, 53 ^"^ im context " sithon ganz grofs von ungeschickter hand
^* Passeres] das zweite e aus i corr. ^^ davor ist hlu ausgewischt, vgl. Mnd. wb.
2, 749^ '6 min] n fast ganz ausradiert ^"^ im context ^^ audiat Vulg. ^^ im
context
Evangelium Matthaei CCCLXVIII
289
X(L Jahrbuch \ (1878), 48. 49. Gallee 33. 34. 35
1 bolus uoro disporirit. et dostruet to
2 luiirpit^ 43^» -- 12, 30
8 Quiclam de j^cribis, scribo buochcria 44^'-
4 — 12, 38
5 Ecce inater tua, hoc non simpliciter . . .
G utruni secularein familiaritateni ^ sib-
7 bia 44i> — 12, 47
8 Ti'itici huuetias ( ) hac sententia nos
9 cautos esse admonet. iie . . . spar-
10 gat. ofar sagia^ 45^^ — 13, 25
11 Creuisset herba et fructuin fecisset the
12 hiiueti te scotonnia 45^ — 13, 2G
13 Zizaiiia radan 45^ — ib.
14 CoUigimus ut gedan vt gedan'^ 45*^ —
15 13, 28
16 (Usque ad messeni) hie datur locus poe-
17 nitentie . . . ne quod nobis ambi-
18 guum est et nescimus quo animo fiat
19 cito iuditialem sententiam proferamus
20 sed deo iudici terminum reseruemus
21 that hui it sän ni dömian. neuan that
22 hui it tegodes doma lätan^ 45^ —
23 13, 30
24 Fasel. '^'^los ^ bundilinon 45^ — ib.
25 Horreum körn hus 45^ — ib.
26 Scandala irri slon 46» — 13, 41
27 Sagene'^ themo segina 46^ — 13, 47
28 (Noua et uetera) ... ex lege et pro-
29 phetis comprobarent ; gifastnodin ^ 46^
30 — 13, 52
31 (Uirtutes operantur in eo) herodes bene
32 sensit herodes he hadda it hir gelico
33 farnoman^ 46i> — 14, 2
34 (Postulasset ab eo) Ad hoc forte iurauit.
35 ut future occisioni sieka 47^ — 14, 7
Contrarius angoin 47^ — 14, 24 36
Chuiiauerunt scriun 47^ — 14, 26 37
(Doniine saluum mo fac) fides aniini in 38
eo ardebat. sed huinana fragilitas ... 39
trahebat sencta 47^ — 14, 30 40
Traditionen!, disciplinani. endi. tuKt 48* 41
— 15, 2 42
Tradicionem gisetitha 48''^ — 15, 3 43
Honora bisorgo 48^ — 15, 4 44
Qui maledixerit patri uel matri, i. the 45
im iro nodthur^^ aftiuhid 48* — ib. 46
(Aut matrem suam) In : : : : lege illis erat 47
preceptum ... in tuos usus tuhti ex- 48
pendo . . . quod altari erat manci- 49
patum bimenid 48* — 15, 6 50
0 Cibi qui illis in lege prohibiti fuerunt 51
biuuerida et alie gentes liceant uti 52
niatanna^i 48* — 15, 11 53
Scandalizati giuuersoda 48* — 15, 12 54
In uentrem uadit uuerthid fertheuuid 55
48b — 15, 17 56
(Tyri et sydonis) Relictis illic thartestedi 57
48b — 15, 21 58
Etiam it is also 48^ — 15, 27 59
Faciem farauui^^ 49b _ ig^ 4 (jq
(Obliti sunt) hec obliuio ... et per eins 61
dilectionem liubi non cogitabant de 62
corporali cibo. biliuana^^ 49^ — 16, 5 63
Solutum los 50* — 16, 19 64
Non erit tibi hoc ne giburia thi nio 65
sulig 50* — 16, 22 66
Scandalum mihi es^* thu bist mi errislo 67
50* — 16, 23 68
(Ea que hominum) mep uoluntatis est. 69
ut pro salute hominum moriar. tu 70
* im context "^ familiaritatem] das letzte a aus e corr. ^ im context * über
und unter dem lat. loorte ^ von and. hand im context ^ Fasci.culos] 0 aus u corr.
' Sagene] das erste e aus i corr. ^ im context ® im context, ge von gelico ganz
unsicher ^" := nodthurft ^^ diesen in meiner dbschrift fehlenden ansatz entnehme
ich Gallee. die deutschen gll. im context ^"^ auf rasur ^^ biliuana im context
** es mihi Vulg., vgl. aber Sabatier 3, 98 anm.
Althochdeutsche glossen IV. 19
290
Nachträge Zum Ersten Band
Nd. Jahrbuch 4(1878), 49.50. (Va/Zee 35. 8G. 37
1 }iut(3ni tuani (JOiiHideraiiH .sihi.s volun-
2 tuUnn 50» — ib.
3 (Et Hcqutitur irie) Diiobus modis c^ux
4 Christi toUitur . . . per proximi com-
5 passionem. erbarmunga^ 50^ — IG,
6 24
7 Commutacionem, et retribiitioneni. cop
8 50* — 16, 2G
9 Tabernacula^ hüttia 50^ — 17, 4
10 (Primum uenire) quasi dicerent. uenisti
11 bist cuman 50^» — 17, 10
12 (Passurus est ab eis) herodes christum
13 non crucifixit. sed tarnen pilato in
14 nece domini consensit; sam uurdig^
15 50^ — 17, 12
16 Lunaticus manuht uuendig 51^ — 17,
17 14
18 (Et male patitur) non quod luna seruiet
19 demonibus sed quod demon obseruans
20 cursuni lune homines corripit üuitnod*
21 51^ — ib.
22 (Non potuerunt curare eum) hoc non
23 propter apostolorum imbecillitatem un
24 crefti 51^ — 17, 15
25 Usque quo paciar uos fardragan scal
26 0 quasi diceret. quam diu apud uos
27 signa faciam ... et industriam artis
28 mee in te expendam. far lesan^ 51^
29 — 17, 16
30 (Et cum uenisset^ capharnaum) propter
31 magnitudinem signorum non audent
32 ihesum conuenire. thuingen. noten'^
51» — 17, 23
Didragma^ accipiebant eins escodun 51^
— ib.
Non soluit didragma negiltit then eins
51* — ib.
Preuenit fore sprak () antequam petrus
suggerat. giuuegi® 51* — 17, 24
Ut autem non scandalizemus ^^ eos an
uns. ne arfcllian 51* — 17, 26
Ne contempnatis ne gi uuerson 51^ —
18, 10
Lucratus eris [fratrem tuum] gibetoro-
danii 52* — 18, 15
Uel duos, ut eum cum illo aut corrigas.
aut^^ uinces. gi thuinges 52* — 18,
16
(Alligaueritis super terram) facile con-
tingere posset. ut in corde suo con-
temptor ouerhoi 52* — 18, 18
Si ita est, si tarn graue est coniugium
vxorum, gisiiht scepi^"^ 53* - — 19, 10
Scribis bocherion 54* — 20, 18
Adorans et petens^* aliquid ab eo,
tiutho^^ mi drohtin quad siu 54* —
20, 20
Indignati sunt de duobus fratribus, so
miki las thingas gero dun 54^ —
20, 24
(Commota est uniuersa ciuitas) that alla
thia bürg 55* — 21, 10
(Et ementes in templo) hoc sacerdotes
de semet ipsis per auariciam eorum
33
34
35
30
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
^ im context ^ die davor von Crecelius angeführte, zu cum eo loquetes (loquentes
Vulg.) 17, 3 gehörige randbemerJcung . . . hie uero in monte tabor ustv. enthält nichts
deutsches; denn es steht nicht stendit, sondern ostendit ^ im context. := samuurhdig
sc. uuard * im context ^ far lesan im context, das zioeite a aus u corr. ^ ve-
nissent Vulg., s. aber Sabatier 3, 103 anm. "^ im context ^ Didragma] i aus e ra-
diert; davor über accesserunt steht cir, dh. ansatz von eins ^ im context ^^ scan-
dalizem' corr. aus -m^ " gibetorodan Crecelius, aber der vermeintliche, viel hellere
accent scheint nur ein flecJc ^^ aut auf rasur ^^ alts. gesidskepi, ags. gesidscipe
e
^* ptens _(/ '^ oder tuitho; ist thiutho zu lesen, vgl. got. \nu\}?
•r '
!
Evangelium Matthaei CCCLXVIII
291
Nd. Jahrbuch 4 (1878), 50. 51. Gallee 37. 38. 39
1 c'Oijitrtbant . . . pecus in toniplum
2 iiuluxorunt dri uuii 55'» — 21, 12
3 (Et relictis illis abiit foras) erat tani
4 pauper ... et ibi maiisit. luiiu tliar
;■) naht selithai 55^ — 21, 17
G (: Abiit ^) in aduentu christi . . . contu-
7 nieliam eins labore correxit. gibnotta^
8 50» — 21, 29
0 (Homo erat pater faniilias) i. Deus pater
10 ... gentes eiecit. que antea in ea
11 locate erant. gisetana uuarun "^ 50'^ —
12 21, 33
13 (Plantanit uineam et sepem) Sepis signat
14 miiruni urbis uel auxilia angelica. the
15 he themo folca giscei'id: hadda* 5G^
16 — ih.
17 Locauit bistadoda 56» — ib.
18 (Peregre profectus est) Non ^* locum do-
19 minus mutaret . . . sed liberum eis
20 dedit arbitrium. utrum legem imple-
21 rent. lestin^ 56» — ib.
22 Locabit^ bistadod 56» — 21, 41
23 0 Postquam domini temptatores ... ad
24 disciplinam endi te zuhti'^ 57^ —
25 23, 1
26 Philacteria houid bandos 57^ — 23, 5
27 (Magnificant fimbrias) Preceperat eis
28 moyses ut in im angulis lappon . . .
29 At illi grandes fimbrias fi teri 57^ —
30 ib.
31 Prosilitum, aduenam nodago iudeiscan
32 58» — 23, 15
33 Fuerit factus vuerthid nodago iudeisk ()
34 dum esset gentilis . . . talem uitam
aggressus est. ana geing^ 58» — ib. 35
(Debitor est^) pharisei hanc stropham 36
un kust inuencrunt ... et mox in 37
quo iurauerat cogebatur exoluere. that 38
he san' fargeldan scoldi that selua 39
thär he bi suor^^^ 58» — 23, IG 40
Mentam mintun 58» — 23, 23 41
Anetum dilli 58» — ib. 42
Ciminum ^^ chumin 58» — ib. 43
Judicium suona 58» — ib. 44
Excolantes ut flotiad 58» — 23, 24 45
Culicem muggiun 58» — ib. 46
Deforis utana 58» — 23, 25 47
(Deforis est mundum) ac si diceret ... 48
vt opera sanctificentur hela ga uuer- 49
than 58b __ 23, 26 50
Dealbatis gikelcton 58'^ — 23, 27 51
Testimonio estis uobis metipsis gisindun 52
giuuihton iu seluon 58^ — 23, 31 53
(Ego sum Christus) quorum simo magus 54
primus fuit. extremus uero ille maior 55
est
ceteris antichristus he scal iro lesta 56
uuesan also he iro uuirrista uuas^^ 57
59» — 24, 5 58
(Opiniones praeliorum) multa prelia de- 59
beut fieri . . . multa fuerunt giuurthun 60
59» — 24, 6 61
Per loca huar endi huar 59» — 24, 7 62
Scandalizabuntur gisui kad 59» — 24, 63
10 64
(Qui in agro) qui in agro . . . labentis 65
uite retinacula gimeritha 59^^ — 24, 18 66
Pregnantibus ^^ hahta 59^ — 24, 19 67
^ im context von and. hand ^ : Abiit] rasur von h ^ im context * von ari'
derer hand auf rasur im context. gisc^rid:] rasur von a ^ im context auf rasur
'' diese meiner dbschrift fehlende gl. {das deutsche im con-
^ im context " debet Vulg., s. aber ^dbatier 3, 140
12
' Locabit] b aus u corr.
text) entnehme ich Gallee
^® im context. sän] ä verschmiert " corr. von jüngerer hand in cvminum ^^ von
and. hand im context ^^ die ivorte Vae aü pregnantibus usw. unten am rande nach'
getragen
19*
292
NACHTuÄ(iE Zum Eksten Band
Nd. Jahrbuch 4 (1878), 51. o2. GalUe :39. 40
1 (Hienic uel .sabbato) Si tbil do consu-
2 matioiic . . . \w. otio.si toi7)eainu.s, &
:] nofirioni 00^ — 24, 20
4 TeriniiioH marka 59^ — 24, 31
5 Teuer fuerit vt sprutit 59'^ — 24, 32
G (Ite pocius ad uendentes) noii consiliuni
7 dedisse . . . qui vobis laudes sua.s
8 uendere coiisueuerunt. et midthiu vos
9 in errorem induxerimt 61^ — 25, 9
10 Euge bone seriie, ^ Vuola. interiectio le-
11 tantis 62a _ 25, 21
12 Post biduum foii hiutu ufar zuena daga
13
63a _ 26, 2
14 (Symonis leprosi) noii fuit tunc leprosus
15 ... sed nomen pristiiium habuit. lesta
16 iemar the namo^ 63^ — 26, 6
17 (Et dari pauperibus) si omnes discipuli
18 boc dixerunt . . . quatenus inde ali-
19 quid furari possit. githiauodi^ 63^ —
20 26, 9
21 Constituerunt budun 63» ~ 26, 15
22 (Me traditurus est) omnes ad hoc no-
28 minat. binemda. ^ quatenus conscius
24 sculdigo se conuerterit bitbahti 63^^
25 — 26, 21
26 (Ego suni rabbi) non uocat eum domi-
27 num . . . si negarit principatum. lier-
28 scepias^ 63^ — 26, 25
29 Scandalum paciemini gi suikad 63^ —
30 26, 31
81 (A me calix iste) I. si mundus aliter
32 saluari possit. Vt^ aliter blandiendo
33 fleondu 64^ — 26, 39
84 (In tentacionem) ne per suasionem dia-
boli in nie scandalum patieniini i*^ ne 35
gi suikan^ 64^ — 26, 41 30
Infirma unstark 64^ — iJj. 37
Fustibus stangvn 64» — 26, 47 38
Conuerte duo 64»' — 26, 52 39
Fustibus stangun 64'' — 26, 55 40
Tunc relicto omnes discipuli eo fugie- 41
runt, ^ tunc uerba christi impleta sunt. 42
quo eis predixerat () that sia imo 43
gisuikan scoldun 64'' — 26, 56 44
Amodo nohuuanna 65* — 26, 64 45
(Scidit uestimenta sua) propter furorem 46
obult^o 6 5» — 26, 65 47
Blasphemiam laster 65» — ih. 48
(Te manifestum ^^ facit) In illa fuit re- 49
gione. ut in omni est. Vnaqueque 50
prouincia aliquid habet proprietatis. 51
de quo bithiu loquela eins cognosci 52
ualet 65» — 26, 73 53
Consilium inierunt anagengun 65» — 54
27, 1 55
Quid ad nos uuat scal us the scat 65^ 56
— 27, 4 57
Figuli eines leimbilidares 65^ — 27, 7 58
Sepulturam bigraft 65^ — ih. 59
Constituit pemeinta 65^ — 27, 10 60
(Nihil respondit) ne crimen diluens ne 61
antsakodi 65^ — 27, 12 62
Testimonia unliumenti 65»^ — 27, 13 63
Uinctum hahtan 65»^ — 27, 16 64
Nihil tibi et iusto illi ne uer duo th^ 65
anthesamo guoden manna 65^ — 27, 66
19 67
Multa enim pass::: sum^^ hodie per 68
^ hl. 60 ist ein nur auf der Vorderseite heschriehenes später eingeheftetes hlättchen
mit verbesserten randnotizen zu 59^^ ^ serve bone Vulg., s. aber Sabatier 3, 155 anm.
^ im context * githiauodi im context, das letzte i auf rasur ^ im cotitext
^ Vt] V auf rasur ' patiamini Gallee ^ im context ^ Tunc discipuli omnes, re-
licto 60, fugerunt Vulg. ^^ vgl. ahd, gibulht " manifestum te Vulg. ^^ pass:::
sum] das übergeschr. a und sum von jüngerer hand
Evangelium Matthaei CCCLXVIII CCC^LXIX
293
X(i. Jahrbuch 4 (187S), 52. Gnlk'e 4U. 41. — Acadanj/ xxxvii (1890), iü. Bartsch
Hckldbergcr hss. 184'». 185*
1 uismn propicr ouiii tilii viiiKleres gisah Inposiicnint super cai)ii(l tuohehtun thar 33
ik lluirii iiia Uf)*» — ih. obena 06*' — 27, 37 34
.) Sanguis iniis supor nos thia sculil sines Custodite sicut scitis, ne duoii ik niih 35
4 bluotcs. ncineii luii oucr iinsik GG* —
G Suscipiente^ co 6i\\ iienienlo GG^ — 27,
7 27
8 Pretorium sprak hus GG^ — ib.
y Plectentes flehtente GG'-^ — 27, 29
der nicht mcr aiia G7'"^ — 27, 65
3G
(Doscendit de colo) ut. officium et ser- 37
uitiuni eius preberet. quod ei debuit. 38
sciildig uuas^ 67^ — 28, 2 39
Nos suadcbinius ei uui radad imo 67'^ — 40
28, 14 41
10 Seruabant cum iiamuu is guonia GG'' — (Securos^ uos faciemus) thät iu nian 42
11 27, oG scatha iii uuirthid G7'' — ib. 43
12
13
14
15
IG
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
20
30
31
COCLXIX
Codex Vaiic. Pal. 242.
(9'') IperJ CoUationeni cesamene prahti Dormitantibus, indoctis. propria incuria 44
— 2)- '-^9
Teiiieritate fräuali -— ib.
(10*) Exemplaria pilidpuoch — 30
[CCCLXVIIl]
(10^) Exemplar pilidpuoch — ib.
(12''*) Saliua, quasi saliuam imbibera^t.
keslvnten — 32
(12^) (Saliua) Imbibit keslänt — ib.
[CCCLXVIII]
Falsarium. erraticum. irrare, lugenare^
— ib. [CCCLXYIII]
Temerariis fräuallen — ih.
(13*) Arguta, subtili. clileinero — ib.
Suspitionem* vuidarsiht. zurtriuuida "^ —
ib. [cccLXViii]
Argumentum chleini. list — 33
Maledicos skeltara^' ■ — ib.
(14^) Maledicorum '^ skeltarro — ib.
[CCCLXVIII]
(15*) Uitiosis, malis. puozuuirdigen — 34
captis. vngeuu | ren ^ — ib. [ccclxviii] 45
(15b) (Notauit) fersluoc — 35 46
Institutum kemeintaz — ib. 47
Industria keuuerido. khleini. klerti. vuis- 48
tuome — ih. 49
(18*) Emendarios [codices] puozzilapuoch ^ 50
— 38 51
Consideratione keuuerido — ib. 52
(19*) (Non tam) i. non tantum. nols so 53
filo — 39 54
(19^^) (Canones) kerihtida^^ — ib. 55
Industria klerti — ib. 56
(20*) Curiosis forsklinen. firuuizgernen 57
— 40 [ccclxviii] 58
(21^) Ceterum andarstabo — 41 59
(23^) Argumento chleini — 43 60
(25*^) Recurrens vuidarülente — 46 61
[ccclxviii] 62
(28b) Continuatis sämahaften — 49 63
Continuatas sämahaften — 50 64
* im context ^ Securos] 0 aus corr. ^ im context * gl. zu invidiam ^ beide
deutsche worte mit dunJderer dintc " desgl. mit dunklerer dinte "^ die gl. oben am
rande * vngeuu|ren] am zeilenschluss ist a halb fort geschnitten
folgende gl. mit dunklerer dinte ^" von anderer hand
^ diese und die
294
Nachträge Zum Erbten Band
Academy xxxvir (1890), 4G. Bartsch Ileidclharger hsa. 185*. — Nd. Jahrbuch 4
(1878), 52. 53. Gallee 41
1 (29") In corpore, conprehensioiie. pi- Pra3tulerint. pre.signauerint kccelchinUjn 22
2 uengido^ — ^51 23
3 (29^) Continuatas. acqualcs. Bamahaften^ Collatione ccsamone prahti^ — 52 24
CCCLXX
c = Glm. 14:14:6 f. 18^. k = Codex Goslariensis.
4 Vcntilabrum wintscuuele. pala wan. ven-
5 tilabrum k 125^^ — 3, 12
6 Venit.2 filent spinent k 125^^2 __ ß^ 28
7 Zizania Ivlli^ lolium ratim c — 13, 25
8 Sinapis scnef /*; 126^^ — 13, 31
9 Nummularioruin uuessilari k 126^^ —
10 21, 12
Pcregrc illende k 120«^ — 21, 33 25
Philateria* phechar ul peueli k 126*^ 26
— 23, 5 27
Anetum dilli k 120*^ __ 23, 23 28
Ciminum cumel k 126^^ — ib. 29
Culice^ mukln k 126-'^''^ - 23, 24 30
Pascha ostern k 12(j^^ — 26, 17 31
CCCLXX^
a = Codex Lugdunensis 191e /". 88*. ^ = Codex Lipsiensis 107.
11 Menta^ mintza'' a myncze^ b 31^^ — — ib. [cccLXViii. ccCLXX. ccccxcv] 32
12 23, 23 [cccLXViii. ccclxx. ccccxcv] Excolantes sigende a — 23, 24 [ccclxx. 33
13 Anetum^ dille a tylle^^ b 31*^ — ib. vgl. ccclxviii] 34
14 [CCCLXVIII. ccclxx. ccccxcv] Culex ^^ mucca a — ib. [ccclxviii. 35
15 Ciminum ^^ chumi a () kömel^^ ^ 3Xbi ccclxx] 36
EVANGELIUM MARCI.
CCCLXXVI
d ==: Codex ecclesiae Ästnidensis.
16 Surge in medium farford cegein uuardi eins manifestaretur gibarod 74^ — 3, 37
17 74* — 3, 3 12 38
18 [circa] Tyrum et sydonem tyrio landa. Et than ^"^ 76^ — 4, 26 39
19 endi sidunio landa 74* — 3, 8 Et thanis^^ 76* — 4, 27 40
20 Turbam githring 74* — 3, 9 (Et exsurgat) husan^^ so uuirthit 76* 41
21 (Ne manifestarent illum) ne diuinitas — ib. 42
^ im context (hl. 29 ist eingelegt und nur halb beschrieben); die beiden ersten icorte
fehlen bei Mai ^ nent Vulg. ^ oder lolli oder luUi c * phylacteria Vulg. ^ cu-
licem Vulg. ^ mentam Vulg. '' alle gll. übergeschr. a ^ übergeschr. b ^ Ane-
tum a ^" unter geschr. b " Ciminü a ^^ mit blasserer dinte b ^^ culicem Vidg.
^* diese und die folgenden gll. bis 295, 6 aufser 295, 4 ron einer groben hand
^^ is ivird ivol die 3 j:>. sg, des verbum subst, sein ^® dh. hu san = ivie rasch?
EvANCJKLiu.M Matthaei CCCLXIX - Evangelium Makci CCCLXXVIII» 295
X(L Jahrbuch 4 (1878), 53. Gnllee 41. 42.
llcidrjhcrgcr
— Acadcmy xxxvii (1890), 40. Bartsch
hss. 185«^
1 Ultro uilliiuli^ 7G* — 4, 28
2 (In spica) cum tlian 7()'* — iJ).
3 Cum midthiu 70* — 4, 29
4 So produxeiit ^ gihuahsan is 70* — ib.
5 (Tempus-' me^sis) quia"* huan 70* — ib.
0 (Qua) sunt in terra) liec ihus euuange-
7 lica predicatio 70* — 4, 31
8 (Homo in spiritu inmundo) quod sanctus
9 matheus dicit duos esse . . . alterum
10 per sui dignitatem. heritha^ 70^ —
11 5, 2
12 (Fili dei summi^) hec confessio non ex
13 uoluntate venit. sed ex necessitate.
14 quia tacere non potuit. endi ne muo-
15 sta"^ 70^ — 5, 7
10 Sanae mentis hadda is giuuitti 70^ —
17 5, 15
18 (Inpositis manibus curauit) ne plures fa-
19 ciens uirtutes. ciues eins damnabilio-
(Eduxit) vt a uita uulgari gimenion sc- 25
gregatus 8 1^^ — 8, 23 26
(Transferret per ^^ templum) non : : : uasa 27
templo dicata^^ prohibet. sed que 28
pertinebant ad mercationem ^^ eorum. 29
te iro copa^^ 80^ — 11, 10 30
A radicibus up uuardas 80^ — 11, 20 31
Omnia quecun\que [petitis] so uues 80** 32
— 11, 24 33
Credite so 80^^ — ib. 34
Quia tliat 80^ — ib. 35
(Accessit unus de scribis) cum ihesus 36
silentium imposuisset gistild häddi 37
88* — 12, 28 38
(Alius praeter cum) ostendit . . . esse con- 39
trouersiam strid^^ 88* — 12, 32 40
De penu : : ria sua, ex iusticia se pre- 41
sumebant; gibel dun 88^ — 12, 44 42
Uidete autem uosmet ipsos nemad iuuar 43
20
21
res ^ fierent. endi the sculdigerun '
goma 89*
9
44
77b
0, 5
22 Luscum einouche — 9, 40
CCCLXXVII
Codex Goslariensis f. 126^^.
23 (Sperat'^) ferdingit 50* -
24 torum vcterum colleciio nova 9, 175
CCCLXXVIII*
Codex Vaticanus Pal. 242.
Mai Sc^'ip- = Migrie Pairol. lat. 103, 285
45
^ uilliendi Gallee. darnach am rande noch die huchstahen asth oder afth, hinter de-
nen iveiteres wegradiert iat, um einer lat. erldärung platz zu machen ^ Se fehlt
Vidg., s. aber Sabatier 3, 201 anm. ^ Tempus feldt Vulg. * hierzu hat Gallee
noch ein bi themo, das meiner ahschrift mangelt ^ im context ^ altissimi Vidg.,
summi Sabatier 3, 203 ' im context ® damnabiliores] io auf rasur ^ im context
^•^ vas per Vulg. '^ dicata] das letzte a auf rasur ^^ mercatione] one auf rasur
^' die deutschen ivorte im context ^* gehört zu des Sedulius Scotus Argumentum
in Marcum
29()
Nachträge Zum Erbten Band
Gallee 42. 43. 44
EVANGELIUM LUCAE.
CCCLXXX
d = Codex ecclesiae Astnidcnsis.
(Salutare dei) noii. quod that nc givuart
so 103'' — 3, 6
(A uentura ira) Ventura ira ent aiiimad-
uersio gibelg ultionin extreme . . .
quia nunc sithun^ 104* — 3, 7
(Det non habenti) per hoc quod tunica
plus necessaria est usui gerikon*^ no-
stro 104«" — 3, 11
Existiniante so*^ 104*^ — 3, 15
(Ipse esset christus) mira cecitas iudeo-
runi. quod in iohanne sponte crede-
bant. hoc endi in saluato '"^ . . . non
crediderunt 104* — ih.
Aqua mid^ 104^ — 3, 16
1 (NonieN eius elisabeth) Dominus prece-
2 pit per moysen. ut aaron . . . filio
3 suo daret lefdi. et sie so fuor . . .
4 sacerdotali gradu heda^ 100*. 99^
5 — 1, 5
6 Processissent gi alda roda uuarun 100*
7 — 1, 7
8 (Uirtute helise) lohannes et helias^ . . .
9 ambo uestitu inculti vngiofda 100^
10 — 1, 17
11 (Nomen uirginis Maria) maria hebraice
12 Stella maris uüel gizamun iro thia
13 nämun 100»^ — 1, 27
14 (Infans in utero meo) erubescebat quam-
15
16 mein^ se filium concepisse 101* —
17 1, 44
18 (Dominum) qui me tam inaudito selta-
19 neru muneje sublimauit 101* — 1,
20 46
21 (Filium suum) iro egan sun vuas he
22 secundum carnem 102* — 2, 7
23 Anno autem quinto decimo imperii, tho
24 103b — 3, 1
25 (In deserto) liquet ergo . . . quia omne
26 regnum in se ipsum diuisum desola-
diu misterium nesciebat. et occultabat Dignus soluere corrigiam, ego redemp-
toris uestigia denudare non ualeo.
quia sponsi nomen mihi inmerito un
non usurpo 104* — ih.
Alia thesa 104* — 3, 18
(Et ait illis) In illo tempore . . . quate-
nus uicini eius damnabiliores & the
sculdigerun ^^ non essent lOö'' — 4,
23
Nemo propheta acceptus est, sed ex pa-
triam. ut lendes. acceptior et honora-
bilior habetur quam in propria patria.
landa 105^ — 4, 24
27 bitur that gi hüuilik riki the iriuuar-
28 das givuroh tid si that it ütana te () Ut illa eum nutriret neridi^^ 105^
29 storid uuertha* 103^ — 3, 2 4, 26
30 Praua soabuun^ 103^ — 3, 5 Febribus febra 106* — 4, 38
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
^ der text steht auf hl. 100*, die note auf 99^ ^ helias] lias am zeüenanfang nach-
getragen ^ mein verstehe ich nicht; auch zu misterium, unter dem es sich hefindet,
kann es dem sinne nach nicht gehören * die deutschen ivorte im context ^ soa-
buun] so viel hlässer ; b undeutlich. ■= so abuhun ? ^ von and. hand im context
"^ gerikon] k unsicher, ivol dasselbe ivort mit gerif Mnd. wh. 2, 72 ^ davor etwas un-
deutlich, über dem folgenden et steht an ^ mid] davor etivas ausgeivischt ^^ im
context ^^ diese meiner co^ie fehlende gl. und 297 , 8 f {die deutschen worte im context)
entnehme ich Gallee
Evangelium Lucae CCCLXXX
297
Oallee 44. 45. 46
1 (Ministrabut eis) Naturale est bis qui ile
2 febribus reüurgunt. giuueiuiiad qiiod
3 lassi sunt et inbecilles. unkraUiga ^
4 106* — 4, 39
5 (Ipsuni esse christuni) Ideo noluit . . .
t) inaiestas non nianifestare : tur, giiiui-
7 ridviirthi^ 106* — 4, 41
8 () Quaiido dominus infirniuni curare . . .
9 debilitatuni bilemidan 107* — 5, 20
10 Arida lam^ 107^^ — 6, 6
11 (Si in sabbato curaret) si in sabbato
12 curaret. arguerent eum . . . aut de
13 inibecillitate. uncraft^ 107*^ — 6, 7
U Loco caiiipestri gifildi 108* — 6, 17
15 (Uestruni est rcgnuni dei) ad omnes ge-
16 neraliter loquitur. qui mundum . . .
17 eiusque culmen heriduoni contempnunt
18 108* — 6, 20
19 (Filius unicus matris suae) legitur . . .
20 et tarnen non perfecit. ne gifremid'^
21 . . . vt ex operibus debet. gisculdid^
22 1091^ — 7, 12
23 0 Quasi mortuus sedere upsittian* 110^
24 — 7, 15
25 Feneratori^ burion 110^ — 7, 41
26 In testimonium super ^ illos thei '^ te gi
27 huuit sce pia 113* — 9, 5
28 Firmauit gienoda 115* — 9, 51
29 Ut pararent illi, is not thurti 115* —
30 9, 52
31 Facies eius erat, uuas gienod 115* —
32 9, 53
33 Sicut soslimno 116* — 10, 18
34 Commoda an lehno 117* — 11, 5
35 Inportunitatem ^ vngimak 117* — 11, 8
Diuisum giuüroiitid 117* — 11, 17 36
Fortior, se ipsum significauit menda^ 37
117b — IJ, 22 38
Aurei« ruonodunii 118^ — 12, 3 39
(Pra?dicabitur in tectis) luxta niorem 40
palestino prouincio hie loquitur. vbi 41
in tectis residebant. quia tecta eoruni 42
non nostro more culminibus subli- 43
niata. sed piano scemate faciunt oqua- 44
lia. Irohus sia ne uuarun vp giuuarta. 45
neuan sia uuarun alaeninia ouana^^ 46
118»^ — ih. 47
(Numerati sunt) hoc non in actu con- 48
putationis tethero gitalu 119* - 49
12, 7 50
Destruam tebriku 119*— 12, 18 51
Nata sunt gihuuahsana 119* — ih. 52
(Non est in deum diues) Diues ob hoc 53
non reprehenditur . . . sed quia mag- 54
nam temikila fiduciam habuit 119'^ — 55
12, 21 56
(Non inuenit) Arbor fici. et mulier in- 57
clinata crumba uuif 120^^ — 13, 6 58
Mittam leggia () cum aliquis peccator 59
. . . cum uero ammonitur peccata sua 60
poenitere. quasi stercora mittantur.; so 61
is it samo so man thar mehs umbi 62
leggiai2 121^ — 13, 8 63
Non soluet^^ ne ant selid 121* — 13, 64
15 65
0 Quia necesse est . . . fallentis dria- 66
gunduni* 1211^ — 13, 23 67
(Habundant panibus) Mercennarii ... 68
per temporalem mercedem Ion 123^ 69
— 15, 17 70
^ im context ^ davor scheint dasselbe ausgewischt ' im context * die gl.
nach Gallee. upsittian im context, an zweifelhaft ^ Feneratori] 0 aus u corr.
• supra Vulg., s. aber Sabatier 3, 303 "^ l. them oder thes ^ improbitatem Vulg.
" diese interlinear gl. entnehme ich Gallee ^^ aurem Vulg., s^ aber Sabatier 3,
^^ die deutschen ivorte im context
^* diese meiner copie fehlende gl.
319 " ruonodun] das zweite 0 aus u corr.
^' solvit Vulg., s. aber Sabatier 3, 326 anm.
entnehme ich Gallee
208
Nachträge Zum Erbten Band
Gallec 40. 47. 48
1 Pecoaiii, i. ik faniuarta ini: 123^ — 15,
2 18
3 Peccaul Ik faniuarta nii 1 2.S'^ — 15,21
4 Anuluiu in iiianu^ oius, i. eiiin fide
5 signate. siglian 123'' — 15, 22
0 (MortuuH erat) i. oniiiibus uirtutibus indi-
7 gebat. tharfag imärd^ 123^ - 15, 24
8 (In agro) iudaicus populus . . . legem ex-
9 terius impleuerunt. lestun '^ .12.3'' —
10 15, 25
11 Chorum spil 123i> — ih.
12 Uenit iscuman 124^ — 15, 27
13 (Omnia mea tua sunt) Non illuni'^ in-
14 tellegere debemus . . . sed de lege et
15 prophetis et de diuinis preceptis. the
16 themo folka bifolana uuärun* 124^
17 — 15, 31
18 Si psenitentiam segerit, si quis. ^ fratrem
19 suum peccare uiderit. et tacuerit. et
20 euni non increpat. sie transgressor,
21 also sculdig est 125^ — 17, 3
22 Arbori*^ mulbuoma 125^ — 17, ß
23 (Precinge te) Ad hoc precingit se homo.
24 ne tractatus uestis suliches giuuadias
25 se in gressu impediat 125^ — 17, 8
26 (Sic et uos) si homo a seruo suo tam
27 multiplex ministerium thianust exigit.
28 qui homo est ut ille the also manis
29 so he 125^ — 17, 10
30 (Unum diem filii hominis) vnus dieS
31 significat regnum dei . . . nulla tene-
32 brarum interruptio undarfard'^ est 125''
33 — 17, 22
34 Minas« pund^ 128^ — 19, 13
NegociatuH esset, gl uuokrid. endi giuun-
nian 128» — 19, 15
(Timui) ec hopada^*^ 128^ — 19, 21
(Exegissem^^) si inquid durum ^'"^ . . . dili-
gentius gnodor 128* — 19, 23
(Mortua est et mulier) hanc turpem fa-
bulam . . . talis res thing^^ acciderit
130a — 20, 32
(Filii resurrectionis) Erunt semper iemar
130a _ 20, 36
(Deum iacob) Dominus ... in quem
maxime best confidebant 130* — 20,
37
Sediciones^* fara () prelia ad hostes
pertinent seditiones in vuardes uero
ad eines 130»^ — 21, 9
Per loca uar endi uar^^ 130^— 21, 11
(Tempe States ^^) hec eodem tempore . . .
inueniat signa multa filuan 130'' —
ib.
In medio, thes landes 131^ — 21, 21
Prsegnantibus hata sindun 131'* — 21,
23
Nutrientibus kind suoginda 131* — ib.
(In illis diebus) actenus predixit que
illis futura erant . . . a romano exer-
citu circumdata erat.; umbibisetan ^"^
131* — ih.
Ira godes gremi^^ 131* — ih.
Qui dicitur endi 131^ — 22, 1
(Spopondit) he gihet im tho thathe im
lesti^^ 132* -- 22, 0
0 Primo desiderabat typicum pascha, id
est agnum lamb^» 132* — 22, 7
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
5&
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
^ manum Vulg., s. aber Sabaticr 3, 335 ^ im context ^ illü] il auf rasur
* die deutschen worte im context ^ quis auf rasur ^ Arbori] riaus corr. ' unter-
geschr. ^ mnas Vulg., minas Evangelium Palatinum ed. Tischendorf p. 377 ^ pund]
p aus corr. ^" ich entnehme die gl. Gallee ^^ Exegissem] das mittlere e aus i corr.
^^ darüber vielleicht eine deutsche gl. erloschen ^^ untergeschr. ^* Sediciones]
das letzte e aus i corr. ^^ unmittelbar davor, über Terre motus, hat Gallee noch erdon
uuagi ^^ fehlt Vulg., s. aber Sabatier 3, 358 ^' im context ^^ gremij über e ein
punct ^® gilesti Gallee ^" diese gl. Gallee entnommen
Evangelium Lucae CCCLXXX
290
Gallcc 48. 49. 50
1 Diuersoriuni i^w: 132^ — 22, 11
2 Ubi thar ik 132» ~ ih.
3 Ibi thar 132« — 22, 12
4 Apostoli thia 182» — 22, 14
5 (Traditur^) iie honiini illi . . . qui ad
6 mensam doniiui nialignus accedit, that
7 is te theiiio alt.^ qui in niente 8ua iii-
8 sidias habet conditas. the the angethoB
9 uues lif radid-^ . . . filium dei tradit
10 fai- 1321' — 22, 22
11 Quis esset huilik 182^ — 22, 23
12 Maior furista* 132i> — 22, 24
13 Maior eldista 132i> — 22, 26
14 (Precessor) .i. princeps foraferdio 132^
15 — ib.
16 Nonne 5 furthira 182^^ — 22, 27
17 Et sedeatis that gi"^ sittian 132*^ —22,
18 30
19 (Ut cribraret siciit triticuni) that giu
20 mid is costungu so undar sokian
21 muosti also man that hrenkurni dvod
22 than'^ man it sufrod^ 182t> — 22,31
23 0 Satane est, froon proprium^ 132^ —
24 ih.
25 Qui dixit ei tho and. p. ^^ 132^ — 22,
26 33
27 Quando thanna 133^ — 22, 85
28 (Peram) instante mortis periculo . . . pe-
29 cuniam uictui biliuan necessariam 138»
30 — 22, 36
31 Qui non habet, uendat, ^^ the thes nai-
32 huiti2 133a _ ijj^
33 Adhuc nohuo:: 133^ — 22, 37
(Non mea nohintas^*^ sed tua fiat) ac si 34
diceret si ergo fieri potcst . . . sin 35
aliter anthiu vuord 133» — 22, 42 36
Hoc enim signum dederat^* thus tegnid 37
da^-' heina im 133^ — 22, 47 38
Erat uas 133t> — 22, 49 39
Percutiemus ^^ hvui vehtad 133^ — ih. 40
Cum soi^ lB3i> — 22, 51 41
Cum thanik 133b _ 22, 58 42
(Potestas tenebrarum) ideo aduersus me 43
congregamini in tenebris . . . qua mid 44
133b — ih. 45
x\ccenso autem igne, thar uuas tho en 46
fiur gibStis 133b _ 22, 55 47
Circum sedentibus satvn 133^ — ih. 48
[ad] Lumen fiura 133^ — 22, 56 49
[post] Pusillum lucikerv stundu 133^ — 50
22, 58 51
Alius en man 133** — ih. 52
(Tu de illis es) is iro en 133^ — ih. 53
Alt tho and. 133^ — 22, 60 54
(Sicut dixit ^^)huo he imo be foran 134» 55
— 22, 61 56
Interrogabant spra^^ () f arodun ist^^ 57
134'^ — 22, 64 58
Blasphemantes lastar 134» — 22, 65 59
Concilium thing 134» — 22, 66 60
Si autem [interrogavero] hie is 134» — 61
22, 68 62
(Ex hoc) hinan forth 134» — 22, 69 63
0 that he imo thia^^ 134a ^4
Subuertentem farstur^^ 134a _ 23, 2 65
(Gentem nostram) iudeon 184» — ih. 66
^ Traditur] it aus & corr. tradetur Vulg., s. aber Sabatier 3, 363 ^ dh. altari
^ the — radid im context * davor bei Gallee noch die worte endi thia ^ zu ergän-
zen aus dem vorhergehenden maior est * gi undeutlich ' Jcaym auch thar sein
® sufrod Gallee ^ die gl. entnahm ich Gallee ^" dh. anduuorda petrus ^^ uendat]
e aus i corr. ^^ i^ nihauit ^' uoluntas] s auf rasur '* fehlt VtUg., s. aber Sa-
batier 3, 366 und anm. ^^ l. tegnida ^" percutimus Vulg., percutiemus Sabatier 3,
366 ^"^ über dem folgenden auriculam ^^ vgl. Mnd. lob. 1, 406* ^^ dixerat Vulg.,
dixit Sabatier 3, 367 und anm. ^" l. sprakun "^^ l. is ^^ kann zu 23,1 duxerunt
illum ad Pilatum als erläuternde gl. gehören ^' l. farsturiandan
300
Nachträge Zum Ersten Band
GalUe 50. 51
1 Interrogauit sj)nik 134» — 23, 3
2 InualeHccbant^ liriapiui 134* — 23, 5
3 Coniniouii'^ l)0|)uluni docons giuuorran '^
4 h(; 1 34=1 — ij,^
5 0 Ihat vuas lucilo rehtera* 134**
ü (Gauisus est ualde) uuarth is filo fra
7 134^ — 23, 8
8 Ex niiilto tempore filo nianagan dag
9 134'> — ih.
10 Tnterrogabat auteni illiini iiiultis sernio-
11 nibus, herodes grotta ina fi iiia^ thingo
12 134b — 23, 9
13 Obtulistis mihi himc hominem quasi
14 auerteiitem ende sagdun 134'' — 23,
15 14
16 Sed neque seif herodes 134^ — 23, 15
17 [unum] Uinctum ^ : : : : : thero hahtäno
18 134b — 23, 17
19 (Propter homicidium) thur thia uuraka
20 135=^ ~ 23, 25
Quem |pet(ibant| the:"^ 135* ih. 24
(8upra^ filios ue.stros) quasi dicoret . . . 25
Non idoo bi the . . . ause sunt osten- 2ö
tare gibäron dorstun^ 135" ■ — 23,27
28 28
8terelisi<^ uuif 135» — 23,29 29
Lactauerunt kind^^ 135" — ih. 30
Montibus bergon 135» — 23, 30 31
Cadite^2 fallad^"^ 135» — ib. 32
Nos quidem iuste, tholodit 135^ — 23, 33
41 34
(Digna factis recipinius) uuerthid angel- 35
did^* unca sundia 135^ — ih. 36
Centurio sculthetio 135^ — 23, 47 37
Uir nomine he^^ 136" — 23, 50 38
Monumento exciso that 136» — 23, 53 39
Mente consternaite^® seraga 136» — 40
24, 4 41
Dileramentum dununga 136^ — 24, 11 42
CCCLXXXI
c = Clm. l^lib f. 79^. h = Cbn. 6028 f. 48^. i r=: Codex Goslarimsis f.
127»2.
21 Siliquis por. ^'^ spchelon h — 15, 16 Cribraret reitH c rietetate i — 22, 31 43
CCCLXXXVIb
Codex Carolsriihensis Aug. cxxix.
22 Non capit prophetam perire. Id est non zu 13, 33
23 consequitur, ^^ .i. nikilimpfit 24^^ —
44
^ Inualescebant] das erste e aus i corr. ^ Commouit] it auf rasur. commovet Viilg.
' giuuorran von ganz andere?' hand * die gl. oben am rapide, ohne Verweisung,
vielleicht zu der marginalgl. lustum profecto erat pilato pauca respondere mit Gallee zu
beziehen ; noch höher steht so . . . o . . . ches vuas ^ dh. filo managero ^ Uinctum fehlt
Vulg., s. aber Sabatier 3, 369 '^ the:] rasur von s ^ super Vulg. Sabatier ^ gi-
bäron dorstun im context ^" steriles Vulg. Sabatier ^^ sc. sougtun ^"^ Cadite] i
aus corr. auf rasur ^^ auf rasur ^* uuerthi . . angeld . . zu lesen " darauf am
rande neben 23, 51 ab arimathia — corpus ihu undeutlich pi. doda oder deda ^^ con-
sterna : te] rasur von n ^"^ dh. porcorum ^^ in Glosae ex euangelio cata Lucam
scar^satae pene ad uerbum editae
Evangelium Lucae CCCLXXX — Evan(4elium Johannis CCCLXXXVITI 301
GalUe 51. 52. 53. 54
EVANGELIUM JOHANNIS.
CCCLXXXVIII
d = Codex ecclcsiae Astnidcnsis.
1 0 OniiHuin inoi'taliiiin prociviitio giscaft^ liliiri .suis benedixit. ioseph dedit pro- 34
2 140i> — 1, 13 dium bi foran dela"' 143^ — 4, 5 35
3 (Qiiod intcrpretatur petrus) iohanna iiitcr- Noii euini coutuntur nianan gimendun 36
144a _ 4, 9 37
4 pretatur columba . . . honore euiu 8ub-
5 limauit gieroda^ 141^^ — 1, 42
6 (Aliquid boni esse) nazareth . . . quod
7 saluator inde erat expectandus; uua-
8 nian sculun ^ 141'' — 1, 46
9 ( ) Hoc sacerdot.es . . . induxerunt driuun ^
10 142^ — 2, 14
11 (Ei^cit de templo) flagelluni ex multis
12 funibus coiiiunctum. te samna giflo-
13 tan3 142a _ 2, 15
14 (Mensas subuertit) nam dominus bis
15 maxime irascitur. qui aperte. barliko^
16 142^ — ih.
17 Negociationis kopas 142^ — 2, 16
18 (De templo corporis sui) Salomon primo Probatica felik 145*^ — 5, 2 51
19 hoc templum edificauit . . .in octo Aque motum selfuuagi 145^ — 5, 3 52
20 annis hoc perfecit. bi brahta^ 142^ Motionem aque seif uuagi thes uuata res 53
21 — 2, 21 145b — 5, 4 54
22 (Natus est ex spiritu) cum spiritus sanc- (Uis sanus fieri) Christus uoluntatem 55
23 tus . . . quali modo huuisu 142^ — languidi perquirit . . . nisi ipse salu- 56
24 3, 8 tem desideret suam. gerag si^ 145'' — 57
25 (Haec ignoras) hoc ideo . . . dixit ut solli- 5, 6 58
(Samaritanis) Samaria dicitur custodia ... 38
quia regionem obseruare uuaron^ 39
debuerunt. samaritani uocantur et 40
quot fuerant generum. slata^ 144* 41
— ih. 42
(Uere dixisti) Quinque uiii. significant 43
quinque sensus . . . regitur. girihtid^ 44
144a _ 4^ 18 45
(Uenit qui dicitur christus) tunc legiti- 46
mus ehafto eins uir uenit cuman vuas 47
144b _ 4, 25 48
(Albae sunt) significat nenda"^ 144^ — 49
4, 35 50
26 citer niutlicor 143^ — 3, 10
27 (Oportet filium hominis) Quando filii
(Tolle grabatum tuum) quasi sama di- 59
ceret. succurre hilp 145^ — 5, 8 60
28 israhel ab ignea serpente scissi sunt Quod so 146* — 5, 19 61
29 gislitan* 143* — 3, 14 (Filius quos uult uiuificat) Non ut pater 62
30 (Propter uocem sponsi) Significat se ip- alios suscitet. aliosque filius. sed eos- 63
31 sum tho meinda he 143^ — 3, 29 dem. neuan ena endi thia seluun^ 64
32 Ira dei godes gremi 143^ — 3, 36 146* — 5, 21 65
33 (lacob ioseph filio suo) quando iacob Uoluntatem eins, s. patris. et me incar- 66
* diese beiden gll. {das deutsche im context) entnahm ich Gallee ^ über dem fol-
genden in presenti las Gallee noch . . . te : ob deutsch ? ^ im context * gislitan] n
kau7n sichtbar ^ l. deda oder delda ^ im context '' l. menda ^ im context
302
Nachträcü: Zum Ersten Band
GalUe 54. 55. 56
1 nari destituit gimarcoda^ 148* —
2 G, 38
:j (Quis traditurus esset eum) Doiiiinus
4 taute erat mansuetndinis . . . illum
5 non publicauit. negibaroda. ^ quatenus
G etiam fideles terrerentur anuorta uur-
7 thin-'' 149* — G, G5
8 (Ad quem ibimus) quasi diceret . . .
9 ostende nobis alterum te. al sulikan so
10 thu3 149b — G, G9
11 In palam bar 149^ — 7, 4
12 (Seducit turbas) Adhuc ... ab illo solo
13 cognita. gi uuitan^ 150* — 7, 12
14 (Querit) significat antichristum tho menda
15 he 150* — 7, 18
16 Faeit [legem] lestid 150* — 7, 19
17 (Querit interficere) Palus. feni endi that
18 mor^ quamdiu est^ immota 150* —
19 7, 20
20 Nolite iudicare secundum faciem, the gi
21 hina munin 150* — 7, 24
22 Principibus furiston 151* — 7, 48
23 (Maledicti sunt) Scriptum est . . . ut fa-
24 ciat gilestia 151* — 7, 49
25 ludicat farduomia 151* — 7, 51
26 (Possent accusare eum) Ob duas causas
27 ... seueritatem. grimnussi^ 151^ —
28 8, G
29 0 Quod dominus digito in terra scribe-
30 bat thia erthun ritta^ 151^ — ib.
31 (Nemo domine) mulier magis timuit . . .
32 puniri angeldid uuerthan^ 151^^ —
33 8, 11
34 (Lucem'' uite) non quis arbitrari debet
. . . lux. que Oriente ostana oritur 35
151t> — 8, 12 36
Secundum carnem iudicatis, uuiht thiu 37
the gi ina mu : in ^ 151^ — 8, 15 38
(Homicida erat ab initio) Primum homi- 39
nem sua maligna suggestione gispensti 40
153* — 8, 44 41
Uiderant constun 153'^ — 9, 8 42
Conspirauerunt^ gi enoda 154* — 9, 43
22 44
A seculo an uuoroldi 154^ — 9, 32 45
In peccatis natus es, so it. an thi scinid 46
154b — 9, 34 47
(Hiems erat) per hiemem ^^ uuedar 158* 48
— 10, 22 49
(De manu mea) Lupus eas non deuoret 50
fritidii 158* — 10, 28 51
Martham et sororem eius mariam et la- 52
zarum, thia thriu gisuttrithi 158^ — 53
11, 5 54
(Iterum uadis illuc) Discipuli . . . mori 55
deberent. thortin^^ 158^
11, 8 56
Saluus erit ginesid 15 8^ — 11, 12 57
(Ut ploret ibi) naturale est mulieribus 58
ut tristia earum iro leKt 159* — 11, 59
31 60
Concilium iro thing 159^ — 11, 47 61
Dicebant redun 159^ — ih. 62
(Cum esset pontifex anni illius) In lege 63
eis erat preceptum . . . filio suo sa- 64
cerdotium daret lefdi . . . ut plures 65
uicissim herdon 15 9^ — 11, 51 66
Ueniiti^ uuirthid fercoft^* 156* — 12, 5 67
Que mitteba^tur, que credentes ei mitte- 68
* unter destituit ^ negibaroda im context, o aus ?e corr. ^ im context * est
auf rasur ° im context ^ die gl. (das deutsche im context) Gallee entnommen
■^ lumen Vulg., s. aber Sabatier 3, 427 anm. ^ mu:in] rasur von g, i aus u radiert,
vgl. oben z. 21. uuiht = uuid ^ conspiraverant Vulg. ^° hieme] e erloschen
^^ darauf hat Gallee bl. 158^ über facis 10,33 mecis oder metis: kaum deutsch, vielleicht
metiris ^^ im context ^^ Ueniit] e aus i corr. ^* fereöft] das erste f aus corr.
{aus u radiert Gallee)
Evangelium Johannis CCCLXXXVIII
303
Oallee 5G. 57. 58
1
2
3
4
5
0
7
S
9
iO
1
2
L3
L4
L5
[6
^7
18
[9
20
21
22
23
24
25
20
27
28
29
30
31
32
33
34
35
baut sibi et discipulis ad iiictum, te
tuhti 150» — 12, 0
(Ut adorarent in diaj festo) Gentiles qui
ibi in proxinio erant na ist gisetana
150^ - 12, 20
Mortuuni fuerit, endi te kina 150^ —
(ludiciuni) non generale iudicium . . .
illa discrecio gisceht 157^ — 12, 81
(Lumen in iiobis est) significat menda
15'
12, 85
Confitebantur barlico () Ideo non ausi
sunt aperte eum confiteri quia non-
dum:: erant tarn fortes so balda 157^
— 12, 42
Aecepit te imo nam 162^ — 13, 12
(Quos elegerim) hoc uerbo iudam excepit
. . . sed prodicione quod dominum
tradidit perdidit. far sculda^ 102^ —
13, 18
Amodo nu 102^ — 13, 19
(Fac cicius) Non ita intellegendum est
. . . quod ille cupidus gerag 102*^ —
13, 27
(Mansiones multse) quot diuersa also
missilica ... et amodo hinan forht
103^ — 14, 2
Tollit2 eum, i. angeldid 100^ — 15, 2
Mundi, casti hrenia 100» — 15, 8
Mittetur^ foras endi of giscidan* 100»
— 15, 0
(Uolo) uolo . . . mecum sint uisibiliter.;
gisihtiglico ^ 104^ — 17, 24
(Illuc cum discipölis suis) qui obser-
uabat he is hodda« 104^^ — 18, 2
(Facibus : : : : et armis) a pontificibus at- 30
que phariseis ministros aecepit fraudis 37
meditande, the ina f...lico'^ an qua- 38
min 105=' — 18, 3 39
(Eius auriculam^ dextram) simon petrus 40
. . . purum hominem defendere uure- 41
kan« gestiuit 105» — 18, 10 42
(Introduxit petrum) that deda bithiu con- 43
discipukun suum conscire uoluit 105» 44
— 18, 10 45
(Manducarent pascha) dies enim agi coe- 46
perant azimorum. quibus illis conta- 47
minatio erat unsuuar nussithuhta 105^' 48
— 18, 28 49
(Interficere quemquam) quid est quod 50
dixerunt haat^^ mendun sia 100» — 51
18, 31
Significans, thothe he im 100»
82
52
18, 53
54
55
Unum hahtan 100» — 18, 39
(ludeorum) non expectauit audire ... 56
Credo enim it mahti giburia^^ . . . qua 57
solebat eis unum hahtan dimittere 58
100» — ib. 59
Spineam croronam,^^ exiit itaque non 60
clarus imperio, kuningduoma 100^ — 61
19, 5 62
(Filium dei se fecit) neutrum sibi ihesus 63
mendaciter finxit, ^^ gieknoda^* ne ^^ 64
uuethar ne thena kunig duom. ne 65
that he godas^^ sunu vuari 100^ — 66
19, 7 67
(Ut crucifigeretur) ideo traditum illis 68
dixit evangelista. ut eos crimine im- 69
^ im context ^ tollet Vulg., s. aber Sabatier 3, 463 mim. ^ Mitteturj e aus i
corr. * oder gescidan '^ im context ^ hodda] das zweite d sieht wie ol aus
' f...lico] das punctierte erloschen, l. fecanhco? ^ auriculam eius Vulg., s. aber Sa^
batier 3, 475 ^ untergeschr. ^^ l. huat " am beschnitteiienrande. l. giburian
^^ coronara spineam Vulg., s. aber Sabatier 3, 478 ^^ an finx corr, ^* gieknoda
auf rasur "^ diese worte untergeschrieben, über ne von and, hand ein i, aber wol
eher ein fleck ^^ godas auf rasur
304 Nachträcjk Zum Erbtkn Band
Gallee 58
1 plicatos, that hisl^ thes menan filu (Obtulomnt ori"'^ eius) nee moueat quem- 21
2 sculdiga uuai*un 166^ — 19, IG
3 Erat autem serlptuin thit IG 7* — 19,
4 19
5 (Grece et latine) he tres lingiio pre ce-
6 teris eniinebant . . . latina propter ro-
7 manos. multis ac pene omnibus gen-
8 tibus iinperantes. the thar herron
9 vuarun allere thiadono''^ IG 7* — 19,
10 20
quam quomodo spongiam ori potue- 22
runt admouere endi that man sia mid 23
ysopo bilaggi* lG7b — 19, 29 24
(Ut) tethiv. that hno 1G7^^ — 19, 31 25
(Transfixerunt) ubi midthiu.s IG 7^ — 26
19, 37 27
(Scis quia amo te) Ideo sanetus petrus 28
. y. deuouit. bihet^ 1691* — 21, IG 29
CCCLXXXIX
h ■= Codex Goslariensis.
11 (127*^) Ydrie vaza uuaservas — 2, G (127^^) Natatoria urspnnc — 9, 7 30
12 Architriclino demoher sistremo stulzasan Sudarium suezduohc — 20, 7 31
13 — 2, 8
CCCLXXXIX^
a = Codex Lugdunensis 191e /". 90^ 6 = Codex Oxoniensis Laud. lat. 14 /*. 23^^.
14 Scribebat^ reiz ab — 8, G [cccLxxxviii. ccclxxxix. ccccxcv] 32
CCCXCb
Codex Vadianus 70.
15 Post aft — 19, 38 Discipulus disco — ib. 33
16 Haec desu'^ — ib. Occulte^^ taucono^^ — ib. 34
17 Aütem so — ib. Autem so — ib. 35
18 Rogauit piot^ — ib. Propter duruh — ib. 36
19 Qui^ der — ib. Metum forahtun — ib. 37
20 Fuit^ uuas — ib. ludaeorum iudeono — ib. 38
^ sia] a unsicher ^ die deutsehen worte im context ^ ori] i aus e corr. * die
deutschen worte unter geschr. l. bilagdi? ^ im context ' darnach lücke in der pa-
rallelhs. Codex Lipsiensis 107 /. 33*1 7 ^^^/^ ^^^ facsimile könnte man auch deisu
lesen ^ ohiool piot dazustehen scheint, wird pat mit offenem a gemeint sein: der
untere runde strich des rechten a-schenkels geriet dem Schreiber so hoch nach oben, dass
für a 10 entstand ^ eo quod esset Vulg., qui erat Codex Vercell. der Itala bei Blan-
chini Evangeliarium quadruplex {Bomae 1749) 1, 2 p. CDLVlll ^" occultus Vulg.,
occulte codex Veron, der Itala hei Blanchini aao. p. cdlix ^^ taueono] das letzte
0 ziveifelhaft nach dem facsimile
EvAN(n:i.irM J(Miaxnis C'(X1.XXXVIII Acta AvostoloiiumCCCXC^VIIIi^ 305
ACTA APOSTOLORUM.
CCCXCII
n =z Ch)i. MT-if). q = (1))L G028 f. 48i'. r = Codex Goslarimsis.
1 Episcopatuni nniphala /• 127^^ — 1, 20
2 Extenniiiabitur uzuiiirtribuii wiixUt r
3 127^2 _ 3^ 23
4 Iniecor^ anataden r 127'''^ — 4, 3
5 Conferebant chos?oden r 127**^ — 4, 15
() Accersiuit'^ ladata r 127^^ ij^^i^t ,i 80'^
7 — 7, 14
8 Coriarium lederere ?- 127^^ — 9, 43
9 Testimoiniim luimeii^ r 127^^ — 10,
10 22
11 Quatuor iniciis ortin r 128*^ — 10, 11
12 Caligas hasin r 128'-^! — 12, 8
13 Conlactaneus galtero ul gisinuuo* r
14 128^1 — 13, 1
15 Sinagoge dinchuse r 128^^ ■ — 18, 7
16 Contulit cosota r 128^^ _ ^8, 27
Municeps gipuro r 128*^ gibu^re n 80^ 22
— 21, 39 23
Paries dealbate gimalitiniura ?• 128^^ — 24
23, 3 25
Cognicionem urteli r 128^^ — 25, 21 2G
Auditorium proprie scolde r 128^^ — 27
25, 23 28
Legebant ueleden r 128^^ ~ 27, 13 29
Scauain^ floz^ cef ^ r 128^^ — 27, IG 30
lactum uzuuar r 128^^ ~ 27, 18 31
Armentum'^ gezuiga r 128^^ — 27, 19 32
Bithalassum luimelichan r 128^^ — 33
27, 41 34
Sarmentorum sneithaha r 128^^ — 28, 3 35
Desinteria^ uzsuhte q huzganc r 128^^ 36
— 28, 8 37
a
Codex Lugdunensis 191e.
siensis 106. d ■■
CCCXCII^
h = Codex Lip siensis 107. c
Codex Oxoniensis Laud. lat. 14.
=z Codex Lip-
teut
17 Coriarius^ lethermachere a91^ led^mach^
18 d 24^^ — 9, 43 [cccxcv. vgl. cccxcii]
teilt
19 Caligas scuohe a 91* scohe d 24^^ ho-
20 zen h 36^^^ — 12, 8 [cccxcii. ccccxcv]
teut t
Auditorium ^^ thinchus a 92* dinch^ c 38
- 25, 23 39
60*2 (iij^(.ij9 ^ 25^1
[cccxcii. cccxcv]
40
CCCXCVIIIb
Codex Selestadiensis f. 105*.^^
21 Bithalassum mare dicitur .i. santwrfi. ubi mare circumluit
27, 41
41
^ injecerunt Vtdg. ^ Äderst r ^ oder liumen r * l. gispunno? ^' scapham
Vulg. * es steht floz^ ceffatas copias r, ivorin catascopus steckt "^ armamenta Vulg.
® oder Disinteria r Desinteria q ^ coriarium Vulg. ^" darnach ursjjr. lücke,
welche durch die rote gl. eydlkhavs ausgefüllt wurde b ^^ am schluss eines db-
schnittes De diuersis noib^ in,
anhebt
Althochdeutsche glossen IV.
,ecc
la
usitatis, der mit excerpten aus Isidors Etym. 7, 9
20
306 Na(jhträge Zum Ersten Band
EPISTOLA PAULI AD ROMANOS.
CCCCI
h = Codex Ooslariensis f. 129^^.
1 Susurrones ritzare — 1, 29 Stipendia Ion — C, 23 15
2 Conmendat gilebet — 3, 5 Dico iggibuodo — 11, 13 16
CCCCVIIb
Codex Dusseldorp A 14.
3 (Suspicione) curiuuarido 4^ — Praef. (Obstination :: ^) uuidargibruht 1^ — Ar- 17
4 (Codex Amiatinus p. 233) gumentum {ib. ^.236) 18
EPISTOLA PAULI AD CORINTHIOS I.
CCCCIX
c = Codex Berolinensis Ms. theol. fol. 481.
5 Peripsema smaista 30» — 4, 13 Parco kntlkbp^ 33^ — 7, 28 19
6 0 Apostasie unsidigi 32^ — 7, 11 Immolaticium ^ opfer 37^ — 10, 28 20
7 0 Inuertere hintrot keran 32^ — ih. () Uicissim einizen 43* — 14, 27 21
CCCCXI
e = Clm. 14745 f. 81*^. h = Codex Ooslariensis f. 129^2.
8 Architectus euermeister h Cimb^man c MoUes uuidili h — G, 10 22
9 — 3, 10 Brauium Ion /i — 9, 24 23
10 Peripsima umesnita h — 4, 13 Prophetans uuorasagatar h — 11, 4 24
11 Pedagogorum magazocha h — 4, 15
EPISTOLA PAULI AD GALATAS.
ccccxxv
e = Codex Goslariensis f. 130»^.
12 Stigmata masun — 6, 17
EPISTOLA PAULI AD EPHESIOS.
CCCCXXXI
g z=z Codex Goslariensis.
13 (130^2) In breui anabreui — 3, 3 Armatura^ gisarua — 6, 11 25
14 (130^^) Scor^Uitas* scernunga — 5, 4
^ Obstination : :] rasur von em, doch ist so viel stellen gehlieben, dass Obstinationi ge-
lesen werden kann, obstinatione Ed. * dh. intlibo ^ immolatum Vulg. * scurri-
Utas Vulg, ^ armaturam Vulg.
Epistola Pauli Ad Romanos CCCCI — Epistola Jacobi OCCCLXX 307
EPISTOLA PAULI AD COLOSSENSES,
CCCCXLI
g = Codex Ooslarie?isis f. 130'^^.
1 Cirographuin hantfesti — 2, 14
EPISTOLA PAULI AD TIMOTHEUM I.
CCCCXLIX
f r= Codex Qoslariensis f. 130^^.
2 Cautoriain^ gipranta — 4, 2 Cauterlum^ prennisiii
EPISTOLA PAULI AD TIMOTHEUM IL
CCCCLIV
g = Codex Qoslariensis f. 130^^,
3 Penulam chozzun — 4, 13
EPISTOLA AD TITUM.
CCCCLVII
c = Codex Berolinensis Ms. theol. fol. 481.
4 Testimonium, quod proprius pota^ eorum dixit 104^ — 1, 13 10
EPISTOLA JACOBI.
CCCCLXVIII
r = Codex Qoslariensis /. 128^^.
5 Eruginauit rostagata — 5, 3 Temporaneum zitagun — 5, 7 11
CCCCLXX
h = Codex Berolinensis Ms. theol. fol. 481.
6 0 Eulogium uuolacueti 125^' — 1, 1 spraches 127''^ — 2, G 12
7 0 Salutationem heli 125^ — ib. () Se inuicem persequuntur pizit ein 13
8 0 Forte aliquid tale ne uueiz, uuaz ge anderaz 128^ — 3, 15 14
* cauteriatam Vulg, ^ veranlasst durch die vorhergehende gl, ' = apostolus
des vorhergehenden verses
20*
308 Nac.'Hträge Zum Ersten Band
EPISTOLA PETRI I,
CCCCLXXI
r = Codex Goslariensis f. 128''^.
1 Inmarcescibilem uiizigagelichen — 1, 4 Ammini.strante.s irpitenta — 4, 10 13
CCCCLXXII
b =: Codex Berolinensis M.s. theol. fol. 481.
2 0 Tarn inuictos so ungesuicheiia 133* () Indisciplinatis unsidigen. unzuhtigen^ 14
3 — 2, 12 133* — 2, 18 15
EPISTOLA PETRI II.
CCCCLXXVIII
b = Codex Berolinensis Ms. theol. fol. 481.
4 0 Confusibile honlik 138^> — 2, 11
EPISTOLA JOHANNIS III,
CCCCLXXXV
q =z Codex Goslariensis f. 129*^.
5 Garriens chronent — 10
EPISTOLA JUDAE.
CCCCLXXXVIII
q r=: Codex Ooslüviensis f. 129*^.
6 Magnificencia era — 25
APOCALYPSIS.
CCCCXCI
c =z Clm. 14745/. 81 *'. h =: Codex Goslariensis.
7 Significauit pisigilida h 129*^ — 1, 1 Signaculum^ isigila h 129*^ — 5, 2 16
8 Pupugerunt pfostetati ut steinzun h Liber inuolutus buoch zugetan li 129*^ 17
9 129*1 — 1, 7 — 6, 14 18
10 Oricalco orchalcho h 129^^ — 1, 15 Absintium wermude h 129''ii — 8, 11 19
11 Collirio ogisalpe h 129*^ — 3, 18 Signa basigila h 129^^ — 10, 4 20
12 Iris regenbode /i 129*^ — 4, 3 Amaricare^ gipeteren h 129*^ — 10, 9 21
^ in der folgenden gl. von h 133^ (1, 789, 58) Z. thanc ^ signacula Vulg. ^ ama-
ricari Vulg,
Epistola Petri r CCCCLXXI- Anhang CCCCXCIV^ 309
Tg. 5. — VP. 4.
1 lociibuntur^ tagolloii iil tipoten // 129^^ Conniaiulucauemnt cuclumii It 129^^ — 18
2 — 11, 10 16, 10 19
3 Aruit girifita c — 14, 15 Redai'um rcituuagan h 129''i2 — 18, 13 20
ccccxci-^
a = Codex Lugdimcnsis 191e f. 93^. h = Codex Lipsiensis 107 /". 38*^^. c =
Codex Oxoniensis Land. lat. 14 /". 26^''^.
teiiton.
4 Aniaricare- gipitteren a guputere c bit- tern h — 10, 9 [ccccxci] 21
ANHANG ZUM ALTEN UND NEUEN TESTAMENT.
CCCCXCIV«
Clm. 19440.
5 (41) Uua passa gidartiu — Nmn. 6, 4 Ascopa^ fla sca — Judith 10, 5 22
ü (44) Decurio dincman — Luc. 23, 50 Conopeum* muccun nezi — Judith 10, 23
7 Napta olitrestir — Dan. 3, 46 19 24
8 Saraballa pein pe r ga. l sarabara — (46) Cuncta deuo,*^tio^ scelta — 3 Reg. 25
9 Dan. 3, 94 8, 38 . 26
CCCCXCIV^
Codex Turicensis Rhenov. 99*.
10 (105*) Spretus^ erspriuzit — Hierony- Salamandra uurz^^ 27
11 mus in Matthaeum p. 159 Migne Sub obtentu behabannissi^^ — 12, 40 28
12 Frifolis ummahtic^ — ih. p. 84 Et tedere unfrou^^ — 14, 33 29
13 Mihi indignamini erbelg&^ — Joh. 7, Conuentia^^ kiliinpliha — 14, 56 30
14 23 Cepit anathematizare ant sag — 14, 31
15 Ceruical plumaz — Marc. 4, 38 71 32
16 In profluuio iiirunsi^ — 5, 25 In alia effigie kilihnissi^* — 16, 12 33
17 Fullo lauantri — 9, 2 Abisset fuari — 7, 30 34
^ iocundabuntur Vulg. "^ amaricari Vidg. ^ ascoperam Vulg. * conopeo Vulg.
^ diese gl. gehört, da Inprecatio folgt, zwar zweifellos zu der angeführten bibelstelle,
befindet sich aber sonst in durchioeg unbiblischer Umgebung: (X)po meo cyro. Faciens
pace. & creans mahl. Cuncta deuo,tatio. Inpcatio. Elogiv. Ualhs gratuita. Pierio pede.
Oroma. In threnis. Trenera ^ davor hanc ströfam cüsio {llieronymus in Matthaeum
p. 156) I thegnä fraud {ib.) \ trageraata uiha raunuscula {ih) \ uuagens {das zweite u un-
sicher: vergens ib. p. 158?), darnach p m&aforam translatio {ib. p, 165. 167) | p&ulcum
{ib. p. 196) ' darauf tropologium (tropologiam ib. p. 56. 59. 64. 129. 136) ^ diese
gl. von and. hand zwischen tropologium und aquile ab accumine {Matth. 24, 28?)
' darauf boanerges fihus {Marc. 3, 17) ^" uurz von and. hand. l. uurm? oder ist das
lat. wort misverstanden ? ^^ darauf nardi spicati {Marc. 14, 3) ^"^ darnach scheint
nichts erloschen ^^ convenientia Vulg. ^* darauf uincientes ligantes {Marc. 15, 1)
310
Nachträge Zum Ersten Band CCCCXCIV^
VF. 4.
1 Caiino caral^ — 14, 20
2 Cancer serpit .slilii — 2 Tim. 2, 17
3 (daraus serpit ut cancer Ilieronymus
4 m Matthaeum j)- 183)
5 Nenias san — Ilieronymus in Hat-
6 ihaeum p. 20?
7 Quid licuit muä^ — Ilieronymus in
8 cvangelistas ad Damasum
9 Expressimus pifiang — ih.
Serani spato lO
Indisparabilis ungilih 11
Exorsus^ est pigan 12
Conlatione uuidermez* 13
Austeris es criin^ — Luc. 19, 21 14
(105^) Priuingus^ stiafs 15
Consternate pitnota — Luc. 24, 4 16
Deliramenta'^ tobont — 24, 11? 17
^ caral] r aus 1 corr. darauf conuinciabant' ei {Marc. 15, 32 convitiabantur ei) | cor-
ban donü [Marc. 7, 11) | calamo {Marc. 15, 36). mit dem folgenden Confersit plen {ge-
meint Confersä plenam — s. Wattenbach Codd. Col. 160 — Luc. 6, 38?) beginnt and.
haiid ^ dli. muaza. darauf poUic&'' L.catur {Hieronymus aao.) ^ exorsus, ex un-
sicher * Hieronymus aao.? darauf olimpus mons|mnas; minam; c dragmas pendit
{Luc. 19, 13) ^ austerus Vulg. {vgl. bd. 1, 818, 13). s. 105b beginnt p&rus obfirmitatö |
iacob supplantatio uitioF | ioh dni gratia | Andreas uiiilis. In fidej, dann von and. hand
hieremias abscond arca (c unsicher) dni ^ tvider andere hand, darauf piatone philo-
sopü. sodann beginnt noch eine andere hand mit & artubus. mbra {Hieronymus in Mat-
thaeum p. 112) I gennesar ort {Matth. 14, 34) j zaras. oriens {Matth. 1, 3) "^ deliramen-
tum Vulg,
Nachträge Zum Zweiten Band DIV^. DXVIIIb 311
Em. 19. (412)
ZUM ZWEITEN BAND.
ALCIMUS AVITUS.
DIVb DIV'^ = BAND II, 770 [Clm. 29032^-«^]
Codex Lh'esdensis De. 159.
1 Faiiuüani [vitam] kedienen^ 2^^ — 1, Omine misso, uocat heilsihile^ 50^ — 12
2 72 5, 49 13
3 Lucum loch 2 13^ — 2, 138 Inhumataque [turba] unde unbregrabe- 14
4 Seductilis gespuoniga^ 13^ — 166 nez«. 57--^ — 302 15
5 (Assuit) siuta 21^ — 3, 15 Tantisper af tersoma,^^gen "^ 57^ — 303 16
6 Rorantes touonten* 21^ — 28
ALDHELMUS DE LAUDIBUS VIRGINUM.
DXVUP
Clm. 14747 f. 97^ »
7 Lacinia lappa Bucula^ sueiga — 144, 6 17
8 Clis cliris crioz Fulua ualo — 142, 3. 24 18
9 Clis clidis throsc Inertus^^ unsneller. unlistik — 192,23. 19
10 Runicis et lappa plethacha 202, 14 20
11 Pampinus sumarlata — 141, 10
^ kedienen] ke zweifelhaft, aber viel wahrscheinlicher als ki oder gar za. diese gl.
und z. 4 von gleicher hand ^ ausradiert; von derselben hand wie z. 6 ' ge-
spuoniga] die vier ersten buchstaben unsicher * touonten] das erste t nicht sicher
^ diese und die beiden folgenden gll. von derselben hand. l. heil si heile? ' l. un-
begrabenez "^ der glossator hat übersetzt als stände tantos per ^ nicht ohne be-
denken stelle ich diese gll., welche unmittelbar an CCCCXCIV^' sich anschliefsen, hier-
her, denn für die zweite bis vierte kann ich bei Äldhelm, ivenn ich nicht auf ghribus
De octo principalibus vitiis 210, 37 greife, keinen anhält finden, die erste, Lacinia, wird
noch zu den bibelgll. {Gen. 89, 12) gehören; auf sie folgt Pcntecontarcos quinquagenos Äldh.
143, 14 ^ bacula Ed. ^" inertem Ed. es folgt Flustra Stadium nauis Aldh. 158, 20.
199, 23, dann Tecnä artem. Deuteresin renouationes, welche beiden wol aus dem dritten
buche des Matthaeuscommentars des Hieronymus stammen, dessen erste zwei vorher (s.
bd. 2, 328, 2 ff) glossiert ivaren {p. 156. 170 Migne)
312 NA(ii'rKÄ<iK Zr.M Zwki'ikn 1>ani)
WnUenhach (Md. Col. 01. — Wess. {DmL 2, 371 = Grrm. 2, 03)
ALDHELMUS Dl^: OCTO PRTNCfPALIBUS VITIIS.
DXX»^ = BAND II, 771
ARATOR.
DXXVIII = BAND II, 771—775
DXXXIVi> = BAND II, 775 [Cim. 29035«]
ARNULFI DELICIAE CLERI.
[Rom. forschimgen ii, 211]
DXXXVIb
Codex Vindoh. 888.
1 Philomena lericha — 520
ARS GRAMMATICA ANONYMA.
DXXXVr
Codex Coloniensis cciv.
2 (Como) .i. capillo. unde comatus. capil- latus geharider 100*
DE ARTIBUS LIBERALIBUS.'
DXXXVI^
Clm. 22053 /. 63^
3 Secunda redthorica. id est philosophia.l et poetica.: >l<kazungali
AURELII AUGUSTINI REGULAE.
[Gramm, latini ed. Keil, tom. v]
DXLIIIb
Chn. 18181 f. 9^
4 Stelio molm — 506, 8
BEDA IN LUCAM.
[Opera, Coloniae 1688, tom. v]
DLIb
Codex Carolsnihensis Aug. lxiv.
5 UerNaculum, i. domesticum heimiskau. hüsiskan 275'^^ — j;. 431 (:?;?t 22, 59) 8
^ diese auf Zählung der septem artes liberales loeicht von den sonst bekannten ah
Arnulfi ÜELiciAE Cleiu DXXXVP — Beda Super Matthaeum 001=^ 313
BEDA SUPER MM 1 HAEUM.
DLII-^ = DCXCIV
Codex miisci hritannici Add. 23931.
1
2
o
,)
4
5
6
7
8
9
10
11
12
18
U
15
IG
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
80
31
32
38
34
35
Iiitermissis daruntre foiioren 12'^ — }). 9
Prophetatus est xpc keuuizigot uuard
IG'"^ — 13
Denotari pccigan uucrdeii poscoltmi uuer-
den 33^ — 27
Carie vurininelo 40*'* — 34
Aculeus bngo^ 43-'^ — 37
Signanter fräbaro 44^' — 38
Motus gebarida 47^ — 41
Unum famosioris persone, i. nobilem
esse, edilinc 50^ — 43
Excessit fFrlkfz2 50^ — 44
Consobriiiuni momimsun 58^ — 51
Memoria singethät 59* — 52
(Exeatis) Hospes uuirt 60* — 53
Constantie ffstk^ 60* — ih.
Tcniptantes sih daz anasezentc 84^ — 3G
79 37
Pro israhel dabitur egyptus et ethiopia 38
|knlbndbfanderbz« 85^ — 80 39
Corripit |iauardot^ 87'> — 82 40
Uirtutis dero godes kreifto 88* — ib. 41
Tributaria cinsara. cinsgeldon 88* — ib. 42
Conuenire thuingan 88* — ib. 43
Discursus inemendabiles vuarbloda () up- 44
pige loufta () qui non possunt ab 45
admoiientibus emendarl. buozuuirdig 46
89* — 83 47
Prouisione bksprgkdp^ 89* — ib. 48
(In iter^ nos errores deflectere) unsih 49
hindrord keran in unret leidan 89* 50
— ih. 51
Hospitalis necessitudinis uuirtscefti 60* [p^out tempus] Dictauerat gelahc 94* 52
ib.
Iura gezumfti 60* — ib.
Scemate bklidf. gisceftf* 61^ — 54
Ad radices ze niderist 61^ — ib.
Causaris clagost 63* — 56
Inuidie stimulis thurub mina fiantscaf
64* — 57
Adulatores flehera liuginera 64* — ib.
Ingrati ujulancbarige 65* — 58
Penticontarchos funzohheroston 70* —
63
Machinas machu^ga 76^* — 71
Incestum huor 76^ — ib.
Communicat, coinquinat xnrfknkt''' 80*
— 74
Inclamaret anariefi %V^ — 70
Crustas stuicchi SP — ib.
In corde duruh sina lieba 83^ — 78
— 88 53
Conduxit zuo gileita 94* — ib. 54
Conlatio keba 95* — ib. 55
Inconsiderata vngeuuarilih 95^ — 89 56
Adulatus flehonte 99^ — 93 57
Lapis angularis xxknchklbrk ^^ 102* — 58
95 59
Quatit, confringit kfrxprkt^^ 102* —ib. 60
Impudentiae xnscbmfhfktf ^^ 103* — 96 61
Argumentum Ikst. chlfknk^^ 103* — 62
ib. 63
Inludentes uuoron spottonte mit imo 64
103^^ — ib. 65
Absconditc petriegento 103'' — ib. 66
Deciperent ferleittin 103^ — ib. 67
(Magister) persona deterior, uilior hin- G8
terora 103^ — ib. 69
^ dh. ango ^ dli. ferliez "' dh. festi * dli. bihdc. gisccfte ^ dlt. unreinit
^ l. fkn, dh. ein land bo andcraz ' /. anauardot ^ dh. bisorgido " iter] i arn^-
gehratzt ^^ dh. uuinchilari ^^ dh. kcruorit '- dli. unscameheite " dh. Hst.
chleini
314
Nachträge Zum Zweiten Band
Zs. 3, 383
1 Delirameiiti tobezungo 104* — 97
2 Uiritiin horton. eincehen 104* — ih.
3 Confessio pigilit 105« — 98
4 Conpuncta kfstpchfn^ 105^ — 99
5 Uocatione iiommido 106* — ih.
G Strcpendo diezzendo 107* — 100
7 Horrere sih cregison 107'' — ih.
8 Flagitia meindati 110* — 103
9 (Concinnit^) congruit. kehillit^ 111''^ —
10 ih.
11 Uexillum cundfano 111'» — 104
12 Calumniatiir skiltit 115* — 108
13 Ex illo ergo die föne des 117* — 110
14 (Mittit [in numero]) uuarf ez untar seo
15 alla 119^ — 112
16 (Fidem [verboriun dei non contueretur])
17 ne mahtez gilouba 121* — 114
18 (Priusquani gallus bis uocem dederit)
19 er her folle cräe 121* — ih.
Scandaluni ahsuih 122* — 115 24
Affectus kirido 122* — ih. 25
Scandalizaturum kesuinchan* Bculenten 26
122'^ — ih. 27
(Curiositate) gfrahafti^ firiuuizgerni 123* 28
— 116 29
Obreptionis vnderchreseni 124^ — 117 30
Contra nitentibus darauuidre stritenten 31
126b — 119 32
Uernaculum, domesticum heimeskan 126^^ 33
— ih. 34
Calumniae sceltungo 128* — 121 35
Sacramenta peceichanussa 129^ — 122 36
(Caluitium) houbitskiel kibillun^ 130* 37
— 123 38
Quamquam denn et ouch 134* — 126 39
Compuncta, lacerata kestochin 140^ — 40
Kieronymus in Matthaeum iv (Migne 41
XXVI, 175) 42
20 (98*) Auene euine'^
21 (98^) Clunes hubben'^
BEDA DE ORTHOGRAPHIA.
[Opp., Coloniae 1688, tom. i]
DLIIb
Codex Liigdunensis 191e.
— p. 55 (103*) Malus mast"^
— 56
64
43
SANCTI BENEDICTI REGULA.
DLXII
Codex principum de Lohkowitz 434 f. 51^.^
22 Conuenit karisit — 5 Occupatio ^ unmuaz zic — ih.
23 Quod professis^ gehanti sint^*^ — ih. Predicta kiquetan — ih.
44
45
^ dh. kestochen ^ innuit l£d. ^ kehillit] t ahgescUnitten * l. kesuichan
^ dh. gerahafti ^ über amara uitis 130^ {p. 123) steht sodann gensuid, das Mone als
deutsche gl. aufführte; es bedeutet aber gens iudeorum "^ die gll. übergeschr. * auch
die letzten gll. dieser seite gehören zur Benedictinerregel, obivol zioischen ihnen und den
bd. 2, 52 abgedruckten fremde (MCXCIV) stehen ^ quod professi sunt Ed. ^° ge-
hanti sint] beide t gestürzt ^^ exoccupatis Ed.
Beda Super Mattiiaeum DLII«^ — Boethii Consolatio DLXVII 315
Zs. 3, 383. — SpiüiJfgium Casimnse 1, 349. 350
go
1 Gradieiiti^ derocan — ib. Quaniuis doh^ — G 26
2 Arbitrio frituä — ib.
DLXIII
b = Codex Casmensis 541.
3 (71*) Affectum muotscaf — 2 Rebellio uuindar uuinneo — 62 27
4 (71^) Gravitas^ niodestia uiusduom — 6 Recreare gilabon — 4 28
5 Indigeries idest fros melzunga — 39 Vilicationes* ambahtcs — 64 29
BOETHII CONSOLATIO PHILOSOPHIAE.
DLXVII
d = Codex Parisimis 13953.
6 (25^^) Lacere. lacerate per tristitiam (27^^) Respublicas chuneriche — 1, 4 30
7 chbrbgb^ — 1, 1 ^. 3, 3 ^. 11, 16 31
8 (25''2) ISTubila tenebrosa kfpprgfnkx<^ (27^2) Fortunas frxmo^^ — 1, 4 ^. 11, 32
9 — 1, 1 ^. 4, 19 30 33
10 Uigoris fi'nfstfs'^ — 1, 1 2^. 4, 6 Inpunita uningaltui — 1, 4 2?. 12, 33 34
11(26*^) [subtili] Artificio uubuurchf^ — Prouincialium Ibiitlkxtp^^ — 1,4^.12,35
12 1, 1 p. 4, 13 36 36
13 (26^^) Assuefaciunt gfuufnnfnt^ — Fraudes^'^ untriuua — 1, 4 ^. 12, 55 37
14 1, 1 p. 5, 32 (28*^) Hebetauit kunfruotta — 1, 4 38
15 Conquesta^ö est chlbgptb^^ — 1, 1 p. 14, 90 39
16 p. 6, 49 Propugnare b[onis] stanpidenguoton — 40
17 (27*^^) Uibratus. emissus lohezente — 1, 4 j?. 14, 99 [dlxxvii] 41
18 1, 3 jj. 8, 9 Maiestatis ^8 imhuldi — 1, 4 ^;. 14, 104 42
19 Laribus inheimon — 1, S p. 8, 5 (28^^) Euentum imprtknk^^ — 1, 4 43
20 (27^2) Cessisse kfgbngfn^^ _ i^ 3 ^^ iq^ I44 44
21 p. 8, 25 Nunc^o sint^i deme — 1, 4 ^9. 16, 45
22 Inlecebris^^ unmare — 1, 3 ;?. 9, 31 147 46
23 Cladem. calamitatem pblp^* — 1, 3 Foedatus kehonter — 1, 4 ^. 16, 152 47
24 ^. 9, 32 Obscuro uuanamo — 1, 5 j?. 17, 8 48
25 Aestum cessun — 1, 4 ^9. 10, 6 Prime fprnbntkgrp ^^ — 1, 5 p. 17, 10 49
* gradiendi Ed. "^ es folrjt Immo (c. 5 gegen ende), dann sind Zeilen weggeschnit-
ten ^ gravitatem Ed. * vilicationis Ed. ^ dh. charaga * dJi. keporgeniu
' dh. ernestes ^ l. uubimkrchf, dh. uuauuirche ^ dh. geuuennent ^" Conquesta,
strich über C ausradiert ^^ chlbgptb] p aus b radiert und das letzte b, wie es scheint,
aus p corr. dh. chlagota ^"^ kfgbngfn] das letzte f oder vielmehr f^aus b radiert, dh.
kegangen ^^ incelebris Ed. ^* dh. palo ^^ dh. frumo ^^ dh. lantliuto ^"^ da-
vor Fra ausgewischt ^^ MaiestatisJ das erste i auf rasur von g ^' dh. uuortini
" m. q. s. d, dh. multiplicesque sententiae -^ sint] nt ligiert ^"^ dh. fornantigro
310
NACHTRÄciE Zum Zweiten Band
1 Ural, liiit - 1, 5 )). 17, 22
2(28»''^) Crimen {uiaziili — 1, r> p. 18,
3 3G
4 Oriuiidus^ iiiburto — 1, 5 j?. 18, 9
5 Celebreiitur kemarituuerdant — 1, 5
G /;. 19, 30
7 (29*^^) Striiigcre. colligere stroufcn —
8 1, G p. 20, 12
9 (29*2) Fliiitare imcibon — 1, 67?. 22,
10 45
11 Fomiteni materiam zinsilen — 1, G
12 2^. 22, 48
13 Aestatum^ cessun — 1, 7 7;. 23, 7
14 Resistit^ kestullit — 1, 7 p. 23, 17
15 (29bi) Habitum kehaba — 2, 1 ^. 24, 3
16 Descisceres keuuichis — 2, 1 ^. 25, 18
17 (29^^) Ueniacula. famula kesuuasa —
18 2, 1 p. 25, 23
19 (30'^^) Tremendos egibarro — 2, 1
20 p. 2G, 3
21 Agitare [uerbis] redoii* — 2, 2 p. 2G, 2
22 Habes gratiam. sut> fatiendam mihi he-
23 bistmir ze danchonne — 2, 2 2^- 27,
24 13
25 Ui'&ovg. dolia putigli
26 (30^2) Kapacitas kiri-^
27 13
28 Propinquitatis skppp^
29 17
30 (30i>i) Te i[lla] d[emulcet]. tibi blandi-
31 tur lihluhta — 2, 3 j;. 30, 33
32 Priuato. ob regiam potestatem dinemo
33 geliehen — 2, 3 p. 30, 35
34 (311^1) Auaritia arcgi — 2, 5 p. 36, 9
35 Claros marre — 2, 6 p. 36, 10
36 Infra hintar — 2, 5 p. 30, 28
37 Materie ketate — 2, 5 p. 37, 40
38 (3P2) Fidelibus holden — 2,5^^.39,2
2, 2 p. 28, 38
- 2, 2 ^. 29,
- 2, 3 p. 30,
(32*^) |ne| Consenesccret. periret niruurti 39
— 2, 7 p. 44, 4 40
Uasta. r[egioJ inhabilis uuostiu — 2, 7 41
p. 44, 17 42
Area houestat — 2, 1 p. 44, 19 43
Insolentia*^ ungiuuoni — 2, 7 /y. 44, 44
27 45
Adulta eruuahsaniu — 2, 1 p. 45, 31 46
(32''^) Quamquam. sie diceremus den- 47
neouch — 2, 7 />. 45, 44 48
Leuitate fluchi — 2, 7 ^. 46, 63 49
Festiue. pulchre rihlicho — 2, 7 2^. 46, 50
64 51
Adortus esset. ^ aggressus esset anabitti 52
— ib. 53
Mordaciter tremizlicho — 2, 7 p. 46, 54
72 55
(32^2) Consumptos fule — 2, 7 p. 47, 56
20 57
(33-^1) Querere chlago — 2, 8 ;?. 48, 58
23 59
(33^2) Mordeant zanten — 3, 1 p. 50, 60
13 61
Somniat ratiscot — 3, 1 ^. 51, 17 62
Rubos pmun — 3, 1 79. 51, 3 63
Filicem farn - — ib. 64
(33^^) Intentio indaht — 3, 2 p. 52, 65
30 66
(33^2) Susurrat ziiuizerot — 3, 2 p. 55, 67
26 68
(34*^) Strumam. struma uitium in gut- 69
ture est chelc — 3, 4 p. 58, 7 70
Dedecus honida — 3, 4 2^- ^8, 8 71
[DLXrX. DLXXIII. DLXXIX] 72
(34^^) Expertus anthunder — 3, 5 73
2). Ol, 14 74
(34^*^) Poenitentiae charagi — 3, 7 75
2J. 04, 3 76
^ oriundo Ed., s. varr. "- aestum Ed. ^ Resistit] das ziveite s aus ?t corr.
* das zeichen hier und simter mehrmals ist vielleicht aus übergeschriebenem f hervor-
gegangen 5 kiri] oben am k radiert; aus G? ^ ^kppp] nach s rasur von ptwict
oder von i. dh. sippo ' insolentia d ^ e d
Boirniri Consolatio DLXVII DLXX^
317
1 (35«i) Capreas reh — 3, 8 /;. GO, 7
2 (35*^) Rinuila scruntissa — 3, 9
3 p. G7, 8
4 [mininie] Affeetat, desiderat iieuuilloth
5 — 3, 9 j[;. 68, 40
G (3Gb^) Ne fingi q[uidenij p[otest] noh-
7 eiTatenuucrden — 3, 10 p, 72, 14
8 (3G^'2) Eftieientiam kitat — 3, 11 jt;. 77,
9 13
10 (37^^) Destituta intuueritiu — 3, 11
11 p. 81, 108
12 (37*2) Diuelleret Zerehlube — 3, 12
13 p. 82, 18
14 (37^2) Dispositissima d[omo]. ordina-
15 tissuna kerethenotostemo — 4, 1
IG p. 89, 21
17 (38*^) Tomos. formidabiles enlzliche^ —
18 4, 1 p. 90, 29
(3ga2^ Transuersos bintliarcherla^ — 4, 31
2 p. 94, 90 32
(38^^) Uoluantur U"algogen — 4, 3 33
p. 9G, 1 34
(38^2^ Mitis zam — 4, 3 p. 99, IG 35
(39^^) Pura einstuo. deliu — 4, 4 30
p. 101, 52 37
Lieentiam mooza"'^ — 4, 4 j?. 102, 79 38
(39*2) Firmamentis * spu. zilen — 4, 4 39
p. 103, 108 40
Defensorum o[pera] pistellon — 4, 4 41
p. 104, 130 42
Testatius. testimonium habens populi 43
urchunlichor — 4, b p. 100, 8 44
(39^^) Artifex ant uuerchman — 4, 0 45
p. 109, 42 46
(41*2) gensus et tactus fer stantennissa 47
— 5, 4 i?. 134, 79 48
DLXXI*
Codex monasterii sanctae erucis 130.
19 (8*) Choro, westaimord — 1, 3 ^. 7, 3
20 [dlxvii. dlxxi]
21 Threicio, nordewestan — 1, 3 ^;. 7, 7
22 [DLXVn. DLXXI. DLxxn]
23 Eminat,^ apparet. bletizot — 1, 3 ^. 8,
24 9 [dlxvii. dlxxi. dlxxii]
25 (18*) Quereiis, lastmngun — 2, 2
26 p. 27, 3 [dlxvii. dlxviii. dlxxi]
27 (18b) Uiolentia, not — 2, 2 i?. 27, 16
28 [dlxvii]
29 (20*) Radiat, glizit — 2, 3 ^;. 31, 9
30 [dlxxi]
(24*) Dignitatibus, Herdüome — 2, 0 49
p, 41, 12 [dlxxi] 50
(28*) Filicem, farm — 3, 1 |;. 51, 3 51
[dlxvii. dlxx. dlxxi. dlxxv. 52
DLXXVIIl] 53
(29^)0 Emphatice^ knppbrlkcho [dlxxi] 54
(31*) Scurre, bilinguis. accusatoris. sub- 55
toris
sanna .i. scirnü
3, 4 p. 58, 12 56
[dlxvii. dlxviii. dlxxi. dlxxix] 57
(33*) Strepitis, chredeminht — 3, 6 58
p. 64, 7 [dlxxi] 59
^ =: cremizliche ? ^ o^Zer bintharcherta; gemeint hintarchertsi ^ mooza] das stveite
0 aus ?u corr. * Firmanjtis d ^ Emicat Ed. " diese gl. oben am rande zum
schluss einer reihe von ivorterklärungen : Trossulus. Oppido. Neuü. Pedagoga. Ligm^.
Sintomate. Siptiriiis. Bilis. Doxosus. Cromate. Stomachante. Orsis. Fisso. Pnostonus. Ra-
uulus. Antrice. Cocyti. Trutinabit~. Toxicus. Crassans. Pcos (c aus rasur). Seiet. Retincia.
Crissemate, Emphatice, welche sämmtlich zu den vv. 67 — 271 der von EDümmler ISll
herausgegebenen Gesta Äpollonii = MG Poetae lat. 2, 483 j^ gehören, tvie das für die
analogen gll. der Mayhinger Boethiushs. Schepps nachwies: nur dass jetzt nicht mehr
Froumund als excerptor {Neues archiv 9, 175) behauptet iverden kann
318
NACHTRÄ(iE Zum Zweiten Band
DLXXVI»^
Codex Cantahrigensis Add. 2992.
1 (l'O Dolor serde — 1, 1 _;?. 3, 10
2 Cani giavvelocce ^ — 1, 1 p. 3, 11
3 Frustrabatur betroug — 1, 1 p. 4, 12
4 (1^^) Propius naher — 1, 1 ^. 5, 45
5 [dlxxii]
G (2*) Elingue,^ sine lingua an zunge —
7 1, 2 ^. 7, 9
8 (Siccauit) wista — 1, 2 ^. 7, 16
9 (2b) Emissus blasend' — 1, 8 p. 7, 7
10 Peruertit betruebe^ — 1, 3 j?. 9, 28
11 (3^) Inlecebris* .i. vmm^e — 1, 3 ^. 9,
12 31 [dlxvii]
13 In arcem I ire burc — 1, S p. 9, 41 /*
14 (4*^) Verone zu berne — 1, 4 p. 14,
15 103 f
16 Maiestatis crimen vnhulde — 1, 4 j?9. 14,
17 104 [dlxvii. dlxxi. dlxxiii. dlxxiv]
Delatum-^ anegecelit — 1, 4 7?. 14, 105 26
(5") Prima omnium allerugede* — 1,4 27
p. 16, 140 28
(5^*) [primae] Noctis geronacht — 1, 5 29
p. 17, 10 [dlxvii] 30
Solutum irlosit — 1, 5 p. 17, 23 31
(6*) Delatraui bilode — 1, 5 p. 18, 1 32
(8») Uirilibus gemanliche — 2, 1 ;?. 24, 33
13 34
(Decisceres) .i. Gewinchist — 2, 1 ^. 25, 35
18 [dlxvii. dlxviii. dlxxi. dlxxiv] 36
(9^) Ludicri spiles — 2, 2 ;;. 27, 30 37
[dlxviii] 38
(11^) Rixetur bage — 2, 4 ;?. 33, 39 39
(35*^) Herbipotens wrzmahtig — 4, 3 40
p. 98, 9 41
(36^) Ululat^ hulet — 4, 3 i?. 99, 14 42
CANONES CONCILIORUM ET DECRETA PONTIFICUM,
DLXXXIII
d = Codex Berolinensis Phillipp. 1741.
18 (19^^) Confecta! facta ut kaieritiu^ — Ampliorem summam guiualtez kelt — 43
Can. apost. III ib. 44
Seditionem ungarehodo fara — XXXVII 45
(19bi) Expiandi zahelipson ^^ __ XLIII 46
Raritate^^ fihologo^* — Conc. Neocaes. 47
LVI 48
Pretextu! occasione. 1 piuange^^ — 49
Conc. Qangr. LXI 50
19
20 Proteletur! differtur id est kalenkit^ —
21 XIII [dxc. dxcii^. dxcviii]
22 Alea^o guilae^^ — XLII
23 (19^^) Rescisso! contractu farslizzane-
24 huntprutti — Conc. Ancyr. XXXIV
25 Redditus heimprunc — ib.
^ locce] 0 hann auch a sein ^ elinguem ^^. ^ ■= betruobte? * incelebris ^cZ.,
s. varr. ^ delatae Ed., s. varr. ^ = alleru gsehede? ' ullulat Ed. ^ nach
der roten Überschrift INCIPIÜNT GLOSAE CAN APfcORUM » über kalenkit strich
von späterer hand ^^ alese Ed. " nicht deutsch, s. bd. 2, 87 antn. 2. daneben von
einer hand des XYJljhs. Guille. sodann die letzten 10 Zeilen von sp.l leer, darauf 19*2
die rote Überschrift DE NICEN CONCIL, 19a3 DECONCL ANCIRIANI '^ dann
5 Zeilen spatium und die rote Überschrift DECÄNNEOCESARIENS ^^ raritatem Ed.
^* fihologo] h scheint aus b radiert, dann 3 Zeilen spatium und die rote Überschrift
GANGRENSI CONCt ^^ später 19^2 nach einer zeile spatium die rote Überschrift
ANTHIOCAENOCfc
BoETHii CoNSOLATio DLXXVP — Canones DLXXXIII
819
I
1 (lO^'^) Inconimodum ungauori ^
2 Antioch. CII
3 (lO'^"^) Filacteria! fimbria zaiipargasciip
4 — Conc. Laod. CXXXIX
5 Plebeos psiünios seculai'es^ Cantilcnas
6 aut uuinilcod — CLXII
7 (20*^) Coiuluctor^ maior. Ide. aniphat —
8 Co7i€. Chalc. III
9 Tantummodo* deuuisun — IV
10 Uentiletur^ siaruuintot — IX
11 (20*2) Porten tuose ungahiuro*^ — Defi-
12 nitio fidei Chalc. {Mansi VII, 752)
13 Delerantes topente — ib. 754
14 Passim stontum'^ — Conc. Chalc. XXI
15 Sine quaerella anusounga — Caecilia-
16 71US XVIIII {Maafsen p. 909)
17 (20*^) Seuius crimmor^ — Conc. Sard. I
18 Asterius^ arendor — ib.
19 Furiosus uuotenter
20 Inprobitas uunguauueri siue presumptio
21 — IX
22 (20^1) Sollantare^^ skuntan ul spana^^
23 — XVIII
24 Nuper! nouiter nahun — Conc. Carth.
25 II
26 (20^^) Inretitus piuangan. 1 pisag& —
27 VIII
nisi
28 Non obsit nitrienohuuidari ^^ — XV
Conc. Spectacula einuuigi ^^ acdomans laltispil^* 29
ib.
30
Procuratores ! actores. ul comites!
ul 31
kasUÜdis^s XVI
32
Pubertatis kauuahsti^^ — ib.
33
ti
Adhibita^"^ kahalote. l adiunc^^
— 34
XXVIII
35
(20^^) Suffulcire kaspriuzzan ul guber- 3G
nare. l adiuuare — Conc. Äfric. LV 37
(21»^) Carperetur kazueiot uuerde^^ — 38
LVI 39
Nauiter^^ nauigio — ib. 40
(2 1^2) Suggestionen! manunga^^ — LXIV 41
(21*^) Ut non refricentur nisikiriban ^^ 42
— Conc. Sard. III 43
Dumtaxat dessesmezzes ^^ — Conc. A?i- 44
Hoch. XXIII (Migne LXXXIV, 128) 45
Inhibenda zapiuerienna — Conc. Carth. 46
V
47
48
49
50
51
Consiluit^^ Intfrag& — VII
Inculcetur^* katretan — XVIII
Formatum sigillatum — XXIII
Conquestus^^ chumenti — XXVIII
Exorbitauerit ^^ uuangan leisa! hoc est 52
deuiauerit — XXXII 53
Notabiles zallihhe — Conc. Ancyr. 54
XXXVII 55
(21^^) Cos cotis uuezzistein^"^ 56
* darauf die rote Überschrift DECANLAUDICENSES ^ über Plebeos und unter
psalmos seculares striche von späterer hand ^ davor die rote Überschrift DECAN-
CALCHEDON * davor vn kl ^ davor vnn. kl ' darüber strich von späterer
hand "^ stontum] s von zioeiter hand, o auf rasur * vorher die rote Überschrift
DECONCILIOSARDICS » austerius Ed. ^^ sollicitare Ed. '' l. spanä. dann
die rote Überschrift DECONCfcCARTAGINS ^"^ die ganze gl. von späterer hand
unterstrichen ^^ Spectacula! einuuigi von späterer hand unterstrichen ^* mans lalti]
das erste 1 aus ?b radiert ^^ kastaldis] das zweite a aus i corr.; über al strich von
späterer hand " über der ganzen gl. strich von späterer hand ^"^ adhibiti Ed.
" über der ganzen gl. strich von späterer hand. kurz darauf die rote Überschrift
DECONCILIOAFRICANO ^" über kazueiot uuerde strich von späterer hand
*" gnauiter Ed. "^^ darüber strich {teilioeise doppelt) von späterer hand "^"^ über den
deutschen gll. strich von späterer hand '^^ consulere Ed. '^^ inculcentur Ed.
'* questi Ed. ^^ exorbitauerint Ed. "^"^ uuezzistein] das erste i aus e corr. am
schluss des bl. 21^1 ist eine zeile spatium gelassen
320
Na(;hträ(4K Zum Zweiten ßANi>
Spieilecjium Casineitse 1, 351. 352.
1 (21 ''2) Euitjiliter^ liu])lili]io!'^ qimndo
2 hoino iiiuit cum lionoro — (J(mc.
3 Afrw. LVII
4 Decisio! contentio! altorcatio tohlcod —
5 LIX
G (21''^) Perfuncta^ kafrumita — XC
7 Tyrones!* militcs duppa^ — ih.
8 Proterius apu'^er
9 (22''^2j Proteletur^ fräsigipitit — Can.
10 apost. XIII
11 Prorsus uuidarrert"^ — XVII
12 Iniuriis harm^ — XL
zoni
10
(Jone.
C/Ontunudia^
XVII
Affectajit^^ niahoiit — (Jo7V:. Nie. I
Euidoiitci-' kisclialih — V
Paralis^"^ mos est gilihist^* — VI
Traditio lera — VII
Demum alazost ^^ — XII
Indifferenter ungaliho — ih. 33
Romulcatc^^ arrortto^'' — Fides Nicena 34
Denauiauerunt ^^ missauert — Coru:. 35
Ancyr. XXVIII 30
^ard. 20
27
28
29
30
31
32
DLXXXV
Codex Casinensis 541.
13 (72^) Rescisso contractus^^ fros lizza-
14 nero githinsunga — Conc. Ancyr.
15 XXXIV
10 Reditus heiinbrung^^ — ih.
17 Ampliorem summam meronscaz — ih.
18 Seditionem^^ungire hotofara — XXXVII
19 Expandi^^ ziheli sonoe — XLIII
20 Raritate^^ fohlogi — Conc. Neocaes.
21 LVI
22 Pretextu occasione vel pivange — Conc.
23 Gangr. LXI
24 In pulpitum in lectar — Conc. Laod.
25 CXVIII
Filacteria zaubargiscrib — CXXXIX 37
Plebeios psalmos seculares psalmos aut 38
uiunileod — CLXII 39
Portentuose^* ungihiuro — Definitio 40
fidei Chalc. {Mansi VII, 752) 41
(72^) Delerantes tobonte — ih. 754 42
Inretitus bifangano dobisaget — Conc. 43
Carth. VIII [dlxxxiii. dlxxxiv. 44
DLXXXIX] 45
Non obsit uvindarnisi — XV 40
Spectacula eincivigiodos laptispil — ih. 47
Naviter^^ navigio — Co7ic. Afric. LVI 48
[dlxxxiii. dlxxxvi] 49
^ & vitaliter Ed. ^ liuplihho] das ziveite 1 atts h radiert ^ perfunctae Ed.
* tironum Ed. ^ = diupa, vgl. dxc ^ vorher die rote üherschrift CAN APOSTOLOEU
nach einer zeile spatium "^ uuidarrert] t auf rasur ^ daneben von einer hand des
xvn jhs, harmeux ^ contumeliam Ed. ^^ daneben von eitier hand des xvn jhs.
fornete ^^ davor die rote Überschrift NICAENl CONCL ^^ euidenter £"6^. ^^ pa-
rilis Ed. ^* gilihist] h auf rasur ^^ alazost] z auf rasur ^® promulgata Ed.
^' oder vielleicht arrorito ^^ deuiauerimt Ed. nach einer zeile spatium die schwarze
Unterschrift EXPLICIUNT GLOSE APLOR ^^ contractu Ed. -° heimbrimg mit
langem i, nicht helmbrung, steht in der hs., ivie mich G Gundermann belehrt -^ sedi-
tiones Ed. ^2 expiandi Ed. ^^ raritatem Ed. ^^ davor Conductor meilur, ent-
stellt aus maior {Conc. Chalc. III, Carth. XVI, s. DLXXXIII und die dort gegebenen
verioeise). portentosa Ed. ^^ gnauiter Ed.
Canones DLXXXIII — DXC
321
Academy xxxvii (1890), 46. Zs. 27, 157. 158
DLXXXVII^
d = Codex BeroUnensis Hamilton 435.
1 Seditiosus Id est qui rixas et dissen-
2 siones uel iniurias. Nee non qui di-
3 citur in rustica parabola ungareeh d
4 252*^ ungareh e — Conc. Antioch.
5 XXCIII
ü Orrescens Dispiciens. seu in rustiea pro-
7 uerbia egiso d 252*^ — Co7ic. Gangr.
8 LXVII
6 =z Codex Vaticamis 7222 p. 488. 489. ^
Obnoxius hcoIo d 252»^ — Conc. Carth. 30
IX 31
Protemus abuli d 252^^ ^ 32
Viaticuni uueganest d 252^^ — Conc. 33
Nie. XIII 34
Cos cotis uue zistein d 252*^ 35
Emergentes far senchem d 252*^ far- 36
senchen e — Ca7t. apost. XXXVIII 37
9 Pernitiosum. quam per peius frauali d Vageque suui.^ante d 252^^ — Conc. 38
10 252»^ e — Conc. Sard. XIV
11 Saltim d^^oh dhoh d 252^^ — Conc.
12 Antioch. XCVII
13 Refricentur ribent d 252*^ rident e —
14 Conc. Sard. III
15 Inpudenter unscamalih d262^^ — Conc.
16 Clmlc. XXIII
17 Inhumanitas unmanaheiti c? 252^^ —
18 Co7ic. Sard. XIV
19 Pernitio est freisa est d 252^^ freisa
20 ist 6
21 Ita dumtaxat sodhanneso! uel sine du-
22 bio 6/252*2 — Praef. ad Decr.
23 (Maafsen p. 963)
24 SoUicitare halon d 252*^ halon e —
25 Conc. Sard. XVIII
26 Suggestionem manunga d 252*^ e —
27 Co7ic. Carth. VI. Afric. XLVII.
28 LXIV
Carth. VIII 39
Inpunitus. damnatus ungauulzinot d 252^^ 40
— X 41
Conquiri. ^ uel questi. conplangere chu- 42
men d 252^^ e — XL XXVIII 43
Nihil obesse Niou^ehni terre d 252^^ 44
Niouuet niterrae e — XV 45
Ignauia unuuistuam d262^^ e — XVIII 46
Ludicris einuuigi^ d 252^^ e — Conc. 47
Laod. CLVII 48
Seuius grimlior d 252^^ — Conc. Sard. I 49
Austerius grimli^or d 252^^ — ib. 50
Fraudes furationes uel (1. e) feich d 51
252bi e — II 52
Cogat capeitit d 252^^ — Conc. Carth. 53
XXVI 54
Seorsum sunt trigon d 252^^ — Can. 55
a2)0st. XXXII etc. 56
Nisus cilenti d 262^^ — Conc. Sard. XI 57
DXC
e =■ Codex musei Salisburgensis.
29 (21^) Ademptis. oblatis kanomanem — Conc. Ancyr. XXIII
* unter der roten Überschrift Incip questiones de diuersis sermonibus sup canon inter-
praetantibus cZ, Incipiunt Glosae e: diese hs. stellt sich unmittelbar zu c. eine weitere hs.
dieser glossatur muss sich in Paris befinden : StBaluze Capitvlaria regvm Francorvm 2
(1677), 1574 citiert nämlich Vetus glossarium coUectioni Dionysij Exigui additum in ve-
teri codice sancti Stephan i Metensis qui nunc habetur in bibliotheca Colbertina: Sediciosus,
id est, qui risos [l. rixas Dufresne Ducange 3, 1360] & dissensiones vel injurias neenon
qui dicitur in rustiea parabola imgareh ^ Conqueri e ^ einu(ui)gi druckt Stokes, ivo-
mit er wol bezeichnen will, dass ui nicht mehr lesbar ist
Althochdeutsche glossen IV. 21
58
322
Nachtkäcje Zum Zweiten Band
1 In custodiam trusi iimot fars lagane
2 — ih.
3 Funcstis sacrificii^ ammouerent. Ad ne-
4 fanda et niortalia sacrificia eos iii-
5 pellebant zaungaristlihe enti zahcilla-
6 haftem ophrodü. sicganottuii — ih.
7 Non uetare^ niucrian — ib.
8 Si uero prohibiti sunt upimiz piuuerit
9 uuari — ih.
10 Propter ampliorem cautelam thurhmerun
11 gauueridanne iz scolti^ — ih.
12 Probabllis kachoran — ih.
13 In idolio inpluoastarhüse — XXIV
14 Laetiores* habitu froorun gapärida —
15 ih.
16 Priuatione piteilida. odonaama — XXV
17 Uis inlata notkataniu — XXX
18 Rescisso contractu kahalo teru. odokaeis-
19 kotere unprutti des man daNa^ fo-
20 naderu chirichun^ (21^) mitunrehtu
21 far chaufta odopinam — XXXIV
22 Rescisso intranteru — ih.
23 Si pretium debet'^ recipi. necne upi er.
24 de puozzauueille odosculi int fahan.
25 odo nisculi. odo ni uueille^ — ih.
26 Quia rerum distractarum reditus pi diu
27 dero int prottanono ehtiourgift — ih.
28 Ampliorem summam nohmerahaupitkelt-
29 kahalot — ih.
30 Pro pretio dato derupuozzuurgepaneru
31 -— ih.
32 Seditiones f ära. odoungareh — XXXVII
33 Qui diuinationes expetunt the daeauuiz-
34 zacheit suo chan — XLIII
35 Expiandi zahei lisonne^ — ih.
36 (22^) Vituperat lahit — Conc. Gangr.
37 LIX
Ausi fueriNt katur stiksiNt — Conc. 38
Änlioch. LXXIX 30
Ad subuersionem zafar uualp nassi — ih. 40
Intemperantia unstilli. odo unmezhafti 41
— XXC 42
Nititur zil& — XXCI 43
Coherceatur si gad uun gan — ih. 44
Sollicitare unrehtes skunton — XXCIII 45
Seditiosus uuerranter — ih. 46
Opprimatur kaduungansi — ih. 47
Persuadens upi er ur dikkan megi — 48
XXCIV 49
Canonicas epistolas rehtilihourlaup puoh 50
— XXCVI 51
Negotia ursuo chida — XXCVII 52
Precellere füristunsin — ih. 53
Contenti kauagun^^ _ XXCVIII 54
Molestiam urdreoz odokmozzisal^^ — 55
XXCIX 56
Inordinato more depropere ^^ unrehtli- 57
he
.mositiu. darazuo chuimit — XCI 58
Dissidere^^ ungazumftan — XCII 59
Controuersiam uuirdar uuar tida — ib. 60
Prosiliat farscrichit — XCIV 61
Diripuit kachrif ta — ih. 62
(22b) Saltim odo — XCVII 63
Conlapse zasliffano — CII 64
lus^* reht — ih. 65
[aliquod] Incommodum unga fuores — 66
ih. 67
Inpensum kaskerit. odo. fargebant^^ — 68
Conc. Laod. CV 69
Inmota unar storit. festi — Conc. 70
Const. CLXIII üherschr. 71
Euglogiae^^ pir tunna — Conc. Laod. 72
CXVII 73
^ sacrifieiis Ed. ^ vetari Ed. ^ scolti] o aus 1 corr. * Isetiore Ed. ® daxa]
N scheint aus corr. ^ chirichun] das ziveite eh scheint auf rasur zu stehen '' de-
beat Ed. ^ uueille] i nachträglich eingefügt ^ zahei lisonne] das erste i aus 1 ra-
diert ^° kauagun] n aus ?h corr. " kruozzisal] vor dem ersten z ist ein buchstah
ausgewischt ^"^ deproperet Ed. ^^ Dissi|dere] am zeilenschluss d ausgeioischt
^* lustum Ed. ^^ fargebant] nt li giert ^^ eulogiarum Ed,
Canones DXC — DXCI
323
1 Robur starchi festi — Conc. Chalc. I
2 Plebeios psalnios. cantica rut^tica et
3 inepta odo. uunileod, oilo. scofleod —
4 Cofw. Laod. CLXII
5 Sub pretio redigerit^ iinountar scazthau-
6 pot enti cherit — Cofic. CJialc. II
7 Allecti electi urhapane — III
8 Conductores ampahta^ — ib.
9 CJompetente kaliinphanteru. odo karisen-
10 teru — IV über Schrift
11 (23*) Intentos kerne entikauuare — IV
12 Molesti dinz zisame — ih.
13 Expetiuerunt ka suohtun odo kasuohtun
14 — VII
15 Adnisus zilenter. odopiginnanter — XII
16 Subnexe^ untar puntaN — ih.
17 Inconcussas unarstorit — XVII
18 Absque ui anunotnumft — ih.
19 Altercatio redia. odo strit* — ih.
20 Qui se lesos adserunt thedar sagent
21 dazimunreht katansi — ih.
22 Protinus nahuii — ih.
23 Ciuiles dispositiones pur gliho ursezzida
24 — ih.
25 Coniurationes ^ eid suarti — XVIII
26 Conspiraciones ^ piratida — ih.
27 Differunt altinont — XXV
(23^) Festem suht. thiuinzehnit unga- 35
laupa ia anderupil iiichristani — De- 36
finitio fidci Chalc. {Mansi VII, 727) 37
Ledere fai'uuartan — ih. 752 38
Potentuose '^ ungahiuro — ih. 39
Inlesani kaiiza. odo. unfaruuart ta — 40
ih. 41
Inpudentius delerantes unscamaliho to- 42
ponte — ih. 754 43
Passibilem martra doleninagan^ — ih. 44
Pernitiosa frei«lihhiu odoheillahaftiu — 45
Conc. Sard. I 46
Corruptela muotpresti — ih. 47
Funditus karo odo ailliu — ih. 48
Eradicanda zaur uur zonist — ih. 49
Ambition! uueraltkiridu — ih. 50
Austerius arendor — ih. 51
Temerarius^ kaer. odozapalder. odo pi- 52
uuellanter — II 53
Adseueret sag& — ih. 54
Ne uilescat niarsmähe ^^ — VI 55
Populosa ciuitas. plena populis odo diet- 56
purc^^ — ih. 57
Non profuturas unspuotigo. otiosas — 58
VIII 59
Intercessionem hilfa. digi. uuegodi — ih. 60
28 (20^2) Suggestiones ^^
29 Carth. IV
30 (21i>i) ignauia trbgk^^ _ XVIII
31 (21^^^) Purgetur gisi^hhluret vuerda —
32 XIX
33 (24*^) Pro emancipatione ^* piselpuvaltigi
34 — Conc. Äfric. XXXV
DXCI [VGL. BAND II, 775]
0 = Clm. 5508.
.i. gilir — Conc.
(26*^) Conspirantes piheizzonta — LIII 61
(28^2) Palliata getarchentiu — LVII 62
(35*^) Conferrent .i. cbpsptkn^^ — 63
XCIII 64
(35^^) Conclamata [manus] keruoftez — 65
ih. 66
CircumceljHonum ^^ .i. slophizaro — ih. 67
* redegerit Ed. ^ ampahta] t erloschen ^ subnixae Ed. * vor str'it ein huch-
stah ausgeivischt ^ coniurationis Ed. ^ conspirationis Ed. "^ portentosa Ed.
* magan] m nicht sicher ^ es scheint Tememerarius zu stehen v ^"^ oder iiiursmähe
^^ dietpm'c] ob ie oder eo stand, lässt sich nicht erkennen ^^ Suggestiones] das
letzte e auf rasur ^' dh. tragi ^* emancipationem Ed. ^^ dh. chosotin ^^ corr,
aus circumcilionum
21*
324 Nachtkäge Zum Zweiten Band
1 (36«2) Ad comitatum, .i. ad i)al{itivm. XCVII 2G
2 i zehova — XCIV (40*^^) Derogatio .i. pi.spracha — Con€. 27
3 (3G»^2) [secunduinj öcita bannen — Chalc. XXVI 28
DXCII»
Coc^eic Ouelpherbytanus Wiss. 3.
4 Suspensus gisuntaroter 2^ — Can.apost. Debacchandi fona uuatanne 104^ — 29
5 XIII XLIX 30
6 Proteletur^ gilengituuerde 2^ — ib. Cauillatio eorum ni uuicht spracha iro 31
7 [dlxxxiii nachtr. dxc. dxcviiiJ 112* — Dec7\ Bonifacii III 32
8 Per subreptionem duruhc kai 4^ — Fretus gitruenter 112^ — IV 33
9 XXXIV (Indissimilanter ^) unardrozeno 125* — 34
10 Dicentius^ giuuaralichor 7^ — Conc. Dec7\ Leonis XIII über sehr. 35
11 Nie. V [vgl. Dxci] Duximus duhctomes 125^ — XIV 36
12 Byrris lachan 21^ — Conc. Gangr. LXX (Resipiscens) bicnahit^ 125^ — ib. 37
13 Ab obscenis fona unchusgen 88* — Decr. (Ambiunt) geront 125^ — ib. 38
14 Siricii V (Suspectis) zurdriuuen 125^ — ib. 39
15 Commearunt ubarfuaren 97^ — Decr. (Dissimulant) altent 126* — ib. 40
16 Innocentii XXI (Plectatur) kiuuizinot 126^ — ib. 41
17 Uindicentur ginerituuerden 98* — XXII (Conpelli) gigruaz. uuesan 126^ — ib. 42
18 Uaicillet^ uuancho 99^ — XXXI (Dispendia) ungifuori 128* — XXIII 43
19 Pelicem chebis 99^ — ib. [dxci] Euocandis zisamanuiüsanne 132* — 44
20 Sine controuersiam * anastriit 102* — XLI XL 45
DCIV^
Codex Wirziburg. Mp. th. f. 3.
21 (Cimiteria) lihhof 20* — Conc. Laod. Sardicensis concilii {Maafsen p. 956) 46
22 CXII [dxcviii] (Nauiter) id -r- strenue ernusta^fto 50* 47
23 (Delicata'^) sua sa 33^ — Ärgumentu7n — Conc. Äfric. LVI 48
DCVII»^
Codex Bambergensis A. i. 35.
24 Tiro^ Chempbo^ 1 — Decr. Zosimi I Indifferenter .i. unuuerhlihho ^ 5 — 49
25 [dxc. dxci] Conc. Nie. XII ^^ [dxc. dxci] 50
* protel&ur] e vom glossator zu i corr. ^ dicentius] das erste i vom glossator zu
e corr. decentius Ed. ^ ua:cill&] rasur von c * controuersia JEd. ^ indissimu-
lanter liJd. ^ davor |bis ausgewischt, die gl. steht 7iehen der zeile atq; scismaticorum
sectä delapsus; sie könnte aber auch zu satisfactionis gehören ' diligata Ed. * bei
ihrer geringen zahl habe ich die deutschen gll. trotz ihrer verschiedenen provenienz
nicht auf mehrere nrn verteilt ^ im context ^° die gesammelten gll. auf s. 4. 5
gehören zwar, tvie ihre Überschrift andeutet, zum Poenitentiale Cummeani {Wasserschie-
ben 460 — 93); aber die beiden letzten generaliter und indifferenter begegnen dort nicht,
sondern im canon vi und xn des Conc. Nicenum
Canones DXCI — Clementis Ars DCXVir 325
Academij xxxvii (1890), 46
1 (Legumina) ^maliij^at G — Can. aposl. (Siistonta(io^) naruuga 30 — Conc. 20
2 III Wormat. {Ilartzhelm Conc. Germ. II) 21
3 (Suspicionem) Zuruuarula 7 — IX [vgl. 'M\^, 3 22
4 Dxcviii] (Arcore"^) danatribaN 35 — 313% 13 23
5 (Inquictiulines) Ungirehhida 7 — X [vgl. (Suspendatur) inzogenuuerda 43 — 315^ 24
6 Dxc] 36 25
7 (Coniineiulaticias litteras) lopi)uoh^ 8 — (Non niaculet^) nebiuuembe 45 — 316% 26
8 XIII 42 27
9 (Cessationeni) gilazziiii^ 9 — XVI (Occasionc) giburido^ 46 — 316^, 45 28
10 (Fidoiiissionibus) Purgisceffi^ 9 — XX (Fastu) |utimegiscmi^^ 52 — Capitulare 29
11 (Uirilia) erlieli* 10 — XXI llogunt. (MG Capüularia II) 186, 30
12 (Per subreptionem multa proueniunt) per 15 31
13 fraudolentiamgipurgentl2— XXXIV (Ducit) |hahtot 52 — 186, 16 32
14 (Aleae) zabiil 15 — XLII [dlxxxvi. (Quocirca decipitur) |idiu |suilianuuir- 33
15 vgl. DLXXXix. DXCI. Dxciii. Dxciv] dit^^ 52 — 186, 24 34
16 (Promoti sunt) protracti | giuurdrit s|^ Spcctaculis einuuigi 61 — 191, 14 35
17 21 — Co7ic. Nie. X
CHALCIDIUS IN TIMAEUM.
[SHippolyti opera ed. JAFabricius, vol. ii, Hamburgi 1718]
DCXIVb
Codex Vaticanus Reg. 1861 /! 4*.
18 Orbitis xxbgbiilfkspn ^^ — j^- 231
CLEMENTIS ARS/'
DCXVIP
Clm. 14401.
19 (154*) Refutans uuidaront — Mai p. 96 anm. 36
^ vielleicht stand auf dieser seite noch eine, jetzt fast erloschene randgl. ^ gilaz-
zini] das mittlere i undeutlich ^ dahinter scheint ein weiterer huchstab nicht gestan-
den zu haben * vgl. bd. 1, 293, 29 ' an den durch einen strich bezeichneten stellen
ist hier und im folgenden der rand beschnitten, l. sint ^ sustentatione Ed. ' ar-
ceri Ed. ^ maculetur Ed. ^ ausgekratzt ^^ l. mit? ^^ l. pidiu pisuihan uuir-
dit ^'^ dh. uuaganleison ^^ von dieser nach 817 {Neues archiv 4, 258) entstandenen
Ars sind nur stücke aus dem anfang bei HKeil De grammaticis quibusdam latinis in-
fimae aetatis (1868) s. 12 — 15 und die icidmungsverse an kaiser Hlothar ebenda s. 10/,
Gramm, lat. 1, xxi imd MG Poetae latini 2, 670 nach der Bamberger hs. M. v. 18,
ferner einzelne stellen bei AMai Classici autores 5, 18. 27. 28. 35. 65. 96. 98. 114
anm. unter dem irrigen namen des Gainfredus nach der römischen hs. Reg. 1442 gC'
druckt
32G
Nachtrag 10 Zum Zwp:iten Band
Pr. e. {Zs. f. d. ph. 15, 81. 82)
1 Internat cunuiK^r^ — ib.
2 (154^) Quantalibot uonna
3 Excellere uparsci ^
4 Ethici siti^
5 Historiae citano raha
6 Intentione inden*
7 Probabilis lop^
(155*>) Heroicon erl^
Heleiacon ot*^
(156'^) Efficatia cifrümanlihhiu
(167b) Collisionem gisle^ffida
Conipello cipeittu
Qua de re fonnaderu^
19
20
21
22
23
24
DCXVIP9
Clm. 14456.
8 (5^2) Cubo 10 sedeo
9 Abdico friquidu^i
10 Uellico uuelzu
11 Beo gratifico
12 Creo schephu
13 Nauseo^^ uullon
14 Nucleo kirnu
15 (6*1) Enucleo erkirnu
16 Screo racbison
17 Decorio bifillu
18 Pio purgo
Hio ginen
Humo bigrabu
Scalpo iucku
Turbo gihonu
Mancipo biheftu
Liquo sihu
Eliquo uzsihu
Imnizo lobon
Lintrizo nauigo
Alo blasui'*^
Exalo erblasu
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
^ cunuuer] c undeutlich und nicht sicher, man könnte an ein freilich unhelegtes ciin-
uuertit denken ^ l. uparscinan ^ /. sitilih * l. indenchi ^ l. lophaft ^ diese
und die folgende gl. von anderer dinte. etwa erllih? "^ l. leichot? ^ vor fonna ist
ein buchstab, wol d, ausgewischt ^ den nachiveis, dass diese gll. aus Clemens Ars
excerpiert sind, erbringen die folgenden auszüge des Bamberger codex M. v. 18, die zu-
gleich einige besserungen ergeben, darum habe ich auch die lat. glossierungen mitauf-
geführt, man ersieht, dass, Meine versehen abgerechnet, die verba jeder categorie nach
dem der endung vorangehenden buchstaben geordnet sind ^° Bamberg, f. 36^ probo.
orbo. libo. cubo. place, dico. indico. abdico. ullico. loco. uoco. trucido. mando, dann
in 5 spalten commendo. fundo. beo. meo. creo. commeo. nauseo. nucleo. enucleo.
laqueo. illaqueo. screo. galeo. calleo. lege legas. allego. abligo. rigo. lanio. supino. re-
pudio. concilio. initio. decorio. {sp. 2) pio. hio. crucio. amplio. satio. calcio. breuio.
protelo. uentilo. maculo. immolo. clamo. amo. humo. autumo. firmo. sano. contamino.
fascino. nomine, consterno. usurpo. turpo. nuncupo. {sp. 3) mancipo. liquo. eliquo.
equo. propinquo. libero. lacero. aro. desidero. considero. Uustrio. denso. accuso. dubito.
cogito. manifeste, ausculto. uacuo. uiduo. insinuo. leuo. seruo. curuo. laxo. {sp. 4) uexo.
imnizo. \\nix\zo {andere belege für dies seltene wort Neues arc/i^'r 9, 183). cantacizo. mar-
tirizo " l. firquidu ^^ Nauseo] e aus o corr. ^^ blasu] u aus o corr. der Bamb.
fährt f. ^Q^ fort Item neutralia Triumphe, halo. exhalo. uigilo. ambulo. uapulo. litigo.
abundo. nauigo. claudico. gelo. exulo. procrastino. propino. Secunda forma hec est ut
sono {sp. 5) sonui. crepo crepui. tono tonui. frico. ueco. seco. plico. domo. mico. cubo.
neco et adiectis prepositionibus explico explicui. complico. replico, increpo
Clementis Ars DCXVII*^*^
327
B'. 6. (Zs. f. d. ph. 15, 81. 82)
1 Frico giiiitu
2 Aceo^ suren
3 Cieo uoco
4 Mulceo uueikii^
5 Pelliceo firspaiiu
6 (6*2) Pedit^ fircit
7 Tuüdo bliiiu
8 Indo anaheftu
9 Lingo* leckon
10 Mingo seihu
11 Struo ziinbron
12 Sugo sugu
13 Uergo halden
14 Ango duingu
15 Tmdo''' claudo
16 Promo profero
17 Demo aufero
18 Cudo smidon
19 Sazago^' hilu
20 Uerro traho
Tcro^ ribu
Labor ^ slifu
Plector punior
Nanciscor imienio
Comminiscor erdenku
(6^^) Garrio^ crauu
Gestio desidero
Alligurrio gusto
Hiniiio uueion
Mugio louu
Polio slihtu
Grunnio granon
Sartio^^ siuuu
Farcio stuncon
Fulcio arlicku^^
Ambio umbifacio ^^
Santio^^ constituo
Uincio bintu
Amicitio ^* umbiuuintu
Sortior deilu
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
^ von dieser und den nächsten 3 gll. hat der Bamh. f. 37^ nur mulceo ^ uueiku]
k scheint aus corr. ^ Bamh. f. 37^ pungo. parco. pedo. fallo. cado. cedo. tollo. posco.
tulo tetuli. (T)ercia forma est qua perfecto iteratio syllabe seeunde est ut addo addidi.
reddo reddidi. condo. trado. credo. abdo. prodo, perdo. tundo. indo * Bamh. f. 38»
(Q)uarta forma est qua perfectum in xi litteras cadit ut dico dixi. rego rexi. pingo. pungo.
linguo. frigo. mingo. stringo. affligo, plango. pergo. cingo. diligo. struo. fluo. sugo.
figo. uiuo. xmgo. tingo. uergo. surgo. ango. aspicio. coquo. pecto ^ Bamh. f. 38»
(Q)uinta forma est qua perfectum in si litteram cadit ueluti sumo sumpsi. mitto misi.
ledo lesi. scribo. mergo. parco. spargo. trudo. sarpo, euado. ludo lusi. plaudo. cedo.
claudo. premo. promo. uro. gero. demo. concutio. nubo. facesso. uiso. capesso si.
crudo. gero ^ Bamh. f. 38» (S)exta forma est qua perfecto prima syllaba ex correpta
producitur ut fugio fugi. rumpo rupi. fundo. uinco. capio. lego. facio. iacio. sperno. lino.
emo. cerno. sero. scindo. incipio. frango. satago. ue'.^ro. sino siui '' Bamh. f. 38»
(Sjeptima forma est qua perfectum in .i. litteram cadit duce uocali que loco consonantis
est. ut cupio cupiui. sapio sapiui et pui. peto. quero. tero '^ Bamh. f. 38^^ Utor usus
sum. uertor uersus sum. euertor, fungor. labor et plector. exceptis bis que ante .cor.
as ul es ul bis habent ut irascor. nascor. uescor uescui ut pastus sum. nanciscor nac-
tus sum. ulciscor ultus sum. paciscor. comminiscor. adipiscor ^ Bamh. f. 38^ Item
in ceteris lenio lenii. garrio. gestio, salio. esurio. ligurrio. parturio. presagio. uestio.
hinnio. mugio. insanio. hyrrio. mollio. polio. sepelio. reperio. grunnio. audio, balbu-
tio ^° Bamh. f. 38^ fartio farsi. sartio sarsi. sargio sarsi. fnilcio. sepio. sentio.
cambio. haurio ^^ arlicku] k aus corr. zu arlegjan ^"^ L umbifaru ^' Bamh.
/.38b Quarta forma est qua perfectum cadit (cädit /i6'.) in xi litteras ueluti sancio sanxi.
uincio uinxi ^* Bamh. f. 39» deponentia quoque quarte coniugationis haec sunt, ut
328 Nachträge Zum Zweiten Band
Iloffmann Akd. fjll. 20 ff. — Wn. 4G0. {Diut. 3, 147 = Sum. 29). — Germ.
15, 350
DIFFERENTIAE SERMON UiÜ
DCXIX«
Codex Bonnensis 218.
1 (20'') Hi Tribuli .i. spino. et pluralis Forfex. forficis duok.scer^ a fili'* 14
2 h(;c Tribula .i. flegila Forpex. forpicis i. faxscera. a pili" 15
3 (21*) Hec Sodes. sodis .i. porcorum so- Fifitera^ .i. splinza. est etiam bestia IG
4 lach, et Sodes .i. sotius indeclinabile marina quo aquam adtrahens. et ite- 17
5 Forceps, forcipis .i. scer^ zanga. Cluoft. rum effundendo naues dimergit 18
6 a cap'o
ERMOLDUS NIGELLUS,
DCXXVIP =: BAND II, 776
EUCHERII INSTRUCTIONUM LIBER II,
[Migne Patrol. lat. l]
DCXXVIP
a = Codex Vindohonensis 2723 /". 5^. h = Codex Vindohonensis 2732 f. 7*.
c = Codex Vindohonensis 804 f. 11 ß'^. d =: Codex Wirzihurgensis Mp. th. 4^ 60 f. 6*.
7 Lamia^ holzmevua h holzmeuua a holz- möe cd — e. ^ p. 819 19
EUTYCHIS ARS.
DCXXXb
Clm. 6416.
8 (3^) Sartio puezzo — 451, 8 f (5*) Ferculum mvos — 452, 34 20
9 Ligurrio chlupon — 451, 12 (7*) Scalprum scrotisan — 455, 3 21
DCXXXIb
Clm. 6411 f. 43^
10 Depretio giuntiuro — 450, 22 Domicilio. domum paruam statuo .i. se- 22
11 Lenio slihto — 451, 11 lidon — 452, 21 28
12 Decurio Inthingon — 450, 16 Ab euerro. uerriculum besemo — 452, 24
13 Insignio zehhino — 451, 11 23 25
amicior. conitior. blandior. ordior. largior. moUior. opperior. mentior. sortior. assen-
tior. partior ^ zzz (pvoi-}xr)Q\ im sinne von 'riegeV {s. oben 236, 23) kann ich freilich
das wort nicht belegen "^ Lamina b Lania a
DiFFERENTIAE SeRMONUM DCXIX^ — FORMULAE DCXXXIP
329
Germ. 15, 350. 351
1 Salax schrichilinar — 454, 4
2 Uas uadis burgo — 455, 3
3 Fulchriini biuich. 1 quiquic donuini ful-
4 cit — ib.
5 Lenimen. lenimeiitum slihtunga. a uerbo
6 lenio leniro .i. polio et quatio epi-
7 nunga — 455, 21 varr.
8 Tonstrina^ scurt — 45G, 1
9 Textrina giiuiebida — ih.
10 Missio. apostolatus .i. santunga — 456,5
11 Inspico splizon^ — 457, 16
12 Tnitino. libro .i. uiiigo — 457, 18
13 Quatbo. dras .i. fierekgon^ — 457, 20
14 Hiberno uuintran — 457, 31
15 Colum siha — 458, 6
16 Arieto turro — 458, 26
17 Doto uuidamo — 458, 30
Myo. ras .i. gicron — 458, 32 varr. 24
Mcrx. mercis scaz — 459, 5 25
Molo niolis. niolere .i. malo — 459, 20 26
Odoror stincho — 461, 8 27
Rumen itaruchi — 461, 12 28
Procrastino furdirscalto — 461, 19 29
Uellico zuangon — 462, 6 30
Fidico seito — 462, 7 varr. 31
Oscito cheuuoii* — 462, 8 32
Bulla platra"^ in aqua — 463, 8 [dcxxix] 33
Calcius scuoh — 463, 19 34
Uenor iagon — 479, 23 35
Arcesso arcessis tertie coniugationis ® 36
holon — 482, 25 37
Texo uuibo — 485, 13 38
Nexo hefto. ligo — 485, 14 39
18 Ingeneraui kesrita'
FORMULAE.
DCXXXIIb
FRAGMENTA.
[Mon. Germ. Legum sect. v p. 465—467]
Clm. 29095, 1.
Indultum ferlazzan
19 Sub op . . . ^ I kemhidu
20 Concessum ferkepan
Delegaui salta
[Con]uenientiam kezumft
40
41
42
DCXXXII«
BREVIUM EXEMPLA AD DESCRIBENDAS RES ECCLESIASTICAS ET
FISCALES.
[MG LL I, 175 ff = Capitularia i, 250 ff]
Codex Giielpherhytanus Helmost. 254.
21 (IIb) Farum liuta — 179, 32/" (255, Runcinam noil — ih. (255, 20) 43
22 19) (12») IMismaluas, id -^ altea. quod dici- 44
23 Scalprum bursa — 179, 33 {ih.) tur ibischa — 180, 36 (256, 37) 45
^ Tonstrina] st aus corr. ^ darnach das zeichen i^' ' fierekgon] k aus corr.
von ? ansatz von g * cheuuon] n aus ra radiert ^ platra] 1 ^aus ? ansatz von a
corr. ^ das muss die abkürzung log oder Cög bedeuten ' diese von Schmeller 2^,
329 als dunkel bezeichnete gl. ist keskerita oder skerita zu lesen ^ opus ergänzt
Zeumer
330 Nachträge Zum Zweitex Band
Tijdschr. 13, 282. — J57m. 29.
FULGKNTIT MYTHOLOGICON.
[Auetores mythographi latini ed. AvStavcron, Lugduni Batavorum 1742]
DCXXXVP
Codex seminarii Trevirensis R. in. 13 f. 114^.
1 Prurigo^ lukedo — p. 607 Gladiolum"^ sperdela^ 14
2 Papiruö^ lelischa^ — 612
GREGORII CURA PASTORALIS.
DCLVIP
Codex Oxoniensis Laud. misc. 263.
3 (9*) Inbecillitatem uuaneholi^ — 1, 10 jo. 100 15
4 ^.10 Inopinate unbeuuarido — 4 ;9. 99 16
5 (64^) Animaduersione corne'^ — 3, 40 (64^) (Laude ^) demo lobe — ib. p. 100 17
DCLVIL
Codex Cassellanus Theol. fol. 32.
6 (Lenocinante) flehezentemo 14^ — 2, 6 (Tergiuersatione) sueccun^ 33^ — 3, 11 18
7 p. 21 p. 48 19
DCLVIP
Codex Carolsruh. Aug. ccxl.
8 Ebetes^o slaffse 13^ — 1, 11 p. 11 p. 58 [dcxlix. dcli] 20
9 Digesto fir deuuitimi^ 69^ — 3, 16
GREGORII DIALOGI.
DCLXVIIIb
F7'agmenta SEmmerami deperdita.^^
10 Melotem hroch — 2, 7 p. 225 Morbo elephantino uuhsazin^* suhti — 21
11 Mappulas duahilliumi^ _ 2, 19^. 245 2, 26 p. 257 22
12 Mente capta mote kafanganiu — 2, 38 Magnificus rihher — 4, 53 p. 461 23
13 p. 273 Mactabat quelita — 4, 56 ^j». 468 24
^ pruriginia Ed. ^ papyris Ed. ^ s. Zs. 33, 244 anm. 1 ^ dies zivischen
Ninguida {p. 620) und Glandiü [p. 621) stehende wort fehlt Ed. ^ l. suerdela ^ l.
uuaneheli ' = zorne ^ laudem Ed. ^ zu ags. svec, ahd. sueh odor, vapor, im
sinne von 'dunst, teuschung' ? ^° Ebetes] betes aufgefrischt von der hand des glossa-
tors ^^ fir deuuitim] von e ab fast ganz abgerieben und unsicher ^^ einhalten durch
CSanftls abschrift in seinem catalog der SEmmeramer hss. in, 1805 / ^^ l. duahilliun
^* l. uuzsazin {gen, sg. von uzsazeo) Graff 6, 305
FuLGENTii Mythologicon DCXXXVP — Gregorh Homiliae DCLXXV'^ 331
Sitxungsben'chte der k. böhm. gcsellschaft 1890 s. IG. 17. — Em. 29.
GREGORII EPISTOLAE/
[Migne Patrol. lat. Lxxvu]
DCLXXII«
Codex capitidi Pragensis O. 83.
1 Conuersentur lepen 2G3 — }). 1184
2 (Prefati sumus) foraspreh anti pirves
3 265 — 1185
4 (Precipua) zerallera meistun 206 —
5 1187
6 Solent uuonent^ 267 — 1188
7 Extra pationes^ uzardemuteile 267 —
8 ib.
9 Sed ia auh 268 — 1189
10 (Experimento) pi mi : : neruniusungu 268
11 — ib.
12 Sobolem fram () chü::ft 268 — ib.
18 (Huic nefando) entidesemumeinfollin 269
14 — 1190
(Non aliter) nallesadarauuis 271 — 1191 24
(Interuallo) untar stuntuuilon 271 — ib. 25
(Uigore) demo magane 272 — 1192 26
(Dilatione) altinodi 276 — 1194 27
(Ad prependum*) zafuristantanne ^ 276 28
— ib. 29
(Concubitum) hiunga 276 — ib. 80
(Ablactetur) amuenit 276 — ib. 31
(Algere) zafreosanne 278 — 1195 32
(Lasciscsere ^) zamodenne 278 — ib. 83
(Explorare) zapiscauuuonne 278 — ib. 34
Sponde'^ piselpimillin 279 — ib. 35
Ex patitur^ cahalot 281 — 1196 36
GREGORII HOMILIAE IN EVANGELIA.
DCLXXVb
Fragmenta SEmmerami deperdita. ^
15 Metuere furhten — I, 12 p. 1479
16 Mollibus^^ suaridom — I, 13 p. 1484
17 Mercenarius hagustalt — I, 14^. 1484
18 (Joh. 10, 12)
19 Momentum^^ stuntuuila — 1, 15 p. 1489
20 Milites miliza — 1, 16 p. 1492
21 Momordit kapeiz — ib.
22 Mergere forsaufen — ib. p. 1493
23 MeduIo^2 „^^^0 — I, 19 p. 1511
Mediator ^^ metalari — ib. p. 1513 37
Mammilla^* tuuttun 38
Multiplicat ^ ^ kamanaclomit — ib. {Psalm. 39
39, 6) 40
Moeror^^ morna — I, 17 ^. 1496 41
Mitiget kastille — ib. p. 1498 42
Maculas meilun — ib. ^.1500 43
Munire festinon vel pihellen — ib. 44
p. 1498 45
^ es ist nur der 64 brief des xi buches an bischof Augustin von England glossiert,
der auch bei Beda Hist. eccles. gentis Anglorum l, 27 steht ^ uuonent] t gestürzt
^ rationis Ed. * ad prsebendum Ed. ^ zafuristantanne] ri scheint aus n corr.
® lassescere Ed. ' Sponde] d scheint aus t corr. sponte Ed. " ex natura patitur
Ed. am a von patitur ist durch den glossator corr. ; er scheint petitur haben herstellen
wollen * erhalten durch CSanftls abschrift in seinem catalog der SEmmeramer hss.
m, 1805/ ^» molibus Ed. ^^ momenti Ed. ^^ modulo Ed. ^^ Mediatoris Ed.
** zu uberibus I, 19 p. 1511? *^ multiplicati Ed. ^® moerorc Ed,
332
Nachträge Zum Zweiten Band
Em. 29. — 7g. 5.
1 Momorato kahugitonio -- I, 20 p.
2 151G
3 Maiiubriuni ^ halap — ib. p. 1520
4 Myrtus pauni — ib. p. 1522
5 Mulcoret lohoti — II, 21 p. 1527
G Mora2 tuala — II, 22 p. 1537
7 Mitis mituiiaii — II, 26 p. 1558
8 Mollis^ sirigun -- II, 22;?. 1537
9 Moeret mens mornet nioot — II, 25
10 /;. 1547
11 Momentaneos stunlihe* — ib. p. 1553
Mo(l(;ramina mezhaftida
|dclxxiv|
Titillat'' chizilot
Mediocri '' motalodi
Mouet aruuechit — II, 35 p. 1G15
Mugit^ lohit
Maceria skrecchizun — II, 36 />. 1623 33
(Oseas 2, 6) 34
Moralitatem situ — II, 40 p. 1652 35
Mediocritatem metamvnscefti — II, 34 36
p. 1610 37
11,26;?. 1555 27
28
29
30
31
32
DCLXXVIb
Codex Oxoniensis Land. misc. 275.
12 (Gratia) bidanke 27^ — II, 26 p. 1555 (Impetitur) Inagilrot^*^ 34^
ib.}). 1564 38
13 (Casu) giburi 28* — ib. p. 1556
14 (Fides) gitriuuida 28^ — ib. p. 1557
15 (Conpescat) gistille 29^ — ib. p. 1558
1
16 ([noctem] Insonnen'^) inunsafigi 29^ —
17 ib.
18 (Excitat) mahhot enti sitot 31^ — II,
19 27 y. 1560
20 (Confectionis) samangifremida 32^ — ib.
21 p. 1562
22 (Anime^ custos) muotes gibalto 32^ —
23 ib.
24 (Nimie) ziumm|haftigi^ 34^ — ib. p. 1563
(Reluctantem animum)|iidar|ngantan|uot^^ 39
34b _ ii)^
(Iudex) uogat 35* — ib. p. 1565
(Delicta) missot&a 35* — ib.
(Inseruit) anagisloufl ^^ 35* — ib.
- 11,
(Renititur) u«idarsti|tenti ^^ 35*
(Infide^*) ungilöbigar 36* —
p. 1566
(Ratione) rahunga^^ 48*
p. 1579
(Intenta [mens]) giuago49b — ib.p. 1581 49
(Trigonum) drieggi 53* — II, 31 p. 1584 50
40
41
42
43
44
28 45
46
II, 30 47
48
ib.
HIERONYMI EPISTOLAE,
DCLXXXIII*
c =z Clm. 19440 p. 45.
25 Osanna. saluifica significat. Osi uerbum quod in nostra lingua dicitur le. 1 lio. 51
26 salua. Anna, interiectio deprecantis. sicut est liotudaz — XX p. 67 52
^ manubrio Ed. ^ moras Ed. ^ moUibus Ed. * l. stuntlihe ^ diese beiden
gll. finde ich nicht ^ veranlasst durch mugientes resp. mugitus II, 37 p. 1629
■^ insomnem Ed. ^ animi Ed. ^ abgeschnitten, l. zi ummezhaftigi ^^ l. etwa ana-
giuarot ^^ l. uuidarriDgantan muot ^^ l. anagisloufta ^^ l. uuidarstantenti ^* in
fide Ed. ^"^ die gl. sehr unsicher; sie Meinte auch renunga gelesen loerden
Gregorii Homiliae DCLXXV^' — Hieronymus In Prophetas DCXCV»> 333
T(j. 5. — Wattenbnch Codd. Col. 18. — Zf. {Mafsmann 100)
DCLXXXIIP
Codex Oenipontanus 711.
1 Cantharus napf in quo porüintur lac- p. 397 [ocLXXXiiia^'. dclxxxiv] 9
2 tuce ad ineiiöaiii 50* — tom. II
DCLXXXVIIP
Codex Carolsmhensis Aug. CLXxvir.
3 (Canis) .i. mit grauuiiiin 59* — LVIII p. 326 10
HIERONYMUS IN MATTHAEUM.
DCXCIII
f r= Codex Liigdimensis Voss. lat. fol. 24 f. 104*^^.
4 Murifica. de auro facta, in tonica id. gespaN — (6, 28 — 30) 47 11
DCXCIII*
Clm. 19440 p. 42.
5 Asser ^ räuo^ Pthipsanas fesun^ 12
6 Peripsima spriu Emolumentum ^ l pezirungo — j». 89 13
DCXCIIIb
Codex Coloniensis lvii.
7 (Placula*) plica uelda.^ inde diniinu- tiuum plicula 34» — (9,16 — 18)59 14
DCXCIV = DLII*
HIERONYMUS IN PROPHETAS,
[Opera ed. Vallarsius tom. iv— vi, Venetiis 1767. 68]
DCXCVb
Codex Stuttgart Theol. et phil. fol. 218.
8 Stelaba.^ ofFa, .i. palla 44^ PoUinctores, .i. grebila 45^ — V, 453 15
* es liegt, in verkürzter gestalt, dieselbe glossierung vor ivie im Lugdunensis Voss.
lat. 4* 69 /. 28b U7id im Codex monasterii lieremitarum 32 p. 191 ; erklärt sind Asse
{Migne p. 68) und dadurch hervorgerufen {vgl. Priscian 1, 118, 18) Assis. Asser. Assi-
duus. Ex asse. Assideo, /erwer Autenticum {p. 80). Augustissimo {p. 155). Peripsima.
Pthipsanas {diese beiden icol veranlasst durch Quisquilias p. 201). Prohemium {p. 19).
Nenias {p. 20). Secundum hieronimum quadrans genus nummi est {p. 89). Uiola {p. 47).
Comicus {p. 49). Mmica und Murice {p. 47). Frixi ciceris {p. 156). .Emolumentum.
Decipulam {p. 139). Curia {p. 102). Exuuia {p. 167). Protoplastum {p. 147) usw. ^ im
context ' emolumento Ed. * Placula] die corr. vom glossator ^ uelda über plica
• diese gl, und die nächste ivaren schon unter nr CCXCIV und CCC aufgeführt, ge-
334 Nachträge Zum Zweiten Band
74. (Mafsmann 100)
1 {zu Ezech. 39, 15) Bulla^ wazzirblatra ^(j^ — VI, 112 12
2 Forfex, 1 scäre^ 45'» — VI, 545 {zu {zu Oseas 10, 7) 13
3 Naum 1, 11)
HIERONYMUS DE SEPTEM ORDINIBUS ECCLESIAE.
DCXCVP
Clm. 18524, 2 f. 13^.
4 [presbiteri] Esse mentionem hvctenwesan — p. 168 14
HORATIUS.
DCXCIX^
Fragmentum lycei Dillingeyisis.
5 Uerrucis warzen 2^ — Serm. I, 3, 74 [dcxcix] 15
DCCIII^
Codex Oxoniensis Auct. X. 1. 5. 11.
6 Antemne segalrodon 6^ — Carm. I, Promus sceinco 70^ — II, 2, IG 16
7 14, 6 0 Scobs est quod de terebello exponi- 17
8 Lacertae ydehsun 8^ — I, 23, 7 tur. theotisca lingua urpora dictum 18
9 Uadibus sc. burgun 51^ — Serm, I, 80^ — II, 4, 81 19
10 1, 11
HRABANUS MAURUS DE INSTITUTIONE CLERICORUM.
[Migne Patrol. lat. cvii]
DCCIVb
Codex Basileensis F. iii. 15® f. 21^
11 Uenerabilis eruirdig — II, 4 jp. 327 Gratiam anst — ib. 20
hören aber mit den folgenden zusammen zu den betr. commentaren des Hieronymus.
Stelaba freilich kann ich weder zwischen Baalm {sie) pluralis (IV, 907) und Lumbare,
cinctoriü linev (IV, 930) noch überhaupt im Jeremiascommentar finden ^ forcipi Ed,
^ darauf führt Mafsmann an Chanaan v in salon .i. motu uertit~ aut negotiator &
humilis, siue metarlos .i. translator {bl. 45'!=: in Abdiam VI, 384) und Graff 2, 709
stellt metarlos zioeifelnd als deutsch hin: aber die griechische provenienz erweist der
Oseascommentar VI, 47 Chananaeus interpretatur negotiator sive i^israßolog id est trans-
lator ^ buUas Ed. vgl. oben 240 anm. 3
HiERONVMus In Prophetas DCXCVi» -Juvenalis DCCXVIII* 335
Jbh. f. class. phil. su})plementhd. 22, 375
JOSEPHUS DE 13ELL0 JUDAICO INTERPRETE RUFINO.
[Flavii Josephi opcra, Coloniae Agiippiuac 1524]
DCCIV«
Codex monasterii Ueremitarum 345.
1 Colossus^ irminsul 37» — I, IG p. 242»
ISIDORT ETYMOLOGIAE.
DCCV = MCCXXI
ISIDORUS DE NATURA RERUM,
DCCXI
h := Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 f. 104»^.
2 Scyna. Imitatio uel grima — XXVI ^.41
ISIDORUS DE OFFICIIS.
DCCXII
b = Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. 24 /". 107^^.
3 Mitras h&as — 2, 5 j^. 417
DCCXIV»
Clni. G324 f. 39^
4 (Rara) uoiuu^ — 1, 30 jo. 404 (Mutuo^) kimeinnero — ib.
JUVENALIS.
DCCXVIII^
Codex Montepessulanus 125.
5 Segmenta, monilia umaruang. ille* — — ib. 10
6 2, 124 Flammea, operimentum capitis uel ora- 11
7 Longos habitus, tunica tunichun pallium rium winfilun — ib, 12
* es stand colofus; als das übergeschriebene f durch das n von irminsul undeutlich
geworden war, wurde rechts ein s nebengesetzt "^ davor etwas ausgewischt ^ darüber
ein k {ansatz der marginalgl) von derselben hand wie die beiden gXl. * das sonst
sinnlose ille ziehe ich zum deutschen wort, das ich ubaruangille lese^ vgl. ags. oferfeng
'fibula'
33G Nachträge Zum Zweiten Band
Waltenhach Codd. Col. 144. 140. 147. — GVm. 32, 353
DCCXVIII»>
Codex Coloniensis cxcix.
1 Assere id est balca 41^^ — 3, 245 119 18
2 Petasunculus id est bacho 48* — 7, Maniplos id est garbas 50* — 8, 153 19
DCCXIXb = BAND II, 776 [Clm. 29009^»^]
JUVENCUS,
[ed. Huemer, Vindobonae 1891J
DCCXXIIP
Codex musei hritannici Add. 19723.
3 (2*) (Hos) uuelicha — Praef, 9 (Haberi) uuerden« _ 1, 100 20
4 (Minciadae) mantinscen ^ — 10 (Sustulit) nam^ — 1, 101 21
5 (2^) (Uergentibus annis) s. gen . . garun (Certa) u . . ziga^^ — 1, 104 22
6 kebo . . do2 — 1, 8 (Aderat) nachi^i — 1, 105 23
7 (Placat) kistillet — 1, 15 (5*) (Pactae) kimahhiltero — 1, 139 24
8 (3^) (Olli^ confusa) demo gemiscarero^ (Pacta) kidingum^^ — 1, 143 25
9 — 1, 27 (Edebant) zeigotont — 1, 148 26
10 (4*) (Credit) upta^ — 1, 92 (Sumite) firnemint — 1, 164 27
11 (Uerbis) tun^ — ih, (5^) (Gracili) cleinero — 1, 169 28
12 (Quae) diu — 1, 93 Recurrunt^^ irgeongnen^* — 1, 180 29
13 Magnum uilo — ih. (6^) (Defessus) kiuuerener — 1, 197 30
14 (Loquetur) sprah — ih. (Inmatura [mors]) unzitiger^^ — 1, 217 31
15 (Per) mit — 1, 94 (8*) (Subsident) kisuchen — 1, 317 32
16 (Pauitaiitia) uorehteliu trahtuge^ — 1, (Passim) vbfrbl^^ — 1, 321 33
17 95 (8b) (Leuata) kkxxrbtkx^"^ — 1, 335 34
^ dh. mantuanisch? zwischen den beiden ersten gll., unter der ersten, über der zwei-
ten, sind spuren sichtbar, die Marold iti, Priehsch 1. ent (e zweifelhaft) las. ist sanc {zu
cantus 9) gemeint? ^ die beiden ersten gll. iverden sigenten garun (= iarun) sein, ne-
ben V. 1, 10 sodann liest Priebsch s . . . ende ine mit kepuredo, was ich mit dem latei-
nischen text, auch dem der Umgebung, nicht zu vereinigen weifs ' lli hs. * gemis-
carero] a und das zweite e unsicher, etwa gemiscotero? ^ l. giloupta; p ist undeutlich
^ l. uuortun '^ die beziehung von trahtuge auf dieta ist mir sehr zweifelhaft
^ uuerden unsicher ^ darnach noch undeutliche buchstaben, die luie an aussehen:
darum ist die beziehung der gl. auf Sustulit 7iicht sicher ^° l. uuiziga ^^ das wei-
tere bis auf ein in einiger entfernung stehendes r unleserlich: daher auch hier die be-
ziehung der gl. nicht sicher ^^ davor vier unleserliche striche; das fehlerhafte
schluss-m der gl. ist sicher " recurrant Ed., s. varr. ^* l. irgeongen ^^ hieben
V. 219 keine spur einer gl., neben 220 lat. sie symeon, ebenso bl. 6^ neben 248 lat. por-
recto 1« dh. vberal ^^ dh. kiuurbtiu
JUVENALIS DCCXVIIIl^— JUVENCUS DCCXXIIIb
B37
Gcnu. 32, 353. 354
5 Populans osiiite — 1, 442
Ruralis pala) liuitscuuala — 1, 342
9'») Conquircrc korou^ — 1, 373
10'-^) (Indagine) \^ieido — 1, 427
^[aculoso [textu]) masclichero — 1, 431
1, 451
- 1, 509
eliulicha
672
10^) Stagiiantc tagiiitero
Gremium ring — 1, 453
Sortem) misseburi — 1, 4G1
9 Manebit viiisit — 1, 462
10 Qiios yuilich^ — 1, 468
11 (Senescit) iruirdit — 1, 473
12 (11^) (Conciliatus) kisuontser -
13 (13*^) (Cubitalia [incremen ta])
14 — 1, 640
15 (14^) (Rigidi) kistabates — 1.
16 (14b) (Impetus) runst — 1, 687
17 (Uentosa [per aequora]) tunstigen — 1,
18 689
19 (Trahentes) dansonte — 1, 693
20 (15^) Cognita [vita] liub — 1, 713
21 Super obena — 1, 717
22 (Torrentuin) draetino^ — 1, 719
23 Strage plaste — 1, 727
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
15^) Tandem eddeuuenne — 1, 736
Lurida [membra] riuba — 1, 738
16*) (Inciderat) keong* — 2, 2
Super) ebina^ — ib.
Ruentes) zuohilinta — 2, 4
Ueliuolum) segilfluzzigen — 2, 11
16^) (Iras) vuotunga ~ 2, 27
17b) (Correptet) crese — 2, 191 [vgl
DCCXX]
19») Ardorem durst — 2, 268
Tollis) vf heuist — 2, 277
(19'') (Maturam [messem]) citigen — 2, 35
314 36
(Grauidam [messem]) klatcnen — 2,318 37
(Expcndcrc) erleitcn — 2, 323 38
(20«) (Sorte) missiburi — 2, 333 39
(Concurrerc) irgan — 2, 344 40
(20b) (Hon-ore) zurluste — 2, 370 41
(Pannos) tuocha — 2, 371 42
(21a) Restricto« firstreditemo — 2, 396 43
Fremitus cradä — 2, 398 44
(21b) (Laeta [pascua]) skono — 2, 423 45
([ruris per] Terga) ebinotin — 2, 426 46
(22*) (Perquirite) forskont — 2, 445 47
(Par) kmach — 2, 446 48
(22b) (Aberret) fersi — 2, 479 49
(24*) (Grauatae [messis]) klatenes — 2, 50
561 51
(24b) (Conuenticula) samanunga — 2, 52
583 53
(25*) (Distractum) zirzoginaz — 2, 611 54
(28*) (Sensus) fernüpft — 2, 777 55
(Produnt [leto]) irvuortint'^ — 2, 784 56
Mole samihafti — 2, 786 57
Pondera stiuri — 2, 787 58
Horrore vuassi — 2, 789 59
Stant vuesint — 2, 790 60
Horror ruhi — 2, 799 61
(28b) (Fasce) fazzo — 2, 809 62
Disponit vuiriphit — 2, 814 63
(Uiroris) gruoti — 2, 816 64
Mole samabafti — 2, 821 65
Corpore samahafti — 2, 823 66
(29*) Questio f^aga — 3, 2 67
Corpore samehafti — 3, 11 68
* koron] das erste o undeutlich, über iaculabere 388 nach Marold undeutliche spu-
ren, über V. 424 bh 10a keine spur einer (jl. ^ nicht deutlich ^ drsetinoj di nicht
ganz sicher * das davor stehende, von Marold nint gelesene wort scheint uenit zu
sein ^ die beziehung der gl., die dann für obina verschrieben sein mäste, ist nicht
sicher " davor über Progressi 383 geas: sollte das deutsch und gotis sein können?
' irvuortint] r undeutlich, sodass auch irvuonint gelesen iverden könnte, gemeint ist
wol irvuertint
Althochdeutsche glossen IV. 22
338
NACHTKÄ(iE Zum Zweiten Band
Germ. 32, 354. 355
1 Uibrantur locint — 3, 1 G
2 (29I') Subigit iiotta — 3, 42
3 (30") (lumtus) bisuoraner — 3, GO
4 Laiico bacuucigo — 3, G3
5 Pondere heri — 3, G4
G (Aogre) chumo — 3, G5
7 Lacerum bistumbelon — 3, 68
8 (Remota [vallc]) kisuasemo — 3, 74
9 (30^) (Componere) kirikilon — 3, 84
10 Sinus vuitin — 3, 90
11 (Secretus) kisuaser^ — 3, 9G
12 (Statione) vuatho — 3, 100
13 (31^) Innixus aiiaspirdirent — 3, 115
14 (Captantes) vuarante^ — 3, 134
15 (31^) (Laedatur) biscoltin uirdirdt^ —
16 3, 141
17 (Sordibus) unreinin — 3, 149
18 (Aspergent) kiflecchont — ib.
19 (Quaestio) reda — 3, 159
20 (32a) (Piaclo) vnreinido — 3, 168
21 (32b) (Captos) bisuichinun — 3, 198
22 (33a) (Conuexum) Halden — 3, 224
23 (Tristia) vunuiiatbichur * — 3, 227
24 (Fragosam) desenta^ — 3, 229
25 (Faciem [caeli]) heitiri — 3, 231
26 (Explorare) iruaren — 3, 233
27 (Contendit) ilta ~ 3, 237
28 (Uacuum) mozza — 3, 246
32
33
34
(34»^) (Molis) st*uri — 3, 326
(35a) (Renascens) kiberi'"te — 3, 349
(35^) (Uoluit) vualgot — 3, 361
(44a) (Sordent) bisniahant — 4, 83 35
Mox ski^TO — 4, 90 30
(44^) [nee] Repetat niescot — 4, 125 37
Sustollere nemin — ib. 38
([lacte] Rigabunt) tagint — 4, 128 39
(45a) Monstra egison — 4, 139 40
Super darazua — 4, 161 41
(46a) Uecors^ ahercez — 4, 199 42
(46b) (Tractanda) zuuruuente — 4, 228 43
Hoc dis — 4, 248 44
(49b) (Diffugerat) bimeid'^ — 4, 410 45
(50a) (Suspicio) zuruuän — 4, 444 46
(51a) (Languore) slaffi — 4, 507 47
(Clauae) cholbin — 4, 513 [dccxx. 48
Dccxxvi] 49
(51b) (Satis) kimacher — 4, 545 50
(52a) ([^ad] Querellas) ruoftin — 4, 551 51
(Certant) ilton — 4, 565 52
(Uerbis) luttun — 4, 568 53
(Promere) uzpringin — 4, 573 54
(52b) (Loquelam) luttin — 4, 579 55
([ad] Gremium) stuole — 4, 589 56
(Suspensa) sorgsamic — 4, 605 57
(53b) (Corpore) samihafi — 4, 643 58
LUCANUS.
DCCXXXV
b = Clm. 4593.
29 (Senciet axis onus) Decenter iocatur poeta Orionis, segansa 16a — 1, 665
30 in neronem quia strabo et ramicosus (Alnos) Alnus, elre 23b — 2, 427
31 erat .i. herniosus, holohtar ^ 6a — 1,57 (Area) Aream dicit rates. Sunt autem
59
60
61
^ kisuaser] hinter r noch ein strich, sodass die gl. wie kisuaseri aussieht ^ l. vä-
rante ^ = uuirdit * l. vnuuatlichiu mit Marold? ° l. dosenta? oder = eiyiem
vorauszusetzenden diesenta? ^ pars est Ed. '' was dann Marold als randgl. zu
V. 416 anführt, lauuit, ist nicht deutsch: es steht laudit = laudat oder laudauit
^ über ramicosus
i
JuvENCus DCCXXIIIi> — De Mensuris DCCXXXVIIIb 339
TFßÄS. {Ditd. 2, 371 = Genn. 2, 94)
1 proprie rates iuncto trabes, Flpz^ 37* Ebuliim, pxbbrfUb.^ l atoh 132=^ —19
2 — 3, 513 9, 91G 20
3 Stipite, braiita 114i> — 8, 792 Abrotanuin, fbbrrkozb * () kartwrz 132»> 21
4 Tinipora, dxnxxfngk^ 130^^ — 9, 823 — 9, 921 22
DCCXXXV*
Codex Lugdunensis Voss. lat. fol. G3. ^
5 (3^) Turbautes irrinde — 1, 177 Neruis uiüdiii — ih. 23
G (5^) Decretuin bemeinit — 1, 290 Obruat beuuellansol — G, 199 24
7 Empti gemidode — 1, 314 ((^(j^') Numcn heilac nissi — G, 258 25
8 (7«) Aries pederari — 1, 384 (07-'^) Corona^ ringe — G, 289 26
9 (8^) Mali mastes — 1, 495 (72«) Ictu'^ gunge« -- G, G13 27
10 (10''^) Sacerdos nunna — 1, 592 Sonent coseii — G, G22 28
11 (24b) Momenta nucida — 3, 5G (73-"^) Pollentior scinbarera^ — G, G85 29
12 (25*) Pallidum blöden — 3, 96 (73i>) Lancibus scuzelv — G, 710 30
13 Priuate [vocis] ambah delosen — 3, (77^) Stimulos^^ spiron^^ — 7, 143 31
14 108 (84b) Promoueti2 furiscielt — 7, 576 32
15 (29^) Arcem festi — 3, 379 Torquata^^ [nomina] halsgoldodon — 33
16 (31*) Tormenti pbederares — 3, 480 7, 584 84
17 (65^) Phalarica, aries pederari — 6, 198
DE MENSURIS.
DCCXXXVIIIb
Clm. 22053 f. 64*.
18 Calculus^^ zantro. creozolin! chisilinc Calciilus zala 85
^ dh. Flöz ^ dh. dunuuengi ^ dh. pubarella. = boberella M. 3, 402 anm. 10
* dh. ebarrioza ^ da die deutschen gll. des codex sammt den lateinischen schollen
aus einer vorläge abgeschrieben sind, so teuschen mitunter verderbte löortcomplexe durch
scheinbar deutsche physiognomie : es steht zb. bl. 2^ über discors 1, 98 i. quasi kazelon
si discors quomodo Concors oder 13^ üher ergastula (das letzte a von and. hand aus o
corr.) 2, 95 est ergastulum ubi opus inclusi faciunt. quod est ep sazin. aber kazelon ist
aus >iax6Cr}Xov, ep sazin aus egyaCeiv entstellt ^ Corona] a aus e co7'r. "^ Ictu auf
rasur ^ vgl. MSD 2^, 348; ictu erklären die Lucanscholien mit momento ' nicht
ganz deutlich ^^ Stimulos] das letzte s von anderer hand nachgetragen " l. spo-
ron ^2 Pmouet] m auf rasur " Torquata] torq auf rasur ^^ die Zahlenangaben
dieses wol erst für die vorläge des Wessobrunner codex zurechtgemaxihten Stückes sind
andere als bei Isidor Etym. IG, 25. 26, obwol einzelne ivendungen auf benutzung Isi-
dors weisen, und als in den Gromatici p. 373 ff
22*
340 Nachträge Zum Zweiten Band
D. II. 185. (Germ. 22, 390)
NONIUS MARCELLUS DE PROPRIETATE SERMONUM.
[Ed. LMüller, Lipsiae 1888]
DCCXXXVIIP
Codex Londinensis Harl. 2719 /". 27*.
1 (Schemis) quod nos dicimus laubias. laubia facta tecta ex foliis — 5G, 18
2 laop dicitur germanice folium. inde 27 19
NOTKERI SEQUENTIAE.
[JKehrein Lat. Sequenzen des mittelalters, Mainz 1873]
DCCXXXVIIF^
Codex Carolsruhensis SPetri f. SQ^K
3 Craticula^ rost — p. 425 Armilla armboug — p. 331 20
4 Lippitudo bodübrauue — p. 309 Pusio* zeizo — p. 248 21
5 Riinula^ runcilo — ib. Vagiens^ uueindi — ib. 22
OROSIUS.
[Ed. CZangemeister, Vindobonae 1882]
DCCXL«
Clm. 17210.
f . . .
6 (23^) Zelant hegant l fridont — p. 2, ciola extrinsecus adsuta uesti .i. borto 23
7 10 — 9, 1 [DCCXL^b] 24
8 Grandinum .i. hagalo — 3, 18 Transuersi .i. thuuerahas — 9, 5[DCCXLab] 25
9 Paricidiis .i. parenticidiis mag mordun Paludum^ .i. coacematio aque .i. mos 26
10 — ib. [dccxl^] __ 10, 6 ' 27
11 Specula dicitur altitudo quelibet de qua Ostia .i. aditus. l introitus .1. anaual. 28
12 late longeque prospici potest. Specu- gimundi — 12, 3 [occxLab] 29
13 lum autem est quod imaginem reddit f
14 i. ^spiegal 4, 4 [DCCXL^b] IJastissimo .i. uuitostun — IG, 13 30
f f
15 Obsti : puisse ^ .i. girehenan — 5, 1 Exundare .i. springan — ib. 31
16 (23b) Vacare'^ .i. gimuozon — 8, 8 IMeatu .i. sliche — 17, 8 32
17 Limbo. Limbus dicitur ornatura .i. fas- Pilas angusta l prestrincta uia inter 33
* die gll. beginnen unter der Überschrift 85^2 Versvs seqvent {loas Gallee Spracli-
denJcm. 300 in sequentes auflöste !) mit Degentiü. uiuentiü {Kehrein p. 29). Eecipcant.
retro capiunt (ib.). darunter obige deutsehe, welche aufser runcilo sämmtlich im context
stehen "^ craticulam Ed. ^ rimulae Ed. * pusiones Ed. ^ vagientes Ed.
^ constupuisse Ed. ' uoeare Ed., s. die varr. * paludes Ed.
NoNius Marcellus DCCXXXVIII^ — Ovidius DCCXLIV*^
341
1 niontibus l lapldibus quod dlcitur
L' chUii — 18, 11
3 (24*) Contigua .i. coagulata .i. sainet-
4 fahhi — 24, 12
. . f
5 Fai'uni .i. turniii uuarthiis^ — 27, 2
6 Saltus .i. uuald — 27, G
7 Coiicbis .i. nuiscoloii. scala — 41, 14
8 [dccxl*]
9 Scabros .i. asperos scuobohte — ib.
10 Sulphur .i. sucpoP — 4G, 10
11 (24^) Vitiligo^ .i. ruda. l iochodo* —
12 50, 19 [dccxli. dccxlii]
f
13 Raiiorum^ .i. frosco — 56, 17
f
14 Vesicas .i. rudun — 57, 6
15 Locustarum .i. staphun — 57, 10
f
16 Rotarum orbite .i. uelaba — 58, 14
17 Ridi:culam .i. lahtar — 59, 7
18 (25^) Huius iiiteritum flentes sorores
phetusa et lamphctusa deoruni mise- 25
ratione in arbores commutate sunt. 26
alii in populos .i. iiclar. alii dicunt 27
f
in alnos .i. crila^ 28
Saltibus .i. scricchin — 61, 2 29
(25^) Vitricum .i. qui uxorem ex alio 30
uiro filium l filiani babentem ducit 31
f
.1. steophater — 62, 11 [dccxxxix. 32
DCCXL«^] 33
(26b) Colo .i. rocben ~ 70, 12 [DCCXL^b] 34
f
(28*) Tergeminorum .i. trizuuinilingo — 35
89, 13 [DCCXL^b] 36
(30^) Alueum est ubi incursu fluminis 37
f
maxima pars aque conuenit .i. haha- 38
muodar'^ — 95, 9 39
Ductili^ latere .i. Z'egle () cocto — 96, 40
13 ' 41
OVIDII METAMORPHOSEON.
DCCXLIV^
Codex Londinensis Harl. 2610.
19 (5*^) Aequora mere — 1, 282
20 Spaciata^ spercipennonte — 1, 285
21 Uineta vvinstete — 1, 298
22 Deformes vn uualihun^^ — 1, 300
23 Phoce merecÖie — ib.
t
24 Incursant anestozent ^— 1, 303 [dccxliii]
Agitata getribenen — ib. 42
Robora böma — ib. 43
Apro eher — 1, 305 44
Inmensa licentia deun^^ mos — 1, 309 45
(9^) Libro, cortice rinta^^ — 1, 549 46
f f
^ turn, uuarthus auf rasur ^ über 0 von suepol scheint ein zweites f ausgeivischt
^ uitiliginem Ed. * iochodo] über io rasur ^ ranarum Ed. ** bemerTcung zu
Phaethontis fabulam 59, 8 "'s. Schönbach Das Christentum in der dltd. heldendich-
tung (1897) s. 198/ ^ coctiU Ed. ^ exspatiata Ed., Et spaciata hs., s. varr,
^° l. vnuuatlihun " artikel und anfang eines adj. wie unmazig ^^ von and,
hand
342 Nachträge Zum Zweiten Band
, NfMes archiv 17, 323. — le. {Sweet 113)
POENITENTIALES LIBRI.
CORRECTOR BURCHARDI.
[WasserHchlcben Bufsordnungen G24 ff]
DCCLXb
Clm. 14628.
hele.
1 Mundiburdio hantgcmehele () hantgeme 45^ — XL VI 14
2 mundicia libertatis. l liber a servitvte ^
DE PONDERIBUS.'
DCCLXP
a = Codex Lugdimcnsis Voss. lat. 4^ 69. ö = Codex Lufjdunensis Voss. lat. fol. 24.
3 Solidos ^ tres trymisas sax. a 30^ tri- missa h 105^^ 15
PRISCIANI INSTITUTIONES.
DCCLXIX
c z=z Codex Lugdunensis Voss. lat. 8^ 37.
4 Scena. umbra interpretatur. et in am- 12^ — 149, 11 16
5 phiteatro fiebat! quae barbare* louba Asser latta in tecto 12^ — 151, 14 17
6 dicitur 3^ — 38, 4 Bipennis happia'^ 13^ — 160, 4 18
7 Merges. ^ quod rustice garba 9^ — 130, Carex. quod communiter lisca dicitur 19
8 10 13b — 167, 5 20
9 Gallinatus. pullus. l cappo^ 10^ — Imbrex. In tecto quod rustice Nochs 21
10 136, 2 dicitur^ 14^ — 169, 13 22
11 Tuber est quod masur rustice. l teodisce Galleola gallita^ 17'^^ — 263, 1 23
12 appellatur 11^ — 150, 15 Eminet! barbare dicitur lin& 22^ — 24
13 Nar. nomen fluuii quem masa dicunt III, 48, 5 25
* die gll. von einer hand des xn jhs. ^ das stück ist sticht identisch mit dem
Gromat. lat. p. 373 abgedruckten ^ Solidus b * barbare] e aus o corr. ^ vorher
geht 7a Teges. qui tectum facit. l nomen uestis. 1 axis unde tectum fit 1 matta (118, 14),
was lat. sein kami ^ es folgt Chartina! charte quam tun. chart. dicimus (136, 3).
IIb Fiber, animal id -f beuer (150, 13) ''es folgt Cassis. Id -f- galea que helmus
dicitur (161, 11) * es folgt Tiaras. tiara in capite sacerdotis. quam coffiam dicimus.
1 mitram (169, 18). vgl. ahd. gapha und chuppha ^ 18* folgt Scobs. quando terebratur
lignum. terera Q. terebra?) quod inde exit scobs appellatur. t quod uulgo dicitur sicuthina
{loöl = secutiua). das 20^ stehende Scabo. idem quod scalpo beiveist, dass die bd. 2, 379,
24 aufgeführte gl. nicht deutsch war
POENITENTIALES LlUKl DCCLX»^ — PltlSClANUS DCCLXXIIP 343
Zs, 5, 343
DCCLXXIP
Clm. 29027^
1 Pernae spech — 205, 10 Piper phcfar — 205, 12 10
DCCLXXIP
Clm. G398.
2 Fniniento uucizi 24»^ — 75, 11
DCCLXXIII'^
Codex Oenipontamis 711.
3 Sabrateria scafrate^ 48*^ — 81, 5 Comici^ scafere 49^ [vgl. b\ 11
4 (Uer) Uer uerris .i. per^ 49-*
DCCLXXIIIb
Codex Selestadiensis.
5 (75*) Colossus* est irminsul Fusciiia ger^ creagra — 80, 15 12
6 (75^) Comici scophare^ [vgl. a\
DCCLXXIIP
Codex Oenipontanus 711.
7 (40^) Scena umbra interpretatur fiebat (42^) Scobs bis est purgamentum terre 13
8 in antro iuxta barbaros. labma^ dice- () pesime — 320, 24 14
9 batur — 38, 4 (47*) Linx"^ linci^ .1. luhs 15
^ übergeschr. "^ die randgl. von and. liand in zwei Zeilen, darunter noch eine
dritte, aber durch einen heftschnitt zerstörte seile, von der ich nur den schluss . . re er-
kenne, bezüglich auf 102, 18 verculum. auf derselben seite steht ferner Tyro nouus mi-
les q Tcipit militari q 7 Sterling' df (108, 5) ^ diese zwischen Furax (118, 22) und
i
Tontna (119, 1. 120, 19 tonstrina) stehende gl. finde ich nicht, falls nicht ein misver-
ständnis von amici (119, 10) vorliegt * dies am rande von and. hand eingetragene
glossar ist eine alphabetisierung des vorangehenden Innshruclcer Stückes, es beginnt
Agnom accidens e ab euentu. l casu uenit (58, 12). Abusiue (63, 11). Arimaspi {Inns-
bruck richtiger Arimaspe 72, 26). Argiuus (74, 4). Analogia (99, 15 analogiam). Agellus
(102, 8). Colossus, das dem Innsbrucker glossar mangelt, kann ich in den einschlägigen
Priscianabschnitten nicht nachiveisen ^ scophare und ger übergeschr. ® ich nehme
Verderbnis von lauba an und vergleiche DCCLXIX ' diese und die weiteren gll.
stehen am schluss der seite und des, wie die alphabetisierung DCCLXXIII<i erweist,
als selbständiges stück gefassten Priscianglossars. auf SümatI (56, 1). Noma (57, 2)
folgen Tytir* e maior aries. Musina ex ariete 7 hirco {dies unterstrichen) cap. Bürde.
MuP. Ybbeybridis. Leopard". Licisca, dh. aufzählung voti bigenera^ {s. Isidor 12, 1, 61.
2, 11. 28), sodann obige vier gll., die in gleicher Ordnung zb. DCCCCLXIX ipd. 3, 446,
47. 49. 447, 5. 30) begegnen
344 Naciithäc;!: Zlm Zweitkn Band
Zs. 5, 338. — Oallce Alts. Sprachdenkmäler 33G
1 Ccnoc('i)]iMlu.s Imiitliobito yiue de gco Uoruca'^ Imiitis atil 22
2 canoiiea^ laculus lintvvurm 23
DCCLXXIIP
Codex Selestadiensis.
3 (59*^) Asscr.^pars tabulaü rauiii .sparii* sil^ — 123, 25 24
4 id templaris — 151, 14 (62*) Esculetum locus pleiius esculis. 25
5 (60*) Colus^ coli instrumentum femina- id ancon — 123, 26 26
6 rum quod dicitur rocho (63^) Laquear^ himilc 27
7 (60'^) Coriletum locus plenus corilis ha-
PRUDENTIUS.
DCCXCIV
8 Diese früher nach Junius copie gegebene nr fällt jetzt fort, seitdem in der Lei-
9 dener Its. Voss. lat. 8^ 15 das original sich gefunden hat. die gl. Bacce usw.
10 nämlich gehört in einen andern Zusammenhang (MCCXXI), Cantarus canna uas
11 magnum 51^ ist wahrscheinlich mlat. und über Loricse 47^ steht nicht olbergo,
12 sondern osbgo (s aus 1 corr.), sohin das aus dem deutschest romanisierte wort
13 {Körting Lat.-rom. wh. nr 3863). auch so7ist begegnet unter diesen interlinear gll.
14 zur Psychomachie mehrfach deutsches sprachgut in latinisierter gestalt: so 46*
15 üittis bendis (v. 30), 47^ Cassis elm» (140), 48* Uena elm^ dur^ (142), oder fin-
16 den sich mlat. ausdrücke: so 49^ Calcaribus speroiiib; (253), 53* Crumenis borsis
17 (459).
DCCXCIX*
Fragmenta Wesihinensia.
18 (1^) Priuilegiis, ^ peculari scripto. gisuas- II, 938 28
19 scaron Corna coniilberi — 947 [dccxc. dccxcix. 29
20 Rubigo vuintbrant [dccxcix. dcccviii] dcccviii] 30
21 (2^) (Ostia) . . . gemundi — Contra Symm.
^ = de gente cananea ^ Ueruca] c aus corr. ^ dies von and. hand an den
rand geschriebene vocabular alphabetisiert die m der Innsbrucker hs. vorliegende glos-
satur DCCLXXIIJc. es beginnt Andria .i. fabula (257, 19). Analogia id pportitio {Inns-
bruck pporcio) l recta regula (analogiam 298, 6). Apex ppe lana df (33, 14) * rauin,
sparri, hasil übergeschr. ^ diesen beiden oft bei Priscian begegnenden ivorten {zb. 269,
16 ; 127, 7. 150, 9) konnte darum ihr platz nicht mit Sicherheit angewiesen iverden, weil
sie dem Innsbrucker text fehlen ^ diese und die nächste gl. in der prosa vor Contra
Symmachum II, 910
Pkiscianus DCCLXXlll^ — Prudentius DCCCXX'^
345
Zs. 27, 158. — GaUve Alts. Sprachdenkmäler 329. — Zs. 20, 115
DCCXCIX^
Codex Dcrolineiisis Hamilton 231.
Perpolita irmundurtu ^ 25-'^ — P. Cypr. 19 25
(TeiTigeimm) irdispornon 25^ — 37 26
Chirurgos arzata^ 58^ — P. Born. 501 27
Bombyx sida 58^ — 512 28
(Clicnti) scalche 59'-^ — 523 29
Chclis^ harpa* 90^ — Apoth. 388 30
[dcclxxxvii. dccxcv. dccxcix. dccci. 31
DCCCV. DCCCVIIl] 32
Testudo liera 90^ — ib. 33
Catamituin keslaphen 150^ — Cont^'a 34
Symm. I, 70 [dcclxxxvii. dccxc. 35
dccxcix. dccci. DCCCVI. DCCCVIIl. 36
DCCCXl] 37
1 Diuaricatis kesgretcii 8* — P. Vinc.
2 252 [dcclxxxvi. dccxc. dccxciii.
3 vgl. DCCCVII. DCCCVIIl]
4 Prurit iuchit 14^ — P. Laur. 254
5 [dcclxxx. dcclxxxi. dcclxxxvi.
6 dccxc. dccxciii. dccxcvii. dccxcix.
7 dccci. dcccv. dcccxi]
8 Scalpit scebit 14^ — 255 [dcclxxx.
9 dcclxxxi. dcclxxxiv. dccxc.
10 dccxciii. dccxcvii. dccxcix. dccci.
11 dcccv. dcccvii. dcccviil dcccxl]
12 Anfractus chera 22^ — P. Hipp. 156
13 [dccxcix]
DCCCXl
b = fragmeniimi Dusseldorp.
P. Rom. 797 Abdomina ambon — 918 38
(3*) Subiectans undar uuerpant| ^ — 39
1034 40
(3^) Restagnat üuithär uüaid — 1053 41
Genitalia mahti — 1066 42
(4^) Transfer biuuendi — 1139 43
14 (1''^) Exarabant rittün -
15 Ignauos traga — 800
16 (Ib) Secte Vi gengithu — 822
17 (2^) Criminosus nienfülligo — 878
18 Medetur läkrio — 889
19 Tractat händlodä — 899
20 (2b) Scalpellum o<rafisänr — 902
DCCCXXb = BAND II, 776 [Clm. 29031-]
DCCCXX«
Codex Vaticanus Reg. 469 f. 47^.
21 Mitra huot^ — Psych. 358 Emnulus^ sulzcar^ _ P. Eid. 122
22 Crista'^ hanencanp — 117 Mitra ^^ huot
DCCCXX'i
23 Unter HHoffinanns abschriften im Berliner Ms. lat. 4^ 331 capsel 9 convolut h
24 finden sich aus dem vorsetzbl. einer Grazer hs. angeblich saec. xi folgende gll.:
44
45
^ von anderer, grober hand ^ diese und die beiden folgenden gll. von einer grö-
beren hand ^ Chelis] i aus y radiert * Icann lat. sein ^ das iveitere abgerieben
^ darauf Pictor mit einer erloschenen gl. "^ cristas üJd. es folgt CoUega. id -r- So-
dalis, atque Cliens (conlegam Psych. 201) » undeutlich, eminulis ist zu dem vorher-
gehenden salis gezogen und gänzlich misverstanden. dass die gl. aber hierher gehört, er-
gibt das folgende Crepundia, loca pueruli (P. Eul. 19) ^ sulzcar übergeschrieben
^° diese gl. von anderer hand; sie ividerholt nur die erste
84fj Nachträge Zum Zweitp:n Band
Halt. 1, 419. — Mones A7iz. 8, 98
1 TeimcihuH maiiicis^ habilioheiimayn'^ — Ilia Iciich — ib. 20
2 5G7 Fibulat* ilia UBlencheth — G33 21
3 Loculos choccii^ — 582 Tenatia zaha — G7G 22
4 Costas ripe — 597 [dcclxxxiv] Comniis.sura .snidungen — 679 23
5 da sie %ur Psychomaclvm {deren versTvahhn ich beifügte) gehören, so lag die ver-
6 tnutung nahe, sie wären einer Prudenliitslis. entnommen, aber Schönbachs recher-
7 chen haben das nicht bestätigt.
REGULA CANONICORUM.
[Mansi Conc. 14, 153 ff]
DCCCXX^
Codex SGalli 286.^
8 (Adeo ut) zadiu 262 — 244a (Edita) katan 270 — 245e 24
9 (Seges) ouuast 265 ■— 244e
REMIGIUS IN GENESIM.
[Migne Patrol. lat. cxxxi]
DCCCXXi^
Clm. 17114 /: 9bi.
10 (Steliones) Stelio wefes — p. Ib {Gen. (Scrabrones) Scrabro hornuz — ib. 25
11 6, 19)
TRACTATUS ANONYMI DE PRIMIS SYLLABIS,
DCCCLVII«
Clm. 17210.
12 (2^) Balena. ne. est quedam species (10^) Hoc tigillum, rauen 26
13 piscis 0 walr Tilia, linde 27
14 (3^) Hec papilio () uiualtere Hie pilus () stozel 28
15 (6^) Hoc electmm () Electmm, ge- Hec pila () .i. pal quo luditur 29
16 smelzet Hie bilix () zwilih 30
17 (9^) Hoc licium . . . inde liciatorium, Hie trilix, trilihe 31
18 mittul (11^) Hie uitellus, toter 32
19 Hec uicia () Uicia, .i. wiche Titillo, ichchi zel 33
^ manicisque tenacibus Ed. ^ l. habilichen ; mayn = mann = mouwen ? ^ D WB
5, 1903 *■ exfibulat Ed. ^ es liegt nur das letzte (145) capitel der Begel mit der
Überschrift Epylogus breuiter digestus, ivie auch sonst nicht selten {zb. Clin. 27152/. 86),
vor
Prudentius DCCCXX'» — Vergilius DCCCLXIID>
Moncs Änx. 8, 98. — jwogramin von Eorercdo 1890 p. 7. 8. 9
347
1 (lli>) Obex, hie. rigel
2 (12«) Colo 0 sihet
3 Cola, ein sihe
Hoc doli um () leitfuz
(12b) Roris, tov
31
32
VERGILIUS.
4 (2*) Quo uuara^ — E.l,71 [dccclxiii]
5 Produxit uerleitta — 72
6 Insere pelzo — 73 [dccclxiii]
7 (2^) (Lacertas^) egedesun — II, 9
8 [dccclix. dccclx. dccclxi. dccclxiii]
9 Allia clobloch — 11 [dccclxi. dccclxhi]
10 Serpillum quenela — ib. [dccclix.
11 dccclxiii. dccclxxvi. vgl. dccclx.
12 DCCCLXI. DCCCLXVIl]
13 Cicadis heiino — 13 [vgl. dccclxi.
14 DCCCLXVIl]
15 Ligustra mndan^ — 18 [dccclxiii.
16 DCCCLXVIl]
17 Lac — nouum piest — 22 [dccclix.
18 DCCCLX. DCCCLXI. DCCCLXIIl]
19 Capreoli rechpocchiliu — 41 [dccclxiii]
20 (3^) Luteola cruocuaro — 50
21 (Calta) Genus herbe. 1 suga — ib.
22 [dccclxii. vgl. dccclxiii]
23 Mala cottana — 51 [dccclxiii.dccclxxv.
24 DCCCLXXVI. DCCCLXXVIl]
25 Cerea rota l geliuua — 53 [dccclxiii.
26 DCCCLXVIl]
27 Perditus uertaner — 59 [dccclxi.
28 dccclxiii]
29 (3^) Disperdere uuituuerfon — III, 27
30 [DCCCLXin]
DCCCLXIir'
Codex Tridentinus 1660.
[ad] Mulctram
milcchcubilo — 30 33
[dccclxi. dccclxiii] 34
(4^) Uicine gebur — 53 [dccclxiii] 35
(4b) Eruo uuiccha — 100 36
(5b) Murice rezza — IV, 44 37
Sandix uueit — 45 [dccclxi. dccclxiii] 38
(6^) Lolium ratan — V, 37 [dccclxiii] 39
(6b) (Dryadasque puellas) holzmuun — 40
59 41
(8^) Apio epphe — VI, 68 [dccclxiv] 42
(Terei) Tereus rex tracie fuit. et mu- 43
tatus est in upupam, witeopphen- — 78 44
[dccclxxv. dccclxxvi. dccclxxviii] 45
(8b) Examina suarma — VII, 13 46
[dccclxi. dccclxiv] 47
Baccare slknda* — 27 48
Suras^ uuado — 32 49
(Euincta coturno) Sculpam te inquit in 50
marmore. et faciam suras puniceo co- 51
turno euinctas. keriumota — ib. 52
Fecimus pestatpn ^ — 35 53
Cignis helbiz — 38 [dccclxi] 54
Rusco'^ hulisboü — 42 [dccclxiii. 55
vgl. DCCCLIX. DCCCLXI. DCCCLXIv] 56
(9*) Fuligine ruozze — 50 [dccclix. 57
DCCCLXIV. DCCCLXVIL DCCCLXXXl] 58
luniperi rechelterbouma — 53 [vgl. 59
^ uuara unsicher ^ lacertos Ed. ^ windan] a vielleicJit aus u corr. * dh.
sUnda. das d, welches Maschka hinter dem von ihm suenda gelesenen ivorte angibt, ist
ein verioeisungszeichen, das auf die marginalgl. Genus herbe que fascina dcpellit geht
^ auf rasur ^ dh. pestaton '' neben z. 47 steht eine gl., die Maschka tribut
eimü las und zu turgent gemraae 48 bezog : aber das erste tvort lautet sicher tribul und
das ganze bedeutet ivol tribulatio ciuiura
348
Naciituä(j1c Zum Zweiten Band
'pro(jrmm)i von RovcA-edo 1890 p. 0. 10. 11
1 DCCCLXI. DCCCLXIVJ
2 Hirsute stechelo — ih.
3 Fraxiiius asc — 65 [üccclix. dccclx.
4 DCCCLXl]
5 (9^) (Serpcro) Uerccundc autcm ait scr-
ü poro id huniiliter procederc. suchen.
7 cresen — VIII, 13 [dccclxi]
8 Sepibus pizuni — 37 [dccclx]
0 (10*) (Electra) electruni quueosilbar —
10 54 [dccclx]
11 Uerbenas isinina — 65 [dccclxi v]
12 (Mascula) Masculina. sineuuerbla qu(3
13 sunt in moduni masculinorum facta
14 testiculorum — ib.
15 Runipitur cerbristit — 71
16 (Licia) Bene utitur liciis. que ita stamen
17 uuarf^ implicant — 74 [dccclxiv]
18 (11^) Anser kans — IX, 36 [dccclxi]
19 (ll*^) Apricis abren — 49
20 (12b) Fiscellam kasicar — X, 71
21 (13^) Ingeniere fnathon — G. 1, 46
22 Attritus fernoszener — ib.
23 Castorea bibora — 59 [dccclx. dccclxii.
24 dccclxiv]
25 Siliqua cheuun — 74 [dccclix. dccclx.
26 DCCCLXI. dccclxii]
27 Quassante claffentero — ib. [dccclix.
28 DCCCLX. dccclxi]
29 (14*) Rastris egedon — 94
30 Grates hurde — 95 [dccclx. dccclxi.
31 dccclxiv]
32 Comminus samanthafto — 104
33 (14^) Fibris wrzon — 120 [dccclxi]
34 Limite, cum termino. marcstein — 126
35 [dccclx. dccclxii]
36 Arbuta hiufaltrun — 148 [dccclxii]
37 (15*) Lappe clethon — 153 [dccclix.
38 DCCCLXI. DCCCLXIV. DCCCLXXXl]
39 Nitentia culta, nouales niuruti — ib.
Lolium ratan — 154 [dccclxi. dccclxiv]
Rastris :ietisan — 155 [vgl. dccclxiv]
Solabere gebuozzist — 159
Tribula flcgil — 164 [dccclix. dccclx l
DCCCLXII. dccclxiv. dccclxxxi]
Arbutee zuninan — 166 [dccclxil
vgl. dccclxiv]
Protentus gelancter — 171 [dccclx]
(15^^) Curgulio angur — 186 [dccclix.
dccclx. dccclxiv]
Siliquis, s. cheuon () . . . folliculi cheuun^
— 195 [dccclx. dccclxi]
Alueus runsa — 203 [dccclxi. vgl.
dccclix]
Milio, milium hirsi — 216 [dccclxvii]
(16*) Phaselum phesol — 227
Deuexus gesigener — 241
Deducere anascalten — 255 [dccclx]
(16b)Exacuunt spizzant — 264 [dccclxil
dccclxiv]
Uallos stecchon — ib. [dccclxii]
Fiscina churbilin () Bantgeito casibora
— 266 [dccclix. dccclx. dccclxi.
DCCCLXII. dccclxiv. dccclxvii]
(17*) Despumat feimet — 296 [dccclx.
vgl. dccclix]
(Spirantibus) In motu positis. ^ fluctu-
antibus. uuadelonten — 327
(17^) Mergi duchari — 861 [dccclx.
DCCCLXI. DCCCLXIV. DCCCLXVH]
(18*) Arcus Reganbogo — 381 [dccclx]
(Spaciatur) Uvitgangot. spercebeinot —
389 [dccclix. dccclxi. dccclxiv]
(Fungos) suuäma — 892
(18^) Nisus smirl — 404
(Scylla) Mutata in laudulam lericha ^ —
405 [dccclxiv. dccclxvii]
(Liquidas) Minutas, cleinna — 410
(19^) (Refu:gerit) Deficit, cergat — 442
40
41
42
43
44
45
40
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
^ uuarf ühergeschr. ^ cheuun und lericha ühergeschr. ^ Immotu positüs hs.
Vergilrjs DCCCLXIIIi>
349
Programm von Rovcrcdo 1890 p. 12. 13. 14. 15
1 Errare uuerbeii — 452
2 (19^) Proluit frgozsihc^ — 481 [dccclix.
3 DCCCLXII. vgl. DCCCLXIV]
4 Indigetes inbiirtige — 498
5 Facies pilide'^ — 50G
G Squalent, quia uacant slafFont — 507
7 Addunt, adduntur. t addunt se uuer-
8 fentsih^ — 513
9 Auriga reitrihtil — 514 [dccclix]
10 (Se subicit) succrescit. ufuuirfit — II, 19
11 (Piautas) Snitelinga — 23
12 (20^) (Scrobibus) Scrobs scrobis .i. gruoba.
13 unde uerbum. scrobo scrobis .i. fodio
14 fodis. Scobs scobis quod terras proicit.
15 unde uerbum scobo scobis .i. boron.
16 scopa scope b^semo — 50 [dccclx]
17 (21a) Arbutus uuildpoü — 69 [dccclx.
18 DCCCLXIl]
19 Platani ahorna — 70 [dccclix. dccclx.
20 DCCCLXII. DCCCLXIV. DCCCLXVIl]
21 Nodo chnorz — 76
22 Uia fart — 79
23 (21^) (Pictos) Stigma habentes. hoc
24 Stigma, huius stigmatis .i. brecca —
25 115
26 (22b) Argilla leim — 180
27 Uligine selpfuti — 184
28 (23*) Glarea criez — 212
29 Rorem lauiudlun — 213 [dccclxii]
30 (24*) Plantas uuipfila — 300
31 (24*^) Concretam beclibenna — 318
32 (25*) Conchas, cocleas. meriscellun —
33 348
34 (25b) Bidentibus scuuelon — 400
35 Sarmenta snitelinga — 409
36 Rusci hulus — 413 [dccclix. dccclx.
vgl. dccclxiv] 37
(26*) Ratibus podemon — 445 38
(Torquentur) flectantur kebougit — 448 39
Torno acusa — 449 40
(26b) Inclusas* gebortoton — 464 41
(27*) Defosso — auro demo grabenen 42
gokle — 507 43
(27b) Certamina gecil — 530 [dccclxiv] 44
(Cla-^sica) trumba — 539 [vgl. dccclxiv] 45
t
(28*) (Decer:et^) gescidot 1 decertet. 46
uuantis plumbatis — III, 20 47
Discedat cergebesih — 24 48
(28b) Foeture fasele — 62 49
(Animosum) Nodosum et eminens pulpis 50
braton^ — 81 51
Spadices roton — 82 [dccclix. dccclxil 52
dccclxiv] 53
Giluo tusenemo — 83 [dccclix. dccclxil 54
dccclxiv] 55
lactata niderhalde — 86 56
(29*) (Prolem) slatha — 101 57
(30*) Circlos chanaba — 166 [dccclxiv] 58
Defert,'^ l difFerre ^ .i. dissipat () zetribit 59
— 197 60
(30b) (ToUent) rennant — 207 61
(31*) Fricat Ribit — 256 [dccclix. 62
DCCCLXII. dccclxiv] 63
(Abruptis) Tenebrosis. stekelen — 259 64
(32b) Cruste issun — 360 [dccclxiv] 65
(33*) (Cithisum) Miteuurz — 394 66
(33b) EUeboros germe'^ra — 451 67
[dccclxii] 68
(34b) (Tussis anhela) Ango. gis. inde 69
angina .i. morbus pecorum. quod di- 70
^ dh. ergoz sihc ^ oder pilido. 0 sieht öfters ivie o aus, auch in lateinischen Wör-
tern, 100 nur e stehen kann, ich habe immer e gesetzt in zweifelhaften fällen ' die
deutsche gl. steht über Fertur der nächsten zeile * aus lUusas aufgefrischt
t
' Decer:et] rasur von n. decemet Ed.j s. varr. " braton über pulpis ' differt Ed.,
8. varr. ^ differre aus differt corr»
350
Nac'htfiä(;e Zum Zweitkn Band
Programm von Rover edo 1890 p. 15. 16. 17
1 citur chelcsuht — 497 [dccclix.
2 DCCCLXIV]
3 (35«^) Cateruatim uolchlihcho — 55 G
4 [vgl dccclix]
5 (3 5b) Papulo ezzi — 564
6 Casio uuihboma — IV, 30
7 (36*^) Serpilla quenela — 31 [dccclxii.
8 vgl. dccclix]
9 Timbre cresso — ib. [dccclix]
10 Uisco mistile — 41 [dccclxv]
11 Lentius celeber ara — ib.
12 Cancros crebozza () Cancer cancri. cre-
13 buz. Cancer canceris. pestis. scalm^
14 — 48 [dccclxiv]
15 (37^) Fucos trenon — 168 [dccclix.
16 dccclxiv. dccclxv]
17 (38^) (Librant) ufuuegent — 196
18 [dccclxii]
19 (38^) Arcessere^ geuunnan — 224
20 [dccclix. dccclxiv]
21 Tinee mile — 246 [dccclxiv]
22 (39^) Tignis sparro — 307 [dccclxii]
23 (40«) Carpebant zeison^ — 335
24 Fu:cata* geuarta — ib. [dccclxi]
25 Effuse [caesariem] antfahse — 337
26 [dccclix]
27 Flaua falauahsiu — 339 [dccclix]
28 (41^) Acuunt ergrement — 435
29 (Fallacia^) deceptio. l betrugida — 443
30 (45^) Uoluitur in caput stürz ta ubar-
31 houbit — Ä. I, 116 [dccclxiii.
32 dccclxiv]
33 (Ter) Sepius. finitus numerus pro infi-
34 nito. iegelicho — ib. [dccclxiii]
35 (45^) Non illi dazsagentimo — 138
36 [dccclxiii]
Detrudunt scurton — 145 [dccclxiii] 37
(üiuo) naturali selpuuahsen — 167 38
[dccclxiii. dccclxiv. dccclxxiv] 39
(46») Siücis« flinsen — 174 [dccclxiii. 40
dccclxiv] 41
Casus misseburi — 204 [dccclxiii] 42
(47^) Pataui bazzoua — 247 [dccclxiv] 43
kSubride^s, parum ridens .i. smirente — 44
254 [dccclix. dccclxiii. dccclxiv] 45
(48») Suras, tibias crura. uuadon — 337 46
[dccclxiii. dccclxv] 47
(49») (Queren tem) clagonten — 385 48
[dccclxiii] 49
Spirauere stancton — 404 [dccclxiii] 50
(49^) Stridebat karrota — 449 [dccclxiii. 51
DCCCLXIV. vgl. dccclix] 52
(50b) (Testudine) suibogo — 505 53
[dccclxiii] 54
Dispulerat cetreib — 512 [dccclix. 55
dccclxiii] 56
(51») (Ora'^ fremebant) i. consentiebant. 57
iacoton — 559 [vgl. DCCCLxni] 58
(51^) Subducite gestedent — 573 59
(53b) Crinitus langfahser — 740 60
[dccclxiii. dccclxiv. vgl. dccclix] 61
(54b) (Votum) Oblatum. opfer —II, 17 62
[dccclxiii] 63
(Terebrare) Teres nabager.^ unde uer- 64
bum terebro — 38 65
(Quia bella uetabat) hoc mentitur synon. 66
sed ad commendationem sui dicit. 67
sihcegeliubenne ^ — 84 [dccclxiii] 68
(55b) Mercentur gecement gechoufan — 69
104 [dccclxiii] 70
Acernis mazalterinen — 112 [dccclxiii. 71
vgl. dccclix. dccclxiv. dccclxv] 72
^ scalm steht für sich neben der folgenden zeüe "^ Arcessere] das zioeite s auf ra-
sur ' diese und die 3 nächsten gll. von anderer hand * Fu:cata] rasur von s
^ Fallacia] fal auf rasur ^ silici Ed., s. varr. '' ore Ed. ^ nabager über
Teres ^ geliubenne] das mittlere e undeutlich
Vergilius DCCCLXIII''
351
jwogramiH von Rover edo 1890 p. 17. 18. 19
1 (5G*) (Quo iiKU'hiiKi \)A\\) uuieinjiiulra-
2 batVhtmi^eulP — 151 [dccclxiii]
3 (üG^) Fideni triuua — IGl [dccclxiii]
4 () Ingenti arte, de futuro soUicitos facit
5 troiaiios. ut presenteni illoruin securi-
G tatem.^ dazsieiinobazgetruuuetin —
7 Scrvius xu 181
8 Mauere, expectare uolgcn — 194
9 (57*) Uibraiitibus leichenten ge zalen
10 — 211 [dccclxiii]
11 (58*) Sacra helicnissi — 293 [vgl.
12 dccclxiii]
13 Secreta [domus] suntricgecinibri — 299
14 (58^) Fides uiitriuua — 309 [dccclxiii]
15 (GO*) (Testudiiie) circulo scutorum .i.
16 seilt weri — 441 [dccclxiii. dccclxiv.
17 DCCCLXV]
18 (GOb) Exuuiis ursluch — 473 [vgl.
19 DCCCLIX. dccclxiv]
20 Micat lechicit — 475 [dccclxiv]
21 (Gl^) (Ariete) heia .i. bellico instrumento
22 — 492 [dccclxiii. dccclxiv]
23 Moriturus feiger — 511
24 (G2a) Truncus stoc potach — 557
25 [dccclxiii]
26 (G2b) Congemuit krachota — 631
27 [dccclxiii. vgl. dccclix]
28 Satis — superque ubergnoht — 642
29 [dccclxiii]
30 (64^) Regione halba — 737 [dccclxiii]
31 Edax [ignis] azelinaz — 758 [dccclxiii]
32 (66^) Pateras sca la — III, 67
33 [DCCCLXin]
34 (68b) Disponunt ceuurfim — 237
35 [dccclxiii]
36 (69*) Transtris stuolen — 289 [vgl.
37 dccclix. dccclxiv]
38 (70*) Pateras scalan — 355
(71'') Iiistruit gerusta — 471 [dccclxiii] 39
(72*) (Obuia) anauertig — 499 [dccclix. 40
dccclxiii] 41
(73b) In:luuies3 imsubri -- 593 42
[dccclxiii] 43
(74*) (Liistra) cubilia legar Vnde lupi- 44
naria lustra dicimus — 647 [vgl. 45
dccclxiv] 46
(75^) Esto iiuolim — IV, 35 [dccclix. 47
dccclxiii. dccclxiv] 48
(77*)Capre steingeizze — 152[DCCCLXin. 49
vgl. DCCCLXv] 50
(80*) Quereiis, querimoniis. clagungon 51
— 360 [dccclxiii] 52
(80^) Dido, accusatiuus. mihdidun — 383 53
(Deducunt) Deduco anascaldon. subduco 54
stethon — 398 [vgl. dccclxiii] 55
(81-^^) Trudunt scurgent — 405 [dccclxiii] 56
(83*)Feruere wallen — 567 57
(84b) Siccabat truchinita — 687 58
(86*) Certamina spkl* — V, 66 [dccclx] 59
(Laote nouo) l statim mulcto. l post 60
fetum coagulato. quod Colostrum di- 61
citur i. bieost — 78 62
(86b) Certamina spil — 114 63
(87*) (Mergis) scarbon — 128 [dccclix] 64
Rostris granson ^143 65
(87b) Palmula lafa — 163 [dccclxiv] 66
Que — que iph — iph^ — 169 67
[dccclx] 68
Clauum stiurnagal — 177 69
Certo striton — 194 70
(88*) Trudes furgun — 208 [dccclxiv. 71
DCCCLXXXl] 72
(96*) (Uerrunt) Inde uerriculum dicitur 73
•i. besemo — 778 74
(114b) Esto uuolnu — VII, 313 75
(129b) (Finitimo^) l in finitimo .i. uici- 76
^ sculi] der strich durch 1 hat ivol keine hedeutung
tem Servius ^ In-.luuies] rasur von g * dh. spil
^ praesentem firmet securita-
'^ dh. loh — ich ^ finitimos
Ed., s. varr.
352 Naciituägi-: Zum Zweiten Band
Programm von lioveredo 1890 p. 20. — Monas Anz. 7, G02. — Id. 343
1 iiiüitc. nain illorum coiifiniji contigua [dccclix] IG
2 craiit. \ finitimo capiti. cbeiLsazen — (157^^) Dextra cuonheit — XI, 118 17
3 VIII, 5G9 (103^0 Libro sapphe* — 554 18
4 (139'») (Strinxerat) rizta — IX, 577 Subcre haste ^ — ih. 10
5 [dccclix. vgl dccclxivJ (105^) Appenninicole bardtenberc ^ — 20
G (141^) Afflictu^ slaga^ — GG7 700 [dccclix] 21
7 (IbO^) Parce sparesie^ — X, 532
DCCCLXXIVb
Codex Bonnensis 218 /". 24^
8 Colustrum'^ .i. biest
SERVIUS IN VERGILIUM.
DCCCLXXVI
h = Clm. G394.
9 (1^) Frondator. id rusticus l quod de (3^) Mala dicit cydea, I. cottana — 51 22
10 floribus nascitur, quod dicimus loup- (G^) Sparte, .i. past — III, 20 28
11 uoroso — JS'. I, 56 {12^) Rastri, .i. Gratis, egitta — ö. I, 1G4 24
12 (2*) Serpillus, i. timbre \ quenona — (52^) Cycladum, untarvanth — A. I, 25
13 II, 11 282 26
DCCCLXXVIIIb
a = Codex Zwettlensis 49 /". 292^^. h = Codex Linciensis Cc. vii. 7 p. 324^.
14 Uitium,« saph ab — E. VII, 57 Taxus, ^ iwa ah — IX, 30 27
VITA JOHANNIS ELEEMOSYNARII.
[Vitae patrum ed. Kosweyd p. 178 ff]
DCCCLXXXVIII«
Codex Oxoniensis Jun. 83 p. 43.
15 Roga^^ latine. agapes grece. gallice spende — c. 6 j9. 182^ 28
^ affii:ctu] i: scheint aus u radiert, af ist vom scJireiher der deutschen gl. zugesetzt.
flictu Ed. ^ slaga von anderer hand. die dann von MaschJca aus hl. 149^ zu X, 447
angeführte gl. obitque uisu cisouit ist lat. circuit ^ sparesie von anderer hand, das
erste e scheint aus o corr. * sapphe von anderer hand, das erste p sehr zweifelhaft
^ von anderer hand ^ das sodann aus hl. 178^ zu XII, 665 von Maschka ange-
führte (Uaria) multiplici missatico ist nicht deutsch; das loort missaticus hegegnet oft in
den seholien des codex, multiplici nuntio Servius ' da die gl. mitten unter Vergi-
lischen steht, so setze ich sie zu Lac nouum Ecl. II, 22, ivelches in DCCCLXIII durch
Colostrum glossiert loird ^ vitio Verg. ohivol die deutsche gl. nicht passt, ist eine he-
Ziehung von üitium auf eine andere stelle der Eclogen unmöglich: es gehen voran Ser-
vianische gll. zu VII, 42. 46, es folgen solche zu VI, 80. VIII, 22 ^ taxos Verg.
^^ rogam Ed.
i
Vergilius DCCCLXIIP' — Vita Martini DCCCCXI^ 853
Id. 343
1 Gallodroini mangones discuiionti's et iiioiio tusceren possuinus appellare If)
2 fnuule decipieiites. hos coiuinuni ser- — c. 34 p. 19G^ lü
PASSIO BARTHOLOMAEI.
DCCCXCVP
Codex Vindoh. 553.
3 (Älammona) scazkot 61* — Acta sanc- tonim aug. V, 35 17
PAULINI PETRICORDIAE DE VITA MARTINI.
[Ed. Petschenig, Vindobonae 1888]
DCCCCVIIIb
Codex Vatic. Pal. 845.
gota
4 Ostro uueppi 76^ — I, 107
VITA MARTINI AUCTORE SULPICIO SEVERO.
DCCCCXIP
Clm. 9536.
5 (118*^) Conmilitones .her gesellen. — (IIG'^) Ignauie .i. zagiheit. — 4 ^. 114, 18
6 2 p. 112, 17 19 19
7 Conmilitones hergesellen. — 2 p. 112, (120^) (Heresis) .irritum — 6 i?. 116, 17 20
8 21 (132^) (Oberatos^) .i. ere conductos, .gi- 21
9 Stipendiis .cerunge.^ — 2 p. 112, 25 mitet. — Epistola III p. 146, 10 22
10 (119*) (Wangionum ciuitatem) Worma- [dccccx. dccccxiii] 23
11 cia, .wormez. — 4 ^. 114, 8 (137^) Scaphis .zvUlen. — Dialogus 1, 24
12 Donatiuum .solt. — ih. 3 ^. 155, 1 25
13 Missionem .vrlovb. — 4 ^. 114, 11 (144^) Laquearia .solre. — 1,21^.174,1 26
14 Donatiuum .solt. — 4 p. 114, 12 Lacernam .kocze. — 1, 21 jö. 174, 5 27
^ .cerunge.] r aus corr. "^ obarratos Ed.
Althochdeutsche glossen IV. 23
354
Nachträge Zum Dritten Band
ZUM DRITTEN BAND.
VERSUS DE VOLUCRIBUS BESTIIS ARBORIBUS.
DCCCCXXXIV [VGL. BAND III, 713]
u =z Clm. 11154: f. 1G4^ v = Clm. 24727 f. 106^ 107«.
Fringellus vinch v
1 1. Accipiter habech u habch v
2 Nisus sparware u sparb^ v
3 Capus valche u valch v
4 Ciconia storch uv
5 Picus speht u spech v
6 2. Pica alst^ v
7 Merops grunspeht u grunspech v
8 Larus^ musar u mauser v
9 Loaficus wintwech v
10 Ibis^ we . . ^ u wech v
11 3. Ardea raiger u raig^ v
12 Turtur turtltaub v
13 Bubo vue u hau v
14 Monedula^ tahe u tah v
15 Uultur* gir ^« geir v
16 4. Aquile adler v
17 Pitrisculus^ chunigel ^* chungl v
18 Herodius wiltuai . .^ u stozvalch v
19 5. Columba taub v
20 Palumbes holtaub, l haitaub v
21 6. Coruus rab v
22 Cornix chra v
23 Vpupe wittehoph'^ «;
24 Ficedula snepf v
25 Perdix rephun v
26 7. Noctua aul v
Nocticorax naht rab v
Amarellus aem^nch v
8. Miluus wei v
Parix mais v
Anser gans v
Orix heh^ v
9. Cygnus elwiz^ v
Sturnus stör v
Me'^gus tauchil v
Turdela droschel v
Turdus brachvogl v
10. Quasquila wahthel v
Morula amsel v
Fasianus fasan v
Ortigometra orhün v
11. Grus chranch v
Pellicanus wisgaum v
Pauo pfab v
Anas ant v
Alietus stoch er v
12. Aurifices eifogP v
Cupide rotil v
Sepicecula lister v
Cruricule warchengel v
13. Graculus räch v
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
^ laurus V ^ ihi . . u, der rand ausgehröckelt ^ manedula v * volt~ v
riscilP V ^ ausgehröckelt u. l. wiltualche ' wlttehopf] it nicht sicher v
^ pu-
* darauf
olor, ide v * oder eisogl. l. eisfogl
Versus De Volucribus Bestiis Arboribus DCCCCXXXIV
355
1 Fusixrius doriub-oschl v
2 14. Spiiralu8 haselhun v
3 Atango pirchhun v
4 NuUisuga hagelgans v
5 Strvtioiie strauz v
G 15. Cuculus gauch v
7 Fulica stör r
8 Psitacus cimlich v
9 Cycada grill 1 haeusclirich ?>
10 17. Smirle smii'l v
11 18. Ciiicedula stigliz v
12 19. Lusciniam nahtigalP v
13 Lucyliis ^ wa . . . steltz ^ v
14 21. Carduelis distelvinch v
15 2. Tygris tyg'tir v
16 Leopardis leppard v
17 3. Rinoceros aingehurn v
18 Comedos* olwent v
19 4. Elephantes helfant v
20 5. Bubalus wisent v
21 Pardus pard v
22 6. Visus per v
23 Aper eher v
24 Ceruus hirz v
25 7. Hinnulus hintenchalp v
26 Capra rehgaiz v
27 Capricornus stainpoch v
28 Symia merchatz^ v
29 8. Wlpecula voch v
30 Melus dahs i;
31 9. Martarus mader v
32 Migale haermel v
33 Luter otter v
34 Castor pib^ v
35 Thebulus zowil v
36 10. Mustela^ wisel v
37 Sorex spizmaus v
38 Glis pilich^ v
Hyeiia eltes v
Cyniex wantlaus v
13. Spirioluni aichhorn v
1. Cedrus ced^paum v
Cypressus cypspaii v
Ficus feigcnp. v
Laurus lorp v
Mirtus mirtel paum v
2. Populus olwer v
Palma palm v
Fusarius spindelpaum v
Sauina seuepaü v
3. Persicus^ pfern sen p. v
Cerasus cherspaum v
Malus ofFalt' v
Cynus^ cricb .p. v
4. Nux nuz .p. V
Abies tann v
Pinus chin .p. v
Picea vorch v
Esculus asc v
5. Platano ahorn v
Vibex pirch v
Buxo busp. V
Quercus aich^^ v
6. Tylia lind v
Fagus puch V
Lentiscus melpaum v
Olyua olpaum v
7. Vlmus elm .p. v
Acer mazzelt' v
Cornus linbaü v
Corulus hasel v
Carpenus hagepuch v
Ornus erlezpaum v
8. Auellane nespel .p. v
Amigdala mandel .p. v
Castanea ehesten .p.
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
^ nahtigaU] das erste 1 unsicher v ^ Lucyliis] y zweifelhaft v - ^ das punctierte
erloschen v * 60 statt camelus v ^ über dem folgenden spinga steht d' v = ide ?
" hier beginnt bl. 107» v '' nicht ganz sicher
prine ausgestrichen v ^® darauf ylex, idem v
^ davor P verschmiert v ^ davor
23'
350
Nachträge Zum Dritten Band
FMgl. stud. 22, 263
1 10. Tremulo asp v
2 Tribulus hagcii v
3 Spina dorn v
4 Alnus erl v
5 12. Vimina^ weid v
G Salices velaer v
7 Vites weinreb v
8 11. Riscus holer 2 v
lunipero chrabit .p. v
Paliurus hagendorn v
13. Cutino chute .p. v
Monis maul .p, v
Sycomorus wild* maul .p. v
14. Mirica smelich^ v
15. Sangwinarium hartrugil v
16. Iscam zünt* v
DER MENSCH. KORPERTEILE.
DCCCCLIX^
e = Codex Ambianensis 110 /". 21^.
9 Nares nasum* [432, 3G] Gurgula que rachala [433, 5]
10 Dentes zeni [432, 39]
11 Olor suuan
12 Cignus helbiz
13 Onacratulus alacra^
14 Griuus grif
15 Pauo pao
16 Merula ansla
17 Strutio struth
18 Geometrix gau^
19 Ciconia storch
20 Pellicanus^ heigro
21 Miluus uuio
DIE TIERE. VOGEL.
DCCCCXCVI^
Codex Parisinus 12269/". 58^^
Aquila arn
Garrula craha
Turdus strala^
Coruus raban
Filomella nahtagala
Accipiter habuch
Tragis hera^^
Cicatus sec gi sner^^
Palumpos coscirila^^
Cardolus^^ snepfa
Aiccido^* lohfinco
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
* Vimia v ^ darauf sambuc^, ide v ^ davor se ausgestrichen v * statt des
deutschen nasa eingesetzt ^ zu anfang der ersten seile die Überschrift in Versalien
Incipi^"t glosae.*. ; vorher hatte Incipit glosa gestanden, alle a sind offen, aufser den er-
sten in ansla, aquila, Garrula U7id denen von pauo, pao, arn, aiccido ^ Gll. 1, 340, 26.
348, 1. 4, 255, ^ ff '' gemeint scheint Ortigometra. l. gauh nach Wright - Wülker
24, 17 Geumatrix geac ^ pellican+ hs. ^ Kluge vermtitet sprala, ich nehme ver-
r
derbnis aus stala an " vgl. Wright- Wülker 52, 7 ^^ sec gi sner] n auf rasur.
vgl. Wright -Wülker 13, 6 Cicad secggescere uel haman ^^ l. coscitila, deminutiv zu
ags. cuscote Bosivorth- Toller 175? '^ vgl Wright- Wülker 12, 15. 363, 27 Cardiolus
uudusnite ^* hierin wird am ivahr scheinlichsten Alcido stecken
Versus De Arboribus DCCCCXXXIV — Kräuter MX»
357
DAS PFLANZENREICH. KRÄUTER.
Chi. 5125.
1 (244*'-*) Agaoiie wörmwrz^ [477, G. mx^] (244»'^) Cicuta scerlinc^^
2 Apozima .i. bözwh [477, 8. mx^]
3 Avripiginontuni orpirnieiit^ [mx^]
Ic
4 Agatia .i. ^lehc [477, 11. MX^^J
5 Altea .1. ibisca [477, 33. mx^']
6 Asarobulganica .i. sisibrawa*
7 Actix .i. holarn^ [477, IG. mx^]
8 Acera gundereba« [477, 35. 478, 14.
9 MXb]
o
10 Anipellus uitis alba"^ huntestpho®
11 Aniiliunta Carduus maior stabewrz^
12 Abrotanum aberrutä carta [478, IG.
18 MXb]
14 Aristolocium^^ astrenza
15 Anetum dilde [478, 3. MX^]
16 Brasice duobus modls intelligendum
17 wrze ? cble^^ [478, 33. mx^]
18
19
20
21
Careo wclciuniil [478, 48. MX*»]
Ciniolia wol [479, 1. mx'»]
Canebus hanef ^^
Camuclaudia .i. bilisa^* [479, 5. mx^»] 22
Centenodia spurigras [479, 7. Mx''] 23
Cestros vetonica quam turicam vocant 24
polwurh ^^ 25
Coconidium cyulant [479, 8. MX^] 26
Cerefolium keruela [479, IG] 27
Cenebubula veltqnela^^ [479, 10. MX^] 28
Dictaminum wizwurh [479, 45. MX^] 29
Emorroida l morruita warza [480, 2. 30
MXb] 31
Ebolus attochc^'^ [480, 4. 20. mx^] 32
Folia rubi .i. brama^^ [mx^]
Felcicula .i. furn [480, 32. mx^]
33
34
^ ich führe, um das Verhältnis von MX* zu MX klar zu stellen, auch die nur lat.
glossierten worte an und vergleiche sie mit den zu MX^ beigebrachten belegen "^ es
Ic
folgt Aflos .i. mad*a [mx^]. Agatia. suc® rose agrestis [mx^] ' es folgt Alopicia d'fluxio
capillor [mx^] * diese von 477, 13. MX^ abweichende irrtümliche glossierung erklärt
sich aus 360,25. es folgt Alistona .i. brasium [mx^]. Alar^ puleiü mai" {vgl. CGL 3, 607, 22.
616, 32). Agra canab^ hui^ gn^a duo 1 AmascuP {hier wie sonst zuiveilen fälschlich vor-
gesetzte rote initiale) 7 feia s, femi | Ana efficacior ad medicinä [mx^] ^ darauf Alo-
santus bndcä maior [mx^] « es folgt Animomis .i. rosa agstis [Mxb] ' ohne deutsche
gl. MX^ ^ bisher unbelegt, es folgt Ateruiü acrius acetü [mx^] ^ s. MX^; die
deutsche gl. wird aber urspr. zum folgenden wort gehört haben ^" anders glossiert
ill, 20. 478, 11. Mxb 11 es folgt balustica millefoliü [mx^]. bonia boues libiir comedüt
[MX**] ^"^ nicht ganz sicher, da durch ivurmlöcher zerstört, anders glossiert wxP
" anders glossiert 479, 4. MX^. es folgt Coli passio iliü dolor [mx^]. Consolida {aus Cei-
a i
sila MX entstanden, vgl. MXb?) nig herba. Cantaba. furfur ttici [mx^] ^* darauf Cro-
_ J»
milla silimis (sie) uicie nascitur in muris [mx^]. Calamtis balsamita [mx^]. Citonica .i.
mala macia [mx^] ^^ unglossiert MX^. das deutsche icort ist nicht sicher deutbar,
darauf Camelea .i. lauriola [Mxb] J« es folgt Dyacridio q 7 scimoi* [mx^], (D)iacalain-
tis l calaintis [mx^], darunter i^ne, ivol anfang von nebeta ^' attochc] das letzte c
sehr unsicher, sodann Epitimü flostimi [mx^]. Epar .i. iecur [MXb]. Emoptic® sangne
spues [vgl. Mxb] i« darauf (F)rafoliü foliü frage [MX^j. Fei terre cetauria [Mxb]
358
Nachträoe Zum Dritten Band
1 Furfures crint^ [ux^]
2 (244^2) Gallas de terra .i. eichelada^
3 [mx'^]
4 IrisiliricuH^ .i. warwrz [480, 53. MX^]
5 (I)nola .i. alant [480, 57. MX*»]
ü (R)artilia .i. riiclla [483, 21. mx^]
7 (L)azamm alba menta l mentastrum .i.
8 fiscinmza* [481, 43. mx^]
9 (L)upopectina ceisila^ [480, 1. mx^]
10 (L)ocium bart^
11 Pilosellum'^ musore
Morbus reiuH icterica passio .i. kesel- 14
sucht [481, 39. Mxb] 15
Marubium andorn ^ [482, 15] IG
Meator atuch meatrix [481, 41. mx^] 17
(M)alua .i. papella [482, 13. mx^] 18
Millefolium .i. garuua [481, 47. mx^] 19
Malagina .i. vasche^ [mx^] 20
Maurella hymelpnda [481, 37. MX^^] 21
Naustur cresso^^ [482, 31. mx*>J
22
Pelipodia steinfarn [v^l 482,47. 483, 3. 23
MX»'] 24
Persicum phirsich^^ [vgl. mx*^] 25
et
Poliacaria sanguinacia^^ umbreta^^
26
Clm. 7999.
12 (142^2) Beta, 15 i biboz [478, 40]
13 Celidonia,^^ .i. selewrh [479, 18]
Millefolium, 1*^ .i. gartwa [481, 47. mx*] 27
Origanum, .i. tosto ^^ [482, 34] 28
* sodann Glauciü viola [479, 3. MX^]. Grano mastice .i. simil fnelt [mx^]. Gabani
{sie) tanta uis e ut si [ mulieri pgnanti cui difficultas | est pariendi emplastrum | gabani
sup vmbilicü ponas | statT pariat [mx^J ^ g^ fol(jt Herba salutis nigra herba [mx^] und
unmittelbar dahinter, noch in derselben zeile agreste: dies gehört aber hinter lilia, s. die
folgende note. die nächste zeile beginnt mit dem mir unverständlichen Ganno crutte,
sodann (I)us cauliuü suc® colis [mx^] ' es steht Grisiliricus. darauf Grius glandicola.
1 lilia, loohinter das vorhergehende agreste gehört, s. MX^. (I)psomina .i. cerosa [mx^].
uan (oder nan). (I)ntimatosis .1. mensura [MX^]. ntimo (oder ntuuo) stiptico irubeta [mx^
I uino stiptico, .i. rubeo] * darauf (L)inospirma lini seme [MX^] ^ sodann (L)achi-
nas inpetigines [mx^] ^ nur Lociv .i. MX^. l harn, darauf Consolida minor .i. mediana
petniola [MXb] "^ z= Consohda minor, s. bd. 3, 570 anm. 12 ^ darauf Mirra staten
.i. mirra lexlota | 7 inde renoua". q2 stacten d.' cinis | de foco stactis aut df gutta d' mirra]
iöq, differt int* stacten. 7 factis (sie) [mx^] » sodann Michones papauer [mx^]
^" darauf Origanü costü [deutsch glossiert 482, 34. MX^]. (O)pio papau* [MX^] ^^ so-
dann Pvsca acetü 7 aq [mx^] ^^ ^/^^^g gj^ j^^b 13 ^^ g^Q]^^ ^j-^n fälschlich vorgesctz-
et
ter roter initiale Pumbreta und am ende derselben zeile noch mouis oder monis ^* ein
diesem ähnliches glossar liegt der alphabetisierung in MX. MX» zu gründe, ich führe
daher in den noten auch die rein lat. gll. an und citiere ihre parallelen aus Clm. 2612
r
resp. Bernensis 722, 1 ^^ davor Benedicta, .i. n ignota (Chn. .i. x n ignora). Frafolü,
.i. foliü frage (Clm. Frafoliü. foliü f ränge) ^^ davor Cendra, .i. Urtica (Chn. Cendra.
uiciaca. vgl. CGL 3, 544, 54. 558, 31. 610, 41 ?) ^' darüber veriveisungs zeichen auf
Balustica, .i. millefolia (361 anm. 2) ^* .i, auf rasur. tosto] das erste t scheint rest
der ligatur st
Kräuter MX^^*
359
1 Timvm .i. uelt chenele, ^ ccnebubula
2 [479, 10. MX"]
3 Agaone,^ .i. wormvvrh [477, G. mx"]
4 Cicvta,^ .i. scaruwe
5 Mtüagma, .i. uaske [mx*]
6 Pollipodia, .i. faran* [482,47. vgl.ux^]
7 Lvpopectina, .i. celssup^ [480, 1. MX*]
8 Careo .i. volcKuimi [478, 48. mx*^]
9 Cimolia,'' .i. bol' [479, 1. mx»]
10 Clavcvm, .i. uiola^ [479, 3. mx«- anm.
11 Glauciü]
12 Sinonvsa, wichüt^ [483, 41]
13 Altea, id ibi^ca [477, 33. mx»]
14 Paganon,!^ .i. ruta [482, 41]
15 Timo, .i. rlgo^^
16 Serpillum, i. ueld^-ch^^ [484, 1]
Dictamiium, ^^ .i. wizvvrz [479, 45. 17
MX»] 18
Maurella, .i. himelpiit [481, 37. MX*] 19
Nastvr, .i. c'sso [482, 31. MX»] 20
Filcicula, .i. faran^* [480, 32. MX»] 21
Irisili^ci^ .i. watiwrz [480, 53. MX«-] 22
Sanguinaria, .i. spori|si^ [483, 43] 23
Radix, .1. radic [483, 29] 24
Apocima, .i. puza [477, 8. MX*] 25
Resina, fliod 26
Scortia, .i. rlda^ß [483, 46] 27
Avripigmentvm, .i. org^"^ [mx*] 28
Persici, .i. fefs^^ [vgl. mx*] 29
Herba^^ simphonia .i. pilisa est, ius- 30
quinum^o ipsa [484, 6] 81
Cannabus,2i .i. labal [479, 4] 82
* darüber verweisungszeichen. nun erklärt sich der text von MX. das über Timvm
stehende cenebubula (= conela bubula), das zu tosto gehörte, lourde als Verbesserung von
Timvm und als lat. stichivort zu veltquenela genommen ^ davor Epitimü .i. flostinü
{l. timi. vgl. Gll. Salom. bl. 65a der incunabel). Bubula, .i. iTga bouis {Clm. Bubula.
lingua bouis) ^ davor Lociv .i. Torax, .i. pect^ {Bern. Locium. pectus). Epar, .i. iecvr
{CGL 3, 600,9). Fei tre, .1. cetavria(CZm. Fei terre. centavria) * darüber Verweisungs-
zeichen auf faran [z. 21). das folgetide luscavlü, .i. suchole als deutsch zu fassen,
widerrät MX* ^ leissup MX verdankt sein 1 ivol nur einer misverstandenen besserung
von eupopectina i7i lupopectina; ceis- gehört mit zeisila zusammen ^ davor Nichones,
.i. papauer [Bern. Miconus. papauer) mit Verweisung auf Opio, .i. papaver (anm. 8)
' der deutsche Ursprung dieses wortes ist mir jetzt zweifelhaft ; der Wolfenbüttler codex
Aug. 56. 18. 4° enthält f. 114b ein recept, in welchem es heifst: Ite contemplada. ma-
stece. bol. pip. darauf Alfos, .i. macula(CZm. Alfos. macula). Lachinas, .i. ipetigies (Bern.
Lachinas. inpetigines) = Xei/rjvag ^ ist lat. darauf Opio, .i. papaver mit Verweisung
auf Nichones, .i. papauer {anm. 6) ® darauf Omoptic", q säge, spüt {bd. 3, 505 anm. 15).
Diacalamtis {mit veriveisung auf Calamtis 360, 25), l calamtis .1. nebta {vgl. bd. 3, 495,
30). Agatia (g nur unvollkommen ausgeführt ; darüber verweisungszeichen auf Agatia
unten 360, 11) suc' rose, siluest* {Clin. Agatia. sucus rose, siluestris). Ipsomitia, .i. cerosa
i
{Bern. Ipsomitia. cerosa). Cätabrv, .i. furf~es ttici {Clm. Cantabrv. furfures tritici). Vifacio,
.1. mustv {Bern. Vmfacio. mustum, vgl. CGL 3, 548, 37. 615, 9) ^° darüber verwei-
sungszeichen auf Pigamon unten 360, 24 " timo ist nach CGL 3, 595, 55. 629, 52 =
epitimus und dies nach Matth. Silv. s. v. athemon = cuscuta, das bei Pritzel-Jessen
122^ durch rang, ränge, ringel übersetzt loird ^^ das übergeschr. e. ist vielleicht ein
verweisungszeichen, das dem über uelt chenele {z. 1) befindlichen entspricht ^^ davor
Granomastici, .i. simi tur {s. MX») i* darüber verweisungszeichen auf faran oben z. 6
" darüber verweisungszeichen auf Policaria, .i. sägnaria 360 anm. 6 und auf Ce-
tenodia, .i. sporngas 361, 6 ^" darauf Iriu« .i. gladios", l liliü g*ste {Bern. Irius .1. gla-
diola. 1 lilium agreste) ^' dh. orgement ^^ r= fersih ^^ darüber verweisungs-
zeichen auf Canicladi, .i. simphoniaca, pilsa 360, 20 " l. iusquiamum *^ darüber ver-
360
NACHTRÄciK Zum Dritten Band
1 Sinlcria, husiith [483, 47 1
2 Dijigridio .i. puozwrz, ipsa HClmonia
3 [479, 44]
4 Sprintilhi, .i. iiiswrz [483, 49]
5 Sinono siriaco, .i. nigella^ rätan^
6 Emorroida. l morriuta, .i. warwaz^ [480,
7 2. MX»]
8 Fvrfures, crint* [mx*]
9 Raphanvm, ratich^
10 Scoliasmo'' .i. Carduus, niger ceisila^
11 Agatia, .i. sleia'' [477, 11. mx*]
12 Morbus regius .i. icterica, passio. kelesut
13 [481, 39. MX*]
14 Ratilia,^ .i. turnclla [483, 21. mx^]
15 Yreus, .i. watwurzc^ [480, 55]
Rumico ^^ cidonin, prama [483, 32] 16
ßenecioii .i. peiwrz [484, 30] 17
Evoli, atach ^^ [480, 4. MX*] 18
Radigudiuni .i. iiierratich [483, 30] 10
Canicladi, ^^ .i. simphoniaca, pilsa [479, 20
5. MX»] 21
Asaro.^^ bulganica, .i. hasaluirz** [477, 22
13] 23
Pigamon, ^^ .i. mta 24
a
CalamentP^^ .i. balsamita, .i. sisimb^"^ 25
Brasice duobus modis intelligendum, .i. 26
würz. 7 cole^^ [478, 33. mx»] 27
Citonia .i. mala matiana, .i. cutina^^ 28
[478, 46] 20
weisungszeiehen. dann Sapa {mit Verweisung s zeichen auf Sapa unten anm. 5) .i. coctio
h*bau (Bern. Sapa. coctio herbarum) ^ vgl. CGL 3, 595, 5. Bern. Sionus. siriacus .i.
nigella ^ l. ratan. darauf Terij^lewuiola .i. uicivi, pulnionis (Bern. Peripleumonia. uicium
pulmonis). Pleuresis .i. doloR, latM^ {Bern. Pleuresis. dolor uentris). Intimatosis, .i. msura
{darüber verweisungszeichen auf das gleich folgende Pitatia, .i. msvra ; Bern. Intimatosis.
mensura). Tosi. si eqle (= rdot-jl). Scrofas, .i. v^mes {Bern. Scrofas. uermes). Pitatia, .i.
msvra {mit verweisungszeichen auf das vorhergehende msura. Bern. Pitatia. mensula)
^ entstanden aus warwa. darauf Pusca .i. acetv., 7 aq {Bern. Pusca acetum et aqua).
Colipassio .i., iliv dolor {Clm. fehlerhaft Colopassio. luü dolor) * es folgt Alopitia .i.,
defluxio capilloB ^ tZaraw/Sapa {mit vertveisungszeichen auf 359 amn. 21), ex musto factv
" Bern. Scoliasmos. Carduus niger und Clm. Ceisila nigra, herb : a salutaris {s. sogleich,
anfang der nächsten zeile, unmittelbar unter .i. Carduus): also ist dies Ceisila von MX
fälschlich in die categorie der lat. stichicorte geraten, vgl. auch bd. 3,511,41. sodann Policaria,
.i. sägnaria mit Verweisung aw/ 359, 23 (5er«. Poliacaria. sanguinaria) ' w&er Agatia iJer-
i _ ._
weisungs zeichen auf Agatia 359 anm. 9. weiter Scotomatici. q, u'tigine patiut" {Bern. Sco-
a
tomatici. qui uertiginem paciuntur). He^'ba salüt., .i. nig h*ba {s. soeben) ^ von hier ab
andere hand ^ darauf Rosa germana, .i. domestica. Cromilla simüis uitio nascit", .i.
{l. in) muris {vgl. bd. 3, 487 anm. 20) ^^ darüber verweisungszeichen auf prama unten
361,11. vgl. Rumicedo &c?. 3,483, 17 " darüber ein verioeisungszeichen {ivol auf unten
361,4, züo aber das correspondenz zeichen fehlt) ^^ darüber verweisungszeichen auf oben
359,30 " darüber vertveisungszeichen auf unten 361, 28 ^* Z. hasaluurz ^'^ darüber
Verweisung szeiche7i auf oben 359, 14 ^^ darüber veriveisungs zeichen auf Diacalamti« 359
«nm.9.'y^?. 357,6. socZßwn Alistona .i. b^siü, .i. marubiü((7Zm, Alistoria. brasiü marrvbiü). vgl.
CGL 3, 607, 26 alistudine idest marrubius, 616, 38 alistune idest marrubius ^'^ dar-
über ein vertveisungszeichen. vgl. CGL 3, 554, 38 ^^ darauf Stafida. uua, .i. passa
{Bern. Stafidia. uua passa). Mirra stacten .i. mirra 1 lexiua lauata. 7 Tde renouata qz
stacten dr cinis d^uoco. Stactis aut df gutta demirra, id^oq; differt It stacte^^. 7 stacti«
{Bern. Mirra stacten .i. mirra in lexiua lauata. et inde renouata qz stacten dicitur cinis.
de foco. stactis dicitur gutta de mirra. ideoque differt inter stacten et stactis)
^^ darauf Galbani tanta uis. e, u si mulieRi jpgnäti cui difficulta« e pariendi, enplastrv
Kräuter MX''
361
1 Agra .i. canabiis/ hanef [477, 15]
2 Gallas d" cerra, .i. echila^ [mx*]
3 Astirc, holerv [477, IG. MX»]
4 Meatix .i., atich [481, 41. mx«]
5 Riuola, .i. chilba [483, 15]
G Centeiiodia, .i. sporngas ^ [479, 7. mx"]
7 Aciro, .i. güd^'roba [477, 35. 478, 14.
8 MX''^]
9 Losaruni alba inenta* nicnstastrum, '^ .i.
10 fisgminza [481, 43. mx«]
11 Folia robi .i. prama^ [mx*]
12 Bratens, .i. sauina'' [478, 42]
13 Inola, alät [480, 57. mx»]
14 Cocconidium, ^ .i. cilät [479, 8. MX»]
15 Artimesia, ^ biboz [477, 18]
16 Zuzur, zituwar [485, 29]
Taiiacetuni .i. curbuzwurz, ^^ sparga 17
Abortanuni, .i. garwurz^^ 18
Aristolociain, ciclänia [477, 20] 19
Malua, pai)olai2 [-482, 13. MX»] 20
Anetum, tillii^ [478, 3. MX*^] 21
Apiuni, epchi^* [478, 7] 22
(142»>^) Coliandruni Culint [479, 12] 23
Portulaca purcila [482, 48] 24
Actircda prinzwurz,^'' titimallo [477, 27] 25
26
27
28
29
30
31
32
Erniodactila, citolosa [479, 51]
Heraclea, bibenella [480, 5]
Asarum,^'^' nebelwrh [477, 29]
Sparga curbezwrh^"^ [483, 51]
Ab^'otanum, garthigen [478, 16. mx^]
Camulum, hutdistile [483, 23]
Cinoglossa, swisut^^
galbaiii sup üblicü. ponas. statim pariat {Clm. Galbaiii. tanta uis e ut si mvlieri pgnanti.
cui difficultas est pariendi. emplastrü sup umbilicü ponas. stati pariet) ^ es folgt
(= CGL 3, 608, 68) hui' gnera .11. s. mascuP 7 femina, s; femina efficatior ad medicinä
^ vgl. hd. 3, 474, 16 und 581, 31, das nun in anderes licht gerückt wird, darauf I
uino stiptico, .i. rubeo. Balustica, .i. millefolia mit verweisungszeichen auf oben 358, 27
_ ^ i
' darüber verweisungszeichen mif369, 23. sodann Cosolida. minor, mediana, ,i. petniola
.i, fasso {Bern. Mediana, petriniola .i. faha, aber h unsicher). Asoiantv®, .i. biidicta maior
{Clm. Asololont". benedicta maior = CGL 3, 607, 33). Bonia boues, .i. übet gmedilt
* Bern. losarum. alba menta ^ darauf Animonisi, .i. rosa g*tis {Clm. Animonis. rosa
agrestis = CGL 3, 607, 19). AmpelP, .i. uitis alba {Clm. Ampellus. uitis alba). Acerrimü,
.i. ac* acetv {Clm. Accerriuü. acri® acetü, vgl. CGL 3, 608, 13). Amiliüta, cardo maior
{Chn. Amiliunta. Carduus maior = CGL 3, 617, 5) ^ darüber verweisungszeichen auf
360,16 ' cZawn Cestros .i. uetonica, q lactaricä uocät {Clm. Cestors .i. vetonica qm lac-
i
tueä uocant). Poligami. giiis s .im. Politcü .i. adient', siue coriädü agf (= coriandrum
agreste, vgl. auch CGL 3, 535, 24. 615, 35). Gamelea .i. lauriola {Clm. Camelea. laureola).
^sonatia, .i. lappa {Bern. Personatia. lappa). Linospma .i. lini sein {Bern. Linosperma.
_ _ " _
lini semen) * es steht Coccodiu ' davor ]^hetm, piretru ^^ darüber verweisungs-
zeichen auf curbezwrh z. 29. curbuzwurz] das letzte z aus h corr. ^^ garwurz] z aus
h corr. darauf Säsuc^ .i. lauindila {Bern. Samsucus. lauendula) ^^ darauf Petafilon,
qnq; foliü {Bern. Pentafilon. quinque folium) ^^ darauf Cerafoliü, .i. cerafoliü {vgl.
hd. 3, 479, 16) ^* am anfang der nächsten zeile, der letzten der spalte, scheint etioas
ausradiert zu sein, das nun mit reccpten von jüngerer hand beschrieben ist ^^ prinz-
wurz] das zioeite z scheint aus h corr. dann Sisinbü, lappatiü {Bern. Sisimbriimi. lappa-
datium) " darüber verweisungszeichen auf 360, 22 ^"^ darüber verweisungszeichen
auf z. 17; hierdurch berichtigt sich das heirbezwrz von MX ^^ sicher ■= swisuht, also
zu einem falschen Stichwort gestellt; auch die beiden andern interlinear gll. der zeile,
witigise und purcela, scheinen über ivorte gesetzt, zu denen sie nicht gehören
362
Naciitkäüe Zum Dritten Band
1 Soswrh 1
2 Tuni(dla2
3 Grciisinc, witiglsc'^
4 S(^rpillu»i, purccla
5 Singruna, ])winc{i [483, 53]
ü Pcr'percon,* fefcwurz^
Basilica, mad'^ger^
Antora, wolscgcda'^
Ebühou, ed'^ra [480, lOJ
Cicuta, serlinc^
Celidolia, selewrz» [479, 18]
MXIX^ 1«
Codex Bamhergensis L. iii. 9.
7 (29'^^) Astricia girst^^ Euiscum niistiP'^
8 (29^*) Accrameii asclouch Enula alant
18
19
20
21
22
23
24
9 (30^^) Batos rubus terrcnus .i. branberc- (32'"^') Galaiige galgan 25
10 busc^^ Gesis^^ intuba siue bervina, vervincha 26
11 (30^*) Caiidus^^ ossennauel l linozotiö (32^2^ Lanceola^^ ribba 27
12 ut merculiaris
13 Ciclamen ciclamme ut maluni terre (32^*) Malua pappila 28
14 (31^^) Coriandriim ^* creäder
(33^^) Nasturcium cresse^o 29
15 (31**) Diauatus^^ rubus serpens secus
16 terram .i. brambere (34^^) Paritaria l petroniola^^ wize- 30
bluin 31
17 (31*^^) Eradia^^ origanum, dost
1 vgl. hd. 3, 492, 13 "" 6: oben 360, 14 ' wol = witesa bd. 3, 105, 57. 172, 63.
199, 3. 474, 40. 489, 13 * dh. Ji-peon in Pipeon gebessert ^ fefewurz] z aus h corr.
* vgl. bd. 3, 473, 11 ''es ist wol wolfegelegeda gemeint, vgl. wolfegelegena bd. 3,
402, 59 ^ Canna scherlinc. 1 cicuta bd. 3, 479, 22 ^ selewrz] z aus h corr. s. oben
358, 13. darauf noch Cösolida maior 7 minor. Origanv ^" dies glossar des Northungus
zeigt noch reichliche berührungen mit den alten lat. glossaren des CGL lll, kennt aber
bereits eine reihe Jcräuternamen, die erst durch arabischen einßuss in das abendland
gelangten : darnach erhielt es seinen platz angewiesen " vgl. Pritzel- Jessen 269
^"^ das 30^* folgende Cerussa .i. kersa ul psimithium ul plumbü albü ist nicht deutsch^
s. unten anm. 20 ^^ hängt mit Candus das Alphita 116 angeführte englische scan-
dany mercurialis zusammen? auch ossennauel lässt sich als hräutername sonst nicht be-
legen ^* Coriandü hs. ^^ ein heilmittel Slo. ßdrov begegnet anderweit nicht
" Eradia für Eraclia loie CGL 3, 590, 18. heracleoticon = origanum pseudo-Apulejus
c. 122, vgl. CGL 3, 561, 58 ^^ übersetzt Viscum ^^ GGesis hs., das erste G rot.
CGL 3, 539, 36 Geris. idest intuuum, 546, 50 Geris. intibo, 591, 28 Gesis intuba, 612, 43.
624, 68 Gesis idest intuba ^^ anceola hs.: auf der ganzen spalte sind die initialeti
nicht ausgeführt ^° in dem 33^1 folgenden Opoqnnaicü .i. lasar (vgl. zb. CGL 3, 570,
43) ite silper steckt griech. oihpiov. auch 34^3 Ppsimithiü gersa ist nicht deutsch, s. Al-
phita 74 21 Paritaria .i. coliconus CGL 3, 594, 21. 616, 10. 628, 10, Cliconus polego
ib. 631, 58; Petroniola ohne erklärung Gll. 3, 506 anm. 26, uerminatia .i. petriniola CGL
3, 579, 31. vgl. oben 361 anm. 3
Kräuter MX'' — Dynamidia MXXXV»> 363
1 (34''^) Quoqucmela^ color br'uii. ut
2 pruna (35''^) Simphonica bilsa 18
3 (34*^*) Rosa siluatica pedevvar^ (36**) Varitice. kakebre* verNiz 19
4 Radagundis^ gundereba
MXXX^s
Codex Äugustanus 8 f. 67*.
5 Agi'imonia Pibinella Betonia vetonica 20
6 Artiniesia Hermalta Brionia schitwurz 21
7 Assaro Haselwurz Baisemita sisimbra'^ 22
8 Anagilus Ochsenzunga Bricon ^ Hirzzeswurz 23
9 Aspalitum Recchelterboum Basilisca Haselwurz 24
10 Apium Effe. epfe
11 Altea Ibisca Caniperus^ hanef 25
12 Abrotanum Gerte würz Celedonia scellewurz 26
13 Anetum Tille Coliandrum Chollender 27
14 Acer Gundereba^ Caulum Chola 28
Cerefolium^o Chersilai^ 29
DYNAMIDIA,
[AMai Classici auctores vii]
MXXXVb
Codex Vaticanus Pal. 1088.
15 (95*) De eresimo, Wertilla^^ _ ^ 4Qg^ (95b) Menta, Minza — 409, 22 30
16 19 Sisimbrii, Sysimera — 409, 23 31
17 Apium, Epfe 13 _ 403, 21 Beta, Vegerich — 409, 24 32
^ Isidor Etym. 17, 7, 10 Coccimela, quam latini ob colorem prunum vocant ' wöl
umgedeutscht aus Bedegar ^ als Jcräutername mir unbekannt * kacabre 1. genus
uernicis Älphita SS^; Varitice ivol = Varnice = Vernice ^ diese zwei reihen zu
10 gll. mit ihren zum teil sonderbaren Übersetzungen kann ich mir nur erklären,
wenn ich annehme, dass in der vorläge die gll. aus dem B und C neben denen aus dem
A standen und dass einzelnen kein deutsches tvort übergeschrieben ivar. alle schtvierig-
Haselwurz Ochsenzunga
keiten schwinden bei folgender gruppierung : Assaro Basilisca | Anagilus Buglossa | Aspa-
Recchelterboum iuniperus hanef
litum Arceutide Caniua |. auch Pibinella war ursprünglich vielleicht lat. ansatz
aus dem B. Verwandtschaft mit MXXXI vermute ich namentlich wegen bd. 3, 585, 28 und
587, 22 ^ darauf freier räum von 8 Zeilen '' vgl. zb. bd. 3, 513, 21 ^ das tvort
ivird identisch sein m^i phrygia resp. ^irgla pseiido-Apulcjus c. 57, pyrginc. 96, vgl.bd.3,
507, 4 u. anm. ^ deutliche mischung von Caniua und Iuniperus ' ^" Cerefolium] ere
nicht mehr zu erkennen ^^ l. Cherfila ^^ da igvaißov von den alten mit irio wider-
gegeben ivird, so kann Wertilla wie oben 213, 16 vertela = swertila sein ^^ Epfe] links
oben am i ein punct, wol nur zufällig
301
Na(;hträok Zum Dritten Band
1 (00«'^) (Malua) Maliui horten|8i.s. Malua^
2 rusti|ca. Malua orratica. '^ | Malua
3 agrcstis. | Wilclo bah via — 410, 2G
4 (Cirrl)ila) Curbiz — 410, 27
5 (Blitiis'') Dictaiiiiiuni. | Wizwrz — 411,
0 29
7 (OG^) (Lapacium) Rumic(; | Brama —
8 411, 30
!J (Coriandruni'^) Colender | Seinuarn^ —
10 411, 31
11 (Lactuca) Lactoch — 411, 32
12 (Intybomm) Stur — 411, 33
13 (Anetuni) Tille — 412, 34
14 (Pastenaga) morha'' | pastiiiaga — 412,
15 35
16 (97'0 (Ocimum) Sanguinaria | Wegedrada'^
17 ^- 412, 37
18 (Abrotanum) Scozwrz| Stabewrz^ — 413,
19 41
20 (98^0 (Cucumeris») Curbizhus^*^ — 415,
21 46
22 (98b) (De Carduo) Tistil — 415, 48
23 (Papauer) Magesamo — 415, 49
24 (Nasturcium) Gresso — 416, 50
25 (Eruga) Vizseniph — 416, 52
26 (Satureia) Ysopo. | Gartquenula^^ — 416,
27 53
28 (99^) (Bratens) seiünbom — 418, 58
29 (Saluia) salbeia -- 418, 59
30
31
32
33
34
(Cercfoliuin) kerbilla — 418, 60
(105») (Alium) Clobeloh — 426, 1
(Cepa) Asloh — 426, 2
(Rafanuni) Mereratich — 427, 4
(105^) (Porri) Loch — 427, 6
(8cctile.s purrus^^) Sniti^^ Loch — 427, 7 35
(Senape) ßenifchorn — 427, 8 36
(Stringus hoc est uua lupina) Woluis- 37
perc -- 428, 9 38
(lusqu.'amo hoc est gingaralis. siue 39
sinfoniaga) Bilisa — 428, 10 40
(106«) (Euzomon) Wizsenif — 446, 77 41
(Leucia) HeMebere^* — 447, 78 42
(Personacia) Blatecha — 447, 80 43
(Euticia) Ringila — 447, 81 44
(Scolopendria) Hirzeszunga — 447, 82 45
(Libanotis) Lauendula — 447, 83 46
(106^) (Polipodion) Eih farn — 447, 84 47
(Laterion) Springa — 448, 86 48
(Sycidiiiagrion) Wilt curbiz — 448, 87 49
(Herpillum) Weltquenula — 449, 88 50
(Tridacon lagion) Hasenlatecha^^ — 51
449, 89 52
(107^) Molaca agria, Wildu bappula — 53
449, 90 54
Prasion hoc est marrubium, Cauli crispi. 55
And orn. Cresso — 449, 91 56
(Solagon) Weitwrz^ | S*^andix | Ringila ^^ 57
— 450, 92 58
Malua] 1 aus v corr
Main errat hs.
Blitus] i aus e corr. * Coriandru]
u aus 0 corr. ^ vgl. hd. 3, 498, 4 ^ morha] h hat vorn unten eine schlinge, sodass
ha auch als dia .gelesen werden könnte, vielleicht war moraha beabsichtigt ' neben dem
folgenden Olimsatrü (412, 38) ist am rande : : sol : u : | : : ausradiert und dafür von einer
o _ _ _
hand saec. xiv/xv petsiliun | macedoicu unter teilweiser benutzung der alten schrift ge-
schrieben * neben dem folgenden Panegorace (415, 45) stellt 98^ am rande Ualeriana.
I victoriola. | Septi (i aus e corr.) folia ^ Cucumeris] r aus n corr., tvie es scheint
^" s. bd. 3, 495, 39 ^^ Gartquenula mit blasserer dinte, vielleicht von and. hand
^^ porri Ed. ^^ Sniti] n undeutlich ^* neben dem folgenden Cyclaminus id est
cymbalaria (447, 79) steht am rande Os'pein j Orbicularis : das erstere ivort hängt wol
mit aspho, asphet bei 'pseudo-Apulejus c. 18 zusammen ^^ Hasenlatecha] das mitt-
lere a hat rechts oben einen vielleicht nur zufälligen xnmct, sodass es auch als ae ge-
lesen löcrden Icönnte '^ Weitwrz | S^andix stehen neben dem ende des vorhergehenden
capitels 91, neben z. 21. 22 der seile, Ringila ist von anderer hand früher neben Sola-
DyxXAmidia MXXXVi^ — Macer MXXXV^
3Gf)
1 (108*) (Stiifiriacria hoc est erba quinque
2 digitoruin) Quinque folioruni | fuinblat
3 — 450, 94
4 (Scillitici bulbi) Bulbus. | Ringula3 | Lfi-
a paionus
^1
451, 97
G (108^) (Bulbus) bulbo | Wrza^
7 98
8 (De Narcisso) Huiidis Zuiiga
9 99
451,
451,
(109«) (Hyniia) Ertwrz — 452, 102 27
(Dracontea) Drachinwrh'^ — 452, 103 28
(109»>) (Caniilia) Tistil* — 453, 104 29
(110»0 (Narticus^) Ert galla« — 455, 30
113 31
(Silion) Efie | Sarpinum'^ — 455, 114 32
(Eliiiion) Eruum. | Enula. | Alant ^ — 33
455, 115 84
(110b) (Peonia) Bionia» — 456, 118 35
MACER FLORIDUS DE VIRIBUS HERBARUM.
MXXXVI^
Codex musei hritannici Arund. 283.
10 De ai'temisia .i. Biboz ^^ 1-'^ — I [mxxxvi
11 usw.^
12 Hictericos kelesabtegen 1* — 15
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
De abrotano Stabe würz vel garthagen ^^
1^ — II [mxxxvi usw. mxxxvii^]
De absinthio wermvte 1^ — III
[mxxxvi usw. mxxxvii*]
De Vrtica Nezel 2^ — IV [mxxxvi
usw. mxxxvii«]
De allio klobelauch 3^ — V [mxxxvi
usw. mxxxvii*]
De p^antagine^^ von dem Wegeriche
4^ — VI [mxxxvi usw. mxxxvii*]
De apio von dem Epfe 6^ — VIII
[mxxxvi usw. mxxxvii^]
De Sauina Säbenbäum 7^ — XII
[mxxxvi usw. mxxxvii^]
) De Porro .i. läuch^^ 7^ _ XIII [mxl] 36
Galla laup apfel 8^—512 37
) De feniculo .i. fenicheH^ 10^ — 38
XVII [mxxxvi usw. mxxxvii^] 39
) De lactuca läteche 10^ — XX 40
[mxxxvi usw.] 41
) De saluia Salbeie 12b — XXIV 42
[mxxxvii^. mxxxix usw.]
) De enula älant 13^ —
[mxxxvi usw. mxxxvii^]
) De isopo von d^ ispen 13* —
[mxxxix usw^
) De lapathio Menewe 13^ —
) De lolio Raden 1^ 14^ —
[mxxxvi usw.]
0 De cicuta Scherlinc 14* —
43
XLIV 44
45
XLV 46
47
LXIII 48
LXIV 49
50
LXV 51
[mxxxvi usw.]
52
gon gesetzt, darunter, auf c. 93 bezüglich, am rande von der hand, die die sonstigen
gll. dieser seite aufser Ringila scJirieb, Sintix. | Rvbus ^ lat., vgl. zh. hd. 3, 503 anm. 6
Lampaionus, bulbus "^ Wrza auf rasur von and. hand mit dunJclerer dinte ' l.
Drachinwrz * neben dem folgenden Rododafne (454, 107) steht am rande liblace : nicht
deutsch, s. bd. 3, 507 anm. 26, und neben Cappareus (454, 111) fast mit derselben dinte,
wie der text, Cappareös: s. bd. 3, 503 anm. 6 ^ Narticus] unter t ein ivol nur zu-
fälliger punct ^ mit derselben dinte geschrieben loie Cappareös ' beide gll. mit
dunklerer dinte. vgl. bd. 3, 509 anm. 6 ^ Alant mit etwas hellerer dinte als die an-
dern beiden worte ' blass, darunter mit dunklerer dinte und stumpfer feder Geferos.
lac, s, bd. 3, 500 anm. 23 ^^ Überschrift in der mitte der seite, .i. Biboz nebengeschr.
" die deutsche gl. in 2 Zeilen nebengeschr. ^"^ die corr. vom glossator '^ die
deutschen gll. nebengeschr. ^* Raden nebengeschr.
366
Nachträge Zum Dritten Band
1 0 De Meiiüi Minze U^ — XLVII
2 [mxxxvi usw.]
3 0 De oepifi zwibolle^ 15«— XXXIII
4 [mxxxvi usw.]
5 De Sinapi () vöme Senefe^ 15^ —
G XXXV [mxxxvi usw. mxxxvii*]
7 0 De serpillo velt qüenle v veltch . . . P
8 17* — XXXIX [mxxxvi usw.
9 MXXXVII*]
10 0 De cerefolio cherbele 17^^ — XXVII
11 [mxxxvi usw. mxxxvii*]
12 0 De papauere () von der mähen 18^
13 — XXXII [mxxxvi usw.]
14 0 De centaurea Ertgalle 20^ — LIII
15 [mxxxvii usw.]
IG 0 De gamandrea gamandre* 20^ —
17 LIX [mxxxix]
18 0 De marmbio ändorn^ 22» — XLII
19 [mxxxvi usw. mxxxvii*]
20 0 De altea ybesche^ 22* — IX
21 0 De aneto Tille 22^ — X [mxxxvi
22 usw. mxxxvii*]
De betonica Betonie 23* — XI 32
[mxxxvi usw. mxxxvii*] 33
De acidula ampher 25* — XVIII 34
[mxxxvi usw. mxxxvii*] 35
De Portulana Bvrzele 25»^ — XIX 3G
[Mxxxvn usw. mxxxvii*] 37
De ligusticis Ivbestuckel 2G* — XXV 38
[mxxxvii usw. mxxxvii*] 39
De atriplici von der Mvlten 27* — 40
XXVIII [mxxxvii usw. mxxxvii*] 41
De nasturcio Crosse 27* — XXX 42
[mxxxvi usw. mxxxvii*] 43
De buglossa ohsenzvnge 28* — 44
XXXIV [mxxxvi usw. mxxxvii*] 45
De cauli kole 28* — XXXVI 46
[mxxxvi usw. vgl. Mxxxvn*] 47
De origano Toste ^ 29^ — XXXVIII 48
[mxxxvii usw. vgl. mxxxvii*] 49
23 De'^ abrotano stabewrz 61^ —
24 [mxxxvi usw. mxxxvi^]
25 De absintio wermvte 62* — III [mxxxvi
26 usw. mxxxvi*]
27 De Urtica Nezila 63* ■
28 usw. mxxxvi*]
MXXXVII*
Clm. 14851.
II
[mxxxvi usw. mxxxvi*] 50
De apio epfich 67* — VIII [mxxxvi 51
usw. mxxxvi*] 52
De altea altea malta^ 68* — IX 53
IV [mxxxvi De aneto Tille 68^ — X [mxxxvi ws«^. 54
mxxxvi*] 55
29 De alliis knobeloc| knobeloch^ 64* — Anetum tille^^ 68^ — 395 56
30 V [mxxxvi usw. mxxxvi*] De uetonica Betonia 69* — XI [mxxxvi 57
31 De plantagine wegrich 64'^ — VI usw. mxxxvi*] 58
^ darauf am öbern rande von hl. 15^ saec. xv Sicuta wutzerling ^ darauf am
rande von hl. 16a in einem längeren nachtrag saec. xui De yri mit der gl. saec. xv
Swertil, ferner am rande von hl. 17^ morhel saec. XV nehen De Pastinaca XXXVII
' punctiertes abgeriehen, l. veltchumil * nehengeschr. darauf am ohern rande von
hl. 21b saec. xv Vulgago hasilwurtz Colubrina nattirwt ® die deutschen ivorte nehen-
geschr. * am rande von 30^ steht saec. xv haselwurtz, zu Asarum oder Vulgago v. 1532
gehörig ' De ist meist durch d hezeichnet * knobelöch vom glossator im text auf
freiem räum • malta über dem vom glossator geschriebenen altea. mischung von alta
und malva? ^<* übergeschr.
Macer MXXXV^ - Galenus MXLVP
3G7
1 De sauina Sevenbovni^ 70^ — XII
2 [mxxxvi USIC. MXXXVI'^I
3 De puleio Polci 73» — XVI [mxxxvi
4 7csn\]
5 De feiiiculo Venichel 74» — XVII
G [mxxxvi usw. mxxxvi»]
7 De acidula Accidvla^ anipfer 74» —
8 XVIII [mxxxvi usw. mxxxvi»]
9 De portulaca portulaca BvrziP 75» —
10 XIX [mxxxvi». mxxxvii usw.]
11 De timbra Saturcia.* Gartchonle 77» —
12 XXIII [mxl. vgl. mxxxvi usw.]
13 De saliiia Salvei 77^ — XXIV [mxxxvi».
14 mxxxix usw.]
15 De liuestico ligvstia^ lubestech 78» —
16 XXV [mxxxvi». mxxxvii usw.]
17 Ostricium Astriz^ 78^ — 907 [mxxxvii
18 usw.]
19 De cerfolio cerifoHvm cheruel'^ 78^ —
20 XXVII [mxxxvi usw. mxxxvi»]
21 De catone astiplice Melda^ 79» —
22 XXVIII [mxxxvi». mxxxvii usw.]
23 De coriandro atich chollan^ 79» —
24 XXIX [vgl. mxxxvi usw.]
25 De nasturtia^^ chressc| 80» — XXX
26 [mxxxvi usw. mxxxvi»]
27 De eruca wizsenf 80^ — XXXI
[mxxxix usw. vgl. mxxxvii usw.\ 29
Do biiglosa Ohsenzvnge 82^ — XXXIV 30
[mxxxvi usw. mxxxvi»] 31
De sinapi senf 82^ — XXXV [mxxxvi 32
usw. mxxxvi»] 33
De cauleii cholgras 84» — XXXVI 34
[vgl. MXXXVI usw. mxxxvi»] 35
De pastinaca Morhen 85» — XXXVII 36
[mxxxvi usw.] 37
De origano oste 85^ — XXXVIII [vgl. 38
[mxxxvi». mxxxvii usw.] 39
De serpilloi2 veltchonle 86^— XXXIX 40
[mxxxvi usw. mxxxvi»] 41
De aristologia Holwrz 87^ — XLI 42
[mxxxix usiv.] 43
De marruhio^^ antorn 88^ — XLII 44
[mxxxvi». mxxxvii usw.] 45
De envla Alant i* 89^ — XLIV 46
[mxxxvi tisw. mxxxvi»] 47
(Erigeron) sanacion beinwrz^^ 92^ — 48
LI 49
De celidonla schelle wrz 93» — LH 50
[mxxxvii usw.] 51
De cbacontea Naterwrz 94» — LIV 52
[mxxxix usw.] 53
Elleborum nigrum ^^ Sir wrz 96» — 54
LVII
GALENI PASSIONARIUS.
MXLVP
Codex Vaticanus Pal. 1088.
28 (33») Emigranium^'^ Zanewrm Aprotano Scozwrz 55
^ darauf 71^ d camomilla amarista, lat. (XIV) und 72» d nepta Galanga (G, n und
das letzte a unsicher), was kaum deutsch sein tvird (XV) ^ Accidvla vom glossator
^ Bvrzil über dem vom glossator geschriebenen zweiten portulaca * Saturcia vom
glossator ^ L'gvstia desgl. " übergeschr. '' cheruel dem vom glossator herrühren-
den cerifoliv übergeschr. ^ Melda über dem vom glossator geschriebenen astiplice {an
st scheint corr. l. atriplice) ^ atich unter-, choUan (n zweifelhaft) übergeschr. ^° l.
nasturtio ^^ vom glossator ^^ vom glossator ^^ vom glossator, das kursiv ge-
druckte abgeschnitten, das deutsche ivort übergeschr. ^* Alant übergeschr. ^^ bein-
wrz {oder peinwrz) über dem vom glossator herrührenden sanacion ^' vom glossator
" die gll, des bl. 33» sind von einer hand saec. ix/x, die folgenden von einer hand
saec. xii/xiii übergeschr. emigraniü hs.
3(i8
Nachträge Zum Dritten Band
Aeaderny xxxvii (1890), 46
1 Enngnuiiuin Zanewnii
2 8jiinl)iici Ifoldirii^
3 Ncptji wizwrz
4 Malagma fiaster
5 Amnioniaco Saloimma
G (34«) Ebuli atichc^
7 (35^^) Millefolia Garwe
8 Cagarrum cranip"*
Auripimento .silbirzum*
Simphoniace ossinzunge
(35*') Rumicis ebechowe^
(86^) Arnogloxa .ossinzunge.
Marrubio .andor.
Aprotano wuUin
Masturtü^ 'burne cresse.
HIPPOCRATIS EPISTOLAE.
MXLVm
Codex Vaticanus Reg. 598.
9 (2Ga) Alopitia'^ crint 31
10 Scrofae pula (Ciliacus) kelacunt — 7, 18
11 (26'^) (Nasturtium) cresso — Marcellus Desinteria uzkan — 7, 20
12 De medicamentis ed. Hehnreich p. 6, (Emon-oidas) pula in arse — 7, 24
DEUTSCHES AUS RECEPTEN.
MLIVb
Clm. 7999.
13 (148^^) Auca^^ gese Ceruisam,^^ liuteträc
14 (Däcalcamentvm ^) gartimiza» Scabiem/^ rud^^n
15 Dia trion pepereon,^^ pheferwrz Intiba^ ^* ringilin
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
16 Diaspoliton, ^^ sporn gras
Adriplice^ purceliun
28
29
30
31
^ Holdim] der zweite Schenkel des n hat einen ansatz nach rechts ^ es folgt über
Ad glandulas das mir völlig unverständliche .diincegirde. ^ so wahrscheinlicher als
cramp
* oder silbirziun. = silbirschum
darauf hinter Ite sucus ortice j steht
mingus: doch kann g aus c corrigiert sein oder es ist ein in o corrigiertes c U7id das
darunter befindliche zeichen nur ein fleck, gemeint ivar sicherlich minoris * l. Na-
sturtii. sodann ortice sem. L. i. cü aceto trito bibat und hinter sem übergeschr. .dra. =
drachma? "^ die vordere hälfte des briefes iveicht gänzlich ab von der fassung bei
Marcellus; in der hs. beginnt er mit Quattuor humani corporis partes a quibus ualitudi-
num manant origines {vgl. Marcellus b,l'i)), und die stelle, der die gll. angehören, lautet:
Fit cerebri motus et sonitus. Inde lippitudines et diuersa oculorum uitia. Inde ulcera et
alopitia capitis et fluentia capillorum. Inde scrofae {vgl. Marcellus 6, 10^) ® in dem
stück Incipiunt differentie ciborum et potuum per menses, Januar ^ l. Diacalamentvm,
Benzi Coli. Salem, l, 474. 5, 36, Matth. Silv. s. v. dia, vgl. bd. 3, 498 anm. 12 und 723
Diacalamentis ^^ es steht ppeon {vgl. auch bd. 3, 521, 45), aber der strich durch das
erste p ist ausradiert, über dies heilmittel s. Cassius Felix ed. Böse 202* " diaspo-
liten, diospoliten medicamentum Cassius Felix ed. Mose 143. 259* ^^ f^lruar
" märz ^* mai
I
Galknus ^IXLVI'^ - Deutsches Aus Recepten MLIV'^
aG9
1 Venam epaticani, libliclK^
2 Officationem, töphid'n
3 Siceraiii/ opheltnc
4 Poma, obez
5 Venain latoraiiani, ^ sinligeii-^
G Calculiim, * stein
7 (14:4^'^) 0 Ad stellioneni egidessa^
8 (145*^^) 0 Ad ioteridain passioiiem id e.
9 Gelesut
10 Urticam. que dicitur hete,"^zela^
11 Aristologie radices et herbe quam di-
12 cunt swarchuniboz ^
13 0 Ad glandiola^ que dicuntur vf druese^
14 Lac herbe illius que dicitur ettewrz^
15 0 Contra ilkuP'^ quod serpit in cute
IG quod dicitur flethenta
17 Radice^ herbe que dicitur menewa
18 (145^^) 0 Solinus^^ dicit. Herbam ci-
19 narem, hHwzt^^
20 0 Subitaneas peste^, daz sreiflich^^
0 Ficuni, dazfich
(14G^^) 0 Ad equum qui est irreiht^*
Ouo pleno, ^^ eiesscalun
Colas, cozast^^
(14G^^) MaRubiuni, ^"^ antron
AvRipignientuni, ^^ orginiet ^^
Ana, glich
Pistello, stozil
Fleotoniare, ^^ stiuan ^ ^
Arteriis, ^^ halsad*^ren
Querelas, ^^ suth
Ossum,^* bein
Timpora,^^ dune wend''
EfFusionem oculorum, rinnet ogon^^
Sublingua, ^'^ bilarn
Uicia oris, stinkante müdes
Alenenationem frenesis, ^^ bucha^^
Splenis, milzi
Talo, enclie
Fleotomum, plut isarn
Fleotomare, stingen
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
3G
37
38
39
40
41
^ juni
* october
- September * so scheint zu stehen; zu lesen ist indes wol sitilingen
^ diese und die loeitern glossen bis z. 28 in einem liber medicinalis.
darin schon 144^1 von einer hand saec. xiv () Glizzen blum herba {gleifsblümlein, ra-
nunculus acris, Nemnich 2,1127) facit vesicam in carne qcüq; ligauMs eä p noctem und
a i
144a2 () Radix h'modactili, .i. zitlose ^ = heternezela "^ im recept Cot u*me q ho-
mine cömedit. steckt in dem deutschen wort biboz? ^ dies compositum kann ich an-
derweitig nicht nachiveisen ° im recept Ad unges deformes, veranschlagt man die
Schreibung hetenezela, so bezeichnet ettewrz vermutlich eiterwrz " illud über aus-
gestrichenem und unterpunctiertem febre^ ^^ recept Contra febres. Solin 107, 3 Momm-
sen ^^ hHwzt] das letzte t kann auch r sein. l. hertwrz (hirschwurz) ^^ l. freislich.
vgl DWB 4ia, 121. davor Colt uenena mirificü e ^^ MSD 2^, 302. der segen selbst
lautet: Primü T dext*ä auriculä dnicä oratione cäta. 7 ipsü pede tenes. T manu die istv
u*8ü. Ninitis. I altere pede ]^c. Qvid sitis. It^cio. Ninitare. I .nn. Naribare. Hoc t^ facias
_ _ _ _ ^ _
1 dexterä auricta. cü dnlca oratione. darauf die randschrift Cent mobu (sie) equor
qui dicit" qdi aGleia {das erste a und 1 unsicher) : ich vermute qlialgeia z= xoiXiaXyia
^^ die randschrift dieses recepts ist fast erloschen und unlesbar ^® cozast] a
zweifelhaft, 'einen aufguss machen'' zu göz? ^"^ in einem recept Potio vteda tepe
i a
estatis ^^ in einem recept Ad ficü q p anü tnsit ^* orgimet] gl aus m corr.
^^ von hier ab aus Beda De minutione sanguinis {Opp. 1, 398) dem inhalt, weniger der
form nach, phlebotomamus Beda ^^ stuwen Lexer 2, 1283 ^^ Arterias venas Beda
*' querelam Beda ^* os Beda "^^ tcmporibus Beda
'"^ subtus lingua Beda ^^ alionationem in phrenesim Beda
bücken) scheint gemeint
Althochdeutsche glossen IV. 24
"^^ ogon] g aus corr.
^^ bucha 'biegung' {zu
370 NACHTRÄor: Zum Drittkn Band MLX» — MLX®
Alem. 18, 138. 139
MLX-^
Codex cotnüis da Droste-Nasselrode in Herten. ^
1 Saiurcia, i. hoiicolla^ Raphano, i. reneuano 12
2 Plaiitagino, i. uuegibrede Bipede, i. piuuuz 13
3 Lubestico, i. he^
MLXb
a = Codex monasterii heremitarum 29. /; = Codex monasterii her emitarum ^21.
4 Collige* herbani que Ivisca*'^ dicitur. ei cum uino bibere a 101 14
5 tolle radicem cum symbolo. et ora- Herbam mercurialem.'^ hoc est heim- 15
6 tione dominica. et kozumbrium^ quod würz a 102 heimvurz ^ 2G IG
7 est thimiama. et tere In vino. et da
MLX«
Clm. 14221 f. 23^
8 De^ iuse herbe radicis que vvlgo heim- uurz dicitur 17
MLX^
Codex monasterii heremitarum 356 ^. 117.
9 Sumat^ thv^ myram. cundereba. radices persici. omnia contunde et cum uino 18
10 urtyce. brahuurz. indicum. granum bibat ieiunv^ 19
MLX«
Codex Lugdunensis Voss, graecus 4^ 7 f. 40^.
11 0 Toxicum luppiuurz^^
* die folgenden gll. finden sich interlinear in einem recept zu einem unguentum quod
teutonice dicitur Grunesalva {zu dem ausdruch vgl. Zs. f. d. pÄ. 13, 474, 44/ und
Bartsch Heidelberger hss. 195^). aufserdem begegnen im text selbst folgende deutsche
Worte: De simphonia item de bilissa. De acere idem {vielmehr ide = id est) de gunde-
reua. De althea idem de uus^ca (= iuischa). De wittwrz. De barba iouis. idem de dune-
resbard. De lingua canis. idem hundeszunga. De magesamon. De gaheUa. De iserna. unum
ember uini. unum uirdel aceti. hingegen ist De musicha nicht deutsch (bd. 3, 472, 10 uö.)
^ = heimconela ^ vielleicht fälschlich ansatz zu nochmaligem hencolla * unter
der Überschrift Item zn Ad paralisin a ^ Ivisca] I scheint nachträglich eingesetzt a
* über dies wort s. Älphita p. 44^. 185a, CGL 3, 609, 64 und oben 67 anm. 27
' das recept Ad solvendum, in dem die contextgl. sich findet, lautet: Radices apii. et
feniculi. et herb mercuriale. In aqua simul cocta. calida. admixta uino austeri. cyatum .i.
aut plus bibe. si nimietas nocet, detrahe apium et mercurialem. et alia frequenter bibe
* gleichfalls in einem recept Ad soluendv stomachv ® recept Contra acutam pa
{dann abgeschnitten, l. passionem) ^^ saliunca. calcitKeppa. Toxicum. luppiuurz. in.^e
tela toxicata steht unten am rande der seite^ die medizinische recepte enthält
Verzeichnis Der Hss. 371
VERZEICHNIS
DER BENUTZTEN HANDSCHRIFTEN.
Dies mit tunliclistcr knappheit hergestellte Verzeichnis zählt die benutzten
hss., icelclie, so weit ihnen nicht der ausdrückliche vermerk "chart^ beigesetzt ist,
sämmtlich auf pergament geschrieben sind, in alphabetischer folge der bibliotheken
und ihrer einzelnen fonds, innerhalb derselben aber arithmetisch geordnet auf.
5 die angaben variieren bei gleicher einrichtung hinsichtlich des umfangs, je nach
dem brauchbare beschreibungen, auf die verwiesen werden konnte, gedruckt vor-
lagen oder nicht, besondere sorge wu7'de verwandt auf die Scheidung der ur-
sprünglich selbständigen bestandteile der Codices : arabische fett gedruckte zahlen
lieben sie von einander ab. römische Ziffern verweisen auf die nrn unserer
10 Sammlung (I — CCCCXCVI =. bd. 1; CCCCXCVII — DCCCCXXX = bd. 2;
DCCCCXXXI — MCLXVI = bd. 3; MCLXVII — MCCXLIX = bd. 4),
innerhalb deren jeder einzelne glossencomplex verivertung fand; auch die berich-
tigungen der hslichen lesungen, sowol die am schluss der ersten drei bände zu-
sammengestellten als auAih solche, die ich jetzt zu geben habe, wurden dabei ver-
15 merkt, die verschiedenen dieser Ziffern beigefügte bezeichnung ""nachtr! meint
stets die rmchträge des vierten bandes, falls nicht speciell auf den zweiten oder
dritten hingewiesen ist. am ende jeder beschreibung stehen hinter einem fett
gedrucktefi gedankenstrich die bisherigen erwähiiungen, abdrücke, collationen, fac-
similia der gll., hinter einem zweiten Oraffs siglen und in eckigen klammern die
20 Paragraphen oder nrn der Übersichten Hoßnanns, Pipers und Schmellers {s.
unten tabelle 1 — 4) verzeichnet, von einer bezugnahme auf vRaumers ganz unselb-
ständige und darum wertlose angaben sah ich ab. alle den abdrücken zu grmide
gelegten copien und collationen rühren von mir her, so weit sticht fremder hilfe
gedacht ist; die wenigen hss., welche weder von mir noch für mich neu verglichen
25 wurden, Jmbe ich kenntlich gemacht, verschollenen hss. oder untergegangenen, für
die wir auf die vorhandenen abdrücke beschränkt waren, setzte ich einen stern
bei. die fortlaufende Zählung soll für die später folgenden tabellen ein bequemeres
citieren ermöglichen.
Schon die vorrede des zweiten bandes s. y f nannte mehrere mit absieht
30 ihres jungen Ursprungs halber übergangene glossenhss.; einer andern ausgeschlos-
senen gruppe {der noch Clm. 15514 bl. 88^ anzureihen ist) gedachte bd. 3, 609
anjn. 1, der Altdeutschen gespräche das vorwort desselben bandes s. vii. ich füge
weiter hinzu die Amploniani 43 in folio saec. xiv mit gll. zu Osberns Panormia
(Löwe Prodromus 242) und 62^ in octav {denn dessen Macer gll., wie 1^ De ar-
35 temisia Biboz, De aprotano Aueruze, 5* De ruta Ruze, 6* De apio Eppe, 6*^ De
24*
372 Verzeichnis Der Hss.
.sauina Seiuiiiboni, ?•' De nepita nefta, 11» De saluia 8elue, 16^ De uiol violin-
cröt, 18* De aristologia .i. O.stirlucie, 19* De camoiiilla (sie) i. huiid'iHblvme, 20*
De altea Iwis, 20'' D(; liguBtica .i. lustechil, ;K)* De celidoiiia .i. Goltwrz usw.,
gehören der schrift nach erst dem ausgehenden xiii jh. an); den Gothaer codex
5 75 7mt einer deutschen gl. zu Sedulius (Krusch Neues archiv 9, 272); die Inns-
brucker Walthariusbruchstücke {Schönbach Zs. 33, 341 ff); die von Graff' G, 498
erwähnte Kopenhagner Juvenalhs. saec. xiii; die hs. 1009 saec.xy des Lihrischen
auctionskatalogs von 1859; die Münchner CIL 14597 (Rat. SEmni. F 100), wo
bl. 89^ am rande von einer hand saec. xiiijxiY die bei Macer beha?idelten kräuter-
10 natnen mit deutscher Übersetzung verzeichnet sind (Absinthiuni w^mvt — Sam-
bucus holer); 14753 (Rat. SEmm. b 7) saec. xiii mit gll. zum Anticlaudianus
des Älanus {zb. bl. 91* (Themo) deichzel; 131^ Mirica haidecch); 18580 aus
Tegernsee saec. xii mit gll. zu Raginalds Vita Malchi {ed. lAebermann Zs. 31,
362 /; es fehlt dort Amurca trester bl. 41*); 19411 ebendaher saec. xiii s. 107
15 {Wattenbach Neues archiv 17, 36); 21045 aus Thierhaupten chart. saec. xv
bl. 215*^ — 216^^ m.it gesammelten tier- und kräuterna^nen, welche zu den von
Mone in seinem Änz. 8, 398 — 400 nr 313 — 557 aus einer nicht näher be-
zeichneten Reichenauer hs. in Carlsruhe herausgegebenen durchweg stimmen ; 22056
aus Wessobrunn saec. xiii mit nd. kräuternamen ; 22300 aus Windberg saec.
20 xiii/xiv mit einem jungen alphabetischen kräuterglossar auf bl. 57^; 2230b eben-
daher saec. XIV bl. 116*^ mit gerätschafts- und tiernamen; endlich 23479 (ZZ 479)
saec. XI, weil es sich dort nicht um gll., sondern um ein lat. recept mit ein-
gemischten deutschen worten und phrasen handelt, das ich an anderm ort zu ver-
öffentlichen gedenke {Mones Anz. 8, 93. Piper 474). aus dem gleichen gründe
25 fanden keine aufnähme die deutschen bestandteile der in Clm. 22032 aus Wesso-
brunn und in dem Lambacher codex 99 enthaltenen anweisung zur fingersp'aclie
{Mones Anz. 8, 94).'*' ferner blieben fort die Oxforder hs. Digby 172 saec. xn
* ebenso loenig stehen, obwol es die Münchner Sitzungsberichte 1875 n, 237 be-
haupten, im Clm. 15912 {aus dem Master SErentrudis auf dem Nonberg bei Salzburg
nr 12) deutsche gll. diese quarths., xn jhs., 162 bll., setzt sich aus drei urspr. selb-
ständigen Sammlungen lat. predigten zusammen: 1) bl.l — 58, die zioeite hälfte eines
homiliars, nämlich seine quaternionen vi — xi und der ternio xn, ivelchem nach 53 das
letzte bl. durch ausschneiden fehlt {Signaturen auf 1\ 9*. 17^. 25*. 88*. 41a. 49a)-
3) bl. 54 — 129, kleiner geschrieben, neun auf 54a — uga signierte quaternionen und der
unbezeichnete binio 126 — 129: diese beiden Codices befassen wesentlich sermone auf
hauptfeste, darunter mehrere Bernhards; 3) dagegen, bl. 130^, vier ungezeichnete
quaternionen und das einzelbl. 162, enthält zumeist sonntagspredigten für das kirchen-
jahr, denen 150* ein Sermo in cena dni, 155* Ali^ sermo, 158* Epla leronimi pbri ad
Susannam lapsam, endlich 162^/ von and. hand gleichnisse auf die jungfrätdiche ge-
burt folgen, auf der früher leer gelassenen letzten s. 58^ des ersten teils hat eine
hand saec. xiii/xiv folgendes stück einer allerheiligenpredigt über Matth. b, 1 ff einge-
tragen :
Videns ine Turbas Ascendit T montem. Et Cet*a. Mons. Ipe I£lc xps ascendit in
i _ a
inontem .i. ad ututü altidudine {sie) ac firmitate in schala hvmilitatis p vn gdus in carne
MisterioB suou. IncarnatioTs. B. p, dencensii" ad inferos R. a. pced; 7 in fufo ludicio.
Verzeichnis Der Hss. 373
mit gll. zu Sidonkis, so weit sie deutsch, nicht romanisch sind {Anccdota Oxo-
nicnsia. Cktssical scries i, 5); die römische Isidorhs. Pal. 281 mit ihren fcder-
prohen auf hl. 308* (Crecelius Älcm. 14, 53), eine nicht signierte Schlettstädter
papierlis. sace. xv mit tier-, kräuter-, haum- und gerntscliaftsgll. und die Stutt-
5 garter hs. Theol. et phil. 4® 242 saec. xii aus Zweifalten mit einer oder zwei
gleichzeitigen deutschen interlinear gll. zum Monachus Sa^igallensis [Jaffc Bihl. 4,
Go4 Larva scrato, GG3 Poliphemuni id est gygande). auch die zwei Münchner
mss. saec. xv gemeinsamen deutsclien gll. zur Vita Ernesti, welche mindestens
in das XII jh. hinaufreichen {Zs. 7, 207 — 213. 225), wurden hei seile gelassen.
10 von den durch Hattemer bekannt gemachten S Galler hss. entfielen gleichfalls meh-
rere: so nr 19 (1, 407. Pi>er 148), s. bd. 1, ix; nr 196 (1, 415. Piper 350),
a
V* ipe teptationü (^ic) uictoria 7 gta inmortalitatis exaltat® suos theret ad se ipsum ut ipe
a
ait. Cmii exaltat" fuero a t^ra omnia tham ad nie ipsum. Man list vns hivt an dem
heiligen ewanglo daz vnser Ichs (s/'c) xps ein groze menige sach div im nach volget vor
den gie er vf einen pch. Der pch da vnser h^re vf gie d^r bezeichent die hohen lere
vnd daz groze gebot daz got sinen ivngern gab. Et cum sedisset accesserunt ad eü
ci
displi ei". Vn sanct^ augustln". Accedunt displi ut audiendis u^bis corpore eet uicinio-
res q pceptis adinplendis alo adppinquabant Alle die lere die got sine ivg^n gab vf dem
a
pge die het er in in menchslichem bilde selbe vor getgen Sedit quia suä claritatem nre
fragilitati efigurauit se p incarnatioe humiliando. Exinauit (sie) semetipsum forma serui
suscipiens Vnser h're saz vf dem pge. Vii sanct^ pnhard^. bone lesu n te humiliasses
ad sessione scilic; inclinasses ad humanitate 7 passione n quidem angli te stäte in maie-
o o
State attigissent M accedüt puplicani 7 peccöres Accedit Maria Magdalena accedit lat
in chrvce accedunt 7 discipli Der gvte sanct^ pnhard'' schrib; vns darub* daz vns, h*re
saz vf d^m pge. gvt* heilant bietest dv dich niht gediemvet zv vns Mit din^ Menscheit
vnd mit din* Mart' die heiligen engel mohten dih niht bereichet haben in din'' Magen-
o a
chreft nv gent die offen svndsere zv dir sancta M Magdalena der schachsere an dem
heilige chrvze nv gent zv dir din ivng\ alle die gotes gebot leistent die sint sin ivng*.
Et apiens os suü docebat eos dicens. Beati (die fortsetsung fehlt mit dem nach 53 aus-
geschnittenen hl.).
Die anfangspartie findet sich ähnlich wider auf hl. 115l> des zweiten teils: Se-
cvndv Mathevm. Videns ihc turbas. 7 c*. In Hui" euglii lectioe ds homo ppt hoTes
fact*. nob in adam p supbia lapsis scala humilitatis T sem? ipso erex. in q & vil. gd"
inseruit. p qs ascendam^ de cualle lacmaB. ad beatitudine regni celoF. Prior aü ipse
ascend in monte. hoc e uirtutu altitudine ac firmitate. immo & ad ijDsä q suis seqcib;
pmisit claritate. ascend p vii. grad" suob in carne gestoB. incarnoTs. baptismi. passio-
nis. dcscens* ad inferos. resurrois. ascensioTs. 7 fut~i iudicii. Et cü sediss7. accessef
a
ad eü D. E. Exaltat" h. ipse. teptationü uictoria. 7 Imortalitatis gla ipsos txit ad se
ipsü. für einen spätem abschnitt ist Bernhards allerheiligenpredigt hei Migne 183,
155 zu vergleichen: Cum sedisset, inquit. Alioquin quis ad excelsum illum gigantem
posset accedere? Benignissime prorsus inclinavit se, et exinanivit usquc ad sessionem...
Sedit enim, ut ad cum, quem ne ipsi quidem angeli stantem attingerc poterant, etiam
publicani et peccatores accedant, accedat Maria Magdalene, acccdat et Latro de Cruce.
374 Vkrzkichnis Der Hbh. 18
weil CS sich nicht um glL, sondern um eine federprobe handelt; nr 5G1 (l, 420.
Piper 359), denn uualdach ist nur eine lat. Variante, s. AÄ SS aug, v, 38; auch
nr 635. G71 {TIatt. 3, 602. Piper 373. 374) enthalten ebenso wenig deutsche
gll. wie das fragment des codex 1394 nr xv (Hatt. 3, CO 9. Piper 378). es ver-
5 steht sich endlich, dass in einer Sammlung der ahd. gll. alle rein alts. oder ags.
zu fehlen haben*'; solche fanden nur dann aufnähme, wenn sie mit hd. gemischt
auftrale7i. daher wird es nicht überraschen, dass nur ein teil der gll. des Voss.
lat. 4^ 69 reproduciert wurde.
ADMONT,
10 STIFTSBIBLIOTHEK.
3 in folio, XI jhs., 640 dreispaltige ss.: s. 1* — 518'' von verschiedenen sich
ablösenden händen die beiden Salomonischen glossare unter der Überschrift
In nomine domini omnipotentis incipiunt glose siue expositio in latinas dictiones
primitivas derivativas appellativas et proprias secundum q a poetis vel arciü et
15 diuine pagine scriptoribus in propria significatione s~ translatione ponuntur usw.
mit deutschen gll., die meist von and. hand übergeschrieben sind, aber auch
mit solchen, die im context stehen; im ersten glossar nach dem schluss des P
s. 313'^ — 314* (314'*^ leer) ein nachtrag, gesammelte gll. aus allen teilen des al-
phabets von verschiedenen händen (MCLXXVa). die quellenschrift steller fiwlen
20 sich erst vom S 5. 332* an hin und wider rot angemerkt, es folgt eine auf Zäh-
lung der teile des menschlichen körpers {s. bd. 3, 437 anin. 2) und ein
griech.-lat. wb. Logos Liber Agathi tychi bona fortuna usw., dh. die Hermeneu-
mata Monacensia (COL in) bis 211, 53. 564^ ein Verzeichnis biblischer
Wörter mit erklärungen, doch ohne deutsche. 602* Juliani Toletani liber
25 prognosticorum futuri seculi, 630^ Incipit liber sancti Augustini de difinitione
dogmatuni ecclesiasticorum. 635* — 639* {diese seile, die auch den vermerk Iste
liber est S. Blasy Amontn enthält, saec. xiii) das steinbuch Marbods Evax rex
arabum usw. abschrift verdanke ich ASchönbach. [1
106 in grofs quart, xii jhs., imfoliiert (147 bll): bl. 1* leer, V^ ff die bücher
80 XXVII — XXXII {Esaias bis Daniel) von dem. Opus de sancta trinitate des Rupert
von Deutz {Migne 167, 1211 ff); auf der rückseite des vorletzten blattes und auf
dem ganzen letzten, prächtig geschrieben, die lat. hexameter über vögel-, tier-
und baumnamen mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). — Archiv
der gesellschaft 6 (1831), 170. ausgäbe von HHoffmann Altd. bll. 2 (1840),
35 214: ff. — [P. 432.] [2
S40 in quart, xiiijhs., 112 bll. und ein imxYJh. beschriebenes vorsatzbl.: bl. 1* lat.-
* deshalb blieben auch fort die vier interlinear gll. eines Verzeichnisses des Ganders-
heimer kirchenschatzes in einem jetzt zu Koburg befindlichen plenarium saec. xii. sie
hätten in Gallees Alts. Sprachdenkmäler gehört; damit sie nicht vergessen scheinen^
führe ich sie hier nach Wattenbachs dbdruck Anz. des germ. museums 1873 sp. 347
an. Oriola, idest opperiianan {gemeint wöl Oralia). Crumena, budil. Sericia, pelleles.
Plmnaria [uelamina], ibocade {dazu vergleicht Sievers, geivis mit recht, altn. bök der
Liederedda = 'gestickter teppich' und das schw. v. gullböka 'mit göld sticken Gudrü-
narkv. 2, 14).
Admont o — Altenhukc; 188 875
deutsche, stark verderbte fi sehn amen iinabgesetxt (DCCCCXL), dann einige der
lat. hexameter über die nanien der fische ohne detäsche gll., vier imglossierte
kräiiternamen, die verse Sunt sueui seui nee in hae tellure coeui. Carinti gcntes
glires glutire solentes. et cetera, darauf bis 2^ resie zweier lat. 2)redigten.
5 3* — 109^ das Speculum ecdesiae des Ilonorius ohne vorrede (Migne 112,815 —
1082), de))i am schhiss ein abschnitt des Hohe 7i liedes angehmigt ist. abschrift
verda7ike ich ASchönbach. [3
S69 (69^ lüiten von einer hand saec. xv der vermerk Iste über pertlnet ad
SBlasiü in admont) in folio, xiijhs., GdblL: bl. 1^ Incipit sermo ambrosii aut-
10 perti presbiteri de instructione et institutione honestc uite. habens scripturarum
testimonia .lxxx. 11^' De disciplina xristianorum Augustinus. 18* Incipit
libellus de .iiii^'" uirtutibus prudentia. fortitudine. temperantia. iustitia. qui preti-
tulatur fonnula uite honeste. Editus a quodani martino episcopo. ad mironem
regem. 22^ Incipit epistola sancti cypriani martyris de duodccim abusiuis se-
15 culi. 30^ Epistola Iheronimi presbiteri ad paulam Et eustochium de assump-
tione sancte Marie. 46^ leer. 47* bis zum schluss alphabetisches lat. -deutsches
vocabular , dreispaltig, mit abgesetzten gll., von verschiedenen händen geschrieben
(DCCCCXXXVIIIb). einzelne zweifei meiner abschrift hat ASchönbach im juli
1877 mir gütigst gehoben. — HHoffniann Zs.d (1848), 868—381. — [P. 401.] [4
20 4T6 i7i quart, xii jhs., unfoliiert: nach der pars quiuta moralivm beati gre-
gorii pape in lob die lat. hexameter über vögel-, tier- und baumnamen
mit deutschen interlinear gll. sehr schön geschrieben auf den beiden letzten bll.
(DCCCCXXXIV). — HHoffmann Altd. bll 2 (1840), 214 /f. — [P. 483.] [5
508 iyi octav, xii jhs., 112 bll. (aufserdem das erste bl. der ersten läge dem
25 voi'derdeckel aufgeklebt; auf seiner rückseite trägt es die iiotiz Iste über pertinet
ad scm Blasium Admunt): bl. 1* — 56* (56^ leer) Glose divinorvm librorvm
von der Genesis bis zum Hebräerbrief mit verschiedenen deutsche7i inteiiineargll.
und einigen im context (VIII. XXVIII- XLIII. LVI. LXIX. LXXXVIII.
CLXIII. CCXII. CCXCI. CCCXI. CCCLXX. CCCLXXVII. CCCCXCI). 57* /f
30 ein lat. alphabetisches glossar 7nit einigen deutschen context- und spä^iichen
interlinear gll. in der anfangspartie (MCLXXX). ^ [P. 30.] [6
"759 in octav, xiii jhs., 218 bll.: miscellanhs. wesentlich metrischen und gram-
matischen inhalts {zb. 59* Incipit Avrea Gemma, 168* Marbods Lapidar,
188^ die Regule de rithmis, welche Zamcke in den Berichten der sächs.
35 gesellschaft 1871 s. 41 ff herausgab, 194* Cato , 203* Prouerbia salemo-
nis. Hec sunt sermonis non nostri sed salemonis vgl. codex Vind. 885 bei
Endlicher s. 165). darin ua. bl. 55^ — 56^ die lat. hexameter über vögel-,
tier- und baumnamen mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). [7
ALTENßURG IN NIEDEEÖSTERREICH,
40 BIBLIOTHEK DES STIFTS SLAMBRECHT.
188 in quart, xiii jhs., 106 bll.: bl. 1* — 87* Osberns Pa^iormia (WMeyer
Rhein, mus. 29, 179 ff), hier Deriuarius betitelt, hiebst anhä7igen {über vasa, naves,
voces animantium). 87^ — 104'^ Summa instructionum Petri Hispani. 105*
37G Vkhzeichnis Dkr Hh«. 8 — 12
(bl. 105. 106 einzeln) Pronomina derivatiua qualia sunt. 105*^ sp.l gesammelte
gerätschaftsnamen mit deutsche?- Übersetzung, die mifangs übergeschrieben ist,
dann im context folgt (MCXLIX) ; auf dem rest der spalte und auf sp. 2 no-
tizen des xrv und xv jhs., unten der eintrag saec. xvi Istc über est Andree
5 Chcmmcher plobani in Czwetl. 106* Item a uirco. uiresco . . . , wol ein verbun-
denes bl.* [8
AMIENS,
BIßLIOTHEQUE MUNICIPALE.
HO {aus Selincourt) in klein folio, ausgehenden xii jhs., 94 zweispaltige blL, he-
10 schrieben im Catalogue general des mss. des bibliotheques publiques de France.
Departements xix, 51 — 53: bL 1 — 21''^^ gll. zur bibel mit fünf deutschen im
context (CIX nachtr. CCXIV nachtr.); am schluss stehen die worte Melon alconi
Terseon exalicon Uaricon Colomös Exanicos in quo Dominus sedet. Nerius hi-
cherius hiterius licherius Balteus liteus Siderius ibi est salus mundi. es folgt der
15 tractat Sic homo consistit sie eorporis illius artus. Expositos in auro (sie) Stra-
bus monstrante tenebo, aber nur bis zu den Worten 21^'^ Gurgula que rachala
a guture nomen aceepit euius meatus ad os et nares contendit. Explicit. seine
deutschen gll. sind bis auf zwei resp. drei (DCCCCLIX* nachtr.) ausgelassen. —
die anführung des worts que rachala im Catalogue aao. 53 machte mich auf die
20 hs. aufmerksam; abschrift der wenigen deutschen gll. verdanke ich dr KHampe. [9
ANTWERPEN,
BIBLIOTHEEK VAN HET MUSEUM PLANTIN-MORETUS.
l!36 {früher dem SJacobskloster zu Lüttich gehörig) in octav, x/xi jhs., 69 bll.,
sehr schlecht geschrieben : bl. 2* — 41^ des Sedulius Carmen paschale, 41^ bis
25 zum schluss Prospers Epigrammata, beide mit einer reihe recht unleserlicher
deutscher interlinearer {selten marginaler) gll. mehrerer hände (DCCCXXXIX.
DCCLXXIV). über die hs., die früher mit andern zusamme^igebunden war, vgl.
noch Änz. des germ. musemns 1876 sp. 236. — erste 7iachricht von den gll.
gab LBethmann Archiv der gesellschaft 8 (1843), 51. 565. ausgäbe vo7i Nolte
80 G^erm. 20 (1875), 130 — 132. als ich im September 1876 die hs. benutzen wollte,
war das museum seiner Übergabe an die stadt halber auf mehrere wochen ge-
schlossen; daher hatte anfangs 1878 JFranck die gute, eine collation für mich
zu besorgen. — [P. 212.] [10
APPONYI, BIBLIOTHEK DER GRAFEN. S. JETZT UNTEN NR 273.
* auf der rückseite des letzten blattes der unpaginierten hs. 185 in quart derselben
bibliothek {enthaltend Bedas commentare zu Parabolae, Ecclesiastes und Canticum cant.
sowie Constantins Viaticum) findet sich folgendes nd. recept von einer hand des xiv
jhs. eingetragen: Muscaten. Negilken. Muscaten blomen. Cardemomin. Ingever. Galgen.
Cinamomin. Giewelkes ein pennig wicte. {dazu am rande mit verioeisung Cubeben) leue-
stockes sat venekilsat. anis. dilsat. pet^ciliensat. Mercsat {darüber .i. apiu). Giewelkes.
zuei pennig wicte. Masticum. also vil also des alles ist. aloe. also vil also des alles ist.
vnd daz salme mit wermeden sape memengen {sie) vnd sere keneden vnd daz so salme
de cornere weitere alse ein erwize. die vTgere salma mit loreole smeren. darunter das-
selbe von and, hand lat.
Altenbukci 188 — Bamberg A. i. 35 377
AUGSBURG,
KREIS- UND STADTBIBLIOTHEK.
8 in ipiart, 110 hU. (doch ist nach 82 ei7is bei der xählung ühersprmigen). die
innenscite des vorderdcckcls schützt ein pergamenthl. mit Itymnentexten saec. xii,
5 dem oben ein papierstreifen mit einer inhaltsangabc des codex saec. xv und dem
vermerk Liber canonicoE Rcguliiriü {darauf drei bis zur Unkenntlichkeit ausge-
strichene u'orte) aufgeklebt ist: 1) saec. xii bl. 1 — 10 {letzteres leer; ein qua-
ternio und ein doppelbl.) Isidors Allegoriae, Opp. 5, 115 — 151; 2) saec. xii
bl. 11 — 26 {zwei quaternionen) Bedas commentar zum Jacobusbrief, am schluss
10 unvollständig {bis cap. 5, 4 = Opp. cd. Col. 5, G91); 3) saec. xii bl. 27 — CG
{fünf quaternionen von verschiedenen händen). 27* urspr. leer, mit teilweise neu-
mierten hymnen saec. xii beschrieben. 27^ ff Amalarius Symposius De ec-
clesiasticis officiis buch 1, am schluss unvollständig, Migne 105, 985 — 1050 z.
11 in quibus; 4) saec.^i bl. ßl — 100 {vier quaternionen und eiji ternio, des-
15 sen drei rückwärtige bll. mangeln; auch von bl. 100 ist die untere hälftc fort-
geschnitten). 67* ursp\ leer, jetzt in erster spalte mit zwei reihen lat. -deutscher
kräuternamen aus dem A, B und C saec. xi beschrieben (MXXXI* 7iachtr.).
67^ — 100* (70^. 71'''. 100^ leer) Incipit liber peiiitencie. de scok patrü. liie-
ronimi. augustini. gregorii. Theodori. bede. sentenciis. de penitenciali romano. et
20 scoE canonü auctoritate collectus in 207 cajnteln, de^^en register vorangeht, mehi'-
fach sind in den marginalen quellenangaben das concilium Mogontinuni, Wor-
maciense, apud theodonis villam und Triburiense genannt ; 5) saec. xi bl. 101
— 110, ein quinio, dessen äufserstes dojjpelbl. 101. 110 urspr. leer ivar: jetzt
steht darauf 101* Ab epactis presentis anni deorsum introgrediens usw., eine
25 anweisung zum gebrauch einer kalendarischen tafel, dann von and. hand
ARGVMENTVM AD LVNAM INVENIENDÄ IN Kt lAN usw. = Beda
1, 144 /'^ endlich wider von and. hand die verse Ad boree partes usw. =
Biese 679, 101^ Incipit ymnvs Bede prespiteri de ratione temporvm per rithmvm
= Beda 1, 4.4.1 f, 110* die verse Beda 1, 417 mit weiteren 6 davor {der erste
30 Spera coli duodenis signis circum uoluitur) und ebenso vielen darnach {im letzten
nennt sich als dichter humilis leuita christi edidit hirenicus), HO'' Nene aprilis
norunt quinos usw. = Beda 1, 150, Octonas martis cepit lex quinque librorum
= Beda 1, 155 /", endlich eine tafel der himmelszeichen. die eigentliche hs.,
bl. 102 — 109, enthält ein computistisches lehrbuch (109^ Nos enim scolasti-
35 corum nostrorum rogatu que introducendis ad hanc artem pueris necessaria iu-
dicauimus pro captu ingenioli nostri undecunque coUecta congessimus), jünger als
Beda, auf den es verweist, und anfangend Annus solaris ut maiorum constat sol-
lercia inuestigatmn CCCLXV diebus et quadrante conficitur. — durch LBethma^ms
undeutliche notiz Archiv der gesellschaft 9 (1847), 587 'f. 67 Gloss. s. xi '
40 wurde ich auf den codex aufmerksam. [U
BAMBERG,
KGL. BIBLIOTHEK.
A. I* 35 in qu£trt, x jhs., 174 6S. = 86 bll. (bei der paginierung ist nämlich
378 Vkrzioichnih Dkk Hsh. 12 — 13
von .V. 68 gleich auf 71 gasprungcn) und ein unyezähltca twsatzbl., auf dessen
Vorderseite von einer Iiand des xiv jhs. nur die notiz steht Codex monaHterii sei
niichaet in bbbg | Quem ni quis ab.stul(!rit anathenia nit nebst der alten sif/naticr
L. 7.: auf der ursjrr. leeren s. 1 gesammelte gll. zu den Decretis pontificum Zo-
5 si7ni bis Simmachi, unter welchen eine deutsche, s. 2 In nomine dnl. Incipit
prefaeio libri huius. editü ex libro ethimologiarum. s. 4 Explie Pfatio. Ineipiunt
Glose. svp Penitentialem {darunter eine deutsche), s. 5 nach gröfserm spatiuiyi
die Canones apostolorum, dann das Concilium Nicenum. s. 25 das
Concilium Wormatiense von 868, s. 48 das Capitular e Moguntinum
10 von 852, s. 62 ein Poenitentiale. mit s. 05 scheint eine neue hs. zu begin-
nen, die das Poenitentiale des Ilalitgar am schluss unvollständig [Maafsen
Gesch. s. 863) bringt, früh aber müssen beide hss. vereinigt worden sein, da die
lagen des codex von alter hand mit i — xr je am schluss signiert sind, alle teile
der ersten hs. sind mit vereinzelten deutschen gll. versehen, welche meist am
15 rande und durch zeichen auf das textwort bezogen stehen (DCVII^ nachtr.). —
genauere beschreibung im Neuen archiv 17, 323 — 326 durch VKrause, der mich
auf die hs. aufmerksam machte, 7iachdem schon GHPertz MG LL i(1835), 412.
415 die gll. zum Mainzer capitular e angeführt hatte. [12
li. III. O (früher E 3; bl. 143*^ am untern rande, halb abgeschnitten, saec. xiv
20 Iste lib^ est niaioris Eccle in babenb^c) in folio, xiii jhs., 143 zweispaltige,
auch drei- und vier spaltige bll. (quaiernionen nicht gezeichnet; fiach 118 zwei bll.
ausgesch7iitten ; 143 einzeln): bl. 1*^ — 26^^ buch 1 und 2 der Practica des Con-
stantinus Äfricanus = Opera Ysaac (Lugduni 1515) teil 2 f. lviii — lxvii^^
c. 34, dann bis 28^^ nur die vorreden der vier bücher Graduum = Opera Ysaac f.
25 Lxxviir'*^. Lxxx^^. lxxxii^^. lxxxv^^ nebst aufzählung ihrer capitel. 28^^ Inci-
pit plog^ sequentis libri p alfabetü tnspositi scdm constantinü. Mvlti voluert
auctores antiqui usw.: dies ist aber die vorrede der lat. Dio s kor ides Über-
setzung, Rom. forschungen 1, 54 — 56. 29^^ — 36^* vierspaltig Incipit libeR de
nolb^ morboE 7 sper 7 bbau a northungo oposit^ ein alphabetisches kräuter-
80 glossar mit einigen deutschen gll. im coyitext und zwei interlinearen (MXIX^
nachtr.). 36^^ Tractat^ de nat~a aque = Constantinus , Opera Ysaac teil 1 f.
cxLix^^ 37^^ De nivea aqva und De salsa = aao. f. cl^S 37^^^ De uini na-
i
tvra = aao. f. cli^^, 38^^ ohne Überschrift Diuersitas uini gn^alit e tplex =
aao. f. CLi*^^, 39^^ De diu^sitate uini pp sapore =r= aao. f. cliii^^ bis nutriinenti
85 z. 2 V. u. 40^^ Explicit über dietap particlariü. Incipit antidotari^ p alfabetü
tnspositv^. dieser Antidot aritts, der bis 118^^ reicht und 54^^ in dem ab-
schnitt Elect ad tusse die deutsche interlinear gl. Spatule Suerdele enthält, scheint
mit ivesentlicher benutzung Constantins [sein liber stomachi und liber aureus wer-
den 103^^. 104*^ citiert) von demselben Northungus verfasst, der das alphabetische
40 glossar bl. 29^ ff anlegte: denn 99^^ heifst es Tyriace diacithnes Nortungus qdä
hui^ artis cöpos. cöptus uires dicit. 118^^ De ponderibvs medicinalib;, 118^ leer.
Bamber(j A. I. 35 — L. in. 9 379
119*^ De piissiono VHiginis. 7 Scotomi(\ Cap. ii. {verkürzt aus Constaiiiinfi Li-
ter aureus, Opera Basileae 1530 s. 1G9 f), Do Mania. Cap. xv., 119^^ De En-
casmon Cap. xvi., De meliuicolia Cap. xvii., 120"^ De lippitudine in oculis =
Constaiitini Viatunun 2, 1, weiter bis \21^^ ans demselben iverk 2, 2. 3 {vor-
5 dere Hälfte). 4. 5. 6 (vordere hälfte). 3, 11. 12. 13. 14. 4, 12. 17. 6, 14. 15.
IG. 17. 19 {vordere hälfte). 7, 12. 13. aber eingefügt dem cap. 4, 12 ist 125*^
folgende Nota. Quidfi & Nortliung^ hui® artis cöpos. testat" se cü tyriaca data.
7 paulisp puluMs centaurio. prunellis supaspso. cuidä q cadiuus uisus -r fuisse.
uespe dedisse. 7 ex li mane facto, spem qndä uhms subtil ut lübci. s; XL. duoB
10 pedü oblongü egessisse. 127^^ De poiidcrib® medicinalib®. Dragma e octaua pars
uiicie — Hec st scdm galienum. De cerebro. Cerebrvm Est fundanitum ncr-
uoB corpis tisw., 127*"^ Specula MedicoE. Gloriosvm Et honestü e medico usw.
{darin ivird 127^^ polemisch auf Constantin bezug genommen), 127^^ Hie Svnima
Toti® Artis. Nvnc Si qs querat que sit sup enumeratoB uerior demonstracio. Se-
15 quens dynamis demonstrat. qua si is qui arte pfitet~ medicine. plenissime intelli-
gat. nö facile decipiet~ in cura. Ne qs uero fallat"*. 7 fallat. in coponendis medi-
cini^. sicq; uicturis ingerat pichn mortis, dan^ p antidoto uenenü. hanc paginä in
hüc modü a northungo xpi paupculo. editä pie pie {das zweite pie fehlt 136^^)
a _
plectä. memorie cömendet! ubi tä nomina picmtou. qua intellectü. qlitate. 7 efFectu.
20 desebere cupit. Quid sit phisic® ul phisica. Pmsicvs. Qui scdm etymoloiä noTs.
custos: nat'e dr usw., Que sie exponuntur {seil, genera et efFectus medicine).
Malagtica s que omne duriciä moUiunt. 7 dissoluunt usw., 128^^ He s sine qb®
nuUa medicina efficatit^ ofitit~, SvNt Species herbe, i picmta usw. — 128^^ Hec
omnia osiderare medicü oportebit! alioquin frustra laborabit. Qua lege dande sint
25 potiones. 7 cetera. Nvnc Dicendü usiv., 128^^ Si nimia fu4t solutio. Uentris
Deductio si fuerit facta, ultra modü usw., Que medicine 9grue sint subscptis pas-
sionib®: es folgen bis 129^^^ lauter einzelne recepte. 130^^ Incip Hb capitis. De
1
inflämatione c^eb. Cap. i. Cvm In capite morb® oriat" usw., 130^^ Incipit lib. De
simplicib® medicinis. Cap. i. Si Vigilie Contingant usw., De Mania. Cap. Scdm.
30 Mania Est. alienatio usw.. De Melancolia. cap. t^ciuM. Melancolia ite e passio
i
cephalica usw.. De uniu^sali dolore Capitis. Cap. iiir. Dolor Capitis cü tfarie
pueniat usw., 130^^ Cura capitis, Cura alopicie, 130^^ Incipit lib. Scds. De oclis.
Caveant quoq; ne peccent in cibo usw., Cura oculoruM, 131^^ Si dolor sit de
melancolia, 132^^^ De panno. in oclis. Ad albugine ocli, 132^^ A maclam {sie)
35 octoB, Ad lacmosos oclos, 132^^ Si pili adult^ni nascant~ {darin die deutsche
inte^iineargl. Ranunculü lovfrosc), Ego. N. {dh. Northungus) istd uilipendo. Si
e
arista qlib7. J festuca. 1 sordicula oclm fu4t ingressa usw., 132*^^ Cura ad epi-
foras, Cura ictalopis, Contra fistulas oculorum, Cura ad cancos (= contritos angu-
los) ocloE, Cura ad leocomata ocuIoe, Cura ad lippitudinem, 132^^^ Cura 9t tumore
380 Vekzkkiinih Dkk Hhh. 18 — 15
ocloB iisy). (jcgcn migcnlcidcn, sohlte fsPMd 134*^ mit Huc u.sq; expimenta de oc-
lüi; incomodis Kufficiant c(3rta racione adinuenta. n hoIü a con.stantino affricano. s;
7 a marcollo 7 a (-ot^is antiquorü philoHophis! dcinceps quo Hubsecunr. collecta
no.scant*. de Stephani lib. qui dr regalis dispositio. ite de oclorum (sie) curis.
5 darauf Incip tractat' De Auditus diminutione, 134^^^ De causis q in narib^
a
gn^aiit^. & fluxu sanguinis. & polippo, De catarro. Catarr*^ aliqndo fit ex frigore.
a a
aliqndo ex calore. Qndo fit, hiermit am lagenschluss abbrechend, die neue läge,
hl. ISöff, beginnt mit denselben Worten canis assatum datum comed^e wie die vor-
hergehende bl. 127^^ und bringt bis 138»^ einen teil des auf der vorangehenden
10 befindlichen, aber in and. folge und correcterem text, und zwar De ponderib^
i
= 127'^^, De inflämatione Cereb =: 130^^ 135^^ Incip lib de simplicib^ medi-
cinis. Cap. i. =: 130^^^ 135^1 De Mania = 130*2, De Melancolia = 130»^
De vniuersali dolore Capitis = 130*^^ 135^^ ohne Überschrift Cerebmm funda-
nientum e =: 127'^\ Specula medicorum = 127«^, 136^^ jjic süma toci® artis =
15 127^2, qd sit phisic^ ul physica = 127^^, 136^^ Que sie exponuntur = 127^^^
136^2 Hec sunt quib^ nulla medicina efficacit' 9fitit~ = 128*1, 137*^ Qua lege
dande sint potiones = 128^1, 137*^ Si nimia fu'it solutio = 128^^ 137'^i Que
medicine ogme sint. subscptis passionib^ r=: 128^^ 138*^ De Catarro =: 134^^ und
hier fährt mm der 134:^^ abgebrochene text mit ex frigore flecma a cerebro ad nasü
20 descendens fort, darauf Galienus (über polyjyen), 138*^ Cura Polippi, 138^^ De
a a
Tussi, 138*^2 Igte tctat^. De fluxu sanguinis attinet sup dicto capitulo. de na-
i o _ _
rib^ usw., Theorizat h. N. (dh. Northungus) Omnis aut uniu^salit c^patui'a. aut e
o
intima. aut extima usw., 139*^ Hec in estate, 139*^ Ad ide. Cure de lib paupm
i i
(anfang Ite ad ide. süpta de medicinali paupum. Stet qcüq; uelis. sanguis q
25 naribv^ exit. Sanguine typorib^ sit u^sus fronte rescpt^. Gob^. cessa gob®. be-
ronus. cü berorissa, später der Anz. xv, 216 abgedruckte deutsche blutsegen),
Explicit lib .11^. Incipit liber t^cius. De viciis accedentib^ ori, 139^^ De Putido
Anhelitu, Ad os crancrosum {sie). De Pustulis in facie, 139^^ De dentibus ser-
uandis, 140*^ Hinc dicta Marcelli (auszüge ausMarcellus Empiricus 12, 8 — 60),
30 Ad gingiuas, De dentib*^ nigris (13, 7. 18. 19). De oris viciis. Ite dicta mar-
celli de oris viciis. 7 gingiuas 7 de fetido anhelitv (11, 10. 15), 140^^ Ad Ri-
mas curandas. Dicit ide marcellus (11, 2. 8. 7. 24) — Huc usq; marcellus. De
Tumore, lingue. Constantinus, De indignatione vuo, 140^^ ^(j y^ä 7 pituitä.
i
7 Tussim, Ad peste que die uulgo dappe. .i. asma. Fung^ accipits 7 herba que
35 df luncvvrz .i. lingua ceruina. 7 blandonie radix. eq pondere mixta. 7 süpta
psunt. De Parotidis, 141*^ De Glandibus (darin He (seil. Glandes) si medicinis
subscriptis n euanescant. abcidant^ cü integro sui folliculo. sie in libro cyrurgie
dicturi sumus, ferner Ungentü ad corp' glandosü. Sume plantagine. ederä terre-
stre. millemorbiä. rutä. lupipectinä. nasturciü fontanü. glandosam .i. drohswrz.
Bamberg L. iii. 0 — Basel B. vir. 18 381
iusqamü 7 salutare. h oinnia eqs ponderib^, coq; in olco 7 scno. 7 in tetra pice. ac
Cola, cü refrigerari ineipiat. facta puluere de inirra. aloo gnoniastice. galangc, ciii-
nanii. costo. cimino. 7 7. spie, calco uiua. ana oniniü. supsparge. Addens cassie
fistulo. gariof. saxifrice. p libito dide. Fariiiä. incl de tilia 7 caricas .i. Slßii. si-
'^ mul ana cöniisce. 7 contere. 7 lintheo inducto glandulis sup poiie), Ite ad flecmoiie
7 serpigine. & ad igne sacrü. 7 ad lentlgines faciei, 141*^ De Cancro qui fit in
capite. 1 aHunde in corpe, De Mentagra, 141^^ Cura in2:)etigini.s, De cincturis. 1
a i
maclis faciei abolendis, dan7i Incip tctat^ lib elefanti(\ ide Icpre {diese toorie
durch einoi feiiien roten strich darunter getilgt). Tractat^ de gceptu {von der
10 aushildting des foetus in den einzelneti inonaten der Schwangerschaft, schliefse^id
Hec me de enibri disputatioe. hoc e in huniani fet^ oceptione. phisicali stilo. di-
xisse sufficiät! nc ingressur® astro,"°mie apothecä. si qd ibi reseruatü liabeo t sie
artis mee heredi elucidabo. Phisici enl iä dictü sermone hacten^ iisq; ad tep^
heremanni pitissimi aströmici. a iudaismo ad xpianitatem conuersi. sümatim diffi-
_ *^
15 nire n poterant. sie nee astronomici de elemtis firmamti. l de. vii. armoniis celi.
a _ . . a
eoBq; aetu. c~su. hospieio. dominio. erectione. ul gduu deiectione. sine qlitate e-
lemtate rei. ut e homo. uix aliqd rationis hfe potuer. Igit" nee phisica. nee
cstellationü phylosophya. ad plenü dueüt disciptuni suü! n seita utroBq; uieissi-
tudine collatiua), 142^^ Tractat^ de septe plane tis {eüifluss derselheri auf den em-
20 hü'yo), 142^^ Traetatus de seemate humano {s. Rose Theodorus Priscianus 427),
143^^ nach ahsatz von zwei Zeilen (L)oca cöbusta inpmis debent {beide worte zwei-
mal) frigido aliquo obduci usiv. mittel gegen hra^idwunden, 143^^^ mittel gegen
(S)inancia t quinancia imid and. recepte. ■— auf das glossar des Northungus
7nachte mich dr H Stadler aufmerksam. [13
25 BASEL,
UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
B. V, 21 in quart, 1G8 hll.: 1) saec.^iY. hl. 1^ mit papier beklebt, 1^ schluss
eines lat. gebets, 2^ — 4^ zweispaltig Incipiunt capitula libri secundi, 4^ leer. 5^ —
^^^ Gregors Dialoge; 2) saec.^u. hl. 97^ über Gregors leben, 97^ — 167^ Gre-
30 gors Cura pastoralis mit einer anzahl deutscher interlinear gll. (DCXL). 7iach
dem zweiten buch steht auf frei gebliebenem räum bl. 120^ zunächst eine Ego
Clemens romanus pontifex beginnende und mit nr 3G3 bl. 147^^ sich nahe be-
rührende notiz über die fasten, dann von and. hand der von mir Zs. 17, 5 CO
herausgegebene, von PPiper Höfische epik {Stuttgart o. j.) 3, 700 widerholte segen.
35 bl. 168 7nit neumierten texten später beschrieben, am schluss beider hss. bl. 90^
{sonst leer) und 167^ die provenienzangabe saec. xv Iste über est fratrum ordinis
predicatorum conuentus (domus IG 7^) Basiliensis. — Gc. 11. [P. 151.] [14
B. VII. 18 {aus denn carthäuse7'kloster zu Basel stammend) in quart, 127 bll.:
hl. 2f ein kurzer tractat Origo ordinis Cartusiensium (xivj/^s.); dannhl.Gff
40 De divino officio tractatulus quidam {xii jhs.), endlich bl. 20 ff Gregors
Cura pastoralis saec. xi/xii mit vier deutschen interlinear gll. auf hl. 37^* und 51*
382 Verzeichnis Dior IIhh. Ifj- 20
von tmsicherer hand (DCLVII). ahachrift verdanice ich oberbiblioüiekar dr LSieber
und dr Gßinz. [15
F. III. !♦>*' (aus dem museum des Remigius Fciesch) in quart, ixjxjhs., fjü blL,
ein miscellancodex: darin bl. IG — 25 in ags. schrift die capp. 1, 32 — 2, 11 [bis
5 zu den warten et qui querit inuenit et pulsanti aperiatur Migne 107, 330) aus
Ilraban De institutione clericorum mit zwei deutschen interlinear gll. (DCCIV^
nachtr.)y welche ich gütiger mitteilung von dr QBinz verdanice. [16
BERLIN,
KGL. BIBLIOTHEK.
10 I^at. 8** TS, früher dr Ludwig Tross in Ha7nm gehörig (bl. 2* miteji rasur
eines längern eintrags), xi jhs., 141 bll. (richtiger 142, denn 114 ist doppelt
vorhanden; daher endet die alte bis cxxiiii reichende blattzählung des codex auf
dem jetzigen bl. 123^): bl. 1^ — 122^ oben z. 1 gll. zur bibel alten und neuen
testaments mit einer deutschen im context (CXI nachtr.); der rest des blattes 122*
15 wurde von einer hand des xii jhs. mit namen und zeichen des hebräischen alpha-
bets teilweise ausgefüllt, bl. 122^ begimien, auf abgesetzten zeilen sehr schön von
and. hand geschrieben, gesammelte deutsche gll. (MCXLVI. DCCCCXCVI.
MXXIV. MCXLVI) in zwei (auf 126% wo wider eine and. hand beginnt, in
drei) durch rote striche gesonderten spalten, die lat. lemmata haben durchgehends,
20 die deutschen gll. bis bd. 3, G82, 64 rote initialen, [bl. 127^^ Incipit glosa ful-
gentii epi. ad calcidium (das zweite i aus u radiert) GRAMMATICVM (rot).
Fulgentius reicht einspaltig von 128^ — 135^^, dami folgen auszüge De Prosa. De
Metris. De Fabvla. De Hystoria usw. aus Isidors Etym. 1, 38 — 44. bl. 141^
Avgvstinvs. Scire debes apud hebreos in fine librorü tribus debere subnecti. aut
25 amen qd est fideliter. aut sela quod est sempiternum. aut salem quod exprimit
pacem usw., dh. im wesentlichen Hieronymus i, 136 Vallarsi. der hs. vora^i
steht ein unsigniertes pergamentbl., auf das dieselbe hand des xv jhs., welche die
bll. (s. 0.) zählte, einen blattweiser für die bibelgll. eintrug; die gleiche hat auch
bl. 122^ oben Fuscina kreuwel Pissa cyn, 123^ Parix meys geschrieben, dh. ein
30 par auszüge aus den alten gll. dieser bll. lagenbezeichnung ist nicht vorhanden;
die lagen 113 — 119 und 120 — 125 haben etwas kleineres formal mit je 19 Zei-
len auf der seite als die vorhergehenden, welche 20, und die beiden folgenden,
welche 22 zeilen zählen. •— die gll. dieses codex erwähnt KLachmann in seinen
von JVahlen 1892 hei^ausgegebenen briefen an MHaupt s. 12. 84. 123; eine
35 fühi^t WOrimm an in seiner abhandlung über die Oll. Cassellanae s. 464. viel-
leicht bezieht sich auf dies ms. eine notiz der Zs. f. vaterl. gesch. und altertums-
kunde 2(1839), 331: "hr dr Tross zeigte eine, wahrscheinlich in Westfalen, und
zwar im 11 jh. geschriebene pergamenths. mit merkwürdigen deutscJien gll. vm',
über welche er einige bemerkungen mitteilte\ [17
40 I^at. 8** 93 (aus SEmmeram, s. u.), 67 bll.: 1) saec. xii bl. 1^ (1^ urspr.
leer, jetoct mit lat. eintragen saec. xiii versehen) — 28^ (vier lagen) das elfte buch
des Summarium Heinrici bis in den buchstaben P, mit zahlreichen deutschen
gll im context (DCCCCXXXVIIIa2 : berichtigung zu 233, 54 bd. 3, 723). am
Basel B. vir. 18 — Berlin Theol. Lat. Fol. 4SI 3R3
schluss jedes buchstahen ist platx für nachtrage gelassen ; 2) saec. xii hl. 29*
— r)3" lat. alphabetisches glossar A — Z ohne deiiische bestandteile {an fang Abactus
ab acta rcniotus. Abaso infirma domus. Abidos vrbs ellowponti. Abiecto difFamo
uita niiiiuo. Abigeus pcuiiie (sie) aliene abductor. Ablactatus a lacte ablatus.
5 Aboletus de memoria ablatus). 53^wr.9/;r. leer , ist jetzt von ehier hand desxiujhs.
mit bemerkungen über die name?i der Maria und der apostel beschrieben; die
liniere hälfte dieser seile ausradiert, bl. 54 — 56, dh. der rest der letzten läge
dieser hs., u?id das hinzugefügte kleinere bl. 57 enthalten eine art wetterbüch-
lein tind bauernkalender sae^c. xiv {zb.Jjuna tercia. opera iiicipere non congruit);
10 57^* stehen mir die hexameter (ebenfalls saec. xiv) Vt rosa dat florem flos fruc-
tum fructus odorem Sic studimn morem mos sensum sensus honorem (vgl. Mones
Anz. 4, 364. hs. von Tours 404 bei Dorange 228^^); 3) saec. xiv bl. 58 — 67
(ein ternio und ein binio). 58* Incipiunt flores thesauri pauperum magistri pe-
tri hysp. scheint = Be7'n. 4:28 bl. 114^ 65^ vo7i and. hand unabgesetzt lat.
15 kräuter7iamen mit deutschen e^^klärungen : Eleborum. dr. Niezwurtz bis Samo-
milla. citrina. hoc est gelb chamill, dann federproben, darauf, von noch jüngerer
Imnd, widerum lat. kräute^mamen mit übergeschriebenen deutschen gll. (Eleborum
niezburcz bis Celidonia schellchraut). 66 leer, 67 auf der rückseite mit einem
lat. recept saec. xvi beschrieben. — ehemals gehörte der codex SEmmeram an
20 (&/. 16* eintrag saec.xy Est Sancti Emerämi m'^'ris: auch ist auf die innere Vorder-
seite des pergamentumschlags, in dem er sich befindet, eine Urkunde des päbsts
Urbanus an den abt von SEmmeram betr. das kloster Prüfening geklebt); in der
Bibliotheca principalis ecclesice et monasterii ord. SBenedicti ad SEmmeramum 2
(1748) scheint er s. 148 unter nr 882 beschrieben, später gelangte er in FJMo-
25 nes besitz, der ihn in seinen Quellen und forschungeyi (1830) s. 280 erwähnt und
seine benutzung durch Graff gestattete, am 9. x. 1834 schenkte ihn Mone an
HHoffmann von Faller sieben (Mein leben 2, 272), dessen copie, am 10. xii. 1843
%u Breslau genommen, jetzt gleichfalls der kgl. bibliothek (Ms. lat. 4^ 331 kar-
ton 9 convolut h) gehört, in der Bibliotheca Hoffmanni Faller slebensis (1846)
30 5.7 unter nr xii verzeichnet gelangte er 1850 an seinen jetzigen aufhewahrungs-
ort. — Em. 32. [P. 399. S. a 615—633.] [18
Ijat. 4** 215, XI jhs., 76 bll.: Vergils Bucolica (aufser 3, 57 — 6, 78) und
Georgica; der letzte teil des 4 buchs ist später ergänzt, neben zahlreichen lat.
gll. ehie reihe meist interlinearer deutscher, die von verschiedenen händen her-
35 rühren (DCCCLXVII). — LBethmann Zs. 5(1845), 208/: ESteinmeyer Zs. 15
(1872), 101—103. — [P. 294.J [19
Tlieol« lat. fol. 481 (vorher auf de?n k. geheimen Staatsarchiv zu Berlin,
vgl. Archiv der gesellscJmft 11,757, wohin er aus Düsseldorf dwxh Höfer gelangt
war: der mit benutzung des alten gefertigte neue einband trägt die Signatur h. i.
40 D. 16; ehemals in Werden nach einem eintrag auf dem vorsatzbl., der hl. 2* des
textes von jüngerer hand widerholt ist: über sancti ludgeri epl in werdena), xijhs.,
148 bll.: die Briefe Pauli und die katholischen; die meist übergeschriebenen
vmd von mehreren händen herrührenden deutschen gll. sind häufig in geheimschrift
384 Verzek^hnis Der Hss. 20—27
(CCCXCIX. CCCCIX nnd mxrMr. CCCCXVII. CCCCXXIV. CCCCXXX.
CCCCXXXVI. CCCCXLIII. OCCCXLVIII. CCCCLVII mj/Mr. CCCCLXI.
CCCCLXX und nachtr. CCCCLXXII und nachtr. CCCCLXXVIII ^tiaehtr.
CCCCLXXXIII. CCCCLXXXVI. CCCCLXXXIX). — ThLcu-omhlet Archiv
5 für die fjesch. des Niederrheins i, 1 (1831), 28/". E Steinmeyer Zs. 15 (1872),
539 — 41. nachträ(je verdanke ich hm stud. Kniest, facs. in W Arndts Schriftiafebi
II (1878), 46. — La. i. 1. [P. 97.) [20
llamiltoii 231 {früher 542) in quart, xi jhs., 193 unherxichiete hlL, von
denen das letzte halb fortgesch7iitten ist, das vorletzte auf der riwkseite den biblio-
10 theksste^npel von SOallen trägt: die werke des Prudentius mit tat. ntid wenigen
deutschen interlineargll. mehrerer hände (DCCXCIX*^ nachtr.). ^ WWattenbacli
Zs. 27 (1883), 158. [21
Hamilton 435 {früher 132) in grofs folio, 263 zweispaltige bll., von denen
die beiden letzten stark beschädigt sind: 1) saec. Yiii bl. 1 — 251 eiTie Canonen-
15 Sammlung , über welche ausführlich vonPEwald im Neuen archiv 8, 332 — 335
und von PHinschius in der Zs. für kircheng eschichte 0, 193 — 238 gehandelt ist;
2) saec. ix/x bl. 252 bis zum schluss. Incip questiones de diuersis sermonibus
sup canon interpraetantibus mit deutschen gll. im context (DLiXXXYll^ 7iachtr.),
darauf lat. gll. In canones apostolorum in capitulo. viii, In Niceno concilio usw.
20 bis 253^^. 254^^ {nur diese spalte vorhanden, rückseite leer) kurzer bibliotheks-
katalog {Neues archiv 8,335). 255 ff buch S und 4: des Ansegis. ^ WWatten-
bach Zs. 27 (1883), 157 f [22
Pliillipp. 1'741 {aus Rheims stammend) in folio, xjhs., 210 bll: in der haupt-
sache die Canones conciliorum und die Decreta pontificum der Dionysio-Ha-
25 driana. indem ich auf die musterlmfte beschreibung des codex durch VRose Die
lat. Meermannhss. in der kgl. bibliothek zu Berlin (1892) s. 162 /f verweise {ich
habe nur den druckfehler f. 3^ statt 2^ s. 163^ letzte zeile zu verbessern), bemerke
ich, dass bl. 19^^ — 22^^ prachtvoll in drei spalten geschrieben abgesetzte und mit
roten initialen versehene gll. zu den Canones mit untermischten deutscJien stellen,
30 welche am nächsten denen in der Stuttgarter hs. Jur. 109 verwa^idt, aber weder
aus ihnen abgeschrieben noch ihre vorläge sind, eine zweite hand, die mit sehr
blasser dinte schrieb, hat einige nachtrage und verbesse^'ungen angebracht, eine hand
des ^Yiijhs. {nach der dinte zu urteilen dieselbe, welche am untern ratide die bll.
des codex von 18 — 224 foliierte) über oder unter einzelne worte, namentlich deutsclie,
35 dicke quer striche gesetzt, eine weitere derselben zeit 7nehrere fi^anzösische worte zu-
gefügt (DLXXXIII 7iachtr). — auf die deutschen gll. machte zuerst ThMommsen
Anz. XV (1889), 380 aufmerksam, [23
Pliillipp. 1784 in folio, ix jhs., 13 bll. (13^ Signatur xviii), vortrefflich von
VRose Die lat. Meermannhss. s. 393 /" beschrieben: auf bl. 9^ von späterer Jmnd
40 neben der stelle ut annus satis sit ad zodiacum peragrandum — sol propinquus
{D'Achery Spicilegium 1723 iii, 326^ = MO Epist. iv, 574) des briefes des
Dungalus an Karl den gr. über die Sonnenfinsternis vcnn j. 810 eine deutsche
randgl. (MCCXLIII). — VRose aao. [24
Berlin Theol. Lat. Pol. 481 — Bern Graf Mülinen 385
Pliillipp. 181T ifi quart, x jhs.y 28 hll, von VBose Die lat. Meermannhss.
s. 395 — 97 wrtrefflicli bcscJiricbcn: commentar des Johannes Scottus zum 1
buch des Martianus Capella. a))i linken rande von bl. 18^^ ^ind am obern von
bl. 19^ hat der Schreiber einige deutsche gll. eingetragen (MLXI. DCCCCLIX*);
5 die von 19^ stellen ebenso mie die 6 eisten Zeilen der seile auf rasnr. aufserdem
bemerkte er oben auf bl. 2* Soniptophanec. ioseph id -i- saluator niundi eiN edel-
maii: vgl. dazu Placidus Liber glossanmi GOL 5, 99, 17. 151, 22, QU. Salom.
bl. 285*^^ dei' incunahel Somptophanet. ioseph a pharaone appellatur. qd latine
dicitur saluator niundi, Hieronymus De nominibus lieln'aicis (3, 17 Vall.) Somthon-
10 phanech und Gen. 41, 45 n::^'? n:Di?. — . VRose aao. [25
BERLIN,
PRIVATBESITZ.
In quart, xii jlis., imfoliicrt und durch aus7'eifsen unvollständig: die biblischen
buch er Parabolae, Eccles., Ganticum cant., Sapientia, Eccli., Esaias, Jeremias, Eze-
15 chiel, Daniel, auf dem letzten bl. unten mit bezug auf Dan. 3, 19. 46 ein citat
au>s Gregors Moralia in Job mit einer deutschen interlinear gl. (DCLXXX). als
ich im märz 1874 den codex benutzte, gehörte er dem bibliothekar an der kgl. bi-
bliothek dr ThPfundt; wohin er nach dessen tode gelangte, konnte ich nicht ermit-
teln; jedes falls befindet er sich nicht auf der Berliner Universitätsbibliothek. [26
2Ö BERN,
FAMILIENBIBLIOTHEK DER GRAFEN VON MÜLINEN.
Eine rolle saec. xi/xii, 18 cm. breit, 631 la7ig, aus verschiedenen teilen zusam-
mengesetzt, einem schmalen pergamenthaft, der ein Stäbchen umhüllt, und 2 daran
genähten, beiderseits leeren, unter sich inittels nat verbundenen pergamentblättcJien
25 voti je 11 cm. länge folgen 12 pergamentstücke von ungleicher länge (83. 98. 56.
73. 33. 33. 53. 67. 38. 22. 32. 22 ein.), welche mit ihren enden an einander
nicht nur durch pergamentzwecke, sondern auch — imd zwar geschah das ehe der
ruhricator arbeitete — durch klebstoff befestigt wurden, von vielen sich ablösenden,
enger oder weiter, gröfser oder kleiner schreibenden händen stehen auf ihren innen-
30 Seiten 619, auf den aufsenseiten der 5 obern 397 Zeilen Tuit einem reichen Vor-
rat an recepten, Zauberformeln, segen, die zwischen den Zeilen gelegentlich
deutsche pflanzennamen enthalten (MLIV): leider muss ich aus ramngründen hier
ihren verheifsenen abdru^k unterlassen und für einen andern ort versparen, die 6
resp. 5 weitern stücke {denn der rest ist leer) der aufsenseite nimmt nach der
35 roten Überschrift Incipiunt nomin a Herbarum specierum. arborum. piscium. uolu-
crum. animantium. serpentiuni. reptantiuin. et diuersarum rerum ein alphabetisches
glossar mit lat. und deutschen interlineargll. (MXII) in zwei spalten {die linke
xählt 296, die rechte 270 Zeilen) der gestalt ein, dass der text, ^nacMem er in der
einen spalte beliebig lang fortgeführt ist, immer in der andern einen abschnitt von
40 annähernd gleicliem umfang nachholt, mn dann wider zur ersten zurückzukehren.
über die herkunft der rolle belehrt ein eintrag saec. xvii auf der aufsenseite des
ersten der beiden leeren blättchen hinter dem pergamenthaft: Experimenta Medica
conltra Varios morbos. | cum plantarü indi-|ce alphabetico latino | germanico sub
Althochdeutsche glossen IV. 25
38G Verzeichnis Der Höh. 27—32
fine I Manuscripta omnia | menbranä 12. fere | ulnas longa | M. Conrado Pfistero|
pfessori acad. Bas. | donata a loh. | Casparo Gruenen|wald I. V. Licet | Ex quodä
Mona-löterio ALsatie. daneben links ein aufgeklebter papierzettel ynit der zahl 28.
über Pfister (1576 — 1G36) s. Athenae rauricae s. 300 und RThommen Oesch. der
5 Universität Basel 1532 — IG 3 2 s. 361. woher ich ku/nde von dem merkunirdigen
ms. empfieng, sagt das vorwort zum Sbands.ix. eine zweite, jedoch kleinere (10
wid 561 C7)i.) und jüngere medizinische rolle bewahrt aus WMüllers nachlass unier
Signatur in, 31 das Oöttinger germanistische seminar, s. W Meyers Verzeichnis der
hss. im preufsischen staat 1, 3, 510. [27
10 BERN,
STADTBIBLIOTHEK.
SO in folio, ix jhs., 172 zweispaltige blL: die Canones conciliorum der Dio-
nysio-Hadriana mit zwei deutschen interlineargll. (DXCV) sowie auf 171**. 172*^
alphabetisch geoi'dnete lat. und deutsche gll. zu den Canones unter der Überschrift
15 INCIPIUNT UERBA (A auf rasur) DIFFICILLIMA (A aufrasur) EXCERPTA
(EX tmd TA auf rasur, das zweite E aus M radiert) DE CANONES INTERP^
die bis zum buchstaben P reichen und mit Ptulerit. super posuerit schliefsen; den
rest fand HHagen {Oerm. Studien 2, 293/") im cod. Bern. 493 {unfoliiert, quart)
nr 16 m einer abschrift von JBongars erhalten, zum gr Osten teil rühren diese
20 gll. von einer hand her, doch hat eine zweite wenig jüngere sowol lat. wie deutsche
zwischen die Zeilen der ersten gesetzt (DLXXXVI). genaue, beschreibung der hs.
lieferte FMaafsen Sitzungsberichte der Wiener akademie, hist.-phil. klasse 56 (1867),
196 yf. — Can. 2. [P. 172.] [28
;3!34 in folio, x jhs., 226 bll., von denen die beiden ersten jetzt in einem an-
25 dem fascikel der bibliothek aufbewahrt werden: in der hauptsache Isidorische
Schriften und mehrere lat. glossare, worüber Hagens Katalog und Loewes Prodromus
176 auskunft erteilen, im capitel De consanguinitate (9, 6) der von 3* — 150*»
reichenden Etymologien ist bl. 73^ freier räum von and. hand mit blasser dinte
zum eintrag einer Carta libertatis (MG Form. 337) benutzt; dieselbe hand hat
30 auf den linken und den untern rand von 73** ein Verzeichnis lat. -deutscher kräuter-
namen (MX VIT) und auf den obern von 74^ zwei recepte Ad clandvlas dices
und Ad malam uesicam geschrieben, bl. 74** weitere recepte und eine Carta
concambii [MG aao. 338), 75* oben ein recept Ad ilium dolorem, unten eine
Absolutio penitentis. — HHagen Germ. Studien 2 (1875), 292 f — [P. 456.] [29
35 :S57 [aus Bongars bibliothek) in folio, x jhs., 14: bll: bl. 1^ ff Persius; 1, 96
— 2, 48 fehlt, weil zwei bll. nach bl. 3 verloren gegangen sind, am schluss einige
and. von Hagen Katalog s. 288 gedruckte w. auf 1* auszüge aus Hier onymus,
Augustin, Beda: darin eine deutsche interlinear gl. (MCCXLI), mehrere im Persius
(DCCLI). — unvollständige und fehlerhafte ausgäbe der gll. am fufs der Jahnschen
40 Persiusscholien {Leipzig 1843); dort ist auch Proll. s. cxCYiiff ausführlich Ober
den codex gehandelt. — Pers. 2. [P. 282.] [30
258 {aus Bongars bibliothek) in folio, xjhs., 192 zweispaltige bll: l)bll^ —
47^ biblische imabgesetzte glossare, und zwar 1* — 16** zum Pentateuch, Josue,
Bern Graf Mülinen — Stadtridliotiikk 2G4 387
JudieujH, Euih, Beguni, Ilist. eccles., Paralipp., Eccles., Cantumm cant., Sapientia,
Eccli., Esaias und den übrigen proplieten, Job, Tobias, Judith, Esther mit einge-
mischten deutsclien glL, von detuDi nianrJie durch eine jüngere fmnd unter stri/'hen
sitvd (V s. 302 anm. 3. XXXIII: s. 384 anm. 22 Crabones (r aus corr.). XXXII:
5 5. 334, 20 Fibulas hringas. l liblas. ul quasi figentes bullas 2^. 334, 23 lecoria
fiigido (rastir von r) 3^ LX. LXXV s. 375 amn. 4. 5. 6. XCVI: s. 391
a7Wi. 7 Vetule ane 5^ nnin. 8. CXVII *\ 415 a?im. 7. CXXIX. CXLIV:
449a/im.l streiche b. DCCCXXIL CLVI : 4G0, 15 legyge. 17 duyne. CCXXV.
CCLXV. CCLXXVI: 590, 16 fuglesbeane, das zweite e aus corr. 590, 25 ff
10 Paliurus. herba que crescit in tectis domorum. grossa folia habens fülle 14^
690 anm. 24: bestätigt sieh durch 14^ Onocentaurus. asino mixtü monstrum. 590,
47. 48 gabolriind. 591, 24 thore. CCXC: G25, 21 Polite! muiidate; Lidiil
gens {Jer. 46, 9) 15% also keine deutsche gl CCXCVIII: 640, 3 ul. 640, 7
id-rnegyl. CCCXV. CCCX: 656, 14 Cabitum. CCCXXXVII. CCCXXXII:
15 676 anm.l xu streichen. CCCXV: 666, 10 clayte, a aus corr. CCIX: 496, 9
hreod, r aus ccrrr. 496, 36 hyefa, y aus i cmr. 497, If Cartilago y ulpa
exhsaey 1 grist. 497, 18 ysifolto, s aus t corr. CLXXXI. CXCI: 481, 13 in
siniilitud scyldre. CC: 488, 2 fagrist, a aus r corr. 488, 8 bayue, y aus i
co7r. 488, 12 /T" lacynctini {j aus \ corr.) sirtor heuum. 488, 21 /./' 16*^); so-
20 dann von 16^ an gll. %u sämyntlichen büchern des alten und neuen testaments mit
eingestreuten irischen {Zimmer Olossae hibernicae Supplementum 1886 s. 1. 2), kei-
7ien deutschen ivoiien. die lagen 2 {bl. 9 — 16) und 4: ff ibl. 25 — 47) dieser hs. sind
enger utvi kleiner als 1 und 3 geschrieben; 2) bl. 48* — 191*^ (55^ Signatur .i.)
mehrere in Hagens Katalog und im COL 4, xxi f genauer bezeichnete lat. alpha-
25 betische gl ossäre mit abgesetzten Zeilen: am schluss und in der mitte der einzel-
nen bux!hstabe7igruppen ist häufig freier räum für nachtrage gelassen, vgl. au^h
Löwe Prodromus 110. 150, bes. 17 4z ff. bl. 191^ f fragment der Synonyma Cice-
ronis {vgl. Hagen Gramm, lat. Suppl. cxvii). — HHagen Germ. Studien 2 (1875),
295—297. — [P. 72.] [31
30 S64 {s. 73 saec. xvi am rechten rande Hie liber ptinet ad liberariä ecclesie
argentinen und unten von and. hand ptinet eccie arg: vgl. dazu Revue d'Alsace n.
s. 5 (1875), 442 f; nach s. 1 ein geschenk des pfalzgrafen Friedrich Casimir an
Bongars) in quart, xi jhs., 289 ss. (289 aufgeklebt; 35—38. 57—60. 91. 92.
97. 98 moderne leere papierbll., an stellen — aber nicht an allen — , wo die hs.
35 lückenhaft; 1. 234. 235 /eer).- die werke des Prudentius mit zahlreichen, meist
in geheimschrift geschriebenen deutschen interlinear- und inarghialgll. (DCCCI).
bilder nicht nur in der Psychomachie, sonderji auch im Hymnus ad galli cantum
und in der P. Cassiani und Romani. oben auf s. 224 die federprobe Hunofrit
nocconari gg g gla. vgl. au^h die eingehende beschreibung bei RStettiner Die illur
40 strierten Prudentiushss. {lS9b) s. 10 ff ; er setzt den Ursprung des codex nach S Gal-
len. — einige der deutschen gll. teilte mit IWeitz in seiner ausgäbe des Prüden-
lius {Hanau 1613): s. unten nr 273. EGGraff Diut. 2 (1827), 314 /f. ich habe
eine abschrift FVeiters mit dem codex verglichen. — D. ii. 314 yf. [P. 228.] [32
25*
388 Verzeichnis Der Hss. 33—39
49^ s. 89. [33
7^2, eine Sammlung von bücherdeckeln abgelöster fragmente, s. Hageyis Katalog
s. 513: an erster stelle drei je zusammenhängende doppelbll. in octav, xii jJis.,
unabgesetzt beschrieben, aus Ileinrici Summarium, den bücliern i. ii (ohne deutsche
5 glL). viii. IX und dem angehängten kräuterglossar zugehörig (DCCCCXXXVIIA.
MX). — Tlllagen Oerm. Studien 2 (1875), 281—292. — [P. 457.J [34
* SBLASIEN,
STIFTSBIBLIOTHEK.
Verschollene hs. von Heinrici Summarium saec. xii. ^^ abdruck von MQerbert
10 Iter alemannimm (1765) anhang s. 15—108 (DCCCCXXXVIIB). — gl. bl.
[//. § 35. P. 409. S. 0 19—166.] [35
BONN,
KGL. UNIVEESITÄTSBIBLIOTHEK.
1T5 (36) in quart, x/xi jhs., 60 blL: des Boethius Consolaiio philosophiae
15 vorn, in der mitte und hinten unvollständig mit einigen deutschen int&rlineargll. in
der anfangspartie (DLXXVIII). bl. 56^ die bemerkung Uidit lupus capram cor-
nua eius siluas tangebant & ueniens lupus & dixit uere ista capra mea est. ge-
nauere beschreibung im Boethius ed. Peiper s. vir. [36
183 in folio, eine Sammlung von fragmenten: darunter als bl. y und t ^^ß*
20 unabgesetzt beschriebene octavbll. saec. xiii aus Heinrici Summarium (buch vi
und viii), das zweite derselben in so fern verbunden, als seine rückseite voransteht,
sie bildeten ursprünglich wol das äufserste doppelbl. einer läge (DCCCCXXXVII
A). — dass die gll. dieser bll. identisch sind mit den von Ch'aff Cr. genannten,
entnahm ich einer abschrift der letztern von Cramers hand, welche sich im Ms.
25 germ. 4*^ 923 der kgl. bibliothek zu Berli^i (enthaltend vorarbeiten J Grimms zu den
Lat. gedichten und glossencopien) auf einem zweispaltigen quaiidoppelbl. unter der
Überschrift: Glossae Latino-Theotiscae e Fragmento Cod. Ms. Saeculi xi. duobus
foliis in 8^° constante befindet. JGrimm hat dazu mit dinte bemerkte von Cramer
mitgetheilt 1830, und mit bleistift: im Sprachschatz benützt. Cr. [37
30 193 (früher 173^ 1819 von Düsseldorf nach Bonn abgegeben; 1^ Liber sce ma-
rie de berge Si quis furatur anathema sit et moriatur) in folio, xiii jhs., zwei-
spaltig, unpaginiert: Isidors Etymologien und auf der ersten spalte der letzten seite
unabgesetzt gesammelte tiernaynen mit deutschen gll. im context (DQQQCIJXNIT).
es folgen die grofsen teils unverständlichen hexameter Febre perit dacus. cubitum
35 mouet acriter ustus. Increpat hubertum. rumpit fauces ebur ostrum. Cecus bal-
butit. lux kambitur. tarnen hiscit. Idus septassim ia. fe. fit. quintoque kalassim.
Idus (nicht sicher) quintassim (auch qn unsicher') mar. mai. sepdeque kalassim.
Mai quoque tercassim. claues sie insere passim, endlich von and. JuDid hec domus
ind. — [H. § 53. P. 434. S. o 456—457.] [38
40 318 (auf dem äufsern vorderdeckel mit 41 bezeichnet — daraus ergibt sich die
identität mit dem Archiv der gesellschaft 7, 1018. 1021 erwähnten codex — ) in
quart, xi jhs. (unbegreiflicher weise von LMüller Jbb. f. phil. 1867, 497 ins
XIII verwiesen), 87 bll.: das einzelne und später vorgesetzte bl. 1 enthält ein ca-
Bern 493 — Bonn 218 389
lendarium mit iiecrohgischcn notixen für den schluas des novemher und den
dexembo'; die eintrage für die ktxten tage dieses monats sifid oben auf 1^ aus-
radiert und ei'setxt durch die inlialtsangabe saec. xv: Liber bte mario uirginis I
lacu (Marinlaach). in hoc habetur Rapiainus ex cliuersis Item liber quidani metri-
5 cus quiti Sereni de medicinis cum dictis aristotelis. * der rest von bl. 1^ wird durch
anderweitige kalendarische notixen xweier bände des xi jhs. eingenommen, mit
bl. 2 beginnt die cigentlielie hs.: 1) bl. 2 — 25, drei lagen. 2*, icrsp\ leer, ist
mit astronomischen berechnungen für die jähre 1070 — 1082, welche eine
jüngere band bis 1102 foi'tsetxt, ausgefüllt. 2^' — 18^ ausxüge aus Priscians
10 Institut. VIII — XVI 7nit einigen deutschen interUneargll. (DCCLXX). es verdient
hier fiaeh getragen zu iverden, dass allerdings Hoffnmnn s. 23 richtig Musso mur-
mure aus hl. 4* beibringt, dies aber nicht deutsch, sondern = murmuro ist, fer-
ner dass auf bl. 9^ hinter dem schluss des xi buchs noch stücke aus dessen co/-
piteln 5. 14 — 17 folgen, sodass die gl. Polibam filoda 2, 379, 37 nicht zu s. 453,
15 2 sondern zu 557, 20 gehört. 18^ nach eine^n dbsatz ein abschnitt über
grammatik und ihre 26 teile, vielfach mit Isidors Etym. buch i stimmend. 18^
gll. zum anfang und schluss von Marti anus Capella De nuptiis Mercurii mit
einer deutsclieyi interlinearen (DCCXXXVII); hier wie in den späteren Martianus-
gll. des codex ist der commentar des Bemigius vAuxerre {Nardueci Intorno a vari
20 comenti al Satyi'icon di Marziano Capella, Roma 1883) mindestens stark benutzt.
20* nach der roten Überschrift De locutione: Obseruandum est in locutione. ut
reeta sit facies. Ne labra detorqueantur. Ne immodicus hiatus rictus offen-
dat usw. folgen alsbald differentiae sermonum: Inter criminosum et criminato-
rem. Criminosus. multa habet crimina. Criminator. alium criminatur; Famosus
25 in rumore est. l bono. l malo. Infamis utique in malo est; Hostis armis fit.
Inimicus iiiiuria usw., die weder mit Isidors Schriften {tom. v. vii ed. Ärevalus)
noch mit den Differentiae Cicerojiis bei Hagen Anecdota Helvetica und bei JWBeck
De differentiarum scriptoribus latinis {Qroningae 1883) stimmen, im context
dieses abschnitts einige wenige deutsche gll. (DCXIX° nachtr.). der folgende
30 abschnitt bl. 21^ — 23* ist möglicher weise einem commentar zu den pseudo-
augustini sehen Gategorien entnommen, mit welchen einige wörtliche Überein-
stimmungen vorkommen. 23* De diuersis generibvs. Sex genera dicuntur
que ex diuersis nascuntur. Mulus ex equa et asino, Burdo ex equo et asina usw.;
dann über Europa und Lybia aus Isidor Etym,. 14, 4 und Worterklärungen.
35 23^ De sancta trinitate, über gottes eigenschaften, über gut und böse,
und darauf mit kleinerer schrift über hebräische worte auf -im wie Baalim,
Cherubim, Seraphim. 24*^ gll. zu Vergil, ziemlich ordnungslos, mit einer
deutsclien (DCCCLXXIV^ nachtr). 25*, urspr. her, von derselben Jmnd des
XIV jhs. wie nachher 41^ mit auszügen aus Gellius und Valerius Maxi-
40 mus zweispaltig beschrieben. 25** über die Verteilung des schöpf ung swerkes
* 1740 befand sich der codex noch in Marialaach, s, Ziegelbauer'Legipontius Hi-
storia rei literariae ordinis SBenedicti 1, 504» nr 37.
300 Verzeichnis Der Hsb. 39
auf die einzelnen schöpfungstage, über die buch er alten und neuen testa-
ments; Verzeichnis lat. abbreviaiuren in 4 Zeilen; 2) U. 26 — 41, zwei
lagen. 2G* — 39» (von diesem bl. ist nur die kleinere obere hälfte vorhanden)
die Granijyiatik des Phocas mit wenigen deutschen interlinear gll. im anfang
5 (DCCLVI: die von Iloffynann s. 22 als deutsch angeführte gl. Congesta coHslzq, ist
lat. Congesta .i. collata bl. 2G^). 39^ Anno dominice incaraationis. dcccxcv.
Sedende (s*c) ad triburiam oppidum glorioso et uictoriosissimo rege arnoluo Con-
gregati sunt episcopi numero xxvi. cum abbatibus monasteriorum : (zweispaltig
und die namen abgesetzt) Hatt^o archiepiscopus mogoncie; Ratbodo ('Öl aus i corr.)
10 Treuerensis; Herimannus agripine; Thidalaco (das erste a aus e corr.) v&rmacie;
Godethanc Spirensis; Balthramnus Strazburgensis ; Iring Basiliensis; Dudo De
t bürg ^ ^ ^ ^
radesbona que est reganes ; (sp. 2) Erkanbald Eikstedensis ; Salamon constacie;
ne
Ruotharius De cura; Athalbero (t aus d radiert) De augusta; Dado veredunsis;
Franco {radiert aus Francho) tungrensis; Ruotbertus Metensis; Hruotholfus De
. d . .
15 uuirziburh; Valdo Frigisingensis ; (40*^) vothilbal: Traiectensis ; vulfheknus mimi-
, a
gerdanof ordensis ; Egilmrus Osnebruggensis; Biso potharbrunnensis ; Vuiigbertus
he .
{rasur von ?1) Hildinesmensis ; Druogo Mimidanensis ; Athalgerus (t aus d ra-
diert) amneburgensis ; Sigimundus Alborastadensis. das ist im wesentlichen das Ver-
zeichnis der collectio Diessensis (WSB 49, 770). es folgen dann einspaltig die
20 im zwölften abbrechenden canones der Triburer synode in der fassung, welche
nach einer hs. von Chalons Neues archiv 18, 396 ff herausgegebe^i ivurde. ich
notiere die abweichungen: (2) taletano; scripta p omnes episcopos pcurrant; (3)
canocie ; (4) cuiusq; ; (5) clericü I eclä fuste ; sanguis exeat l de ictu sine f usione ;
(6) olerib;; omnem annü se abstineat; ceruisia; arbitrio epi sit; (7) pdando; cöp-
25 sensi ^ uulnerati (i aus rasur); negant; (8) statt Conquesti bis contempnant steht
p graui
Qui aute forti culpa; talib; I capitulari; arnolfo; & si Itficiant*; (10) Platü (sie)
est scm synodu; acceperit; lege seculare; (11) iudicatu; acepit; districtori; (12) do-
nauit; srat; clamculo; poterit legitimo uiro "^ (schluss). der untere rand von 6/. 40^
und der am ende der Triburer canones verbliebene rest des blattes 41^ tvurde von einer
30 hand des xi jhs. zum eintrag der lat. recepte Ad dolorem pectoris; Ad dolorem
scapule. l cuiuslibet membri; des lat. segens Ad difficultatem pariendi probatum
(abgedruckt Jbb. f. phil. 19 supplementbd. s. 550); des deutsclien segens Contra
malum malannum (MSD iv, 7) und des lat. recepts Contra omnes ficos be-
nutzt. 41^ ist von einer hand des xiY jhs. mit auszügen aus Valerius Ma-
35 ximus U7id Gellius zweispaltig beschrieben; 3) bl. 42 — 47 (rmdi 46 zwei
bll. ausgeschnitten), eine läge, über zahlen: 42* De figuri^ numeroiTim; De car-
dinalibus nvmeris; 42^ De ordinalibus numeris; De dispertiius numeris; 43» De
aliis diriuationibus numerorum; De alii^ diriuationibus in riu^ terminatis; 43^ De
aduerbialibus numeri^; De aliis deriuationibus ; De ponderalibus numeris; De com-
40 positionibus et deriuationibus multifariis numerorum; 44» De maxima et perfecta
Bonn 218 391
symphonia; 44^ Nvmervs natvralis; 45'* zvenige gll. zu Aristoteles Categorien,
darauf S eilten t'ie Mamerti Clavdiani, ivehlic bis 46'* mitte zu reiclicn scJiei-
neti, wo von and. liand ein kurxer ein trag über multiplication und divi-
sion. 47* die grieck. btcchstaben mid ihre xahlenwerte, 47^ arithmetische
5 tabellen; 4) bl. 48 — 63, zwei lagen derselben hs., der bl. 2 — 25 angehörten.
48*^ bibelgll. mit citier deutsclien (CXLIII^ nachtr.), bis Regum iv reieJiend,
worauf von ei^ier hand des xijxii jhs. eine betrachtung über Exodus 4, 24 bis
49* sich anschliefst, der untere rand von 48^ und die uyitere Jiälfte von 49*
umrde durch drei verschiedene hä}ide {eine derselben kehrt 86^. 87* wider) mit lat.
10 kraut er namen und medizinischen Vorschriften angefüllt. 49^ gleichfalls
ursjyr. her, enthält in der mitte ein lat. abracadabra (abgedruxikt Jbb. f.
phil. 19 supplementbd. s. 551) Contra sagittam diaboli, dessen beide anfangszeilen
oben scJion einmal begonnen waren, aber ausradiert sind, und um welches oben,
links und unten herum lat., deutsch glossierte kräuternamen eingetrageii sind,
Ib die auf dem untern rande von 50* sic/j fortsetzen (MVIII). 50* — 55^ gll. zm
Martianus Gap eil a De nuptiis, in starlcer Unordnung und mehrmals von twuMn
anhebend, dari^i über einem Juvetmldtat eine deutsche gl. (DCCXIX). sodann von
and. hand bemerkungen Über circulus (orizonta), linea, punctum; partitiones
musice; wider von atid. verse über die himmelszeichen und über die mu-
20 sen. 56* De quatuor temporibus anni und einige sonstige worterklä-
rungen, an die sich ein auszug aus Fulgentius anschliefst, abgedruckt RJiein.
mus. 5, 313/". darauf bOt^ — 59* weitere w orterklär ungeyi {einzelne aus Mar-
tianus Capella) mit untermischten deutschen gll. (MCCXXIII), dann Diuisiones
temporis und erklärungen der himmelszeichen. 59^ De diuersis locis.
25 Xenodochium est locus uenerabili^ in quo peregrini suscipiuntur bis Brephotro-
phium est locus uenerabilis in quo infantes aluntvR.* darauf zweispaltig die ver-
schiedenartigsten klassischen und mittelalterlichen hex am et er und distichen, be-
ginnend mit Anthol. lat. ed. Riese 4:SS. am schluss bl. Ql^ folgende grabschriften
von mehreren händen:
30 1) Respicis hospitium quam uili scemate cultvm? Continet occiduas H(einrici?)
nempe fauillas,
Dogmate precipui, moram probitate quadrati. Istius ecclesie tractans moderamina
caute
* dies stück, das einen integrierenden bestandteil vieler älterer glossensammlungen
bildet {es erscheint Vind. 85 bl 58», Vind. 804 bl. 184» = Wirciburg. Mp. th. 4<> 60
bl. 98b, Vind. 1761 bl. 116^, Vind. 2723 bl 1\ Vind. 2732 bl 8b, SGdllen 397 s. 38,
Glm. 4593 bl 146b, 14737 bl 225», 19413 bl 118», 19440 s. 228), schöpft zunächst aus
Ansegis Capitulariensammlung 2, 29 {Boretius s. 421); dieser entnahm es einem capi-
tulare Ludwigs von 826, der seinerseits wider die Epitome novellarum des Julianus
antecessor (vn, 1 s. 32 Haenel) ausschrieb, bei der grofsen Verbreitung des Ansegis
im fränkischen reich liefse sich denken, dass unsere glossensammlungen das stück
ihm, nicht dem Julianus, verdankten : dann wäre für das Monseer -glossencorpus das
j, 827 als terminus ante quem non gewonnen, aber die gll stehen schon in dem
grofsen glossar des Codex SGalli 912 {GGL m) saec. vm alphabetisch verteilt.
392 Verzeichnih Der Hss. 39
Vir bonuH et prudcns, uiguit dum corpore presens, Extitit ore 8agax, fulgens uelut
ignea lampas,
Lingua niellifluus, nulli probitate secundus, Idibus in quinis linquens ergastula
carnis,
5 Quem sibi September numerat sub sole patenter.
2) Quisquis huic tumulo succedis pneumate simplo, Rcspice, quem titulus designet
forte propinquus.
Prodit Wolpertum sub hac tellure sepultum. Qui bene, dum uiguit, patris mo-
deramina gessit,
10 Presens coenobium meruit quoque condere primum, Famine mellifluus, pietatis
nectare plenus,
Qua plus enituit quam fari carmine possit. Pauperibus, uiduis, pupillis ac pere-
grinis
Commoda que potuit nunquam prestare neglexit. Psalmicen assiduus, licet egro
15 corpore fractus,
Idibus aprilis linquens ergastula carnis. Soma subit solitum, flamen conscendit
olympum.
3) Hie tenet hospitium memorande corpus alumne: Nomine, dum uiguit, Hathe-
with innotuit,
20 Moribus excellens, pietatis culmine pollens, Que monitis docuit, actibus exhibuit,
Cultrix ecclesie seruans moderamina uite, Cuius ad aspectum perdidit ira locum,
Omnibus acclinis, nullius conscia litis: Non erat ofFense, sed locus hie uenie.
Felle carens animo mellis dulcedine^ pleno Mestorum lacrimas fecerat esse suas.
Non decet hanc mestis quenquam deflere querelis, Nunc hilarem summi quam
25 , gerit aula poli.
Malus sepdeno rutilat cum letius astro, Corpus ad ima redit, spiritus alta petit.
4) Heu que natura, quam mendax ista figura: Quod nunc quisque uidet, hoc
nihil esse liquet!
En frater Sigibraht, qui uitam clarus agebat, Tanquam nil fuerit, in nihilum rediit.
30 Terra tulit partem, pars altera cessit in arcem : Totum quippe ruit, ni memorare f uit.
Flebilis est multis doctrine uomere cultis, Flebilior nullis quam, bona Fulda, tuis.
Hospes erat multos tuus, o Winfride, per annos, Nam uirtute sui congruit esse tui.
Tu sibi nunc presto pius intercessor adesto, Mortuus ut mundo uiuat in empyrio!
inschrift 2 bezieht sieh auf abt Wolpert von Deutz (f 1021), über welchen einiges
35 bei Mabillon ÄASS OSB 6, 1, 414. MQ SS iv, 746 f. die erste U7id vierte lässt
sich nicht bestimmen, da für den Fuldaer Sigebraht kein todestag angegeben ist und
der name des abtes .H. nicht fest steht, bl. 61^ fährt einspaltig mit den wort-
erklärungen, au^h deutschen, fort (MCCXXHI). an sie schliefsen sich fragen
und antworten bl. 63^ Quid est Oratio? Mentis conceptio. ad res significandas.
40 Quid est Nomen? usw. mit eingemischten weitern worter hlärungen. 63'' über
die menschlichen lebensalter , darauf recepte [von der hand wie die randschriften
^ dulcedine] das zweite d aus corr. von ?n
Bonn 218 393
bl. 40^ 41*) Vt non Icdatvr homo a uonono si illud bibcrit aut si serpens eum
momorderit ; Ad tvssim; Si muHer luxuriosa est; Si mulier de amorc et tristicia
uexatiir; Ad eos qui cvin nivliere non possunt; Ad pulmonom et tussini; Empla-
stnmi ad febres; 5) hl. G4 — 71, eine läge, wol der gleichen hs., zweispaltig,
5 auszüge ans Horaz Epist. 2, 1. 2. Serm. 1, 1. 2. 3. 4. 5. G. 8. 9. 10. 2, 2.
3. 4. 5. 6. 7. 8. Ars poet. Carm. 1, 2. 3. 4. G. 7. 9. 13. 14. 16. 17. 19. 24.
25. 26. 27. 28. 29. 32. 33. 34. 37. 2, 2. 3. 7. 9. 10. 12. 13. 16. 17. 18.
3, 1. 2. 3. 4. 5. G. 8. 9. 10. 11. 14. 15. IG. 18. 19. 20. 21. 24. 25. 26. 27.
29. 30. 4, 3. 4. 5. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Epod. 1. 2. 4. 5. 8. 12. 14. 13.
10 17. Prndentius Apoth. Ilamart. Psychom. Synim. 1. 2. P. Romani. Laurentii.
Eulaliae. 71^ einspaltig {oben beschnitten), vielleicht von der hand, die das alrra-
cadabi'a bl, 49^ schrieb, recepte mit einer deutschen hiterlineargl. (ML VI) und eine
beschwörung Ad stekethon {abgedruckt Jbb. f. phil. 19 supplementbd. s. 552).
beendet iverden diese recepte auf dem untern rande von bl. 72*; 6) bl. 72 — 87,
15 zwei lagen, zweispaltig. 72^ Liber Qvinti Sereni de arte medendi und zwar
in folgender Ordnung: v. 26—30. 43—55. 161—222. 289—328. 380—1005.
1029—1107. 1—25. 31—42. 56—160. 223—279, endlich unter der Überschrift
De Rigore cervicis v. 280—288. 329—379. 81^^ Explicat liber medicinalis
Qvinti Sereni. darauf Dicta aristotelis. Fleotomorum incisiones cum cautela
20 fieri oportet, quamuis sis perfectus medicus semper time et non culpaberis (b aus
p corr), dh. die gröfsere hälfte des 23 capitels der Isagoge in artem medendi des
pseudo- Soranus {ed. Torinus, Basel 1528) bl. 9. daran schliefst sich 6^.81^^
unter der Überschrift Qvid singvlis mensibus vsitare oportet die diät et ik, welche
aus einer hs. in Laon neuerdings BKrusch Neues archiv 18,579/" Jwrausgab, und
25 welche im wesentliclien identisch ist mit dem 19 capitel des pseudo- Soranus.
ich lasse den bessern Bonner text folgen: Mense Martio dulciamen ieiunus come-
dat. et primum merum dulce bibat. agramen coctum radice confecta. et assum
balneum usitet. sanguinem non minuat. solutionem non accipiat. quia frigores ge-
nerat. Potio Ruta et lubesticum. Bonum est Mense Aprili sanguinem minuere.
30 potionem bibere. cames recentes comedere. a radicibus abstinere. sanguinem inter-
cutaneum^ minuere. calidum usitare. et sie omnia membra sanantur. Potio beto-
nica. et pipinella. Maio nullum penitus caput comedat. calidum bibat. et calidum
usitet. Caput purget. Licet in maio uenam epaticam incidere. et potionem contra
officationem {dies wort zb. CGL 3, 599, 28) accipere. Potio absintivm et feniculi
35 semen. ^ Mense Ivnio merum de aqua omni die ieiunus bibat. ceruisam et me-
dvm non bibat. lactucas usitare. et calidum bibere debet. Potio flores saluio et
sauina. Mense Ivlio venerem non usitet. sanguinem non minuat. potionem ad
soluendum non accipiat. sanguinem {sie) et rutam usitet. Potio flores de apio et uua.
Mense Avgvsto nullum penitus caput nee maluas nee caulos manducet. et agra-
40 men comedat. ceruisam et medvm penitus non bibat. Potio puleivm. Mense Sep-
tembri bucellas lacte infusas (82^^) ieiunus comedat cotidie. "^ ,et omnia que uult
an
_ an
* intcut eü hs. ^ semen übergeschr. ' cot übergeschr.
394 Verzeichnih Der Hsh. 39—42
accipere potest quia omncH fructus in hoc tempore confecti sunt. Potio costum
et grana niasticc. Octobri raceniis utere et mu.stum bibe. quia sanitatem corporis
et Solutionen! facit. plures porros usitet. Potio cariofile et piperis. Novembri
a balneo abstineat. caput nullivs rei comedat. Potio Cinamum. Decembri bonum
5 est uenam capitaneam^ incidere et omnia genera venarum quia in hoc tempore
omnes humores sunt pai'ati. ventosas imponat. a caulis abstineat. Potio spico.
lanuario Cotidie bibat ieiunus .iii. gluppos uini. nullum penitus sanguinem minuat.
potioncm contra officationem. et electuarium accipere debet. Potio Gingiber et
reoponticvm. Februario betas non comedat. de pollice sanguinem minuat. sie
10 tamen ut antea accipiat ad deponendum diagridium confectum. cum ipsam potio-
nem biberit in assu balneum intret et cum omnia membra calescunt. aquam cali-
dam cum uino bibat. et cataplasma capiti imponat ut oculos turbulentos sanet.
Potio agrimonia et apii semen. Si hoc studiose obseruaueris sanitate non indigebis.
darauf De epistola Ypocratis de signis mortalibus aegrotorum, ein text der
15 Prognostica , dem sich 82^^ eme reihe von recepten anschliefsen. 83*^ ein
stück über die heilkräfte des geiers , abgedi^uckt Jbb. f. phil. 19 supplementbd.
s. 552/*. darauf wider recepte bis 84^^ mitte, der rest der seite, urspr. leer,
ist von and. händen mit beispielen für verschiedene syllogisjnus formen
und, viel kleiner, mit recepten beschrieben. 84*^^ lat.-deutscJies kräuterglos-
20 sar (MXV) und von and. hand {demselben wie 40^ 41*. 63^) das recept Ad
calcvlos frangendos et ad eos qui urinam non possunt emittere et qui multum
guttatim mingunt. 84^^ (von der hand wie die kräuternamen sp. 1) recepte Ad
porcos sanandos usw. bis 85^^ %. 2, wo von and. hand das Jbb. aao. 553 /" abge-
druckte stück über Eraclea eingetragen ist. 85^^ recepte {eins derselben, Con-
25 tra constipationem, beginnt Tolle herbam que dicitur brachwrt) von mehrere^i hän-
den; darunter 86^^ zwei in heommetern : Comitiali morbo pellendo und ^Qgio morbo
pellendo aus Serenus Sammonicus 1006 — 1028. &/. 86^ und 87*^ sind später
beschrieben: um ein stück, welches beginnt Sic curandi sunt qui per maleficium
ceree imaginis deprauati sunt (Jbb. aao. s. 554 f), stehen bl. 86^ oben, rechts und
30 unten von zwei a7id. händen allerlei stücke aus pseudo-Apulejus aufgezeich-
net, welche 87* einspaltig fortgesetzt werden. 87^, gleichfalls einspaltig, zwei
briefe; der erste, anfangend mit Omnium peritissimo liberalium artium magistro
Infimus cukulligerorum, Jiandelt über den begriff der Emancipatio, der zweite über
die mystische bedeutung des auslöschens der lichter von gründonnerstag bis char-
35 samstag. -^ dass die disparaten bestandteile des codex früh vereinigt wurden, be-
weist 1) dass dieselbe hand des xi jhs. auf bl. 40^. 41^ auf bl. 63^ auf bl. 84*
(83^). 84b^ eintrage machte; 2) dass die hand von 48^. 49* auf bl. 86^. 87* wi-
derkehrt; 3) dass die notizen von bllV" auf 12^ enden, trotzdem ist der Ursprung
derselben ein sehr verschiedener und HHoffmann hat gründliclw Verwirrung ange-
40 richtet, als er sämmtliche gll. des codex in seinem Glossarium vetus latino-germa-
nicum (1825) 5. 20—25 = Ahd. gll. (1826) s. 20—25 alphabetisch durch einan-
^ capitaneä uenä hs.
Bonn 218 — Brixen 395
der mischte: schoii JGrimm (Kleinere Schriften 4, 40G) tadelte mit recht dies ver-
faJiren. — [II § 57. P. 462.] [39
BOULOGNE-SÜR-MER,
BIBLIOTHEQUE PUBLIQUE.
5 56 (nicht 113; früher in SBertin nr 36) in folio, xi jfis., 172 bll. (von denen
157^ am untern rande um 2,3 cm. beschnitten sind und eine zeit lang dem co-
dex gefehlt haben, da auf dem modernen vorsatzbl. bemerkt steht: Contenta: Ser-
mon. Lxx de cena dnl. Eiusdem sup. epist. Joh. Desideratur: Tractatus ... de
coiiflictu vitiorum et virtutum) in einundzwanzig bis bl.lQ&^ je am schluss signier-
10 ten quaternio}ien (1()9 — 172 ist der unvollstätidige rest des xxii, vgl. unten nr 4:90):
1* (zweispaltig) Carm. iii, 9, 1 — 76 des Venantius Fortunatus , 1^ — 109^ die
sermone de cena domini aus dem Johannescommentar des Augustin mit voran-
gehendem inhaltsverzeichnis, 109^ — 157^ desselben sermones x super epistolam Jo-
hannis (doch ist die obere hälfte von 157* völlig abgerieben und mileserlich; 157*
15 unten astronomische figur), Ibl^ — 165^ Liber SAugustini decem cordarum
(3Iig7ie38,76 ff), 165^ — 172^ der pseudo-augustinische Libellus de conflictu
uitiorum atque uirtutum, worauf der abschnitt über die todsünden aus Gregors
Mm-alien mit deutschen gll. im context (DCLXXXII: 321, 56 hat die hs. scatz-
giridi) folgt, dessen schluss fehlt, aber von einer hand des xvii jhs. am untern
20 rande nachgetragen ist. am obern rechten rande des blaties 2^ Inhaltsverzeichnis saec.
XII. beschreibung verdanke ich dr RPriebsch. — LBethmann Zs. 5 (1845), 205.
JBPitra Spicilegium Solesmense 1(1852), 503/" und daraus von KBartsch Germ. 7
(1862), 240 widerholt. — [P. 120.] [40
BREMEN,
25 STADTBIBLIOTHEK.
b 52 (bl. 1* witen saec. xvi Bibliotheca Schobingia oder Schobingiorum, oben
In catalogo sribtus Bedae de metrica arte, dem dann auch der unsinnige rücken-
titel Bedanus Monachus. Glossae entspricht, also aus S Gallen stammend und durch
Goldast 'nach Bremen gelangt) in quer quari, x jhs., 34 bll.: bl. 1 — 6, vorn un-
30 vollständig, gesammelte gll. zu Aldhelm De laudibus virginum mit deutschen im
context (DXV). am rande steht mehrfach rot UP: das wird Uitas patrum be-
deuten, zumal dabei häufig 'namen wie Gregorius, Basilius, Hilarion genannt wer-
den, dh. solche väter, die von Aldhelm in denjenigen abschnitten seines buchs,
welchen die gll. entlehnt sind, behandelt waren, bl. 7 bis zum schluss Aldhelms
35 Aenigmata mit einigen deutschen interlinear gll. (DXII). der ganze codex ist aufser-
gewöhnlich fehlerhaft. -^ erste nachricht bei JGEccard Historia studii etym. (1711)
s. 170 und Leges Francorv7n (1720) s. 213, unvollständige ausgäbe der gll. der
ersten sechs bll. in desselben Commentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729),
1002"^; seine diesem dru^ck zu gründe liegende copie in der Hannoverschen hs. iv,
40 452 s. 17. — G. [H. § 85. P. 107. S. i 51—53.] [41
BRIXEN,
BIBLIOTHEK DES BISCHÖFLICHEN SEMINARS.
Zfwei doppelbll. (die innersten einer läge: ihre folge war ursp'. 4. 1. 2. 3) in klein
396 VERZEICHNI8 Der Hbh. 42—48
folio %u 80 nicht vorgezogenen Zeilen, xii jhs.: h'iAchstüelm des Sunt mar iu7n
Ileinrici tnit übergcschrieheyien riew^,9c/z^yi ^//. (DCCCCXXXVIIB : berichligung zu
194, 2G bd. 3, 723). der mifangsbuchsiab der lat. stichwoi'te ist meist rot durch-
strichen, die capilelüber Schriften und initialen sind rot. die bll. dienen ah innerer
5 deckelschutz eines 1421 durch Albcrtum Weinkem de Rosenhaim * clericum fri-
singensis diocesis geschriebenen codex, dessen inhalt eine glosa psalterij data präge
a Reuerendo magistro chuiirado de Sultaw. sancte vniuersitatis Pragensis niagistro
pagiiic sacre. Anno domini Mille cccLXXiiii^ oc. bildet, sorgfältige abschrift ver-
danke ich OvZingerle. [42
lö BRÜSSEL,
BIBLIOTHEQUE ROYALE.
S641 (früher 1048*; bl. 1^ Est über Bibliothecae CoUegii »Societatis lesv Lo-
uaiiij) in grofs quart, xijhs., 81 von mir gezählte bll., deren beide letzte halb ab-
gerissen sind: die Briefe Pauli, vorn unvollständig, beginnend mit Röin. 9, 15
15 praestabo {Signaturen 3^ v, 11^ vi, lO'' vii, 27^ viii, 35^ viiii, 75** xiiii). darin
spärliche deutsche interlineargll. und eine marginale (CCCCIV. CCCCVIII.
CCCCXXXII). — FJMone Anz. f künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 489/: —
[P. 99.] [43
3701— 15 in folio, 65 bll.: 1) saec. x bl. 1—33 (3701 — 14), vorn unvolU
20 ständig, rest einer Sammlung von Epistolae 7nedicorum sowie die Schriften
Mustionis auctoris [dh. die excerpierende lat. ühersetzung des Sm^anus, welclie
VRose, Lipsiae 1882, herausgegeben hat; eine fo7inel ad partum eiciendum dar-
aus schon Archiv der gesellschafl 7, 1020) und der Cleopatra über geburts-
hilfe und frauenkrankheiten. das letzte bl. dieses codex ist von drei händen des
25 XII jhs. zur eintragung von recepten benutzt; in den drei der zweiten hand ein
deutsches, in dem überschriftslosen der dritten ein mlat. wofi (MLIX) ; 2) saec. xii
bl. 34 — 65 (3715), zweispaltig zu 31 Zeilen beschrieben, vorn und hinten unvoll-
ständig (jetzt noch vier quaternionen) reste eines gi'öfsern in particula geteilten me-
dizinischen Werkes, von dem noch das ende von part. 2, part. 3 — 6 und der
30 beginn von part. 7 vorhanden sind: anfang 34* uincuntur humores. et passio. et
fit determinatio ad salutem, schluss 65*^ si uero cum tristicia l aliqua cogitatione
malum est. quia significat. abschrift imd beschreibung verdanke ich VRose und
RPriebsch. — LBethmann Zs. 5 (1845), 204. — [P. 321.] [44
0968 — 72 (bl. 116*^ Codex monasterii sancti maximini extra muros treuerorum. si
85 quis abstulerit Anatbema sit, später im besitz der bollandisten) in quart, 'Kijhs., 138
bll.: die werke des Prudentius (Psychom. mit bildern) nebst ehier grofsen menge
lat. und deutscher interlinear- und margiiialgll. (DCCCVIII) dreier liände, von de-
nen die erste im anfang schrieb, die dritte mit der Psychomaßhie begann, während
die zweite sporadisch gll. emitrug und daher von mir allein angemerkt ist. nach
40 der Psychom. bl. 115^ ein Verzeichnis der edelsteine. vgl. auch RStettiner Die illu-
* derselbe schrieb 1418 den Clm, 8375. über Konrad von Soltau einige litteratur
bei JFHautz Gesch. der Universität Heidelberg 1 (1862), 138.
Brixen — Brüssel 18725 397
strierten B-iideniiush^s. (1895) s. 123 ff'. — LBethmann Zs. 5 (1845), 200 /f.
ESteinmeycr Zs. IG (1873), 2. 94—107. — [P. 217.] [45
9987 — 91 {bl. 1* unten Thcodoro Pulnianiio loaiines Haechtius dono dahat
aiino CIO. lOLXXX die xi Decenibris) in quart, xi jhs., 154 bll. (21. 44. 88 doppell
5 vm'handen) zu je 32 Zeilen: die werke des Prudentius (P.sychom. mit zahl-
reichen hildern) nebst einigen deutscJien interlinear- und niarginalgll. (DCCCIX).
genaue beschreibung des codex bei R Stettiner Die illustrierten Prwlentiushss. (1895)
s. 43—46. — LBethmann Zs. 5 (1845), 199 f. EMartin Zs. 14 (18G9), 192.
ESteinmeycr Zs. 16 (1873), 1. 92 — 94. schlechter widerholt von JHQallee Alls.
10 Sprachdenkmäler (1894) s. 319—323 tiebst facs. auf tafel xv. — [P. 216.] [46
10066 — 77 {bl. 4:^ saec.xiv L. Sancti Laurecij ppe Leodiü) in folio, 1(^3 bll,
beschrieben durch den baron von Reiffenberg in den Bulletins de Vacadeniie de Bru-
xellesix, 1 (1842), 228 yf: 1) saec. xii bl. 4: — 65 (65^ federprobe ludica Gode-
fride) Solin; 2) saec. xiv bl. 66* Incipiunt allegoriarum obscuritates
15 satis ffunde de veteri testamento. 7 parü de nouo (die vier letzten worte aus-
gestrichen), 72* Interpretationes de quibusdam locis et terminis bibl.;
3) saec. xi bl. 80* Interpretatio dictionum hebraicamm biblise, alphabetisch,
lüid erklärung griech. namen bis in den anfang des buchstaben C, 85** Glose
in pma et extrema parte Sic^'omachie Prvdentii, 86^ nemnierte hymnen In
20 natale sei Nicholai pontificis. ad vesp.; 4) saec. xi bl. 89% zweispaltig, der
gewöhnliclie bibelcommentar des Hieronymus. das davor befindliche, urspr.
leere schutzbl. 88 ist von mehreren händen beschrieben, auf der rückseite dreispaltig
mit einem lat. gl ossär, das au^ch einige deutsche worte enthalt (MCCXIV). da
hier und da absätze gemacht sind, so werden die gll. zu verschiedenen, bisher
25 unermittelten Schriften gehören; 5) saec. xi bl. 112* Prudentius Psycho-
machie; 6) saec. xi bl. 140* Physiologus mit bildern, dem sich von 157*
ah sehr verschiedenartiges anschliefst, darunter 161^. 162* auxih lat. gll. zu Luxnn,
Horaz usw. — LBethmann Zs. 5 (1845), 204. — [P. 320.] [47
187^35 {aus Xanten, s. u.) in grofs quurt, ix jhs., 218 bll.: die vier evan-
30 gelten mit deutschest ifiter linear- und marginalgll (CCCLXVIII. CCCLXXVI.
CCCLXXX. CCCLXXXVIII: zum Matthaeus trage ich auf grund einer mit-
teilung von JHGallee nach 33* Tolerabilius mämundon (/. -or) — 10, 15; 33* Pru-
dentes glauue — 10, 16; 70* ne uerduo thic an themo guoden man — vor filo
uunderes 27, 19; vgl. auch bd. 1,821). voran gehen der Prologvs qvattvor evan-
35 legiorvm, die Canones evangelicrrum und 16^ die bilder der vier evangelisten, sitzetid
und sch7'eibend, über ihnen Christus auf der Weltkugel thronend; es folgt nach dem
schluss des Johannes (204^) ein Capitulare euangeliorum de circulo anni zwei-
spaltig. 218* unten hat eine deutliche Jiand die namen eingetragen {s. jetzt au^h
Gallee Tijdschr. voor nl taal- en letterkunde 13, 263 /"): Ruoduuard. Ruodger. | Ruod-
40 ger. Biho. | Uuerinsuiht. Ruoduuard. | Uuerinsuuiht. Goldburg. | Heila. heila.
heila. | Alfrad. Uuelirad. | Uuelirad. (dann ein verschmierter, buchstab) Frankin. |
Heilbold., 218^ eine and. Abraht. Ruotburg. dann noch ein Sermo Augustini
in natali plurimorum martyrum. der innenseite des vorderdeckeis ist eingeklebt ein
398 Verzeichnih Der Hhs. 48 — 54
bl. von Mones Mnd {datiert Trajccti ad Mosam. d. 14 Augu.sti 1829) über den
wert der glL; auf demselben wurde sjjüter vermerkt: Achote a Louvain, en oct.
1842, chez Jok.s & Geets fr. 350. N° 3 de leur catal. eliMem geiiörte die hs.
dem Stift SVictor zu Xanten (1» von einer Itand saec. xv In sacrario sei VictoB
5 ecclesie Xancten, vo?i älterer hand auf derselben seile unten Pallia xxxi. Vela viiii.
Tapetia viri. Sca.nalia .x. Hec omä accepit Benno — oder Bennzo — in sacrario
sei viCTORis), später dem pfarrer JJStiels zu Maestricht, bei dem sie Mone be-
nutzte. — FJMone Quellen und forschungen 1 (1830), 273 — 280. Bulletins de
Vacademie royale de Bruxelles xi, 1 (1844), 330 — 347. vgl. MSD^ vo7'r. xiiiff. —
10 Gx. [P. 100.] [48
CAMBRAY,
BIBLIOTHEQUE COMMUNALE.
S04 {früher 199; bl. 113^ Hie liber est beate Marie Cameracensis saec. xii) in
folio, 113 zweispaltige bll. und ein ungezähltes nach 60, der rest eitier aus ver-
15 schiedenen, aber in Unordnung geratenen stücken des ix und x jhs. bestehenden, im
X jh. angelegten Sammlung theologischen inhalts : genaueres im Catalogue des mss.
des bibliotheques publiques de Ff-ance. Departements xvii (1891), 61 — 63. hinter
dem Libellus de conflictu vitioru^n atque virtutum sind bl. 68^ die nam^en
der todsünden mit deutschen contextgll. verzeichnet (DCLXXXII). ^ LBeth-
20 mann Zs. 5 (1845), 205, dessen text ich widerholte, denn vor zwanzig jähren fand
ich bei m^einem auf enthalt in Cambray die bibliothek geschlossen; die später auf
diplomatischem wege nach Erlangen erbetene sendung der hs. umrde verweigert; als
endlich 1894 dr JSchwalm den codex für mich einsehen wollte, war er nach Paris
verborgt. — [P. 119.] [49
25 CAMBRIDGE,
UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
Add. 2992 in octav, um jhs., 52 bll.: die von einer hand geschriebene Con-
solatio philosophiae des Boethius, aber am ende unvollstä^idig {schluss 142, 92
Peiper), mit zahlreichen lat. und wenigen deutschen interlinear- und marginalgll.,
30 welche, wie ihre entstellungen zeigen, aus einer and. hs. copiert shid (DLXXVI^
nachtr.). abschrift verdanke ich dr EPriebsch. [50
CARLSRUHE,
GROSSHERZOGL. HOFBIBLIOTHEK.
Aug. lill (oben 162, unten 4,4z bezeichnet), 7ticht IAH, in folio, ik jhs., 16 bll.:
35 Briefe des Hieronymus mit einer deutsclien randgl. (DCLXXXVIII). —
FJMone Anz. f. künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 92. — Rg. 4. [P 329.] [51
Aug. liXIV (50; bl. 1^^ saec. xiv Iste liber -recce sce Marie I Augia) in folio,
ix/x jhs., 298 zweispaltige bll. in siebenunddrei fsig lagen, die von der dritten ab je
am ende signiert sind {läge 35 bl. 273 — 281 besteht aus zehn bll, deren vorderstes
40 ausgeschnitten ist, bl. 298 ist einzeln): Bedas commsntar zu Lucas mit einer
deutschen interlinear gl. (DLI^ nachtr.). bl. 104*^ am rande die federp'obe Vdal-
strih. auf die sonst leere spalte 298^^ sind von einer hand des xrv jhs. einige
gll. eingetragen, die FJMone Anz. f. künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 93 ver-
Brüssel 18725 — Carlsruhe Aug. ic 390
öffentlichte. ich ividerhole sie hier, weil Mona nicht ganz richtig las: Rubeta lob
frosch. Meruta cohvurni. Erugo egel. Recinno czeck an der liuet. Cinnix schnaga.
Bibio win niugk. -^ ThLängin DeutscJte Jtss. defi' grofsh. hadiscJien hof- und landes-
hihliothek (1894) s. 84 nr 25. [52
5 Aug. I^XXXIII (97), nieht LXXXXIII, in folio, xi jlis., 63 hll, von denen
das erste auf den vorderdeckel geklebt, das letzte spät ergänzt ist: 1) bl. 1 — 14
Pauli Brief an die Römer mit p'olog und argument; 14^ notizen über die
ode
Karoliiiger Karloniannvs sub tbebto fre theoderici maior domus usw., vgl. Mo-
nes Anz. 4, 131 /"; 2) bl. Ib ff die üh'igeti Paulinischen b riefe, in bei-
10 den Iiss. zahlreicJie deutsehe gll. rnehrerer hände, rneist interlinear, aber auch unter-
geschrieben, manclie am rande oder in anmerkungen übergeschrieben (CCCXCIX.
CCCCIX. CCCCXVII. CCCCXXIV. CCCCXXX. CCCCXXXVI. CCCCXL.
CCCCXLIII. CCCCXLVI. CCCCXLVIII. CCCCLIII. CCCCLVII. CCCCLIX.
CCCCLXT). "^ FJMone Anz. f. kimde der teutscheii vorzeit A (1835), 87 — 92.—
15 Rg. 2. [P. 89.] [53
Aug. IC (86) in folio, ix und Yiii jhs., 108 blL: 1) bl. 1 — 36, fünf lagen,
auf 8^. 12^. 21^. 29^. 36^ unten rot mit 1. 2. 3. 4. 6 signiert. 1^ {unten lib^ augie
maioris saec. xii) Incipit de diuersis criminibus, 2* Incipit Lexcars sum. De
aliis pluribus penitencialibus, 15^ einige capitel der Benedictinerregel ,
20 21^ stück eines Psalmencommentars (5, 11 — 45, 8); 2) bl. 37 bis zu/ni
ende, acht quaternionen und zwei binionen, signiert je am schluss d. e. f. g. h.
i. k. 1. 1 {rot in m corr.), die letzte läge unbezeichnet : es fehlen also die drei ersten
quaternionen. aber die lagen f bl. QO^ — 1 (m) bl. 104^ sind aufserdem oben mit
A. B. C {davor D ausradiert: in der tat gehörte diese läge urspr. hinter die fol-
25 gende). D {davor C ausgewischt). E. F. G gezeichnet, also bestand auch die hs. 2)
urspr. aus zwei teilen, einem codex, der von 53^ — 104^ reichte, hiebst einem an-
hang 105* — 108^ und den beiden letzten lagen einer vorgebundenen hs. (37^ — 52^),
welcher die drei ersten quxiternionen mangelten. 37^ — 52^ das glossar Rz., un-
abgesetzt geschrieben, mit folgenden lesevorschriften : 44** unten neben der Signatur
30 d: hie dimitte et require In altera quat^nione extremü foliü totumq; plege ; 51^
oben eine analoge Vorschrift halb abgeschnitten, unten bic terminum sumit presens
opus; 52* oben hie incipe quando dimiseris anteriorem quat^nionem totüq; foliü
plege; 52^ unten quando bfc pueneris tunc reuertere ad anteriorem foliü et dimi-
diä parte folii plege et tunc finis e (XXXII anm. XXXIII anm., wo ponaer zu
35 lesen. LX. LXVIII anm. LXXV anm. XCVIanm. CXVII anm. CXLIV. CCLXV.
CCLXXVI. CCXCVIII. CCCXV. CCCX. CCCXXXVII. CCIX. CLXXXI.
CXCI. CC. CLXVI. CCCLXVII. CCCLXXXVII. ferner zu DCCXII Pronuba
.i. hyesuape, zu DCCXI Scina imitatio vel grima, zu DCXCIII Maurica de auro
facta intonica id est gespan, Lagonam vas lapideum oUa id est crog). 53* be-
40 ginnt das glossar Rb. {seine zweite deutsche hand hebt 56^ an, seine zweite lat.
69*, seine dritte lat. 85*): 53* links lat., rechts deutsch XVI (316, 8 /. enti; 317
anm. 21 /. magari] i), darin 53^ unten, 54* oben unter der von jüngerer hand
herrührenden Überschrift In Esaia zehn gll. zu Esaias (CCLXXXV); an ihre/ni
400 Verzeichnis Der Hss. 54 — 55
schluss, wider von jüngerer hand, In Genes; 55* XXXIV (a^er 6 6^' ff' nicht mehr
einspaltig zu 2 colmnnen, sondern zweispaltig mit vier colwnnen ; 3 36, 07 /. ka-
ciugili); 50^ {dh. zweite lat. spalte der Vorderseite von hl. 56) XLVI : aber von 56**
(Überschrift Incipit Glosa) an bis 59** werden die zweiten sjjalten der seilen durch
5 den buchstaben Ades glossars Rd. (II) eingenommen; 57* LVIII, 58* LXXIII,
58*^ LXXXI, 59^ XCI (388, IQ das erste dih] h aus d cmr. auf der vc/rderseite
von bl. 60 und der rückseite von bl. 61 ist die zweite spalte nicht beschrieben; die
zweiten spalten der rückseite von bl. 60 und der Vorderseite von bl. Ol nimmt der
huxihstab B des glossars Rd. (II) ein), 61° Incipit de euangt (DCLXXVI bis 310,
10 50), daneben auf den zweiten spalten der bll. 62 — 66 der huchstab C des glossars
Rd. (II), die zweiten spalten der bll. 67. 68 leer ; 69* CXII von 409, 37 an (die
ziveiten spalten des blattes 69 und der Vorderseite von 70 leer, die zweiten spalten der
rückseite von bl. 70 und der bll. 71 — 101 nehmen die buchstaben D — Z des glos-
sars Rd. (II: 283, 56 f hat R radlcent; 283, 65 lacumaria OR) ein; 71° CXXVI,
15 73° CXLIII, 75^ CLIV, 76^ CLXI (6is 463, 45), 77* DCLXXVI (i.m 310, 57
an), 81° CCXV, 83* CCII, 83° CLXXII, 84* CLXXVIII. CXII (409, 1—36),
85* CLXI (463, 46—48). CLXV (469, 6 halbem] 1 aus b radiert), 86* De Li-
bro Samones (CCXXXIII), 88° CCXLII (auf bl. 89 ist der buchstab O des glos-
sars Rd. in einer mittlem, dritten, eine columne befassenden spalte geschrieben),
20 89° CCLIII, 90° CCLXIII, 91° CCLXXII, 94* CCLXXXVI (bis 619, 54), 95*
eine Ezechielgl. (654, 39), dann CCCXXVII, 95° CCCXXX. CCCXXXVI.
CCLXXXVI (von 619, 55 an), 98* CCXCII, 100* CCXCVI. CCCIV (bis 654,
38); auf bl. 100^ ist ebenso wie auf 84^ am untern rayide eine bemerkujig, die
von einer feinen hand geschrieben war, abgeschnitten. 101^°. 102*°. 103*°. 104*°
25 fortsetzung der Ezechielgll., gll. zu den kleinern propheten und zu Daniel, aber
sämmtlich ohne deutsche Übersetzung, abgerechnet eine Danielgl., die von einer sonst
im codex nicht begegnenden hand herrühi (CCCXIV^ nachtr.), 102^**. 103^**. 104^**
das glossar i?e. (DCLXXVII). endlich bl. 105 — 108 unabgesetzt und einspaltig
das glossar Rf. und zwar 105* Incipiunt aliqua uerba excerpta de libro regum
30 (CX. CXXIV. CXXXIX. CLI), 107* finit de libro regü Paralyppomenon preter-
missoE usw. (CLVII: es muss 4:60, 5 und 468, 8 die zahl 107^ lauten. CLiXIV),
De libro Danihelis (CCCXIII), 108* Incip de libro Hester (CCIII: auch hier
muss es 493, 13 heifsen 108*), dann ohne Überschrift CLXX. CLXXVII, letzteres
mit der suhscfriptio finit deest~ siü de esdra nee n & Neemia (N aus d corr),
35 108** De Tobia (CLXXXVII), darauf finit. am yofjDyom eam feci {)iaflieep, end-
lich Incipit de libro ludith (CXCVIII), am schluss finit. Amen, benutzt in ab-
schrift von ESievers. ^ EQGraff Diut. 1 (1826), 490—533 (Rb). FJMone Anz.f
künde des deutschen 7nittelaUers 3 (1834), 186 — 188 (wenige auszüge aus allen
teilen des codex). AHoltzmann Qenn. 8 (1863), 395—401 (Rz). 11 (1866), 30—63
40 (Rd. Re. Rf). 66 — 68 (berichtigungen zu Rb.). PPiper Litteraturbl. f. germ, und rom.
phil 1880 sp. 11. 12. RKögel Zs. 26 (1882), 326 ff (Re.). REOttmann Gramma-
tische darstellung der .spräche des ahd. glossars Rb. (1886). RKögel Oesch. der
CxVRLSRUHE Aug. ic — CXI 401
deutschen litt. 1, 2 (1897), 509^7: — Rb. Rd. Re. Rf. Rx. i= Rz. [P. 27. 47.48.
385. 402. Äa62— 166. 591—596. i 197 — 198. 609—619. 837 — 944.] [54
Aiig;. CXI (185) in folio, njhs., 9Sbll.: 1) bl. 1 — 75: bl. 1 einzeln, lagen
2—9. 10—15. 16—18 nnd drei ausgescJmittene bll. 19—26. 27—34. 35—42.
5 43 — 50. 51 — 58. 59 — 66. 67 — 74 mid das einzelne bl. 75, gezeichnet oben
19* C, 27* D, 35» e {diese läge ziveispaltig), 43» F, 51» g, 59* f (sie); 2) bl.
76 — 91, zwei Ingen, signiert oben 16^ A, 84» b ; 3) bl. 92 — 98, eiiie läge, der
das letzte bl. fehlt. 1) bl. 1, niäeii etwa fünf finger breit abgeschnitten, enthalt
auf seiner Vorderseite nur die Signatur ii (saec. xvii oder xviii) und in ungeschickten
10 Zügen die federproben o summa | o summa clemencia o sununa bonitas | o maris
Stella maria summi regis cella | o summa potencia o sa), auf seiner rückseite in halb-
uncialen das gedieht des Damasus lamdudum Saulus ueterü precepta secutus
(ta secut auf rasur), Migne 13, 379. 2» Incip prefatio sei Ysidori deflora, Item
liber Ysidori. deflora — 11» Expl lib sei Ysodori de nö. et uet testainto, dh.
15 die Ällegoriae scripturae sacrae, Opp. ed. Ärevalus 5, 115 — 151. 11* Incipiunt
prouerbia Euagrii bis 1^^ {Bibl. max. 27, 469. 470); darauf 12»^ Vi De hu-
militate, 14* vii De patientia, viii De caritate, 15* De superbia dieit,
15^ De luxoria, 16* xv De cupiditate, 17* De erapula. 17^ 0ml sei
Agustini de elimosina dandü. Audiuimus frs cum euangelium leger&' tribilem
20 uocem = sermo 78, Migne 39, 1898. 18^ Incipit de vii sigillis. ich setze
den text unter auflösung seiner abbreviaturen zur vergleichung mit 3ISD 2^, 262
her: Legimus in apoealypsin septem sigillis librum esse signatum | que nullus
potuit aperire. nee soluere signacula eius. Nullus in eelo neque an|geli. Nemo
in terra, neque homo. nemo sub terra, neque spiritus nisi leo de tribu iuda | ra-
25 dix dauid. id est xpristus. Primus sigillus est natiuitas domini. Secundus bap-
tismum. | Tereius erueificatio. Quartus sepultura. quintus (dann sepultura durch
puncte getilgt) resurreetio. Sextus | aseensio. Septimus iudicium. Et hoc sunt
Septem dona spiritus saneti. i. spiritus sapientientie (sie), fuit | ut xpristus de
uirgine naseeretur. sine uirili semine (ut — semine auf rasur). ii. spiritus intel-
30 leetus fuit | ut per tres undas baptismatis dimitteret omniorum (sie) peccata. iii. spi-
ritus eonsilii | ut caifas dixit melius est ut unus homo pereat quam tota gens.
im. spiritus fortitu|dinis quando corpus in sepulchro fuit. et xpristus allagauit (sie)
diabulum. et illas | animas que ibidem tenebantur reduxit ab inferis. ut dicitur
momordit infernum. | v. spiritus seientie quando xpristus resurrexit a mortuis et
35 nos fecit eredere et resurgere. 1 vi. spiritus pietatis. quando xpristus aseendit eelos.
et ascendunt ad eum anime (es steht undeutlich aeni) iustorum. | vii. spiritus ti-
moris dns (sie), quando uenturus erit xpristus ad iudicandum grandis timor | ibi-
dem erit peccatoribus. Ista. vii. dona spiritus saneti. vii. patriarehe habuerunt. |
spiritus sapientiae fuit in adam. qui inposuit nomina omni ereature. que sub eelo
40 est. I spiritus intellectus in noe qui meruit audire a domino fac tibi (fact' hs) ar-
cham de lignis quadratis. | der rest ist, da die nächsten drei bll. ausgeschnitten
sind, von einer hand des xiv jhs. auf die untern ränder von bl. 18^. 19* einge-
Althochdeutsche glossen IV. 26
402 Verzeichnis Der Hss. 55 — 56
tragen: Spiritus consilii fuit in abraham. quia dictum fuit ei ut de terra exiret
in qua fuit. | et ir(3t in terram chanaan. — Spiritus fortitudinis fuit in ysaac. quia
terras cha|naan manu (darüber .i. animo) forti inhabitabat. — Spiritus seiende
in lacop. vnde versus | Jacob luctanti datur asta sciencia veri. conflictus contra.
5 qui dicitur israel ultra. | Spiritus pietatis fuit in Moyse. vnde versus, at Moyses
mitis donum tenuit | pietatis. qui dixit domine populi peccata remitte. — Spiritus
timoris in | Dauit. vnde versus, precipue dauit in rege timor requieuit. perdere
quem po|tuit qui Saulo sponte pepercit. 19* Eucerins Uerano filio. in xpö.
Salutem. dicet — 66* Finit liber feliciter sei Eucherii. interrogationum, die For-
10 mulae spiritales des Eucherius und die beiden bücher Instructionum bei Pitra
Änalecta sacra 2, 511 /f^ das zweite aber ausführlicher als in Pitras Sessc/rianu^.
66^ Incipit prologus sei Iu::nilii — 72^ das erste buch des Junilius, Migne
68, 15 — 26, dann 72^ Incipit de notis sentenciarum = Isidor Etym. 1, 21,
73* Incipit de diebus quod in libro rotarum prenotatur = Isidor De natura
15 rerum 1, 1 — 3,pervenit, 73^ De ebdö = De natura rerum 3, 1 — 3, De mensibus
= De natura rerum 4, 1 — 7 pronuntiantur, 74* De iiiior partibus (rti auf rasur)
mundi = De natura rerum 11, 1 — separantur, De v. circulis mundi = De
natura rerum 10, 1. 2, De annis = De natura rerum 6, 1 — 4, 74^ De lapsu
Stellarum = De natura rerum 25, 1. 2, De tonitrua = De natura rerum 29, 1. 2,
20 75* De terra motu := De natura rerum 46, 1 — 3, De niue = De tmtura re-
rum 34, darunter welttafel, 75^ leer bis auf die notiz saec. xrv Iste lib^ est
dnoE I augia regali; 2) 6/. 76* — 90* zweispaltig zu je 34 Zeilen {hs. 1) zählt
je 31) das glossar Ra. (I): Incipiunt Glose Ex {sie) no Et Uetr | Adonai dns|
Agius scs I Angelus Nuncius | Archangelus summus nuntius | Alle laudate dm|
25 Amen uere s, fideliter ] Apostolus missus | Aephy fama! aperitio. ostensio mani-
festatio | Antestis princeps. aut sacerdos. locorum. | Alioquin. nä si n. ü si non.
a sie. c&erum | Adserens. dicens. disputans. adfirmans. | Adsertio. disputacio | Ad-
sertor confirmator | Adseuerat kifrumit. adfirmat. zokifestinot usw. {im abdru^k ist
folgendes zu verbessern: 8, 18 ut alia, darauf so ausradiert, 11, 15 undarlih]
30 unten am h radiert. 13, 24 uuidar chu&un] nur un auf rasur von 2 hand.
18, 20 Aportata. 22, 23 abomnaz. 23, 32 sinuerpal. 23, 34 gehört in die z. 36.
26, 29 plublica. 33, 9 keine rasur von e; was als solche erscheint, ist der reflex
der rasur auf der rüekseite bei upilemo 37, 28. 40, 6 Ad^lator {corr. 2 liand?).
58, 10 auch in c steht Busta. 58, 29 cditoß] o scheint aus u corr. 60, 13 con-
35 fusio auch in c. 64, 84 fehlt c. 65, 7:pismez. 66, 33 Cerimonia au^h c. 69, 4
müsse] unter dem zweiten strich des u ein punct. 77 anm. 3 -uuardi] ar auf
rasur von 2 hand. 80 anm. 1 nau^gia. 82, 7 caipilli. 101, 39 ehtric. 103, 6
fargnitit. 104, 4 Deuersorium. 104, 6 Domicilium] unter li rasur. 128, 16 ex-
purgati ganz auf rasur. 128, 21 pclarus steht auch in e, aber nach z.26. 14:2 j
40 11 Familiaris auch c. 148 anm. 2 zu streichen. 148, 28 Fulmen auch c. 153, 3
ouan] oben am a radiert. 154, 16 Fremit:] rasur von t. 154, 25 stridit deut-
lich c. 154, 39 uberis auch c. 158, 2 65 steht postaestibus. 160, 17 uerbosus
au^h c. 164, 16 pulchritudo auch c. 166, 1 mauritania] unter dem letzten a,
das aus corr edu/r ^ gemacfit^ scheint , ein punct. 166, 7 ager] g aus corr. von ?r.
Carlsruhe Aug. cxi — cxvi 403
169, 2 hroiara] 7'asiir von r, ivic es scJieint. 170, 33 liostia auch c. 171 tilge
anm. 1 : ivas als rasur ersclieint, ist der durclischimniemde hallcen des d von durri
165, 26. 182, 4 Inplorat auch c. 188, 21 iiox fehlt c. 193, 28 inpi^t. 197, 4
aer] a aiLS ?e corr. 197, 12 deiäUch monisiüiti. 203, 3 poron steht hinter iudi-
5 cia %. 5. 205, 6 Latebra] das erste a aus <fe radiert. 207 anm. 1 /. u statt n.
208, 30 nur omnia fehlt c, nicht auch uel. 210, 12 m&a zu iniata coir. 221
anm. 2 obscura] über u rasur. 22G, 2 libris. 227, 5 refugivm. 227, 10 fratati
gelwrt zu Pernities z. 11, ebenso 14 eiiiferi zu Peruicax z. 15. 227, 27 Pen&ralia]
das erste e aus ccnr. 221 y 28 interiora, dann rasur von se. 229, 23 namo.
10 230, 4 mein,^*^. 231, 7 furilazan] oben am r radiert. 231, 14 furiuuirti] rasur
von i. 235 anm. 1 Questiones. 239, 38 upar. undeot] das zweite u auf rasur.
240, 31 reuoluit] über o ein senkrechter strich, ansatz von 1. 244, 20 Sancire
fehlt c. 246, 36 streiclie uel. 249, 10 sollititus c. 251, 11 runa. 264, 18 Ue-
nustas c. 265, 15 Uescere auch c. 266, 7 ruwh Uirgulta hrispahi steht noch
15 silua minuta c {vgl. z. 11. 12). 269, 9 ist die sigle b hinzuzufügen. 269, 24
restenti: gelwrt in die vorangehende zeile. 269, 34 kann auch ratan sein, die
fälle, in denen et durch ligatur ausgedrückt ist, sind nur zum teil angegeben (zb.
13, 24. 105, 33. 135, 4 usw.); ich trage die fehlenden hier nach: 19, 10 st&i.
25, 28 to&. 37, 34 kip&e. 39, 38 lah&. 45, 2 pito&. 49, 13 kidunn&. 61, 4
20 kizuim&. 61, 34 kiuu&an. 63, 23 pihrag&. 67, 36 mhap&. 77, 29 fardorr&. 77,
30 artrunckn&. 79, 39 iirnuarmcfe. 99, 40 p&upär. 117, 34 mihil&. 131, 33
denn&. 135, 1 inpr&anti. 135, 7 kichu&an. 135, 27 kichunn&. 153, 25 izst&i.
161, 33 farscrouuahn&. 161, 37 plid&. 169, 19 urg&ilih. 181, 2 aNahlin&. 193,4
unarp&onlih. 200, 20 hlutr&. 200, 30 arp&ot. 200, 31 p&ot. 201, 23 m&ari.
25 204, 5 st&i. 208, 34 pismah&. 210, 18 :rot&. 210, 29 chunn&. 217, 24 ni-
dag&. 218, 6 p&om. 218, 10 kip&. 219, 29 misto&. 225, 20 f&irun. 227, 35
forachu&ane. 228, 37 uu&ti. 229, 35 plo&. 240, 14 umdarhap&. 250, 22 un-
tarto&. 253, 7 farnian&. 261, 30 khunn&. 263, 22 aralt&. 263, 23 arfirn&.
264, 33 uuem&). 90^ 91^ leer. 91^ ist die bei Wattenbach OQ 1^ 211 f abge-
30 druckte Visio cuiusdam pauperculae mulieris eingetragen, wie es scheint, nachdem
hs. 2) mit 3) vereinigt war; 3) bl. 92* Uisio que fratri nrö uuettino ostensa
fuerat pridie ante transitum eins, MO Poetae lat. 2, 268 /f. 97^ zweispaltig Ex-
hortationem ducü et ullatü exercitus mit deutschen sündennamen im context
(DCLXXXI), dh. Gregors Moralia in Job xxxi c. 45^. 1035 — 37, schliefsend
35 98*^ mitten im satz mit ducü exortatio que dum. auf dem innern rückdeckel
steht von derselben hand, die den eintrag auf 75^ vornahm: Iste lib^ redded^ est
dnis I augia. abschrift von E Sievers, nachverglichen 1895 von mir. — EGGraff
Diut. 1 (1826), 128—280. PPiper Litteraturbl. fgerm.und rom.phil. 1880 sp. 10.
11. RKögel Gesch. der deutschen litt. 1, 2 (1897), 426. — Asc. D. i. 128.— 257.
40 257.-279. Ra. [H. § 130. P. 184. S. sl 167—372. i 619—621.] [55
Aug. CXVI (81; bl. 1^ oben lih^ mon augie maioris und die Signatur saec. xvii
174
oder xvni ix)m quart, xjxijhs., 331 bll. (688 ss. älterer Zählung), fünfundvierzig
je am schlicss gezeichnete lagen ungleiclien umfang s, von denen die ^^ vm' bl. 243
26*
404 Verzeichnis Der Hss. 56— Gl
fehlt: die scholien des Servius %u Veryils Due., Georg, und Aeneis, inelleicht
a/m ende nicht ganz vollständig, d/i die letzte bemerkung auf Aen. xii, 952 geht,
darin wenige deutsche interlinear- u/ml marginalgll., zumeist von einer li/ind
(DCCCLXXVII). am rande von hl. 115*> rmch Längin aao. s. 82 liebo ohne
5 hezug auf den text von einer liand saec. xi. — erste rmchricht über die gll. gab
nach Allolders mitteilung PPiper Sprache und litieratur Deutschlands 1 (1880),
57. — [P. 311.] [56
Aug. CXX (17), nicht CXXI, in grofs quart, ix jhs., 212 blL: verschiedene
medizinische Schriften, über welche zum teil VRose Anecdota grceca et grceco-
10 latina 2 (Berlin 1870), 111 ff gehandelt hat, darunter bl. 18* — 95^^ der so genannte
Aurelius- Esco lapius oder die Oxea- Chronia, diese mit zwei deutschen marginalgll.
(MXLIV: eine dritte randgl. führt ThLängin aao. s. 19 an: (pustellas tuberosas)
simit ide suua 67% die ich in Ed. nicht finde). — FJMone Anz. f. künde der
teutschen vorzeit 4 (1835), 92. — Rg. 5. [P. 830.] [57
15 Aug. CXXIX (121) in qum-t, x jhs., 41 zweispaltige bll. (signiert 8^ i, 16^ ii,
24^ iii, 82^ IUI, 88^ V, dafin zwei doppelbll., van denen die V07'derhälfte des innern
ausgeschnitten ist: die urspr. hs. schloss mit 88, s. unten): bl. 1* leer bis auf den
eintrag saec. xiv Exposicio sup 4^*" Ewägt, dem eine and. hand zugefügt hat
et est mon augie maioris, dieselbe, welche eine zeile höher die Signatur M 11. 8
20 anbrachte. 1^ Incipit praefatio quattuor euangeliorum — 2^^ Explicit
praefatio: kurze notizen über utrum liber an codex an uolumen euangelium dicitur,
de nominibus scriptorum, de loco conscriptionis iiiior euangeliorum, de personis
quattuor euangelistarum, de lingua in qua quattuor euangelia scripta sunt, de or-
dine iiiior euangeliorum, de auctoritate iiiior euangelistarum, de causa scribendi,
25 de numero euangelistarum, de significatione quattuor euangelistarum. 3*^ Inci-
piunt glosae ex euangelio cata Marcum scriptae pene ad uerbü. 9^^ Ex-
plic: glosae in euang Marci pene ad verbvm editae. 10* plan der kirchen auf
Golgatha mit excerpten aus Adamnan De locis sanctis, s. P Geyer im Erlanger
gymnasialprogramm 1S91 s. SS — 36. 10^ leer. 11*^ Incipiunt glosae ex euan-
30gelio cata Lucam scarsatae (das übergeschriebene p von späterer hatid) pene
ad uerbum editae mit einer deutschen interlineargl. von wenig späterer Jmnd
(CCCLXXXVI^ nachtr.). 33^^ Finiunt glosae ex euangelio scdm Lucam scarp-
satae pene ad uerbum editae. 84*^ De Matheo euangelista. 38*^ von and. hand
mit blasserer dinte Eiusdem (Icurz vorher im Matthaeuscommentar ein excerpt aus
35 Isidor) adnotationes De euangeliis = Isidor ed. Arevalus 5, 136 — 151; daran
schliefst sich 41^^, wider von and. hand, ohne Überschrift ein kleines stück aus
Bedas commentar zu Lucas (22, 41 — 43 = Opera ed. Col. 4, 428). 41^^ lee7\ —
erste nachricht von der deutschen gl. gab ThLängin aao. s. 84 nr 28. [58
Aug. CXXXV (54 ; bl. 1^ eintrag saec. xii lib^ mon augie maioris) in qu/xrt,
40 xjhs., 160 bll: 1) bl. 1 — 105. vor bl. 1 fehlt ein bl, wie schon die lagen-
bezeichnung i— xii auf 1\ 15^ 28^. 35^. 43^. 51^ 59^ 67^ 75^ 83^. 91^.
99^ erweist. 1^ excerpt aus Isidor s Allegorien (ed. Arevalus 5, 149, 236 — 150,
242). 1^ — 31^ Beda In Actus apostolorum. 31^ uersus bebe = ed. Basil.
Carlsruhe Au(4. cxvi — cxliv 405
5,1061. 32» Praefatio Bedae in Apocahipsin ; 33^ Excerptvm de tractatv Bede
in apocalipsis lohaniiis, dO** Iiicipit libellus secundvs, 48* Incipit Über tertivs.
58^ De libro Primasii. 61* Incipit semio Augustini de iudice iniqvitatis.
62^ Incip. alius eiusdem. denedictione {sie), caerei. 64^ commentar %u Re-
5 gum I — IV. 96* incipit glosa in prologvm in libros regum. hierin
und im weitern context der hs. deutsche gll. es folgt zunächst 99^ De Para-
lipomenon, 100* De Tobia, De ludith, 100^ De Hester, 101* De Hestra,
101^ De lob, 102* De Daniele, De Esaia, 103* De Hieremia, De Ezechiele,
103^ De duodecim. prophetis, De lesu. Naue, 104* De Ivdicum libro, 105* De
10 Macbabeorv, 105^ De Rvth, 7iur zwei Zeilen, der rest der seile leer, die deutscJien
gll. sind zuweilen von einer jungem Jiand geändert (C. CXVII. CXXXI. CXLVI.
CLVI. CLXII. CLXXXI. CXCI. CC. CLXXIV. CCIX. CCCX. CCLXXVI.
CCXC. CCXCVIII. CCCXV. CCCXXXVII. CCCXXIV. CCCXXXII. LXXV.
LXXXV. CCCLV. CCCLXII); 2) &/. 106 bis zum schluss, enger als die erste
15 hs. geschrieben, aber au^h noch dem x jh. angehörig, co^nmentare des Walah-
frid Strabus zu den Briefen Jacobi, Petri, Johannis, Judae. bl. 133** urspr. leer ;
singuli
von späterer hand sind notizen eingetragen: Quib; locis: apostoli iaceant usw.
134* leer. 134^ Explanatio Alb in i magistri, 136* inhaltsverzeichnis für das
folgende, nämlich für die erklärungen Älcui?is zu den Psalmis graduum ; da-
20 zwiscJien 143^ Incipit epistola ad pueros et ad adoliscentulos id est de confes-
sione peccatorum. 159^^ das Carmen ad deum lat., benutzt von Mone Lat.
hymnen 1 (1853) nr 269 s. 366. der rest von 159^ und 160*^ leer. — AHoltz-
mann Germ. 1 (1856), 113 — 117, von ihm Ry. genannt. — \P. 51.] [59
Aug. CXLiI (150) in grofs quart, 232 bll.: 1) saec. x zweispaltig, bl. 1
25 Explanatio breuis cuiusdam in epistolam ad Romanos — 20^ wo gesam-
melte gll., darunter einige deutsche, folgen (MCCXII). 21* — 26^ argumenta
und gll. zum Philipper-, Colosser- und ersten Thessalonicherbrief.
27* leer, 27^ neumen; 2) saec. ix bl 28^ (28* leer) — 232* Hieronymi
Explanationes in Ezechielem. 2S2^ leer aufser dem warnen Ruodm an :. — FJMone
30 Anz. f künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 92. — Rg. 6. [P. 324.] [60
Aug. CXIilV (46) in klein folio, x jhs., 123 gezählte bll. und je ein auf
vorder- und rückdeckel geklebtes leeres in sechszehn lagen, von denen die vier
ersten je am schluss 7^. 15^. 23*». 31** signiert sind; der elften fehlen durch aus-
schneiden die beiden letzten bll. (nach 85); das eiste bl. der letzten läge (118) ist
35 lose, weil sein correspondenzbl., das sich hinter dem auf den rückdeckel geklebten
befand, jetzt fehlt : bl. 1 leer, nur auf der Vorderseite lat. federproben und die
deutschen adaldegan coot man sowie Reginger von verschiedenen händen.
2*, gleichfalls urspr. leer, ist im xi jh. teilweise beschrieben mit Si fistulae
aequal grossitudinis f uerint ! et maior minore (von i an auf rasur für aiorem, wie
40 es scheint) in sua longitudine bis habuerit. et insup concauitatis eius diametrü.
diapason consonantiä inuice resonabunt bis Si fistula maior fistulam minorem in
se totam habuerit! et insuper longitudinis eius partem sextä decimä. haec con-
sonantiä semitonium erit {Gerbert Scriptores de musica 2, 277). darunter in ver-
4.0G Verzeichnis Der IIhh. Ol — 07
längerler urkundcnschrift In nomine scäe et indiuiduae trinitatis notum sit Omnibus
und darutiter von einer hand saec. xiv lib' Mon augie maioris. 2^ Expositio
super Tobiä Bedae prbi. 13^ Explicit expositio super Tobiam Baedae Presbiteri.
Incipit eiusdem cxplanatio super Ezram prophetam. 51* (schwarz) Explicit liber
5 primus. Incipit liber secundus. 85» (schwarz) Explicit liber secundus in Ezram
prophetam. 85^ leer, nur federprobe In nomine scäe in Urkundenschrift. 8G*
and. ältere hand. Incipit liber tercivs. expositionis (t rot aus c corr.) in verba
Neemiae (schwarz; über dem zweiten e i?on Neemiae ist a rot übergeschr.). 123^
Explicit dno iuuante in Ezram et Neemiam allegoricae expositionis liber tertivs felicit.
10 123^/eer. — FJMoneÄnz. f künde der teutschenvorzeit 4c (18So), 4:90. — [P. 327.] [61
Aug. CXXXVII (166) in quart, sehr schöne hs. des x jhs., 117 bll. (vier-
zehn quaternionen, von denen die ersten fünf, der siebente (signatur ausradiert),
der dreizehnte und vierzehnte je am schluss gezeichnet sind, und ein ternio, dem
das letzte bl. fehlt): aufbl.l^ der in abwechselnd roten und schwarzen uncialzeilen
15 gehaltene titel Incipivnt | sententiae | generales | de opvscvlis | Hieronimi! | inpri-
mis de | expositione | (eine and. hand fügte hinzu in gesonderter zeile in scö
Matheo), welchem der ebenso geschriebene schluss bl. 117^ Explicivnt epis|tolae
sei Hieroni|mi pri. de diversis | qvestionibvs | entspricht, den inhalt bilden briefe
des hl. Hieronymus sowie auszüge aus solchen und and. Schriften desselben.
20 1^ (ohne Überschrift) Non queras gloriam et non dolebis cum ingloriosus fueris.
3* Incipit eiusdem in Abdiä. Naum. lonä. Abbacuc. Imperitus commentator est.
qui tarn obscura (a auf rasur) et dubia loquitur. 4^ Item de epistola ad Geru-
ciam: auszug aus cxxiii. 6^ Incipit ad Paulinum: auszug aus liii. 6^ Item
ad Paulinum: auszug aus LViii. 7^ Ad Rusticum: auszug aus cxxv. 10* Ad
25 Helyodorv de morte Nepotiani : auszug aus lx. 12'^ Incipit epla Hieronimi
ad Pammachivm de morte Paulinae : = lxvi. 18^ Incipit adOceanum de morte
Fabiolae: auszug aus lxxvii. 19* Incipit ad Aman dum monachum: auszug
aus LV. 19^ Item ad Nepotianum: auszug aus lii. 20^ Incipit ad Heliodorum
monacbum: auszug aus xiv. 22* Ad Furiam: auszug aus liv. 23* Incipit ad
30 Eustochium: auszug aw5 xxii. 23^ Sententia generalis ad Euangeliü prbm: aus-
zug aus Lxxiii. Incip Paulae et Eustochii. Ad Marcellä: auszug aus XL vi.
24* Ad Rufinum: auszug aus lxxiv. Capitulum de laude cuiusdä uiri senis.
Quis senectutem. & caput ad xpi similitudinem candidum dignis uocibus prae-
dicet?: schluss aus x p. 24. 24^ Incipit de elemosinis: zusammengestellt aus
35 verschiedenen briefen, und mit einem stück von lxxvii anhebend. 25^ Incipit
ad matrem et filiam: auszug aus cxvii. De laude Paulini (das letzte i schwarz
auf rasur von rotem ae): auszug aus cyiu. 26* Incipit ad Principiam uirginem:
auszug aus lxv. 26^ Ad Heluidium. Greca narrat historia. cum quidam uulgo
esset ignotus: der schluss des Stückes ist aus cxviii p. 793. Item ad Hebidiam:
40 auszug aus cxx. Ad Euangelium de Melchisedech : auszug aus lxxiii. 27* Item
ad Uigilantium. Sicut ad proprias iniurias patientes ee debemus usw., dann grofses
excerpt aus lii und ein stück aus xiv (s. 35. 36 Vallarsi). 29^ Item ad Da-
masum; auszug aus xxi. 30* De laude ad Marcellam. Olofernis de mediis re-
Carlsruhe Aug. cxliv— ccxx 407
portotur hostlbus : = Liv p. 293. 31* Ad Saluinam uiduani: ausxiig aus lxxix.
32* Uidualis uel monachiüis {der anfang ans dem schluss des vorigen briefs von
p. 506 an). 35* Incipiuut sententiae saiicti Augustiiii cpl. Magna res uocis. si-
lentii temperaiiicntum. 37^ Sei Hieronimi pbi ad Hcllodonim monaclium: r= xiv.
5 43* Sei Hieronimi presbiteri ad Rusticum nionachum: = cxxv. 53^ Sei Hiero-
nimi ad sein Paulinum presbitef: = lviii mit einer deutschen marginalgl.
(DCLXXXVIII'^ nachtr.). 59* Sei Hieronimi de amore dl et de amore seculi.
Amores duo in hac uita seeum in omni temptatione luetantur. Amor dl. & amor
saeculi. 05^^ Ad Paulinum: = Liir. 73* Item sermo sei Hieronimi presbit:=:
10 XLiii. 74* Ineipit ad monaehos. Qui inter multos uitam agere constituerunt.
75^ Ineipit epistola Hieronimi ad Algasiam; == cxxi. 97^^ Sei Hieronimi ad
Hebidiam de diuersis questionibus: = cxx. — auf die deutsche gl. machte
ThLängin aao. 84 nr 26 aufmerksam. [62
Aug. CliXXVIII (106; bl. 2* Hb' mon augie maioris) in quart, xi jhs., 207
15 gezählte bll., von denen die letzten teilweise vermodert sirid, darauf eine reihe pa-
pierblL, den schluss bildet ein pergamentdoppelbl. aus Priscian saec. xi: bl. 1
leer, 2*yf die vier evangelien mit zahkeichen deutschen meist interlinearen
gll.j welche von meh'eren sich ablösenden Schreibern eingetragen sind; diejenigen
auf bl. 13^ — 19^ rühren von einer hand erst des xiii jhs. her (CCCLXVIII.
20 CCCLXXVI. CCCLXXX. CCCLXXXVIII). — FJMone Änz. f künde der
teutschen vorzeit 4 (1835), 82—87. — Rg. 1. [P. 90.] [63
Aug. CIC (o&ew 239, unten 11'^ signiert) in quart, x jhs., 331 S5.; s. 15 — 178
die vier bücher des commentars des Beda zu Matthaeus mit einer deutschen mar-
gi?ialgl. (DLII), s. 180 (179 /eer) bis zum schluss der Johannescommentar des
25 Hrabanus Maurus; nach 831 sind noch zwei bll. des xi jhs. 'mit Psalm 15,
3 ff angeheftet, und auf diesen steht am rande Suidgerus prespit {vor p ist s aus-
gewischt), s. 1 Vorderseite leer, s. 1 rückseite bis 14 handeln über Matthaeus. —
FJlIone Anz. f. künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 92. — Rg. 7. [P. 325.] [64
Aug. CCIII (oben 246, unten 82 signiert) in quart, xi jhs., 186 von mir
30 gezählte bll. und ein leeres vorsatzhl.: Hildemars erklärung der Benedictiner-
Tegel (vgl. bd.2,777) mit wenigen deutschen interlinear- und marginalgll. (DLXVI).
182*/^' eine Auslegung des vaterunsers. — FJMone Anz. f. künde der
teutschen vorzeit 4 (1835), 92. — Rg- 3. [P. 328.] [65
Aug. CCXVII (193) in quart, 169 bll: 1) saec. x bl. 1* /f Juvenci
35 Historia evangelica, 40* — 67* Sedulii Carmen paschale und hymnen, ßl^ feder-
proben; 2) saec. ix/x bl. 68* — 169^ desgl. Juvencus und Sedulius {nebst
dem Cento der Proba), aber völlig verbunden und durch einander geworfeyi: vgl.
die beschreibung in Huemers Sedulius (1885) s. xif. in beiden hss. finden sich
von mehreren händen tat. und deutsche interlinear- und marginalgll., die stark
40 verblasst sind, namentlich in der ersten: dass dort, wie Holtzmann angibt, ab-
sichtlich gll. wider getilgt seien, ist nicht der fall (DCCXXI. DCCCXLV.
DCCXX. DCCCXLI). — AHoltzmann Oenn. 11 (1866), 64 /: — [P.209.] [66
Aug. CCXX (134) in quart, aus dem amfang des ix jhs., 133 von mir ge-
408 Verzeichnis Der Hhh. f37 -73
zählte blL: bl. 2» (1 leer) das unvollständige dritte buch von Gregors Cura pa^
storalis mit einer grofsen anzahl deutscher meist interlinearer, selten marginaler
gll., die von mehreren alten händen herrühren (DCXLIX). aufschluss über die
geschichte der hs. gibt ein auf den vorderdeckel aufgeklebtes bl, das von einer
5 hand des x/xi jhs. folgenden eintrag aufweist: Notü sit omnib; tarn futuris qua
psentibus vt ego richardvs. semensis prespiter. uos hegounenses ffs pspi-
cue inmorari sacre sripture uidens. pinde uobis trado speculu. id est pastorale
(r aus 1 corr.) curä. ut uidentes in isto libro quid uobis faciendum sit. qdue
emendandü. nee non penitendum ea que conmisimus de regula ea uidelicÄ ra-
10 cione. ut unü annum rennenses ffs habeant & altem suburbani. idest circa engen.
& ubicumque legit' ad capitoliü cantetur mihi statt semensis wird scinensis
{Wattenbach GQ l^ 285) %u lesen sein. — Rc. [P. 153. S.\ 621—631.] [67
Aug. CCXXXI (119) in quart, Jijhs., l^bll: 1) bl. 1* mitte Hrabans
commentar zu Leviticus; 2) bl. 28* (27 urspr. leer, jetzt auf der rückseite
15 teilweise beschrieben) commentar zur Genesis , 54^ zur Exodus, in dem
zum Leviticus mehrere deutsche gll., meist im context, in dem zur Exodus eine
interlineare (XL. XX V^ nachtr.). — AHoltzmann Germ. 11 (1866), 64. —
[P. 50.] [68
Aug. CCXIi in quart, viii jhs., 126 bll. {fünfzehn quaternionen und ein
20 ternio, welche meistens am schluss bezeichnet sind, zh. 24^ q iii) von mehreren
sclweibern, deren erster mit so blasser dinte schrieb, dass seine schrift später viel-
fach aufgefrischt werden muste: Gregors Cura pastoralis vollständig, darin
zwei deutsche interlinear gll. zweier hände saec. xi (DCLVII^ nachtr.). bl. 1%
urspr. leer, weist federproben mehrerer hände des xi jhs. auf. — erste nachricht
25 bei ThLängin aao. s. 84 nr 27. [69
Aug. CCXIiVIII (115) in quart, 168 bll.: 1) saec. vni/ix zweispaltig
{mit den lagenbezeichnungen i — v) bl. 1 — 20 ein bibelglossar , bl. 20 — 39 ein
alphabetisches luörterbuch, aus denen ÄHoltzma?m Germ. 8 (1863), 404 — 413
{vgl. 11, 69) auszüge gegeben hat, die FDiez Ältromanische glossare (1865) s. 7 yf
30 m,it einem anhang und erläuterungen vermehrt wider abdrucken liefs; 2) saec.
viii/ix zweispaltig bl. 40 — 62 {dann ein bl. ausgeschnitten; Signatur A auf 47^
"Bauf 55^). 40* In xpl nomen Incipiunt glose quod est congregatio sermonum. De
nouo et uetus testamento Do gracias Amen, alphabetisch, nach jedem buchstaben
ist räum für nachtrage gelassen. 59* erklärung der hebräischen buchstaben-
35 namen, 59^ stück eines commentars congregamini filii israel et audite patrem
uestrum; 3) saec. viii/ix zweispaltig bl. 63^ (63* leer) — 101^ {dann ein
bl. ausgeschnitten) Incipit expositio quattuor Euuangeliorum Sei Hie-
ronimi {Matthaeus bis 83% Johannes bis 90*, Marcus bis 94*, dann Lucas), auf
den bll. 10\ 7S\ 86^ 94^ finden sich die lagenbezeichnungen .J. .JJ. -SSS- -SSSS-
40 aber hs. 3) scheint früh mit hs. 2) vereinigt worden zu sein, da eine and. hand
den angegebenen Signaturen auf 70^ usw. die weitern D. E. f. g. hinzufügte
und auf 101^ h einsetzte; 4) saec. x zweispaltig mit neuer lagenbezeichnung
bl. 102^ {102^ leer) — 154 {dann drei bll. ausgeschnitten) Incipiunt glose ueteris
Carlsruhe Aug. ccxx — SPeter 87 409
ac noui testanienti. ansxüge gab AlloUxmann Germ. 8, 401 f, vgl. 11, 69 (XLII.
LXVII. CXVI und gelegentlich in den anm. des ersten handes). der rest, ein-
spaltig beschrieben, ei?i quaternio und ein terriio (bl. IGO^ signiert viiii, 168^ x),
enthält einen allegorisier enden conwientar zur Genesis, 156* Incipit cöme-
5 moratio de apocalysin, 162» Incipit Homelia de Paenitentia und ebenda
Excarpsum de libro Sapientiae. — [F. 49.] [70
Aug. CXXXI (158) in octav, wiijhs., 2Mbll.: 1) blV>(l^leer) — 130*
(130^ leer) cammentar des Hieronymus zu Matthaeus buch 1 und 2; 2) bl.
131^^ (131* leer), wenig jüngere aber and. hs., da neue lagenbezeichnung, die
10 fortsetxung. am schluss ivar ein stark beschädigtes stück einer folio- oder quarths.
des X jlis. aiigebunden, ivelches auf seiner Vorderseite das Verzeichnis des inven-
tars eines klosters (Formas casei. lxxiii. Buttes uinarias. xv usw.), auf der zwei-
spaltigen rückseite nanien von kirchengeräten, gebäuden und tieren mit neben-
stehenden deutschen gll. (MCXXXIV. MXCIII. DCCCCLXXVII) aufweist: jetzt
15 ist es abgelöst und wii'd unter der bezeichnung Reich, fragm. 60 aufbewahrt
{ThLängin aao. s. 80). — FJMone Änz. f. künde der teutschen vorzeit 4 (1835),
92. — Rg. 8. [P. 326.] [71
Fragment UH (= unbestimmter herkunft) 1, ein zweispaltiges foliobl. zu
45 Zeilen, das früher als einbanddeckel gedient hat, xi jhs.: bruchstück des
20 Liber glossarum, von Laus bis Leges reichend, mit zwei deutschen interli-
near gll. (MCLXXIII). seine Zugehörigkeit zum Liber schliefse ich aus den marginalen
quelleyiangaben, in Sonderheit aus de gto und de ortogphia [s. GGötz Der liber
glossarum 266 (56) ff), als initiale für die mit Lebes anhebende Jje-reihe dient
eine federzeichnung , darstellend einen mann, der mittels einer kelle krapfen oder
25 ähnliches aus einem kessel in eine schüssel schöpft. — erste nachricht bei
ThLängin aao. 84 wr 29. [72
Reich, fragment 60 s. Aug. CCIiXI.
SPeter 87 {dort angekauft 1781 laut eintrag auf bl. 3*: Emit Philippus
Jacobus abbas äö 1781; die jetzige nr S7 entnehme ich ThLängin aao. 81) in
30 folio, 106 zweispaltige bll.: 1) saec. xiv bl. 3 — 57 alphabetisches lat. glos-
sar; 58 — 61 leer; 2) saec. xi bl. 62^ ff Glosae divinorvm librorv, lat. und
deutsche gll. {letztere meist interlinear), und zwar zunächst zu den biblischen büchern
alten und neuen testaments (XVII. XXXVII. L. LXII. LXXII. LXXVII.
LXXXVII. XCV. CIX. CXXV. CIX. CXXV, CXLII. CLV. CCLXXXI.
35 CCCin. CCCXIV. CCCXIX. CCCXXIII. CCCXL. CCCXLVIII. CCCLII.
CCXIV. CCXXII. CCLXXXVIII. CCXXXII. CCXLI. CCLI. CCLXII.
CCLXXI. CLIX. CCVII. CLXXXII. CXCV. CCCLXXIII. CCCLXXXIII.
CCCXC. CCCCLXXIII. CCCCXVI. CCCCXXIII. CCCCXXXV), dann 82^2
De virtutibus apostolorum (DCCCXCII), 83^^ De scö Martino (DCCCCXII),
40 84*2 De scö Sebastiane (DCCCCXXI), De scö Dionisio (DCCCC), 84^2 De pasto-
rali(DCLI), 85*2 p^ Regvla sei Benedicti abbat (DLXV), 85biDedialogo(DCLXX),
85^2 Versvs seqvent (DCCXXXVIII^ nachtr.), 86*^ Incipivnt Capitvla legis ri-
bvariae (DCCXXXIII: mit sämmtlichen lat. gll. wider abgedruckt MG LL\, 277),
41(1 Vekzeichni« Der Hhh. 73 — 79
8G»2 Do7mt(DCXX), HO^^ Prudentius (DCCXCVni), 93^^^ jy^ Sedulio (DCCCXLII),
94*^ Scclvlivs de greca (DCCCLIII), 94'^^ Incipivnt glosae de diversis avctoribus
(MCCXXVII) bis 100*'S rest dieser spalte und lOO'^^ ipj,^. 3j g^j^^ xi/xii
bl. 101^^ In nomine dnl nrl ihü xpl in hoc corpore continentur Glose ide
5 interpretationes uJ j^roprietates sermonü excerpte de libris autenticis auctx)rum or-
thodoxorum tarn ueteris qm noui testamenti. | In xpl nomine incipit liber sei
eusebii hieronimi pbri super hebraica nomina Hcdm hebraicä ueritatem. Incipit
prologvs. 102^^ Explicit prefatio Incipiunt glose translate ab eusebio hieronimo
presbitero. Aaron. mons fortitudinis usw. umfasst bis bl. 106** (urspr. aufgeklebt)
10 die buchstaben A und B. zu diesem teil der hs. gehören noch die bll. 1 (dem
Vorderdeckel aufgeklebt) und 2. — ef'ste rMchricht im Morgenbl. f. gebildete stände
1825wr297 5.1187/: EGQraffDiut. 1 (1826), 341/: 2 (1827), 168—188.308—
355. FJMone Änz. f. künde der teutschen vorzeit 5 (1836), 229 ff. VEMourek
Die ahd. gll. in dem SO aller codex nr 292 wid in dem aus S Peter stammenden
15 codex zu Karlsruhe {^wogramm des cechischen gymnasiums zu Budweis 1873).
ÄHolder Germ. 22 (1877), 392 — 406 {s. dort s. 404/* über die lagenverhältnisse).
schlechter widerholt von JHOallee Alts. Sprachdenkmäler (l'^^A) s. 284: ff riebst facs.
auftafel xiii. — D. i. 341/*. D. ii. 168.— 188. D. ii. 311 /f. Do. Gc. 12. Gd. 5.
Ka. Mart. 2. Pt. RB. 2. VS. [H. § 130. P. 9. S. i 661—698.] [73
20 CASSEL,
KGL. LANDESBIBLIOTHEK.
Astr. fol. 2 {aus Fulda, s. u.), 84 bll. : 1) saec. ix bl 1^ (1» leer) — 8,
ein quaternio 7nit oster tafeln, denen annalistische notate beigefügt sind,
gedruckt MO SS ii, 237 und besser ni, 116* {übrigens rührt der letzte eintrag
25 zum j. 838 vo7i and. haiid her); 2) saec. x bl. 9 ff mit eigener quaternimun-
zählung Bedas Computus und De temporum ratione, diese schrift mit einer reilie
deutscher, meist interlinearer gll. des xi jhs. (DLIV). bl. 9, urspr. leer, entJmlt
auf seiner rückseite aufser mehreren kalendarischen notizen gesammelte gll.
saec. XI, darunter drei deutsche (MCCV). hs. 1) und 2) wurden aber schon früh
30 vereinigt, wie der allem anschein nach alte und originale einband beweist, welcher
ganz gleich bei dem Casseler ms. Astr. 4^ 1 {ebenfalls Bedas Computus und De
temporum ratione, aber ohne die Chronik, befassend) widerkehrt; für beide Codices
haben Orein {Das Hildebrandslied 1858 s. 14) und Oi'oss {Über den Hildebrands-
lied-codex 1879 s. 26) Fuldaer Ursprung dar getan, wisere gll. lernte JCh'imm 1826
35 kennen: denn zwei derselben citierte er Oramm. 3, 96. 158, während er eine dritte
in seinem handexemplar des zweiten ba?ides nachtrug {Gramm. 2*, 625), und er-
freute gleich nach dem erscheinen des ersten baiides der MO Pertz mit eiiier copie
der oben erwähnten a?inalistischen aufzelchnungen. abschrift von E Sievers wurde
benutzt. [74
40 Phys. et bist. nat. fol. lO, ix/x jhs., jetzt noch 40 unsignierte bll. {lagen
3—10; 11—18; 19—24: hier fehlt das äufsere doppelbl; 25—32; 33—40;
das weitere aus dem band herausgerissen) : bl. 1* bild eines sitzenden gelehrten mit
der inschrift scolapivs {davor vielleicht ein buchstab erloschen) medicvs Magister,
Carlsruhe SPeter 87 — Cassel Theol. 4® 24 411
1*> bild mit der Unterschrift saec. xiv Constantinus mag, 2^ hild, 2^ incipit
HERBARIUM FELICITER | ANTONIUS MUSA M AORIPPE SALUTEM CESARI AG | Piae-
stantissimo oninium inortiiliuni scd et iudicibus proxiniuni auxilium tcsw., dh. der
hrief des Antonius Micsa, welcher vor s. 1 der ausgäbe QHumelhcrgs {Ant. Mvsae
5 de herha Vetonica libcr i. L. Apvlci de medicammibvs herbarvm über i) von 1537
gedruckt steht, sein schluss ist mit der untern hälfte des blattes 2 abgerissen, darauf
fehlen verschiedene bll. 3* beginnt mitten im caj). xxi (De nasturcio) des pseudo-
Apulejus, welclier 35* mit explicit Herbarium antonin {der rest des wortes
ahgerieben) endet, aber 35^ fährt unter Weiterzählung fort cxxxiii Nom her ele-
10 lisfascos, cxxxiiii tauriferas, 36* cxliii {liier fehlt offenbar etwas) dracontea,
cxLiiii Aristologia, 36^ cxlv heliotropia, cxlvi Lunae herba, 37* cxlvii her Sa-
turni. Semper uiuum, cxlviii Martis her, 37^ cxlviiii her panachia, cl her flo-
nimon. 38* in kleinerer schrift des x/xi jhs. recepte, 38** bild des Chiron , der
in den händen pflanzen hoch hält, mit der Unterschrift ctrs m s (= Centaurus
15 medicus?), 39* bild des stehenden Hippocrates, 39^ Apollo hi einem tempel auf
dem thron sitzend, 40* bild der betonica und darauf die schrift De herba be-
tonica, 40*^ mitten m § 16 Ad uentris dolorem abbrechend, den pflanzenbildern
des pseudo-Apulejus shid vo7i mehreren händen deutsche gll. beigeschrieben
(MXXXV. das genauere dort in den anm); noch eine hand des xvi jhs. hat
20 deutsche deutungsver suche zugesetzt, abschrift von ESievers. [75
Poet« et roio. fol. 6, ix jhs., 109 bM. : Servius zu Aen. 1 — 6 mit einer
deutschen marginalgl. saec. mlxii (DCCCLXXIX). eingehend beschreibt die hs.
Thilo in seiner Serviusausgabe (Lipsiae 1881) s. xlviii ff. — ESievers Zs. 15
(1872), 371. — [P. 297.] [76
25 Tbeol. fol. SS, viii jhs., 72 bll.: Gregors Cura pastoralis mit zwei deut-
schen randgll. saec. ixjx (DCLVII^ nachtr.), mitgeteilt von ESievers. [77
Tlieol. fol. 60 (aus Abdinghof, s. u), xjxi jhs., 159 bll: die vier evan-
gelien. auf bl. 3* sind eine reihe biblischer namen aus dem anfang des Matthaeus
deutsch interlinear erklärt (CCCLXXV), von einer hand saec. xi/xii. die hs. ge-
30 hörte früher dem benedictinerkloster Abdinghof vor Paderborn, wie folgender eintrag
auf der innenseite des vorderdeckeis erweist : E Bibliotheca Monasterii Abdinghof in
Paderborn consentiente atque donante R. Abb. Feiice procurante vero R. E. Raspe
transiit in Bibl. S™^ Hass. Landgr. mense Oetobri 1773 (vgl. die analoge notiz
in der originalhs. der Vita Meinwerci Anz. f. künde des deutschen mittelalters
35 3, 143). ebendahin weist das auf 1^ eingetragene alte Verzeichnis des kirchen-
schatzes, welches beginnt Iste est thesaurus que ff Andreas consignante epö me-
ginwerco & cömendante abb Sigehardo in custodia recepit conseruanduni, abge-
druckt von RWilmans Additamenta zum westfäl. urkunden-buche (1877) 5. 4 wr 6.
Meinwerk war bischof von Pade7'born 1009 — 36, Sigehard der erste abt des von
40 Meinwerk 1015 gestifteten Abdinghof, s. Wattenbach GQ 2^ 37. abschrift von
ESievers. — [P. 96.] . [78
Theol. 4** 24 (aus Fulda), ix jhs., 60 bll. in acht lagen: unmittelbar hinter
der Exhortatio bl. 15* — 17^ von zwei and. händen die glossae Cassel-
412 Verzeichnis Der Hss. 79 — 82
/awae(DCCCCXXXII), auf 15». 16^ dreispaltig, 15^ 16» zweispaltig, 11^^ un-
abgesetzt, meiner bcschreibung des codex MSD 2^, 323 Mbe ich nur hinzuzu-
fügen, dass auf bl. 1* oben der eintrag steht: iNcipit oraleoiu.s | ian & decbr ora:
i: & xi: ped | xxviiii : nona: ped xvii (x undeutlich): ora im: | (der anfang
5 dieser notiz auch bei Ja ff c- Wattenbach Ecclesiae Coloniensis Codices s. 102), und
auf derselben seite unten lant uueri. i. mis liutfrid. iii. mis, | salt, was wol unam
missam, tres missas saluti bedeutet, collationen von KKochendörffer und ESievers
wurden benutzt. — JGabEckhardt Commentarii de rebvs Franciae orientalis 1
(1729), 853—863. EGGraff Diut. 3 (1829), 211 f FDiez Zs. 1 {1S4:9), 3^6 ff.
10 W Grimm Abhandlungen der kgl. akademie der Wissenschaften zu Berlin aus dem
jähr 1846 s. 437 — 476. 498 — 503 mit facsimilibus (ohne diese mit geringer
Sorgfalt wider abgedruckt in W Grimms Kleineren Schriften 3, 381 /f). derselbe
Abhandlungen usw. 1853 s. 159 — 1^2 [Kleinere Schriften S, 466 /f). AHoltzmann
Kelten und Germanen (1855) s. 138 — 140. 171 ff. FDiez Altromanische glos-
15 sa7'e (1865) 5. 71 yf. EMonaci Facsimili di antichi manoscritti per uso delle scuoU
di filologia neolatina. fasc. i (1881). PMarchot Les gloses de Cassel le plus ancien
texte reto-roman (Collectanea Friburgensia fasc. iii), Friburgi Helvetiorum 1895
(s. bd. 3, 723). BKögel Gesch. der deutschen litteratur 1, 2 (1897), 502—506. —
C. [H. § 69. P. 407. S. 0 186—194.] [79
2Ö CHELTENHAM,
BIBLIOTHECA PHILLIPPICA.
4:XH2 {aus Weingarten) in folio^ xiijhs. , unpaginiert : verschiedene heilig enleben,
darunter die Vita Gregorii von dem diacon Johannes, hinter dieser ist zweispaltig
ein kleines lat. glossar mit einer deutschen interli?ieargl. eingetragen (MCXCEX). für
25 mich sah dr RPriebsch den codex ein. — Neues archiv 4 (1879), 592yf mit fal-
scher nr. [80
TOST {bl. 1^ Lib^ Marie uirs in campo s Marie, d}i. der westfälischen, 1185
gegründeten cistercienserabtei Marienfeld; ebenda Codicem hunc egregium accepi a
B. F. B. 1827 mens. mart. C. L. Tross Dr.; 1830 erivarb die hs. sir ThPhil-
80 lipps) in folio, 168 ziveispaltige bll. und ein nach bl. 1 später eingeheftetes:
1) saec. XII bl. 1 — 144, achtzehn quaternionen ; 2) saec. xni bl. 145 — 168,
drei lagen und ein einzelnes bl. die erste hs. enthält von bl. 2^^ — 143^^ mitte
achtunddrei fsig väterleben und denUiber apollogeticus domüii Bernhard! cla-
reuallensis abbatis, obwol ein auf 2^^ vorangehendes inhaltsverzeichnis {abgedruckt
35 Allg. litt. anz. 1800 sp. 644 /*) vierzig stücke aufzählt, nämlich als nemiU7id-
dreifsigstes das Opus hugonis de quiijque septenis, das im codex selbst fehlt,
das leere bl. 1^^ wurde im xiii jh. zum eintrag des bibliothekskatalogs von
Marienfeld dreispaltig be7iutzt {abgedruckt Allg. litt. anz. 1800 sp. 521 /f. Zs. f.
vaterl. gesch. 43, 167 ff: berichtigungen dazu aus der hs. Neues archiv 22,684/),
40 auf der zweiten spalte des gleichfalls leeren blattes 2^ gab eine and. hand einen nach-
trag zmn Liber apollogeticus und das eingeheftete bl. 1*^^ wurde im xiv jh. mit
dem Speculum monachorum beati Bernhardi besch7'iebe?i. den hauptbestandteil
der zweiten hs. bildet bl. 146^^ — 164^^ mitte Osberns Panormia, an welche sich
Cassel Theol. 4^ 24 — Cheltenham 9303 413
bis 166**^ mitte eine grammatik mit metrischem prolog (Gramatice qiiedam
fragmenta studentibus edam usw.) und bis IGG^^ ende ein and. grammatisches
stück anschliefst, das urspr. leere hl. 145 wurde beschrieben mit auslegungen
des Vaterunsers und des apostolischen glaubenshekenntnisses sowie
5 mit eitler abhandlung über das jüngste gericht. nachdem beide codd.
vereinigt ivaren, benutzte eine and. Iiand den rest vo7i hl 143^ bl. 144. 167.
168 %u folgenden eintragen : 1) 143^^ mitte verschiedene wort er klär ungen, be-
cT .i. similes ul eqles
ginnend mit solchen von zahlworten: Quodcüq; I xii ^portionales partes diui-
dir as ul assis uocat". Si remou^is .i. parte, qd remouet" uocat" uneia. qd manet
10 deunx usw.; 2) 143^^ mitte ein nach sachlichen categorien geordnetes vo-
cabular mit zahlreichen übergeschriebenen deutschen gll. (DCCCCXLV und
nachtr. bd. 3), anfang (N)omina tprrii Annus. Hyemp^. ver. Estas. Autüna usw. ;
3) 144^^, unmittelbar anschlief send, ein alphabetisches glossar mit einigen deut-
schen gll., zumeist im context (MCLXXIX), anfangend Abraham pat^ muItoB. s.
15 gentiü. Ab ancilla usw., das 144^^ bis Diluit. dilignt^ lauit reicht und 167^^ mit
Deriuat fortgesetzt wird ; 4) 168''^^ ein kürzeres alphabetisches glossar ohne deutsche
gll., das mit Proles. i. soboles. filii origo abbricht, dann fügte eine hand, die mit der
des bibliothekskatalogs identisch sein kann, dem inhaUsverzeichnis auf bl. 2^
hinzu: Glosari'. Deriuationes. Expositio sup symbolü. Item expositio sup dnicä
20 oratione. Questiones de diuersis reb' collecte. — auszüge und beschreibung von
VNKifidlinger im Ällg. litt. anz. 1800 sp. 644 — 46, auf grund sehies im Staats-
archiv zu Münster aufbewahrten nachlasses widerholt von WDiekamp Zs. f. vater-
ländische gesch. und alter tumskunde. hg. von dem verein f. gesch. und altertums-
kunde Westfalens 43 (1885), 161 — 176. die widerauffindung der lange von mir
25 vergeblich gesuchten hs. gelang EPriebsch, dem ich ihre copie zu danken habe. —
Tz. [R § 40.] [81
9303 (provenienz s.u.) in klein folio, xiiijhs., 116 bll. {nach bl. 102 sind drei
weitere ausgeschnitten): bl. 1 — 24: die Vita der hl. Hildegard von Gotfrid
und Theodorich^{Migne 197, 91 /f)^ 25 — 56 Epistole beate uirginis hilde-
30 gardis De causis per quas diabolus fallacie sue artibus se implicat hominibus.
56''. 57^ sind leer, 57^ enthält nur eine Zeichnung, nämlich die roten buchstaben
K
A p H in gelber Umrahmung, denen die deutungen unter geschrieben sind : A = al-
tare, ascende, alas, P = poculum, presbiter, plangitur, pupille, primum, H = ha-
bet, hauriendo, habet, D = deest, derisit, de crimine, K = kirio, kristum, kristo.
35 58* — 62* (diese partie der hs. einspaltig, alle übrigen zweispaltig) das alp ha-
bet und das Wörterverzeichnis der lingua ignota der Hildegard, letzteres
mit übergeschriebenen deutschen gll. (DCCCCXLIII). 62^ bis auf einen mo-
dernen namenszug leer. 63* — 102^ excerpte des Gebeno aus den Prophetien
der hl. Hildegard {Pitra Analecta sacra Spicilegio Solesmensi parata viii, 483 ff);
40 am schluss 102^ Explicit prophetia hyldegardis. hiis omnibus completis petit actor
{sie) grates de benedictis. et ueniam de obmissis. Et quia difficile est inuenire
414 Verzeichnis Der Hsb. 82 — 84
supra illiul qiiod inueritum est et difficiliuH inuenire quod non est. Guillelmus
de valle scripsit. 103* (vorn unvollständiy , s. oben) — IIG*^ von and. Jiand
(anfang rum infrigidari permittantur. Sed tarnen ad cibum aliquantum ualent.
quia cum cibo fortiter coquuntur; schluss At ille transeunt in tenebras que
5 sunt super puteum infernalem, ita quod qui in infernalibus penis sunt et sciunt
et uident. sed ipse exterius permanebunt) eine heilmittellehr e. oh dieselbe, vne
mir wahrscheijilich, dem zweiten buch des Liber compositae medicinae der hl. Hilde-
gard entflammen ist, lässt sich aus den dürftigen auszügen dieses Werkes bei Pitra
468 — 482 nicht mit siclierheit ersehen, darin begegnet, ähnlich wie im Liber
10 simplicis medichme (= Physica), eine reihe deutscJier ausdrücke: 103^^ suco ar-
dentis urtice perfundatur et vehedistel superponatur ; cum aura sicca est me-
dulla et uene in crure marcescunt et ita svinet marcescit crus ; tunc scarifatio-
nem in lendenun sepe faciat; 104^^ uene hominis in eo dampherrovch id
est fumum commouent; 104^^ qui superfluum sanguinem id est &berbläthdich
15 habent; Isti scarifationem accipiant et propter noxium liuorem id est troffun
cum wolfesmiliche pustulas faciant; cum ictu paralisis id est gith in homine
superhabundant ; 104^^ quidam homines propter defectum caloris huffehalz fiunt;
Isti helwehuth accipiant eamque aruina dasses interius inunguant et gelan-
kin sepe circumcingant ; cum in sicca aura homo interdum siccus est inneruel
20 eins interdum exsiccatur; cum aceto in patella dissoluat id est sweice; 104^^ ita
quod inde lanchsuth nascitur; Iste wackun qui in aquis reperiuntur ad ignem
calefaciat; 105^^ in patella dissoluant id est sweizen; 105^^ Iste in müldam po-
natur et aqua cum betonia et kerbela modice cocta in idem uas fundatur; uen-
trem et genua illius sepe bewe; planeta mars sub isto minister et reithman
25 solis est; dein de cum swertdela balneum sibi faciat; 105^^ crus in uenis manu
commoueat id est striche; Tunc insanas herbulas id est cicutam et nathscathdo
contundat; 105^^ Iste de vlwrm et de iecore talpe . . . unguentum faciat; 106*^
Secundus planeta ex quatuor inter australem et occidentalem uentum ad medullam
dich sinistre partis tendit [dies wort in ähnlichem Zusammenhang noch einige male);
30 Supercilia posita sunt ut {dann zerrissene stelle des pergaments) vach ante aquas
ne superinundent ; 107^^ et isti murram et andorn in uino calefaciant; et pecora
scabrosa id est scebech erunt; fagi et hagenes; 107*^ homo caput ad nach et
ad supercilia . . . calefaciat; 109^^ Si superflue humidus est febres et gelwesuth;
carnes pingues comedat . . . et brunnecrasso; si siccus war zun nascuntur; ut
35 liuor id est troffo in eo cesset; 110^^ insanas herbulas scilicet cicutam et
nathscathdo contundat; de vi wurme et de iecore talpe. sir Thomas Phillipps
erwarb die hs. von dem antiquar Thorpe; früher gehörte sie dem jesuitencolleg in
Ägen (1^ oben saec. xvii CoUegii Aginn. societ. Jesu Catalog. inscript. und ebenda
von etwas älterer hand S. Hyldegar . . . vita et oper . . M. S. xi. M. S.), von
40 dem zahlreiche mss. unter den Harleianis des British museum aufbewahrt sind,
mehrere aus sir ThPhillipps bibliotJiek 1896 verkauft wurden (s. defi auetionskatalog
wr 357 und 1044). abschrift verdanke ich dr HPatzig, genauere beschreibung
dr RPriebsch. [82
Cheltenham 9303—18908 415
16375 in odav, x {uüch dem Nemii archiv 4:, GO'i xi) jhs., IGbll. {zwei lagen):
die Vita S Solae des Ermenricus mit einigen deutschen interlinear gll.
(DCCCCXXIII). dass die hs. ebenso wie nr 16374 und 1G359 früher einen
hestandteil des codex bildete, dessen anfang in der Londoner hs. Add. 22793 vor-
5 liegt und der aus SPeter in Erfurt stammt, wies KHampe Neues archiv 22 (1897),
64 G/*. 689 nach, ahschrift verdanke ich dr IlPatzig und prof. EMartin.''^ erste
erwähnung im Caialogue of the extraordinary collection of splendid manuscripts . . .
formed hij 7n. Guglielmo Libri (1859) s. 244 nr 1103 nebst facs. pl. xx. xxxvi,
vgl. EDibnmler Forschungen zur deutschen gesch. 13 (1873), 476. [83
10 18908, fünf verschieden beschnittene bll. des ix jhs. in modernem papj^bd.
(Libri 1112), wie es scheint reste dreier hss.: 1) bl. 1 (20,4 cm. hoch, 14,2
breit), stark zerfressen und durch feuchtigkeit beschädigt, sodass nur ein teil seines
Inhalts noch lesbar ist: auf der Vorderseite in drei, auf der rückseite in zwei
spalten abgesetzte lat.-deutsche glossierungen der bäume, (kräuter,) körperteile,
15 insecten, fische, vögel, haustiere und gerätschaften (MV^. MXXV* 5.572 anm.ll.
DCCCCLX. DCCCCLXXXVIII. DCCCCXCV. DCCCCXCVII^ DCCCCLXXIX.
MCII); 2) bl. 2. 3 (je 23,5 cm. hoch, 15 und 16,1 breit), zweispaltig m^it
breitem rande beschrieben und gut conserviert : gll. zu Gregors Dialogen (DClJXJll)^
welche mitten, auf 3^ unter der Überschrift Incip uerba excerpta in dialogOE be-
20 ginnen und 3^^ sowie 2^~^ fortgesetzt werden, während 3*^ wenige gll. zu Cassian
(DCXIV) stehen, welchen bis 3*^ mitte lat. unglossierte stichworte aus Gregors
Dialogen folgen : also sind die bll. jetzt verbunden, einige wenige gll. setzte eine
and. liand zu; 3) das doppelbl. 4. 5 (je 23,5 cm. hoch, aber beschnitten,
13,7 und 18,2 breit), urspr. das äufserste der ersten läge eines codex, zweispaltig
25 beschrieben aufser der einspaltigen 5.4^: zunächst das inhalts Verzeichnis einer
hs. (In hoc corpore continentur multa de quibus pauca nomina usw., 12 Zeilen),
facsimiliert bei Libri pl. xviii, sieben Zeilen des Reginbertus scriptor, ebenda
facsimiliert, darauf Metrum Heroicum hexametrum. Magno in honore dei domini
genetricis et almae usw.y dh. das MG Poetae lat. 2, 424 aus später Überlieferung
30 und von HOmont im Bulletin de la societe nationale des antiquaires de France
1889 s. 134/* aus unserm codex abgedruckte gedieht, beide stücke des Regin-
bert stehen übrigens au^h in der Rheinauer hs. 73 bl. 1^ der Zürcher cantonalbibl.,
s. P Geyer im Erlanger gymnasialprogramm 1897 s. 16. sodann 4^ Versus Sei
Cypriani De Resurrectione (rot) = Cyprian ed. Hartel 3, 3, 308 v. 1 — 76;
35 5* — 5*^ mitte schluss der zuletzt von EDümmler Zs. 40, B16ff herausgegebenen
Versus de Jacob et Joseph; endlich 5*^ Incipit uersus de Resurrectione
domini (rot), davon die drei eisten Zeilen facsimiliert bei Libri aao., das ganze
abgedruckt von Mone Lat. hymnen 1, 186. da nun der hymnus auf dem bl. ge-
nau ebenso abbricht wie bei Mone, so unterliegt es keinem zweifei, dass ihn Mone
40 unserm bl. entnahm, das damals einer Cyprianhs. vorn eingeklebt war, welche
der Pfarrer Maimbourg in Colmar besafs. da%u stimmt Libris notiz 'these leaves,
which we have reason to believe were brought from Alsatia to Paris, where they
were soUT. 4:^^ und 5^*» bekunden noch durch ihre jetzige beschaffenheit deutlich,
41 G Verzeichnis Der Hbs. 84 — 94
dass sie einmal einem deckel aufyekleht waren: also wird bl. 5 auf dem vorder-,
hl. 4 auf dem rilckdcckel jener hs. sich befunden haben, ich verdanke ahschrift
und beschreihung dr IlPatzig und dr RPriebsch. -— Catalogue of the extraordi-
nary collection of splendid manuscripts . . . formed hy m. GUbri (1859) s. 24:6 f
5 nebst faes. pl. iv. xviii. xix, daraus widerhoU von Kilo f mann Germ. 8 (1863),
11 — 15. [84
COBLENZ,
GYMNASIALBIBLIOTHEK.
^ei quartbll. (V^ oben Carmeli Boppardj. | Clafsis 2d8e Lin: 6. nuni: 3) zu je
10 27 Zeilen, xii jhs. : bruchstücke der gewöhnlichen bibelglossatur aus dem an-
fang von Canticum cant. und den Psalmen mit deutschen, meist interlinearen gll.
(CCXLIX. CCXXI). — EDronke Änz. f. künde der teutschen vorzeit 5 (1836),
463 f in unrichtiger folge. — Bp. [P. 73.J [85
CÖLN,
15 DOMBIBLIOTHEK.
XIX in quart, ix jhs., 146 bll. : bl. 5. 6 {über den sonstigen inhalt s. den ge-
druckten Katalog) ein al2)habetisches vocabular zu Bedas Hist. ecclesiastica mit
einigen eingestreuten deutschen gll. (DLI). ^ hinweis auf die gll. von HFKnust
Archiv der gesellschaft 8 (1848), 622. abdruck bei PhJaffe et O Wattenbach
20 Ecclesiae metropolitanäe Colo7iiensis Codices mss. (1874) s. 103 /*^ den ich wider-
holte. [88
liVII in folio, IX jhs., 72 bll.: bl. 1 — 56^ des Hieronymus MattJmeus-
commentar i — ii, 18 mit einer deutschen randgl. (DCXCIII^ nachtr.); über den
sonstigen inhalt s. den gedruckten Katalog. ^ PhJaffe et G Wattenbach Ecclesiae
25 metropolitanäe Coloniensis Codices mss. (1874) s. 18; geheimrat W Schmitz hatte
die gute, für mich die hs. von neuem einzusehen. [87
liXXXI in quart, xi jhs., 112 bll. (je eins nach bl. 93 und 110 ausgeschnitten,
auch die läge 38 — 40 fälschlich vor statt hinter 41 — 48 gebunden): Prudentius
mit zahlreichen deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCCVIII), welche von
30 zwei hauptsächlich durch die färbe der dinte sich unterscheidenden händen her-
rühren, bl. 1^ und 112^ bis auf einige federproben leer. 62^ nach schluss
der Hamartigenie ein abschnitt vom glossator Xpc lector fuit usw. (vgl. Bedae
opp. ed. Col. 8, 495. Denis Codd. mss. i, 1, 987. Archiv der gesellschaft 7,
738 uÖ.), dann städtenamen mit deutscher Übersetzung (MLXXII). 63. 64
35 lat. über messe und priesterliche kleidung aus Hrabanus De institutione cleri-
corum. 65^ De octo principalibus uitiis [poenitential) mit einer deutschen
interlinear gl. (DCCLIX). 65^ beginn der Psychom.; für bilder, von denen nur
einige ausgeführt sind, ist räum gelassen. 94^ — 96* notizen de domo cae-
lesti, de .xii. lapidibus, über cappellani aus Walahfrid De rebus eccL, die ora-
40 tio dominica usw. 112* sp. 2 lat. wort er klär ungen. vgl. auch die beschrei-
hung bei P Stettiner Die illustrierten Prudentiushss. (1895) s. HS ff. — E Stein-
meyer Zs. 16 (1873), 2 f 94—107. PhJaffe et GWattenbach Ecclesiae metro-
politanäe Codices mss. (1874) s. 112 — 124, daraus richtiges und falsches wider-
hoU von KBartsch Germ. 19 (1874), 383/: — [P. 226.] [88
Cheltenham 18908 — Cöln ccxi 417
CVII in folio, IX jJis., 122 blL: Alcuins Johannescomnientar i — v. am rechten
rande deshlattcs 3* laL-deutsche gll. zur öeweÄ/Ä (XVIII). — erste nachricht gab
HFKnust Archiv der gescllschaft 8(1843), G19. EDilmmler Z«. 14 (18G9), 189/*.
PhJaffe et GWattenhach Ecclesiae 7netropolitanae Coloniensis codd. mss. (1874)
5 s. 137 f. darnach von mir widerholt. — \P. 58.] [89
CXCIX in octav, xi jJis., 63 zweispaltige blL: gll. zu Lucan, Macrobius
Soninium Scipionis, Juvenal und Persius, init wenigen deutschen im Juvenal
(DCCXYlll^ naehtr.). — - PhJaffe et G Wattenbach Ecclesiae ^netropolitanae Co-
loniensis codd. mss. {1^1 4) s. Sa f. 139 — 152. darnach von mir widerholt. [90
10 CC in folio, 170 bll: 1) saec. x bl. 1 — 140* Priscians Institutionen
I — XVI mit zahlreichen lat. und einigen deutschen interlinear- und marginalgll.
(DCCLXYII), 140^ saec. xi des Fulgentius Expositio sermonum antiquorum
mit zwei deutschen gll. (DCXXXV); 2) saec. xi bl. 141^ — 170* Priscians
Institutionen xvii. xviii und De figuris numerorum bis 4,07, 11 Hertz, mitten
15 im satz abbrechend, genaueres hn gedruckten Katalog s. 87 — 89. — PhJaffe et
G Wattenbach Ecclesiae metropolitanae Coloniensis codd. mss. (1874) s. 152/". dar-
nach V071 mir widerholt. [91
CCII in folio, xi jhs., 204 bll. {eins fehlt vor und nach 1): Priscians In-
stitutionen I — VII unvollständig {bis 364, 22 Hertz) mit zahlreichen gll., darunter
20 einigen deutschen (DCCLXVI). — PhJaffe et G Wattenbach Ecclesiae metropoli-
tanae Coloniensis codd. mss. (1874) s. 154/*. darnach von m^ir widerholt. [92
CCIV in grofs quart, x jhs., 226 bll. in neunundzwanzig bis bl. 225^ je am
schluss {läge xv bl. 107* am an fang) signierten quaternionen {nur xi bl. 81. 82
unio, XVIII bl. 132 — 135 binio, 123 und 226 einzelne bll, 136. 137 ein einge-
25 heftetes doppelbl.): bl. 1^ ff eine grammatische Ar s , in der anläge, wenn auch mit
starken änderungen der reihenfolge, wesentlich auf Priscian fufsend, den inhalt
aber teils aus ih7n teils aus and. grammatikern schöpfend {vgl. zb. 15* et a ta-
berna iuxta scottos tabernaculum). sie zerfällt in drei teile, deren jeder durch rot
geschriebene hexameter eingeleitet, der erste auch mit eine^n schwarz geschriebenen
30 geschlossen wird: Wattenbach hat sie m^itgeteilt. der erste teil, welcher mit excerp-
ten aus Isidors Etymologien buch i beginnt, umfasst den i?ihalt von Priscian n
s. 55, 6 — 126, 17, der ziveite Priscian iii — xvi, der dritte xvii. xviii. bl. 1*
und den untern teil von bl. 226^ hat eine and. hand zwn eintrag ziemlich ord-
nungsloser excerpte aus Priscians buch xvii. xviii benutzt: in einem abschnitt
35 folgt dort auf 286, 21—23. 288, 13. 305, 19. 314, 18. 315, 5. 317, 10, 357, 16
Et nom -r m iarland'. 7 iarlandi. & iarlando. & iarlandü = Priscian 360, 12 no-
men est mihi lulus et luli et lulo et lulum. also hat wol der excerpent Garlandus
geiieifsen. bl. 100* neben einem nicht auf Priscian beruhenden abschnitt eine
deutsche randgl. (DXXXVI^ nachtr.). — PhJaffe et G Wattenbach Ecclesiae ms-
40 tropolitanae Coloniensis codd. 7nss. (1874) s. 91. [93
CCXI in octav, ix jhs., 84 bll.: gll. zu den biblischen l^üchern mit wenigen
interlinearen deutschen zu Genesis (XIX) und Regum iii (CXLI), einer contextgL
XU Begum i (CII), darauf Gennadius De ecclesiasticis dogmatibus. — PhJaffe
Althochdeutsche glossen IV. 27
418 Verzeichnis Der Hss. 94 — 101
et GWattenhach Ecelesiae metropolitanae Coloniensis codd. mss. (1874) s. \^)1 ff,
denen ich die (jll. entnahm. — \l\ 57.] [94
CÖLN,
BIBLIOTHEK DER KATHOLISCHEN GYMNASIEN.
5 Zwei dopj)elhll. des xiv jJis. mit namen und erläuterunyen der fische, vöyel,
tiere, bäume und kräuter, den vögel- und tierstimmen und einem mora-
lischen tractat: eingestreut sind zahlreiche deutsclie gll., welche zum teil den
hexametern De volucribus, bestiis, lignis entlehnt sind, ich habe dieselben in den
text so weit aufgenommen (DCCCCXXXIV), als sie namen bringen, welcfie in
10 den hexametern begegnen : im übrigen verweise ich auf den von mir benutzten ab-
druck WSchmitzs Zs. f d. ph. 11 (1880), 286—298. [95
DARMSTADT,
GROSSHERZOGL. HOFBIBLIOTHEK.
O in kleinstem formal {die seilen zu je 13 — 18 Zeilen), von verschiedenen händen
15 des XIII jhs., 102 blL, deren einige palimpseste, andere aus zwei stücken zusam-
mengenäht sind, in dreizehn lagen, von welchen die dritte bis zur achten (bl. 17 —
57) je am an fang die Signaturen .i. bis .vi. tragen, während die letzte {bl. 97 —
102) aus einem binio mit zwei vorgehefteten bll. besteht: das Summarium
Heinrici {ohne bucheinteilung) iii, 10 — v, 17. x, 24 — 26. vi, 8 — 11. x, 16 — 20.
20 IX, 16. 17. iii, 3 — 9. darauf folgt bl. 93^^ ein abschnitt J)q vestibus und bl.^Q^
ein alphabetisches bis in den buchstaben D reichendes und bl. 102^ schliefsendes
{102^ nur federproben) gl ossär, welche beide in den sonstigen fassungen des Sii7n-
marium keine analoga haben(pQCCQ^KXXNllKundanhangh.J)QQQ(JXXXNlllY).
folgender umstand stimmt dazu: die capitelüber Schriften stehen bis bl. 76* schräg
25 am rande mit schwarzer dinte verzeichnet und sind dann von dem ruhricator,
nicht ohne versehen, in den text rot eingetragen; in der weitern partie bis 91^,
wo die marginalvermerke fehlen, stehen gleichfalls noch rote Überschriften ; aber
von bl. 93* an sind die Überschriften schwarz. — MRieger Oerm. 9 (1864),
13 — 29; doch schon HRoffmann hatte von der hs. am 6 — 8 october 1834 eine
30 copie genommen, welche jetzt auf der kgl. bibliothek zu Berlin im Ms. lat. 4^ 331
karton 9 convolut h aufbewah't wird. — [P. 415.] [96
DESSAU,
HERZOGE. BIBLIOTHEK.
A (1* Liber beate Marie uirginis sanctique Cipriani episcopi et martiris In Nlge-
85 bürge saec. xvi) in folio, x jhs., 103 bll., ausführlich von CKirchner Novae qieae-
stiones Horatianae (1847) s. 11 — 13 beschrieben: die werke des Horaz {ganze
lagen sowol wie einzelne bll. fehlen) mit zahlreichen interlinear- und marginalgll.,
darunter einer deutschen (DCCIII). — AHolder Qerm. 18 (1873), 76. für unsere
Sammlung ist der codex nicht von neuem eingesehen worden. — [P. 278.] [97
^Ö DILLINGEN,
KGL. LYCEALBIBLIOTHEK.
Unsiigiiiert, doppelbl. {das äufserste eines quaternio) in quart zu je 22 Zeilen
auf der seite, xii jhs., von eineyn bucheinband abgelöst: Horazs Serm, i, 1,
CÖLN ccxi — Düsseldorf 419
1 — 43 und 3, 50 — 93 viit mehreren tat. interlinear gll. und einer deutschen
(DCXCIX» nachtr.). [97^
DRESDEN,
KGL. ÖFFENTLICHE BIBLIOTHEK.
5 I>€. 150 (ans Augsburg stammend, wie der eintrag saec. xvii auf der sofist nur
federprohcn cntlialtenden scite 1^ 8uin Bibliothecae Moiiasterij SS. Vdalrici & Afrae
August ae Vind. erweist, später VELösclicr gehörig, der die hs. für 3 thlr. 12 gr.
erwarb) in quarf, xi jJis., 71 bll. {bl. 2 doppelt vorhanden, das zweite mal als 2°
bexeichnet) : die am schluss unvollständigen gcdichte des Älcimus Avitus bis Yi,
10 98 7)1 it wenigen deutschen interlinear gll., einer marginalgl. verschiedener häfide
(DIV^^ 7iachtr.). — i erste nachricht von den gll. gab F Schnorr s vCarolsfeld Katalog
der hss. der kgl öffcntl. bihliothek zu Dresden 1 (1882), 32G. [98
DÜSSELDORF,
KGL. LANDESBIBLIOTHEK.
15 A« 14 in folio, ixjlis., 14:6 bll.: die Paulinischen und katholischen briefe
nebst praefationen und argmnenten, mit zwei deutschen randgll. (CCCCVII^ 7iachtr.).
bl. 1*, früher dem decket aufgeklebt, ist leer, 145^ enthält eine notiz über Pet^'us
und federproben, bl. 119*^. 120* nach dem Hebräerbrief bilder vo7i Titus und
Paulus, schreiberid; 120^ ivider leer. — G^-aff hatte die gll. gekannt und an
20 Schmeller mitgeteilt, s. dessen Gl. i 631. [99
F. 1 in folio, XI jhs., 69 zweispaltige bll. und ein vorsatzbl. mit federproben:
die werke des Prudentius. bl. 1 — 64 bilden acht quaternionen, 65 — 69 einen
verbundenen ternio, dem ein bl. mit P. Agn. S — P. Eidaliae 136 abgeht, auch
nach bl. 69, das mit Dittoch. 94 schliefst, fehlt mindestens ein bl. bis zum schluss
25 der fünften läge je 32, später je 34 Zeilen auf der spalte, in der hs. finden sich
zahlreiche deutsche gll. verschiedener hände, welche zum kleinern teil von den
Schreibern der tat. scholien herrühren und dann mit feiner hand geschrieben sind,
zum g7'öfsern von meh7'eren g7'obe7i händen staimnen: die letzteren gll. sind alt-
sächsisch (DCCCXI). hinter der Apotheosis bl. Ib^ stehen auf frei gelassenem
30 räum 19 lat. worte, abgedruckt Zs. 16, 18. — {E Steinmeyer) Zs. 15 (1872),
517—532, vgl. 16 (1873), IS f Anz. iv (1878), 135 #". schlechte ausgäbe von
JHGallee Alts. sp7'acMenk77iäler {IS 9 4) s. 121 ff mit facs. auf tafel iii% vgl. Anz. xxii
(1896), 269 f — [P. 239.] [100
Unsigniert m klei7i folio, x jhs., vier doppelblL, je das erste und das dritte
35 zweier auf eitiander folgeiider lage7i einer Prude7itiushs. bl. 1 Perist. x,
776—825, bl. 2 x, 876—925, bl. 3 {grofsen teils abgerieben) x, 1026—1075,
bl. 4* X, 1125 — 1140. darauf Finit Roman vs Avf Prvdentii Clemeiitis v c. In-
cipit über ^istephaton {sie). Ymnvs in honore scörvm martyrvm Emiterii et Che-
ledonii Calagvrritanorvm. Metrü trochaicum qd archilogiü dicitur. Constat tetra-
40 metro catalectico, aber auf bl. 4^ folgt die erste praefatio zur Apotheosis, sodann
De scä Maria Magdalena. Invitat. Ploremus coram dno cum maria ut ueniam
mereamur cum illa, welcher hymnus auf bl. 5* sich fo7'tsetzt. bl. 5^ zweite praef.
zur Apotlieosis 2—24. bl. 6 Apoth. 16—63, bl. 7 159—205, bl. 8 255—301.
27*
420 Vkrzkkunis Der IIhb. 101 — 105
die ersten 4 hll. anili/illan einige deutsclie, de?- Düsseldm-fer hs. F. 1 nächst ver-
wandte intcrlinenrfjll, (DCCCXI na/;htr.), die hll. 5 — 8, die grofsen teils von and.
händen geschrieben sind, keine. — JHQallee Alts. Sprachdenkmäler (1894) s. 328/"
imd facs. auf tafel xviii*. [101
5 EINSIEDELN,
STIFTSBIBLIOTHEK.
15 {früher 23) in klein folio, x/xi jhs., 111 hll. {doch springt die Zählung vo7i
hl. 70 auf hl. 91): 1* Incipiunt Glosae ueteris ac noui testamenti feliciter von
verschiedenen händen {die gewöhnliche glossatur, aher oh?ie deutsches), schliefsend 41*
10 nach der Apocalypse mit einem ahschnitt De duodecim lapidibus, 41^ des Eutyches
Ars de verho (vgl. dazu HHagen Oramm. lat. Suppl. lv ff) mit ivenigen deutschen
interlinear- und marginalgll. (DCXXX), 60^ Priscijxns Institutio de nomine et
pronomine et verho, 68^ — 102^ Prospers Epigrammata und Ad coniugem eben-
falls mit deutschen interlineargll. (DCCLXXVI). hl. 103 enthält davon den schluss
15 und des Prudentius Psychomachie bis v.A:2, ergänzet im xii jh.; es folgt, wider
von älterer hand, der weitere teil der Psychomachie mit deutschen interlinear- und
marginalgll. (DCCCIII). sie schliefst auf der ersten spalte von hl. lll'', das stark
abgescheuert ist; den rest desselben nimmt eitie Glosa in Psychomachiam mit ein-
gemischten deutschen Worten im context ein, die auf dem folgenden hl., von dem
20 7iur gei'inge reste erhalte?i sind, sich fortsetzte (DCCCII). — EGGraff Diut. 2
(1827), 337/7: — D. ii. 337 /f. Pro. [P. 210.] [102
16 (früher 35) in quart, xi jhs., 167 hll: die Briefe Pauli mit einigen
deutschen meist in geheimschrift geschriebenen gll., die über die lat. worte, inehrfach
auch unter dieselben gesetzt sind (CCCXCIX. CCCCIX. CCCCXVII. CCCCXXIV.
25 CCCCXXX. CCCCXXXVI. CCCCXLIII. CCCCLVII. CCCCLIX. CCCCLXI).—
[P. 98.] [103
29 (früher 177) in quart, 239 55. .* 1) saec. x s. 1 — 102 (Signaturen i — ni
s. 16. 32. 48). s. 1, urspr. leer, ist saec. xi mit einem verzeich?iis von
kirchen des Einsiedler sprengeis und der daten ihrer weiJie beschrieben, s. 2 De
30 euangeliorumPraefatione. Utrum über an codex an uolumen eiiangelium dicitur —
6 Expt praefat. 7 Incipiunt glosae ex euangelio. cata lue am scarpsatae pene ad
uerbum editae. 71 Incipit in Mar cum euanget. vgl. hierzu oben nr 58. s. SS — 95
annalen bis 930, s. 96—100 dgl. bis 1006, MG SS in, 138 /f. s. 101. 102 ein
receptar Ad coxas et tibias, Ad quartanas. Ad paralisin, Item, Ad impetiginem, Ad
35 renium dolorem. Ad uicium podagrae annorum. x.. Ad eiv^dem tvmorem. Ad cancrum
sanandvm, Ad eundem sanandum, Ad faciem splendidam faciendam, Ad genu-
culorum dolorem et ad podagros, Ut non se mutet vinum, Ne boues aegrotent,
Item, Ad porcos. Item, Ut uinum albvm sit, Ne Ivpv^ pecora noceat, Ad sol-
vendum. Ad stringendum mit zwei deutschen Worten im context (MLX^ nachtr.);
40 2) saec. xiv s. 103 — 161 zweispaltig. 5.103 Incipit astralabium messehelle.
141 Incipit spera magistri lo. de sacro bosco. 152 Incipit über iudicum
ihesu sirac. et primo de uita (astrol. gedieht); 3) saec. x s. 162 — 173.
s. 162 Anno dorn incarnat. dcccviii. Legatus regis psarü nomine abdella usw. =
DÜ8SELDOKF ElNHIEDELN 32 421
Amiaks Einhardi r.J. 807, MG SS h 194, 14—30. 1G3. 164 leer. IGöScrmo
de ysagogiö Po rp h i r i i. Isagoga grece. Latino Introdiict.io dicitvr uaw. ; 4) sacc. xi
6\ 174 — scliluss. Ilclphricus De arte cahulaioria {über dem anfang steht von
ami. hand Me legat anniües qui vult cognoscere cyclos. tenipora qui varia. qui
5 siniul astra poli), woran sich s. 236 wie Chi. 4622 hl. 34* bemerkungen über An-
nus solaris srhlicfsen. 238 Ad boree pai'tcs usiv. {Riese 679) sowie zeichen und
namen der griech. zahlen, 239 Dm intellegam' oe sine quantitate inagiiv. sine
qualitate boiiü usw., endlich erklärungen von Xristus, Synagoga usw. [104
32 {früher 203) in quart, 357 S5.; 1) saec. x s. 1 — 222 zweispaltig {s. 39
10 dreifach vorlianden ; bis s. 190 zivölf je am ende signierte, 191 — 222 zwei un-
signiertc lagen; aufserdem von jüngerer hand am anfang der lagen Signaturen a — o),
glossensammlung in abgesetzten Zeilen, am schluss unvollständig. 1* (I)nclp
glose ex primo libro Prn {Prisciani), 17» buch 2, 29^ 3, 33» 4, 45^ 5, 60» 6,
70^ 7, 76» 8, 85» 9, 93» Ite de verbo lib viii, 100^ Incip de temporibvs
15 (i, 404 Hertz), 101^ Incip de modis (i, 421), De Speciebvs. incip (i, 427),
103^ De figvris. incip (i, 434), 105^ de civgationibvs (i, 442), 106» De dictionibvs
(i, 452), 107» De secvnda civgatione (i, 476), 108^> De pto pfecto lib. viiii.
incip {buch 10), 111» Incipit de qvarta civgatione (i, 538), 112» De participio
lib XI. Icipit, 115^ De ppositione liber. xiiii. Icipit, 116» Incipit liber. xv. de
20 advbio, 117^ Incipit. de conivnctione lib xvi, 118» Incipit lib. De cstrvctione xvii,
132» Explic de libro. i. Incp de. ii {buch 18), 162» Liber. vi. de nominatiuo et
genitiuo casibus, 175^ De prepositione {buch 13), 176» De constuructione {sie.
buch 17), 185^^ De .ii. libro constructiös {buch 18), endend 18S^ nach bemerkungen
zu II, 322, 4. 335, 1. 17. 346, 26 mit Finit. einige auszüge aus diesen
25 Prisciangll., welche auch deutsche entlmlten (DCCLXIX), in den Gramm, lat. Suppl.
CLXXiv ff. unmittelbar schliefsen sich erklä^-ungen an von Pecuatus. Cicutiare. luxta.
(189») Salacitas. Fundamus {vgl. unten nr 255 bl. 30»), daym folgen Exempla
auctorü, 189^ De superioribus diuersis (DCCXLII), De demente, 190» De dia-
logis. Greg, 191» De libris sermonv Avgst (DXLII), De catalago Hiern, De
80 tract Hier in mat (DCXCIII), ein auszug dessen, was in nr 258 unter der Über-
schrift \ evhorwm interpretatio steht {CGL 5, 416. 417), 192» De sinodalibvs (DC),
192** De actibus apostt und darauf ohne Überschrift unbestim7nbare gll. (MCXCVIII),
194^ De geness ppol U7id ohne überschift gll. zu Aldhelm De laudibus virginum
(DXIV), 196» /f gll. zu Hieronymus briefen (DCLXXXIV), welche wider von
35 solchen zu Aldhelm beschlossen werden, 200» De epl Pauli (CCCC. CCCCXXI),
De conflictv leron ctra lovinianum (DCLXXXIX), 202» gll. zur Exodus (XXIII),
zu Regum und Esther, 203» De libro Eusebii (DCCCXXVIII), 204^^ De vita
sei Antonii qvä Athanasivs edidit. De Rotarvm lib, 205» De libro officiorum, De
regiüa, Glose de aritmetica Boeti, 206» Terentivs de verbo tractans hanc differen-
40 ciam die {Gramm, lat. Suppl. cxxxiii), 207» Incipit de constructione {Priscian
bimh 17), 220^ De evangelio Luce, De evangJ lohannis, 2211^ De actibus aposto-
lomm, 222^ Glosse de libro Genesis, mitten im satz abbrechend; 2) saec. xiii
s. 223 — 310 einspaltig. 223 Incipiunt ysagoge ihoannicii, 243 Incipit liber
422 Vkrzkichnih Dkk Hsh. 105—111
aplioriBmorvm ypocratiö, 2G9 Incipiunt pronostica ypocratiB, 284 Incipit über
vrinaiTin a voce tehophili, 305 Incipit über pvlsvvni philareti; 3) saec.xiil
s. 33 1 //"Tegiii Galieni, aiu untern rande von s. 340, wmjelcfJirt (jeyen den text,
epilhcla oiitantla der pingfrau Marm von einer hajid deji xiv jhs. — Hllagen
5 Oerm. Studien 2 (1875), 297—299. — [P. 29.] [105
J54 {/riiher 25) in folio, 98 hll.: 1) saec. xii hl. 1 — 24 ipl. 3 zweimal vor-
handen; ein dojypelhl. und drei quaternionen , deren drittem das letzte hl. foii-
geschnittcn ist). 1* leer. \^ verschiedene fiotize7i und verse saec. xiii/xiv, zb.
Sei spc assit nob grä, Iste lib^ est mon h^emitap, Sex abet opposita sibi scemata
10 lingua latina, Afra dei martyr fac v t usociem', Nemo tarn fortis q frangat vin-
cula mortis, Roma tenens more ndü saciata priore, Don ans donanti partis t par-
ticipanti und der eintrag saec. xv deß buch gehört geny sedein yn daß closter.
2* die verse saec. xii Exul abit sine spe parit pateq; suiq;. Inscript^ manet I
pata. reb^ spoliat^ ibide. Amitit {sie) pscpt~ opes. nee posse reuerti. Quiq; rele-
15 gat~. sua cü remeabit habebit (aus Eberhards Graecismus xiii, 223 ff Wrohel).
2^. 3^ zweispaltig die gedieht e Orta fluunt. cmnulata ruunt (Neues archiv 20, 641/);
Plangis homo migrare domo (aao. 642); Quisquis ades qui morte cades (aao.); Sex
habet opposita sibi scemata lingua latina (Anz. des germ. museums 1859 sp. 208);
Accipe. sume. cape tria sunt gratissima pape (s. Zs. 15, 474); Roma sitit sitiens-
20 que bibit. bibit atque bibendo (Zs. 6, 303); Disco libens. et quere frequens. utrivs-
que memor sis. Dilige (e aus i co7T.) doctorem simul et metuas monitorem. He
claues quinque tibi pandunt claustra sophie; Obsecro per dominum tu suscipe me
peregrinum (Anz. des germ. museiuns 1859 sp. 207 f); Roma tenens morem nondum
saciata priorem (Zs. 15, 499); De troia. Pergama flere uolo fato danaum data solo
25 (Zs. 15, 495); De Pollinice et THeocle. Diri patris infausta pignora (Zs. 19, 89/f).
3b_22b Williram (Seemüllers 0), 23^—24^ Theoduli Ecloga his v. 344 der
ausgäbe von ABeck (Marburger diss. 1836); 2) saec. xi hl. 25 — 98 (neun un-
bezeichnete quaternionen und das doppelbl. 97. 98) Juvenals Satiren mit aus-
fühiicliem, bis bl. 92^ reichendem lat. commentar und einer reihe deutscher, Tneist
30 interlinearer gll. (DCCXVI). 98^ leer, nur federproben. — facs. von bl. 26* bei
EChatelain Paleographie des classiques latins tafel cxxx, 2. [106
12T (früher 110) in folio, x.ujhs., 136 ss.: s. 1 Incip. üb. beati. Hieronimi de
mansionib; filioE Israhel (Epist. lxxviii). 19 hieronim^ ad quendä de pdigo filio
(Epist. xxi). 31 Epistola. Hieronimi. ad Amandvm (Epist. lv abschn. 5 ff).
35 Epistola. eivsde. ad Marcellä (Epist. xlii). 33 (anfang der dritteti läge, wahr-
scheinlich urspr. leer) gll. zu Exodus 26, 5 — 28, 18 mit ühergesch'iehenen deutscJien
(XXVIII). 34 Incip expositio. Bede prespti de tabernacvlo et vasis ei^. ac
vestib; sacerdotum — 134; dann (H)ortatvr nos vas electionis et magister gentiü
ad lectione diuinoif eloquiop usw. (dazu von moderner hand Praefatio ad praecedens
40 opus Bedae), 136 (Q)vod edificatio tabernacvli et templi unä eandeq; xpl ecclesiam
designet usw., (D)omvs dei qvam edificavit rex salomon, bricht mit den Worten ah
Dicit aü apis de nob. Nescitis qa. — [P. 70.] [107
Einsiedeln 32—174 423
131 {früher ISl) in 1dcin quart, 272 ss.: 1) saec. xi s. 1 — 178 {%wölf lagen,
deren elf erste je am schlnss signiert siml) u?id ungezähltes vorsatzhl. 1 ff der
Liber vironim iUustrium des Ilierongnius mit der fartsetz^mg des Gennadiiis;
das vorwoi't, dem die erste)i abschnitte fehlen, beginnt Scripta sua de bis quo non
5 legi iiosse potui. 158 In nomine dnl nrl ihü xpl incipit concilium iirbis rome
sub damaso papa de explanatione fidei {Mansi 3, 462). 162 (zweispaltig) In
Xpl Nomine In|pit {sie) Decretale de recipiendis & n recipiendis libris.
qd scriptü e a gebisio papa cü lxx. eruditissimis {Mansi 8, 157). 168 Incipit
notitia librorum apocrificorum {ib. 165). 173 Incipit diligentia beatorü
10 monacborum. armen ii & bonorii de libris canonicis. ueteris atq, noui testa-
iiiti. sed &iä confessio fidei catbolice. qua breuit uiro illustri tbeopbilo direxerunt
{Migne 74, 1243—46). genau dasselbe scheint die SGaller hs. 191 bl. 1 — 113
zu entlmlten; 2) saec. xi 5. 179 {leer) — 212. 180 Inclp pauca nominum l sen-
tentiaE ueteris ac noui testamenti. scdm sPiritalem intellectum. edita ab isidoro
15 ad Orosimn — 211 Explicivnt deflorata {Isidor ed. Arevalus 5, 115 — 151). daran
schliefse7i sich unmittelbar und ohne Überschrift eine 7'eihe von Worterklärungen
mit zwei deutschen gll. (MCCVI), sodann s. 212 de figvris aptoE. Matbeus niger
erispus barba rufa usw.; 3) saec. xii s. 213 — schluss {drei unsignierte qua-
ternio)ien und ein ternio). 213 Qvinq; sunt septen:: Septe dona sei sps. vii. uicia.
20 VII. peticiones. vii. uirtutes. vii. beatitudines , ein tractat, der mehrfach wörtlich
mit Hugo De qimique septenis übereinkommt; ih^n folgt, wie es scheint von 5. 224
an, eine belmndhmg der sieben sacramente. [108
149 {früher 174) in quart, xi jhs., 178 ss.: bis 5. 51 die gedichte Prospers;
s. d2 ff des Boethius Gonsolatio philosophiae mit einer reihe deutscher interlineargll.,
25 meist in geheimschrift, auf den ss. 68 — 115: von da ab beginnt ein and. glos-
sator {DLXYUI). ^ EG Qraff Diut. 2 (1827), 306. 307. — Bo. 3. [P. 267.] [109
171 {früher 142) in quart, xii jhs., 119 ss. (31 doppelt) sowie vorsatz- und schluss-
blatt: ein sehr nachlässig gesch7'iebenes und vorn unvollständiges Sum^narium
Heinrici (n, 18 — x). die meisten der zahlreichen correcturen 7'ühren von einer
SO Jüngern hand her (DCCCCXXXVIIA : berichtigung bd.3, 723 zu IM amn. 12).—
erste nachricht gaben das Serapeum 1 (1840), 60 und genauer das Archiv der ge-
sellscJiaft 8 (1848), 738. an mehreren zweifelhaften stellen hatte p. GMeier die
gute, die hs. nochmals einzusehen. [HO
174 {früher 166) in quart, x jhs., 82 blL: 1) bl. 1—67 {auf S\ IQK 24^
35 32^. 40^ 48^. 56^ die Signaturen mnopqrs, es folgt von etwas jüngerer hand der
unsignierte quaternio 57 — 64 und der binio 65 — 67, dem das letzte bl. fehlt).
1* leer. 1^ Incipit Expositio Bedae presbiteri in Actus aptorum, schluss 67^ oben,
67^ abgesehen von federproben leer; 2) bl.6Sff. ()S% ursp?'. leer, ist mit diät-
regeln beschrieben. 68^ Incipit compvtus Grecorv. 69^ kalendar mit ein-
40 zelnen neurologischen notizen, zb. zum 8 februar von jüngerer hand Embricvs abba
{von Einsiedeln, f 1052), und einer als federprobe dienenden ^deutschen marginalgl.
(MCCXLII). 1'^^ ff verschiedene computistische eintrage. 82 ist ein angenähtes
foliobl. saec. xi, das auf seiner Vorderseite links Beda De ratione unciarimi {Opp, 1,
424 Verzkichnih Der Hhh. 111—121
141. 142), rechts die anweisung zum geh-aueh der auf 82** beßndlwhen kalen-
darisdiett tafeJ enthält, fast wörtlich mit nr 11 hl. 101* übereinstimmend. — Archiv
der fjesellschaft 8 (1843), 738. [111
1T9 (früher 138) in folio, x jhs., 191 ss.: 1) s. 4 (mit dieser seile beginnt
5 der codex) — 93 Gregors hriefe; 2) .s-. 95 (94 bis auf federproben leer) — 187
{ney£> lagenbezeichnung) zweispaltig geschriebener commentar zu des Boethius Ckm-
solatio mit einer reifte vorwiegend interlinearer deutsclier gll. (DLXVII). .s*. 188 — 191
über die metra bei Boethius. [112
184 (früher 116) in folio, xjxijhs., 411 .95. (doch springt die Zählung von s. 166 auf
10 HO) in sechsundzwanzig je am schluss signierten lagen, aufserdem leeres vorstofs- und
nachstofsbl. : s.l commentar des Hrabanus zur Genesis, 1'^^ zur Exodus in der
bearbeitung des Walahfrid Strabus mit einer deutschen randgl. (XXV nachtr.),
woran sich s. 272 — 275 schliefst De hominibus qvi: quodam psagio nomina ac-
ceperunt (abgekürzt aus Isidors Etym. 7, 6). 276 Expositio super Leuiticum
15 mit einer deutschen interlinear- und verschiedenen contextgll. (XL nachtr.), gleich-
falls in der Walahfridschen gestalt, ebenso 336 zu Numeri, 378 zum Deuterono-
mium, wider mit mehreren deutschen contextgll. (LXV nachtr.). [113
S05 (früher 192) in folio, ix jhs., 230 ss.: die Canones mit wenigen deutschen
interlinear- und marginalgll. im anfang (DCII). über die redaction, der diese hs.
20 angehört, s. Maafsen Sitzungsberichte der Wiener akademie, hist.-phil. Masse 56 (1867),
20b ff und Gesch. s. 16. 821. — erste nachricht von den gll. Archiv der gesell-
schaft 8 (1843), 740. [114
239 (früher 161; nach einem eingeklebten vermerk des xrv jhs. aus Engelberg
stammend) in grofs quart, xiijhs., 784 ss.: Frowini abbatis de monte angelorum
25 De libero arbitrio libriYii; s. 784, zum teil abgescheuert, die Versus de volucri-
bus, bestiis, arboribus mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). —
MGerbert Iter alemannicum (1765) anhang s. 136 — 141. — [JT. § 62. S. o
168—175.] [115
257 (früher 80 : über die wechselvollen Schicksale der hs. s. MG Scriptores merov.
30 3, 629) in folio, x/xi jhs., 426 ss.: die Viten der heiligen Silvester, Martin,
Hilarius, Gregorius , Ambrosius, Columban (diese mit einer deutschen marginalgl.:
DCCCXCVIII), Gallus, Othmar, Pirmin, Desiderius, Verena, Lucius, Thecla,
Bonifatius. [116
302 (früher 193) in folio, 144 ss. (ehedem gänzlich verbunden und darum laut
35 vermerk auf dem rückdeckel 1838 umgebunden und dwch neu gefundene bll. ver-
mehrt): 1) saec. X 5. 1 — 26 verschiedene lateinische ge dichte (1 monostica de
aerumnis .xii. Herculis, 1 7 Horologium Wandelberti diaconi metrice, 2 1 De crea-
tione mundi metrice, vgl. dazu Dümmler Neues archiv 4, 99); 2) saec. xi 5. 27
(urspr. leer) O qui perpetua mundü ratione g\jihevn2i?, (Boethius iii metr.^) — in
40 se ipsa reuertitur motusque eins rationa|. 28 — 65 Arator mit deutschen inter-
linear gll. (DXXVIII), 65 — 112 Boethius De consolatione desgl. (DLXVII),
113 — 117 Prosper mit einer deutschen interlineargl. (DCCLXXVIII), 118 — 124
Prudentius Psychomachie mit deutschen marginal-, seltefi interlineargll.
Einsiedeln 174—321 425
(DCCCII). endlich \2h ff Aldhclms Rätsel wid daziviscJien s. 126 — 131 das ge-
dieht dfs Bonifaiius De virtutilnis et vitiis (MG Foetae lat. 1, 3 //*). — EGGraff
Dint. 2 (1827), 305. 30G. 337 #*. 3(1829), 435. Hllagen Germ, studiert 2 {\^lb\
299—302. — Ar. 3. Bo. 4. D. ii. 337 ff. [P. 200. 201. 215.] [117
5 303 ifrüJier 155) in folio, 97 hlL: 1) saec. x Incipit über prognosticorum
futui'i seculi. A luliano Toletane sedis opiscopo editus; 2) saee. xi/xii
bl. 58 bis zu ende Sallusts Catiliiia und Jugurtha mit zahlreiclien lat. und
deutscheji interlinear gll. des xii jlis., welche im allgemeinen von einer hand her-
riihreji. nur wenige, bei denen dies besonders angegeben wurde, sind von zweiter
10 JuDid zugesetzt (DCCCXXXI: RMollweide Über die gll. zu Sallust, Strafsburger
pi'ogramm von 1888, s. 18 fügt noch hinz^i YidiQin haldi (/. huldi) Jug. lOjp. 232, 6,
und Inpar unginz oder ungiiih (/. ungilih?) Jug. 11 p. 233, 13). — SC. SI.
[P. 285.] [118
312 {frülier 172) in quart, xi jhs., 296 ss. {s. 24zl ff zweispaltig und unschön
15 geschrieben): die werke des Prudentius von s. 5 an, die mit H. ad galli cant. 35
beginnt [s. 1 leer, s. 2 — 4. 15. 16 stammen aus dem xii jh.). partienweise sind
lat. und deutsche gll. übergeschrieben, zahlreicher nur saec. xiii in der ersten hälfte
der Psycho77iachie (DCCC). — EGGraff Diut. 2 (1827), 311—344. — D. ii.
311 ff. [P. 213.] [119
20 316 {früher 173) in quart, xi jhs., 238 bll. {doch beginnt die Zählung erst mit
bl. 13, es gibt auch kein bl. 16. 17. 179. 234, bl. 38 dagegen ist doppelt vor-
handeii): die werke des Prudentius {Psychomachie fehlt) 7nit zahlreichen deut-
schen interlinear- und marginalgll., ineist in geheimschrift, welche von zwei häfiden
herrühren (DCCXCIX). von diesen hat aber die im abdruck als zweite bezeich-
25 nete, welche weit weniger gll. eintrug, früher als die erste geschrieben, wie zb. aus
bl. 147b. 152* hervorgeht. — EGGraff Diut. 2 (1827), 311 /f. — D. ii. 311 ff.
[P. 214.] [120
321 {früher 39) in quaii, 198 ss.: 1) saec. x/xi s. 1 — 26 {s. 3 vierfach
vorhanden, vor s. 1 sind 3 bll. ausgeschnitten) kalendarischen inhalts, nur dass
30 s. 25 nach dem abschnitt Vnde oriatvr saltvs Ivnae zwei recepte Ad flegmä in-
cidendam und Ad inflat ydropicorvm und s. 26 dieselben recep)te wie im codex 29
s. 101. 102 von Ad faciem splendidam faciendam an sich finden, mit einem
deutschen wort im context (MLX^ nachtr.): doch fehlen die zweiten, mit Ite be-
zeichneten heilmittel bei Ne boues aegrotent und bei Ad porcos sowie Ut uinum
35 albvm sit, wogegen nach dem recept Ad solvendum ein solches Ad surdos hinzu-
kommt."^ 5. 26 enthält ferner von and. hand die Zauberformel Pur illo expur.
* teiliveise kehren die gleichen recepte im codex 319 {früher 34) s. 280 wider, dort
steht s. 281 der blutse gen saec. xi : Sangui. stati stupi de nasa. N. qd tibi uena
sie st& iordanis | fecit. ubi dins baptizatus e. qui cuertit p&rä usq, in fontes | aquarü. Pat
nf usq, in fine. Hoc fac ter in aure dexträ. | Fef. n. Adoram^ xpc. Adoram^ crucis.
Fef . rn. Crux alma. | crux bened. FeR lui. Dulce. Ecee cruce. FeR v. Hosan. | 0 magnü.
Feg VI. P- signii. Saluator. Sabb. Salua nos. Tuä. cruce. dieselbe lis. bietet auch s 274
in einer aus dem j. 996 herrührenden chronologischen notiz über der zahl CXCVKII die
deutsche gl, niunzinc niunu.
426 Verzeichnis Der Hsa. 121 129
lllo erugo I inopia acst in puUo in pullis | a par(3 fregneont eregneont ; 2) saec.
xjxi s. 27 — 150 (acht am sehluss siynierle lagen), (jleichfalls bis auf s. 70. 71
De pondoribus uiul De mensuris kalendarischen inJt/xlls, sodass ich mich auf
die millelliuu) eines eintrays über vitia gentium (vgl. die analoga hei Gerhert Iter
5 aleniannicuin anhang 108 und MG Äuct. antiq. xi, 2, 389/") hescl tränken kann,
der s. 136 unten in 2 spalten steht: Inuidia. ludeorü. | Astutia. grecorum. | Supbia.
romanorü, | Auaritia. francorum. | Commertia. gallorum. | Fortitudo. saxonum. |
Ira. brittonum. | lactantia. pictonum. | Libido, scotorum. | Saxones. cparant~ equis. |
(sp. 2) Brittones cparanf capris. | Pictones. conparant~ iumentis. | Scoti. conpa-
10 rant~ auib, | ludei. duri ceruice & graui corde. | Greci. leues. | Cr&enses. mendaces. |
Dalmate. feroces. Mauri. vani. | Franci. tumidi. Athenienses in|geniosi. Galatae.
indocibiles ve|corde8 tardiores ad sapientiam.|; 3) saec. xiv s. 157 — 198 zwei-
spaltig die capp. 91 — 115 eines moralischen tractats De virtutibus et vitiis.[\2\
S22 (früher 103) in quart, 308 ss.: 1) saec. xi bis s. 186 (s. 2 dreifach
15 vorhanden) die Consolatio pJiilosophiae des Boethius mit wenigen deutschen inter-
linear- und marginalgll. (DLXX); 2) saec. xii s. 187 bis zum sehluss die
Vita SWolfgangi. [122
345 {früher 220) in folio, xii jhs., 192 zweispaltige ss. in zwölf qu/iternio-
nen, die am sehluss meist von alter, am anfang von junger hand signiert sind,
20 und ein unbezeichnetes leeres vorsatzbl.: das Bellum iudaicum des Josephus in
Eufins Übersetzung bis ins 24 cap. des 7 bu^hs (sehluss Lex aut rom^ = bl. 320*
der Cölner ausgäbe von 1524) mit einer deutschen interlinear gl. von grober hand
(DCCIV« na^htr.). [123
356 (früher 175) in quart, 152 ss.: 1) saec. x s. 1 — 64. s. 1 leer. 2 — 19
25 Martyrologium. 20 — 25 tafeln für die jähre 931 — 1044. 26 tafel: Cursus
solis p XII signa. 27 — 64 annalen von Christi geburt bis z. j. 1064 (letzter
eintrag bei 1057), 31 G SS ui, 138 yf. zwischen 896 U7id 897 ist do^ doppelbl.
55 — 58 (58 leer) eingeheftet mit excerpten aus Regi^io zu den jj. 867 — 890;
2) saec. xs. 65 — 118 {diese seile leer). 66 Liber Gallieni logici, arzneibuch in
30 94 capp., darnach von and. hand ein recept mit zwei deutschen Worten (MLX^
nachtr.). 65, urspr. leer, wurde im xi jh. mit gebeten beschrieben; 3) saec. xi
s. 11% ff (zwei lagen) Sermo beati augustini epi de psalmo cxxxvi (^*?^c? cxxxvn,
. am sehluss unvollständig, MigneZl, 1761 — 1784 ideo tua sunt magis quam mea).
151. 152 ein lee7xs einzelbl., auf der Vorderseite für eine tabula abaci liniert, auf
85 der rückseite mit dem eintrag Iste lib^ est custodis h^etart (ausgestrichen) h^e-
mitar. [124
364, Sammlung von fragmenten, 97 ss.: darin s. 45 — 48 zwei octavbll. (die
äufsersten einer läge) saec. xiii aus buch iii, 10 — 14. iv, 5 — 7 von Heinrici
Summarium, ziemlich schlecht geschi'ieben (DCCCCXXXVIIA). -^ Es. (Graff
40 benutzte nur die ihm abschriftlich von Mone mitgeteilten ss. 45 wnd 48, da die
bruchstücke damals noch dem deckel eines medizinischen pflanzentractats — codex
177, alt 165, s. Archiv der gesellschaft 8, 738 — aufgeklebt waren: s. Schmel-
lers Gl. 0 454 f). [P. 447. S. o 454—455.] [125
P^iNsiEDEJ.N 321 — Erfurt O. 8 427
305, sannulung von fragmenten verschiedenen fminats, 174 ss.: darin s. 1 — 4
xwei hll. aus einei' sehr verhUclicncn qiwrtlis. des Vergil {Ed. und Georg, i)
saec. ix/x; ferner s. 39/40 (^?< G-raffs zelten noch dem decket von codex 169 =
jetzt 63 anfgehiebt) ein xerrisseties octavhl. ei)wr Prosperhs. saee. xi, sowie s. 41 — 44
5 zwei solche gleichen alters mit den 14 schlussversen eines unbekannteti christ-
lichen gedichts und den vv. 1 — 85 von Prosper Ad coniugem, alle mit ein-
zelnen deutsclien marginal- und interlinear gll. (DCCCLXIX. DCCLXXIX). —
Pro. 2. [P. 211.] [126
ENEMONGO IN FKIAUL,
10 BIBLIOTHEK DES PFARRERS DON LUIGI PASCOLI.
Chart, in klein qnart, xiv jlis., 56 hll. {von denen das 5 fehlt) : über den sehr
bunten inlialt berichtet ASchö)ibach Zs. 29 (1885), 348, dem ich au^h abschrift
des kleinen kräuterglossars zu Mac er bl. 54** verdanke, ich ^mhm es auf weil
seine zahlreiclien Verderbnisse eine ältere vorläge zu verraten scheinen (MXL). [127
1^ ENGELBERG,
STIFTSBIBLIOTHEK.
I^/ii {jetzt 66; nach Graff aus SBlasien stammend) in grofs quart, xii jhs.,
78 bll. zu 23 Zeilen: bl. 2^ (2^ leer, 1 und ein davcn- befindliches, früher dem
Vorderdeckel aufgeklebtes bl. ebenso mit hymnen beschrieben wie 78 und das ehe-
20 mals dem rückdeckel aufgeklebte bl.) — 67^ gll. zu den biblischen büchern alten
und neuen testaments mit übergeschriebenen deutschen (VIII. XXVIII. XLIII.
LVI. LXEX. LXXIX. LXXXVIIL XCIV. CHI mit nachtr. bd. 1, 821. CXIX
mit 7iachtr. bd. 1, 821. CXXXV. CXLVIII. CLVIII. CLXIII. darauf Inter-
pretatio hebraicorum nominum imd Testimonia zu den evangelien, vgl. unten nr 654.
25 CCXXI. CCXXIX. CCXL. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX. CCXII. CLXXXVI.
CXCIIL CLXIX. CLXXVI. CGI. CCCLVII. CCCLXIV. CCLXXIX. CCXCI.
CCCI. CCCXI. CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII. CCCLXX. CCCLXXVII.
CCCLXXXI.CCCLXXXIX.CCCXCILCCCCLXVIILCCCCLXXI.CCCCLXXVI.
CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIIL CCCCXCI. CCCCI. CCCCXI. ccccxxv.
30 CCCCXXXI. CCCCXXXVIL CCCCXLL CCCCLIV. CCCCLXIII). &/. 68t>— 77^
von derselben hand, aber zweispaltig, das bis in den buchstaben C reichende h'uch-
stück eines alpJmbetischen glossars , dessen deutsche gll. zumeist im context stehen
(DCCCCXXXVIIIe). den rest von 77^ füllen verse als federproben. — EG Graff
Diiit. 8 (1829), 4:22 ff, berichtigt umd ergänzt von WWackernagel Zs. 3 (1843),
85 123 — 127, nochmals unnützer weise von KBartsch abgedruckt Germ. 18 (1873),
46—49. — Bibl. 10. Eng. [P. 7.] [128
ERFURT,
KGL. BIBLIOTHEK.
Octav 89 127 bll., davor ein ungezähltes leeres: 1) saec. xv bl. 1 — 68 und
40 2) saec. xv bl. 69 — 80 zumeist werke des Johannes de Garlandia, auch ein
lat. Cato. vgl. hierzu und überhaupt zur hs. WSchum Beschreibendes Verzeichnis
der Ämplonianisclien hss.-sammlung (1887) s. 674 — 677; 3) saec. xii bl. 81ff.
81* urspr. leer, jetzt zweispaltig mit bemerkungen über accentu^tion beschrie-
428 Verzeichnis Der Hss. 129—135
hen. 81'* — W^^^ Tfonatus, darauf v er se über versißcation, über verwandtschafts-
(jradc, differentien ; 4) saer. xii bl. 11^) ff. 115* leer, 115*^ Regvlae com-
puii, IIG*"^ versültledene notizen saec. xiv. 117* {hiermit begann ursjpr. diese lis.)
commentar zu Sedulius jrrolog, 117^^ physiologisches , fortgesetzt und beendet
5 auf bl. 123K 118* — 123'* grammatische ausz^üge. 124* lat.verse sarx. xiii.
124^ 125* lat. gedichte, darauf lat.-deutsrftes vocabular (DCCCCXLVI.
DCCCCLVI), an das sich 125^ anschliefst Graminatice artis nomiiia. grece. et
latine notata. 12G* von and. Iiand Cvm fecisset deus adam non erat nomen
Uli 7.1SW., endlich lat. gedichte bis 127*; 127'* /eer. — GWaitz Zs. 2 (1842),
10 204 — 208. facs. der ersten seile des vocabulars (125*) bei WSchum Exenvpla co-
dicum Ä7nplonianorum (1882) nr 11. vgl. FDietrich Zs. 3 (1843), 116 — 123. —
[P. 331.] [129
Quart IS89 189 /;//. und ein leeres vorsatzbl., ausreiche^id beschrieben von
WSchum Verzeichnis 6'. 888 — 391, sodass es genügt, wenn ich die verschiedenen hss.
15 angebe, aus denen der codex besteht: 1) saec. xii bl. 1 — 38 {drei quaternionen,
ein ternio, ein quaternio) : darin am unleni rande von bl. 8^ ein kreis, in den
lat.-deutsche windnamen eingetragen sind (MLXVIII); 2) saec. xrv zwei-
spaltig bl. 39 — 113 (dies bl. leer): von alter hand tragen die bll. die bezeichnung
108 — 181; 3) saec. xv cha7i. bl. 114 — 117; 4) saec. xiii zweispaltig
20 bl. 118 — 129 (senio); 5) saec. xiii bl. 130 — 139 (quinio); 6) saec. xrv
bl. 140 — 189 (fünf lagen verschiedenen umfangs; bl. 146 eingelief teter papier-
streifen). — auf die windnamen machte Schum aufmerksa^n. [130
Unsigniert, zwei z/weispaltige doppelbll. zu 6B Zeilen in folio, die äufsersten
einer läge {zwischen ihnen fehlen nä?nlich zwei), aus dem an fang des xiii jhs.,
25 welche früher einein buch des Erfurter carthäuserklosters vom. j. 1495 als Um-
schlag die^iten: bruchstücke aus Heinrici Summarium buch iii — vi, beginnend
{bd. 3, 90, 14) mit |disfliga; am ende des fimften buchs steht Fin l vi. Incip l
VII (DCCCCXXXVIIA). — vollständig, aber nicht ganz correct, abgedruckt von
ÄHortzscha7isky Zs. f d. ph. 12 (1881), 305—322. [131
^^ BELANGEN,
KGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
242 {bl. 1^ Liber Sancte Marie v'gis In Haylsbrunn, 185^ Liber iste bte Marie
v'gis In fönte salut, est saec. xv) in klein folio, xii jhs., 185 von mir gezeichnete
bll. zu je 33 zeMm {signatureyi 8^*1, 16^ 11, 24^111, 40^ v, 55^vii; 152 — 160 qui-
35 nio, deon das letzte bl. fehlt; 185 das erste bl. ei^ies binio): bl. 1 leer. 2* Incipit
glosari^ sup nouü & uet^ testaintü mit einer deutschen ^narginalgl. {XXll ?iachtr.)
und mehreren im context (XLI* iiaehtr. CCXXXVII* 7iachtr. CCXVI* 7Uichtr.
CLXXIII* 7iachtr. CCCXIV* nachtr.). einmal ersclwint ein deutsches wort latini-
siert: (89^) Coturnices sunt aues parue. similes illis auibus quas uulgus wahdilas
40 uocat {Ps. 104, 40). 153^ De serpente eneo. Serpens eneus q in scö evangelio
legit" — spirituali morte liberaret (aus Beda zu Joh. 3, 14, Opp. ed. Co/. 5, 477);
De VII. manufactis q fuef oll 1 mundo. Primü e capitoliü rome — Septiinü
miraculü e templü diane (im wesentliche^i = Beda ed. Col. 1, 400). 154* Incipit
Erfurt 0. 8 — Escorial b-iii-2 429
plogv' Moysi in g^cas dictiones q inueniunr in |)logis sei leronimi. Preteriere
iani plurcs anni usw., 154'* Expositio de gcis dictionib^ diu einer deutscJien con-
textgl. [C^IV^ nachtr.). IGO*^ Vere soror mea e filia patris inei (Oen. 20, 12) usw.:
verschiedene worterkUirungen , namentlwh xu Recjum ii. iir, schliefsend mit
5 hyems sine. p. scribitur. IGl {wo zwei initialen misgeschnitten sind) — 185* Ma-
ximi abhntis ad Elpidium presbgteruni De caritate ecatontas i — iv {der griech. text
bei Migue ser. graeca 90, 9G1 — 1073) in der lat. Übersetzung des Cerbanus.
185**^ lat. gebete mehrerer zierlichen Juinde. [132
2006« ein foliobl, 1886 vom einband von JNPfitzer Dr Joh. Fausts leben {Nimt-
10 berg 1726) abgelöst ^ die vo7'derseite vielfach abgescheuert und auch mit hilfe von
reagentien nicht völlig zu lesen, die rückseite gut erhalten, zweisjmltig mit je 44
vorgeritzten Zeilen beschrieben, xii/xiii jhs.: sp. a schluss eines sachlich geord-
neten {?) lat. -deutscJien vocabulars (MCXLIII), die voces animantium lat.,
dann nach einem absatz mit roter vor die columne gerückter initiale Plinius poeta
15 dicit apes de biibus de equis scrabrones de mulis fucos de asinis uespes creari.
Prudens dicitur quasi prouidus tmd weitere tvorterklärungen von Thiasi. Thia-
sos {diese mit der deutschen gl. dieimus saltationes in honorem bachi fecte {sie) sed
proprie tudocholbin). Achademia. Fana. Profanum. Profanum. Sacrilegium (?),
Sätze aus Cicero s Laelius § 64. 65. 67. 52. 44. 40, darauf der segen In no-
20 mine domini nostri ihesv christi cardian. cadentiä nesciat symphoniä. tribus uicibus
die (s. MSD 2^, 53). Carta. canca. censo . . . simlr. pater noster. Agnus dei. Saneti-
domine
fica nos, p^rtoi . . Ecor . . . , endlich, wider nach einem absatz mit roter vorgerückter
initiale in der letzten zeile der spalte beginnend, ein kurzes alpliabetisches lat.-
deutscJies ^/ossa?* (DCCCCXXXVIIIc), das sich auf den weitern spalten 6«s Tan-
25 tum. nefas. tantv scelus fortsetzt, anfang Affectare appetere. Anilibus. senilibus.
Angina {sp. b) ehelwarch. [133
2OO89 ein zweispaltiges bl. in grofs folio, xijhs.: Cassiodors commentar zu
Psahn. 119. 120 {Migne 70, 904 — 907) und am äufsern rande beider seilen ge-
sammelte deutsche, stellenweise stark abgeriebene gll. De canibus, De diuersis,
30 De saerariis, De vasis, De ferramentis ebenfalls von einer hand des xi jhs.
(DCCCCLXXXII. MCL. MCXXXIV. MXCIII. MCXV. MCI), das bl, welches
im XVII jh. (1665) zum Umschlag von acten diente, gehörte früher dr EDroysen,
dann prof. RHenning. von diesem kam es als geschenk an mich, und ich übergab
es unser'er Universitätsbibliothek. [134
35 ESCOKIAL,
REAL BIBLIOTECA DE SAN LORENZO.
b - III - S in quxirt, xi jhs., 217 bll.: in der hauptsache des Hieroriymus
Liber de SMariae virginitate perpetuu und seine Briefe mit einer reiJie deutscher
interlinear gll. (DCLXXXVI). vgl. über die hs. Archiv der gesellschaft 8, 810,
40 Neuss archiv 6, 233, WvHartel Bibliotheca patrum latinorum ^ Hispaniensis i {Wien
1887), 31yf= Sitzungsberichte der Wiener akademie, phil.-hist. klasse 111(1886),
4:4:0 ff . — TCTychsen Hessische beitrage zur gelehrsamkeit und kunst 1 {Frank-
430 Vkrzehhxis Dkr Hh8. 135—137
fürt ajM. 1785), 652/; vgl. BJDocen in Äretina Beylr. 3, 3 (1804), 74 anm.=
Miscell. 1 (ISOl), 179 anm. abschriften verdanke ich G Batst, P Ewald, GLöwe. -^
[IL § 109. P. 115.] [135
ESSEN,
5 MÜNSTERKIRCHE.
Un^i^niert in folio, ix jhs., 188 von mir gezeichnete bll.: die vier evan-
gelien mit reichem künstlerischem schmicck, über welclien ausführlich G Humann
in der Zs. des bergischen geschichtsvereins xvii (1882), 120 — 15G geltawMt Itat.
die lagen, welche nicht signiert sind, verteilen sich folgeyuler mafseii: bl. 1. 2
10 (1* leer, 1^ federproben, 2^^ ve7'zeichnis von texten der messe, von verschiede-
nen händen) gehörten ursjpr. wol nicht nur hs. 3 — 10 und 11. 12 leetionar.
13 einzeln, Vorderseite leer, rückseite grofses kreuz (Crvx almifica in xpö credentes
beatifica). 14 — 22 {nach 16 ein bl. ausgeschnitten) und 23 — 28 vorrede des Hiero-
nymus an Damasus, prologus quatuor evangeliorum, canones der evangelien, p-ae-
15 fatio evangelii Matthaei, capitelüher sieht des Mattlmeus. 29 — 36 (29* leer, 29^.
30^ grofse initialen, 30^ a^ifang des Matthaeus). 37 — 44. 45 — 52. 53 — 61 (60
eingeheftetes blättchen). 62—69. 70—75. 76—83. 84—91. 92—97. 98—104
(nach 102 ein bl. ausgeschnitten). 105 — 112. 113 — 119 {nach 115 ein bl. aus-
geschnitten). 120—127. 128—135. 136—139. 140—147 {oben am rande von
20 143* steht undeutlich lundram prb). 148 — 155. 156 — 163 {diese läge ist verbun-
den; die beiden äufsersten doppelbll. gerieten in die mitte). 164 — 170 + 188 {dies
bl. nur teilweise erhalten und nur auf der Vorderseite von verschiedenen händen be-
schrieben), zwischen 170 (170* endet Johannes; auf 170^ von onehreren händen
zusammengestellte messetexte) und 188 sind eingeschoben zwei lagen einer lat.
25 homilienhs. in quart saec. x, bl. 171 — 186, und ein einzelnes bl. 187, welches
von zwei händen des xi/xii jhs. wider mit m^essetexten für einen teil des
kirchenjahrs beschrieben ist. die evangelien enthalten von verschiedenen händen eine
ziemliche anzahl deutscher glL, teils dem text, teils den randnoten ühergeschrieberi,
teils in deren context verstreut {letztere wurden im abdruck angemerkt, die inter-
30 lineargll. nur dort, wo zweifei entstehen konnten, du7xh ein vorgesetztes komma
bezewhnet: CCCLXVIII nrn^htr. CCCLXXVI nachtr. CCCLXXX mmhtr.
CCCLXXXVIII nachtr.). — WCreeelius Jahrbu/ih des Vereins für nd. Sprach-
forschung 4 (1878), 44 — 53, auxih separat als begrüfsungsschrift für die Trierer
Philologenversammlung erschienen, der herausgeber hat aber nur die gll. zu Mat-
35 thaeus und Marcus mitgeteilt und übersehen oder verschwiegen, dass im Lmns und
Johannes sich eine weitere gleich grofse anzahl vorfindet, vollständiger abdruck bei
JH Gallee Alts. Sprachdenkmäler (1894) s. 29 ff nebst facs. auf tafel ii'^^ vgl. dazic
Änz. xxii (1896), 271. 278. — [P. 101.] [136
FLORENZ,
40 LAURENTIANA.
XVI, 5 in quart, 142 bll. (142^, fälschlich als 144 bezeichnet, enthält grasten
teils federproben, auch eine notiz saec. xv über entleihung des codex) : 1) sae^. xi
bl 1 — 42^ Beda Super Donati grammaticam, 42^ — 74-^ Äymerici Ars leetoria
EscoRiAL l)-iii-2 — Florenz xvi, 5 431
ad episcopuni Ademannn, 74** — 82*^ Serviolus De jw///r<Ä f^yllabis in ciuwtis
partibus {vgl. unten nr 510 bL 1G2*), 83* — 8G^ Priscianus De accentihus;
2) saec.nui in. hl. %1^ ff {sieben quaternionen, .s'igniert ii. im. v. vi. auf hl. 102^
118^ 126^. 134^), xweispaltig, lat.-dcutsclie vocahulare. zunächst bis 121^ ein
5 grofses alphabetisches (DCCCCXXXVIIId) ; darauf folgen erklärungen der name?i
der apostel und erxählung ihrer Schicksale, 122* unter der Überschrift De fiele ca-
tholica ei'-^q, minists lat. gll. (Eclesia grece est qiiod in latinum uertitiir conuocatio,
Catholica, Cleros usw. aus Isidors Etym. 8, 1. 7, 12 oder aus Hrabanus De uni-
verso 4, 3. 5), 123* gll. zu Priscmn (DCCLXXII) und zu einer unermittelten
10 Schrift (MCCI), an deren schhiss die ^tumien der musen; 123** Incipiunt glose
de canone Apostolorvm ohne deutsches, 126** gll. zu Äldhelms Bätsein (DXI),
127** zu Pnidsntius PsycJwmachie und andern seiner gedichte (DCCCV: 537, 21
Assuesceret] das letzte e aus i eo'ir.), 135^^ ge^'ätschaftsgll. von fremden umgeben
(MCXXIV. MCCXV), 135b fortsetzung der gll. zu Äldhelms Rätseln (DXI), 137*
15 gll. zu Aldhebn De laudibus virginum (DXVI*), 139^ zu Aldhelm De octo prin-
cipalihus vitiis (DXIX), 140* bis zum schluss verschiedene sachglossare, z. t. durch
absätze und farbige anfangsbux^Jistaben von einander gesondert (DCCCCLXIII.
DCCCCLXV. MLXXXII^ MLXXVIII. MCLVII. MCXI. MCXXVI.
DCCCCLXV. DCCCCLb mit nachtr. bd. 3, 723 zu 426, 16. MCVIII. DCCCCLXV.
20 DCCCCLIV. MLXV. DCCCCXCIX. DCCCCLXXXIV^. DCCCCXCI*. MLXII.
MV*. MXXVI. DCCCCLXXXII. MCLII). — zuerst benutzte die gll. und gab
von ihnen zahlreiche proben FLindenhrog im glossar zu seinem Codex legvm anti-
qvai'mn* (1613). aus seinem nachlass befinden sich zwei abschriften auf der
Hamburger stadtbibliothek. die eine, Codex germ. 22 p. 366 Excerpta ex ms.
25 Glossario latino-theotisco. Exemplar extat Florentise in bibliotheca Laurentiana
Magni Ducis, stimmt genau zu dem ersten abdruck der gll. bei JQabEckhart
Commentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729), 981 — 991 (der sie schon vor-
her, namentlich 1720 in den Leges Fraricorvm, reichlich citiert hatte), nur dass
sie eine reihe unbedeute^tderer druckfehler Eckharts nicht teilt und fiach Lancea
30 spiez vel ruzente (Eckh. 985*, 351) noch Amento lazze (bd. 2, 533, 31) aufweist,
ebenso stimmt zu Eckhart Dietrichs von Stade cojne im Oötti?iger Codex philol.
249 bl. 186 /f. die andere Lindenbrogsche hs., Codex phil. 253 Glossarivm La-
tino Tevtonicvm in bibliotheca D. Lauren tij Floren tiae, zeigt abweichende Ordnung.
es folgen sich (nach Eckharts abdruck gezählt) 87 — 273. 1 — 86. 510 — 515. 509.
35 576. 600. 577. 578. 620. 653—663. 601. 585. 681. 621—623. 572. 553.
624—629. 302. 303. 664—668. eme bei Eckh. fehlende gl. (bd. 3, 301, 65).
669. 670. 672—680. 545—547. 544. 548. 535. 551. 550. 565. 549. 671.
* da Gerhard Vossius die sämmtlichen citate lat. -deutscher gll., welche er in sei-
nem werk De vitiis sermonis bringt, aus Lindenbrogs glossar schöpft, so lässt sich
nur annehmen, dass seine bemerkung (s. 213 der ausgäbe Giessae 1666) ostendit illud,
in veteri glossario Latino-Theotisco, quod in bibliotheca est Ducis Floretini: Friskinga
frussing im vergleich zu Lindenbrogs warten s. 1404^^ einer, hier allerdings richtigeUj
Verallgemeinerung der Lindenbrog sehen notiz den Ursprung verdankt.
432 Vehzeiohnib Der Hss. 137—142
G82— G91. G93. G94. G02. G95. G9G. 771-779. 781. 782. 780. 783—848.
eine bei Eckh. fehlende rjl (hd. 3, 310, 45). 849— 8G0. 8G2. 307. 305. 30G. 304.
308—311. 301. 312—351. die oben erwähnte bei Eckh. fehlende gl. {hd. 2, 533,
31). 352— 3G6. eine bei Eckh. fehletide gl. (bd. 2, 533, 78). 3G7— 382. 274—298.
5 472—478. eine bei Eckh. fehlende gl. {hd. ^, 293, bl). 479—485. 299. 48G— 488.
300. 489—508. 51G— 543. 552—575. 578-59G. G02— GOG. 597—599.
607— G19. G30— G52. 697—770. 383—471. 863-890. die gröfsere ursprüng-
lichkeit dieser fassung zeigen die mehrgll, zeigt holtzmua {hd. 3, 302, 34 /") gegen
holtzruna Cod. 22. Eckh. 674, geburlichgedige {bd. 3, 304, 8) gegen geburliche
10 dige resp. dinge* Cod. 22. Eckh. 691, Spelta dinchil uel fesa Speculum warta
iiel spigil {bd. 3, 309, 19. 20) gegen Spelta dinchil vel spigil Cod. 22. Eckh.
805 usw. sie wird auch dadurch erwiesen, dass, dem Florentiner ms. entsprechend,
auf Eckh. 862 Eckh. 307—382 folgt und dass an Eckh. 274—298 sich Eckh.
472 — 508 anschliefst: bei der spätem umordnmig wurde falsch abgeteilt, nämlich
15 298, das seinen platz hätte vor 472 erhalten sollen, hhiter 297 belassen, doch er-
geben schon eigentümliche fehler des Cod. 253, von denen ich nur Ancilla dim
statt diu Eckh. 14 {bd. 3, 426, 40) nenne, dass er nicht die vorläge von Cod. 22
resp. von Eckhart gewesen sein kann, diese vorläge, dh. das urspr. excerpt Lin-
denbrogs, muss vielmehr die gll. in dieser folge enthalten haben: 1 — 86. 510 usw.
20 —862. 307 usw. —382. 383—471. 87—273. 274—298. 472 usw. —170.
863 — 890. so erklärt sich a^n leichtesten Lindenbrogs arbeitsweise : er zog zu-
nächst die Schlusspartie des codex flüchtig aus, dann begami er vorn und nahm
ihn, immer reichlicher eoccerp)ierend, bis zu ende durch, schliefslich fügte er noch-
mals auszüge aus dem alphabetischen glossar hinzu, so erklärt sich ferner die
25 umordnung im Cod. 22 und bei Eckhart: 87 — 298 tvurde vertauscht mit den zum
alphabetischen glossar 4:12 ff gezogenen gll. 510 — 862. endlich weist auf diese
Ordnung zurück die unvollständige {nur bis zum anfang des P reichende) durch-
alphabetisierung, welche ThWright A second volume of vocabularies 1873 s. 153 ff
aus Vespas. E. vi des British museum hat drucken lassen, diese lis. teilt mit
30 Cod. 253 gegen 22 und Eckh. die lesarten holtzmua und geburlichgedige sowie die
mehrgll. bd. 2, 533, 78. 3, 301, 65. die alphabetisierung folgt, verschiedeite
versehen und zusammenziehungen abgerech?iet, der oben vorausgesetzten Ordnung,
nur dass einige mal, so beim buchstaben E, hinten statt vorn angefangen umrde.
auffällig bleibt, dass der nachtrag 863 — 890 weder hier berücksichtigt noch i7n
35 Cod. 22 oder bei Eckhart an seiner stelle eiyigereiht erscheint. EGGraff Diut. 2
(1827), 231—239. ESteinmeyer Zs. 15 (1872), 332—368 nach einer abschrift
OJänickes. — Can. 14. Ep. P. 5. F. F. 2. Prud. 5. [H. § 72. P. 177. S. a
3—24. 846—850. i 123—142. 566. 572. 1200.] [137
SFLORIAN,
40 STIFTSBIBLIOTHEK.
IH 222 B in octav, 173 bll. {1 und HS saec.xy; 2 — 4 verbilden: das urspr.
* da auch Lindenbrog im glossar 1407b geburliche dinge citiert, so folgt, dass er
sich dafür der abschrift im Cod. 22 bedient haben muss.
I
Florenz xvi, 5 — Frankfurt 13ü 433
anfangsbl. ivar 3, dann ist ein hl. verlm'en, darauf folgte 2, hinter dem wider ein
hl. fehlt, endlieh 4; auch narJt 5 mangeln einige hlL): 1) saec. ix/x Gregors
Oura pastoral is mit einigen. deutscJien interlineargll. (DCXLIII), darnach unter der
iiherschrift Incipiunt Glosae super Pastorale hl. 123 — 127 gem)nmelte lat. -deutsche
b gll. XU der seihe )i schrift (DCXLVII). auf dem mspr. leefren hl. 3* hinter ei^wm
predigtfrag ment unahgesetüe lat.-deutsclie gll. zu den Canones (DXCI), die aber so
stark vcrhlasst sind, dass nicJit alles mehr gelesen werden kann; 2) saexi. xi
hl. 128 — 171 Disputatio de vera philosophia Älhini magistri, 171 — 172 Wipos
Proverhien. — erste imchricht von den gll. hei BPez Thesaurus anecd. novissimus
10 r, 1 (1721), diss. isag. lxi; eirm copie der seihen he nutzte HPez für sein glossar
zum dritten hand der Scriptores rerum austriacarwn (1745). ahdruck durch
FKurz Wiener jhh. der literatur xxxvii (1827), Änzeigehl. 1 ff. xli (1828), Än-
xeigebl. 13 ff, collationiert von EGGraff Diut. 3 (1829), 195— 197. — Gc. 8. [H.
§ 106. P. 154. S. i 1181—1199.] [138
15 XI, 54 {ehemals im hesitz des canonicus Georg Sparsguet zu Mattighoven) in
quart, xiY jhs., 143 6//. (s.die heschreihung hei Czerny s.20f): darin hl. 13^ — 96^
Mac er De viribus lierharum mit deutschen rot am rande eingetragenen gll., so-
dann hl. 97* gesa^nmelte lat. -deutsche kräuternamen aus dem iv huch des Sum-
marium(MXXXYIT}. — nach einer ahschrift JChmels 7nitgeteiU Wiener jhh. der
20 literatur xl (1827), Änzeigehl. 18. 19; collation verdanke ich p. Ä Czerny. [139
XI, T5 m folio, xi und an jhs., 133 hlL, eingehend von Czerny 5. 30/ he-
schrichen: in des Boethius Consolatio hl. 46*^ eine deutsche interlinear gl. saec. xi
(DLXXX). [140
FRANKFUET AM MAIN,
25 STADTBIBLIOTHEK.
64 {früher 50; auf der rückseite des vorderdeckeis Ad Bibliothecam Ecclesiae S.
Bartholomei Francof, ptinet hie liber) i?i folio, ix jhs., 176 ss. {elf am schluss
gezeichnete quaternionen, .q. i. usw.): die Canones conciliorum der Dionysio-Ha-
driana his zum Africanischen xxcv incl. den schluss hildet s. 175. 176 von einer
80 haiul des xi jhs. der hrief des pahstes Clemens {iivon 1047) an den et'zhischof
von Mainz De symoniaca heresi, vgl. Jaffe Reg. nach dl4i6. dem rückdeckel ist eine
Aschaffenhiirger Urkunde vom 14. x. 1455 aufgeklebt, dem vorderdeckel eingeklebt
ein brief Bickells an Böhmer über den codex vom 13. ix. 1825. zahlreiche deutsche
randgll. sind s. 4 — 145 du7'ch häkchen auf den text bezogen; ?iur an wenigen stel-
35 len stehen die gll. hiterlinear (DXCVIII). — zuerst benutzt, wol in Mafsmanns
copie, von J Grimm Gramm. 2(1826), vgl. Kleinere Schriften A., 4tOb. HFMafsmann
Denkmceler 1 (1828), 83—90. LDiefenhach Germ. 18 (1873), IQ f vgl. MSD^
vorr.xff. Anz. Yiii {18S2)y 301. RKögel Gesch. der deutschen litter atur i, 2(1897),
521 Z'; der aber irrt, wenn er behauptet, der codex sei zu Eckharts zweiten in Würz-
40 hurg gewesen: die vo7i Eckhart FO 1, 768 gemeinte hs. befindet sich vielmehr alsr
Mp. th. f. 72 nach wie vor in Würzburg, s. Oegg Korographit 535. — Caii. 4.
[H. § 131. P. 174. S. i 575—592.] [141
139 in quart, xii jhs., 70 bll. zu je 27 Zeilen: Arator und hl. 4cQff Prospers
Althochdeutsche glos8en IV. 28
434 Verzeich>J]B Der Hhs. 142—146
Epigrammata, beide mit zaJdreif^lien lat. tmd manchen deutschen interlinear- und
marginalf/lL (DXXIX. DCCLXXVII): doch fehlt auf einer reiJie von bll. jeglicJier
scholieneintrag, so 10'^— 20*. 59^ — 70*. — LDlefenbach Germ. 18 (1873), 77—
80. — [P. 204.] [142
5 UnNi^iiiert, fragment eines blattes einer quarths. des viii/ix jhs., teilweise zer-
fressen, früher dem codex 117 der domblbliothek (Epistolae Paidi saec. xii) einge-
leimt: das sündenver zeich? ds aus Gregors Moralia in Job xxxi cap. 45, auf der
Vorderseite mit deutschen contextgll. (DCLXXXI), au^h einigen federproben zweier
hände saec. xiv. die reste eines zweiten blattes, die daran hangefi, weisen stücke
10 aus dem 71 und 72 cap. der Benedictinerregel auf. eine ihrer zeit für Kelle
angefertigte Photographie liegt bei. ^^ EGGraff Sprachschatz 1 (1834), xxxiv. —
Asc. 2. [P. 185. S. i 593—594.] [143
Unsigniert, zweispaltiges doppelbl. in folio, frühe}- im Stadtarchiv, abgelöst
durch FBöhmer: auf seiner vm'dern hälfte {sp. b urul c stellenweise durch aus-
15 bröckeln beschädigt) die hexameter über b aum- {begimiend mit v. 7), vögel-, fisch-
und kraut er n amen mit übergeschriebenen deutschen glL, welcfie von einer zweiten,
nur wenig sich unterscheidenden hand mehrfach ergänzt und corrigiert sind
(DCCCCXXXIV, vgl. nachtr. bd. 3, 723 zu 51, 41); jede spalte zählt 52 mit
färbe linierte Zeilen, den inhalt der hintern hälfte, mit je 42 oder 43 Zeilen auf
20 der spalte, bildet ein abriss der urkundenlehre: der roten Überschrift (sp. b
unten) Incipiun^ exceptöes canonice 7 pmo 9 sigilluni folgt eine übersieht der
gründe für unechtheit von Urkunden, der schriftcharacter dieses zweiten blattes
weist zweifellos auf das xiv jh. ; aber auch den des ersten möchte ich lieber dem
beginnenden xiv als dem xiii [sicher nicht dem ausgehenden xii) zuiveisen. auf
25 den untern rand der Vorderseite von bl. 2 hat die hand des zweiten glossatws der
hexameter einige jetzt sehr beschädigte notizen, auf den der rückseite verse über
Vita clericorum (Vis tibi depingi breuiter vitam qiioque stringi Sancte rectonim
fidei quoque prespiteroriim usw.) eingetragen. — erste nachricht von HFMafsmann
Denkmcßler 1 (1828), 92 {vgl, J Grimm Kleinere Schriften 4, 405). abdruck durch
30 KWe/igandZs.^{\^bZ\ 388—398. vgl. 11 (1859), 175. — [P. 458. S. 0 168—175.
466—475.] [144
FEEIBURG IM BREISGAU,
GROSSHERZOGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
380 {aus Beromünster : 1^ oben Iste liber est eccle B^onen site in pago qui
35 dicit~ Argovvia zweimal von verschiedenen händen saec. xiv; als späterer besitzer
nennt sich auf derselben seite J. V. Lasperg 1793; 2* oben Josephus Laspergius
Suo Leonardo Hugio 1794, aber aufser der zahl auf rasur ; aus Hugs nachlass
gelangte 1846 die hs. in den besitz der bibliothek) in klein quart, xii jhs., 147
von mir gezählte bll. in neunzehn von 10* (11) — 146* signierten lagen: bl. 1* wo-
40 tizen saec. xiv, 1^ bild des Cassian: dies bl. vor geheftet. 2* — 144* die Collatio-
nen 18 — 24 des Cassian mit zwei ziemlich jungen deutschen interlinear gll.
(DCXIII: das dort anm, 20 als unbekannt bezeichnete Lubetsch ist von Lexer 1,
1999. Nachtr. ^04: belegt). 14:4:^ folgen unter der Überschrift Glose de eodem libro
Frankfurt 139 — Fulda Aa 2 435
gesammelte glL zu diesem schriftsteiler mit zwei deutscJien im context (DCXI), an
welelie sich, ohne vermerk, solche zu Gregors Dialogen (DCLXII) anschlicfsen.
145^ — 147^ luteiTogatio. Avg. epi AiigloB ad Grcgoriv papain (Beda Ilist.
eccles. I, 27). darauf noch zehn lat. verse saec. xiii Heu modo presbiteri cum
5 presulibusque decani zisu\ [145
FULDA,
KGL. LANDESBIBLIOTHEK.
Aa 2 {hl 1» oben Monasterij Weingailensis An' IG . ., die zwei letzten Ziffern
von dem Ftddacr bibliotheksstempel fast verdeckt, vielleicht 1628) in klein folio,
10 :si jhs., 204 blL: 1) bl. 1 — 6 (ternio) und ein angeheftetes ungezeichjietes blatt-
stück, das auf seiner rückseite leer ist, predigten. 1^ In angusti:: corporis me-
bris sustinuit Quicquid sustinent celi plena sunt uiscera & nullü nouit uirginitas
conscientia. cum essent — 3* Maria oboediens consecuta est gratia quia genuit
onmiü. credentiü saluatore qui uiuit cü patre & spü scö in secula seculoE. In dl
15 nomine p sagitte f uolante palamites -j* palamius f palamitas f remisit f corpus
meü per ista tres nominas. patris & filii & sps sei. agius. agius. agius. kyrius.
sion
kyrius. kyrius. aü. aü. all. kirielei: iii. ds mens, custodiat. amen, d^ (and. hand)
Lee sei euanc sec tön. In illo tepr. Nuptiae faete sunt in chanan galilee & erant
mat ihü ibi & reL Omelia lec eivsde Baedae. Quod dns atq; saluator nf ad
20 nuptias uocatus non solü uenire (nicht die bei Oiles 5, 124 abgedruckte homilie) —
5^ eins inheremus mandatis. ut post banc psente uitä a&erna gaudia cum omnib;
scis habere mereamur; p eum qui uiuit & regnat ds p omnia scla scIoe amen.
darauf von and. hand Nupcie sunt requisicio & reparacio nrä sicut reditus filius
adulterii vi hydrie vi etates mundi ternas metr&as fide sce trinitatis continent —
25 (Vorderseite des zugehefteten blattes) ut urat uicia & peccata & accendat animas p
caritate atque Inlumin&. bl. 1% urspr. leer, ist von einer and. hand in drei
durch striche gesonderten abschnitten mit einem gebet, excerpten über die todsünden
und christlichen lügenden und mit Sex s que bic n inueniunt~ uita sine morte lux
sine tenebras usw. beschrieben; 2) bl. 7 — 19 (quaternio und ternio, dem ein
30 bl. vor 19 fehlt), l^ff Incipit über de definitiobus (sie) ecclesasticoE : dogmatum.
sei augustini epI m^7 vorhergehendem inhaltsverzeichnis der capp. 15^ explicit
ecclesias dogmatum. In dl nomine pauca ex eruditorum uirorum uoluminibvs ex-
cerpta Incipiunt de catholica ecclesia et ei ministris et de babtismatis officio (die
anfangspartie aus Isidors Etym. 8, 1. 7, 12. 14. 6, 19, 43), 17^ De officiis
35 (aus Isidor 6, 19, 1 ff mit einem zusatz and. hand). 18^ Incipit. sermo. de
natale dni. Hodie Tfrs kini. salutis dies inluxit usw., 19^ It al. sermo de nt
dnl sei. agustinus. epI. Scä. atq gloriosa natiuitiuitas (sie) hodie gloria ref^l-
si:t usw., abbrechend 19^ mit Creuit enl In el partu Integritas corporis qua de-
creuit & uirginitas ampliata est potius qua fugata; 3) bl. 20 — 35 (zwei qua-
40 ternionen). Alcuins Orthographia (Gramm, lat. 7, 295) 6is,31^ dann Incip
Glosa. svp Albin vm mit deutschen contextgll. (DV: es fehlt 34^ Examina sua
rema (nach 6, 55; p. 529 Canisius); aufserdem steht 6, 31 Axis, 6, 43 salaha,
6, 63 Trano. nas; 6, 9. 38. 41. 51 ist U statt V zu lesen; die pwncte nach pasi-
28*
43G Verzeiciinib Dkr Hs8. 14G— 147
tastester 5, 10, ab 6, 3, Lepus G, 35 sind zu tilgen, dagegen sokhe zu setzen
nach equitate G, 3, lielphant G, 4, nagaber G, 12, t G, 25), endend mit Imbuo.
is. it. ui. imbui; 4) hl. S(j ff {einundzwanzig qyxiternionen — nur G8 — 73 ist
ein ternio und 129 ein einzeln in den quaternio 122 — 130 eingelegtes hl. —
5 und das doppelhl. 203. 204). 3G* urspr. leer, jetzt von zwei händen beschriehen:
die erste trug ein Annos hab& .xir. mens. & ebd. In usw. und Tres habuit tur-
ris scriptas in fronte figuras usw. {vgl. nr 147 hl. 97^), die zweite die notizen,
welche Gerhert Iter alemannicum 239 und hesser Wattenhach Schriftwesen ^129
ahgedruckt hahen, sowie, durch ein kreuz davon getrennt, die mahnung zum
10 schönschreihen hei Wattenhach aao. ^267. 36^ Epistola! Hieronimi! ad Marcellani
de elementis. ebreorü (ü durch loch zerstört) id est literarum (xxx Vallarsi).
dS^ ff gll. zu den hihlischen hüchern alten und neuen testaments mit wenigen
deutschen im context (XXXII. XLII: nach capiet 345, 21 ist der punct zu
tilgen. LXVII. LXXXV. CXVI. CXXX. CLVI nachtr. CCXX. CCVIIIb ^acktr.
15 CCCLXI. CCXVIII. CCCXXIX» yiachtr.). stellemveise ist der text sehr schmal
gehalten, sodass rechts und links oder nur auf einer seite oder dem teil einer
solchen freier räum verhlieh, der dann von der hand des schreihers für kleiner
geschriebene glosseneinträge verwendet wurde, offenbar in nachahmung der vorläge,
in welcher der text von marginalscholien and. hand begleitet gewesen war. am
20 schluss des Hehräerbriefs hl. 117^ Octo s principalia uitia. que humanü infestant
gen' usw. 118* Epla Geronimi ad Dardanum de generib; musichop (xi, 2,277
Vallarsi). 120^ ohne Überschrift auszüge aus Isidors Etym. (beginnend Vsü
primi fenices inuenef) 1, 3, 5 — 4, 16. 5. 7, 14. 9, 1. 10, 1. 21, 1—3. 28, 1. 2.
29, 1. 3. 4. 30. 32, 1. 3. 4. 34, 1—10. 3G, 1. 5. 37, 1—30. 39, 1—6. 17—21.
25 40, 1 — 3. 41, 1. 44, 4. 5 und das vollstmidige capitel 27, mit geringfügigen Zu-
sätzen und einigen änderungen der heispiele; am schluss 126^ Finit dccclxv. und
unmittelbar anschliefsend Ars Uictorini = Gramm, lat. 6, 188, 1 — 12, 127*
De Latinitate == ebenda 189, 1 — 7 eorü que e medio loquendi usu | placita assü-
ptaq; i uUa forma in dö nulla circüscriptio | usw. mit ulla {dessen N in der vor-
30 läge nicht ausgeführt war) beginnt ein freundes stück über gottes wesen, endend
unten auf der seite mit Elatio uero & disperatio. interi.us & mortis e causa.
o to
127^ Gr. In Libro Moralium. xxx. im. Cunctis näq; supbis usw. = Gregor
Moralia 34, 23; It xxx. iii. Initiü omnis peccati supbia usw. = 31, 45; 128*
De Ti moreT>m {auf rasur). Cü principiü nre salutis ac sapiencie scripturas timor
35 dni sit usw.. Item De Ira. Ire stimulis accensü cor palpitat. corpus tremit.
lingua se ppedit usw., 129* In Pastorale. Sic superbis pdic&ur bumanitas ut ti-
midis n augeatur m&us — 129^ nee du credunt sufficere nequäquä tandantur ad
.Go
summa, es folgen wider gll., zunächst Glosa de dialo. rum, an welche sich {ivie
in nr 258, s. CGL 5, 423/) ohne Überschrift oder absatz 130* gll. zu den Ca-
40 nones schliefsen (DChK: 244, 13 auch h id. DC). 130^ De regvla sclBe:::ne-
dicti {rasur von ati), alphabetisch ohne deutsches. 136* Incipit closa. deuerv {sie),
deca!^°nibvs. edita, alphabetisch und bis zum E reichend (DLXXXIX : vor 93, 15
Fulda Aa 2 — C 11 437
/cM Austerius ar'eiulof (.s/r) 13G* — Conc. Sard. I [dlxxxiu. di.xxxiv. dxc]),
137^ In libro. ccclesiastico. historiae (DCCCXXVII), 138^ Aliqva ucrba. de libro.
pastorale(DCXLIV: es fehlt Ohstimnliim ir rida 217, 17 und 218,27 steht hole).
139* In libro. Antonii. 139^ oJinc ühersclirift capitelvemeichnis von Ilraban De
5 itistitutione ckricorum r und 140* /T dies werk selbst. 148" Explicit Üb primus.
Sententiao de alio Yihvo {ausxug aus ii, b2\ 148^ De libris veteris tcstamenti ac noui.
V&ns: testaiiitü lex &proph&e usw. {auszug aus ii, 53), 149* Incip de diversis sen-
tentiis libri officiorvni ::::::: Exoniologesis. gre. latine. confessio usw. {der anfang
aus Is idor G, 1 9, 75 ff'). 15 1" Alle sententio glosatice. Virge a uiriditate usw. {auszüge
10 aiis Isidor 5, 27, 18. 20. 22. 32). Isidori. Disciplina a discendo usw. = Etym.
1, 1, 1 — 1, 3, 5 Gregaruni literarü, woran sich direct der vermerk anschliefst qd
hie dee in ultimo libro inuenitur: das verweist also auf 120* Vsü primi fenices
inuenef und setzt eine andere Ordnung in der vorläge voraus. 152^ Ascensio-
nes spiritales sunt Septem. Interrogare humiliter. Audire diligent. intellegere
15 sapienter. Credere fideliter. Operare utilit. Sperare fortiter. Diligere ardent. Dicta
sei Hieron im i prb. De ista misera & breuita {sie), festinemus ad illa scörum
beata pmia usw. 152^ let7Je zeile In xpl. nomine incipit glosa und es folgt
153* — 194* zweisjMltig ein alphabetisches lat. wb., beginnend Abba syru. pa-
ter. grece. genitor latine, das sich aufs nächste 7nit dem CGL 4, 201 abge-
20 druckte?! S Galler berührt. 194^ — 195^, ebenfalls zweispaltig, ein aljohabetisches
lat. -deutsches glossar (DCLXXVIII: 318,33 F&e] F& auf rasur. 319, 5
forauuizida. 36 scriptatarent), welches erst aus einer von einejn ags. Schreiber her-
gestellten hs. alphabetisiert ist, denn 195^^ steht im P paccillantes ! nutantes.
196* Incipit fides catholica quam sei Atthanasivs Alexandrie. eps ex consensu
25 Niceni concilii dö inspirante dictauit {auszug aus der dem Fortunatus beigelegten
erklärung, MG Äuct. antiq. iv, 2, 106 ;f). 200^ Incipit Altercatio Athanasii.
epi. contra Arrium. Sabellium. uel Fotinum hereticos — 204*. 204*^ theol. no-
tizen von derselben hand wie auf 1*. — die Älcuingll. entdeckte HFKnust, vgl,
Archiv der gesellschaft 8 (1843), 110. 161 und FBöhmers briefe ed. Janssen 1,
30 284. ausgäbe durch EDronke im Fuldaer gymnasialprogramm von 1842 5. 11 ff. ^^
[P. 71.] [146
€J 11 chart. in folio, xv jhs., 380 bll. und vor 1 ein herausgerissenes und ein
ungezähltes, vor 45 ein ungezähltes, nach 380 zwei ungezählte leere), vereinigt
eine reihe urspr. selbständiger hefte, deren 2i(^pi^'>^ zum teil keine, zum teil vier
35 verschiedene Wasserzeichen führt, daher die vielen leeren bll. avi ende von lagen,
diese lagen verteilen sich so: abgerissenes bl. — 12. 13 — 24. 25 — 38. 39 — 51.
52—67. 68—82. 83—92 93—104. 105—116. 117—126. 127. 128 angeklebt.
129—138. 139—148. 149—157. 158-169. 170—179. 180—191. 192—201.
202—211. 212—219. 220— 231 {hier der einzige custos). 232—243. 244—255.
40 256—261. 262—273. 274—285. 286—295. 296—307. 308—321. 322—337.
338—349. 350—362. 363—378. 379. 380. die beiden leeren bll. nachdem der
codex gebunden ivar, klebte man bei dem unbezeichneten anfangsbl. sowie bei
bl. 38. 69. 158. 244. 262. 289 unterschiede mit den buchstaben a — g ein. in-'
438 Vekzkiciinjs Diok Hsh. 147
halt: ungezähltes hl. Vorderseite — 4* mitte (rest von 4" und bl. 4*^ l&>.r) Lauri
quirini in gignasijs florentinis (dialog zwisdten Mercur und dem aus der unter-
weit aus neurjier em2)or(jesiie(jenen Charon: beide hören ua. zu Florenz eine rede
des Laurus Quirinus (f 14G6) contra inuidiam an; von Laurus heifst es de quo
5 haut parua est expectatio in his gimnasiis und als hervorragendster Florentiner
der zeit wird Albertus Baptista (14.04: — 77) gepriesen) ; ob hiermit identisch ist der
von OdegliÄgostini Notizie istorico-critiche intorno la vita e le opere degli scritiori
Viniziani 1 (1752), 223 angeführte Tractatus perlepidus in Gymnasiis Florentinis
des Laurus, kanfi ich nicht entscheiden. 5* — 25* mitte (rest von 25* und bl. 25^
10 leer, ebenso 12** und der graste teil von 12*) die comoedie Philogenia des Ugo-
linus Parmensis (vgl. JKlein Gesch. des dramas 4, 245), 26* — 34* mitte der
brief des Äeneas Silvius de miseria curialium (ep. 166 der Basler ausgäbe von
1551), 34^ scherzhaftes aufnahmediplom in den sauf er or den für Andreas
Toblar aus München, kleriker der diöcese Freising: zeugen eques dominus Sigis-
15 mundus patauie, dominus Vrbanus de Saltzburga, dominus et magister Johannes
Busser de Landshueta, dominus et magister lacobus, magister Chunradus de Crai-
burga, dominus et magister Georgius Pieresel de Saltzpurga, dominus et magister
Lesschenprecht de MuldorfF, dominus et Magister leorgius lelmar de Aw, domi-
nus et magister Petrus Sörbel de Mespurg, dominus et magister Albanus Swert-
20 veger de Prawnaw; es folgt 35* ein emp fehlung sbrief an die geistliclikeit der diö-
cesen Salzburg, Freising, Regensburg für denselben Andreas Toblar, ausgestellt am
25. VI. 1467 zu Salzburg von Steffan Schrotet, plebanus in Zell. 35^ leer,
36* — 37^ oben brief des kais. secretärs Joha7i7ies Rot {über ihn MHerrmmm
AvEyb 128 — 130) an den cardinal Franciscus von Siena, ex noua ciuitate idibus
25 ianuariis {zwischen 1461 und 1468), 37^ der im Archiv f. österr. geschichtsqudlen
16, 399 abgedruckte brief des Aeneas Silvius an Johannes de Capistrano.
38* Incipit epistola beati bernardi de modo regendi se et familiam, 7nit dem
vermerk am schluss 39* Impressa est presens epistola in agusta. per Gintherü
zainer de reutlinge; doch finde ich den hier copierten druck bei Hain 1, 1, 374
30 nicht aufgeführt. 39^ Caspari abbati sancti galli (1442 — 1463) suus michael
(ein brief; vgl. unten 54*). 40* — 47* die bekannte kreuzzugsbulle Pius n
vom 22. X. 1463. 47^ {schluss auf 49*) rundschreiben des abts Johaimes
vom benedictinerkloster Seon i?i Obe^'bayern d. d. 20. vi. 1471, und 48*^ ein
gleiches des jjrobsts Johannes vom augustinerkloster Oars bei Landshut d. d.
35 12. VI. 1471, fürbitte für die verstorbenen hisassen ihrer Stifter betr. 49^ fol-
gender Vorlesung sanschlag: Cum cunctos mortales vitam ea instituere racione
deciat. Ne a teneris ut greci ayunt vnguiculis in senectutem vsque aliquid tem-
poris amitant quin totum illud preclaris negocijs obtimisve ocijs vacet. Magister
N die lune hora vndecima plutarcum grecorum clarissimum de educandis liberis
40 legere proponit. Quem nuper guarinus veronensis e greco latinum fecit. qui totam
humanam institutionem ab yneunte etate adeo dilucide explicit vt ipso lecto facile
agnoscas qualiter et ibi (/. tibi) et liberis tibi regendis precipere queas. Ne ex
ocio negocium et ex negocio ocium vUum inscicia perdas. Hoc itaque oppuscu-
Fulda C 1 1 439
luiii perbreiie audire aftbctantes quam pluriini.s sapieiitissiinoruni givcorum seuten-
tijs refertum oxeniplariuni copiani habobunt. darunter in besonderer zeile Hanc
sine affixiuii qui antehac furtiin rapiiisti cediüani. 50^ nur wenige Zeilen einer
lat. Synonymik , 50*^ — 52 leer, b'6^ ein lieheshrief Multa ipso ego animo
5 mecuni voliii tacitus quonani modo tuam pudicitiam veibulis alloqui possem usw.,
unten verse auf pahst Sixtus iv {l^ill — 84) Non am*uin nee nobilitas sed viulda
virtus Sixte tibi imperium pontificale dedit usw. ho^ h'ief des baccalaureus
Wenceslaus Na tau, piiruulorum in baden eruditor, an den rector scolarum in
SGallen vom 7. x. mit der bitte, ihm durch deti cantor Rauenspurgensis bücher
10 zu schicken, 54* brief des 7nagister Michael Wildeck an den genannten Wences-
laus vom 22. VII. 1470, bedauert die tragödien des Seneca nicht schicken zu kön-
nen; dann ein ausgestrichenes brieffragment, 54^ schreiben des Michahel
Cristan de ConMantia an den magister Jacobus scolasticus in SGallen vom 30. ix.,
55* Urkunde des bischofs Hermann von Constanz, betr. die feier der p^^aesentatio
15 Mariac am 21 nov. in seiner diöcese, d. d. 14. vii. 1471. 55^ leer, 56* über
viererlei art schriftauslegung und über weitere von einzelnen kirchenleh7'ern
empfohlene gattungen derselben, bl^ff Worterklärungen, 62^^ erklärungen von
Probatica piscina, Saba, Tharsis, Celebs, Clamis, Zelus, 63 — 66 leer, 67* — 68^
wöer luxuria, aufzählimg antiker göttinnen, Verteilung der himmelszeichen
20 auf die Wochentage, liexameter zum lob des klosterlebens Cellam secteris si ihm
cernere queris usw. {zwei Zeilen damus Ro7n. forschungen 6, 241 nr 82, 3), vier
hexameter über sämyntliche Wochentage und je zwei für jeden einzelnen, endlich
verse gegen die weiher, diese von mehreren händen. 69''^ — 71^ die poetische le-
bensbeschreibung des abts Hugo von Clugny, gedi'uxikt ÄA SS apr. iir, Q64: ff,
25 an welche sieh 72* das kurze epitaj)h desselben (aao. 653) anschliefst, darauf
nach einem absatz die verse Prelia magnatum uideo consangwinis vnda Et terras
uacuas populi conbustaque regna usiv. mit der Unterschrift Datum parisius anno
domini 1466, aber viel älter, da sie schon auf dem vorsatzbl. der hs. 191 zu
Bourges saec. xiv sich finden. 72^ notizen über den tod Karls vii von Frank-
30 reich 1461 und die thronbesteigung seines sohns Ludwigs xi. 73* — 74* De
lupo {Voigt Kleinere denkm. 58 ff), 74^ Sacerdos et lupus {MSD^ xxv, die
Varianten unserer hs. teilte Dümmler mit Zs. 15, 452), 75. 76 leer. 77* auf-
zählung der biblischen bücJier nach den categorien Legales, Hystoriales, Sapientiales,
Prophetales, 77^ — S2leer. 8^^ ff ab Schriften aus der SGaller hs. 899 {unten
35 nr 218), als sie twch vollständiger denn jetzt war, und zwar 83* Incipit Epistola
Symmachi = SG 2, 83^. 84 leer, 85* Incipit de pictagoricis diffinitionibus nai-
keov = SG 3, Incipit de etatibus animantium. Hesidion = SG 4, 85^ Incipit
Versus in Lavde Larii Laci = SG 5, 86* Fabulae vitulo et ciconia =z SG ßf
Fabula podagrae & pulicis = SG 6, 86^ Pavli contra Petrum = SG 7, 87* Petri
40 =z SG 8, 87^ Versus martialis damma =z SG 11, Ne vinum inmoderate bibamus
— SG 11, Ad ebrium == SG 12, De Vino = SG 12, 88* De Culice = SG 12,
Versus in tribunali — SG 12 f, Versvs Pavli Diaconi =: SG 13, 89* Petri =
SG 15, schliefst cmf S9\ rest der seile leer. 90* Aegrum fama fuit usw., in
440 Verzeichnis Der Hhh. 147 — 150
SG }0 nur Icäweise erhalten (vr/l. Zs. 14, 496), — 91^ reut der neue leer. 91**
VersvH Stnibi de beati Blaithniaic vita et finc = SG 49, 94» (V)Na fide« vnum
baptiHiiia usw. = SG 57, (C)Aisibus innumcris usw. = SG 109, (SjV.scipe sethe
libeiis = SG 109, 95* Accipe queso usw. = SG 1 11, 9G* Hoc iacet in tumulo =
5 SG 114, (E)Cce supcrno usw. = SG 114, 90^ (S)ic homo consistit sie corporis
illiuö artiis (fehlt SG), Walahfrids Verzeichnis der glieder des menschlichen
körpers mit deutschen gll. im context (DCCCCLIX^), 97'' De ymno triuni puerorum
(MG Poetae lat. 2, 394, fehlt SG), darauf von and. Iiand Tres habuit turris usw.
= SG 46, 98* die predigt Intueamur usw. = SGallen nr 397 s. 5, 102^ — 104*
10 genealogie von Adam bis zum j. 867 = SG 68, dann spatium und 104*^ theo-
logische notizen. 105* — 124* {von alter hand oben als 1 — 20 gezählt) Libellus
differentiarum Ciceronis, ?nit der Vorbemerkung Verba collucij olim cancel-
larij Florentinorum. Reperi eciam in antiquissimo codice libellum de differentiis
ciceronis quem tarnen ciceronis satis mihi constat usw., also derselben, welche PDes-
15 champs Essai bibliographique sur Ciceron (1863) s. 154 anführt, nur dass fälsch-
lich non fuisse nach ciceronis fehlt; dazu zwei alphabetische register 124^' — 128*;
128^ leer. 129* /f" Synonyma Ciceronis, zum teil mit deutschen randerklä-
rungen {oben am rande steht 129* Exemplar incorrectum meam ut deuiaret ma-
num coegit); schluss 136*^ Marci tulij ciceronis synonyma vocum iuxta alphabeti
20 ordinacionem feliciter expliciunt anno domini 1466 die post sancti lohannis ante
portam latinam hora quasi prima. Sequuntur nomina synonima, nichtalphabetisch
und wider mit deutschen gll. am rande, bis 138*, 138^ leer. 139* — 144^ sach-
lich geordnetes synonymisches glossar, zuerst gleichfalls mit deutschen er-
klärungen. 145 — 148 leer. 149* — 150^^ CoUatio magistri walachß in con-
25 firmacione sui tituratus (= tituliatus, doctorwürde?). 151* — 155* lat. -deutsches con-
versationsbuch für den Jugendunterricht von Samuel de Liechtenberg {über
ihn Wattenbach Zs. f. den Oberrhein 28, 38/f und Voigt Humanismus 2^, 303
anm.), beginnend Iuxta terrarum climatumue diuersitatem ita et ydioma quodque
diuersificatmn est. Inter omnia autem linguagia latinum hac nostra in tempestate
30 insignius atque prestantius exstat. auf dem halb abgeschnittenen bl. 153, vor dem
ein iveiteres ausgeschnitten ist, stehen allerhand rhetorische floskeln. 155^ —
157^ leer. 158* — 218* Synonyma sententiarum Stephani Flisci {s. JMüller
Quellenschriften 2^0 f) 7nit deutschen Übersetzungen, geschrieben 1474. 218^. 219
leer. 220. 221 Verzeichnis g riech, worte mit erklärungen, das hebräische al-
36 phabet, krankheitsnamen. 222*yf sachlich geordnetes lat. -deutsches voca-
bular, zweispaltig; schluss 243^^ Exspicit {sie) exspositor Reuerendi magistri ar-
cium liberalium Johannis Jäckler rectoris scole constant. (?) anno 1450 qui obiit
eo anno in ciuä ro (?). 244* — 261^ Cornutus. 262* — 287^ Eemigii expositio
Catonis. 288^ disticha i, 8. 26. iv, 35 des Cato, ausgestrichen. 288^ v er s e {Q)Yi
40 cupis esse bonus usw. = oben 87'^ Die mihi die ebrie = oben 87^ aber mit einer
neuen zeile nach v. 2 Egra quies oculos letali pondere clausit, dann O mortalis
homo usw. {Eugenius Tolet., Migne 87, 359), 289* Epithaphium parasiti.
(Q)Vid tibi mors faciam que nulli parcere nosti usw. {Riese 683), 290* (S)Int
•ü
Fulda C 11 — SGallen 9 441
tibi diuicie diuine docniata legis Corporis oxupcrat vires })rudciitiii mentis usw.,
2 dO^ prosaisch über die inulier hoiiesta(=r: Anz. des germ. museums 1878 sj). 316),
darauf fünf V er se gegen die weiter, Est niulier morbus noli mo tangcre dictus be-
ginnend, 291 — 295 leer. 29G" — 321* (308 und 321*^ leer) commentar zum
5 Cato norus r. 1 — 156 {Zarncke Bcrichtr der sächs. gesellschaft 1863 s. 24: ff),
in dem auch die verse des alten textes bcriieksiclitigt werden. 322*^ — 323* lat. worl-
erklärungen, 323^^ leer, 324"^ lat.- deutsche rät sei, 325*^ — 326 Martiaiius
Capella De nuptiis iv § 327—338, 327«'^ Horaz Carm. iv, 7, 327^ leer,
sodann ge dichte 328* Exhortatio super vita fugitiua {darüber fugienda) et eius-
10 dem floccipendicio mira. Heu mundi vita usw. = Dumeril 1847 s. 108 — 114,
329» (F)As et nefas ambulant usw. = Carm. Bur. s. 2, (A)d fontem philo-
sophie ^isw. = Carm. Bur. s. 92, 329^ (F)rigescente caritatis usw. = Mones
Anz. 7, 110, Notices et extraits 32, 1, 211 f, darauf das bettelgedicht Clericorum
optime tu es deus (/. decus) ecclesie bis ut viuas eualeas cum salute permaneas,
15 das 0 Kernstock Anz. des germ. museums 1877 sp. 12 f nach einer Vorauer,
GMDreves Zs. 39, 362 nach einer Stuttgarter hs. gedruckt hat, und einige and.
verse, 330—337 leer, endlieh 338*— 343^ und 350^—380^ (344—349. 361 lee?-)
eine lat. quantität sichre in tabellenform. — EDronke im Fuldaer gymnasial-
p'ogramm von 1842 s. 1% ff. — [S. o 228—235.] [147
20 SGALLEN,
STADTBIBLIOTHEK.
TO in folio, xiv oder xv jhs., 277 bll, beschrieben in GScherrers Verzeichnis
der 7nss. und incunabeln der Vadianischen bibliothek (1864) s. 29 — 31. ain schluss
ist eingeheftet ein bl. und ein blattbruchstück einer uncialhs. saec. vi, enthaltend
25 Evangelium, Johannis 19, 13 — 17. 24 — 27. 28 — 42 nach dem Italatext; vier-
zehn weitere bll. derselben hs. mit stücken aus MattJiaeus und Marcus {dort am untern
rande eines Mattes vielleicht eine deutsche gl., s. Old-latin biblical texts ii, xxvii f. 10
anm.) im codex 1394 der Stiftsbibliothek {facs. Palaeographical society ii, 50 und
in den Old-latin biblical texts ii). über mehrere worte des 38 verses sind von
30 einer hand des ausgehenden viii jhs. deutsche gll. geschrieben (CCCXC^ nachtr.).
ich verdanke facsimilia und copien JBaechtold und FWilkens. — GScherrer aao.
30. Old-latin biblical texts edd. JWordsworth WSanday HJWhite ii (1886),
XXIX. 67. [148
336 {früher A. C. 15) m quart, xi jhs., 118 ss.: Arator De actibus aposto-
35 lorum mit einer rxilis deutscher interlinem^- und marginalgll. von vier auf enmnder
folgenden händen, welche jetzt allerdings, da die hs. total vei^bunden ist, mit einander
abzuwechseln scheinen: die erste hand trug die gll. ein auf s. 1- — 12. 45 — 61, die
zweite auf 13 — 24 und 114: ff, die dritte auf 24 — 28. 77 — 95, die vieiie auf
29—44. 62—77. 96—113 (DXXX). — EGGraff Diut. 3 (1829), 434/'.
40 HHattemer Denkmahle 3 (1849), 594—596. — Ar. 2. [P. 199. 365.] [149
SGALLEN,
STIFTSBIBLIOTHEK.
9 in quart, ix jhs., 319 ss.: 1) 5. 1 {leer) — 261 {vmi 250 an and. hand;
442 V^KKZKiCHNi.s I>i:k IIss. 150—165
262. 2G.H fehlen), s. 2 Tobias, 74 Judith, 165 Esther, 248 Canticum
cant.; 2) s. 264^ zweispaltiges lat.-deutsc/ies hihelfjlossar {beginnend mit
dem schluss der (Jeuesis) zu Exodus (XXIV), Levitü-us (XLI), Numeri (LIII mit
tiachlr.bd. 1, 821), Deuteronomium (LXVIII), Josue (LXXVI), Judicuiu (LXXXVI),
5 mah (XCIII), nerjuvi I— III (XCVIII. CXVII. CXXXII), Sapientia (CCLIX),
Eccli. (CCLXVI). .s\ 319 ist fast völlig erloschen. — Hllattemer Denkmahlc 1
(1844), 231- 230. ESievers Zs. 15 (1872), 124/'. — Bibl. 12. [P. 40.| [150
S8 in folio, ixjhs., 2G5 ss.: die biblischen bücher Parabolae, Eccles., Canticum
cant., Sapientia, Eccli. auf der letzten, urspr. leeren und dem dec/cel aufgeklebten seite
10 der hs. eine reihe gll., meist zur Sapientia, au^hzum Eccli., von denen einzelne ganz
verblasst sind; darunter mehrere deutsche im context (CCLXXV). — HHattemer
Denkmahle 1 (1844), 312. — [P. 46.] [151
44 in folio, 368 ss.: 1) saec. viii s. 1 — 184 Ezechiel und Daniel;
2) saec. IX s. 1S6 ff ein medizinisches Sammelwerk, das indes nichts deutsches
15 enthält, denn die bei Hattemer Denkmahle 3 (1849), 597* aus den ss. 280. 281.
324 {der codex hat bisasa. id est ruta agreste). 326 gegebenen excerpte sind lat.:
s. CGL 3, 549, 26. 550, 11. 2. 4. 554, 28. 565, 1, und rapano godego {s. 285
in dem recept Folio probata tissicis pentafili." vi. enula" .x. anegalico" x. betonica
lib .1. rapano godego^ v. appio ^ v. petrosilino ^ vi. fenuculi ^ vi.) ist es allem an-
20 schein nach ebenfalls. — [P. 366.] [152
03 in quart, x jJts., 320 ss.: die Briefe Pauli, die Acta apostolorum, die
katholischen b riefe und die Apocalypse. in der Actis eine deutsche marginalgl.
(CCCXCVI). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 409^ — [P. 83.] [153
TO in klein folio, viii jhs., 258 ss.: die Paulinischen b riefe mit deutscJten
25 interlinear- und marginalgll. zum Römer- und ii Corintherbrief, die in jenem sehr
spärlich und schwer zu lese^i sind, in diesem s. 97 — 107 von einer hand herrühren,
die der der Benedictiyierregel aufserordentlich ähnelt (CCCCII. CCCCXIX). nach
dem schluss des Philemonbriefs steht s. 250 Expliciunt epistule pauli .xiiii.
amen. In nomine domini ihesu christi saluatoris nostri incipit uersiis uuinitharis "^
30 {der name auf rasur) presbiteri qui hunc librum scripsit und es folgt eine prosaiscJie
anspräche Winithars an seine mitbrüder. — auszüge bei EG Graff Sprachschatz 1,
(1834), LXiii. HHattemer Denkmahle 1 (1844), 250—252. — Sg. 70. [P. 82.] [154
lOS in folio, xjhs., 305 ss.: Ambro sius De spiritu sancto libri in mM einer
deutschen interlinear gl. von der hand Ekkehards iv (DXXIV), De incarnatione
35 domini, De laude sanctorum, nach Scherrer abschliß des codex 98. — HHattemer
Denkmahle 1 (1844), 409^. — [P. 340.] [155
105 in klein folio, 212 ss.: 1) saec. x s. Iff Sulpicii Severi Vita SMartini,
unvollständig, i7iit drei deutsche^i interlinear gll. (DCCCCXIII) ; 2) saec. xi
s. 167 /f" bruchstücke des Liber de 7nedici?ia des Gas sius Felix, gleichfalls mit
40 drei deutschen interlineargll. (MXLVI); s. 209 — 12 fragmente eines grammatischen
* ein Uuimdharius peccator schrieb die Wiener hs. 743 saec. vill {so Denis l, 1, 313,
ICO auch s. 314 aus bl. 9^ die deutsche interlinear gl. Recipientes uuider uuindende
Hörn. 1, 27 ; saec, ix die Tdbulae).
SG ALLEN 9—159 443
frayehüchleins. über die ro)i(lbci)ierknngen auf s. 1. 202. 204 liat KMüllenhoff
Zs. 18, 261 f gehandelt. — lIHaitemer Denkmahle 1 (1844), 319. 320. — Sg. 105.
[P. 128.] [156
HO in qtiart, x jJis., 558 ss., ausreichend beschrieben von Scheirer s. 41 f: im
5 commentar des Jus tu s xum Canticum- cant. s. 213 eins deutsclie interlineargl. von
der hand Ekkehards iv (DCCXV). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 409»>. —
[P. 341.] [157
119 in folio, X jhs., 170 ss.: des Hieronymus commentare zu Johel und
Micha; in letztei'em eitie deutsclie randgl. (DCXCV). — HHattemer Denhnahle 1
10 (1844), 410»>. — [P. 342.] [158
127 in folio, IK jhs., 470 ss.: die commentare des Hieronymus zu MaitJmeus
und Marcus, atn ende des ersteren s. 379 der name Ratger (?) in runen; am schluss
des ganzen auf dem dem riickdeckel aufgeklebten letzten bl. eine federprobe,
in der ein deutsclies wcni (DCXC). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 410^. —
15 [P. 343.] [159
134 in quart, 266 55..* 1) saec. x s.2 — 76 Prudentius Kathemerinon, P. Ca-
lagutritanorum , P. Vincentii und der an fang der P. Laurentii mit einer reihe
deutscher interlinearer, zuweilen marginaler gll. (DCCXCVI); 2) saec. xiii
5. 77 — 147 zweispaltig commentar zu Aristoteles Perihermenias ; 3) saec. xi
20 s. l^'^ff Boethius De trinitate und and- Schriften. — EOGraff Diut. 2 (1827),
311 ff. HHattemer Denkmahle 1 (1844), 272 ff. — D. n. 311.— 319. [P. 229.] [160
135 in quart, 527 ss.: 1) saec. xiii bis s. 101 Isidorus In Oenesifri {ge-
riaueres bei Scherrer 5. 50); 2) saec. xi 5. 126 — 62ß Prudentius gedichte mit
sehr spärlichen lat. gll. und einer deutschen interlinearen (DCCXCI). s. 526 von
25 and. hand Roma caputmundi tenet orbis freiia rotundi wsi/;. {vgl. Ozanam Docu-
msnts inedits 174. 175). vgl. die eingehende beschreibung bei EStettnier Die illu-
strierten Prudentiushss. (1895) s. 131 ff. — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
410b. — [P. 344.] [161
136 in quart, ix jhs., 369 ss, {von denen 1 — 3 fehlen): die werke des Pru-
30 dentius mit einer reihe deutscher interlinear- und marginalgll., die zum teil stark
verblasst sind (DCCXCV). — EGGr äff Diut. 2 (1827), 311 #: HHattemer Denk-
mahle 1 (1844), 270—272. — D. n. 311.— 346. [P. 230.] [162
141 in octav, xi jhs., 114 ss.: verschiedene Schriften des Augustin, Joharmes
Chrysostomus usw., worüber Scherrer 5. 53 das genauere angibt, sodann s. 10 ff
35 der pseudo-augustinische Gonflictus vitiorum atque virtutum {gedruckt zb. Isidori
opp. ed. Arevalus 7 app. vii), worauf sich s. 10^ ff Gregors Moralia xxxi
cap. 45 mit deutschen contextgll. anschliefst; dabei ist oft räum für nicht ein-
getragene Übersetzungen gelassen (DCLXXXI). — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
313. — Asc. 3. [P. 186.] [163
40 143 in quart, x jhs., 168 ss.: Augusti^ius De Genesi mit einer deutschen
interlineargl. von der hand Ekkehards iv (DXXXIX). — HHattemer Denkmahle 1
(1844), 410^. — [P. 345.] [164
159 in folio, x jhs., 384 ss. {von 5. 51 an zweispaltig): zumeist Briefe des
444 VhiizKirnNiH Dkk IIh.s. Inf) 170
llieronymus {ganauares hei Scherrer .v. 59) 7nü einigen deuiscJien inlerlinear- und
marginalgll., welche mit ausnalime der ersten neun auf s. 197 von der Jiand Ekke-
hards iv lierrühren (DCXCVII. DCLXXXVII: zu 327, 21 vgl Hattemer 3, 599'^
p, 187). ^ Jlllattemer Denkmahle 1 (1844), 255. 250, wozu berichtigend zu he-
5 merken ist, dass der name auf s. 'Ul nicht Auemot, sondern Anemot lautet.
EDümmlcr Zs. 14 (1869), 18 anm. 1. — Ep. \1\ 113.J [165
163 in folio, x jhs., 374 ä.9..' Augustins com^nentar zu Psalm. 1 — 36 mit
zwei deutschen interlinear gll. von der hand Eklcehards iv (DXLI). — IIHattemer
Denkmahle 1 (1844), 411^ PPiper Zs. f d. ph. 11 (1880), 273. — [P. 346.J [166
10 106 in folio, X jhs., 434 ss.: Augustins commentar zu Psalm. 101 — 118 mit
je einer deutscheji marginal- tmd interlinear gl. von der hand Ekkehards iv und
einer federprohe (DXLI). — IIHattemer Denkmahle 1 (1844), 411*. PPiper Zs.
f d. ph. 11 (1880), 273. — [P. 347.] [167
168 in folio, ixjhs., 408 ss.: s. 5 — 404 Augustins hornilien über das Johannes-
15 evangelium mit einer deutschen interlineargl. von der hand Ekkehards iv (DXL).
V07lier geht s. 2 — 4 eine aufxeichnung der Ratpertsche^i sequenz auf den
hl. Gallus (MSD xii), den schluss bildet s. 4^05 f das gedieht Ekkehards iv,
das EDümmler Zs. 14, S 4: ff abgedruckt hat. — HHattemer Denkinahle 1 (1844),
411b. _ [p. 348.] [168
20 1*74 in folio, xijhs., 194 zweispaltige ss.: s.3 — 189 Augustins Briefe mit einigen
deutschen interlinear- und marginalgll. von der hand Ekkehards iv (DXXXVIII).
genaueres über die hs. bei Scherrer s. 62. ^ HHattemer Denkmahle 1 (1844),
282/: — [P. 114.] [169
183 in folio, ixjhs., 268 zweispaltige ss.: s. S ff die Institutionen des Cassian
25 {einige capp. fehlen), auf s. 1 stehen in zwei spalten eine reihe lat. und deutscher
unabgesetzter gll. zu derselben schrift von vier händen des xi jhs. eingetragen
(DCXII). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 307. 308. — Sg. 183. [P. 339.] [170
184 hl folio, XI jhs., 266 5s..- 1) 5. 1 — 188 Pro sp er s Expositio super Psal-
mos 100 — 150; 2) s. 189 ff verschiedenes, von J^ugustin ua., s. die be-
80 Schreibung bei ScJierrer 5. 64 /" und vgl. Neues archiv 5, 428, MO SS xiii, 717.
auf der leer gelassenen s. 255 sind lat.- deutsche abgesetzte gll. zweispaltig ein-
getragen (MLXXVI. MCXI), ebenso, aber unabgesetzt und dreispaltig, auf den
ss. 261. 262, diese letzteren bis auf den schluss der rein lat. endpartie {über ver-
wandtschaftsnamen) von einer hand (MV^. MCXV. MXCIII. MCI. MXXV*.
35 MLXXVI. MCXXI. DCCCCLXIV. MCXI. DCCCCLLX«. MLXXXII«.
MCXXXI V). 6*. 2 6 3 — 266 zwei bll. ewies c o m m e n tars zum neuen testa m ent ,
die urspr. einer and. hs. angehörten. — einige auszüge bei IvArx Geschichten des
kantons SOallen 1 (1810), 191 — 201. ob MGerbert Iter alemannicum (1765)
5. 101, wo er eines nomenclator linguae Theotiscae in codice quodam S. Galli
40 gedenkt, unser ms. im sinn hatte, bleibt zweifelhaft. FHvdHagen Denkmale des
ma.s (1824) 6-. 35. 36. EGGraff Diut. 3 (1829), 224—226. HHattemer Denk-
mahle 1 (1844), 292/: 308—311. PPiper Zs. f. d. ph. 13 (1882), 446—450. —
Sg. 184. [H. § 42. 136. P. 418. S. o 434—444.] [171
SGallen 159—242 445
193 in odav, ix jhs., 303 ss., palhnpsest: homilien, hauptsächlich de,s Cae-
sar ius; der inhalt ist von KHaJni in den Sitzungsberichten der Wiener akademie,
hist.-phil. Masse 50 (1865), 131 {vgl. CPCaspari Briefe, abhandlumjen und jjredig-
ten aus den zwei letzten jhh. des kirchlkluiu altcrtums, Chri.stiania 1890, s. 411
5 und CFArnold Caesarius von Arelate (1894) s. 454 — 457) genauer angegeben,
auf s. 302. 303 eine reihe gesammelter deutscJwr gll. zu diesen homilien von zwei
händen, deren zweite bedeutend jünger ist (DLXXXI). die cxorcismen der
ss. 274 — 282 bei PPiper HöfiscJie epik 3, G96 — 700. -^ einige auszüge bei IvArx
Geschichten des kantons SOallen 1 (1810), 191' — 201. EGGraff Sprachschatz 1
10(1834), Lxiii/: HHattemer Denkmahle 1 (1844), 311. 312. PPiper Zs. f d.
ph. 11 (1880), 265/: — Sg. 193. [H. § 136. P. 349. S. o 206.] [172
197 inquart, ixjxjhs., SdSss.: 1) s. 1 — 92 Di dys und anderes {s. Scherrer
und zu s. 92 Wimer Studien 2, 75—78); 2) .^. 93 {leer) — 122 (121 leer,
122 bild des labyrinths) Daves; 3) s. 123 (leer) — 280 Alcimus Avitus
15 mit ivenigen deutschen intevlineavgll. (DI); 4) s. 281 — 328 vevschiedene lat.
gedichte, s. Schetrev; 5) s. 329—397 {^9 fedevproben, 398 leev, 331. 332
leeres papier) Juvencus und Sedulius. — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
415. — [P. 351.] [173
198 in octav, x/xi jhs., 150 ss.: die gedichte des Alcimus Avitus mit zwei
20 detäschen interlineavgll. (DIU) und s. 141 /f das MG Poetae lat. 1, 275 ff ab-
gedruckte Alcuins. — HHattemer Denkmahle 1 {IS 4:4t), 415^^. — [P. 188.] [174
215 in follo, X jJis., 417 ss.: Gvegovs Dialoge mit einev deutschen interlineargl.
(DCLXVII). — [P. 367.] [175
216 in folio, mjhs., 256 ss.: s. 4 — 223 Gregors Cuva pastovalis mit einigen
25 deutschen interlinear- und marginalgll. mehrevev hände (pO\j\l\ 224^ ff des Hier o-
nymus Epistola de gvadibus sacevdotalibus. auf s. 3 die fedevpvoben cers hodo
ciuius. — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 283. 416*. PPipev Zs. f d. ph. 13(1882),
450 {seine abweichimgen von meinem texte sind falsch). — [P. 147.] [176
218 in quxivt, x jhs., 194 ss.: Gvegovs Cuva pastovalis von vevschiedenen
30 Mnden geschvieben und am schluss unvollstmidig mit einigen deutschen intevlineavgll. ,
die ebenfalls von vevschiedenen händen hevvühven (DCLV). — HHattemev Denk-
mahle 1 (1844), 284. PPiper Zs. f d. ph. 13 (1882), 452 {liest bd. 2, 243, 12
fälschlich lerit). — [P 149.] [177
219 üi quavt, ix jhs., 234 ss.: Gvegovs Cuva pastovalis von einev hand mit
35 wenigen deutschen intevlineav- und mavginalgll. (DCLIV). — PHIattemev Denk-
mahle 1 (1844), 314. PPipev Zs. f d. ph. 13 (1882), 452 {hat noch zu bd. 2,
243, 9 die gl. Recoluit er : : : : ta 45 : er ta steht in dev tat da, abev von einer
rasuv zwischen beiden silben ist keine rede, er vielmehr vovsatzpavtikel, ta endung,
also erhugita gemeint). — [P. 150.] [178
40 242 in quuvt, 272 ss.: 1) saec. xi s. 3 — 16, eine läge {ein hl. nach s. 10
ausgeschnitten), viev hymnen des Notker Balbulus auf den 'hl. Stephanus und
Notkev Labeo Von dev musik {abgedvuckt bei HHattemev Denkmahle 3, 586 — 590);
2) saec. x s. 17 — 20, ein doppelbl., Pas sie SApollinaris vovn und hinten
446 VKKZKifHNis Der Hhh. 179—100
unvoUsUindig ; 3) -sar^. x s. 21 Aid hei ms Aenig^nala ynit deutscJien interlinear-
und marginalfjll. (DX), 49 leer, 50 Äldhelm De lattdibics viryinum mit deutschen
interlinear- und margittalgll. (DXVI*), 148 Aid heim De odo principalibus vitiis
desgl. (DXIX) und mit schreiherversen am schluss 167 Vorderseite, 167 rikk-
5 Seite leer, 168 Sedulius Carmen pasdiale mit zwei deutschen interlinear gll.
(DCCCL), 243 Sedulius Hymnus i. es folgt 247 — 252 ein lat.-deutscJies voca-
hular, dreispaltig, durch reagens vef'dorben und sehr schwer zu lesen (DCCCCXXXIII) ;
namentlich auf ä. 252 ist jetzt nichts mehr zu erkennen ; 4) saec. xi s. 253 — 268,
eine läge, stück aus Ambro sius L/ucascommentar, Sententiae morales, ab-
10 gedruckt von PPiper Höfische epik 3, 706 ff; 5) saec. viii s. 269 — 272 bruch-
stücke des ersten buchs Reg um. — IvArx Geschichten des kantons S Gallen 1
(1810), 191 ff. FHvdHagen Denkmale des ma. s (1824) s. 33—85. EGGraff Diut. 3
(1829), 221—224. HHattemer Denkmahle 1 (1844), 278—282. 294—300. PPiper
Zs. f d. ph. 11 (1880), 258—264. 266—273. — Sg. 242. [H. § 43. 81. 136.
15 P. 196. S. 0 445—453. i 827—833.] [179
345 in quart, xi jhs., 526 ss.: der zweite teil {buch 6 — 10) von des Ambro-
sius Ansbertus commentar zur Apocalypse mit einigen deutschen interlinear gll.
von der hand Ekkehards iv (DXXV). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 416^.^
[P. 352.] [180
20 S51 in folio, i:x. jhs., 186 ss.: verschiedenes kalendarische, genauer verzeichnet
von Scherrer s. 94, darunter auch Beda De temporum ratione mit einer deutschen
interlineargl. (DLV). — HHattemer Denkmahle 3 (1849), 597^. — [P. 368.] [181
S60 in quart, ix/x jhs., 392 55. (5. 390 Monachi iiuichranuni monitis Hart-
pertus ecce diaconus ornauit thecam hanc): Beda In Actus apostolorum mit je
25 einer deutschen interlinear- und 'tnarginalgl. (DXLVI), s. 159 Beda De situ loco-
rum quorundam {anJiang zum vorigen, s. Opp. ed. Col. 5, 666 ff), s. 181 Beda
In Apocalypsin. — HHattemer Denkmahle 3 (1849), 598^ — [P. 369.] [182
!36S in quart, x jhs., 220 ss.: s. 1 ff Beda De miraculis SCuthberti, 62 ff
Aldhelm De laudibus virginmn und De octo principalibus vitiis mit einigen deutscJien
30 interlinear- und marginalgll. (DXVI*. DXIX), 201 ff die gedichte des Theodulf
und Modo in, welche MG Poetae lat. 1, 563. 560. 569 abgedruckt sind.^^ HHatte-
mer Denkmahle 3 (1849), 598^ — Aid. 5. [P. 193.] [183
!368 in quart, ix jhs., 168 ss.: Grammatica Albini. auf s. 1. 2. 119 einige
deutsche gll. als federproben (MCCXLVII). — HHattemer Denkmahle 3 (1849),
35 598^ [184
270 in quart, x jhs., 68 ss.: s. 4 (3 Zeer) Alcuins Dialectik, 39 Cassiodor
De musica disciplina, 45 Cassiodor De definitionibus, 50 De doctrina christiana
Augustini, 51 das gedieht über die winde Riese 484, 52 runenalphabet und
über die verschiedenen arten der runen, 53 Topicorum siue locorum ex quibus ar-
40 gumenta ducuntur triplex est diuisio usw., 55 erklärung griech. rhetorischer
ausdrücke, 57 erklärung grammatischer termini, 58 (von hier an zwei-
spaltig und abgesetzt) In Matheo, 59 In Luca (erklärung der eigennamen und
der griech. namen), 60 ff mehrere kleine griech.- lat. Wörterbücher, 64 Quibus
SGallen 242—292 447
locis apostoli iaceant, darauf sp. 2 Anticristus appollatur quia contra Christum
uenturus est. Syrnia portus. siue ora uestimenti 2(s^w. mit einigen deutschen gll.
(MCCXXIX), G5 De regnis inilitiaqiie uocabula. Regiium a regibus usw. {auszug aus
Isidor Etijm. 9, 3. 4), G6 Anco grece cubitus dicitur usw., tvidcr mit einigen deutschen
5 gll. {ib.); nach Kikosus 67 sp. 2 steht ein feiner roter strich und es folgen die hexa-
meter Hoc subter iaceant defuncta cadauera fratrum usw., herausgegeben nach der
S Galler hs. 878 in den Wieiier Studien 2, 73 {wol auch erhalten in der Wiener
lis. 806, 6\ Denis i, 1, 993). darauf wider zwei feine rote striche und dann ver-
schiedene excerpte und Sprichwörter bis 68 sp. 1; rest der seile leer. — HHatte-
10 mer Denkmahle 1 (1844), 417 f — Sg. 270. [P. 265.] [185
278 in quarty m jhs., 514s5.; A^nalarius De e^clesiasticis officiis und s. 514
di>e federprobe saec. xi fFrxnt pphkr cpnxf : kkm : : [rasur von bb) pfrlkqxkdb gbzbs,
worin tvenigstens der biblische name ophir und der Jiexameterschluss per liquida
gazas deutlich sind, sodass nicht an ein deutsches wort gedacht ^verden darf. —
15 HHattemer Denkmahle 3 (1849), 598. [186
2*79 in folio, ix jhs., 695 ss.: erster teil von Florus (resp. pseudo-Beda) Collec-
tanea aus Augustin zum Römerbrief mit drei deutschen inte7iineargll., einer mar-
ginalen von der hand Ekkehards iv (DCXXXII). — HHattemer Denkmahle 1
(1844), 419*. EDilmmler Zs. 14 (1869), 18 anm. 1. — [P. 353.] [187
20 283 {s. 2 von alter hand über sei galli) in quart, ix jhs., 684 ss.: commentar
des Hrabanus zum Pentateuch, von der Exodus an in Walahfrids Strabus
gekürzter gestalt. hinter dem Deutei'onofnium s. 678 ff noch ein abschnitt Item de
Numero, im texte stellenweise deutsche gll. zwei aitch übergeschrieben (XXVII. XL
mit nac'htr. bd. 1, 821. LXV und bd. 4, 259 anm. 12. LIV). vgl. Scherrer
25 s. 106/: — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 315/". — Sg. 283. [P. 44.] [188
280 in quart, iK jhs., 270 ss.: a^n schluss {über das vorhergehende s. Scherrer
s. 107) s. 262 — 270 der Epylogus breuiter digestus,'^^//^. das letzte capitel der Re-
gula canonicorum von 816, mit drei deutschen randgll. (DCCCXX^ nachtr.).^
HHattemer Denkmahle 1 (1844), 419^. [189
30 292 in duodez, 210 ss.: 1) saec. x s. 1 — 198 {zwiscJien 98 und 99 ist ein
bl. ausgeschnitten) von verschiedenen händen und sehr u/nsauber. 1 erklär ung
biblischer namen, 2 Incipivnt gl ose siue interpretationes nominum ignotorum
de uetere et nouo testamento mit deutschen gll., meist im context, seltener inte?'-
linear, und zwar zur Genesis (XVII), 7 E(codus (XXXVII), 15 Leviticus (L),
35 20 Nmneri (LXII), 23 Deuteronomium (LXXII), 26 Josue (LXXVII), 28 Ruth
(XCV), Rßgum i (CIX), 33 Regum ii (CXXV), 36 Regum iii (CXLII), 42 Re-
gum IV (CLV), 45 Esams (CCLXXXI), 54 Ezechiel (CCCIU), 60 Daniel
(CCCXIV), 61 05ea5(CCCXIX), (y2 Micheas {GQQXL\ 63 Sophonias {CCCXLNlll),
64 Zacharias (CCCLII), 65 Job (CCXIV), 75 Psahnen (CCXXII), daran anschliefsend
40 103 das Cantimm Ezechiae (CCLXXXVIII), 104 Parabolae (CCXXXII: die obere
hälfte der s. 105 ausradiert), 108 Eccles. (CCXLI), 109 Canticum cant. (COLI),
112 Sapkntia (CCLXII), 114 Eccli. (CCLXXI), 117 Paralipp. i (CLIX),
121 Estiier (CCVII), 122 Tobias (CLXXXII), 123 Judith (CXCV), 126 Matthaeus
448 Vkrzkiciini.s Dfk Hss. 190-194
(CCCLXXni), 132 Ijueas (CCCLXXXIII), 134 Johannes (CCCXC), 135 Ada
(CCCXCVri), 140 Ejnstola Peiri i (CCCCLXXIII), 141 Epistola ad Corinthios i
(CCCCXVI), 143 Epistola ad Galatas (CCCOXXIX), 146 Epistola ad Hebraeos
(CCCCLXVII), 149 Ahdiae Acta apost. zweispaltiij ohne Überschrift (DCCCXCII),
5 153 Sulj)icius Severus De sancto Martino desf/l. (DCCCCXII), 157 Donat loider
einspaltig (DCXX), 165 Prudentius (DCCXCVIII: 166 wid von 170 an zwei-
spaltig), 191 .SWw/ms (DCCCXLII), 192 Sedulius De greca {DCCCLlll), 196 No-
mina holerum (MXV). 197 saec. xi zweispaltig mit medizinischen Vor-
schriften für die einzelnen monate beschrieben (verwandt denen der nr 39 bl. 81^^^),
10 198 leer; 2) saec. xi s. 199 — 210 (ein ternio) astronomischen i7ihalts,
mitten im satz a7ifangend: Überschriften De solis ac Ivne deliqvio (stimmt zu
JJeda De temporum ratione c. 25), De eqvinocciis et solsticüs, De qvatvor tempori-
bvs usw. — EGGraff Diut 2 (1827), 167—188. 311—354. HHattemer Denk-
mahle 1 (1844), 245—249. 262—264. 265—270. 276. 277. 291. 307. — D. ii.
15 168.— 188. 311.-354. Pfl. 6. Sg. 292. [P. 10. S. o 492—493.] [190
304 in quart, ^ jhs., 188 zweispaltige ss.: die gewöhnliche bibelglossatur ,
aber nur mit einem deutschen wort im context (CII). — HHattemer Denkmahle 1
(1844), 419b. — [P. 45.] [191
^95 in quart, ix jhs., 240 ss. (138. 139 doppelt vorhanden, nach 11^ und 20^
20 je ein bl. ausgeschnitten): s. 1 ff gll. zu den vier evangelien mit einer deutschen
im Matthaeus (CCCLX^XII), zu den Actis apostolorum, den katholischen brieferi
und der Apocalypse. es folgt s. 44 Incipit interpretatio nominum hebraicorum,
54 De gentibus, 56 Incipit de locis, 57 De fluminibus, 58 De mensibus, De so-
lemnitatibus, 60 De idolis, 61 De ponderibus, 62 De mensuris, De grecis nomini-
25 bus, dh. Eucherius Instruct. 2, 1. 4 — 9. 12 — 15; angehängt ist 5. 65 ein stück
ohne Überschrift mit einer deutschen gl. (MCCVIII). 66 Incipit glosa de psal-
terio, 95 Epistola Hieron im i de nominibv^ qvibv^ apvd Hebreos deus vocatvr,
96 gll. zur Genesis (IV: 299, 1 Obtrectatorum. 300, 1 uuazzertrogun] das erste
r aus e corr.) mit einem fremden anhang s. 110 (MCCIX), Hieronimus (De-
30 canus usio), 111 vii poene Cain, vii tenebre, vii genera supplicii,
De uocibus uariis animantium, 112 De septem liberalibus discipli-
nis, De mensura terre, 113 De ponderibus, 11h gll. zur Exodus (XXYV)^
125 zu Leviticus (XLI), 132 Numeri (LIII), 135 Deuteronomium (LXVIII),
139^ Josue (LXXVI), 139^ Judicum (LXXXVI), 141 Ruth (XCIII), 145 Re-
35 gum i (XCVIII), 154 Regum ii (CXVII), 161 Regum iii (CXXXII), 166 Re-
gum IV (CXLVII), 168 Esdrae i (CLXVII), 170 De neemia, Maccab. i
(CCCLIX), 173 Maccab. 11, 175 De libro pastoris, woran sich die verse Riese 4:88
schliefsen, 176 Job, 179 schluss des Eccles., Canticum cant., 183 Sapientia,
184 Eccli., 189 Paralipp.i, 191 Paralipp. u, 19^ Esther, 194 Tobias, 19b Judith,
40 197 Esaias (CCLXXVII), darauf wider gll. zu Job, 209 Parabolae, 216 anfang
des Eccles. (es sind also die lagen 179 — 202 und 203 — 216 in falscher folge ge-
bunden), 219 Jeremias, 222 Ezechiel (CCXCIX), 229 Oseas, 230 Johel (CCCXX),
231 Arnos, Äbdias, Jonas, 232 Micha, 233 Nahum, Abacuc, Sophonias, 2^4 Ag-
SGallkn 292 - 299 449
gaetis, Zaeharias, 23 G Malachias, Daniel. — IlllaUemer Denkmahlc 1 (1844),
224—231. 257. 419. — Bibl. 9. [P. 20.] [192
290 in quart, ix/x ^7/**., 23G .»«.v..* 1) s. 3 — 32, ^wei lagen, Canones der
Mainxer k ir che n vor Sammlung unter llrahan im j. 847, und ein stück von
5 Hieronymus commeniar zu Nahum; 2) s. 33 — 168 (169 und die, weil
170 — 189 iiberspru7igen ivurde, folgende 5. 190 bis auf die /et/erjt>ro6e Hadamuote.
Hadam' leer) gll. zu den hiblvichen hüchern von Genesis bis Begum incl.mit mehreren
deutschen worten im cotitext, interlinear oder am rande (VI. XXV. LH. LXI.
LXIV. LXXVIII. LXXXV); 3) .s». 191 (leer) — 236 [leer), zwei lagen,
10 Isidors Synonyma. — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 317. 318. — [P. 43.] [193
299 in quart, ixjxjhs., 336 ss., teilweise durch moder geschädigt: 1) s. 1 — 73
(s. 4 dreifach vm'handen, s. 65 doppelt), wo der text schon tnit den drei ersten
zeile7i aufhört uml das bibliothekszeichen von S Gallen folgt; 2) 5. 74 bis zum
schluss. dieser teil besafs früher eine lagenbezeichnung ii (s. 106) — xvi, sie ist
15 aber ausradiert und dafür eine die ganze hs. umfassende und von xxviiii — xlviiii
(s. 330; es folgen noch zwei beschriebene blL, ein ausgeschnittenes und ein leeres)
reicliende von a7id. liand durchgeführt, beide teile enthalten glo ssensammlungen,
und zwar: 1) s. 1. 2 leer. 3 De Hester (CC), 4i> De Hesthra (CLXXIV. CLXXI),
6 De lob (CCIX), 7 De Daniele (CCCX), Item alia glosa, 8 De Esaia (CCLXXVI),
20 11 De Hieremia (CCXC), 12 De Ezechiel (CCXCVIII), 13 Item alia glosa
(CCXCIX), 14 De xii. prophetis (CCCXV. CCCXXXVII. CCCXXIV. CCCXXXII.
CCCXLIII), 15 Item alia glosa. in xii. prophetas (CCCXVI. CCCXXI. CCCXXV.
CCCXXXIII. CCCXXXVIII. CCCXLVI), 17 In prologo libri Salomonis pro-
uerbiorum und In libro prouerbiorum (CCXXVII), darauf 20 ohne Überschrift ein
25 unbestimmbares stück (MCCXXVI), 24 Item alia (MCCVI), De lapidibvs, 25 Alia
(MCXLVIII), 28 Verba .vii. epistolarum, De epistolis Hieronimi et Augustini
(DCLXXXIII*), 30 Verba de ecclesiastica ystoria (DCCCXXIV), 31 De arboribus
(MV^), De oleribus. et herbis diuersis (MXXV^), 32 De bestiolis (DCCCCLXIX),
33 De uolatilibus (DCCCCXCVII^), De piscibvs (DCCCCXCI^), De membris
30 (DCCCCLIX^), De parentibus (DCCCCL^ MLXIV. MCXXVIII), Item de parenti-
bvs (DCCCCL*), von 5. 26 bis hierher in abgesetzten spalten, 34 De Leuitico
(XLIX), 42 Incipit de Numero (LV), 52 Incipit de Devteronomio ; 2) s. 74
(75 fehlt) De .i. libro Regum (CI), 92 Incipit de secvndo (CXVII), 102 Incipit
de tercio (CXXXIII), 112 Incipit quartus (CXLVII), 122 Epistola Hieronimi
35 ad Dardanvm de generibvs mvsicorvm (xi, 2, 277 Vallarsi), 128 Item Isidorvs
in tertio libro sie ait = Et gm. 3, 19 — 22, 11, 129 Epistola Hieronimi ad
Marcellam de elementis Hebreorum id est literarum (xxx Vallarsi), 135 De
Ecclesiaste. incipit, 137 In libro Syrasirim. id est. Cantica. canticorvm (CCXLVIII),
142 De Sapiencia incipit (CCLVIII), 153 Explicit, 154 Qve svperivs omissa svnt
40 hie repetvntur, Incipit de libro Hiesv filii Sirach qvi ecclesiasticvs dicitvr (CCLXVIH),
158 Canones generalium conciliorum a temporibus Constantini e'sse coeperunt ^<sw;.,
161 De canone apostolorvm usw. (DXCIII), 186 Ite glosa {alphabetisch: DLXXXIX),
209 Item de Melibitano. L. viiii. capitvlvm (DXCIII), 212 Item alia glossa,
Althochdeutsche glossen IV. 29
450 Verzeichnib Der Hbs. 194—197
213 über Oregois Ifomilien (DCLXXIII), 245 De primo libro Machabeorum
(CCCLVI), 251 Inci])it de secvndo (CCCLXJII), 25G De psalmi« (CCXIX) mit
anyelUlnytem Canticum Exechiae (CCLXXXIX), 257 De Penilxmciali. qvi de mvltis
aliis penitencialibvs 1 eanonibvB excerptvs est (DCCLVIII), 200 über Gregors
5 Dialoge (DCLXP), 207 De Cassiono (DCX; s. 208. 209 zweispaltig abgesetzt),
270 De Evsebio (DCCCXXIIIa), 278 Incipivnt glose. in Epi.stolas Hieronimi
(DCLXXXIII*), 288 De catalogo virorvm inlvstrivm. Hieronimi (griech.-lat. und
bis s. 291 incl. zweispaltig), 293 De natvra rervm Bede presbyteri (DLIII), 301 De
chronicis (DXLIX), 302 De mvlta blasphemia hereticorvm, 303 zu Orosius
10 (DCCXL*), 334 Finit. deo gracias (diese beiden worte viel jünger). — HHattemer
Denkmahle 1 (1844), 238—245. 257—202. 287—290. 303—300. — Bed. Bibl.
Can. 1. Ec. 3. Ep. 2. Gd. 4. Gh. 0. Or. 1. Po. Sg. 299. [P. 42.] [194
•-{SO in folio, x jhs., 200 ss.: eine reihe von commentaren zu Paulinischen
briefen [Galater — Philemon), der so genannte Ambro siast er. s. 134 unten am
15 rande die federprobe m (ansatz) muazo. — HHattemer Denhnahle 1 (1844), 419^. —
[P. 354.] [195
393 in quart, xijhs., 203 ss. (203 doppelt gezählt): Ekkehards iv Codex be)ie-
dictionum, von ihm geschrieben und mit zahllosen gll. verseilen, darunter au^h ein-
zehien deutschen (DCXXV). ich verweise für das detail auf die beschreibungen
20 von EDümmler Zs. 14, 31 Z' und von GScherrer s. 134. — HHattemer Denlc-
mahle 3 (1849), 598—001. vgl 1 (1844), 339. — [P. 370. S. o 200.] [196
307 in quart, 14:8 ss.: 1) reste verschiedener hss. des xi [resjy. 35. 30 des
x) jhs. bis s. 52. s. 1 leer, 2 — 4 messet ext ed. Goldast Älam. verum scrip-
tores 2, 175, 6 predigt Intueamur primani lectionem sancti Danihelis (Augustinus,
25 Migne 40, 710, aber mit ausfährUcherem schluss), 17 Benedictio ferri (MG
Fo7'mulae 004), dann fiotizen über die jähre 815 (tod Karls), 840 (tod Ltidwigs),
807 (sämmtlich S Galler mitt. 19, 214/"), 18 Benedictio aquac (MG aao.).
20 stand die notiz über den tod Karls nochmals, ist aber ausradiert; soiist diese
seile leer. 21 (urspr. leer) enthält die verse Riese 488 und von and. JuDid histo-
30 rische notizen Pridiae nonas febroarias. ansker usiv.(S Galler mitt. 11, 03 z. 1 — 0),
22 recepte, notizen über mondfinsternisse (SGaller mitt. 19, 218), auf-
zeichnung von todestagen, 23 v. kL febr in palatio aqiiis grani karolus impr
obiit usw. (SGaller mitt. 19, 210), darauf von and. hand xii. kl. octobris. goz-
baldus usw. (SGaller mitt. 11, 03 z. 19 bis 04 z. 8), 24 Incipit Orologium
35 (= Beda 1, 393 ed. Col. Jaffe - Wattenbach Codices Col. 102), 25 namen und
zeichen des griech. alphabets, 20 Dies aegyptiaci, rechts Nomina Men-
sium scdm thodiscam tmd Nomina Uentorum, veröffentlicht von Hattemer und
Piper, 27 vii. k iut usw. die beiden SGaller mitt. 19, 218 /" abgedruckten 7i achrichten
aus dem j. 841, dann nach einer zeile spatium notiz über Ludwigs des frommen tod
40 (SGaller mitt. 19, 210), darauf über quatuor affectiones imd'Res ecctae nihil aliud
sunt. Nisi uota fidelium. pr&ia peccatorü. Patrimonium pauperum (aus Jidianus
Pomerius De vita contemplatlva 2, 9, Migne 59, 454). 28 .x. kl ian hildigarda usw.
(SGaller mitt, 19, 217), sodann von and. hand kl iul Perehtheid obiit (SGaller
SGallkn 299—397 451
mitt. lljG4: z. 21). 29 De sex cogitatioiiibus scöHim, 30 — 33 bcjicdictio'ucn,
unten auf 33 von and. ha nd Condid'it hoc sein usw. {S Galle?' mitt. 19, 218). 34 leer,
35. 36 Beda De temponnn ratione r. 17 saec. x. 31(ivider saec. xi) Idem est OYCIAN.
esse quod essentia usw., Prostabis parentibus pietatem usw. {= S Gallen 899 s. 107.
5 108, abgedruckt xb. Sitxungsberichte der Wiener akademie, hist.-phil. Jclasse 44, 61
anm.). 38 Xenodochivm usw. (s. oben 391 anm.). Catagorie. Augustinus niagnus
orator filius illius stans in templo hodie Infulatus disputando fatigatur {Schulbeispiel
der decem catcgoi'iae, aufgenommen zb. auch in die Gll. Salom., bl. 110* des alten
drucks), Difinitio est breuis oratio usw. (= SGallen 899 s. 59). darauf die
10 dis t icJien Ahiecta in triuiis usw., Fleuerunt alii usw., Non minus ergo ictu usw.,
Sic utinam certos usw., 39 Turpe pecus mutinum usw. = SGallen 899 s. 48;
form ata Nicea hunc ordinem inter episcopos in faciendis epistolis conseruandum
esse instituit. Greca elementa usw. {Maafsen Gesch. s. 400). 40 Expositio ser-
monum antiquorum Fulgentii {vgl. Philol. 34, 179), darauf 42 Canticum est uox
15 cantantis in laeticia. Psalmus . . . Accepto fero, gesammelte gll. mit einigen
deutschen darunter im context und am rande (MCCIV). 43 f das gedieht Uer erat
et blando umv. {Riese 646), darauf von and. hand Quae fueram quondam tenere
uagina medulle, gedruckt Änecdota Oxoniensia. Classical series i, 5, 24, 45 — 47 wort-
erklärungen i;ow AUeluia, Amen, Diapsalma, Osanna, Rama usw. {= SGallen 899
20 s. GO ff), 48 /f Incipit breuis. adnotatio de ciuitatibus metropoleis uel quales
sub se habent ciuitates {s. darüber MG Auct. antiq. ix, 563), 52 Splendida mar-
moreis oniata est aula columnis usw. {Mitteil, der Zürcher ant. gesellschaft xii, 213 f);
2) saec. X 5. 53/f (68 Signatur A, 84 B, 100 C, 116 D, 132 e, 148 f). 53, urspr.
leer, über Prudentia, iusticia, fortitudo, temperantia. 54/f calen-
25 darium. 65 Uersus de singulis mensibus. Primus romanas usw. {Riese 639),
Item uersus de numero dierum singuloiiim. Dira patet usw. {Riese 394), Tetrasti-
con autenticum de singulis mensibus. lanuarius. Hie iani mensis usw. {Riese 395),
68 Uersus de duodecim signis. Primus adest aries {Riese 615), 69 Item uersus
de signis xii. mensium. Respicis apriles aries {Beda De temporum ratione c. 14),
30 70 De kalendis. nonis. et idibus. ac diebus .xii. mensium, 71 epactentafel
und weiter kalendarisches bis 78, 79 Zahlzeichen, 80 De generibus
numerorum, 81 Argumentum ad annos ab initio mundi inueniendos
udgl. bis 83 Conflictus ueris et hiemis {Riese 687); 86 De compotv vel
loquella digitorum {Beda), 88 De anno et partibvs eius usw. kalendarisches
35 bis 114 De Eclypsi Lunae. 115/7" De mensuris ac ponderibus = Gromatici
veter es ed. Lachmann s. 371 — 376. 119 von and. hand Hoc quicunque uolit
Carmen cognoscere lector usiv. {c atonische disticha), 120 Ciceronis Disertissimi
oratoris. Crede ratem uentis {Riese 268), dann catonische verse, 121 Tvllii.
Fontibus in liquidis paruum requiesce uiator Atque tuum rursus carpe refectus iter.
40 Alii. Uulturis in siluis miserum mandebat homonem. O quam crudeli mandabat
membra sepulcbro {aus Ennius angeführt von Priscian 1, 20 6,- 24 f), Alii. Noii
archana dei usw. {DisticJia Catonis n, 2), Porphirii Ad constantinum imperatorem
christianum. Constantine decus mundi usw. {Migne 19, 398 iv). De ratione un-
29*
452 Verzeichnis Der Hbs. 197—210
ciarum. 123 — 140 Beda de natura rerv/m. 141 — 144 Adam cum esset usw.
über die sechs weit alt er {MO Auct. antiq. xiii, 349//*). 145 Ouidii Nasoiiis.
Quantum uirgilius usw. (Riese 1), Et eiusdeni de xii libris eiieidorum. Primus
habet pelagi usw. (Baehrens Poetae lat. 4, 178), Item eiusdem. Aeneas \iv\n\o usw.
5 {Riese 1, i — xii), Rure morans usw. (Riese 26, 1 — 7), 14G nochmals das Oro-
logium, 147 Fönte lauat gonitor usw. (Riese G88), In causa ippoliti usw. (Riese
G88^), links Nomina mu.sarum, rechts Uersus de musis [Riese 664), 148 er-
klärung von Isagoga, Categoria usiv.^ das weitere fast völliy erloschen. — IvArx
Geschichten des kantons S Gallen 1 (1810), 191 — 201. HHattemer Denkmahle 1
10 (1844), 835 f. 3 (1849), 601. PPijJer Zs. f. d. ph. 13 (1882), 453/:— 8g. 397.
[H. § 136. P. 258.] [197
432 in folio, ixjhs. (in S Gallen unter abt Grimald geschrieben, s. Scherrer s. 142),
542 zweispaltige ss.: homilien für den sommerteil des kirchenjahrs. auf der
letzten seile die federprobe kenestotas. a. ^- HHattemer IJcnkmahle 1 (1844),
15 419b. — [P. 355.] [198
454, 368 SS. : 1 ) in folio saec.ix s.2 — 340 das Ma rtyrologiumÄdonis mit
drei deutschen interlinear- resp. marginalgll. (CCCCXCVII). 341—343 Epistolae ii
Cypriani. 343 — 356 Passio Ignatii und e xc er pt De institutione rogationum ;
2) in quart saec. xii s. 357 — 368 Passio Ger eonis und Severini. 368
20 saec. xiii epistolae apocryphae. -^ HHattemer Denkmahle 1 (1844), 419/". ^
[P. 356.] [199
550 in octav, ix jhs., 242 ss. (den Inhalt s. bei Scherrer s. 169/*. Neues archiv
8, 477. 481): am rande der s. 169 steht nach freundlicher mitteilung KZeumers
die federprobe suonpuch, die offenbar liber poenitentiarum bedeuten soll: denn
25 5. 162 beginnt das Poenitentiale Gummeani. [200
552 in quart , 382 ss. (aber es ist von 107 gleich auf 208 übergesprungen):
1) saec. XI s. 1 — 274 {meist mit lagenbezeichnungen) die Viten des Hierony-
mus, Ambro sius und atid. heiligen, darin am untern rapide der s. 233 vom
Schreiber des textes die federprobe oia Ixrfbrbnt; 2) saec. x s. 275 — 350 die
30 Viten des Paulus monachus, Clemens und Benedict; 3) saec. ix
s. 351 — 382 des Sulpicius Severus Vita Martini unvollständig. — HHatte-
mer Denkmahle 3 (1849), 601; was dieser vom rande der 5. 363 als erbbr. m.
anführt, lautet in der hs. rbdkckbxs erbbrxm dh. radicibus erbarum. — [P.
371.] [201
35 55T in quart, ix jhs., 277 ss.: die Vita Martini des Sulpicius Severus mit
zwei deutschen gll., einer interlinearen und einer marginalen (DCCCCXIV), s. 261 ff
die Vita Briccii. — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 420^ — [P. 357.] [202
558 in folio, ix jhs., 322 ss.: s. ^ ff des Hieronymus Vitae Paidi, Hila-
rionis — diese mit zwei deutschen gll., einer interlinearen und einer marginalen
40 (DCCCLXXXIX) — und Malchi sowie die unechte Vita Antonii des Athana-
sius. s. 1^3 ff die homilien des Caesarius , ebenfalls mit wenigen deutschen
i^iterlinear- resp. marginalgll. (DLXXXII). über den sonstigen inhalt s. Scherrer s
8GAIXEN 397—844 453
Verieichiis sAliSf, riß. mich CFArnold Cacsnrms vo)i yl?rfo7c (1894) s. 4:57 f. —
Illlattcmcr Dcnkmahlc 1 (1844), 420^ — |7^ 358.] [203
57S in foUo, x j}is., 294 ^ircispnJiige ss.: des Johannes diaconus Vita
Gregor ii mit vrnigcn dcutsclien i}itcrlincargll. von der hand Ekkchards iv
5 (DCCCCIII). — Illlattcmcr Dcnkmahlc 1 (1844), 420»». — [P. 3G0.J [204
570 in folio, xjhs., 324 6-5. ; s. 2 — 197 des Ilicronynius Vitae Pauli, Ilila-
rionis and MalcJii sowie des Athanasia s Vita Antonii, letztere mit zwei deut-
schen gll.y einer interlinearen und einer marginalen (DCCCLXXXVII). über den
sonstigen inhalt s. Scherrer s. 188. — Illlattemer Denkmahle 1 (1844), 420^. —
10 [P. 361.] [205
G31 in folio, IX jhs., 356 zweispaltige ss. : Orosius. genauere heschreihung hei
Schen'cr s. 202. einige deutsche gll. interliuear oder am rande finden sich durch
den codex verstreut (DCCXLI), zum teil von der hatid Ekkchards iv {vgl. EDümm-
ler Zs. 14, 18 anm:). — HHattemer Denkmahle 3 (1849), 609^. 601»^ f — [P.
15 372.] [206
T51 in folio, X jlis., 500 5.5.^ ehie medizinische sammelhs., für deren in-
Juilt im einzelnen ich auf Sch&irers Verzeichnis s. 246 /" und auf VRose Hermes
8, 4:% ff verweise, zahlreiche hesegnungen hat aus diesem, codex BHeini Jbb. f.
2)hil. 19 supplemcntbd. s. 555 ff abgedi'uckt. hier kommt nur in betracht ein zwei-
20 spaltig geschriebenes alphabetisclies griechAat. kräuterglossar s.2 {der text von s. 1
ist kaum noch zu lesen) — 34 unter der Überschrift Incipiunt hermeneum : de re-
bus medicamentoruin, welchem von zwei jungem händen s. 2 — 4 einige deutsche
interlineargll. (MVII) und s. 28 am rande die federprobe engil drud beigesetzt
sind; ferner der so genannte ps endo- Plinius s. 183 — 292 mit einer deutschen
25 marginalgl. (ML). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 314. PPij^er Zs. f. d. ph.
13(1882), 450. — [P. 472.] [207
752 in quart, x tutd xi jhs., 326 ss.: für diese von mir nicht gesehene 7nedi-
zinische hs., deren eine deutsche gl. (MXLIX) ich VRoses Verzeichnis der Meer -
mannhss. entnahm, muss ich auf Scherrer s. 247 f vei'weisen. [208
30 820 in folio, x jhs., 176 ss.: 1) s. 2 — 62, zweispaltig, Boethius com-
mentar zu Aristoteles Per ihermenias und ein werk De dialectica; 2) s. 64
— 172, einspaltig, Cicero De inventione i. 11 mit einleitung aus Alcuins Rhe-
torik; auf der urspr. leeren 5. 63 ist der brief eines Notker a)i Ruodpert de exilio
eingetragen, im 2 Ciceronischen buch einige deutsche interlinear- und marginalgll.
35 (DCXVI). über s. 172—176 s. Scherrer s. 277. — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
422. 423. — [P. 362.] [209
844 in quart, x jhs., 186 ss.: 5. 13 bis zum schluss die Consolatio des Boe-
thius mit einer reihe deutsclier interlinear- und marginalgll., vo)i denen verschiedene
ganz verblasst uml abgescheuert sind (DLXIX). über s. 1 — 12 s. Scherrer s. 287.
40 JKelle Gesch. der deutschen litteratur 1 (1892), 247 sieht in diesem codex, den er
mit Scherrer dem ix jh. zuweist, das von abt Grimald dem kloster geschenkte wid
von Notker für seine Verdeutschung benutzte Boethiusexemplar. — HHattemer Denk-
mahle 3 (1849), 602 f — [P. 375.] [210
454 VKRZHirHNis Dkk Hhs. 211 -210
84»'5 in qtiarl, x jhs., 240 ss.: commmitar zu Boethius De consolatiom i — iv
mit zaJdreiclien deutschen gll. sowol im coniext als übergeschrieben (DLXVII). —
EOQraff Diut. 2 (1827), 302—305. lUlaitemer Denkmahle 3 (1849), 603— G08.
PPiper Zs. f. d. ph. 13(1882),450/'. — Bo. (1.) [P. 26G. S. i 10G7— 1068.] [211
5 862 {fortsetzung der hs. 861, deren lagen weitergezahlt sind) in qu^rt, x jhs.,
369 ÄS..* Servius zu Vergils Äeneis viir, 686 — xii m,it zwei deutschen inter-
linear gll. in Fer^^7^'erse?^ (DCCCLXXX). genaueres bei Scherrer s. 295 ff und
i7i Thilos Serviusausgabe (1881) s. lxxxi. — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
423^ — [P. 363.] [212
10 8T1 in quart, xi jhs., 170 ss.: Juvenals Satiren mit einigen deutschen inter-
linear gll. und einer marginalen (DCCXVII). — HHattemer Denkmahle 1 (1844),
423*. facs.der s. 18 bei EChatelain Paleographie des classiques latins tafelcxxxiu,
1. — [p. 279.] [213
STO in quart, aus mehreren hss. des viii und ix jhs. bestehend, 526 ss.: ver-
15 schiedene grammatische Schriften, welche von Scherrer s. SOS ff genau ver-
zeichnet sind, darunter s. 341 — 397 die Ars major des Donat mit deutschen
interlineargll. (DCXXII). — HHattemer Denkmahle 1 (1844), 428». — [P.
264.] [214
STT in quart, x {nur nr 5 xi) jhs., 370 (rectius 470) ss. : 1) s. 3 — 32
20 (1 und 2 sind papierbll. mit inhaltsang aben saec. xvii und xix) Ars Victorini
und eine Confessio; 2) 5. 33 In Christi nomine incipit medicinalis ars
Ypogratis magistri mit einigen deutschen interlineargll. (MXLVII). 50 leer.
51 Incipit ortographia und sonstiges, worüber Scherrer s. 305 auskunft erteilt,
s. 74: steht zwischenzeilig von einer hand des xi jhs. rot ds adiuua mihi famulo
25 tuo Notkero, s. 82 auf unten leer gebliebenem räum mehrfach die federp^obe ad-
nexique globum [vgl. dazu Wiener Studien 2, 71, unten nr 352. 359) und der
name Ruadker. die lagen dieses codex sind mit i, ii, ii, iii auf den ss. 44. 56.
68.88 signiert; 3) 5. 89 Incipiunt eglogae de libribris (s^c) grammaticorum
de littera et syllaba (104 sign, i, 105 — 116 zwei einzelne bll. und ein binio ;
30 116 leer); 4) s. 117 — 132 {dort das bibliothekszeichen von S Gallen) register
über Sedulius Opus paschale, fragment seines prosaischen Opus paschale und
sein Prolog an Macedonius; 5) s. 133 — 163 und 6) s. 164 — 203 Sedulius
Carmen paschale und Hymnus {vgl. Huemers ausgäbe 5. xiii); 7) s. 204 — 225
Donat US minor, unvollständig; 8) s. 226 — 189 {dh. 289; es wurde näm-
35 lieh bei der Zählung von 259 aicf 160 übergesprungen) Do natu, s major mit
einigen deutschen interlijiear- und marginalgll. (DCXXIII); 9) s. 190 — 354
{die lagen sind mit ii — xi signiert) ein dialog über Donat zwischen magister
und discipulus. darin s. 203 quer am rande von einer hand des xi jhs. Car-
mina qui quändä studio florente pegi mit der übergeschriebenen Verdeutschung dei
40 sanch dei iuuuenni mit pluontemo flizzi teta, dh. der anfa^ig des Notk er sehen
Boethius {Hattemer Denkmahle S, 15); 10) s. 357 — 368 unvollständiger com-
mentar zu den Paulinischen briefen, eingeschlagen in das jüngere doppelbl.
355/6. 369/70. 355 Christusbild, 356. 369 Prosper ad coniugem, 370 feder-
SGallen 845—878 455
proben. — auf die deutschen gll. niacJitc mich Jlluemcr frcwidlichsi mifmcrk-
sam. [215
W7H (aus Tsrliudis hesifi) iu qtiart, xr jlis., 394 iw. {die^ xählunrj beginnt s. 5,
5. 16 doppelt): 1) s.b — 177, von Scherrer ausi'eichend beschrieben (zu den ge-
5 dichten s. 10 ff vgl. Wiener studien 2, 73. 3, 159); 2) s. 178—321 (193 Sig-
natur XIII, 209 xiiir, 225 xv, 241 xvr, 273 xviii, 289 xviiii), mitten im satz
beginnend : nur}/ liier genügt der liinweis auf Scherrer und für s. 24^0 f sowie
302/' auf MG Auct.antiq. ix, 32, für s. 218 ff auf MG Auct. antiq. xiii, 349/7";
3) 5. 322 — 339 (322 f nur ein angenähtes bl.) s. ebenfalls Scherrer ; s. 327 steht
10 7iicht et potuni, sondern l potionü, 331 f recepte, 333 steht von einer schönen
liand des xijhs.: ^Ad ilium dolorem. Millemorbia et cortex pensici. | ^Iteni. lappa
& piboz I ^~^drei Zeilen frei gelassen \ ^Ad fracturam iiel uulnera ferri. Farina
ordeacia. | "^Adeps aprinus uel uerrinus. Urtica minor | ^~^^ drei Zeilen frei | ^^Ad
pleurisiii Cortex corili albae | '2— 14 ^^g^- xeileii frei \ ^^ Capia capis | ^^ Contra
15 carbonem. Ruta & dictamnum | i"^— ^'^ vier zueilen frei, von and. hand ist nun über
^ geschrieben Incipivnt medicamina qvedä und ilium von ^ mit der interlinear gl.
.i. lumborum versehen; ferner wurde über ® Farina ordeacia geschrieben melo
kirstin, w6c?' ^ Adeps smero, i^öer "^ Urtica nezzela, w&er ^^ Cortex corili rinda
haselis, in den freien räum 12—14 j^ ^q^q gg^ pumz jPlasenars a\iat?iQ,\A (doch
20 sind diese beiden zeilen wider ausgewischt), endlich in den freien räum i"^— 20 lu-
zelin sine luselin razelin kernen fac, auch diese ivorte ivider halb ausge-
wischt, daran schliefst sich von einer groben hand die grabschrift Prespiter
electus iacet hac siib mole sepultus Dictus adelbertvs ! spes populique salus Mori-
bus oruatus duple iiirtutis amicv^. Eius odore bono! fumat adhuc regio Qui legis
25 hos uersus in celum dirige uultus; der rest der seite mit 9 vorgez^ogenen linien
leer. 334 U7izenbestimmu7igen für zwei 7xcepte ; 4) s. 340 — 351 (diese
Seite leer) schluss von Älcui?is Grammatik (322/3, die den anfang enthielten,
gehörten also zu dieser hs.), 344 Argumentum ad inueniendos reguläres fe-
riae kalendarum, 348 Seneca Lucillo suo salutem (Ep. 120, 1 — 13);
30 5) s. 352 — 367 (eine läge) der brief der Anthimus (ed. VRose 1877 mit be-
nutzung dieses codex) und 366/* Conseruatio fleotomiae & dies canicu-
iares, zum teil = nr39 bl. 8P^; 6) 5. 368 bis zum schluss. 3ß8ff geO'
ponische stücke: Mense Nouembrio. De pomis, 370 De uino dulce faciendo,
371 Aliter uinum dulce condire, 372 Mustum dulce seruari ne mutet saporem,
35 Uini curatio. De cibis accipiendis, 373 De Melancolia, 374 Si qui siringiones
(= siriones ?) in carne habuerint. De obseruatione totius anni ut incolomitas cu-
stodiatur, 375 Hippocrates archiater antigono regi scribens usw., 377 einige
historische notizen, dann freier räum und in der letzten zeile Excerptum
ex storia ecclesiastica, 380 Excerptum de libro Horosii (s. darüber MG
40 Auct. antiq. ix, 33). 390 unten eine beschwör U7ig (Germ. 25, 70): die warte
Also beswere den tufelskoph gehören aber erst dem xiv jh. an. — HHattemer
Denkmahle 3 (1849), 009^ PPiper Zs. f. d. ph. 11 (188Ö), 275. — Sg. 878.
[P. 377.] [216
45() Vkkzkichnih Der Hhh. 217 — 218
882 m (juarl, x jhs., 198 verbundene ss.: mehrera fjrammatische Schriften
(das genauere hei Scherrer s. 310), darunter des Donatus Ars mit einer (DCXXIV),
des Eutychcs Ars mit zwei (DCXXXI) deutsehen interlinear- resp. marginahjll. ;
zu diesen tritt noch eine dritte von Piper gefundene aber falsch gelesene, nämlich
5 Obex .i. lilii 77 (455, 11). — Illlattemer Denkmahle 1 (1844), 423^ PPiper
Zs. f d. ph. 13 (1882), 446. — [P. 263.J [217
809 in quarty x jhs., 144 ss., miscellanhs. aus mehreren urspr. selbstän-
digen teilen bestehend, verbunden und unvollstätidig : sieben ihrer bll. befinden sich
jetzt in der römischen hs. Reg. 421 {Zs. 20, 213); s. ferner oben nr 147 bl. SS'^/f.
10 die lagenverhältnisse sind: 1 — 18 (unsigniert), 19- — 34 (19 Signatur vi, 34 i),
35 — 54 (35 VII, 54 ii), 55 — 60 (drei an einander geJdebte bll, 55 viii, 60 viii),
61—68 (binio, 68 viiii), 69—84 (84 x), 85—100 (100 vi), 101—108 (ein
doppelbl. und zwei einzelne bll., unsigniert), 109 — 116 (unsignierter binio), 117 —
136 (117 villi, 136 im), 137 — 144 (unsignierter binio). da der codex zwar oft,
15 aber nirgends erschöpfend beschrieben ist (zu den bei Scherrer s. 316 angeführten
beschreibungen kommen noch die von Schenkt Sitzung sbey^ichte der Wiener akade-
mie, hist.-phil. Masse 43, 67 und von Dümmler Neues archiv 4, 107. 276. MG
Poetae lat, 1, 31/". 2, 264), so gebe ich eine neue Übersicht seines inhalts : s. 1
(urspr. leer') einkünfteverzeichnis (abgedruckt S Galler urkundenbuch 3, 850
ad Ausonium
20 nr 2), darauf eine ausradierte zeile, 2 Incipit epistola Symmachi ad eusebium
(Epistolae Symmachil,14., MG Auct. antiq. vi, 1, 91), Sff lat. gedichte: Incipit
de pythagoricis diffinitionibus Naikeoy (Riese 645. MG Auct. antiq. v, 2, 150),
4 Incipit de etatibus Animantium Hesidion (P^ese 647. MG Auct. antiq. y, 2, 152),
5 Incipiunt uersus in laude Larii laci (MG Poetae lat. 1,42), 6 Fabulae vitulo et
25 ciconia (das erste i aus o corr.; Poetae lat. 1, 64), Fabula podagrae et pulicis (Poe-
tae lat. 1, 64), 7 Pauli contra Petrum (Poetae lat. 1, 54), 8 Petri (Poetae lat. 1, 50)
V. 1 — 15, 9. 10 der schluss der tierfabel Aegrum fama fiiit usiv. v. 41 — 68 (Poe-
tae lat. 1, 62), darauf in kreuzform je drei hexameter senkrecht und wagrecht riebst
erläuterung (abgedruckt Zs. 12, 460), 11 schluss von s. 8 Petri v. 16 — 25, De
30 iuene (sie) qui apruin occidit et ipse a serpente percussus est. Anguis aper usw.
(Riese 160 und 31, 2), De Narcisso Dum putat usw. (Riese 39), Item uersus
Martialis damma (Martial 13, 94), Ne uinum inmoderate bibatur. Qui cupis esse
bonus usw. (Eugenius Tolet., Migne 87, 360. vgl. Wattenbach Codd. Col. s. 34,
Notices et extraits 32, 2, 104), 12 Ad ebrium. Die mihi die ebrie usw. (ib.). De
35 uino. Magnus tu bache usiv. (unediert?), Epitafion balliste latronii (Riese 261),
De culice (Vergils Culex 4.11 f), De calicae fracto (Riese 259), Item Uersus in
tribunali (Poetae lat.l, 11), 13 Uersus Pauli Diaconi (Poetae lat. 1,51), 15 Petri
(Poetae lat. 1, 52), 17 (davor eine zeile spatium) Rustice lustriuage (Riese 682),
darauf, gleichfalls nach einer zeile spatium, Martial 1, 19, Pavli Diaconi (Poetae
40 lat. 1, 54), 18 Hoc saltus in uiridi usw. (Poetae lat. 1, 71 v. 1 — 4). 19 (neim
läge und and. hand) Prosper ad uxorem v. ß6 — 122, 21 von and. hand Con-
didit hoc sanctum stabili fundamine templum usw. (Mitteil, der Zürcher ant. ge-
SGallen 882 899 457
sflLschaß VIII beil. s\ 7 nr 5), darauf der poilantelcr Roma tibi .subito motibus
ibit anior. Sinii. xi. viiii; xviiii. v; xvii' | xvir. v. xviiii. xvir. xiiii. xvii;
XVIII. XX. XII. XI. v; VII. v' {= Siiuiliter retrorsuni löge; vgl. die analoge spie-
lef-ci Bcitr. 21, 188). 22 — 45 Äusonii Mosella, 45 Ouidii Nasonis versv*" Vt
5 belli sonuere tube usw. [Riese 392), Sus iuuenis serpens usw. {Riese 100), Mo-
nastica De aervmnis Hercvlis (i??^6"C 641. MG And. antiq. v, 2, 153), 46 Tres ha-
buit tuiTis scriptas in fronte figuras Quas modo (.liuerso! vir famiilusquc lagxxwi ^isw.
(Jbh. f. phil 11 ud paed. 97, 391, vgl. Codex Guelpherh. Helmost. 454 hl 130^, oben
nr 39. 146, wUeii nr 405), darauf Cui tu sponte uiani laxas ego claudo cruori
10 und von and. liand G Argue coequales Obsecra seniores. | G Increpa iuniorcs.
47 De Iiistitvtione viri boni {Riese 644. MG Auct. antiq. v, 2, 149), 48 Alibi. Spi-
cula cuniato . . . Gramineo formose . . . Turpe pecus ... Et sine fronde . . . {Riese
ad 641), Alibi Abiecta in triuiis inhumati glabra iacebat usw. {Äusonii ejng): 08,
MG Auct. antiq. v, 2, 214), 49//" Versv^ Strabi de beati Blaithmaic vita et fine
15 {Poetae lat. 2, 297), 57 De emiiientia vnitatis {Poetae lat. 2, 418), Epita<2>ion Ge-
roldi comitis {Poetae lat. 1, 114), Epita^ion. Constantii {Poetae lat. 1, 78). 59 —
64 Worterklärung en (I)sagoga, Periermenie, Epicerema, Categorie usw., Alle-
luia, Amen, Diapsalma usw. = Eucherius Instruct. 2, 2 {Migne 50, 814 f),
die mit dem stück (A)ccepto fero usw., das mit deutschen interlinear- und con-
20 textgll. versehe? i ist (MCCIV), enden wie in unserer nr 197 s. 42. 05 (C)lio
gesta usw. {Riese 664); es folgt 7iach einzeiligem spatium Scolapius. Archiatrum.
non obstetricem profitebatur. Helluones et nebulones usw. worterkläriingen
bis 66, wo fortgefahren wird (I)sti sunt quos beatus petrus princeps apostolorum
pariter ad predicandum euangeliuni in galliam transmisit usw., (N)icea livnc ordi-
25 nein usw. {s. nr 197 s. 39), 68 (A)Dam cum esset .c. xxx annorum usw. über
die sechs weit alt er {MG Auct. antiq. xiii, 349 /^) und daran anschliefsend eine
genealogie der Frankenkönige bis zwnj.861 {MG >S*S' xiii, 242), 78ffvo7i
and. hand genealogie der Maccabaeer, 81 wider von ayid. to^c? A captiuitate
troie usque ad olympiadem primam anni ccccv {über olympiadenr echnung),
30 82 aufzählung der ketzersecten nach Augustin und Da^nasus, 83 von and.
hand recepte Ad fistula sanan. Item ad frigoras, 84 ad tercianas. Item ad fri-
goras; der rest der seite ist gefüllt mit lat. Übersetzungen griech. Wörter.
85 {urspr. wol leer) De uestimentis sacerdotalibvs, m,ii Verweisung fort-
gesetzt auf s. 136, 86 — 92 brief Karls an Alcuin Peruenit ad nos {Jaffe
So Bibl. 6, 403 — 407), 93 ff De ieiunio quatuor t empor um (P)nmi igitvr
mensis ieivnivm trivm dierum. quarta. vi. feria et sabbato ideo celebratur usw.,
96 und auf dem untern rande von 97 von and. hand Qui dimiserit uxorem suam
excepta causa fornicationis usw. {Matth. 5, 32), 97 (Q)valis esse debet vxor quo
habenda est secundum legem. Uirgo casta et desponsata in uirginitate. et dotata
40 legitime, et a parentibus tradita usw. bis 102, wo von and. hand folgt Parua lo-
quor. Pauca mihi conuenit loqui si facta .i. dei signa omnia Xangere uolo. quia
generale est id est magnum l maximum. Ideo quia non omnia sufficit edicere per
species explanabo cum tamen sit generale. Lxx duo bisontici auream libram
458 Vkkzkkunis Dkk Hsh. 21 H- -221
apiul grocos faciuiif. 1 03 (A)riiin.'» j)ro diucrKis actihus diuorsji nomina sortitur ?as^;.,
De .IUI. uirliifjhus, 104 (I))o .vi. cogitationibv.s Hanctorvin, 107 über ovoinv,
ovGiooiv, vnooTaniv, JiQogonov, lOS (Pjrostabis parentibui? piotatem usvj. wie in
tir 107 s. 37; (D)iviKione.s iiiu.sico artis svnt tres, 100 Vor.svs sei Colvmbani. Ad
5 hviialdvm achrosticlii.s (MG EpisL iir, 182), Eiv.sdeni. ad Hethum {ib. 183), 111
C()lvnd)aiiVH Fcdolio (ib. 18G). 114 ro?^ and. hand Hoc iacet in tumulo christi
dignissima uirgo Hildigarda usw. = nr 197 s. 28 (Mitteilungen der Zürcfier ant.
gcsellschaft viii beil. s. 7 nr 5), daneben x kl ian hild obit & humata est in ecla
sce reg. & f in castello turego. darauf Versvs de laetitia (Poetae lat. 2, 418),
10 115 Somnus abest oculis usiv. (MG Epist. in, 184 v. 27 — 68), 117 Uersvs de
cvcvlo (Poetae lat. 1, 209), 118 Yninvs de natali domini (Poetae lat. 2, 245),
120 Uersus theotolfi. episcopi (Poetae lat. 1, 558), Uersvs eivsdem (Poetae lat. 1,
577) bis 123, %vo nacli einer zeile spatium folgt Albin us precibus usw. (Canisius
Lect. ant. ed. Basnage 2, 1, 377/"), darauf wider eine zeile s'patium und dann
15 Runipitur inuidia usw. (Martial 9, 97), 124 lonae. episcopi. En adest cesar usw.
(Poetae lat. 1, 529), 126 Ad Hlvdovvicvm Regem. In persona cvivsdam presbi-
teri. Rex pie usw. (Poetae lat. 2, 410), 127 In adventv Karoli fili Avgvstorvm.
Ecce uotis 'nsw. (Poetae lat. 2, 406), 128 In adventv Hlotharii imperatoris. In-
nonatur nostra usw. (Poetae lat. 2, 405) bis 129, deren zweite spalte teilweise mit
20 bemerkungen über saphirus und iaspis gefüllt ist. 130 Versus in qvodam mantili.
Versus ad VVerdrichvm monachum, Versus vi. in bacvlo. Versus in flagello. In
capvlo cvltelli, Item in dlio (sämmtlicJi Poetae lat. 2,395), 131 Versus in Manicis,
Versus in tabvla, Versus in cereo, Versus in convivio (sämmtlich Poetae lat, 2,
396), dann von and. hand recepte gegen fieber und De Fico emendando mit den
25 deutschen wo7ien uerena (^. uerbena) isarnina, acerem gundereba, seuum unslit
(abgedruckt Zs. 20,214:). 132Dicta Philosophorvm Bonum est mulierem non
tangere usw. Hieronimus in libro in. tractatus epistole pauli ad galatas. Pulchre
quedam de noetericis (ä?'c) grecum uersum transferens. elegiaco metro De inuidia lusit
dicens. lustius inuidia nihil est quo pro-.*%us ipsum Auctorem rodit. excruciatque
30 animum (Migne 26, 445). Verba ambrosii qvae moriens sibi vitam a domino
precari hortantibvs respondit. Non sie uixi ut me pudeat inter uos uiuere. Sed nee
mori timeo quia bonum dominum habemus, 133 Alterivs episcopi morientis sen-
tentia . . . , Terrentiv^ Bonum legere et utile est currere et aptum scribere usw.,
Hieronimvs Duabus qualitatibus lectio utitur duplici simplicique ustv., 134 viil.
35 genera suppliciorvm, vii poenae Cain, Septies peccavit (vgl. nr 620), propria (corr.
aus proprivm) diaboli svnt, propria hominis svnt, qvadriga domini, vii luminaria,
VII. tenebrae, tria svnt quae mentem facivnt. 135 Pangite celi tisw. (Poetae lat.
2, 418), 136 Ex libro sancti Avgvstini episcopi de sancta trinitate. Qui pre-
distinatus est filius dei usw. sowie der rest des auf s. 85 begonnenen, 137 Con-
40 fectio timiamatis. Item alia, Exortationes Ihesu filii Syrach (Eccli. 13, 26), 138 —
142 allerhand recepte, darunter das Mitteil, der Zürciier ant. gesellschaft xii, vi/*
abgedruckte, welches die Überschrift trägt Confectio liquaminis quod omogarum uo-
cant und in älterer gestalt aus cod. 752 von VRose Hermes 8, 226/* bekannt ge-
SGallen 899—913 459
macht ivurde, 143 leer, 144 Postqiiam primo homini usw. (Poetae tat. 2, 392).—
Hllnttomr Denkmahle 1 (1844), 423^. — |7^. 364.] [218
90<{ in folio, xjh^., 350.95..* Prise laus Institutionen, i — xvi unvollständig/ [doeh
beginnt mit detn achten buch s. 175 eitie neue Jis., da die Zählung der lagen dort
5 von vorn anfängt : daher siiid denn auch die beiden ersten capitel dieses bur.hs doppelt
v&rJuxtiden) mit wenigen deutscJien interlinear- und marginalgll. (DCCLXVIII). —
HHattcmer Denkmahle 3 (1849), 609». — [P. 376.] [219
911 in oclav, \i\i jhs., 323 .<?«.; 1) s. 4 — 289 (1. 2 papiervorsatzbl., 3.290
leer) unabgesetzt die so genannten Keroni sehen gll. (I: einige beriehtigungen
10 dazu bd. 1, 821) auf neunzehn signierten quaternionen {deren fünfzehnter ver-
loren ist) von vielen Schreibern und meh/reren ruhricatoren ; 2) s. 291 — 323
(291 und 323 leer, 303 bei der Zählung übersprungen), zwei quaternionen.
Incipit doctrinae fides aeclesiae und s. 319 — 322 das SGaller paternoster
U7id credo {3ISD lvii; facs. bei MEnneccerus Die ältesten deutschen sprach-
ig denkmäler (1897) tafel 18 — 20). — erste nachricht bei M Gerbert Iter aleman-
nicum (1765) s. 100. IvArx Geschichten des Jeantons S Gallen 1 (1810), 191 ^.
CLachynanyi Specimina lingvae francicae (1825) s. 2 [seiyie abschrift auf der kgl.
bibliothek in Berlin Ms. germ. 4^ 629) imd in HHoffnianns Ähd. gll. (1826) s.
XXXIV /". über LFügUstallers beschäftigung mit dem glossar s. Anz. x (1884),
20 154/: EGGraff Sprachsclmtz 1 (1834), xliv. HHattcmer Denkmahle 1 (1844),
131—218. ESievers Zs. 15 (1872), 120—124. RKögd Über das Keronische
glossar (1879). ESteimneyer Anz. vi (1880), 136 /f. RKögel Gesch. der deut-
schen litt. 1, 2 (1897), 431/". facs. in GKönneckes Bilderatlas "^ (1895) s. 8. —
Gl. K. [H § 68. 136. P. 380. S. a 167—372.] [220
25 913 in duodez, vin jhs., 206 ss. {s. 3. 4, mit denen der codex beginnt, ein
selbständiges leeres bl., dann bis s. 196 zwölf quaternionen, endlich s. 197 — 206
ein binio mit dem eingehefteten ganz kleinen blättcheyi 201/2): 5. 181 — 206 zwei-
spaltig {doch s. 201 — 203 einspaltig) abgesetzt der so genannte Vocabularius
SGalli (DCCCCXXXI). der beschreibung des codex in Scherrers Verzeichnis
30 habe ich nur kleinigkeiten hinzuzufügen: 5. 99 steht incipit de geumetrica aR8 {sie)
Geumetrica ars unde primitus inuenta est ab egiptiacis ut opinior {sie) ^^bitatori-
bus; 105 Litterae h sunt indices rerum signa uerboRum; 117 Crucis xpl adore-
mus imaginem; 118 Uaria K obseruantia opiniorum paschalis festiuitas tdü {sie)
errorem gignit (119) latini namque usw.: astronomisches bis s. 124; 125 nach
35 dem hcn'ologiwn die mihi nox imde uenit et dies ubi uadit. die tiernamen
s. 1S9 ff aus Leviticus c. 11, welche zwar, weil ags., in unsere sammluyig nicht
gehören, aber zur erläuterung der nrn XXXIX ff dienen und seitens der heraus-
geber ags. gll. unbeachtet blieben — nur Kluge Ags. lesebuch^ 9 f macht eine
rühmliche ausnähme — , druc/ce ich hier nochmals vollständig ab; dabei löse ich
40 die abbreviaturen auf {rejTroduction von Graffs copie mit sämmtlichen abkürzungen
bei JCHBüchler Vocabularius SGalli (1869) s. 10 f), setze die einzelnen gll. ab
une Hattemcr {1, 10), aber richtiger, und notiere endlich die Zeilenschlüsse des codex.
die lat. erklärungen selbst kehren grofsen teils wider in den bei Arevalus Isidor 1,
460
Vi:k/-i:i(iini,s I)i;i: IIss. 221 225
1 Alii f lirransfjrfjphrthrH hihcJjjll. soum in d/iu. (jlosmren Ih. 1!<I. und Ja. 102'^. 103*^
2 (139) Clicrogillus animiil spino|Runi(vor .stxilio bostia| inuenta-l-similiH &(^u^'e«/c/- 42
3 K ist s zufjefnyl) nuüor quam hiricis
4 [V. 5]
5 gripheni | .güg. |''. 1 3|
G alctuin Hiiiiilcnn aquilo | luaior auls ta-
7 nicii minor quam | ultor. [/6.J
8 gaiTula. hroc. |.s'. hd. 1, 342 amn. 10]
9 noctuam (140) necstrepiii. [v. IG]
10 bubonem. auf. \v. 17]
11 larum. | meu. 1 mog. [v. 16]
h((fl) lacorte | \ih.\ 43
Siffu.ssa (/. Diffusa), fuerit supor cum | 44
aqua i(l -i- in aqua labun'tur h'/c uassa 45
[v(jL. r. 32 1 4G
alio|tum museri modicus | [v. 13] 47
miluum glida [v. 14] 48
uultor modico. ma|ior quam aqua (/. 49
aquila) et per .c. milia. sentire (143) 50
potest cadaues [ib.] 51
12 merguluni niger. | auis mergit. sub aquam larum hragra | adrianus dicit meum esse 52
13 pisces I quaerere id -^ dobfugul. | [v. 17] [v. IG] 53
14 ibin auis in affrica. habens. | longum ibinen | id -r screb. qui mittit aquam 54
15 rostrum. [ib.]
c
IG cinnun {das erste n ausgestricheyi). su|on.
17 [v. 18]
18 onocratulum. auis que soiiitum | facit in
19 aqua raredum lae t | felufor. [ib.]
phi
20 porfirionem. non fit | in brit*ania. [ib^^
21 erodionem. (141) ualuchaebuc [v. 19]
22 charadrion. [ib?^
23 opu|pam. hupupa. [//j.]
24 uespertiliorem quel|derede [ih.\
25 bruchus. similis — | locus tamen maior
2G [v. 22]
27 attacus | ignö [ib?\
28 opimachus. igiio. | [v'6.]
29 locusta. gres hoppae. | reod. [ib.]
30 corcodillus bestia | in flumine similis la-
31 certe I id -i- adexan tamen maior -4-
32 ita ut I homines manducat. [v. 29]
33 migale ignö (142) nisi similis -7- came-
34 lioni. [v. 30]
35 camelion. | similis -f- lacert(3 tamen sub
3(5 aspectu | motat colores [ib.]
37 — . erste nachricht von den gll. bei IvÄrx Geschichten des kantons S Gallen 1(1810),
38 191—201, gröfsere probe bei CLachmann Specimina lingvae fr ancieae {lS2o) s. 1
39 {seine abschrifl in Berlin Ms. germ. 4^ G29; vgl. auch seine notiz in HHoff-
40 manns Ahd. gll. (182G) s. xxxiv), vollständige abdrücke von EGGraff Sprach-
41 schätz 1 (1834), lxv— lxvii, WWackernagel Altd. lesebuch (1835) s. 1—6,
de ore | suo in cuculum (/. culum) 55
suum ut possit de|gerere indeque me- 56
dici ipsam ar|tem dedicerunt [v. 17] 57
Onocratulum | quasi anata non eadem 58
-r tamen nee nos \ habemus [y. 18] 59
Charadrion. et ipsam | non habemus sed 60
tamen dicitur et ipsam | uolare per 61
medias noctes in sub|limitate coli. 62
[v. 19] 63
porphirionem dicitur (144) quod ipsa in 64
libia sit esseque auium | pulcherrima 65
pene ideoque eam | uolunt reges ha- 66
bere in domibus | suis, sepissime [v. 1 8] 67
Migale modi|cus quasi catte [v. 30] 68
stelio minor -7- quam | lacerta id -r adexe 69
ualdeque | uenenosa omnemque parie- '^'O
tem I penetrat licet lapidium non re- 71
sis|tit. [ib] 72
Cherogillum et hirix. unum | sunt pene 73
in omni similitudine | ut porcus. nisi 74
quod minores sunt (145) quam porci 75
sed tamen longe | statura sint in 76
monte sinai | in scissuris petras ma- 77
xime I habundant: • [v. 5] 78
SG ALLEN 913 — Göttingen RJohannis 401
CGreith SpicUegium F<7//m/??/;;/ (1838) s. 33 — 45, Hllattemcr Denkmahle l (lSii\
7 — 14 (rollaf 10 flirrt von ESirverft Zs". 1 5 (1872), 120), lillennhii) Über die sancl-
gallischen sprachdenJünäkr bis xuni lüde Karls des grofse?i {1814:: QF3). letztere
ausgäbe verglich ich 1893 nochmals Diit der hs., ohne nennenswerten gewinn, ich
5 habe dnnwi nur a?i den wenigen stellen, über die ich anders als Henning urteile,
meine abweichnng lur\ notiert, im übrigen verweise ich hinsichtlich des grades der
lesbarkeit der eitixelnrn gll. den nachprüfendoi auf Hennings detaillierte mit-
teilungen. RKögel Gesch. der deutschen litt. 1, 2 (1897), 4^1 ff. — Sg. 913. [//.
§ 67. P. 40G. Ä 0 19G— 204.] [221
10 1394: i)i folio, 200 ss., der erste band einer von IvÄrx angelegten fragmenten-
sammlung, der genau von Scherrer s. 45G ff beschHeben ist: für uns kommen nur
i)i betracht die auf der sonst leeren seile 92 (91 schluss des Marcusevangeliums
in Italafassung , vgl. oben nr 148) befindlichen fed erproben, unter denen fol-
getide deutsche: calamitas harmida. calomnia scada, honida, dann noch eine
15 zeile ausgewischt; ferner die Vergilfragmente saec. x/xi s. 109 — 112 7nit
einer deutsclicti interlinear gl. (DCCCLXX). ^ HHattemer Denkmahle 1 (1844),
423b. _ Sg. 1394. VG. 3. [P. 293.] [222
1395 in quart, 473 ss., der zweite band der fragmentensammlung [Scherrer
s. 40 1 //").' darin s. 450 — 455 drei quartbll. saec.ix mit einem unabgesetzten lat.-
20 deutschen bibelglossar zu Paralipp. bis Esther (CLX. CCXXXI. CCLII. CCLVI.
CCLXVI. CCX. CLXXXV. CXCII. CGI); s. 455 {bezeichnet 453«) enthält nur
federproben. — EGGraff Diut. 2 (1827), 378/". HHattemer Denkmahle 1 (1844),
230 f — D. n. 378. 379. [P. 41. S. i 1204.] [223
GÖTTINGEN,
25 KGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
Ijüneburg. 2 {vorher im besitz des rectors Niclas zu Lüneburg) chart. in folio,
XV jhs., 251 bll., aus verschiedenen teilen zusammengebunden^ welche eingehend
{von dr Boysen) in der Philolog. tvochenschift 1882 nr 48 sjj. 1525 — 1532 {s.
jetzt auch WMeyers Verzeichnis der hss. im preufs. slaat 1, 2, 493 yf ) beschrieben
30 sind: auf den rändern von bl. 181*^ äie hexameter über vögel-, tier-,
bäum-, fisch-, insecten- und hundenamen mit deutschen interlinear gll.
(DGCCCXXXI V). abschrift verdanke ich E Schröder. -^ erste erwähnung im D WB
42 (1877), 2001. [224
RJohannis, ein mir 1890 von W Meyer mitgeteiltes doppelbl. in quart saec. xii,
35 dessen eine, unten durch einen querschnitt um fast ein viertel verkleine^ie hälfte
auf der voi'der seile ein alplmbetisches kr äut erglos sar mit meist übergeschriebe-
nen nd. gll. enthalt (MXIX), während die rückseite lat. angaben über die heil-
kräfte der Betonica {nix^ht aus pseudo-Apulejus) und der Archintilla bringt,
die and. auf ihrer rückseite stark abgescheuaie hälfte des doppelblattes befasst re-
40 cepte mit folgenden eingestreuten deutschen worten: Wed^de kelestophen. Bi-
bat sepius coctum cum vino. et ungento anserino. de eodem osse raso [seil, ele-
fantis]. et curabitur. Femina que patitur fluxmn sanguinis. Misceat de eodem pul-
uere cum suco colcroppen {vgl. kölkropf Schneller 1^, 1379) et curabitur.
4G2 Verzkichnih Der Hss. 225—230
Tzä den .spolwoniieii. Rade cornv cerui. et bibe cum viiio. Tzo der heve-
mot*. vi ad imitationem wultus. Conbure albam anserem viuani cum pennis in
oUa. po.stea sume fauillam carnis. et cetaurien. et ceruinum cornv. totum equali
pondere. et pondus lapidis agathensteinis. vi. nummorum. rutam. absinthium.
5 alerun. varnis. equali pondere. v* supra. et aloes. v. pondera. et puluera. dans
pacienti bibere. equaliter miscens in aqua, et prodest; (rücksPÄte) cum herba na-
derenwort; zo d^ stichede; testilien tres fasciculos (m einem recept Contra
ydropisim; in dern vorhergehenden Ad dolorem cordia heifst es: Sume testiliam. hec
herba crescit in antiquis locis deuastatis). das doppelhl. war friXher dem rück-
10 decket der hs. SJobannis 2 saec. xv {s.WMeyer Verzeichnis der hss. im preufs.
Staat 1, 3, 525/") aufgeklebt. [225
GÖTTINGEN,
DEUTSCHES SEMINAR.
Müller I9 O, einseitig beschriebenes foliobl. oder spalte eities solchen, xweiie
15 hälfte des xiiijhs.: die Versus de arboribus , volucribus, bestiis unter
den nachträglich eingefügten roteyi übe^'schy^iften Nomina lignoE (auf den eingangs-
vers folgt %. 4 — 7, dann 1 — 3, endlieh 8 — 16), Nomina volucrum, Nomina fera-
rum mit zahlreichen deutsclien interlineargll. (DCCCCXXXIV nachtr. bd. 3). —
erste nachricht gab WMeyer Verzeichnis der hss. im preufs. staat 1, 3 (1894),
20 508. [226
GÖTTWEIG,
STIFTSBIBLIOTHEK.
44 (34, früher^. 7) in folio, xi jhs., 108 zweispaltige blL: bisbl.9b^ die werke
des Prudentius mit einigen deutschen interlineargll. (DCCLXXXIII), dann
25 95*^ — 96^ Versus de uolucribus. Bestiis. vi iumentis und De filomela
(indes ohne deutsche glossierung) ^ darauf Glosule supprudentium mit zahl-
reichen deutschen worten im context (nur ganz selten übergeschrieben): aber sie
brechen ab bei Contra Symmachum i, 118 (DCCLXXX). ^ E Steinmeyer Zs. 16
(1873), 4. 26 f nach einer äbschrift HHoffmanns, der den codex in seinen Fundgr.
30 1 (1830), 354 erwähnt hatte. — [P. 227.] [227
103 (der roten bezeichnung, früher E. 5, auf dem decket von alter hand Q. 3
signiert) in quart, xii jhs., 94 bll., von denen das letzte auf seitier dem hinter-
deckel aufgeklebten rückseite den vermerk Lib S. MaRie Gotwic V07i einer hand
des XII jhs. trägt f während vorn und auf bl. 94^ Gottwik saee. xv eingetragen
35 steht: 1) Imago mundi, dann bl. 40 ein kaiserverzeichnis bis auf
Heinrich vi, 41 eine pabstreihe, die von erster hand bis Adrianus iv (1154)
geführt, von and. händen bis Cetestinus iii (1191) fortgesetzt ist, 42 teer;
2) bl. 43 /f Explanatio noui. et ueteris testainti, eine glossensammlung mit
sehr zahlreichen deutschen fast immer rot geschriebenen interlineargll.; nur ganz
40 wenige, und diese dann schwarz eingetragen, stehen im context (VIII. XXVIII.
XLIII. LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV. CHI. CXIX. CXXXV.
CXLVIII. dann nachtrage zu CHI. CXIX. CXXXV. CXLVIIL darauf (JLYlll.
CLXIIL CCLXXIX. CCXCI. CCXCV. CCCI. CCCXI. CCCXVII. CCCXXII.
\
Göttingen SJohannis Goslar 4G3
CCCXXVI. CCCXXXT. CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLIL CCOXLIV.
CCCXLVII. C^CCXLIX. (^CXl.I. CCCLIV. CCXII. CCXXI. CCLXXX. CVI.
CCCXLV. LXX. CCXXIX. CC^XL. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX. CLXXXVI.
CXCIII. CLXVIIL C(X1I. CGI. CCCLVII. CCC^LXIV. GGGXC^II. GCCCLXVIII.
5 CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXIX. GCCCLXXXII. CCCCLXXXV.
GCCCLXXXVIII. CCCCXC). nicht (/los.nni sind nur die prologe zu Judicum
bis Zacliariae 59^*— G9",, dann In apokalipsin luid die p'ologe zu Job, libri Salo-
monis, Daniel, Paralipp. 79* — 94'**. — gekatuit hat die gll. M Gerbert iiach der notiz
im anhang seines Her alemannicuni (17G5) s. 5* gloss. Gottwic. Elawatz fulvum
10 (rr= bd. 1, 300, 68), vielleicht auch eine copie besessen, s. Sp)rengs bemerkung ebenda
s. 110 anni. a v. gloss. Gottwic. p. 7 in med., bezüglich auf bd. 1, 359, 53. -^
[H. § 132. P. 13.] [228
1X3 {früher B. 22) in octav: 1) saec. xiii 69 bll. alphabetisches Verzeichnis
von kraut er n und ihren kräften gegen krankheitcfi, von einer hand des XYiijhs.
15 als monasterii Damiensis bezeichnet; 2) saec. xiii ä. 1 — 44 tractat über die
himm eis zeichen mit bildern; 3) saec. xii s. 45 — 174 miscellanhs., Vielehe
hinter astronomischen excerpten s. 4.1 — 69. 123/7" alphabetische und and.
glossare, s. 69 /f die verschiedenartigsten auszüge aus Isidor, Augustin, den
Canones usw., 96 — 122 einen Physiologus usiv. enthält, darin steht s. 93 über
20 den ivoi'ten autem dies cum auferetur hab eis sponsus. et timc (Matth. 9, 15)
luupes min sun, und über der nächsten zeile ieiunabunt. Dicitur enim per re-
surrectionem dasselbe südslavisch Vi uhi moi sinec: beides, ivie es scheint, nur feder-
P'oben. [229
GOSLAK,
25 STÄDTISCHES ARCHIV.
2 in folio, 145 zweispaltige bll. auf den äufsern vorderdeckel ist eingetragen IstQ
liber donatus sine appropri|atus est ppetue cömunitati vica|riorum ecclle scön aploE
Simo|nis et Jude in goslaria de tes|tamento dnl petri de langele | cöuicarii nostri per
testame|tarios eiusdem, darüber die Signatur B, darunter eine inhaltsangabe des
30 codex, beides auf atifgeklebten pergamentstücken, den imiern vorderdeckel schützt
ein stück einer Urkunde voin 9. viii. 1382: 1) saec. xiii bl. 1^^ — 40^^ {fünf
V071 verschiedenen bänden geschriebene quaternionen) Gregors Cura pastoralis;
40^^ De VIII. viciis. Octo sunt principalia uicia. que humanuni infestant genus usw.
und Nascentia eorum. He sunt proles de supradictis uiciis usw., wesentlich =
35 Wasserschieben Bufsordnungen 387 bis detractio; 2) saec. xiii bl. 4:1 — 91 {fünf
quaternio7ien, ein quinio, zum, schluss ein binio, dessen zweites bl. ausgeschnitten
ist). 41*^ — 45^^ Hugo de Folieto De bestiis bis ins xliv capitel {Migne 177,
15 — 45), 45^^'^ von jüngerer hand aus dem Physiologus die capp. Leo, Vni-
comis. De syrenis et onocentauris. De symea. bl, 46 /f Incipiüt po stille sup
40 pethat,^vcü. 7 pmo d^ Genesi, ein bis Deuteron. 34, 1 reichender commentar;
denn tiach bl. 91 ist ein bl. ausgeschnitten ; 3) chart. saec. xiv/xv bl. 92 — 109
{ein senio und ein quaternio, dem die beiden letzten bll. fehlen und dessen dritt-
letztes halb abgeschnitten und auf der rückseite leer ist). 92 — 96*^, wo die unter-
4G4 VioKZKKiixrs Dkk Hbs. 2?/J— 235
Schrift Expliclunt g(;Kta romanorum pociora pulchorrime moralisata, erzählungen
der Oesta Romanorum ohne bestimmtes ordmmgsjrrirudp {anfangend mit nr 51.
126) und formell v^esentlich von dem gedruckten texte abweichend: vielleicht ist vor
bl. 92 eine ganze läge oder mehr verloren. 9G^' ff eine zweite exempelsammlung,
f) ebenfalls grasten teils mit moralisationen versehen; sie beginnt mit mehreren er-
zählungen über gesetzliche Vorschriften in Athen; 4) chart. saec. xrv bl. 110 —
133 {drei quaternionen) gll. zu den biblischen büchern alten und neuen testaments
mit manchen deutschen im context (VIII nachtr. XXVIII nachtr. XLIII nachtr.
LVI nachtr. LXIX nachtr. LXXIX nachtr. LXXXVIII nachtr. XCIV nrxchtr.
10 cm nachtr. CXIX nachtr. CXXXV nachtr. CXLVIII nachtr. CLVIII nachtr,
C^jXlll nachtr. CCXXl 7iachtr. CCXXIX nachtr. CCXL nachtr. CCXLIX nachtr.
CCLXI nachtr. CCLXIX nachtr. CCXII naMr. CLXXXVI nachtr. CXCIII
nachtr. CLXIX nachtr. CLXXVI nachtr. CGI nachtr. CCCLVII nachtr. CCCLXIV
nac?Ur. CCLXXIX nachtr. CCXCI nachtr. CCCI nachtr. CCCXI naehtr. CCCXVII
15 9mchtr. CCCXXII nachtr. CCCXXVI nachtr. CCCXXXIV nachtr. CCCXXXIX
nachtr. CCCXLII nachtr. CCCXLIX 7iachtr. CCCLI ?iachtr. CCCLXX nachtr.
CCCLXXVII nachtr. CCCLXXXI nachtr. CCCLXXXIX 7iachtr. CCCXCII
nachtr. CCCCLXVIII nachtr. CCCCLXXI 7iachtr. CCCCLXXXV nachtr.
CCCCLXXXVIII nachtr. CCCCXCI nachtr. CCCCI nachtr. CCCCXI 7iachtr.
20 CCCCXXV nachtr. CCCCXXXI nachtr. CCCCXLI nachtr. CCCCXLIX 7iachtr.
CCCCLIV nachtr), schliefsend 131^^ mit dejn datum Anno dnl mccclii scd^o
{sie), feria quinta pt^ festum michahelis archangeli, darauf von and. gleichzeitiger
hand — 133^^^ der brief des Hieronymus an Paulinus (i, 210 ff Vallarsi);
5) chart. saec. xv bl. 134 — 145 {senio) zwei lat. predigten über Sap. 6, 2 und
25 Ezech. 22, 26; 145^^ leer, 145^^ federproben, zb. Deme Erwerdigen Ingodo vader
vnvnde {sie) hrn hern Gunthere Ertzbisß sß {wol Günther ii von Magdeburg,
1403 — 45). dem rücMeckel aufgeklebt waren zivei ziveispaltige perga^neJitbruch-
stücke saec. xiii aus Petrus de Riga und aus einem formelbuch. -^ aufmerk-
sam auf die bibelgll. machte UHölscher im osteiprogramm des realgymimsiums u)id
30 gym^iasiums zu Goslar für 1896 s. 5. [230
GKAZ,
K. K. UNIVEESITÄTSBIBLIOTHEK.
859 {früher ^ 4^) in quart, xiii jhs., 24 zweispaltige bll. und ein vorsatzbl:
bl. 1^ — 15^ das XI buch von Heinrici Summariu^n (DCCCCXXXVIIIa2),
35 15^ — 19^ dasselbe in kürzerer der Trierer hs. gleicher fassung (DCCCCXXXVIIIal),
19*^ — 24^ einzelne abschnitte früherer bücher des Summai'ium — viir, 8. iii, 1. 2.
II, 19. III, 3. 4. 5. 6. 7. 8. v, 1. 2. 3. 4. 6. 7 und x, 27 von De iiiior humoribus
{s. bd. 3, Ql) an — (DCCCCXXXVIIA). — imerhebliche auszüge lieferte HHoff-
mann Ältd. bll. 2 (1840), 195. 196. auch HFMafsmann kämmte wid benutzte die
40 hs., s. Zs. 1 (1841), 381 amn. 4. 6. [231
1531 {früher ^ 4<^) in sedez, 192 bll: 1) saec. xiii bl. 1^—82^ nach einer
vorgehefteten fast gänzlich erloschenen und, wie es scheirit, aus Salzburg sta^mnen-
Goslar — Heidelberg 465
den Urkunde des Ilonorius Äugustodunetisis Exposiiio in Canticum cantkorum ;
2) saec. Uli i/. 83 leer. 84* — 124:^ zweispaltig Augustinus De spiritu et anima.
125* her, 125^ twi einer hand wol des xiii jhs. die fünfzehn vorzeicheii des
jüngsten gerichts, tat. 12G* — 143^' lat. gebete und predigtentwürfe;
5 3) saec. xiii hl. 144* — 191^ {die letzten hll. von feuchtigkeit beschädigt; vor 172
zwei ausgeschnitten) lat. predigten. 144^ unten lat. recept gegen augenschmerzen,
172* lat. recepte, 181^ Sprüche Senecas. hl. 192*^ verkehrt eingeheftet, rest
eines p'achtvoll geschriebenen calendariums saec. xii. ferner noch ein, früiier
deyn hinterdeckel aufgeklebt geivesenes bl. saec. xii, entlialtend auf seiner Vorderseite
10 das bruchstück einer berechnung der aeren des alten testaments, dann sechs
hex am et er über die zehn geböte (Disce dominum colere nomenque dei reuereri usw.,
vgl. zb. Douai 533 bl. 210*, S Gallen 753 s. 144), darauf Nunc iungo fini pisces
in carmine tali, vier hexameter mit deutsch glossierten fischnamen, denen
sich verschiedene unhexametrische, gleichfalls deutsch widergegebene anreihen
15 (DCCCCXXXIV), endlich erklärungen griech. namen. auf der rückseite lat.
diebssegen und kurze auseinander setzung über triplex paupertas. beschreibung
und abschrift verdanke ich ÄSchönbach. [232
HAMBURG,
STADTBIBLIOTHEK.
20 IT in folio, xiv jhs., 138 unbezeichnete bll.: Wilhelmi procuratoris Egmondani
chronicon comitum et nobilium HoUandiae vorn unvollständig, nach dieser hs.
von ihrem ehemaligen besitzer Antonius Matthaeus herausgegeben in seinen Veteris
cBvi analecta {ed. secunda, Hagce comitum 1738) 2, 4:60 ff. später gehörte die hs.
ZCUffenbach, s. dessen katalog von 1720 abteilung 2 s.lßQff und von 1730 teil 3
25 s. 109; vgl. auch JMLappenbergs beschreibung im Archiv der gesellschaft 6, 235.
am schluss ein quartbl. saec. ix, enthaltend Evangelium Matthaei 17, 10 — 26
mit einer reihe lat. U7id deutscher interlinearer und ^narginaler gll., die von and.
hand als der text herrühren (CCCLXVIII). — KMüllenhoff Zs. 13 (1867), 192
nach einer abschrift PhJaffes. MSD^ vorr. xviii. — [P. 88.] [233
30 141* {früher 83; auf der sonst leeren s. 1 von einer hand saec. xiv Liber iste
ptinet ecce corbeie Liber Juris) m g'war^^ ixln jhs., 275 ss.: s.2 — 14.5 Ansegisi
Capitularia mit drei deutschen interlinear- und marginalgll. (DXXVII). 145 — 157
dxis Capitulare Wormatiense von 829 {MO Capit. ii, 9 /f); 158. 159 von
and. hand eoccerpte aus concilienbeschlüssen. 160 Lex Salica, 208 Lex
35 Ribuariorum, 238 Lex Alamannorum, diese wider mit zwei deutschen
marginalgll. (DCCXXX). 274. 275 von and. hand auszüge aus Gregor an den
defensor Johannes über anklagen gegen geistliche. — die gll. wurden im Varianten-
apparat der MG LL i (1835) und iii (1863: vgl. auch i, 265. iii, 6) zu^erst mit-
geteilt, ohne neues ergebnis widerholt von JHGallee Alts. Sprachdenkmäler (1894)
40 s. 211 f mit facs. auf tafel vii. [234
*HEIDELBERG,
GROSSHERZOGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
Zwei bll. in klein quart, xii jhs., das erste oben um etwa ein drittel gekürzt:
Althochdeutsche glossen IV. 30
466 Verzeichnis Der Hsh. 235—237^^
stücJce aus Heinriei Summarium (iii, 16. 17. iv, 7. 8: DCCCCXXXVIIA).
sie waren frülier einem aus Sahnansweil stammenden Vocabularius juris saec. xv
eingeleimt und dürften urspr. das zweite doppelbl. einer läge gebildet liaben. -^ zuerst
mitgeteilt durch FJMone Anz. f. künde der teutscJien vor zeit 4 (1835), 95. 96,
5 dann, ohne kenntnis der bereits erfolgten lier aus gäbe, durch KBartsch Germ. 19
(1874), 215/'. beide haben die f7'agmente in unrichtiger folge abdrucken lassen,
gegenwärtig sind, KZa^igemeisters mitteilung vom 14. i. 82 zu folge, die bll. nicht
mehr aufzufinden. — [P. 416. 479.] [235
HEILIGENKKEUZ,
10 STIFTSBIBLIOTHEK.
1*7 (1^ oben von einer hand saec. xii/xiii Iste über est See Marie u: {rasur von
g) I scä cruce) in folio, xii jhs., 275 blL: 1) bl. 1 — 22 {drei lagen, denen
das erste bl. der ersten und das letzte der dritten fehlt) in sechs je von 2 roten
linien eingesäumten spalten unter der roten Überschrift Sacti {sie) Spiritvs Assit.
15 Nobis. Gratia die Pseudo-dositheanischen interpretamente CGL 3, 119 —
218, 56 ohne deutsche gll.; 2) bl. 23 — 275 in dreiunddreifsig lagen (bl. 89
bei der Zählung übersprungen, nach 31. 223. 229 je ein bl. ausgerissen, nach 21 o
zwei ausgeschnitten; nach 161 und 191 fehlt je in der lagenmitte ein doppelbl)
dreispaltig die beiden Salomonischen glossare {das zweite beginnt bl. 230*) bis
20 Testis v falsidicus . . . din piuran (= incunabel bl. 287*^ mitte) mit zahlreiche?!
deutschen gll. im context, die vielfach von den rubricatoren rot oder gelb angemalt
sind; nur ganz vereinzelt finden sich rote oder schwarze interlinearglL (MCLXXVa).
die vorläge besafs viel zahlreichere gll., da massenhaft worte begegnen, die jeder er-
klärung ermangeln und hinter denen freier räum gelassen ist. — - erster hinweis auf
25 die deutschen gll. von WWattenbach im Archiv der gesellschaft 10 (1851), 596. [236
23 {auf dem sonst leeren bl. 1» der eintrag saec. xv Hie Über e scte crucis in
austria) in folio, xii jhs., 180 zweispaltige bll.: 1) bl. 1 — 16 {zwei lagen).
1^ Incipiunt intptationes u^bor, gll. zum alten und neuen testament {den schhiss
bilden die Psalmen) mit einer deutschen im context (CII nachtr.); 2) bl. 17 — 40
30 {drei lagen) Incipit expositio. beati Avgvstini epi svper eplam lobls apü et evan-
geliste in zehn tractaten (in, 2, ^01 ff der Mauriner ausgäbe, Antwerpen 1700);
3) bl. 41 — schluss {urspr. neunzehn lagen, von denen aber jetzt die 17 zwischen
bl. 168 und 169 fehlt; vor 41. 48. 154 je ein bl. ausgeschnitten; 177 — 180 nur
die Vorderhälfte eines quaternio. Signaturen vollständig oder in spuren auf bl. 47^.
35 56^ 64^ 80b. §8^ 96^ 129^. 145^ 153^. 160^ 168^ 176^) ein homiliar von
advent bis himmel fahrt, dem noch einige predigten auf heilige angehängt sind; die
letzte schliefst 180^^ unvollständig, die homilien rühren vorwiegend von Augustinus,
MaximuSj Fulgentius, Chrysostomus und Leo her. [237
57 in folio, xiii jhs., 131 bll. {bl. 2 doppelt vorhanden) und darnach ein unsignier-
40 tes quer eingebundenes quartdoppelbl. aus einem missale saec. xin: 1) bl. 1 — 84,
ein quinio und neun quaternionen, die 9^ — 81^ am schluss mit i® — x^ gezeichnet
sind, darauf der binio 82 — 84, dem das letzte bl. fehlt, der inhalt stimmt völlig
überein mit dem unserer nr 132 bl. 1 — 160. 1* — 81^ mitte ohne Überschrift
Heidelberg — Heiligenkreuz 57 467
glossar %u den biblischen büchern alten und neuen testaments mit folgenden deut-
schen gll.: 12* (Pulpa autem .i. caro sine pinguedine dicitur eo quod palpitet)
Pulpa, brato uel Tantering {xu XXII nachtr.); 19* Larus ipse est gaia. que
solet semper supersedere aquis. Larus teutonice est mösaere; 20* In umbraculis
5 teutonice. lobe (beides zu XLI* nachtr.); 35^ Tipsane de hordeo fiunt fesun
{xu CCXXXVII* nachtr.); 50* Scirpus a quo segetes sine nodo teguntur. latine
scirpus. teutonice ^chWxxi {zu QCXNl^ nachtr.); 53* Cratere ul cassure ide sunt .i.
bichere {xic QUKXUl^ nachtr); 60^ Discoforuin. discum ferentem. Nam discus
est uas .i. scutella. foron. grece. latine ferens (;i;w QCC^IY^ nachtr). auch das
10 latinisierte deutsche ivort von Ps. 104, 40 steht 48* Coturnices sunt aues parue
similes illis auibus quas uulgus vvahdilas uocat. 81* De Serpente eneo, De
.vn. miraclis manufcis q fu'int oll I mdo {beides aus Beda), 81^ Icip plog^ moysi
I gcas dictiöes und sei7ie Expositio selbst mit der deutschen contextgl. 83* Item
quod sequitur in regimi prologo quod ex ipsa phrasi probari potest. hoc est. Phrazo
15 ul uideo ul loquor dicitur. unde pbrasis locutio ul stilus. unde phraster siue
pbrastes .i. locutor. hinc conponitur metaphraster. ul metaphrastes. i. interpres.
quod teutonice quoque dicitur antifriston {zu CXIV^ nachtr).'^ 84^ VeRe Soror
mea — biems sn. p. scbr: es ist also nicht richtig, wenn am untern rande der
Seite eine Jmnd saec. xviii bemerkt Hie Plurima desiderantur; 2) bl. 85 — 112,
20 drei quaternionen und ein binio ohne Signaturen, sonst ganz ebenso eingerichtet wie
die erste hs. Expositio frls. B. sac^dotis 7 Monachi in nouissimä uisione
Ezecbielis; 3) bl 113 — 120, bestehend aus drei einzelbll., dem binio 116 — 119
und dem nur angeklebten obern stück eines blattes 120, das auf seiner rückseite
federp'oben trägt. 113* Summa cöffessionum. RubHi epi olomocensis. ordinis
25 cysterciensis, 119* Expositio Domince {sie) orols, 119^ Expositio symboli;
4) bl. 121 — 131 zweispaltig, ein quinio mit dem eingehefteten bl. 124. 121*^ Me-
ditatio cuiusdam afflicti de passione dnl. qua qui intente legit. in omni tribu-
latione faciUime consolatuR, 122*^ Exhortatio eiusdem ad Monachü instabilem,
125^^ Exortacio ei^ cuius sup ad quel; carnalem de contemptu mundi, 127^^ Item
30 exortacio eiusdem ad qml; ouHi nolentem: alle diese stücke mit roten quellen-
atigaben am rande. 129*^ Incipit plog^ in uisione Rudolf i monachi ordinis cyster-
ciensis [von Kaisheim bei Donauwörtli\ de sacmento corpis 7 sanguinis x q sibi diui-
nit^ est ostensa. dum missarü sollepnia celebraret: diese interessante vision, in der
* inzwischen ist eine neue ausgäbe der Expositio des Moses durch FGustafsson
{Helsingsfors 1897, Acta societatis scientiarum Fennicae xxii, 3) erschienen, er hat
aufser den drei von mir benutzten hss. Clm. 2551. 2571 {denn seine Signatur 2751 be-
ruht auf einem druckfehler) und Lips. 107 noch verivertet den Lips. 13 saec. xrn/xiv,
wo das werkchen bl. 238 — 242 hinter Regum iv steht {s. Pi'iscillian ed. Schepss s. xxxvi)
und das deutsche wort antiphristen {ebenso im Parisinus 15732 = Sorb. 359 bei
JBPitra Änalecta sacra et classica Spicilegio Solesmensi addita 1888 s. 130*) lautet*
ferner ist nach Gustafssons nachweis die Expositio und sehr wahrscheinlich auch die
deutsche gl. enthalten in den Pariser hss. 548. 2590 sotvie in den codd, 24 zu Dijon
und 22 zu Luxemburg.
30*
4G8 Vekzkichnis Der Hbs. 237'^— 243
auch ein deutsches wmi vorkoinmt {129^^ sie lana bambacis q uulgo bovra wolle
df), ist von ASteicIiele Das histmn Augsburg 2 (1804), G23 aus einer Jüngern
Mütwltner hs. abgedruckt. 1^1^^ vmi ganz and. liand Epystola Sei ygnacii ad
Sem lohe cw., Item alia eiusdem ad evndem und 131*^ Ite epystola eiu^d ad
5 Seam Mariam, Ite. epystol' See Marie adygnaeiü, darauf wenige federjrroben, zb. Anno
milleno dueenteno duod'no Ad mare stultoE tend'bat iter pueroc. 1^1^ leer. [237^
13 O {auf dem sonst leeren bl. 1* von einer liand saec. xv Iste lib^ est See Marie
in Scä cce in austria ordinis; ob dahinter noch etwas stand, ist zweifelhaft) in
quart, xii jhs., 121 blL: 1) bl. 1 — 92 {vorgeheftetes doppelbl. 1, dessen vordere
10 hälfte bis auf einen schmalen streifen fortgeschnitten ist, elf quaternionen, ein binio,
dessen letztes bl. ausgeschnitten). 1^ bild der Fortuna, 2* Qvinque libros Phylo-
sophice consolationis usw. = Peiper Boethius xxv — xxvim, dann über die musen
nebst den versen Clio gesta canens usw. {Riese 664). 5* bild des Boethius mit
den neun musen. 5^ — 76^ Boethius Consolatio mit zahlreichen lat. marginal-
15 und interlinear gll., wenigen deutschen interlineargll. (DLXXI^ nachtr.), 76^ leer,
11^ ff ohne Überschrift ein commentar zu Boethius, beginnend mit einer Vita,
92^ leer; 2) bl. 93 — 121^ {drei quaternionen und ein ternio, dessen letztes bl.
dem rückdeckel aufgeklebt ist) Incipiunt Glose in Boetivm. 121^ und auf
dem rückdeckel verschiedene notizen saec. xiv, die umfangreichste (V)t queant laxis
20 resonare fibris usw. {Daniel i, 209). [238
227 in klein folio, xii jhs., 109 bll.: predigten des hl. Bernhard und werke
des Petrus Damianus , sodami bl.lSffein Florilegium aus lat. dichtem, über
welches JHuemer Zs. f. d. österr. gymn. 1881 s. 4:16 ff, dem ich auch die ein-
zige in deyn codex enthaltene deutsche interlineargl. (DCCXLIV) verdanke, berich-
25 tet hat. [239
HERTEN BEI RECKLINGHAUSEN,
BIBLIOTHEK DES GRAFEN DROSTE - NESSELRODE.
Ein in neuerer zeit zusammengefügter mischband, enthaltend: 1) saec.ixDios-
corides De nominibus herbarum; 2) saec. x den brief des Hipp o erat es an
30 Maecenas; 3) saec. xii die drei ersten bücher des pseudo- Plinius, einen
tractat De obseruatione totius anni ut incolomitas custodiatur, einen über
kräuter und medizinalpflanzen, ein kurzes griech.-lat. glossar, Q. Se-
renus Sammonicus , ein gedieht De eultura hovtoxMm {Walah fr ids Hortulus?),
ein recept mit deutschen gll. (MLX^ nachtr), endlich verschiedene stücke theo-
35 logischen, meteorologischen und legendarischen hihalts. — WHarless
Alem. 18 (1890), 138. 139, dem ich vorstehende inhaltsangabe und die gll. ent-
nehmen muss: denn mein 1896 an den besitzer gerichtetes gesuch um Übersendung
des codex blieb unbeantwortet. [240
INNSBRUCK,
40 K. K. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
355 {notiz auf der inne^iseite des vorderdeckeis: Iste liber datus est monasterlo
saneti iohannis in Stams a venerabili domino Ludwico de Ramung ob memoriale
perpetuum salutis anime sue) in quart, xiYJhs., 136 bll.: 1) bl. 1 — 69. l^an-
Heiligenkreuz 57 — Innshruck 711 469
Weisungen für heichtväter , in dem sündenve/i'zeiclinis mit reichlicJien deutschen
gll. 10^ ff ouszüge mis der Summa de confessione des cardinals Berengarius.
13^ lat. Hexameter über fisch-, insecten- %tnd hundenamen mit deutschen
interlinear gll., 1 4* verse über tiersti7nmen, 14i}^ ff lat. Hexameter über vö gel-,
5 tier-, insecten- und baumnamen mit deutschen interlinear gll.(DCQQCX^XX]N\
darauf dk Hexameter Ossito sternuto uml and. ebenfalls deutsch glossiert. 17*
Istis scriptores errai'e solent aliquando. Est feodum lehegSt nee non depaccio
dinge {s. darüber JZaclier Zs. f. d. pH. 11, 317 ff); dann Mit disen wappen
ziernt sich niilites mit den knappen (Jieooameter). es folgen weitere Hexameter, zum
10 teil aus den terminis iuristarum, zum teil über kranldieiten, de7i Spinnrocken,
scHmiedegeräie und nochmals über waffen und p)f^'>'de Handelnd. IS^ ff die pseudo-
aristotelischen Secreta secretorum, denen andere ähnlich apocryphe angehängt
scJieinen; 2) bl. 70 — 82 Cor?iutus mit glosse {vgl. Ducange s. v. Hippo-
coercium, Leyser Hist. poetarum 340 und namentlicH Notices et extraits 27, 2,21 ff;
15 einige späte deutscJie gll. aus imserer Hs. teilte RPeiper Zs. f. d. pH. 5, 211 mit;
ein ags. glossierter text bei Wright-Wülker Q22 ff) ; 82^ Anno domini millesimo.
ccc. xxxnn. in die beate Lucie virginis (13 dez). completus est auctor iste no-
mine Cornutus per manus Rudolffi Scolaris, in Tyrol; 3) bl. 83^ citate aus
Aristoteles, Plato, Amhrosius, Augustinus, dann verschiedene recepte, teils deutsch
20 {initgeteilt Germ. 29, 339/"); teils lat., von 86^ an ein alphabetisches lat. -deutsches
kräuterglossar bis 93% wo der rest des blattes mit federproben späterer Hand
gefüllt *s^ (MXXEE). 93^ Vö priest^ Iohan(/a^.) — 99^ diese hs. zweispaltig;
4) bl. 100 ff. nachdem die hss. 3) ujid 4) vereinigt waren, ivurde der rest von 99*,
bl. ^%^und ein teil des blattes 100^ zum eintrag von geburtsdaten benutzt, zb. Sub
o
25 anno domini M. ccc. xxxv die Vltimo Maij Natus est Engelinus filius meus.
Conpatres mei Dominus Albertus de Vellenberch usw. 100^ Wie man Varbe
machet {abgedruckt Germ. 29, 338). 101^ lat. Wetterregeln (abgedruckt Anz.
des germ. museums 1870 sp. 391). 102* apocryphe epistolae PHaraonis {die
eisten IS bei Fabricius Codex pseudepigrapHus veteris testamenti 5. 441/f) — 132^:
o mo o
30 Anno domini. m. ccc. xxxv. die Sabbati proximo post ascensionem domini. mensis
maij (27 mai). in Tirol in domo Notariorum. complete sunt. xx. Epistole pha-
raonis. per manus Rudolffi Scolaris de merano. do walther sein hutel verlos Ma-
nus scriptoris benedic deus omnibus horis. 133* und anfang von 133^ notate
über Sterbetage tirolischer fürsten usw. 134* leer, 134^/7' lohannes Epi-
35 scopus seruus seruorum dei Venerabili fratri lohanni Argentinensi Episcopo usw.,
also aus den jähren 1316 — 1328. 136^ federproben, ich verdanke sehr sorg-
fältige abschrift OvZiyigerle. •— erste nachricht von der Hs. gab FJMone Anz. f. künde
der teutschen vorzeit 8 (1839), 99. den inhalt der bll. 13^ — 18* und das kräuterglos-
sar bl. 86^—93* druckte AJeitteles Germ. 33 (1889), 290—311 a&. — [P. 274.] [241
40 474 s. unten note zu m* 618. ' [242
7U (ii 3 F 17) in octav, xuijhs., 125 bll.: verbundene lagen {die Signaturen i 8^
II 16^ — auf 24^ keine bezeichnung — _, viii 32^ viiii 39^ x 49^ xi 57^ im
470 Verzeichnis Der Hsb. 243
65^ V 73^ vr 81^ vii 89^ xii 97^ xiii 105^, xim 109^ xv 117^ xvi 125^^
xeigen die richtif/e folge an) einer grofsen glossensammlung, die 1» unten den
fast erloschenen roten titel Incipit excerptl sintagma qd est codicell^ | ex libris spar-
sim collectus näq; gregatim trägt, während auf derselben seite oben eine hand des
5 XV ^7^5. schwarz bemerkt liat Expositoes vocabulorü biblie et aliquorü doctorü. der
text selbst beginnt mit den Worten Incipit über cömatic^ .i. breues sent bns. siue
collactane^ .i. diu'^sis reb^ collectus. Karisma gf donvm intpret lät v^w., erklä-
rungen g riech, worte, die jedoch noch auf derselben seite 1* in gll. zum Peti-
ta teuch usw. bis Ruth übergehen, an sie schliefsen sich Q^^ ohneabsatz oder son-
10 stiges kennzeichen gll. zu den vier evangelien, darauf zu den übrigen bücliern
des neuen testaments (13^ In act^ aplou, 15^ Sup epistolä iude apli, 15^ Sup
apocalipsin lofe, 17* Sup epistolä pauli ad romanos, 18^ Sup epistolä ad corin-
hios (sic)^ 19^ In .ii. ad corinhios (s^c);, 20^ Sup eplam ad galat, 21* Sup eplam
ad ephesios, 22* Sup eplam ad thesalonice, Sup scdam, 22^ Sup eplam ad co-
15 losen, 23* Sup eplam pmä ad tymot, 23^ Sup eplam scdam ad thimotheum, Sup
eplam ad tytum, Sup eplam ad philemonem, 24* Sup eplam ad hebr, 24*^ unten
schwarz schliefsend Hieronim^ sup epistolä ad corinhios). m dieser partie vier
deutsche marginalgll. und eine i^iterlineare (CCCCXCIY^^). 25* — 34^ ein sachlich
geordnetes lat. -deutsches g los sar (MCXLV). 35* aufzählung von v erben in erster
20 und zweiter person sg. praes., gelegentlich mit nennung auch des praeteritu77is.
36* — S 9^ alphabetisches vocabular mit zwei deutschen contextgll. (M.CLiX.'XXVlT),
39* unten De diuersis animalium uocibus, 39^ erklärungen von Armonia,
Parabola, Pbilosophia usw. 40* — 47*ww^47^ — 49^ gll. zu Priscian, beginnend
Tripoda .i. msa hns tres pedes (253, 23) und schliefsend Mancipi e auctor eptio-
25 nis usw. (121, 13). sie sind recht flüchtig mid in willkürlicher Ordnung aus einem
interlinear erklärten Prisciantext zusammeyigeschrieben (vgl. zb.4t7^ Succido lenit cano
Pnsc. 46, 10 : die erklärung gehört zu dem bei Priscian vorangehenden wort Succino).
darin einzelne deutsche context-, marginal- und hiterli7iearglL (DCCLXXIII^ nachtr.
DCCLXXIII* nachtr). 50* über die menschlichen glieder Homo ab humo.
30 anima a uentis nom traxit — uni'cui'q; psone agnitio, wenige Zeilen mit einer
deutschen contextgl. {pQQCChTKß), erÄ;/ä>w^^ew i?o?i Ethimologia. Uirga. Erudit'.
Dentes. Cubile. Frumentü, gll. zu des Hieronymus praef. in Pentateuchum und
einzelnen seiner briefe mit einer deutscheyi contextgl. (DCLXXXIII^ nachtr.), 50^
gll. zu Acta apost., widerum zu Priscian, den katholischen und Paulini-
35 sehen briefen, 51* zu einem unermittelten stück mit einer deutschen contextgl.
(MCCX), zu Genesis bis Leviticus mit einigen deutschen im context (IV.
VII. XXIX. XXIV. XLI). 52^ abermals Prisciangll. mit einer deutschen
im context (DCCLXXIII), 54* gll. zu einem unermittelte^i stück mit deutschen
im context und am rande (MCCXXV*), wenige anderweitige w orterklär U7igen,
40 endlich 55* wider gll. zu Parabolae, Canticum cant., Eccli. und Acta mit
deutschen, zumeist im context (CCXXVII: dort ist 525, 29 nachzictrageji Dam-
mula timidum animal et imbelle tä c 55*. CCXLVIII. CCLXVI. CCCXCIV),
und zu den Psalmen. 58*^ erklärungen zu den Corinth erbriefen (vgl.
Innsbruck 711 471
hl. 24^' unten). 58** Difinitiones cassidori sup spsaltiü, 61* Incipit ethimo-
logie cassidari (Lex, Dies, Fructiis, Hereditas usw.), 62^ Figiire qdä de libro
cassidori, fortgesetxt (dQ>^ unter der Überschrift Dg scandaliis, G8^ De septe artib;
i i
libalib; =z Isidor Etym. 1, 2, ebenda weiter unten am rande Qd sit historia Qd
5 ephemeris {ausxug aus Isidor 1, 41.44), dann etymologien von Sol, Luna, Stelle,
69^ am rande De diuersis passionib; (ausxüge aus Isidor 4, G — 11), darauf
70^ ff ohne Überschrift erkläningen aus Isidor b — 9, 5, 10. 14^ beginnen unter der
Überschrift Traiislationes sl intptaiöes wider biblische gll. %u Regum, Para-
Upp., Psalm iy Parabolae, Eccli., Job, Tobias, Judith, Ilester, Esaias
10 ufid den atid. propheten, hin und wider mit deutscher erklärung am rande.
da diese partie sich ergänzetid zu dem an fang des codex verhält {das geht au^h
daraus liervoi', dass bl. 74* scheinbar sinnlos vor der Überschrift Traiislationes
mit den worten sex ordines habeiis beginnt, denselben Worten, mit denen 9* an-
liebt, dort im guten anschluss an 8^ Exapla .1. pibliotheca codex, die läge lA^^ff
15 sollte also urspr. der läge 1 — 8 folgen), so habe ich ihre wenigen deutschen gll. je-
nen fünf ersten unmittelbar angereiht (CCCCXCIV^). 85*/* verwandt schafts-
namen mit einigen deutscJien randgll. (DCCCCXLVIII), an die bis 89^ and.
glossierungen, grasten teils auszüge aus Isidor s Etym. (fortsetzung zu 73^), eben-
falls mit spärlichen deutschen marginalien (MCLXVI), sich anschliefsen. 90* De
20 libro illustriü uiroB excerpta. aber die gll. zu Hieronymus-Oennadius {mit
zwei deutsclien im context: MCCXXXIX) beginnen erst 95^ 7nit Digerä. exponä
lind reichen bis 99^ Suffragante: voran gehen, beginnend mit Defe^^gat^. Quoq.
Me niou&. Recenti'. Specilla, gll. zu einer mir unbekannten schrift mit einer
deutschen im co7itext {M.CC). es folgen 99^ — 100^ einige and. auszüge, darunter
25 solche aus Priscian 174, 23. 176, 1. 9. 100^ De baptismo {darauf rotes dei
teilweise ausradiert), 101^ Qve sIt csidanda I bapte, 102^ De forma sacmti {der
taufe), 102^ Qvid sit saciTitum 7 res sac, 103^ De susceptione sacm, 105* Vtrvm
paruuli sine baptismo saluentur, 105^ und ?iochmals 107* De dnica oratione,
107^ De symbolo aplorum, 108^ am rande De spalmoB (s in p hineincorr.) mo-
30 dulatiione {rasur von s); daran schliefsen sich 109^ ohne absatz lat. Pulgen-
tiusgll. 110* Tractatvs de fide 7 spe {anfang De fide et spe que in nobis est
omnia poscenti rationem reddere ut ait petrus in epistola sua usw.; darin lll'^
hild von Fides, Amor, Spes), 113^ De fide antiqoE. 115^ unter der Überschrift
Interptatione^ excerpte aus dem buchstaben C des Salomofiischen glossars,
35 und zwar so, dass stücke des zweiten vocabulars (Censeo estimo diiudico cöputo usw.
=. incunabel 250^ U7id Circücelliones gen' e monachoE ubiq; uagantiü usw. =
ine. 253*^) die auszüge aus dem ersten einschliefsen. darin deutsche marginal-,
interlinear- und contextgll. {MCLiXXVsi 1. 2), 120*;^ folgeyi lat. gll. zu Esaias,
den übrigen propheten, Job, Psalmen, Parabolae, Eccles., Sapientia
40 und dem neueii testament , darauf 123* — 124* auszüge aus Hieronymus
contra Jovinianum (ii, 282. 332. 338. 335. 264. 274. 310 Vallarsi), 124*— 125*
aus Isidor s Etym. 5 und and. die ganze, sehr interessante und wichtige hs. ist
472 Verzeichnis Der H«s. 243—247
wenig sauber und correct geschrieben. — FJMone Anz. f. künde der teutschen vor-
%eü 7 (1838), 587- G02. — [P. 28.] [243
KIEL,
KGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
5 47 in octav, xi jhs., 28 zweisjjaltig beschriebene bll., davor l^/g leere pergament-
und mehrere papierbll. {vier lagen: die l^j^ leeren bll.-{- 1 — 4, wcyrauf liXcke, 5 — 12,
wo von später hand die Signatur xii. 13 — 20. 21 — 28): lat. -deutsches alpiMbeti-
sches vocabular unter der Überschrift saec. xvi Glossarivm latino-theotiscvm
(DCCCCXXXVIIIb). verschiedene gll,, lat. ivie deutsche, sind von jüngerer hand
10 rot, zahlreichere von noch späterer (saec. xvii, wie es scheint) schwarz unterstrichen,
die hs. befand sich früher, aus Lindenbrogs nachlass, auf der Hamburger biblio-
thek; später erwarb sie AW Gramer in Köln und ver inachte sie der Kieler Univer-
sitätsbibliothek {vgl. HRatjen Verzeichnis von hss. der Kieler universitäts-bibliothek,
Kiel 1873, s. 20). — einzelne gll. führte zuerst FLindenbrog im glossar zu sei-
15 nem Codex legvm antiqvarvm (1613) an {zb. 1365^ Licisca bracco; 1365^ Bu-
balus wisant; 1430^ Mancus einhender); m einer abschrift benutzte IDiecmann
{Specimen glossarii 1721 s. 6) den codex, eine solche liegt noch in London s.
ThWright A second volurne of vocabularies (1873) s. 159/". JGabEckhart Com-
mentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729), 991 — 1002 {er sagt schon 1713
20 in der Catechesis theotisca s. 132: Glossarium Latino-Theotiscum MStiim Seculi
undecimi, quod ex reliquiis Lindenbrogianis mecum benevole communicavit Sena-
tus Hamburgensis und gibt 1720 in den Leges Francorvm reichliche citate). GWaitz
Zs. 5 (1845), 565 — 575. vgl. JGrimm Kleinere Schriften 4, 405. — L. [H. § 73.
74. S. a 27—58.] [244
25 145 (84 ; geschrieben zu Augsburg, wo sie sich noch im xv jh. einer auf bl. 2^
ausradierten inschrift zu folge befand: Monasterii S. Vdalrici Aug., zwischen 1^12
und 1014, wie sich aus bl. 4^ ergibt, wo oben s afre, unten, fast erlosclien,
REGiNB steht ; nachmals der Ebnerischen bibliothek zu Nürnberg gehörig : im auxi-
tionskatalog derselben 1, 25 nr 201 ; laut handschriftlichem vermerk in meinem
80 exemplar für 2,30 fl. von prediger Banner ersteigert; dann im besitz des Juristen
AW Gramer, der sie der Kieler Universitätsbibliothek schenkte) in octav, xi jhs.,
179 bll. {14z4: doppelt) : die werke des Prudentius bis Psychom. 605 mit zahl-
reichen deutschefi interlinear- und marginalgll., welche zum gröfsern teil von den
jeweiligen Schreibern der lat. scholien, zum kleinern von mehreren and. liänden her-
35 rühren; letztere wurden im abdruck gekennzeichnet (DCCXCIII). vgl. über die hs.
noch Serapeum 31 (1870), 347. — JGabEckhart Gommentarii de rebvs Franciae
orientalis 2 (1729), 1002 yf. ESteinmeyer Zs. 16 (1873), Bf 79—84. — Eb.
[R § 118. P. 242. S. i 55—61.] [245
KLOSTERNEUBURG,
40 STIFTSBIBLIOTHEK.
109S in klein folio, xii jhs., 57 ungezeichnete bll. sowie vorn und hinten je
ein quer eingeheftetes schutzbl. aus einer viel gröfsern hs. liturgisclien inhalts mit
neumen: Osberns Panormia in der gestalt von C/m. 17154 und 14:584= {Wlley er
Innsbruck 711 — Laibach 473
Rhein, mtis, 29, 181), dh. gefolgt von xusammenstellungen über vasa vinaria usw.,
de na^^bus, de proprietatibus feraiaim. am sclduss derselben hinter Explicit. Ex-
plicit stehen in xicei spalten lat. hexameter ; die xivölf der linken spalte sind
gänzlich abgerieben und Knieserlich, die fünf der rechten cntsp'echen den Zeilen
5 7 — 10. 13 der Versus de bestiis und weisen einige deutsche interlineargll. auf
(DCCCCXXXIV). icli verdanke dr CKraus eine sorgfältige abschrift. — FJMone
Anx. f künde der teutschen vorxeit 8 (1839), 93. — [P. 425.] [246
LAIBACH,
STÄDTISCHES ARCHIV.
10 Zehn bll. in grofs octav, abgelöst vo)i rechnungsbüchern der stadt {bl. 5^ noch ein
actenvermerk mit der jahrzahl 1712), xii jhs.: reste des zweispaltig und abgesetzt
geschriebenen lat. glossars Äbavus major, die vollständigen bll. 2. 3. 5. 8 wei-
sen je 32, die unten beschnittenen 1. 4 je 29, 6. 1 je 28, 9. 10 ^'e 27 cinge-
ritzte Zeilen auf der seile auf. den anfang beider spalten und deyi schluss der
15 zweiten markieren je zwei 6 — 7 mm. von einander abstehende senkrecht über die
volle länge des blattes gezogene Urnen: der jedes mal von ihnen eingeschlossene
spaltenraiün beträgt 6,5 cm. ebenso gehen die beiden obersten und die beiden unter-
sten der 32 wagrechten linien von einem blattende ztmi andern, während die
übrigen 28 7iur bis zu den einfassenden senkrechten reicheji. die gröste höhe eines
20 blattes beläuft sich auf 23,5, sei7ie grÖste breite auf 18,4 cm. die gll. umfassen
bl. 1 Captio — Caterua, bl. 2 Cathedra — Chiliasta, bl. 3 Chithiis — Citerius, bl. 4
Cythara — Choreb, bl. 5 {von hier ab and. hand, welche die 32 Zeilen auf 21,1 cm.
höhe verteilt, wähxnd vorher nur 21 gebraucht waren, und welche die grofsen an-
fang sbuchstaben der gll. nicht mehr in die mitte des durch die beiden senkrechten
25 begränzten raums, sondern dicht vor die zweite senkrechte rückt, sodass zwischen
dem anfang sbuchstaben und dem übrigen wortkö^per kein leeres spatium verbleibt)
Fartbiira — Falcarius, bl. 6 Ferrugine — Findit, bl. 7 Fingens — Fluctuans, bl. 8
Frugi — Funes, bl. 9 Propudio — Prurientes, bl. 10 Raama — Rates: ohne lücke fol-
gen eitiander also nur die bll. 1. 2, 3. 4, 6. 7. gröfsere anfang sbuchstaben finden
30 sich blofs zweimal, 4^^ Clades und 4*^^ Cotta bei beginn der gruppen CI und Co,
nicht bei den initien Ce, C(h)i, Fi, FL Fu, Pru. dem Aba^vusglossar wurde an
den aufse7irändern der bll. von zwei {bl. 1 — 4 und 5 — 10) Schreibern mit klehierer
Schrift ein and. alphabetisches lat. glossar, ein Salomonisches, gleichfalls in
abgesetzten Zeilen, hinzugefügt, das vollständig leider nur auf den bll. 2. 4. 5. 6. 9
35 erlialten ist, während von bl. 3 und 7 etwa die hälfte des besch'iebenen randes,
von bl. 1 und 8 die ersten drei bis vier buchstaben und einige wmienden, vo?i
bl. 10 gar nur die anfang sbuchstaben R auf der obern hälfte der Vorderseite und
wenige wortschlüsse auf der obern rückseite sich gerettet haben, da indes der um-
fang des randglossars demjenigen des textglossa7's sticht durchweg entsprach, so
40 blieben die initien des erstem stellenweise hinter de7ien des letztern zu7'ück; daher
erklä7't sich, wenn zb. der rand des blattes 5 noch gll. aus tZem' E (Exobliuiscit —
Exprodere) bringt, wäh7'end das bl. selbst be7'eits die gruppe Fa beha7ideU. dies
randglossar befasst bl. 1 Cap ... — {so viel sich erschliefse7i lässt) Cas . . . , bl. 2
474 Verzeichnis Der Hss. 247—249
Castum — Cautcrium, hl. 3 Cherub . . . — Cir . . . , hl. 4^ Circenses — CH . . ., hl. 6
Faiia— Fauni, hl. 7 Faunum— ?Fe . . . , />/. 8 Fla . . . — ?, hl. 9 Probare— Prof . . .,
hl. 10 K ... . ahcr die scJireiher des randglossars haben hei solchen vx/rten, die m
dem Abavusfjlossar und in dem Salomonischen gleich oder ähnlich voricamen, er-
5 Idürungen des randglossars vielfax^h direct dem texte zwischenzeilig einverleibt, ohne
sie dann immer im randglossar fort/Mlassen : doch werden die interlinear gll. von
bl. 5 an seltener und verschwinden auf hl. 9. 10 fast gänzlich, wo sie der über-
geschriebenen notiz Require in glosis platz macJien. die randgll. und die inter-
linearen, welche beide deutsche worte (MCLXXVb) enthalten, durften deshalb nicht
10 getrennt werden, sie bilden ein ganzes: das Ahavusglossar sollte durch das Salo-
monische ergänzt werden, und es gieng die absieht dahin, aus beiden ein einheit-
liches Wörterbuch zu gestalten; ein compliciertes system von correspondierenden
buchstahen und siglen, das sich leider nur an wenigen stellen nachprüfen lässt,
teils weil die sehr feinen buchstahen fast erloschen, teils weil viele ränder beschnit-
15 ten sind, diente dazu, jedes mal den ort anzuzeigen, an welchem eine randgl. dem
texte einzureihen war. sämmtliche deutsche worte, sowol in den durch vorge-
setztes ( ) kenntlich gemachten rayidgll. als in den durch vorangehendes komma oder
durch eine note bezeichneten interlinear gll., sind also Salomonisch; nur die lat.
worte vor den kommata stammen aus dem Ahavusglossar. ich habe dank heson-
20 derer gefälligkeit des hm prof. dr JSorn z^u Laibach die hll. läjigere zeit in mei-
nem hause benutzen dürfen. — MPetschenig und E Schröder Zs. 35 (1891), 407
—411. [247
LAMBACH,
STIFTSBIBLIOTHEK.
25 M. eart. 291 (auf dem rücken noch die Signatur MS 345) in klein quart,
XV und XVI jhs., 187 Ml. (dafin noch ein leeres zenissenes) : 1) bl. 1 — 16
verschiedene ge dichte. 1^ Metra Orthographie Incipiunt feliciter Vitia communia
scribendi extirpantia. Rectos scriptores apicum quoque compositores Inueni paucos
popon
quare uolo ponere uersus usw., 9* Exhortatio M. p. p. adolescentü studia repre-
30 sentans. Tempus adest pueri quo dogmata uisere clara Omnes debetis dulcia
nam studia usw., 10^ Metrum saphicum melliflui doctoris sancti bernhardi de
uariis mundi reatibus, 12^ Carmen ad diuinam dei genitricem puerperamque ca-
stissimanque [sie) O Regina poli tu tronus inclitus usw., 14^ Publii maroiiis de
littera pitbagore [Riese 632), 15* ohne Überschrift lam satis diu iuuenes senesque
35 Aure cepistis patulaque mente Dogma quod popon dedit ille petrus [also hiefs
der Verfasser der Exhortatio bl. 9% wie auch der glossator andeutet, magister Pe-
trus Popon, und der autor dieses gedichts war ein anderer), 16^ Publii v m Car-
men de fortuna [Eiese 629); 2) bl. 17 — 32 Nomina deorum et dearum,
Sammlung von adverhien, alphabetisches Wörterbuch , synonyma, ele-
40 gancie dnl phielphi(s*c); Colecte huiuscemodi terminorum elegantie per Venera-
bilem bonarum litterarum baccalaureum almi gimnasii Viennensis lacobum vese-
mair Ex augusta retia Anno uirginei partus 1495 quinto decimo kalendas octo-
bris; 3) hl. 33 — 4.0 grammatischer tractat; 4) ^/. 41 — 76 tractatulus
Laib ACH — Leiden 191e 475
übet' den modus latiiiisandi 7üid modus conficiendi epistolas; 5) bl. 77 bis
xtnn schluss ein schon von seinem schrciher gesondert j)aginiertes hymnarium
mit einJeitimg und comrnentar, vcrfasst durch frater Jacohus jiini 1506 — jnnuar
1507 für die fratres Ämhrosius, Lconhardiis, Sehastianus pro tunc Elementis
5 operam daiitibus. hs. 1) 4) 5) mit zahlreichen deutschen gll. als decket dient ein
pergamentdoppclbl. in folio, xii jhs., tvelches dreispaltig zu je 46 oder 47 Zeilen
mit einem abgesetzten lat. iiach den drei anfangsbuchstaben geordneten alphabe-
tischen glossar aus dem buchstahen C beschrieben ist: im context drei deutsche
gll., eine vierte interlinear (MCLXXVIII). die spalten beginnen 1*^ Cacescit (/.
10 Capescit). accipit, 1"^ Capit. fruitur. potitur, 1*^ Cardian. cor. carpilio sardina;
1^^ Castalidas. ni™plias. nepharias deas \ monticule, 1^^ Catadiaforan. p differentiä,
1^^ Ca,"sari' litis amator; 2*^ Cominisci. recordari, 2*^ Comissus. comixt', 2*^ Co-
namine nisi; 2^^ sita {davor loch), l statio cui'dä qualitatis 1 cpositio. l decretü.
2^^ Couglomero. ogrego, 2^^ Connecto. oiungo: es fehlen also zwischen bl.l und 2
15 ein bis drei doppelbll. rote initialen bei Caro, Carla, Castus, Caus, Cecus, Cedit;
Compages, Concidit, Conflictus, Congeries, Conicit, Conlatum, Conpendiunt, also
meist, wenn der dritte bucJistab sich ändert, zuweilen auxih, wenn das beim vierten
der fall ist, obwol eine Ordnung nach diesem vierten nur stellenweise sichtbar
wird, sm-g fältige abschrift verdanke ich JSeemüller. — FJMone Änz. f. künde der
20 ieutschen vorzeit 7 (1838), 602. -— [P. 429.] [248
LEIDEN,
UNIVEESITÄTSBIBLIOTHEK.
191 E in quart, xiijhs., ISO bll. und ein ungezähltes vorsatzbl., aus defn west-
phälischen llbo eingeweihten cistercienserkloster Hardehause^i bei Warburg stammend^
25 in welchem der codex noch zu anfang des vorigen jhs. sich befand: 1) vor-
satzbl. und bl. 1 — 60, sieben je am schluss signierte quaternionen, von denen der
zweite nach dem dritten steht, und zwei mit viii bezeichnete doppelbll. auf der
Vorderseite des Vorsatzblattes Liber sancte Marie ppetue uirginis in | :::::: : (rasur
von hersuithehusen.) tollenti maledictio seruä|ti benedictio {saec. xiii), etwas höher
30 von and. hand blass liber sancte Marie ppetue uirginis in h^swidehusen, ganz oben
Lib sce Marie ::::::::: llenti maledictio 1 Seruäti Benedictio, auf der rückseite in-
hxiltsverzeichnis der teile 1) — 3) des codex saec. xii mit jungem nachtragen,
darunter Sedulius Carmen pasch. 5, 188 — 195. l^ff die briefe des Ivo in
folgender reihe: 236. 156. 2. 16. 161. 1. anhang zu 2. 12. 25. 43. 46. 48.
35 65. 67. 81. 88. 89. 92. 94. 95. 103—105. 108. 109. 110. 117. 135. 84. 87.
93. 133. 54. 55. 59. 60. 61. 63. 66. 68—74. 77. 78. 80. 82. 83. 85. 86. 90.
91. 96—102. 106. 107. 111—113. 115. 114. 116. 118. 119. 122. 125. 123.
49 — 53. dann 38*^ ein brief, den ich bei Migne 162 nicht finde, Philippo dei
gratia serenissimo regi francorum. luo humilis presbiter suus. salutem. Aposto-
40 lica institutio. et paterni canones habent bis De cetero ora pro me frater karissime!
ne remigantem in alto maris tempestas dimergat me. weiter 155. 162. 184.
185. 206 {hier lautet der name des adressateii Alberto). 231. 220. 234. 245. 186.
dann 44^ der brief Fratri iohanni secundum sua merita. non suus wazo {MG SS
476 Vi:Hzi:r(;iiNiK Dick Hhh. 240 — 250
vri, 211—215. Neues archiv 20, 223/'), emJlich 47*yf 192. 4—11. 13—15.
17 — 24. darauf 57^ — 58** eine Sammlung von anfangen verschiedener
(niclU-Ivonischer) hriefe, 58^ der von Marlene und Durand Colleetio 1, 535 aus
dieser hs. veröffentlichte brief an den hischof von Paderborn, 59'* von
r) jüngerer hand Alt orGatio inter misericordiam et ueritatem {Migne 177,
G23), desgl. GO* Altercatio inter deum et diabolum {Mig)ie 177, 590),
GO^ ivider von and. hand ein recept zu einer salbe, von der es am schluss
heifst: quacunique infirmitate periclitaueris siue paralisy. siue inflatura. siue ulce-
ribus uel etiam dolore dentium seu oculorum. unctus hoc ungento sine uUa am-
10 biguitate conualesces. seinen kräuternamen sind deutsche gll. übergeschrieben
(ML VIII); 2) bl. 61 — 112 (sechs quaternionen und zwei doppelbll. mit den
fortlaufenden Signaturen viiii — xv) Älberts von Sieg bürg Glosarius in uetus
et nouum testamentum mit prolog, der bei Maiiene- Durand Colleetio 1, 978 und
bei Geel im Catalogus librorum mss. p. 84 abgedruckt steht (s. au^h Hoffmann
15 Ahd. gll. xxxii anm. 28). dem texte eingemischt sind deutsche gll., welche meist
ein übergesetztes teut, teuton, teutonicum kenntlich macht, minder zahlreich sind
die deutschen interlinear gll. ; einige von erheblich jüngerer hand blieben fm't. die
reihenfolge ist In epistolam ieronimi ad paulinum. Genesis (VIII^ nachtr.), Exo-
dus (XXVIII^ nachtr.), Leviticus (XLIII^ nachtr), Numeri (LVI^ nachtr), Deu-
20 teronomium (LXIX^ nachtr), Josue (LXXIX* nachtr), Judicum (LXXXVIII^
nachtr), Ruth (XCIV* nachtr), Regum i (CHI* nachtr), Regum ii (CXIX^ nachtr),
Regum iv (CXLVIII* nachtr), Esaias (CCLXXIX* nachtr), Jeremias (CCXCI*
nachtr.), Ezechiel(CCCl^ nachtr), Daniel (CCCXl^ nachtr), Oseas{CC(JKNll^ nachtr),
Johel (CCCXXII^ nachtr), Ämos (CCCXXVI^ nachtr), Micheas (CCCXXXIX*
25 nachtr), Zacharias (CCCLI^ nachtr), Job (CCXIP nachtr), Psalmi (CCXXI»
nachtr), Parabolae (CCXXIX^ nachtr), Canticum cant. (CCXLIX* nachtr), Sa-
ptientia (CCLXI^ nachtr), Eccli. (CCLXIX» nachtr), Tobias (CLXXXVI* 7iachtr),
Matthaeus (CCCLXX^ nachtr), Johannes (CCCLXXXIX^ nachtr), Acta apost.
(CCCXCII^ nachtr), Apocalypsis {CCCCX.CI^ nachtr). nach dem Hebräerbrief 97^ In-
30 cipit ortographiavenerabilis Bede presbiteri mit drei deutschen interlineargll. (DLIP
nachtr). 107^*06 diptongis et articulis grecorum, 108* Minutie. siue pon-
dera, 108^ Mensure in liquidis, Mensure : : agrestium, De ignotis uer-
bis (Fulgentius), 110* Voces mutorum animalium, 110^/f (111*^ 112* zwei-
spaltig, 112*^ leer) memorialverse für lange Stammsilben, nach den vocalen und
35 dem ihnen folgenden consonanten geordnet; anfang Qve non noseuntur. si non
exempla sciuntur. Que producuntur partes, hie inueniuntur. Que non ponuntur
hie. omnes corripiuntur. (a.b) Nabilis et labes et labor. pabula tabes. darin über
dem Schlusswort des verses Cum mala, malus, et malum. maloque malus 110^ die
deutsche gl. Mastbao (o = oberer ayisatz von g) sowie über dem der zeile Lilia.
40 cum nilo. pilentum. pilaque. pilo lll'^^ uriuel (= wrivel vgl. DWB 8, 909 5. -y.
riebein). 112*^ schliefsen sich ähnliche memorialverse an Strigilis et strigilis.
repo repo. rudo rudoque usw., endlich stehen 112*^ unter der Überschrift J^q
agnoscendo colore agnorum natorvm. l sexu. ex auditv. non uisu die aus dem
Leiden 191e — Perizon. F. 17 477
Su)}i7}iarium Ileinrici {Gerbert CG) inid Diiminlers abdruck Anz. des germ. museums
1875 sp. 312 (vgl. 1878 *;/;. 88) bekannten Hexameter (die vier ersten auch Pro-
verbia rnstici G5 — 68) in der etwas abweiclienden gestalt: Quis color est pecudis
si forsan noscere queris. His poteris sigiiis sine uisu iioscere certis. Agnus enini
5 natus he (sie) statini clamitat albus. Me resonatque niger repctitis uocibus agnus.
Alternat uai'ius be. ne sie uoce sonorus. Talibus indiciis pretendunt signa Co-
lons. Si sexum queris hunc sie agnoscere quibis. Femina noscitur a mares e
uoce serenat. Hoc habeas signuni. si uis dinoscere ueruni. Nunquam falleris.
si sie uigilabis in istis; 3) bl. 113 — 128 (zwei mit xvi und xvii gezeichnete
10 qnaternionen iind zwei unsignierte doppelblL). 113^ Incipit ortographia prisciani
cesariensis gramatici =: Priscian Instit. i. ii bis 56, 27 Hertz, 123* rest wnd
123^ grammatische bemerkitngen verschiedener hände. 124* Primas sillabas
omnium partium orationis. v. modis cognoscimus und and. grammatische ex-
cerpte, 124^ von and. hand zweispaltig zahlreiche hexameter über das thema
15 (MSD XXVII, 2, 86) Infelix mus est cui non uno lare plus est, zb. Mus gaudet
minime nisi sint plures sibi rime. 125* Incipit ortographia. isidori (=^i(2/m. 1,27),
125^ Incipit ars capri de ortographia ( (7ramm. lat. 7, 92 — 106, 12), 127^ Scien-
dum quod propria nomina ciuitatum in genitiuo casu aduerbialiter accipiuntur, ob-
jectionen zu verschiedenen stellen von Prisci ans Institutionen, beginnend m^Y2,66,4;
20 4) bl. 129 — 14:0^ (eine läge und die vier vorderbll. einer zweiten) Computus magistri
Reinher i decani patherhrunnensis (die vorrede abgedruckt bei Martine Collectio 1,977/".
eine Hannoversche hs. Archiv der gesellschaft 8, 633). 140"^ und schluss auf
freiem räum von 142^ brief des Echehardus von Prulliacum (dep. Seine et
Marne) an abt E. von Herswithehusen, gedruckt Marlene 1, 793 /f; 5) bl. 141
25 — 178 (fünf lagen, der letzten fehlen die beiden schlussbll. ; ganz verschiedenes per-
gament). 141* eine astronomie, beginnend Quoniam cuivsque actionis quanti-
tatem temporis spatium metitur, schliefsend 156^ Intrabitur itaque in tabulam per
stellam quemadmodum in alias per annos. 157* Incipit über hermanni de com-
positione astrolabii (Pez Thesaurus iii, 2, 95 ff), 162* Incipit liber gerberti de
30 compositione et exercitio instrumenti (aao. 109 //^ doch mit starken abweichungen
und Umstellungen): darin 165* auf freiem räum von and. hand verschiedene leo-
niniscfie hexameter: Crux roseis picta notulis et regis amicta usw., 174* Incipit
Über hermanni de compositione orologii (aao. 131 — 138 schluss von aap. 5).
177^ — 178^ astronomisches von jüngerer hand; 6) &/. 179. 180 zwei ein-
85 zelne bll. 179* (zweispaltig) über paternitas und filiatio, 179^ ISO*'^ (ein-
spaltig) Cursus de sancta trinitate und bericht eines gewissen ludewicus
über die geschichte seiner einführung, am schluss unvollständig. — erste notiz
über die deutschen gll. im Archiv der gesellschaft 8 (1843), 572. [249
Perizon. F. 17 in folio: 1) saec.^i bl.l — 65 bücher der Maccabaeer;
40 2) saec. xi bl.l — 84 Vegetius De re militari mit einigen deutschen interlinearglL,
einer 7nargi?ialgl. (DCCCLVIII); 3) saec. xv bl. 1—14 Registrü siue tabula
libri Vegetii De re militari, 15 — 20 Vocabularius lib' Vegetii De re militari,
21 — 62 Sexti Fron ton ii Stratagemata. jede hs. ist für sich foliiert. — beschrei-
478 Verzeichnis Der Hss. 250—254
hung des codex in der Vegetiusausgahe von CLang (1869) s. xxvii/*, wo auch
die deutschen gll. ^mtgeteilt sind; collation verdanJce ich E Sievers. [250
Voss, f^raeciis 4** T (nach hl. 1 ehemals im besitz des arztes Christian Rumpf),
xjhs., 42 blL: hl. 3* — 39^ die griech.-lat. Pseudo-dositheanischen vocahulare,
5 gedruckt CGL 3, 3 ff, mit einer deutschen contextgl. (MCLXVII), denen hl. 39^ —
42* medizinische recepte und traciate, gleichfalls mit eitier deutschten randgl. (MJjX.^
nachtr.) folgen, ilher de?i codex vgl. die CGL 3, viii angeführte litteratur. ^
mitteilung von den beiden deutschen gll. machte mir 1880 WMeyer. [251
Voss. lat. fol. 24, x jhs., jetzt noch 111 vierspaltige bll., da die erste läge
10 fehlt, urspr. 119, welche von einer hand des xy jhs. gezählt sind: 1) bl. 1*^ —
87^^ {signiert 8^ — 85^ mit B — M, da^'auf zwei einzelne bll.) interpoliertes Aba-
.i.
vusglossar nach CGL 4, xxxvi. die worte Castrimargia uentris ingluues {sie)
.i.
und Caux Noctua bl. 38^^ sind am aufsenrande glossiert durch .i. glathni und
.1.
.i. couhann, unter Oricallum (/. Oricalcum). metallum inter aurum et serem {letzte
.i. .go
15 Zeile von bl. 61^*) ist .i. ourcalch geschrieben, neben Penace (/. Pinace). ima. pul-
cerrima 63^* endlich steht .i. arrith. diese gll. sind, wie mir Zimmer freundlichst
bestätigt, keltisch und zwar sj^eciell bretonisch; 2) bl. 88* — 111*^ {vier unsig-
nierte lagen). 88*^ Incipiunt Glose spiritales iuxta Evcherium episcopuni,
89*^ Incipiunt. Synonima Cycefonis, 92** Incipiunt nomina per alfabetum disti-
20 nata de reliquis nominibus iuxta ordinem elementorvm de quibusdam uocabvlis
hominum per denominationem, dh. im wesentlichen das 10 buch von Isidors
Etymologien. 100^^ /f kürzte gll. zu biblischen und einigen and. büchern, sehr
verderbt, mit spärlichen eingestreuten ags. Worten, und zivar De prologo Geneseo,
De Exodo, De Leuitico (XLI nachtr.). De Numero, Deuteronomio, In Osee, In
25 libro psalmorum, De Hiesu Naue (LXXV nachtr.), De libro iudicum. De libro
Ruth, De libro Regum (CXV nachtr.). De Parlyppomenon, De Salamone, De
Cantica canticorum, De Sapientia, De ecclesiastico (CCLXV nachtr.), De Esaie pph,
De Hieremiae, De Ezeclii,el (CCXCVIII nachtr. CCCXV nachtr). De Dani,el,
De lohel (CCCXXXVII nachtr.). De lib lob. De Tobia, De ludith. De Bester
30 (CG nachtr.), De Ezre, De Mattheo, De Marco, et Luca. et lohanne. De libro. offi-
ciorum, De libro rotarum (DCCXI nachtr), De,bro antonii, Incip uerboru inter-
pretatio (DCXCIII nachtr), Secunt~ negotiis alia uerba occvlta, De catalogo Hie-
ronimi in prologo, Incipit de ponderibus (DCCLXI^ nachtr). De ponderibus,
darauf 105^^ ohne Überschrift gll. zur Genesis, 106*^/f De Exodo {gll. zu verschie-
35 denen bibl. büchern), De Salomon, De Eclesiast, De libro lob, De libro. officii
(DCCXII nachtr). De libro Eusebii historiarvm. De libro Anastasii, De libro Ro-
tarum. nach Explicit 108** folgt das ganze zweite buch der Instructio7ten des
Eucherius sammt prolog, dann noch 110^^ Similiter de Hebreorum nomi-
nibus und 110^* De locis, 111*^ Uoces uarie animancium, 111*^ Cum
40 albino scolastico disputatio regalis et nobilissimi iuueni {sie) Pippini (Alcuini
Leiden Perizon. F. 17. — Voss. Lat. 8*^ 15 479
opp. ed. F)'ohen 2, 'Sb2 ff'), deren beide Idxten spalten lll^^'^ fast erloschen sind.
llli'^-i ker. [252
Voss. lat. r*>l. 63, XI jlis., 129 hll. in sechsxehn je am schhcss signierten
lagen (die 15 xäJilt 9 blL): die PJiarsalia des Luc an mit zahlreichen gll., darunter
5 einigen deutschen (DCCXXXV* nachtr.), die mit den umgehenden lat. aus der vor-
läge ühertionimen sind, am ende des 10 hiichs hl. 129* (129*^ leer) steht mit ca-
pitälchcn in vier Zeilen: Pavlvs Coustatinopolitanvs einen |davi manv mea solvs |
M Annei. Lvcani. civilis belli | über. : : (wol rasur von x.) cxplicit. hl. 4G des
codex, auf seiner voi'derseite (rückseite leer) mit dein distichon Fluniinis in morem
10 qiie sunt niiranda citentur Hoc uero sapiet dictio que fieret, darin hemej'kungen
XU I, 1 über civile und plus quam civile bellum, endlich der Vita Lucani, welche
in der Mnemosyne n. s. 16, 394 gedruckt ist, hat jetzt seinen platz hinter 129:
urspr. befand es sich wol am anfang der hs. denn die erste läge zählt nur
7 bU. und das hl. teilt mafse und einrichtung mit den hll. der lagen i — vi. ix — xi,
15 hei denen die zwei obersten und die zwei untersten Zeilen über die seitlichen
gränxlinien hinaus bis zu den rändern eingeritzt sind, während auf den übrigen
lagen dies nur bei der obersten und der untersten zeile geschieht, vgl. auch die he-
Schreibung hei WSteinhart De emendatione Lvcani (Bonnae 1854) s. 4 — 6. eine
abschrift der deutsclien gll. gab HUsener am 21. v. 65 an ÄHöfer ; aus dessen
20 nachlass habe ich sie durch ÄBeiffer scheid am 12. i. 85 empfangen und im märz
1893 meinerseits mit der hs. verglichen. ^ facs. von hl. 89^ hei EChatelain Paleo-
graphie des classiques latins tafel clx. [253
Toss. lat- 8** 15 {aus SMartial in Limoges; später im besitz von Paulus Pe-
tavius), xfxi jhs., 212 hll. da der hihalt dieses grofsen teils durch Ädemar von
25 Chabannais geschriebenen {VRose Lat. Meermannhss. 197 — 203), jetzt in seine
achtundzwanzig lagen aufgelösten codex oft verzeichnet wurde, namentlich von
LBethmann Archiv der gesellschaft 8, bli^ff, von LHervieux Les fahulistes latins
1 (1884), 228 ff = 12 (1893), 251 ff und neuerdings von NduBieu hei LDelisle
in den Notices et extraits xxxv (1896), 303 — 309, so genügt es, wenn ich mich
80 auf einige ergänzungen der angaben des letztgenannten gelehrten beschränke,
läge iv: das doppelbl. 12. 13 enthält auf 13^ den anfang von Donats Ars minor
{Gramm, lat. 4, 355 bis z. 17), auf 12* in fragen und antworten den eingang
eines commentars zu einer einleitung dazu, der auf 12^ fortgeführt, aber aus-
radiert ist. 12* stehen rings am rande von and. hand erklärungen namentlich
35 griech. worte, doch auch ein recept ad splenis dolorem, die gleiche hand hat
die r ander von 12^. 13* und die ganze seile 13^ mit wenigen recepten und mit
gll. zu Genesis — Judicum beschrieben, fortsetzung dieser gll. {Regum bis zum
beginn des Daniel) auf läge v hl. 15^ — 19^* {daraus entimhm. Stratoria. lectaria.
l tapetia 16^ und Aporia. uertigo l passio capitis 18* Nyerup 382) und auf
40 läge vii hl. 22* {rest des Daniel bis ins evangelium Marci), hl. 29* untere hälfte
sowie 29^ {schluss des Marcus bis Apocalypse; daraus Bissum Jn arbore nascitur
ad uestimentum. est et aliud genus mollissimi .i. papaten 29* = Luc. 16, 19 bei
Nyerup 385). dazwischen hl. 22^ — 29* von Ademars hand eine grofse Sammlung
480 Verzeichnis Der Hss. 254—258
von Worterklärungen, mit wenigen deutschen untermischt (M.CCKXI; Nyerup
382 Cai)uluni — 385 Lihniriuni); die grÖfsere Mlfte des hlaltes 22^ haben übri-
gens and. hünde auf bl. 14^^. 15^ der v läge fehlerhaft copiert. läge vi umfasst
nur die bll. 20. 21. 30. 31, läge viii 32 — 36 (33 einzeln), läge ix: über die
5 bilder %ur Psychomachie s. RStettiner Die illustrierten Prudentiushss. (IH^b) s.l\ ff.
läge x. xi: bis 60^ die vollständige Psychomachie des Pruxlentius, welche bis 53^
von zahlreichen interlinear gll. begleitet ist (DCCXCIV nachtr.; Nyerup 385 Ver-
nulos — Inffercire, hs. Vernulas und Infercire). lagexYiu — xxii: der so genannte
No?ne?iclator bl. 115 — 147 ist, wie schon aao. 203 Rose bemerkte, nichts als ein
10 excerpt Ademars aus Isidors Etymologien in der folge ii, 1 — iii, 13. ix, 2. 8.
XTV, 3—8. XV, 1. 2. xm, 14— xiv, 2. xiii, 4—13. iii, 41. 42. 27. 29. 30. 43.
47. 48. 54. 55. 58—60. 65—71. iv, 1. 2. 5—12. x. v. vi, 1—18. vii, 11—14.
VIII. IX, 1. 3 — 7. XI. XII. XV, 3 — 9. 11 — 16. xvi. xvii. xvni. xix, 1 — 25.
29 — 34. XX. i. auszüge, doch nicht ohne mehrfache versehen und Umstellungen,
\ brunnic'
15 aus bl. 134^ — 142^ bei Nyerup 385 (Mannus vel bruunnicus usw., hs. Mannus)
— 387: die einzige gl. darin, welche deutschen ursp'ungs sein könnte, bd. 2, 340,
1 durmer
15 auch so gefasst wurde, 134* Burdo ex equo et asina {Isidor xii, 1, 61), ver-
mxig ich bisher nicht sicher zu deuten, der umstand, dass die von Holder-Egger
Neues archiv 7, 630 und schon von Bethmann aus bl. 141^ (Ademar Imtte do7't
20 eine Jialbe seile frei gelassen für ein excerpt von Isidor xix, 26' — 28; facs. dieser
seile jetzt bei Delisle aao. tafel iii) mitgeteilte notiz über die provenienz des codex
mit der bei Nyerup s. xxx ausgehobenen übereinstimmte, liefs mich alsbald in der
Leidener hs. das original des vorher nur durch FJunius copie (Jun. 116^ in Ox-
ford) bekannten glossars If. ahnen; ihre spätere ge^mue prüfung bestätigte meine
25 Vermutung. ^^ ein citat in Junius Glossarium gothicum (1665) 5.102. {PFSuhm-
RNyerup) Symbolce ad literaturam teutonicain antiqvmxm (1187) sp. SS2 — 387.—
If. [H. § 79. S. i 199—201.] [254
Voss. lat. 8** 37? x/xi jhs., 145 bll. und ein ungezähltes vorsatzbl, dessen
rückseite zweispaltig im xi jh. beschrieben ist: 1) bl.l — 30 [bis 29* von einer
30 ha7id etwa des XYii jhs. als s. 1 — 57 gezählt; 30^ leer, dann zwei bll. ausge-
schnitten: vier lagen, deren drei erste auf 8^. 16^. 24^ signiert sind) kurzer com-
mentar zu Priscians Institutionen i — xviii {bis ii, 375, 15 Hertz) mit wenigen
deutschen worten im context (DCCLXIX nachtr.). am schluss bl. 30* folge^i von
derselben hand die verse Martial 11, 19, 2. Vergil Ecl. 5, 69. Aen. 12,593. Hö-
rn raz Epist. 1, 13, 10. 2, 1, 212. 1, 16, 78. Serm. 1, 3, 88. 2,2, 12, dann tvort-
erklärungen von Cicuciare. luxta. Salacitas. Fundanus. Pecuatus (/. Peculatus),
endlich Lucan 1, 73. 2, 270 : zum teil dieselben verse als Exempla auctorum auf
bl. 4:7^ des verwandten Clm. 6408; 2) bl. ^1 — 75 {lagen unsigniert). 31* In-
cipit ars Consentii [Gramm, lat. 5, d^8 ff vgl. 330), 61^ Incipit commentarium
40 Sergii de litteris (Gramm, lat. 4, 475 — 485), 67^ De soloecismo (G^-amm. lat.
5, 327 f), 68* De tropis, 70^ De metaplasmis (varr. aus diesen beiden
Gramm, lat. 1, 272 — 279, 21), darauf 71* — 75^ h'udistück eines Donatcom-
Leiden Voss. Lat. 8« 15 — 4.^ 69 481
mentars, ganz klein geschrieben; 3) hl TG^ff {lagen ebe7i falls unsigniert)
Fes Ins vollständig, 142^ Incipit libellvs Ser vati Lupi cpiscopi de tribiis que-
ytionibus, vollständig {Mlgne 119, 021 — 648), aber namentlich hl. 144 und 145
(145^ leer) arg xerstört. [255
5 Voi^i«. lat. 8** T8 (in einein perganientwnsehlag, auf dessen vorderer Innenseite
Silin Boxhoriiy steht), xiii jJis., 78 (bis 74 gezeichnete) ss. in fünf lagen, die von
jüngerer hand je am anfing wnd am schluss mit den buchstaben a — e signiert
sind (die letxte, s. 65 beginnende zählt nur 14 ss., weil ein bl. zwischen s. 68. 69
ausgeschnitten ist): bis s. 74 Mac er De viribus herbarum 7nit deutschen, teil-
10 weise recht verblassten marginalglL; jüngere hände Imben weitere randgll. zugefügt
(MXXXIX). 75 — 77 erklärungen medizinischer t er mini von and. hand
(oben auf s. 71 jüngere deutsche gll. wie yctericia gelesucht, ydropesis wat'-
sucht), 77. 78 eintrage medizinischen inhalts von verschiedene^i händen."-^
(FPSuhm-RNyerup) Symbolce usw. (1787) 5/:>. 406 — 409 nach Rostgaards abschrift
15 von Junius copie (Oxford Jun. 116^). dass die originalhs. ein Vossianus sei,
erwähnte die voirede zu F Junius Glossarium gothicum (1665). — Im. [P. 461.
S. o 368—371.] [256
Voss. lat. 4** 51, X jhs., 163 hll.: Lucan mit wenigen deutschen inter-
lineargll. (DCCXXXVI) ; unmittelbar anschliefsend an dessen letzten vers (x, 545)
20 bl. 162^. 163^^ von einer hand saec. xi unabgesetzte lat. -deutsche contextgll.
(MTV. MCXLII. MCCXIX. MCXLI). zu7n teil, najnentlich auf den untern
hälften der seilen, sind sie gänzlich erloschen, eine abschrift AHolders, der noch
mehr lesen konnte, als jetzt siMbar ist, liegt der hs. bei; ihr entnaJmi ich die we-
nigen gll. des blattes 163^. — LBethmann Zs. 5 (1845), 198. EMartin Zs. 14
25 (1869), 192. facs. des blattes 40* bei EChatelaiii Paleographie des classiques la-
tins tafel clvii und in CMFranckens Lucan vol. 1. — [P. 280.] [257
Toss. lat. 4** 69 in klein folio, anfangs des ix jhs., 54 bll. : 1) bl. 1^ In-
cipit pfatio in libro sibille (sämmtliche Überschriften in uncialen), darauf die sy-
hillinischen Weissagungen, 4* (T)ibi igitur xpe cü patre spüq; scö gta sit
30 ppes honorque, ein gebet, 4* unten predigt (V)idite itaq; kmi frs & filii . . .,
4^ unten über ein bildnis Christi, am schluss davon 6* oben hvcvsq. Atha-
nasivs, darauf wider ein kleines predigtstück; 6* mitte Incipit tractat' ex
libro Sirorv. translat' in latinv a domno Smira archiatrali. de qvodä linteo di-
vinit' transformato. qvi in hac sollepnitate Q\ii\mQ cowgvVii (brief an Ab gar), bricht
35 6^ mitten im satz ah. diese ersten 6 blL bilden eine läge von etwas klehierem
format; 2) bl. 7* leer, 7^ (von hier ab zweispaltig) Incip op; Furtunati in
lavde scäe Mariae (MG Äuct. antiq. iv, 371), Haec estpraefatio de ihü xpo
dnö inter uespasianü et titü quomodo uindicauerunt xpm (p aus r radiert), 8^ ff
gedichte und zwar Uersus de asia et de uniüsi mundi rota (Pertz in den Ab-
40 handlungen der Berliner akademie 1845, 254 /f)_, 9* de sex etatib; mundi (Zs.
22, 423), 9^ incip uersus de aduentu dnl (Dumeril Poesies inedites 280), 10* it
uersus de ihü dnö xpo (anfang Angelus uenit de celo directus a domino ut ma-
ria conciperet de spiritu sancto: scheint Variation des vorhergehenden hymnus),
Althochdeutsche glossen IV. 31
482 Vkrzhichnis Der Hss. 258
10^* ite uersus de ihü xpo dno {MG Poeiae lat. 2, 252), 12^ De bone (sie) sa-
cerdote (MO Poetae lat. 1, 79), 13* de malo sacerdote {MG Poeiae lal. 1, 81),
13^ Do diuite et paupero Lazaro {der von EDümmler Zs. 23, 271 )iach atul.
hss. edierte rhythmus); dann hytnnen des Prudentius {bis zur Passio Quirini);
5 18* Uersus Damasi epi urbis Romae einspaltig {Migne 18,379), 18^ oh7ie Über-
schrift Contin& hec ara retqs beati gregorii pape, Ite eiusde sei Gregorii pape.
In icona sei Petri hü. duo s üsi. In basilica sei Pavli. ap. Romae, In uelo quodä
Chintilane rege Rome dictü e {Riese 494), Ephitafiü papae Damasi qd sibi edidit
ipse {Migne 13, 408), 19^ Ephitafiü beate Monnice genetrieis sei Agustini {Riese
10 670), Uersus in avla ecete in aquis pat {MG Poetae lat. 1, 432), 19'^ oratio Eu-
genii. ToUetane sedis episcopi. Rex deus inmensi usw. {Migne ^l^^b^). 20* {von
hier ab blassere dinte) glos sensammlungen: Glosae uerb de canonib;, alplia-
betisch geordnete lat. -lat. glossierung; 21* interpretatio serm. de regulis ebenso;
22^ uerba de sei Martyni stof {bis M auf rasur) mit deutschen contextgll.
15 (DCCCCIX), Incipit in libf. ecclesiastice istor dgl (DCCCXXI), 23^ Item de ec-
clesiastica storia (DCCCXXII), incp breuis. exsolutio ohne deutsclies, De parali-
pomenon (CLVI), De Salamone (CCXXV), 24^ De eclesiasten. In cantico canti-
COE (CCXLVII), De sapientia, 24^ De ecclesiastieo (CCLXV), In libro Isaie pro-
phete (CCLXXVI), am schluss drei Zeilen spatium, dann Incp in Hieremia,
20 25^ wider nach drei Zeilen räum Incip in Hiezeehiel (CCXCVIII. CCCXV), It aJ,
26* Incip in Danielem (CCCX), De lohel. ul de pphetis minorib; (CCCXXXVII.
CCCXXXII), 26b Incip in lob (CCIX), Incip. in Tobia (CLXXXI), Incipit in lu-
dith(CXCI), 27* De Ester (CG), Incip in Esdra, Incip in Matheum (GCCLXVII),
27^ De Marc et Luc et lohan (h aus a rad.: CCCLXXXVII), In libro ofiici-
25 OB (DCCXII), in libro rotarum (DGCXI), in libro antonii ohne deutsclies , 28^
Incip uerbop intptat (DCXCIII), 29* De calogo {sie) Hieronimi in prolog, 30*
De ponderibus incipit, De ponderibus mit einer gl. (DCCLXP 'nachtr), De pon-
derib; scd. Eucherium; 30^ De Cassiano (DCX), 31* De Eusebio (DCCCXXIII*),
32b De Orosio (DCCXXXIX), De sei Agust (DXLII), De demente, 33* De
30 dialogorum (DCLX), 33^ Item incip uerb. Item de nominib; diuersis, 34* Incip
ex diuersis lib {dies stück und die meisten weitern 7nit ags. gll., die nicht aufge-
nommenen sind), It de diuersis nominib;, .im. genera poetarum, 34^ It. alia de
cselo, 35^ Uerba de multis, It alia, 35^ It alia, It de Cassiano (DCIX), am schluss
davon 36* sicut Inueni scripsi ne reputes scriptori. darauf eine Sammlung verschie-
35 dener excerpte: Agüst in. xii lib de ciü dl, 36^ AI. de incision lignoE, 37* De
seruis Hieroia, De septem miraculis manuf actis, 37^ Subputatio Hestre sacerd,
Saluiani epI dicta, 38* Lactantius haec de format pl {dh. de formatione prolis),
38^ De uiuo arg Isid, De insuris. De agricultura Isid, De trib; generib; demoniö.
De mans, Agüst, 39* De Cain et Abel, De paradiso. De arca, 3 9^ Haec. C. Ple-
40 nius Secundus. Int celü terräq; spü que greci nrlq; eade {sie) uocabulo sera ap-
Ve
pellant usiv., Pavca de planetis. De Saturno, De loue, 40* De Sole, De nere
{das letzte e auf rasur), De siderib;, De luna, 40^ De defectv vario, De siderib;,
Leiden Voss. Lat. 4^ G9 483
De luna, De sole, De rationc übrau, De iiiuentorib; defectos, De fluminib; \ unde
de niari, 41-'* De intualla sider. a ira, Do conietib;, De fatib; {dJi. facibus), Do
stellis, 41^ De signis, De imbrib;, Do altano, De hccho, De uem {dh. vere), De
fabonio, 42^ De subsolano, De cane, De choro, De uult'no, De natura uentx)r,
5 De avstro. De sole, Do reditii tepestatuni, De fubnina, 42^ De genere fubiiinum,
Unde ueniunt fulg, De arcu, De tre noiii, De forma orbis, 43* De antipodis, De
loco terre, De longitiulino dioF ul noctiü, De iiaria obseruantia diei, De gentib;
uariis, 48^ De tre motu, De signo tep futf, De aestib; maris, 44* De accessu,
De accessu uario, De diuersis, 44^ De malda ul natura ignis, De nepta, De
10 Ethna mon, De mensura orbis trarü dt, De latitudine tre, 45* De circuitu terre,
De colünis Herculis, De Brittania, De Hibernia, De orcadibus, 45'^ De Tyle,
De insula Tabrö, 4G* De umbris. De Maleo monte. De luna. De salsü mare, De
quinq; circulis. 46^ — 4=7^ saec. iiz. ex. hrief an Alcuin über' die quadragesimalxeü
{Jaffe Bihl. 6, 403), 48 {davor 3 hll. ausgeschnitten) saec. xi bruchstück eines
15 gedichts auf die marter der hl. Fides {Neues archiv 10, 337). 49 erldärung
lat. Worte, gleichfalls saec. xi. 50. 51 leer, papier. 52 SG aller Urkunde
von 1262. 5B saec. XU die 7 weitwunder. 64:^ {die rückseite auf papier gezogen)
o
Verzeichnis der SGaller übte, von erster hand bis auf Vdalricus (1277), von
zweiter bis auf Franciscus (1521), besprachen SOaller mitteilungen 11, 135 /".—
20 wahrscheinlich befand sich der codex, bevor er in Vossius hände gelangte, zu S Gal-
len und dort wird ihn Goldast kennen gelernt haben, der daraus Paraenetici ve-
ter es {1604:) s.Sl GlosscB Änonymce ; Sarabaita lingua Aegyptiaca, in Latino dicitur
Rennuitae, qui refutant Abbatem habere (= CGL 5, 414, 50), 5. 88 Interpretatio
sermonum de Regulis; suggectionem, supplicationem, indicationem, suffragationem
25 (= CGL 5, 414, 56), s. 100 Glossce in Histor. Eccles. Exitiali, mortali. Et in
Cassianum ; Letheo, mortali {letzteres = CGL 5, 417, 27), s. 114 Gloss. vett.
Grauitas, modestia (= CGL 5, 413, 43), s. 118 Gloss. in histor. Eccles: AfFecit,
ditauit, s. 123 Glossce vett. in Esdrani; Cratera, patena siue calix. In demen-
tem; Climacteras, partes caeli {letzteres =■ CGL 5, 422, 60), s. 126 f Glossce vett.
30 in Esdram ; Memores salis: pro cibo posuit sal vel doctrina, 5. 131 Glossce vet.
Kyri eleison. Domine miserere nobis (= CGL 5, 413, 58), 5. 136 Gloss. vett. in
lib. Rotarum; Faria, eloquia (= CGL 5, 415, 32), 5. 235 Interpretatio sermonmn
de Regul: Regula dicta eo quod recte ducit (= CGL 5, 414, 34), s. 241 Inter-
pretatio sermon. de Regul. Acidiosus, ociosus, instabilis, tristis, vagus (= CGL 5,
35 412, 30), s. 423 Gloss. vett. Talpa, voond (:= Sweet OET 116, 227) und s. 430
Glossce in Dialogm'um Gregorij ; Fledomum blodsaex (=: Gll. 2, 244, 7) citiert.
derselben quelle werden dann auch die drei weiterri von Goldast aus "Gloss. vett?
angeführten interpn^etamente entnommen sein, wenngleich auf grund unserer frag-
mentarischen kenntnis des Lugdunensis sie sich nicht belegen lassen: 5. 39 No-
40 centia, culpa, reatüs, 5. 85 Alternandis, alternis vicibus, 5. 93 Carus, nomen ho-
minis auari, qui transportare dicitur in infernum. sodann spärliche citate inFJu-
nius Glossarium gothicum (1665). {FPSuhm-RNyerup) Symbolce ad literaturam
teutonicam antiqviorem (1787) sp. 360 — 382 nach Rostgaards abschrift von Ju-
31*
484 Verzkkhnis Der Hhh. 258—203
nius copie (Oxford Jun. IIG^). LDethmann Zs. T) (1845), 1 94— 198. EMartin
Zs. 14(1809), 191. JlSweet The oldest enylish lexts (1 HS fj: EETS 83) .v. Hi-
ll?: über den wert dieser ausgäbe s. Zs. 33, 24:8 f anm. mid HLogentan im
Moyen age sepL 1890, der sich zwar den anschein gibt gegen mich zu polemisie-
5 reu, in Wahrheit aber nur für mein urteil über Sweets leistung neus belege bei-
bringt, reichliche auszüge aus dem inhalt der bll. 20* — 30* jetzt im CGL 5,
410—425. — le. [P. 20. S. i 183—190.] [258
LEIPZIG,
STADTBIBLIOTHEK.
10 liep. I. JJ6'* {früher Rep. B. 18; Naumann s. 19) in quart, x jhs., 272 bll.:
des Servius Vergilcommentar mit einigen deutschen interlinear- und marginalgll.
zu Buc. und Georg i. ii. (DCCCLXXV). am schluss von Geo'rg. iv steht bl. 12^
EXPLiciT LiBER QU ARTUS. AMEN; OTRiRFD. genauere beschreibimg in Thilos
Serviusausgabe (1881) s. lxxix/: — ESievers Zs. 15 (1872), 372. — [P.
15 298.] [259
Rep. !• 4. 53 {Nauynann s. 20) in quart, TS. jhs., 11 bll: des Walahfrid
Strabus Hortulus mit emer reihe deutscher ifiterlineargll., die mit austiahme der
letzten von einer hand des x jhs. herrühren (DCCCCXXVIII). — ESievers Zs.
15 (1872), 532—534, vgl. EDümmler Zs. 20 (1870), 115 amn. 1. Neues ar-
20 chiv 4 (1879), 280. EDüm7nler MG Poetae lat. 2(1884), 3B6 ff variantenapparai
mit facs. auf tafel i. — [P. 247.] [260
Rep. II. A. O {Naumann 5. 78; aus Hildesheim, s. u.) in folio, ix jhs., IdQbll.:
die Canones conciliorum und Decreta pontificum der Dionysio-Hadriana mit
deutschen interlinear- und marginalgll. (DXCVII), welche von zwei händen he^'-
25 rühren, deren Verschiedenheit schon das facs. bei W Arndt Schrifttafeln ii (1878),
41, insbesondere aber der umstand zeigt, dass nur die erste hand für die rune
wyn das zeichen p, nur die ziveite v verwendet, über zeit und ort der entstehung
des codex belehrt die Unterschrift auf 190^ ego adalhartus indign' p'b scripsi re-
ginfeto epö hunc librü sie potui uoluntarie, über seine weitern Schicksale der ein-
30 trag auf 105^ Biso uenerabilis ant. donaü hunc librü carissimo filio suo sigi-
mundo epö me meinuuardo prbo astante. vgl. Arndt Schrifttafeln ii vorwort.
aufserdem sind auf dem urspr. leeren bl. 1^ von mehreren händen federproben
und gll., darunter wenige deutsche (CCCLXVI^. MCCXXXVI), eingetragen
(1* z. 1 von verschiedenen hmideyi uuaninegus seipsit UUanincgus scipsit, vgl.
35 auch Hattemer 1, 411), desgl. oben auf 190^ (MCCXXXVI). — WArndt Zs. 23
(1879), 95—99. neu verglichen durch ESievers. — [P. 74.] [261
LEIPZIG,
KGL. UNIVEESITÄTSBIBLIOTHEK.
Paulinus 106 {Feller s. 00) in quart, um jhs., 100 zweispaltige bll. {der ternio
40 bl. 1 — 0 ist den zwanzig quaternionen 7 — 100 erst nachträglich vorgesetzt, wie
die Signaturen i^— vii^ auf 14^. 22^. 30^. 38^ 40^. 54^. 02^ erweisen): bl. 1»^
bis auf eine inhaltsang ahe saec.XY leer. 1^ — 2^ die lat. hexameter über vögel-,
tier-, insecte7i- und baumnamen mit deutschen m^e/Äear^//. (DCCCCXXXIV:
Leiden Voss. Lat. 4" 69 — Leipzio Paulinus 107 485
40 anvf. 14 streiche Uimiis A"), daran anschliefsend verschiedene verse (zb. Incaustü
uino. lexiua diluo iiiiuiin {derselbe vers Oenij). 355 bl. 82''). Si celum rueH. multe
capenr alaudo), na))ie)itlich grammatisclie nieynorialverse, zum teil aus Eberlmrds
Graeci^inis XX. 2^ — 3^ De diu^sitate uersuum, hg. von Zarncke Berichte der
5 sächs. gesellschaft 1871 s. 8(j ff\ 4* — 4^ oben (D)e signis xx dierum. 5^^ von
jüngerer hand ausxüge ans Augustin. b^ — 6^ fmigcsetzt auf den untern hälften
von Q^^ ufid 7* sowie auf 7^ über den antichrist, etwas verkürzte fassung des
Zs. 10, 265 ff abgedruckten textes, vorn unvollständig (beginn quia = Zs. 10, 267
z. 7). 6*^** weltiafel mit angahe der windnamen, 7* oben über die weltalter,
10 7*^ — 69* Incip glosari^ noui 7 uet^is testamti mit manclien deutschen gll. im
context (VIII« nachtr. XXVIII* nachtr. XLIII* nachtr. LVI'-^ nachtr. LXIX»
nachfr. LXXIX* nachtr. XCIV» nachtr. CHI* nachtr. CXLVIIP nachtr.
CCLXXIX^^ 7iachtr. CCXCL'' nachtr. CCCI* 7iachtr. CCCXI* nachtr. CCXXI»
nachtr. CCXXIX» nachtr. CCLXP nachtr. CCLXIX* nachtr. CLXXXVI^ nachtr.
15 CCCXCll^ nachtr. J^XXXYUl^ 7iachtr. CIII'-^ nachtr. prolog). 69« Incipit speculü
ecc [des Hugo vo7i SVictor, Migne 177, 335 /f) — 102^ Explicit speclm e.
102*^ ohne Überschrift ein Poenitentiarius in fünf büche^'n, welcher mit einem
abschnitt De uita sacMot bl. 119'' zu schliefsen scheint, darauf allegorien zu
Genesis und Exodus, anfangend Adam pmo obdormiuit Eua casta pdiit. allegoria.
20 xpö dormiente in cruce de uulnere lat^s eccla pcessit. 120^ ufiteii rot Ex dcis
i . . ^
ierol .yiii. capbn. pmi lib, anfangend 120*^ Mensura tempis in agenda pnla. es
folgt 120"^ — 160^ eine grofse se^itenzensam^nlung , als deren quellen teils
durch rote Überschriften, teils im texte selbst, teils in 7'andnotizen Ambrosius, Au-
gustinus, Beda, Boetius, Cesarius, Cyprianus, Evsebius in sermonibus paschalibus,
25 Flaccus, Gregorius, Isidorus, Leo papa, Seneca usw. bezeich^iet sind. 160*^ Hes-
dras tytulos psalmis appasuit {sie) ut quasi in forib; psalinou ad eorum intelli-
gentiam patzet ingress^ wsi^;. 162^ — 163*^ oben poetisches florilegium, nament-
lich aus Ovid, begijinend mit den bekannten versen Tres trib, anna uiris fertur
pepisse marias. IßS^^ unten verschiedejie verse jüngerer hände. 164*'^ leer,
30 164*^^ und 165* oben sporadische eintrage mehrerer hände, 165^ leer. 165^^ Hec
inquirantur circa canonicos seculares; Hec circa abbates reguläres; Hec circa mo-
nachos; Hec circa plebanos rurenses vel ciuitatvm, ganz knappe inhaltsajigaben
van einer jungem hand. 166* aufzählmig der feste des kirchenjahrs,
^^gßb— d /gg^.^ j-y^^. di^ gii^ ^g^, hexameter wurde benutzt eifie copie von E Sievers;
85 die ahschrift der bibelgll. und die beschreibmig des codex rührt von mir her, —
HLeyser Anz. f. künde der teutschen vorzeit 4 (1835), 93 — 95 {alphabetisch um-
geordnet). [262
Paulinus 107 {Feller s. 72, 8; a^n untern rapide von bl. 3^ 4* abwechsehid
rot und blau, von bl. 250^. 251* und 536^. 537* rot Liber Ueteris Celle Sancte
40 Marie — Virginis setzt bl. 251* hinzu — ) chart. et memhr. in klein folio,
xiv/xv jhs., 541 bll. {doch ist eins nach 252 ungezählt geblieben) in fünfund-
drei fsig lagen zu 1^ oder 16 bll.; die lagen 9 — 26, abgerechnet jedes mal einen
480 ViOKZKiCHNiH Dj:k Hsb. 263 — 2(35
pergamerUfalz in der mitte, bestehen nur aus jpajner, während hei läge 1 — 8. 28.
35 je das üufserste und innerste, hei läge 27. 29 — 34 je das äufserste dojypelhl.
pergamenten ist. der ersten läge hl. 2 — 15 wurde das einzelne pergamentbl. 1 v(/r-
gcheftet, welches auf seiner rückseite {Vorderseite leer) von einer hand sa£c. xv ein
5 Registrum Biblie und verdeutschte titel biblischer büclier enthält; die mitte der 28
läge ni7)mit kein dojjpelbl., sondern das einzelbl. 425 ein. die von verschiedenen
händen bis hl. 48* z,weispaltig , nachher einspaltig geschriebene hs. liat gegen den
schluss {hl. 4:94: ff) durch moder gelitten: hl. 2^^ De nominibus numerorum.
2^^ Mensure in liquidis. 2^^ Mensure agre.stium, dann von jüngerer hand
10 ein auf den inhalt der nächsten spalte bezüglicher vermerk ühefr homerocentonas
vergiliones. 2^^ Commentum magistri moysi de grecia über die griech. worte
in den prologen des Hieronymus zu den biblischen büchem mit einer deutschen
contextgl. (CXIV^ nachtr.). 6^^ Incipit prologus alberti monachi sigebergen-
sis in glosarium noui et ueteris testamenti. Satis profuerunt usw. = nr 249
15 hl. 61^ 6^^ Incipit glosarius noui et ueteris testamenti — 39^^ mit deutschen glL,
die meist im context stehen (VIII* nachtr. XXVIII'* nachtr. XLIII* nachtr.
LVP 7ia^htr. LXIX* fiachtr. LXXIX* nachtr. LXXXVIII* nachtr. XCIV»
nachtr. anm. CHI* nachtr. CXIX* nachtr. CXLVIII* 7ia€htr. CLXXXVI*
nachtr. CCXXI* nachtr. CCXXIX* nachtr. CCLXI* nachtr. anm. CCLXIX*
20 nachtr. CCLXXIX* nachtr. CCXCI* nachtr. CCCI* nachtr. CCCXI* nachtr.
anm. CCCXVII* nachtr. anm. CCCXXII* 7iachtr. amn. CCCXXVI* nachtr.
anm. CCCXXXIX* nachtr. amn. CCCLI* 7iachtr. a7im. CCCLXX* 7iachtr.
CCCLXXXIX^ nachtr. an7n. CCCXCm nachtr. CCCCXCl^ nachtr.). 39^. 40*^
41*. 46* 7ne7norialverse über das alte und neue testa7nent mit inte7'linea7'en er-
25 läuterungen, darin 41*^ auf freiem räum von and. hand Verdeutschung einzelner
kräuternamen. 41^ — 45^ bemerkungen über die vier evangelieji nebst ve7''-
schiedenen registeim zu denselben. 46^ — 48* De indulgentiis. Quid sit indul-
gentia et quid sit plena remissio omnium peccatorum. Quid karena et quantum
ualeat. Quid iubeleus. 48^ begin7it ein sehr ausführlicher, steUe7iweise 7nit deut-
30 sehen erklärimgen versehe7ier Matthaeuscom7ne7itar , welcher bis 537* 7xicht, wo
rot geschrieben sieht: Explicit euangelium secundum Matheum glosatum quod
(scheint mit rasur aus que corr.) comparauit frater nicolaus preuzse. Orate deum
pro eo. das alte dem vorderdeckel des codex aufgeklebte inhaltsverzeichnis legt ihn
dem dr Matthaeus (von Königssaal, f 1427) bei. 537^ 538* über Matth. 25,
35 32 mit heziehung auf Gregors Moralia 26, 20. 538^ — h 4,1^ verschiedenes über die
horae canonicae. vgl. jetzt auch Neues archiv f. sächs. gesch.l8{1897),218. 248. [263
LINDAU,
PRIVATBESITZ DER BARONIN RENNE (1877), JETZT DES FREIHERRN MAX
LOCHNER VON HÜTTENBACH.
40 Unisig'iiiert {aus Elten, s. u.) in grofs quart, x jhs., jetzt 7ioch 266 (267 Hol-
der bei Gallee s. 88) ungezeich7iete bll. : die vier eva7igelien, sodan7i 5 sehr ver-
letzte bll. saec. XI : Incipiunt capitula euangeliorum de anni circulo. die an-
fa7igscapitel des Matthaeus sowie der diesen V07'a7igehe7ide hrief des Hierony77ius
Leipzig Paulinus 107 — Linz Cc. vii. 7 487
an Damasus bis hl. 35* sind von Jat. und einigen deutschen interlinear' und
7)iarginalgll. (CCCIjXVIII) begleitet, der aufsenseitc des vordem hohdeckels scJicint
früher ein bild oder sonstiger zierrat eingelegt gewesen zu sein; auf der innen-
sei te befindet sieh ein papiercJien rnit der modernen nummer 138. schon im
5 XII jh. war die hs. in dem 7iomienstift Elten hei Emmerich {aus dessen hihliothek
nach dei' 1811 erfolgten saectdarisation sie indirect der haron Renne erwarb),
wie folgender gleichzeitiger eintrag auf dem urspr. leeren hl. 1^ beweist {die ab-
kürzungen löse ieh auf): In nomine DomiNi Anno incarnationis doniinice (ce aus
con-.) millesimo centesimo .lxxi. pridie Nonas Augusti. ego G8da custos ecclesie
10 sancti viti in alten adhibita consideratione ad uestimenta quibus in ministerio al-
taris utendvm est altaris niinistris. quorum custodia mihi commissa erat, mueni
ta
in armario. casulas. xxx. cappas. xvii. dalmaticfts. vii. tunicas quas subtilia apel-
lamus. vii; turribula argentea tria; candelabra argentea duo. Calices aureo'
(o aus corr) duos. quorum alter patenam non habebat. Calicem unum factum
15 de lapide qui perle dicitur. marginaliter deauratum. et aures aureas habentem.
Quinque {davor am zeilenschluss Quinque cali auf rasur und unterstrichen) calices
argenteos. Quinque (i aiis a radiert) Ampullas {das letzte a aus e corr) quserum
{l. quarum) una argentea {das letzte a scheint nachgetragen); una de lapide oni-
chilo. due cristalline. quinta uero erat de lapide berillo; Vnam cruceni auream.
20 que in teka aurea sancti viti quandoque circumfertur locata. parua quidem; sed
lapidibus preciosis obsita; Maiorem etiam hac; aliam crucem ligneam. incrustatam.
{dann rasur) cuius crusta. quedam aurea. quedam autem erat deaurata. lapidibus
etiam preciosis ornatam {der strich über dem letzten a scheint jünger) ; Inueni
etiam duas crues (/. cruces) ligneas incrustatas argenteis crustis. Vnum urceum
25 argenteum. neben diesem Verzeichnis steht am linken rande die zahl xxxi. seine
eingangswmie citiert auch AFahne Das fürstliche stift Elten, Bon7i, Brüssel und
Cöln (1851), s. 12 anm. — neuer ergebnisloser abdruck der deutschen gll, aber
mit aufnahyne der lat., hei JHGallee Alts, Sprachdenkmäler (1894) s. 86/f nebst
faes. auf tafel ii^. — [P. 94.] [264
30 LINZ,
ÖFFENTLICHE BIBLIOTHEK.
Cc. VII. T {früher B. vii. 54; aus Baumgartenberg stammend nach den ein-
tragen saec. xii/xiii auf der Vorderseite des Vorsatzblattes, auf s. 1 tond 335) in
folio, XII jhs., 336 ss. {bis s. 318 zweiundzwa^izig je am schluss signierte qua-
85 ternionen, von denen jetzt der siebente und der siebenzehnte fehlen; s. 319 — 336
ein quaternio mit dem einzelnen 6Z. 321/2); als vorsatzbl. dient ein oben und un-
ten gekürztes, der h'eite nach eingeheftetes zweispaltiges foliodoppelbl. saec. xii,
welches ausführlich über den tauf er Johannes Jmndelt. s. 1 Verzeichnis der
15 in der hs. enthaltenen legenden, ferner von and. hand unter der Überschrift
40 Iste reliquie habentur in crvce argentea et deaiu-ata vier um ein kreuz gruppierte
fünf zeilige reliquienlisten , 2* {vo7i hier ab zweispaltig) Silvester {Mombritius
2, 278^ ff mit kürzungen und and. schluss), 35^ Nicolaus von Johannes dia-
conus {s. Zs. 21, 4:17 ff), 82^ Incipit passio sancti Eustachii et uxoris filiorumque
488 Verzeichnis Der Um. 265
eius martyrum (AA SS sept. vi, 123 ff), 94» Incipit ulta sancti Ambrosii episcopi
(schluss fehlt: Lipoman 1 (1551), 288^^—289^), 97» Vita Ilieronymi {vorn deferA,
jetzt beginnend christi uestem Kuspiciens. presbiter quoque cardinalis est ibidem
ordinatus), 105'* De inuentione sancte crucis (anfany Anno dvcentesimo (.siV-) tri-
5 cesimo tercio regnante uenerabili dci cultore magno uiro constantino, schluss Qui-
cunque uero memoriam faciunt crucis christi accipiunt partem cum sancta dei ge-
nitrice Maria. Amen), lll*' De exaltatione sancte crucis (anfang Tempore illo
postquam constantino augusto contra maxentium tyrannum properante ad bellum),
115* Incipit uita sancti Augustini episcopi ypponiensis A possidio episcopo con-
10 scripta {Lipoman 1, 409» — 418»), 141^ Incipit prologus hincmari episcopi in
uitam sancti Remigii ramensis episcopi {AA SS od, i, 131 — 165^, 134), 181» In-
cipit narratio Leontii episcopi neapoleos ciprorum insule. De uita et actione
sancti patris nostri lohannis Alexandrini episcopi {AA SS ian. ii, 498 — 517),
221^ Incipit Epistola Egipii in uitam sancti Seuerini {schluss fehlt: 3IG Au^t. antiq.
15 I, 2 bis s. 21, 11), 239» Vita SCorbiniani auctore Aribone, vorn defect {AA SS
sept. III, 283^E — 295), 254^ Incipit vita sancti Seueri archiepiscopi rauennati^ ci-
uitatis [AA SS febr. i, 82 ff), 265^ Incipit de miraculis sancte Marie, die Samm-
lung des pseudo-Potho {Mussafia Sitzungsberichte der Wiener akademie, hist.-phil.
Masse 113, 936 ff), 320^ De sancta Maria Magdalena {anfang Narrat iosepbus.
20 quod maria magdalena post ascensionem domini saluatoris nostri pro ardente ka-
ritate et tedio uisionis ipsius), endend 322» 7nit der roten Unterschrift Explicit de
miraculis sancte Marie virginis. 322*^ beginnen ohne Überschrift mit den Worten
■ Nothus dicitur qui de patre nobili matre ignobili nascitur zunächst auszüge aus
Isidors Etym. 5, 23 — 25. 20. 22. 26 — 30, aus Eucherius Instructionen 2, 9.
25 5. 6 usw., aus den Serviusscholien zu Vergils Eclogen mit zwei deutschen hi-
terlineargll.{T)CCCLX'X.YllV' nachtr.); es folgt 324^ {s. den anfang MCCXXIVb
an7n. 19) eine sonderbare Sammlung der disparatesten Worterklärungen, grasten
teils wol aus scholien zu einzelnen Schriftstellern geschöpft, ohne dass es aber ge-
länge, bestimmte gruppen {abgerechnet einige bibelgll. gegen das ende) auszuscheiden :
30 darin mehrere deutsche interlinear- und contextgll. (MCCXXIV»). den schluss
bildet, beginnend 328» onit Greca uerba. Ematb sanguis ei?i griech.-lat. wb.,
das hin und wider Ordnung nach sachlichen categorien wahrnehmen lässt, aber
auch gebete an gott zu glossieren scheint: es endet 328^ istus. in. eonas. secula.
toneonen seculorum {eig rovg alcovag icbv aicovcov). darauf folgen excerp)te aus
35 Isidors Etym. 7, 11 — 14. 8, 6 bis Epicurei; sodann 329», betitelt De auibus,
aus demselben werk 12, 7. 8. 5. 6, endlich De bestiis ebendaher 12, 2 {Jiier aber
nur die namen in der Isidorischen folge, ohne erklärungen) : schluss Istrix. Eni-
dros. Swillos. Furo. Melo os. xxiii. und dann ausgestrichen Scriptorem libri be-
nedicat dextera christi. 335 in vier spalten k atalog der Baumgartenberg er
40 bibliothek.^^ 336 allerlei fedei'proben, darunter aus den Versus de nummo
* ich drucke das bisher nur im Archiv der gesellschaft 10, 613 und von ThGoU-
lieh Über mittelalterliche bibliotheken s. 28 nr 22 kurz erwähnte Verzeichnis ab {die abkür-
Linz Cc. vir. 7 489
(s. XU nr 601) drei xeilen Vidi cantantcm numuni missam celebrante] Numus
cantabat numus responsa parabat {Car))f. Bur. 29. 30) Numus emit uillas numus
Zungen wurden aufgelöst, Zeilenschlüsse angezeigt) : (335*) Isti sunt libri pertinentes ad|
armarinm beate et gloriose | semper uirgiuis dei (übergeschr.) gcnitri|cis MARIE, in bÖm-
gar. {bis hierher rot) \ Qvatuor (Q rot) partes biblio|thece. Tcxtus cwangeb'orura | Tria
breuiaria. \ Quatuor antifoDarii. | Quatuor missalia integra. | et .v. {diese zahl mit dunJc'
lerer dinte) alia sed non plenarie. | Quatuor gradualia. Epistolare. | Evangelium. Regula.
Collecta|neum. Ordo. Mater uerborum. Za|charias super quatuor cvangelia. Gi|silbertus
super apostolum. Item corpus | epistolarum pauli et canonice epistole | in uno uolumine.
Omelie | origenis super leuiticum et | iudicum. in uno uolumine. Idem super | numerum
in uno. | 8 Zeilen leer \ Hylarius de trinitate, et alia | eins opuscula in uno uolumine. |
De actione missarum et 1 glose super Matheum. in uno | uolumine. (De — uolumine von
and. hand mit dunklerer dinte) \ 2 Zeilen leer \ Ambrosius super beati imma|culati.
Idem de sacramentis in uno. | 7 Zeilen leer \ Regula basilii et alia opusculla in uno uo-
lumine. I 2 Zeilen leer \ (335^) hieronimus contra ioui|nianum. et apollogeticum | eiusdem
ad pammachium. et | item contra eluidium in uno | uolumine {jetzt in Wien, Denis il,
1, 622 jf). Item epistole hieronijmi in uno uolumine. | augustinus de uerbis domini in uno'
nohimme{jetzt in Wien, Denis ii,l,10Q). Idem super epistolam iohannis. I et prognosticon
in uno uolumine. | Idem super psalteriura in quatuor j uoluminibus. Idem de doctrijna
christiana. et breuiarium hi|eronimi super evangelia in uno {jetzt in Wien, Denis n, 1,
791). I Questiones orosii et re:|sponsiones {rasur von s) augustini in uno {jetzt in Wien,
Denis n, 1, 760). | augustinus de magisterio et ] actus alexandri. et honorius ] de imagine
mundi. et | cronica in uno uolumine. Enchijridion augustini {es steht nur aug^). et hugo
de 1 quatuor uirtutibus et soliloquium | eiusdem de anima et discretione. ] et uisio tugdali
et bernhar|dus et de corpore et sanguine | domini in uno {jetzt in Wien, Denis ll, 1,
721). I De Constructione taber|naculi. Et super cantica can|ticorum in uno uolumine. et
alia I plura in eodem uolumine. | Hylarius contra arrianos. | Opusculum de actione | mis-
sarum. Glose super apo|calypsin. Et alia. in uno | uolumine. {dieser ganze abschnitt
von De Constructione an mit dunklerer dinte von and. hand) \ 2 Zeilen leer \ Cassiodorus
super .L. psalmos | in uno. j 3 Zeilen leer \ Glose super sequentes .l. psalmos 1 in uno. |
2 Zeilen leer \ Item glose super tercium .l. sed | non perscripte. Item glose | super to-
tum psalterium. in uno | 2 Zeilen leer \ (335c) Cassianus de institutis | patrum et coUatio-
nes I in uno. | 1 zeile leer \ Gregorius papa prima pars mo|ralium in uno. uolumine. Item]
secunda. et tertia in uno {dieser band jetzt in Wien, Denis li, 1,834). quarta ] in uno.
quinta in uno. et sexta in 1 uno {desgl. in Wien, Denis li, 1, 836). Quadraginta. ] ome-
lie eiusdem. et dialogus \ idungi. et ysidorus dif|ferentiai-um in uno. Cura ] pastoralis
beati gregorii in | uno {jetzt in Wien, Denis li, 1, 864). Omelie eiusdem super 1 primam
uisionem ezeclii|elis in uno. Item omelie | eiusdem de edificio iam [ dicto prophete ostenso. |
in uno. Dialogus sancti gregorii | in uno. Registrum gregorii in | uno. | 5 Zeilen leer\
Uita martini et epistole | ivonis in uno. Uita | patrum in uno. Passio|nes sanctorum
in uno. Item pa^jsio anastasii et aliorum | sanctorum in uno uolumine. | 1 zeile leer \ Ysi-
dorus sententianim ! et bernhardus de considera|tione in uno uolumine. Ser|mones beati
bemhardi. | super cantica canticorum | in duobus uoluminibus {jetzt in Wien, Denis II,
1, 998 jf). I Item sermones eiusdem in | duobus libellis. Item bern|hardus de duodecim
gradijbus humilitatis. et ex|positio super cantica ] canticorum in uno uolumine. | 3 Zeilen
leer \ (335^) Cassianus de institucione {von and. hand, wol nur federprobe, vgl. erste
zeile der sp. 3) | 2 Zeilen leer \ Prosper de contemplatiua (u aus a corr.) \ uita. et cassio-
dor {das zeichen für us radiert) de ori|gine anime. et maximus philo|sophu8 et notkerus
de illustribus | uiris in uno. Item ysydorus | super uetus testamentum et gregorius \ super
cantica canticorum in uno. 1 Tractatus domini anshelmi de 1 ueritate in uno. I 5 Zeilen
490 Vkkzeichnih Dkr Hhs. 265—268
destuit (sie) illas {Motte 17). i— FJMone Anz. f. künde der teidsdien voixeü 7
(1838), G02. — \P. 459-1 [265
LONDON,
BRITISH MUSEUM.
5 Add. 15000 (früJier im besitz von TOWeigd, s. Serajjetmi 1847 .s-. 217) in
folio, xijxu jlis., 112 blL: die gedickte des Prudentiiis bis ApotJieosis 441 mit
einigelt deutschen interlinear- und niarginalgU. in der vordem hälfte (DCCCXIII). —
erste nachricht von den gll. in List of additions to the departenunt of mss. 1844
s. 85, ausgäbe durch ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 4. 108 f nach einer ahschrift
10 von E Sievers, welcher 1879 die hs. nochmals verglich. ^ [P. 224.] [266
Add. 16S94 {aller Wahrscheinlichkeit nach ivie auch Add. 16898 tind 16900
früher in S Peter zu Salzburg, wo der codex die Signatur A. 6. 19 führte mid
von HHoffmann {Mein leben 2, 264) entdeckt wurde) in octav, xi jhs., 265 blL:
die werke des Prudentius, 6/. 244^ — 246* dis Versus de uolucribus et iu-
15 mentis, beide mit deutschen interlinear- imd marginalgll. (DCCLXXXIII.
DCCLIV). es folgen zweispaltig die Glo so superPrudentium 7nit deutschen
contextgll. (DCCLXXX). — ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 4. 6. 21 ff nach einer
ahschrift von E Sievers, welcher 1879 die hs. nochmals collationierte. — [P.
223.] [267
20 Add. 183*79 {am 8. x. 1850 von dem buchhändler Äsher in Berlin erworben,
früher S Georgenberg bei Schwaz in Tirol — dies stift wurde nach dem brand von
1705 7iach Fiecht verlegt — gehörig, wie aus der bleistiftnotiz 2* unten ad Biblio-
thecam Monasterij Montis S. Georgii 1659 hervorgeht, vgl. unsere nr 292) in
folio, XIII jhs., 151 bll. {dabei ist das moderne vorsatzbl. mitgezählt) in sieben-
25 zehn von der zweiten ab je am schluss signierten quaternioneti oder {läge 3 — 9)
quinionen: bl. 2^^ — 14^9^^ dreispaltig unter der roten Überschrift Incv^it mat^ v^boE
op' laudabile von einer hand, deren züge jedoch 88*^ 88^^ tmd von 104 an je
in der dritten spalte der vorder- und der ersten der rückseiten erheblich kleiner und
enger werden, die beiden Salomonischen glossare mit dem Abavus major
30 zusammengearbeitet, begleitet von zahlreichen deutschen gll. im context und inter-
linear (MCLXXVc). der Schreiber der zwischenzeiligen deiitsclien worte Jmt ge-
leer I Duo uolumina hugonis. | de sacramentis. exameron. ] Item regula hugonis clau|stra-
lium et traetatus super magnificat. ) et de perpetua uirginitate | sanete MaRie. et alia
eiusdem opusjcula in uno uolumine, Bernhardus | de .xn. gradibus humilitatis | et de
gratia et libero arbitrio ] et item de dispensatione ] regule et de diligendo deo in | eodem.j
2 Zeilen leer \ Haimo super apocalipsin. | et liber zosime et uita MaRie | egiptiace. in uno.
Barlaam | et collationes cassiani .vii. {scheint mit dunklerer dinte in .vili. corr) \ et
uita saneti bonefacii in uno | uolumine. Speculum ecclesie in duabus | partibus, onorius
{davor ein loch) de cognijtione uite et alia opuscula | in uno. liber qui scribitur clauis|
l^hisice in uno. Seneca in uno. 1 Decreta ivonis in uno uoliunine {die Linzer hs. des
Johannes baptista, Kraus s. 121). | De expedicione ierosolimitanorum \ tempore gotfridi
ducis et solinus in j uno uolumine. Effrem de conpunctione. | et musica widonis in uno
{jetzt in Wien, Denis ii, 1, 477). | Uita saneti siluestri et aliorum sanctomm | in uno
uolumine {unsere hs.).
Linz Cc. vii. 7 — London Adü. 18370 491
kgentlich auch ganze gll. nachgetragen, am schhiss Finito libro. sit laus et gloria
christo. Scriptori roquiem donet deus in Icmsalem. Laus tibi sit Ihesu, darauf
mehrere verwischte leiten. 149^^ — 150*^ Mir acta s Georgii. Gcorius clr a geos
i a.
q e terra. 7 orge qd e colere qi coles terra usw. 150*^ von jüngerer hand unier
5 der Überschrift excerpta qdam ei)i weitere.^ Lehen des hl. Georg Erat conies
in ciuitate palestia I puincia Capadocie {)bus 7 nobil noie Geori^ tisw. 150^^ —
151^^ ein mirakel des hl. Jacob us*. dem bl. 1* sind zwei papierzettel auf-
* ich lasse dies für fränh'sche localgescMchte nicht uninteressante stücJc folgen,
indem ich seine zahllosen dbkürzungen auflöse und interpunction einführe. (150^1) Quo-
niaiu ad placaiidum diuine miserationis clementiam beati lacobi apostoli patrocinium ple-
rosque appetere cognoscimus ac per longa terranim spatia miro affectu ad memoriam
illiiis currere nonnullos uidemus, quoddam ipsius beneficium cuidam nuper supplici suo
impensiim memorie commendare satagimus, qiiatenus qui nunc illi fideli deuotione famu-
lantur ardentiori postmodum desiderio ad amorem eins accendantur (hs. accendat"). Qua
autem dicturi sumus deo teste ab eo cui res ipsa impensa est audiuimus. Gernianus ergo
(hs. g) Bvcchonis wormaciensis episcopi [Burkhard ii 1115 — 1149, welcher nach
JFSchannat Historia episcopatus Wormatiensis 1, 350 ducebat suge stirpis originem
ex veteri claraque Ahomiorum gente; Kirchahorn und Freyahorn liegen südöstlich von
Waischenfeld in der fränkischen Schweiz'], Heinricus videlicet de Aharin, uir bo-
nus et iuxta modum secularem religiosus, ad memoriam beati lacobi apostoli se iturum
deuouebat; set negligenti uotum desidia differens iustam dei castigationem pro sponsione
intermissa incurrebat. Nam pius dominus qui corripit quos diligit, qui flagellat omnem
quem filimn recipit [Hehr. 12, 6] delictum illius non dissimulans graui eum uerbere ca-
stigauit et uniuersum Stratum eius in infirmitate uersans [Ps. 40, 4] diuturna illum in-
ualitudine perurgebat. Quid plura? Post longam itaque egritudinem iacet per triduum
sine voce, sine tocius motu corporis, affuitque coniux merens omnisque familia plorans,
nichil aliud nisi extrema domini sui expectans. Tum ecce iuuenes duos in albis conspicit
ingredi preclaros, quos a domino sibi gratulabatur transmissos. Set illis cum silentio
abeun(150b2)tibus senior quidam pulchre uisionis, mire auctoritatis ingredi tur, egrum et
ipse contemplatur : set infirmus ab eo sicut et ab illis sine consolatione relinquitur. Post
senioris autem abscessum uir quidam truci uultu, teterrimus, omni horrore plenus, festi-
nus uenit, derelictum comprehendit et ad tormentorum pertrahere loca crudeli nisu sine
omni miseratione contendit. Quid ageret ille, quo se uerteret ignorauit. Circumspexit
et non erat auxiliator, quesiuit et non fuit qui adiuuaret [Esai. 63, 5]. Respiciens erat
ad adiutorium hominum et non erat [EccU. 51, 10]: periit quippe fuga ab eo et non
erat qui requireret animam eius [Ps. 141, 5]. Trahitur, angustiatur et ad penarum loca
perducitur ibique uia deorsum uergens lata fumanti sulphure et acutis clauibus asperrima
ad trahendum animas infidelium ad penas ignis eterni preparata ei monstrata est. In
cuius uisione nimium exterritus turbatur, set ad lacum ire dei [Äpoc. 14, 19] omnipo-
tentis per illam non trahitur, uerum in sublimi portatur. Ibi vero fletus et Stridor den-
tium, ibi fumus tormentorum qui ascendit coram deo in secula seculorum [Äpoc. 14, 11].
Ibi plurimos conspicit quos in seculo dum uiueret agnouit; set dum per fetorem et fu-
mum densissimum duceretur iamque lq ignem mergeretur, ecce senior iUe de quo supra
dictum est affuit, desperatum per brachium adprehendit et ut sibi mitteretur cum magna
auctoritate imperauit. Territus nequam spiritus paruit, hominem dimisit, fugit, nusquam
comparuit. (150^3) Tum vero anime miserorum qui sedebant in tenc^bris et umbra mortis
[Luc. 1, 79 uö.], videntes hominem ad seculum reduci (hs. reducti), uoce lacrimabili ut
sui misereretur (hs. mis'erent") clamabant, ut diuinam pro se clementiam placare digna-
retur postulabant. Inter quos etiam Adalbero de Nolesbach, vir notissimus, qui
492 Vkrzeichnih Dkr Hhh. 268
gcklehl, dnrcn einer die wmie It niater vcrborum, der zvjeiie Legatarig gerhab
(s. Schmeller 1^, 930) f'on einer Itand nae/i. xv/xvi enthält. — auf die deutschen
nupcr dcfnnctus grauitcr et ipse ibi crvciabatur, hec per eum vxori sue verba depreca-
tionis mandauit dicens. 'Die queso' ait 'uxori mec, ut memor coniugalis fidci, memor
oranium bonorum que uiuens sibi contuli, elemoninis pro ereptionc mea insistat, raissas
pro mc cclcbrari faciat, de predio buo ad ecclcsiam beate Marie tribuat et a pressura
flamme {hs. flame), a tribulatione que circumdedit me [Eccli. 51, 6] per hec eripiendura
me agnoscat/ His ita peractis dum progressus inde esset paululura deducente eum se-
niore, accessit quidam quem minime recognouit et qualiter Berenhardi filius de Ra-
de kke se haberet sollicite inquisiuit. Cui cmn dictum foret, freneticum fore iuue-
nem grauiterque torqueri, respondit 'insania hec quam patitur non suis set ex peccatis
Bernhardi patris sui illi accessit, qui, cum ex misericordia dei filium ad consolacionem
uite presentis accepisset, non deo gratias egit, set bona beati Georii martiris in
episcopatu Babenbergcnsi diripuit hecque diuino iudicio in pignore suo pati pro-
meruit. Die ergo' ait 'illi {darauf ait ausgekratzt), ut episcopo cleroque Babenber-
gcnsi {hs. Babenb^si) pro rebus inuasis satisfaciat et ut in castello aharensi {hs. aba-
resi) filium suum super altare beati Nicolai confessoris ad annualem censum offerat sic-
que illum pristine restituendum sanita(151a^^)ti agnoscat. Quod si rennuerit, a spiritu
immundo aperte eum uexari uidebit.' Hiis finitis ad campum floribus, lumine omni-
qiie arnenitate plenum perductus super gramen mollissimum conlocatur et suauissimam
celestis exereitus hauriens armouiam sie effatur: 'O qualis suauitas, quam mira ioeunditas!
si mauere hie iugiter ualerem, meliora numquam requirerem'. Tum senior iubet, ut se erigat,
celum respieiat et que ibi sint sollicite adtendat. Quo saneto circulum in celo haud par-
uum conspieit apertum {hs. aptu) angelosque in splendidissimo habitu per ipsum stantes,
crvees in manibus tenentes et celestem, incomparabilem suauitate cantum proferentes. Hec
autem Heinrieus, dum hoc mihi narraret, cum suspiriis multis testabatur, quia lux quam
inferius ante mirabatur respectu illius que de eirculo et angelis procedebat obscura et
quasi tenebrosa uidebatur. lubetur preterea per circulum et angelos argutius contemplari
et ibi etiam quid appareat subtilius intueri. Quo iussa complente quid uiderat interrogatur :
'"circulum' ait ille 'paruulum incomparabili fulgore splendidum uideo et in ipso uelud figu-
ram hominis considero, set qualem {hs. qle) habeat speciem reuerberante quod de ipso pro-
cedit lumine oculos meos contemplari non ualeo'. Et senior 'hie est' inquit 'Xristus domi-
nus noster, set mundos oculos non habes et ideo ipsum uidere non preuales'. Et iterura
'placetne ait 'lux et amenitas que apparet? absque ambiguitate tibi constet, quia, si in
Monte sancti Georii martiris qui in parte Bauarie est que Intal uoeatur a religiosis uiris
seruitium dei studiose ageretur, hec singulis annis in Dedicatione ecclesie eins a Nona
prime diei usque in (151^^) Nonam sequentis diei manifeste cerneretur. Oportet te iterum
ad seculum redire et uotum tuum persoluere. Sum quippe apostolus Xristi lacobus, quem
ideo adiutorem habere meruisti, quoniam meam ad memoriam te iturum spopondisti : visio-
nem haue omnibus narra, que dieta sunt tibi diligenter obserua. Die etiam episcopo baben-
bergcnsi, in hoc eum deliquisse, quod altare ueteris strueture in ecclesia prothomartiris
Stephani a religiosis uiris dedieatum deposuit omnisque illa edificatio ex negligentia eins
delapsa sit. Grauiter quippe martir ille apud iudieem omnium eum aceusabit, nisi negli-
gentiam haue emendare studuerit.' Porro ne sermo hie in dubium ueniat, ego qui hec
scribo minister ipso die episcopi eram, quando altare uetus ex uili seemate destruebatur et
nouum ex quadratis lapidibus in patrocinium eorundem sanctoriun quibus et uetus quod de-
struebatur construebatur et dedicabatur. Hainricus autem auditis sermonibus apostoli 'quis%
ait 'domine, fidem verbis meis adhibebit? Somnia me narrare inutilia dicturi sunt, friuola
hec et quasi deliramenta deridebunt* Tum apostolus 'cum reuersus fueris', inquit 'uisionem
presentibus narrabis et hoc sibi indicium a me transmissum doceas, quod protinus de lecto
London Add. 18379 493
glL, deren miihsanir tind xeitrauhende, capie ich dr RPriebsch verdanke, macliten
der Catalogue of ndditions to Die niss. in Ute British nmseum in the years 1848
to 1853 (1868) 6\ 105 und das CGL 4 (1889), xxxv aufmerksam, [268
siirgens ad fociim sine adiiitorio alioruin sedcre perges et, cum Stratum tibi fucrit, reuersus
ad grabattum pristina deuuo iufirmitati? fatigabcris. Crastiua autcm die iuxta domus tue
ianuam super sellam sedcas ibique perfcctam sospitatem recipies.' Hin dictis Heiuricus ad
se reuersus in lecto continuo resedit, (151»') circumspicit, ubi sit senior qui secum loque-
batur, perquirit. Qui assistebant ei de subitanea eins permutatione perterriti fugam para-
baut, alii de morte eum resurrexisse, alii eum insanire existimabaut. Ipse autem se sanc
fore mentis asseruit, seniorem secum fuisse, secum plura locutum esse constanter affirmauit.
Mulier bis auditis propius accedebat et amplexans uirum, ut eum ab aliena locutione auer-
teret, alia aliaque illi uerba ingerebat et sie a narratione uisionis que precepta illi fuerat
eum abstrahebat. Itaque cum in lecto iuxta eum resedisset, reclinato super eam capite ob-
dormuit itorumque assisteus apostolus per brachium illum fortiter comprehendit et acri
inuoctione multisque uerbis, quare uisionem non enarrasset, increpauit. Ipse vero non
habens quid responderet humiliter se emendaturum promisit. Et apostolus 'uide', ait 'ne
aliquid eorum que uidisti et audisti pretermittas set omnibus quibus uales exponas'. Sta-
timque Heinricus expergefactus presentibus 'nonne' inquit 'uerum est quod de seniore dice-
bam uobis? Ecee enim, cum obdormisse uobis uisus sum, iterum mihi astitit et similia
prioribus mandata iniunxit.' Et exorsus sermonem cunctis qui aderant uisionem fideli
naiTatione reuoluit multumque audientibus mirationis tam insolita narratione ingessit. Pon'o
cum inditium quod ad credulitatem eis missum est exposuisset, subito de lecto consurgens
remotis omnibus ueluti sanus ad focum sedere cepit et (151^^), cum sibi stratus esset com-
positus, reuersus denuo ad grabattum pristina inualitudine uergi cepit. Sequenti autem
die ad ianuam domus sue sedentem, ut promissum sibi est, perfecte eum febris deseruit.
Nee mora compositis rebus suis ad memoriam sancti lacobi apostoli cepit pergere multos-
que relacione uisionis sue edificare. Uxor autem Adalberonis auditis que circa uirum suum
gerebantur haud parum est perterrita et expletis bis que sibi precepta sunt erga ereptionem
eins pie extitit sollicita. Bemhardus uero et ipse agnoscens mandata sibi de episcopo clero-
que Babenbergensi de erroribus suis satisfecit filiumque suum super altare beati Nicolai
obtulit eumque ab omni frenesi et insania liberum recepit. Set quoniam Heinricus vene-
randi episcopi Ottonis [1102 — 1139] gratiam non habuit, familiäres ipsius qui hec sibi
insinuarent conuenit, ipseque presul ad ecclesiam prothomartiris predium tribuens tectum
nouum super monasterium cum ti:gnis et trabibus construxit et claustrum ibi edificare
inchoauit quod adhuc tamen non perfecit. Nunc autem in monte sancti Georii sollicitu-
dinem gerant, quabter deo suoque patrono deseruiant: quia cum omnia que dicta sunt
aliis fideliter sint completa, que sibi sint promissa non possunt esse nisi uerissima, maxime
cum Heinricus testetur, que de eis sunt predicta ter sibi postea esse reuelata. Hec ueraci
illius qui uisionem uiderat relatione ilbV^"^) cum audissemus, ad edificationem fidelium me-
morie commendare studuimus, quatenus qui beato lacobo apostolo famvlantur ad deside-
rium illius magis magisque accendantur; quoniam sicut huic adiutor in oportunitate \vgl.
Ps. 9, 10] extitit, sie et illos nullatenus deserit, set de omni tribulatione et angustia ereptos
ad uisionem pacis eterne perducet ac redemptori nostro in quem desiderant angeli prospi-
cere [1 Petri 1, 12] feliciter offeret. Sit ergo ei gloria qui consolatur nos in omni tribu-
latione nostra [2 Cor, 1, 4]. Qui vivit et regnat deus per omnia secula. Amen. — das
stück ist somit ein nach SGeorgenberg gerichteter und einige zeit vor 1139 abgefasster
mahnbrief eines Bamberger geistlichen, vielleicht eines canonikers von S Jacob: denn die
Relatio de püs operibus Ottonis episcopi (MG SS xv, 2, 1163) meldet, dass Otto Ad sanctum
Stephanum . . . inter cetera pietatis suae beneficia claustrum cum officinis aedificavit et tur-
rim exstruxit, während unser bericht nur von dem anfang dieses baus zu berichten weifs.
494 VioRzioH'HNis J)ek Um. 2G9— 273
Adel. I8400 in quari, x jhs., 162 zweispaltige hlL: hl. 1^ ff die Clemen-
tinischen Recognitionen mit drei deutschen interlinear gll. (DCXVII), welche
JZiipitxa für mich verglich, über den sonstigen inhalt des codex s. Catalogue of
additions to the mss. in the British museum 1848 — 1853 s. 107. — K Zange-
5 meister Sitzungsberichte der Wiener alcademie, hist.-phil. klasse 84 (1877),
526. [269
Add. 19723 {p'ovenienz s. ii.) in quart, x jhs., 54 bll. {zwischen hl. 16 und
17 fehlen zwei): hl. 2» — 53 die Libri evangelicn-mn des Juvencus bis 4, 723
mit einer reihe interlinearer, meist aber marginaler deutscJier gll. einer hand, die
10 namentlich auf den ersten bll. sehr stark abgerieben, zum teil sogar unleshar sind
(DCCXXIII^ nachtr.). bl. 1^ steht das fast ganz abgescheuerte Carmen rhythmi-
ciim de canonihus evangelicis (s. darüber Sedulius ed. Huemer s. xii), 1^ die un-
echte Praefatio de quatuor evangelistis, ein citat aus Hieronymus, eine sub-
scriptio und der verwischte eintrag Codex s. alexandri, der von einer jungem hand
15 (saec. xi ex.) als Codex s. alexandri sup widerholt wurde, daraus hat Marold
geschlossen, dass die hs. früher dem stift Ottobeuern hei Memmingen gehört habe :
wol mit recht, denn die gleiche inschrift kehrt in einer andern der wenigen er-
haltenen hss. des klosters wider, s. FBaumann Gesch. des Ällgäus 1, 569. hinter
sup sollte wol noch der name des flüsschens Oünz folgen, dazu stimmt, dass
20 Marold sämmtliche auf bl. 54* um^ ein tierhild herum eingetragene namen,
nämlich Hainricus, Sigemarus, ferner gervnc | m' marcv|art | Öto, dann
WECIL WECIL I WERiNHERi, endlich HEINR. aiifscr RiCHiLT, wic er fälschlich
hinter werinheri statt esculus las, in den Ottobeurer necrologien nach-
o
weisen konnte, in dem Index bihliothecae Vttenpurrensis des f. DAicheler v.
25 j. 1574 auf der Münchner hof- und Staatsbibliothek (Cbm. cat. 442^) freilich
finde ich keinen Juvencus genannt ; doch sind dort möglicher weise {vgl. praef. 6*)
die hss. nicht vollständig verzeichnet, denn der Catalogus Librorum manuscriptorü
Bibliothecae Ottoburanae aus dem an fang unser s jhs. im Clm. 27134 verzeichnet
^.20 einen Juvencus, dem wie unserer hs. am schluss 86 ^^z;. mangelten, aller-
go dings enthielt die hs. noch and. stücke, die Canones conciliorum und verschiedene
briefsammlungen. hl. 54^ auszüge aus Beda De temporum ratione. — CMarold
Germ. 32 (1887), 351—355 vgl. 508 und 31 (1886), 120. ich verdanke eine
collation dr RPriehsch. [270
Add. 21910 {bl. 1 saec. xiii Liber de Rindorp Majori) in folio, xujhs., 62 bll:
35 Vergils Äeneis bis 8, 161 {es fehlt 6, 451 — 817) mit wenigen deutschen interlinear-
und nmrginalgll. (DCCCLXVIII). — ESievers Zs. 15 (1872), 371. — [P.
296.] [271
Add. 23931 {aus Speier, s, u.) in quart, x jhs., 133 {resp. 141) bll: bl. 3^
unten — 129 Bedas commentar zu Matthaeus. unmittelbar vor dessen an fang be-
40 finden sich auf 3^ in einem mit der feder flüchtig gezeichneten parallelogramm die
gleichaltrigen verse: Me Godefrid sanctae presul dedit ecce Mariae. Munere pro
tali teneat pia gaudia caeli. Quo residet regum rex omni laude per aevum * ; der
* diese drei verse nebst einem vierten finden sich auch in der Wiener hs. 806 {De-
London Add. 18400—34248 495
erste davon steht mich auf dem sonst leeren hl. 1» eingetragen, gemeint ist hisehof
Gotfrid von Speier 950—61. die hll. l\ 2. 3» sowie 130—133 sind na. mit
aus\ügen ans des Ilierongnins commentaren xu Esaias und MattJiaeus gefüllt,
die der erläuterung des Bedatextes dienen sollen ttnd imn der gleichen liand her-
5 rühren, ivelche diesen selbst durchcoiri gierte und mit zahlreichen interlinear- und
margi)ialgll., dai'unter manclien deutschen (DLII*^ nachtr), versah, vm'geheftet ist
eine heschreibung des codex und alphabetische übersieht seiner deutschen gll. durch
fFJMone auf 8 quartbll., die hei der nunmehrigen blattzähhmg mitgerechnet sitid.
das museum erwarb die hs. am 28. vii. 1860 von HTross in Paris, früher gc-
10 hörte sie dem minister ialrat FröJdich in Carlsi'uhe (s. DCXCIV). vgl. aueh die
beschreihung Serapeum 1854 nr 1. abschrift verdanke ich dr liPriebsch. [272
Add. 34248 (at(f dem rücken die zahl 97, auf der Innenseite des deckeis die Signatur
XXIII. E.; p'ovenienz s.u.) in octav, xi jhs., 203 bll.: bl. 1^ — 201 die werke des
Prüde ntius 7nit zahlreichen deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCCVI),
15 202* zwei augenrecepte und lat. und deutsclie bibelgll. (XXIV), 202^ die in
den text des Prudentius Contra Symm. ii gewöhnlich vor v. 910 eingeschalteten
stellen aus Symmachus Briefen, ebenfalls mit deutschen gll. (DCCCYI), 20S^ gll.
deutsch und lat. zu den Canones (DCIV) und De xii. lapidibus, 203^ federproben
und ein augenrecept. auf bl. 1^ die notiz von neuerer hand D. Aur. Prudentius
20 Clemens poeta Christianus Jam nuper integer apudCampidon: repertus ab antiquitatis
aliquot studiosis .Dxxiii (die erste Ziffer fehlt, dh. 1528). die hs. gehörte dann dem
karthäuserkloster Gaming in Osterreich, zu anfang des XYiijhs. dem Augsburger arzt
Karl Widmann (f 1638) und wurde damals von IWeitz für seine ausgäbe des Pruden-
tius (Hanau 1613) benutzt, aus ihr, die er W nannte, und einer Bongarsischen hs.
25 {unserer nr 32) teilte er im anhang 5. 771 ff unter dem titel Isonis magistri glossse
eine Sammlung lat. scholien zu Prudentius mit, bei der auch deutsche, durch fractur-
druck kenntlich gemachte unterliefeyi. später kam der codex an den grafen Bran-
dau (f 1813), darauf in die gräfl. Äpponyische bibliothek zu Pressburg, und wurde
in den Wiener Jahrbüchern bd. xxxi (1825), Anzeigeblatt s. SS f näher beschrieben.
30 damals tiahm von den deutschen gll. StEndlicher eine sehr unvollständige abschrift,
welche HHoffmann mir überliefs und ich Zs.lß (1873), 85 — 92 (vgl. s. 5 f) ver-
öffentlichte, die hss. der Apponyischen bibliothek verbrachte man später auf das
gräfliche stammschloss ; dort blieben sie ungeordnet und unzugänglich, bis anfangs
1878 acht mss. und sechszehn incunabeln dieser bibliothek auf dem österr. museum
35 XU Wien ausgestellt wurdem. nachde^n ich aus der beilage zur Deutschen zeitung
vom 29. I. 1878 ersehen, dass unter denselben auch der Prudentiuscodex sich be-
fand, liatte J Seemüller auf meine bitte die grofse freundlichkeit, sich dem mühsamen
v/nd zeitraubenden geschäft der abschriftnahme zu unterziehen, nur in einem punct
entsp'och die von ihm angefertigte copie nicht den in dieser Sammlung sonst be-
40 folgten 'nortnen. es kommen nämlich viele gll. in geheimschrift vor: diese hat See-
müller fast stets aufgelöst und nur auf den ersten bll. seiner abschrift jedes mal die
nis I, 1, 993), welche darnach aus Speier zu den regiiUcrten canonikern in Ilayne ge-
langte.
49G Verzeichnih Der Hhh. 273—280
tatsache der steyanographie constatiert. ührigans ist diese yeheimschrifl eine d/jjrpelte :
einmal die ühlicfie, welche die vocale durch die folgenden consonanlen ersetzt, sodanii
eine besondere, deren Schlüssel im anfang des codex mitgeteilt und hei der jeder
hucJistab durch ein eigenes zeichen widergegeben wird. na/-}idem aber 1892 d/is
5 British museum den codex erworben hatte {vgl. Catalogue of additions in tlce years
1888 — 1893 s. 2G0 ff), verglich ihn nochmals RPriebsch, sodass ich jetzt au/ih
über die in geJieimschrift geliaUenen gll. genaue auskunft geben kann, der zweiten
art bedienen sich 538, 43. 55. 542, 55. 60. 72. 74. 75. 77. 543, 1. 8. 14. 17.
20. 25. 45. 51. uuereuo 65. 67. 68. 74. 80. 544, 1. 8. 9. 31. 33. 40. 63. 68.
10 69. 70. 71. 72. 76. 78. 545, 3. 5. 9. brestunga {sie) 15. tauernun 16. 31.
antlazic {sie) 32. 33. 546, 8. 9. 10. liz {sie) 11. 36. 37. 40. 43. 55. 547, 39.
548, 1. 11. 58. 61. 62. 64. 549, 46. 550, 12. die erste art wird verwandt
542, 24 xxbrnpntf. 26 agbdstfkn. 29 smkddon. 57 fkrnfknnfn. 543, 4 chfrrxngpn.
21 hppffrhxs. 27 xxbra. 29 ffrgbngfnkx. 544, 64 chbllpt. 545, 13 kmbkntkt.
15 25 xxblzxn. 65 hflzb. 547, 40 bksmkzzknku. 54 hpxpktpbnt. 548, 44 chknnf.
549, 37 nkgkrtk. 44 chksmpgknkn. 60 vukslkchp. 64 vvkzskn. 66 rkngks.
68 fkrmbnfst {sie). 69 gpvvkm. 71 chkbpzkn. 550, 1 mblbntf. aicfserdem ist
545, 48 zu vey'bessern 130* in 130^ und zu bemerken, dass 550, 29 vor hielen
ein c sich erkennen lässt. — [P. 62. 222.] [273
20 Arund. 283 in klein quart, xii jhs., 32 bll. {vier lageyi, deren letzter die beiden
schlussbll. fehlen; dafür sind hl. 31. 32 zugeheftet, die von zwei händen des
xni jhs. beschrieben wurden): Mac er De viribus herbarum bis bl.30^ unvollständig,
mit deutschen gll. einer hand, welche zumeist den roten capitelangaben am rande
übergeschr. sind (MXXXVI* nachtr.); aufserdem einige deutsche gll. saec. xv,
25 welche von der hand herzurühren scheinen, die am obern rande von 30^ bemerkte
Kowin vendid* bo^ sua frid^ca Schellen p xxx lib mancipiü. 31*^ ergänzung
des Macer v. 1 6 Qb ff zweispaltig, endend mit cap. uxi v. 1961. 32*** einspaltig
bruchstück eines gr ammati sehen tractats. — erster hinweis auf die gll., deren ab-
schrift ich dr RPriebsch zu danken habe, im Archiv der gesellscJmft 8 (1843), 758. [274
30 Arund. 393 in octav, ixjhs., 93 bll: die Cafiones conciliorum der Dionysio-
Hadriana bis zum concil von Carthago {Maafsen Gesch. s. 441) mit einer reihe
deutscher interlinear- und marginalgll. auf den ersten 34 bll., die leider durch be-
schneiden vielfach gelitten haben (DXCIX). -^ aufmerksam auf die gll. machten
das Archiv der gesellschaft 8 (1843), 759 und FMaafsen Sitzimgsberichte der Wiener
35 akademie, hist.-phil. Masse 56 (1867), 167. benutzt in abschrift von E Sievers;
nachtrage gab PPiper Litteraturbl. f. germ. und rom. phil. 1897 s^. 76. facs. von
bl. 5^ im Catalogue of ancient mss. in the British museum pari ii Latin (1884)
tafel 46. [275
Arund. 514 in quart, miscellanhs. des x/xi — xv jhs., 173 {na^h früherer
40 Zählung 174) bll., ausführlich beschrieben im Catalogue of mss. in the British
museum. new series vol. i pari i (1834) s. 146 /", vgl. au^h Catalogue of ancient
mss. in the British museum pari ii Latin (1884), 76*: darin ua. zwei in un-
richtiger folge gebundene {denn bl. 153 — 160, früher 154 — 161, gehört vor 145 — 152,
London Add. 34248 — Luxemiutik; 44 497
friüier 146 — 153) quaternionen einer hs. saec. x/xi vo7i Boethius De consolatione
buch III — V mit xolilreich^^u deuUchen und lat. interlinear- und marginalgll.
(DLXXIX). — henntxt in ahschrift von E Sievers; navhti'äge gab PPijwr Litte-
raturbi f. gcrm. und vom. phil. 1897 sp, 70. [276
5 llarl. 2610 (hl. 41* von einer haml saec. xvii Monasterii S. Vdalrici Augustae)
in qnart, 50 hll.: 1) sacc. x hl. 1* — 37* (37** leer) Ovids Metamorphosen
I — 111,622 mit einigen deutsclien interli7iearglL(DCCX.IjlV^ nachtr.); 2) saec. xiii
hl. 38* — 40^ {unvollständig) stücke aus dem huchstahen S des Papias; 3) saec.
xjxi hl. 41* — 50^ Chalcidius in Timaeum i und teilweise ii. aufserdeni steht
10 auf hl. 1*. 38*. 41* der nur in kleinigkeiten variierende eintrag 20 die Octobris
A.B. 1725, dh. das datum der erwerhung des codex durch Edward Harley earl of
Oxford, ahschrift verdanke ich J Seemüller. — der gll. gedachte zuerst REllis in
den Änecdota Oxoniensia. Classical series i, 5 (1885) s. v, dann [worauf mich
K Zangemeister himuies) EChatelain Paleographie des classiques latins tafel xcvii, 1,
15 der dort hl. 5^ des codex widergiht. [277
Harl. 2719 in quart, ix jhs., 177 zweispaltige ss. von drei händen: Nonius
Marcellus Liher de pivprietate sermonum mit einer deutschen marginalgl.
(DCCXXXVIII^ nachtr.) und einer keltischen {zu strabones 27, 1: qui oblicum
habent aspectum guelcb). ^ ich entnehme heide sowol der vergleiehung von
20 JHOnions in den Änecdota Oxoniensia. Classical series i, 2 (1882) als LMüllers
Noniusausgahe , welcher für den Harleianus eine coUation von E Sievers be-
nutzte. [278
Harl. 4986 {hl. 1 Liber Chuonradi Peutinger), früher mit 5294 zusammen-
gebunden, in klein folio, xijhs., 83 (1*, 2*, 24* tmd 80 gezählte) hll: hl. 1* — 44^
25 des Apulejus Platonicus Liber de medicaminibus herbarum mit farbigen ab-
bildunge?i der pflanzen, denen häufig deutsche gll. teils von dem Schreiber des tex-
tes, teils von einer zweiten, jungem und blässern hand beigefügt sind; zuweilen
fehlt dann der lat. name der j9/?an;?^6. interlinear gll. finden sich nur vereinzelt
(MXXXIII). 44^ — 50* Sexti Placiti Papyriensis Medicinae ex animalibus ;
30 50^ leer. 51* — 56^ Epistola Anthimi ad regem Francorum Theodericum,
56^ — 64* das 4 buch des pseudo-Plinius De re medica, 64* — 66* capitel aus
der Diaeta Theodori, endlieh 66* — 80^ eine heilmittelsammlung: in diesen
letztgenannten vier stücken wenige deutsche inteiiineargll. oder deutsche worte im
context der recepte von der hand des Schreibers des ganzen codex (MXLV. MXLVIII.
35 MLII. MLX). ahschrift verdanke ich AWagner; einige stellen verglich RPriebsch
nach. — auf die deutschen gll. zu Apulejus machte OCockayne Leechdoms 1
(1864), Lxxxii, auf die zu Anthimus und zur Diaeta Theodori VRose Änecdota
grcBca et grcecolatina 2 (1870), 59/*. 83 aufmerksam. [279
LUXEMBUKG,
40 ATHENAEUM.
44 {früher 79; aus Echternach: hl. 5* saec. xiii Codex sei willibrordi und oben
von älterer hand die Signatur a 17) in klein quart, ixjhs., 129 von mir gezählte
hll.: 1) hl. 5 — 48 das erste buch der Dialoge Gregors mit einigen deutschen
Althochdeutsche glossen IV. 32
498 Verzicichnis Der Hhb. 280—280
interlinear gll., einer marginalen (DCLXXI). davor hl. 2 — 4 ein capitelverzeichnis für
buch lund^] 2) ^/. 49 his zum schluss das vierte buch desselben werkes ohne
alle lat. oder deutschen gll. die Selbständigkeit dieses teils erweist die auf bl. 50^
mit I beginnende lagenzühlung. bl. 1^' (sonst leer) enthält acht deutsche namen,
5 welche jetzt in NvWervekes Catalogue des mss. de la bibliothcque de Diixemhourg
(1894) 5. 102 abgedruckt stehen. [280
MADRID,
AKADEMIE DER GESCHICHTE.
AemilianuiB} 44 {dh. aus SMilla7i de la Cogolla), jetzJ P 212 in follo, vom
lOy. 9G4, 172 zweispaltige unsignierte blL: lat. Äbavusglossar der umfangreiclisten
species (vgl. CGL 4, xxxv/") und am schluss gesammelte lat.-deutsche sehr ver-
derbte gll. zu den Gaiiones; die erste seile derselheyi ist aber grasten teils weg-
geschnitten (DLXXXIII). vgl. über die hs. auch Neues archiv 6, 334 : die dort
erwähnten vv. sind MO Poetae lat. 2, 92 gedruckt, abschrift verdanke ich GLöwe.
15 — facs. bei GLöwe und PEwald Exemipla scripturae visigoticae (1883) tafel
XXIV. [281
MAINZ,
STADTBIBLIOTHEK.
C 131 (aus der bibliothek des karthäuserklosters, dann der Universität laut Stempel
20 auf ^^) in quart, x jhs., 163 von mir gezählte blL: die vier evangelien, am
schluss unvollständig, deutsche gll. finden sich nur auf bl. 2^^ und 3* in der
vorrede des Hie^^onymus übergesch7'ieben (CCdjXYIlT), in den evangelientext selbst
sind weder deutsche noch lat. eingetragen. — [P. 87.] [282
Unsigniert provenienz s. u.) in quart, xi jhs., 207 gezählte bll., davor und
25 darnach je zwei unbeschriebene (nur auf der Vorderseite des zweiten Vorsatzblattes
der vermerk saec. xvii Liber Statutorum Ecclesiae Sancti Mauritii Moguntin.): die
vier evangelien 7nit deutschen dem texte oder de7% marginalnoten übergeschrie-
benen gll. (CCCLXVIII mit 7iachtr. bd. 1, 821. CCCLXXVI. CCCLXXX.
CCOLXXXVIII). aber auf den bll. 61- — 72^ ist im xiv jh. eingetragen lura-
30 mentü Canonicorum ecclie saucti Mauricii Maguntin.; 167^ urspr. leer, wurde von
einer hand saec. xvii/xviii beschriebeji mit nomina praepositorum. diese leeren zu
spätem eint?'ägen verwandten räume sind daher entstanden, dass jedes der evan-
gelien für sich hergestellt wurde, wie die selbständige lage^tbezeichnmig des Johmi-
a a a a
nes (183^ .ii., 190^ .in., 198^ .im., 206^ v) zu7n überfluss bestätigt, und da^s
35 man sie erst nachher zusamiiienfügte. ebendaher rüh7i es, dass dort, wo netce
evangelien anheben, 7nehrfach abschnitte fehlen: zb. begi7int die läge bl. 13* nicht
mit de77i a7ifang des Matthaeus, sondern mit Cum esset desponsata 1, 18; 168*
(nachdem auf 167* mitte der Lucas geschlossen hatte) 7nit pheta; Respondit eis
iohannes (Joh. 1, 26) usw. es war also darauf gef'cchnet worde7i, dass die feh-
40 lenden partien noch auf der je vorhergehenden läge platz fänden; doch der sch7'ei-
ber dieser unterliefs den 7iacht7'ag. die hs. gehÖ7ie ehede7n der Morizkirche zu
Mai7iz. das bezeugt beso7iders der kostbare ei7iba7id, welcher rückwä7'ts auf einer
blechplatte ein bild 7nit der Überschrift s mavkitivs zeigt, vorn eine reihe von oben
LuxEMHiTR(} 44 — Mayhingen I. 2. (Lat.) Fol. 21 499
vier, unten fünf medaUlons mit hildcrn: die namen der vier obcrn lieiligen sind
Vincentius. Stephaniis. Lauron tius. Mauricius, von den fünf untern sind namentlich
nur genannt Candidus, Exvperiiis, Victor, der erste und der letzte bleiben unbe-
x^ichnet ; gemeint waren wol Innocentius und Vitalis, weitere genossen der Theba-
0 nischen hgion. — EGGra/f DiuL 2 (1827), 282—287. MSD^ vorr. xiir. xvi tisw.
Rom. forschungen G (1891), 431 und Germ. 37 (1892), 191 machte FWERoth
auf den codex und seine gll. als gänzlich unbekannt aufmerksam! — D. ii.
282.-287. [P. 86. S. i 594—607.] [283
MARBURG,
10 KGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
A 2 chart. in folio, xv jhs., 132 ungezählte blL: Justin, dann nach 4 durch-
aus leeren bll. die Iiiuectiua tulii in catilinam, dh. Cicero s vier catilinarische
reden, darauf unniittelbar ein kleines alphabetisclies vocabular A — Pmt7 einigen
deutschen contextgll., zwei sjMlten einer halben seile und eine viertelsjmlte ein-
15 nehmend (MCLXXXIX). iveiter 2^/^ seilen über Ciceros Catilinarien, de de-
mentia aug' cesaris in hostes, endlich ein leeres bl. — KFHeronann im
Marburger Universitätsprogramm von 1838 5. 1. 2 und von 1841 5. 4 — 7. [284
I> 2 {bl. 1^ unten Liber sce Marie V^ de Aulesburg, 1^ saec. xiii lib^. s. Marie
v^ de aulisb~g) in quart, 159 unbezeichnefe bll, davor und darnach ein bl. aus
20 einer hs. saec. xi: 1) saec. xiii das Evangelium Johannis und Marci
mit glosse; 2) saec. xii bl. 14.Sff ostertafeln, dann ein lat -deutsches vo-
cabular: die deutschen ivorte zuerst übergeschr., später stehen sie im C07itext
(DCCCCXLVL DCCCCLVI). darauf ein bruchstück aus Augustin; 3) saec.
XII zweispaltig bl. 1d2 ff lat. gedieht in distichen, beginnend Destituit terras
25 decus orbis gloria rerum. Virtus mortali dicta negare mori = Hildebert De
nummo s. 1329 Beaugendre: darin über migalis des verses Mustelam meminit
Candida se migalis das deutsche wort härm. — beschrieben von KFHermann im
Marburger Universitätsprogramm von 1838 s. 13; derselbe hat auch das vocabular
herausgegeben im programm von 1841 s. 23 — 26, vgl. dazu FDietrich Zs. 3
30 (1843), 117. [285
MARIENFELD, STIFTSBIBLIOTHEK. S. JETZT NR 81,
MAYHINGEN,
FÜRSTL. WALLERSTEINSCHE BIBLIOTHEK.
I. 2. (I^at.) fol« 21 {auf dem äufsern vor der decket die alte Signatur 20 I;
35 früher gleich manclien and. hss. der bibliothek eige^itum des benedictinerstifts
Füfsen: bl. 1^ saec. xv Istü libc dedit möst^o S magni In faucibus | dns lohs
wiltzgefert Cano*^^. augustn 1465% ^ui jhs., 175 zweispaltige bll. in dreizehn je
am schluss rot signierten senionen, einem qu^ternio (bl. 157 — 164) und einem se-
nio, dessen letztes bl. fortgeschnitten ist und der darum des custos entbehrt
40 (bl. 165 — 175): bl. 1^ — 162^ kein Mammotrectus, wie es auf dem vorderdeckel
heifst, sondern de?t eingangsversen Difficiles studeo partes quas biblia gestat Pan-
dere usw. {COudin De scriptoribus ecclesiasticis 3, 1018) nach Brito De voca-
bulis bibliae. 162^ — 166^ mitte alphabetische Worterklärungen Acoliti grece.
32*
500 VKiiZKFfiiNis Dior Hss. 2HG--29()
latine ceroParij dur. n deportandis cereis usw. 167* Uttilitatem operis predilecti
confratris. B. mihi caritatis uinculo spiritualiter copiilati. ac propriani uttilitatem
attendens. substratum opusculum conpilarci decioui. [ji quo quideni de virgiiiis
marie genetricis dei altissimi meritis gloriosis reuerentcr confiden.s. ac de confessoris
5 eximii gloriosi francisci stigmatibus in corpore ob crvcis aniorem patrocinio spe-
ran8 usw.: erklärung einzelner worte der legenden in der folge des kirclie7ijahrs
(Andreas — Matthaeus) aus Donat, llugutio, Papias — 175*. 175^"'^ die hexa-
meter über die vögel-, tier- und haumnamen mit deutschen interlinear gll.
(DCCCCXXXIV)*, darauf acht hexameter über tierstimmen(y)Rsus dum fren-
10 dit. elephas barit. leo rugit — Clocolat aiinosis nudata ciconia pennis, endlich
nach einer %eile spatimn (T)res sacras partes de christi corpore signant usiv., vier
hexameter.^- KBartsch Germ. 8 (1863), 4.1 f — [P. 441.] [286
I. 2. (liat.) 4". 3 (aus Tegernsee, s. u.), xijhs., 113 bll. (das letzte leer) und
vorn ein unsigniertes halbes mit federproben: 1) bl.l und 2. 1* unechte bulle
15 des pabsts Nicolaus i, in welcher alle rechte des klosters Blandiniimi bestätigt
wer den y zuletzt abgedruckt Neues archiv 7, 177 f. 1*^ Urkunde Ottos i für
SPantaleon zu Cöln, abgedruckt von ABirlinger Anz. des germ. museums 1863
sp. 166/" (Stumpf 4z01). ich berichtige folgende fehler des abdrucks (abgesehen
V071 V für u, e und ae für e und Vernachlässigung der hslichen interpunction) :
Pp&im
20 z. 1 honestatis. 7 uvllhelmi. 27 cunctis, credat~. 31 uvillihelmi archi cappellani.
döni. diese beiden stücke von verschiedener hand, dann 1^ von dritter zimächst
eine anweisung über den zahlenwert der griech. buchstaben, dann eine
fomiata, endlich ein schreiben erzbischof Brunos von Cöln an seine geist-
lichkeit. bl. 2* windtafel mit den deutschen namen (MLXVII), 2^ leer;
25 2) bl. 3 — 57 Boethius De consolatione mit zahlreichen intei^linear- und mar-
ginalgll., darunter einer reihe deutscher (DLXXI). der Schreiber nenyit sich auf
dem sonst leeren bl. 3^: Hunc ego Froumundus librum ecce colonie scripsi Atque
huc deuexi tibi sancte quirine Decreui; 3) bl. 58 bis zum schluss lat. com-
mentar zu Boethius De consolatione von mehreren sich ablösenden händen, zum
30 teil zweispaltig, mit neuer lagenbezeichnung. ■— BPez. Thesaurus anecd. ^novissi-
mus I, 1 (1721), diss. isag. 'k.y f (damals noch zu Tegernsee). KLachmann in
HHoffmanns Ahd. gll. (1826) s. xxxix. JASchmeller im BWB öfters, zb. 1^, 51.
78. 223. 268. 284. ABirlinger Qerm. 8 (1863), 298. Boethius ed. Peiper s. vii.
ausführlich hat inzwischen über die hs. gehandelt OSchepss im p^ogramm der
35 kgl. Studienanstalt Würzburg für das schuljahr 1880/1, vgl. Neues archiv 9(1884),
* wenn PPiper Litteraturhl. f. germ. und rom. phil. 1897 sp. 75 behauptet, die
gll. dieses codex seien 'nicht gut' verglichen, so kann er, falls sein tadel nicht rein aus
der luft gegriffen ist, nur dadurch in seiner palaeographischen hyperakribie sich be-
schioert gefühlt haben, dass ich, loie auch sonst bei jungen hss. vielfach überlieferter
texte, die sporadisch über i auftretenden und ganz wertlosen accente iyn abdruck fort-
liefs. eine nochmalige collation der gll. (mai 1897) ergab nämlich keinen einzigen irr-
tum meiner copie, sondern blofs den irrelevanten druckfehler palmban statt Palmbaü
(37, 82).
Mayhingen I. '2. (Lat.) F'ol. 21 — Mkf.k K 51 501
173//". aber bcxiehinigen der schollen des %weiten codex xic Nolkcrs Boethius
J Kelle Sitxungsherichte der Münchner nkadcmlc, philos.-philol. klassc 189G s. SdO//*.^
[IL § 89. P. 271. ^\ i 1295—1296.1 [287
I. S. (liiit.) 4**. 14, xi jlis., 50 hlL, dann ein leeres und ein wnschlagbl.
5 saec. xiv: 1) bl. 1* — 12^ ein calendaritimy tvelches nach Tegernsee weist,
denn bl. C* steht Translatio. s. quirini, mit rot belupften buchstaben, was sonst
nirgoids bei einem heiligen der fall ist. einige deutsche iiamen sind hier und da
eingetragen ; 2) etwas größere hs., die aber mit der ersten schon früh vereinigt
gewesen xu sein scheint, da bl. \.^ von einer hand des xv jhs. steht kallendariü
10 7 i^puto. 13^^ kalendarische berechnungen , alles auf rasur. 13^ — 21* Ex-
cerptü a coputo donini bede pbri {rot, darüber dasselbe schwarz von einer hand
des XV jhs.) mit einer reilie deutscJier interlinear gll. und einer marginalen von
eijier hand (DLVI). 21'' — 23^ auszüge aus Beda De ratione computi. rest von
23^ leer. 24* beginnt ein iveiteres kalendarisches auf Beda beruhendes werk,
15 darin 36* über f asttage, 36^ — 3 9''^ De obseruatioiie. et sanguine minvare, S9^ griech.
zahlennamen. 39^ — 40* indictionen- und epactenberechnungen für die
jähre 982 — 1028. 41* epactentafel. 41^ — 43^ kalendarisches, darunter
auAih de aetatibus mundi usiv.; 3) bl. 44* — 50^ kleinern formats Liber tertius
de igne purgatorio et de aduentu Christi ad iudicium usiv. ^ Bed. 2. [P.
20 106. S. i 499—502.] [288
MELK,
STIFTSBIBLIOTHEK.
IC 8 in quart, jetzt aufgelöst, der für uns in betracht kommende teil besteht
aus zwei hss. saec. xiii/xiv: 1) bl. 1* und 42^ leer, 1^ — 42* Galfredi
25 Poetria {Leyser SG2 ff); 2) bl. 43 — 49, zweispaltig. Macer De viribus herba-
rum mit deutschen interlinear- und margijialgll. (MXLI). 49*^ Unguentum Op-
timum ad vuliiera. — HHoffmann Sumerlaten (1834) s. 65. 66. [289
ü ol in quart, xiv jhs., 250 ss. und ein unsigniertes leeres vorsatzbl. {unio,
fünfzehn quaternionen, die von 5. 18 bis 194 als i^ — xii^ bezeichnet sind, binio):
30 s. 1 {zweispaltig) gedieht über die enget Hie ardet seraphin flammata calore
Supern« — Consulit in specvüo deitatis singula cernens, fünf hexameter Hilde-
berts über die plagen Egyptens (Prima rubens unda plagarum rana secunda:
Migne 171, 1336), zehn hexameter , in denen diese plagen zu den zehn geboten
in beziehung gesetzt werden (anfang Prima rubens unda deitatem mens cole munda,
35 vgl. Denis Codd. mss. i, 1, 1187), ein gedieht über die geschichte der dreifsig
silberlinge, für welche Judas den herrn verriet, bis 2* 7nitte, abgedruckt bei EDu-
meril Poesies populaires /a^mes (1847) .s. 321 — 324; rest der seile leer. 5.3 — 180
oben einspaltiges abgesetztes alphabetisches lat. vocabular^, je 44 mit dinte gezo-
* ein auszug desselben scheint in der Grazer hs. 742 saec. XV bl. 181* — 188^ unter
der Überschrift Vocabula bona et rara vorzuliegen, die gl. 188, 65 lautet dort {nach
Schönbachs ahschrift) Murena eciam est lignum inter trabem et parietem. proprie ein
spang (184<i), 191, 28 SenuUus lapis criminalis. marchstain (187fi). so7ist wäre noch die
randgl. erwähnenswert Satyrion est flos campi. videlicet rote pl&mel hat es oben in terra
502 Verzkichnia Der Hss. 200—295
gene linien auf der seite, mit zahlreichen deutschen gll. im conlext (MCLXXXI) :
ar)h rande liat eine etwas jüngere hand, die nachher s. 242 /f beschrieb, nachtrüge,
darunter vereinzelte deutsche, angebracht; auch im texte hat sie correcturen vorge-
nommen und Zusätze gemacht. 1^^ erklärung der hebr. buchstaben (Aleph
5 doctrina. beth domus usw.), namen der winde, dann bis 181 unten der schlu^s
von Osberns Panormia (nachwort, namen von gerätschaften und schiffen, tier-
stimmen), endlich fünf hexameter über die griech. partikeln xäv, ei, äv, äoa.
182 ein etymologisches Schulbuch in hexametern Istud (?) pueris libo puerili
carmine libo Ponipas uerborum postponens grandiloquorum usw. {dasselbe im
10 Clm. 2622 bl.S2^. 1409G bl. 102. Paris Arsenal I22b) mit der roten Unterschrift
s. 202 Fiüito libro sit laus et gloria chr^sto. 203 auszüge aus Isidors Etym.
XI, 1. VII, 11 — 14. VIII, 2 — 5. I, 3. VIII, 6 — 11. ix. x. vii, 8. 2 — 4, darnach
22S wenige befnerkungen über die drei Marien und ein am rande De creacione
hominis (rot) bezeichneter abschnitt, welcher beginnt Si quis enim coierit cum
15 mulieri menstruata non concipit usw. 229 verschiedene excerpte Irasci dicitur
deus non anime motu l perturbacione que illi omnino accidere non potest, über
penitentia dei, über Solus deus creator, De arbore boni et mali, 230 Deus ab
eterno omnia simplici oculo diuinitatis preuidit usw., Peccata ad mortem beatus
gregorius et cassianus describunt, 233 Initium sacerdocii inquit aaron in lege
20 fuit usw., 235 Tres infelicitates sunt usw., Tres sunt martiria usw., Duodecim
abusiones sunt usw., Tres sunt gradus conuersionis usw., 236 rot De uirtute et
Efficacia Psalmorum, schliefsend 241 mit der von and. hand herrührenden schwar-
lib«
zen Unterschrift Iste intytulat" paganus. hiermit endete urspr. die hs.; das
weitere von der jünger?i hand, welche zu dem alpJiabetischen glossar zusätze
25 machte, die ss. 242. 243 nehmen die hexameter de volucribus , feris, lig-
nis, yiscibus (hmner je zwei verse in einer zeile) ein mit deutschen inter-
linear gll., von denen mehrere wider aus7'adiert sind (DCCCCXXXIV) ; die zweite
reihe der fischnamen übrigens, die unglossierten windnamen und einige zahlen-
anweisungen auf s. 243 schrieb eine and. hand. 244/5 die buchstaben des
80 griech. alphabets nebst ihren zahlenwerten; 246 die verse Alfa patrem singnat
quoniam caput esse videtur — co finis perfecta ligans et cuncta resoluens {MG
Poetae lat. 3, 699/); 247 leer. 248 brief des soldanus Babiloniorum an den
römischen papst vom j. 1305: warnt ihn vor einem neuen kreuzzug; 249 ant-
wort Clemens (v) an den sultan, Avigno7i, pontificatus nostri anno octavo (1313),
35 vgl. E Steffenhagen im Königsberger i universitätsprog7'amm von 1872 s. 5; 250
formularbrief, in welchem decan und convent eines klosters dem prepositus,
decanus und capitulum ecclesiae pat {Passau) die neuwahl eines probstes anzeigen,
Urkunde könig Friedrichs {Wien, 7 märz 1316) a^i die kardinale der röm.
kirche {fehlt Böh^ner). — geringfügige auszüge aus dem alphabetischen vocabular
40 gab HHoffmann Altd. bll. 2 (1840), 191 f; auf die gll. zu den vögelnamen wies
in radice hat es zway hodel et eciam dicit testiculos vulpis secundum medicos et ponitur
super fornacem in balneo. et sie viris surgunt membra viriha. donec deponitur (187c).
Melk K 51 — Montpellier 125 503
derselbe hin Ahd. cjll (182G) s. xxxni und Fmulgniben 1 (1830), 351. — {IL
§ 64.] [290
R StS in octar, xi jlis., 370 ss., davor xwei ungexäkUe hlL, auf deren zweitem
von einer hand des xiv jhs. sieh ebenso wie s. 158 die notiz Iste über e mona-
5 steril mcWiccn findet ; .v. 369 steht Iste lib redintegrat^ est ab odelrico cui^ & erat
und rorJier von and. Jiand Iste über rediiitegrat^ : die werke des Horaz mit we-
nigen deutsclien interlinear gll. verschiedenen alters (DCCII). der lis., aber nicht
ihrer deutschoi gll. tut ÄHolder Horati opera 2, xi erwähnung. [291
Unsi filiert (1850 angekauft, früher S Georgenher g hei Fiecht in Tirol gehörig
10 nacli dem auf hl. 1 ausradierten eintrag Ad Bibliothecam Monasterij Montis S. Ge-
orgii 1659; vgl. oben nr 268) in quart, xii jhs., 228 blL, von denen viele mo-
dern ergänzt sind: hl. 2^ ff {Biw. i,4:Sff; hl. 1 jüngere ergänzung) Vergils Buc,
Gewg., Äoieis und kleinere gedichte mit zahlreichen deutschen interlinear- und
marginalgll. bis Äen. v resp. vii (DCCCLXIII). — EHoffmann Germ. 17 (1872),
15 18—27. ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 110/: facs. von hl. 211 hei EChatelain
Paleogra2)hie des classiques latins tafel lxxiv A 2. — [P. 299.] [292
Uiisigiiiert, octavhl. des ix jJis.: abgesetzte lat. und deutsche gll. aus dem
buchstaben D, entnommen Gregors Dialogen, dem Liber comitis und dem glossar
Affatim (DCLXVIII. CCCCXCVI. MCLXIX). — JZ)^■em6r Germ. 3 (1858), 351—
20 353 mit falscher folge der seilen. RKögel Gesch. der deutschen litt. 1, 2 (1897),
523. — [P. 102.] [293
MONTECASSINO,
STIFTSBIBLIOTHEK.
541 in folio, xi jhs., 146 zweispaltige bll. in achtzehn quaternionen : hl. 5 ff die
25 Concor dia canonum des Cresco?iius, hl. 61. 62 eine Expositio fidei con-
cilii Calcidouensis, abgedruckt im Spicilegium Casinense complectens analecta sacra
et profana 1 (1893), 347 — 349, dann nach verschiedenartigen stücken hl. 71. 72
gll. zur Benedictinerregel (alphabetisch) und zu den Canones, beide mit eingestreu-
ten deutschen im context (DLXIII Jiachtr. DLXXXV nachtr.). hl. 76 beginnt die
30 so genannte Dacheriana, hier in vier büchern (Maafsen Gesch. s. 849. 853).
hl. 144 — 146 Rescriptum SGregorii papae Felici Siciüae episcopo, woran sich
weiterer canonistischer inhalt auf den fälschlich vorgebiindenen bll. 1 — 4 schliefst:
so FBlume Bibliotheca lihrorum mss. italica (1834) s. 221 f. ^ Spicilegium usw.
s. 349 — 352 und daraus von mir widerholt; wenn die hs. würklich, wie das Spi-
35 cilegium s. lxxxv behauptet, in Montecassino geschrieben wurde, so hegreifen sich
die vielen fehler der deutscJien worte. - [294
MONTPELLIER,
ECOLE DE MEDECINE.
125 {aus Lorsch: hl. 80^ saec. x Codex sei Nazari Martlris XPI, später PPi-
40 thoeus gehörig, dann in Tr'oyes) in quart, ix jhs., 80 bll, davor ein ungezähltes
und 3 papierbll., in zehn von dem zweiten an signierten quaternionen (hl. 80 ist
einzeln und jünger): bl. P — 13* Persius, 13^ — 79^ Juvenal von einer hand,
80* saec. x zwei Viten des Juvenal, 80^ federprohen. unter den reichlichen
504 Verzeichnis Der Hb«. 295-300
Juvenalscholien einer xweiten liand befinden sich aicch drei deutsche gll. (DCCXVIII*
nachtr.). ich entnahm sie den Quaestiones Juvenalianae von ELommatsch im 22 sup-
2)lcmenthd. der Jhh. f. class. phiL {18dQ) .9.375.402% während vors tef^i£7ide beschreib
bung des codex aus RBeers Spicilegium Juuenalianum (1885) s. 9 — 12 geschöpft
5 ist. — facs. des blattcs 13^ bei Beer, der bll. 2^. 41* bei ECfuxtelain Paleographie
des classiques latins tafel cxxiii. cxxvii, auf grund deren ich freilich die hs.
lieber dem x jh. vindicieren möchte. [295
MÜNCHEN,
KGL. HOF- UND STAATSBIBLIOTHEK.
10 CODICES GERMANICI.
IST? ei7ie fragmentenmajjpe, enthaltend: 1) e^, ein ^zweispaltiges doppelbl. in
folio, XI jhs. ; von dem vordem bl. sind die äufsern sjmlten bc zv/ni gröfsern teil
weggeschnitten, auf 1^^ und 2 stehen lat. predigt entwürfe, ebenso oben auf
1* %. 1 — 4 anfang (rest von %. 4 und z. 5. 6 ausradiert, z. 7. 8 von and. hand
15 Qui seminant in lacrimis in gaudio metent. Semina nrä significant opera nrä
bona; höher obe^i am rande von sp. b liest man ia wrnamot ires vns). der leer
gebliebene räum von 1* und sp. 1^ wurde zum eintrag eines lat.-deutsclien unab-
gesetzten glossars aus den buchstaben A, B, C verwendet (MCXCI); 2) e^,
ein dreispaltiges foliobl., xi/xii jhs., anfang des Salomonischen glossars ,
20 mit einer reihe deutscher interlinear gll. (MCLXXVal). die initialen der nicht ab-
gesetzten lat. stichwo7ie sind meist noch flicht rot ausgeführt. — EGGraff Diut.
3(1829), 415 f. — Sal. 6. [P. 390. S. a 499—538.]; 3) e^ ein quartbl. aus
Notkers Psalmen, ist jetzt Cgm. 188; 4) e*, zwei zweispaltige dojypelbll. in
quart, ix jhs., bruchstücke einer hs. des zweiten Ampi oniani sehen glossars,
25 s. darüber Änz. xxii, 276. — HHoffmann Zs. 3 (1843), 383. — [P. 308.] ; 5) e^*,
bruchstück eines octavdoppelblattes einer lat. grammatik, xii jhs., das auf der
Vorderseite seiner ziueiten hälfte nach den Worten Sic declinantur et alia uerba ac-
tiua. ut eine reihe von verben der dritten conjugation in inehrmals sich erneuernder
alphabetischer folge 7nit deutschen interlinear gll. enthält (MCCXX). aufserdem hat
30 die mappe laut beschreibung auf dem Umschlag noch befasst: 6) e^, '^ein dop-
pelbl. in klein S'^ von feinem perg. fragm. eines ähnlichen vocabulars mit bey ge-
setztem deutsch" . aus den weitern angaben geht aber zweifellos hervor, dass dies
doppelbl. identisch war mit dem jetzt Cgm. 5153* bezeichneten bruchstück der
Hrabanischen gll.; 7) e^^ 'zwei doppelbll. in 8^ 2^^^'9-f ^^^ Alcimus
35 Ävitus" buch 2 — ^ mit deutschen interlmeargll. : sie sind gegenwärtig mit sonstigen
bruchstücken dieses autors unter der Signatur Cbii. 29032^~^ vereinigt. [296
649 {früher in Indersdorf , s.u.) chart. in folio, :k.\ jhs., bdS bll. {davor zwei, dar-
nach eins ungezählt): bl. 1* — 526* alphabetisches lat.-deutsches wb.{l^ Sancti spiritus
assit nobis gracia Assit in principio sancta maria meo Presens hiiic operi sit
40 gratia pneumatis almi Ne scribam vanum maria uirgo duc mihi manum Vt sanc-
tam scripturam vnusquisque facile et litteraliter intelligere possit Ego iohannes
presbiter hmnilis tunc temporis plebanus et rector in Gablungen villa dyocesis
augustensis collegi presens vocabularium tractum ex diuersis auctoribus scilicet
Montpellier 125 — München Cg. 5250, 28^^ 505
hugutione katholicon . . . Anno ab incarnacione doniini m® cccc^ 29; iuäe)i Fra-
triini ]\Ionasterij ... in Yndcrstorff 1(U7; 526^ ro^ Finitus est über iste per mc
Caspar Rädolf Seolareni tunc temporis Auguste Anno donüni m® cccc° Ixviii^
post festum vdiürici). 526'*. 527" die lat. verse über vögel-, tier-, baiiDi-,
b fischuamcu mit dcidschcu iNferlincargU. {DCCCCXXXIY), 527^. 528"^, y^,^_
ristischc anweisungen. 529* Sequitur de partibus quo sunt in corpore hu-
mano. Caput häpt usw., sachlich geordnete lat.-deutsche glossare; 594^^ noch-
mals Conpletouni (sie) est hoc opus per nie Caspar cognomine Rfidolf (dann zwei
68"
verschmierte huchstahen) scolarem tunc temporis auguste Anno domini m®. cccc
LXVIII
10 proxima die ante festum Sancte martyris afre. 595*^^ zweispaltig zahlen. 596*
— 598^ ebenfalls zweispaltig ableitungen lat. worte, alphabetisch. -^ gelegent-
liche citate der deutsclien gll. in JÄSchmellers BWB, zb. l^, 441. 942. [297
5153% früher auf den deckein von Clm. 14429 (Rat. SEnnn. E lii), ein doppelbl.
in octav, ix jhs., 7nit je zwei spalten zu 14 Zeilen auf der seite: bruchstück des
15 Hrabanischen glossars aus dem buchstaben I (1,173 — 179. 191 — 199: 177,
11 gameit^n. amn. 6 (i)ndicare. 193 anm. 8 IncuJ'uat; aufserdem ist 93, 35 ay
hinzuzusetzen). — X. [P. 383. S. a 379—494.] [298
53489 2 : 1) ein doppelbl. {das äufserste einer läge) in folio, dreispaltig,
XI jhs.: auf seiner vordem hälfte stehen deutsche gll. zur Historia ecclesiastica
20 (DCCCXXV), aiif seiner hintern solche zu Gregors Dialogen (DCLXIV) soivol
im context ivie interlinear, nächst verwandt denen des Clm. 18140, der auch die
gleiche äufsei'c einrichtung zeigt, die innern seiten sind schwer zu entziffern;
2) ein doppelbl. (dazwischen fehlt mindestens ein gleiches) in folio, ix jhs. : 1*'^ von
der legende des Johannes Eleemosynarius das stück AA SS ian. 11, 515*,
25 86 confessio bis 515^ 90 tremisse, 2* und mit einigen Zeilen auf 2^ hinüber-
ixichend der schluss der Passio Sisinnii in einer von dern druck AA SS mai.
VII, 41* hyf eticas abweiche^iden fassung ; darauf unter der Überschrift De uermi-
bus et de diuersis vasis zunächst acht Zeilen mit schlangen- und insecten-
namen, deren jedem die deutsche glossiermig im context /b/^^DCCCCLXXXIV^),
30 dann nach zweizeiligem spatium zwanzig Zeilen mit g erätschafts- und tier-
namen, die an fang sbuchstabe^i eines jeden rot betupft, nebst übergeschriebenen deut-
schen gll. (MXC VIII. DCCCCLXXII). — CMeichelbeck Hisi. Frisingensis 2 (1729),
XIV f ex vetustissima membrana archivi nostri Benedictoburani. dass das für
verloren angesehene bruchstück nach München gekommen sein müsse, ergab
85 JÄSchmellers citat BWB Y^, 441 'Parbredum, barefed', gl. in fragm. Monac. —
Fr. [H. § 48. P. 476. S. 0 5—7.] [299
5S5O9 28**9 die obere und die untere hälfte eines octavdoppelblaites, zwisclien
denen ein schmaler streifen verloren ist (urspr. wei'den die bll. eine höhe von
14 cm. gehabt haben, jetzt beträgt sie für die obere hälfte vo?i 1 0,9, von 2 6,8 cm.,
40 für die untere hälfte von 1 6,3, von 2 6,5 cm.; die h^eite bei 1 "ist 9, bei 2 9,3 cwl),
1877 abgelöst durch WMeyer von Clm. I^^b2 und 19526 aus Tegernsee, xijhs.:
1* gesammelte gll. mit deutschen im context (MCCXXVIII), denen sich wenige
r>()<j Vkiizkfchnis I)i:it Msh. :-K)(i 305
rein laL. yll. zu Leviticus und Numeri anschliefsen, die in der fünften xeile
von 1'' emlen. es folgen lal.-deutsche f/ll. zu den Her-, haum- und fiseh-
na7nen ganz in der Ordnung der Versus de bestiis usw. (DCCCCXXXV), emilich
auf der untern hälfte von V^ wider gesammelte gll. mit eingemischten deutscfien
5 (MCLT). bl. 2, von and. hand geschrieben, hringt auf der Vorderseite hinter re-
ce])ten und einem Carmen ad profluum sanguinem kit. kräuternamen
mit deutschen interlineargll, (MXXX); 2^ stehen die vv. 1 — 23. 28 — 30 (24 — 27
verloreti) des Mac er mit z.wei deutschen vwn abgeschnittenen nuirginalgll. (eleauht
zu Yctericos v. 15 U7id ganv pulegiv [ este = Origanum doste nebeti v. 17),
10 den schluss bilden ividerum lat. recepte: in einem derselben, das von dem nutzen
des piretrum handelt, begegnet ein deutsches wort (Et qui subito sich ercome,°t).
beide Ml. haben stark gelitten und liefsen sich auxih mit hilfe von reagentien nur
mangelhaft lesen, was mit Sicherheit ergänzt werden konnte, wurde kursiv ge-
druckt, möglicher weise gieng urspr. bl. 2 voran. [300
15 CODICES LATINI.
2 {aus Augsburg nach bl. 115^ unten Ecce aug,) hi grofs folio, xii jhs. {im Ka-
talog irrig auf 1135 datiert nach der stelle bl. 38^ Denique a passione diii usq;
in hunc aniiü diii m. c. xxx. v usw.), 115 bll.: 1) bl. 1 — 17 U7id 112 ff.
über den inhalt s. den Katalog, darhi bl. 1^^ nach dem testament des bischofs
20 Embrico ö^öä Excerptum ex gallica historia mit deutschen gll. {DCKQYILI);
2) bl. 18 — 87 (25'' unten Signatur i, 33^ ii; die beide^i erstell lagen sind verbun-
den) He i m o n i s presb . Bamberg. Chronik und oster tafeln in der ersten fas-
sung von 1137 {Jaffe Bibl. 5, 540); darin auf dem früher halb freien bl. 38^
von and. hand. die Schwäbische trau formet eingetragen {MSD xcix), 83^
25 späte armenische randbemerkungen; 3) bl.^S — 111 s. den Katalog. ^^
JGrimjn Deutsche mythologie 1 (1835), 182. facs. aus den Amiales Augustani
der hs. 1) MG SS in tafel 2 und bei WArndt Schrifttafeln i^ ?ir 21. [301
280A in folio, x/xi jhs., 168 blL, davor und darnach je ein ungezeichnetes
leeres pergamentbl. und mehrere papierbll., in zweiundzwanzig lagen, welche von
80 alter ha?id bl. 7^ — 157^ je am schluss mit i — xx (165^ fehlt die Signatur; die
letzte läge 160 — 168 nebst dem leeren bl. besteht aus einem doppelhl. und zwei
einzelbll.; von läge 5 ist nur das zweite doppelbl. 32. 33 vo7'handen und deshalb
fehlt auch dort die signatur; läge 1 ein ternio mit dem einzelbl. 7; läge 7 und 12
quinionen), von junger je am an fang init a — y signiert sind: bl. 1* — 106^ Pri-
35 scians Institutiones i — xYi{doch fehlt in folge der Verstümmelung der fünften läge
nach bl. 31 175, 14—181, 9, nach bl. 32 186, 19 — 221, 9, nach bl. 33
228, 17 — 235, 22) mit zahllosen stark verblassten und schiver lesbaren lat. und
vereirizelten deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCLXIV: im abdruck fehlt
7* Agguilla, al piscis — 30,18; 8^ (Scena) Scena est quod nos dicimus loiiba —
40 38, 4 [dcclxix]; 9^ Puls, prio — 42, 7; 10^ Soccus, so eh. 1 ferrum ad
arandum — 47, 5; 10^ (Congilius) Congiv^ sex sexarios capit et unde sexariv^ quod
sex (s aus e co7'r.) eorum congium faciunt .i. eimber — 49, 13; 11^ (Examussim)
Examussis est regula fabromni unde aduerbium tractum est examissim. ide regu-
München Co. 5250, 28^ — Cl. 375 507
larit<^r \ abundantor .i. ricstap (p nicht sicher, könnte mich f sein) — 53, 25;
15'"^ Horiio, hoc anno huiro — 75,25; Populnus, de popiilo albarinor — 76,2;
24^ Molo, malo — 133, 0; 26* (Fiber) Fiber .i. biber — 142, 8; 26»> (Talpo)
aninial scero — 144, 14; 27*^ (Laquear) Laquear et lacunar vnvm sunt . . .
5 leze (orfer lezi; /. hiniileze) lacuna fossa — 150,9; 29* Cespes, vvaso — 158,6;
30* Culex, .i. niiza — 164,23; Pollex, digitus dumo - 164, 23; Lodix, herba
1 zussa — 165, 14; Spinx, .i. erinalis acv*^ spenela — 167, 1; 31^ Uerres,
ber — 174,10; 34^ Pedes, veudo (jui pedibus incedit — 240, 8; 35^ (Glis)
Glis gliris est animal, .1. sisi mvs — 249, 8; Pollis, genus farine candidis-
10 sime .i. polla — 250, 17; 37* Galeola, gellita — 263, 1; 50^ (Peripetasmatis)
.i. desuper adiectionibus .i. limbus vvlsti — 357, 4; 55*^ lubas, .i. mano —
395,21; aufserdeni steht 6* (24, 9) iiyt ysso, (/e/iö'W 1 5^ Antesignanus, gund fanari
XU 77, 19, scheint 30'^ (168, 12) Pulps zu lesen und heßidet sich 34^^ (241, 18)
es ro/i Obses aufrasur). 100^ 107* die drei stücke Pronomina primitiua sunt usw.,
15 Paulisper taiitisper In asinaria usiv. und Flv Heodorus (sie) usw., welche in
Hertzs Friscianausgahe 1, 575. 2, 58/" und 107, 1 ff abgedruckt stehen. 107^ das
erste, 131^ das zweite buch Priscians De constructione = Institutiones xvii.
XVIII, nur im anfang von interlinear- und marginalgll. begleitet, darunter aber
keinen deutschen. 160* Priscian De figuris numerorum, 163^ Priscian De
20 metris fabularum Terentii, 166* Priscians Praeexercitamina de fabula, alles bei
Hertz 2, 4.0b ff. 168^ Commentuni Rufini in metra Terentiana, abbrechend mit
den ^6'oWe?^ Nominauit et flauius caper in artibus {Granwi. lat. 6, 554 — 556, 20). —
Pr. m. [P. 260. S. i 1125—1137.] [302
305 in quart, xi jhs., 223 bll. und ein leeres ungezeichnetes nachstofsbl.:
25 1) bl. 1 — 62, aclit am schluss gezeichnete quaternionen (dem zweiten fehlen nach
14^ die beiden letzten bll.) und 2) bl. ßS ff, zwanzig auf 70^. 78^ am schluss,
von 79* ab zu anfang signierte quaternio7ien {läge xviii bl. 199 — 208 quinio),
zwei ganz gleichartige, von vornherein für einander bestimmte mss. mit je 34 Zeilen
auf der seile (das erste schliefst mit Georg. 4, 455, das zweite beginnt mit v. 456):
30 in der lutuptsache die säm7ntlichen werke Vergils (das genauere s. im Katalog)
mit deutsclien interlinear- und marginalgll. (DCCCLX). — diese hs. meinte BJDocen
in Aretins Beytr. 7 (1806), 287. ESteinmeyer Zs. 15 (1872), 97—100. —
[H. § 126. P. 289.] [303
33 O in quart, 75 bll.: 1) saec. xi bl. 1 — 58 (sieben quaternionen und die
35 einzdbll. 17 und 26, von denen das letztere vor das erstere gehört) Alcimus
Avil US mit deutscJien interlinear- und marginalgll. (CCCCXCIX nebst den nachtr.
bd. 2, 777). vgl. RPeqm' MG Auct. antiq. Vi, 2, Lxxiii; 2) saec. x bl. 60 — 75
(zwei quaternionen). 60*^yf (60* leer) Persius, 75* (75^ leer) das Rhein, mus.
32, 531 abgedruckte lat. gedieht, bl. 59, später eingelegt und cm f seiner vorder-
40 Seite leer, enthält auf der rückseite dieselben Persiusverse (Prolog und 1, 1 — 7) wie
bl. 60^. — auf die deutschen gll. machte zuerst der Katalog aufmerksam. [304
375 in quart, xii jhs., 169 blL: bl. 2* — 164^ die iverke des Iloraz mit deutschen
interlineargll. und einigen in marginalnoten (DCXCIX), 1^^ (1* leer) und 164^ — 169*
508 Vi:i!/i:i(iiNis I)i;ll liss. oOf) — ÜOO
(109'' leer) die von Wchrisf, in, den Münchner aitxungsherichten 1893 i, 77 — 82
hcrausgegeheucn Viien des Iloraz und hemerkungen über seine metra. der quaternio
121—128 ist verbunden: seine blL sollten sich folgen 121. 124. 123. 122. 127.
12G. 125. 128. — BJDocen in Aretins Beytr. 7 (1800), 287. CKirchner Novae
5 quaestiones lloratimiae (1847) .9.47 mit facs. AJIolder Germ. 18 (1873), 73 — 75:
er meint, die hs. stamme aus Freising, indem er sich auf den mohrenkopf in sil-
bernem feld bl. 2^ imd den eintrag St. C. n. 34 aMf dem innern vorderdecJiel beruft,
dass dieser eintrag nicht Sancti Corbiniaiii bedeuten Jcann, geht schon aus dem um-
stand hervor, dass er erst auf das kurfürstliche buchxeiclien geschrieben ist. unter
10 diesem befindet sich ein zweites gleichfalls kurfürstliches, unter letzterem aber steht
auf dem decket rot: f. |.Liber. Doctoris. Hartmäni.| .Schedel. Nvrembergesis -r |
6. 34. und der mohrenkopf ist das Schedeische wappen {Forschungen zur deutschen
gesell. 11, 352). — Hör. [//. § 111. P. 275. S. i 819—820.] [305
4*75 in quart, xilxn jhs., 58 bll.: des Prudentius Harnartigenie und Contra
15 Symmachum mit einer reihe deutscher interlinear- und marginalgll., die bis auf
wenige speciell bezeichnete von einer liand herrühren und aus Clm. 14895 ah-
geschriebcn sind (DCCXC). — ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 4. 76. — Pmd. 4.
[P. 234. S. i 533-572.] [306
614 {früher Hartmann Schedel gehörig) in quart, 32 bll.: 1) saec. xiii/xiv
20 bl. 1 — 10 (eine läge mit den eingeschobenen bll. 2. 3). 2^ — 9* eine Chirurgia
de vulneribus et ajjostematibus mit vielen randgll. und notizen jüngerer hände, auch
deutschen. 1^^, 9* unten, 9^ recepte von späterer hand, 10^ {urspr. leer) Ain crut
haisset ysencrut das ist für manig gut [im wesentlichen = Haupt Über das md.
arzneibuch des meisters Bartholomaeus s. 499), 10^ verschiedene federproben und
2b recepte; 2) saec. xiii bl 11^- 32i> {drei lagen: 11—17. 18—25. 26—32;
vor 12 und 27 je ein bl. ausgeschnitten), bis 30^ Mac er mit den deutscJien be-
zeichnungen der pflanzen rot ei7igezäunt am rande (MXXXVI). 31^ Ipocrates
archiater! Antigono regi scribens per anni spacia qualiter ad precauendas inbecilli-
tates se obseruare deberet! ita dicit usw., darauf die verse Cloto colum baiolat.
30 lachesis trahit. attropv occat. Per ternas metas fatorum uuluitur(sic) etas. Principium
uite moderatur cloto perite. Lachesis affatur sors uite que teneatur. Attropus
inmitis uoto trahit omnia ditis {bei Riese 792 nur der erste vers, smnmtliche bei
Lübben Versus memoriales 156. 157 und oben nr 39 bl. 60^), und Apheresim
dico de uertice quando recido. Et mediestina fit sincopa parte recisa. Fineque
35 subtracta dicetur apocopa facta, endlich 31^ — 32^ die hexameter über die vögel-
namen (DCCCCXXXIV), gll. zu insecteimamen (DCCCCLXXXVII), die
hexameter über tier- und fiscJi?iamen{'DCCCCX.'XXrV), sowie gesammelte tier-,
fisch-, kräuter- und baumnamen (DCCCCLXVIII. DCCCCXCIV. ÄIXXX.
MV*. MXXX), alle mit deutschen interlinear gll. und durch 7 rote initialen von
40 einander unterschieden. — Ve. 1. [P. 443. S. o 168—175. 458—464.] [307
615 {früher Hartmann Schedel gehörig: auf dem dem vorderdeckel aufgeklebten
vorsatzbl, das noch teiliveise von dem buchzeichen der kurfürstl. bibliothek bedeckt
ist, steht Libelb hartmani schedel de Nuremberga und von derselben Imnd ein
München C\.. 375—632 5(19
inJiaUsi'er:.ei€hnw d^s codex aus dem j. 1460) in quart, xiv jhs., 127 hlL:
1) hl. 1 — 40 (vier lageii, eins^jxiUig) Secrefa seerc forum, de)u schriftcharader
nculi italienischen oder franwsi^sr/icn Ursprungs; 2) hl. 41-64 (zwei lagen,
zweispaltig) und 65 — 74 (eine läge, ein- und zweispaltig). 41* Incipit über ma-
f) gistrl petri yspaiii de regiminc sanitatis beiic utilis, fy'S^ ff' die Modi medendi
de.s Copho (Coli. Salem. 4, 415 — 438, aher mit dem zusatz, den der abdruck
Opera Mesuac (Venedig 1568) 2, 314 aufweist). 65'^ — 68* kurze erläuterung von
Ixva nkheitsnamcn , beginnend mit Capitis dolor, aui sciduss von and. hand
einige recepte; vor 68 ist ein unsigniertes ^>a/Mer6/. sasc. xiv quer eingeheftet
10 7nit hemerkungen üher hernia. QS^^ (zweisjmltig) — 72*^ alplmhetisclus abgesetztes
lat. -deutsches kräuterglossar(MXX.) mit wenigen eingemischten polnischen Wor-
ten, deroi dialect nach WNehrings freundliclier mitteilung auf die gränze des pol-
nischen und höhmischen Sprachgebiets deutet; von jungem händen sind an den
rändern nachtrage zugefügt; vor 71 wider ein unsigniertes papierbl. mit medi-
15 zinischen notizen saec. xv. 72*^ — 73^^ Verzeichnis pharmaz^eutischer
ersatzmittel: Qvoniam ea que sunt utilia in medicinis quandoque inueniri non
possunt. discamus quid pro quo in ipsis poni possit. Pro aristol. ro. ru. dome-
stica duplex usw. (vgl. darüber Choulant Handbuch der bücherkunde s. 291 und
Ber?i. 295 bl. 82^), 73*^^ De quantitate medicinarum, Hec sunt signa
20 morientium. 14:(urspr. leer) enthält auf der Vorderseite von späterer hand einen
abschnitt über aderlass mit citierung des Ävicenna; 3) bl. 75 — 102 (vier
lagen, einspaltig). 75* Incipit liber de effectibus planetarum, 81* capittu-
lum in narratione saturni quid accidat in mundo de mutatione sua de signo in
Signum (daneben von einer hand saec. xv amrande: Tractatus sem filii haym),
25 83* (oben von derselben Jmnd saec. xv Tractatus alius) — 87* nativität für die
einzelnen monate, Sl^ leer. 8S^ ff P all adiiis De insertione arborum in der bear-
beitung des Godefridus, 101^. 102**^ leer, die lagen der hss. 2) und 3) smc?
von einer hand saec. xv je auf der Vorderseite der anfangshll. signiert; 4) hl.
103 — 108 (ebie läge, zweispaltig, am schluss unvollständig) Epistola amati
30 (oder auiati oder auieti) filii abraham qui dignus est nominari filius Marcel-
larii, vgl. Mmwhner Sitzungsberichte 1867 ii, 171 Z'; b) bl. 109 bis zum
schluss (zwei lagen). 109* (unten von and. hand der segen Contra pircil Münch-
lur Sitzungsberichte 1867 ii, 171) — 119^ Incipit circa instans des Platearius,
dreispaltig, dann 119^ (nunmehr vier spaltig) — 124* ein abgesetztes alphabetisches
35 lat.-deutscfies kräuterglossar (MXXII), weiter bis 125*^ kr ankheit snamen
mit lat. erklärungen, 125*^ lat. kräuternamen ohne Ordnung und erklärung,
wol zu recepte7i gehörig, 125^ — 126^ lat. namen der herbae, cortices, f le-
res, ligna usw., 127* der nacht s eg en (Mwichner Sitzungsberichte 18Q1 ii, 1 /f
und Zs. 41, 335 /f)^ 127^ notiz über fasten. ^ KHofmann Münchner sitzungs-
iO berichte 1867 ii, 159 — 172; einzige der kräutergll. hatte schon JASchmeller im
BWB angeführt, zb. V, 811. ^ [308
632 Chart, in quart, xv jhs., von Hartmann Schedel geschrieben, 184 blL: den
inJialt s. im gedruckten Katalog, es folgen noch (185 — 187) drei pergamentbll.
510 Vkrzkichnih J)i:it Hsh. 309— 31G
saec. XIII mit Int. gedickten; 187^' entluilt die hexameter über haumnamen
mit deutsclien iiiterlinearfjll. (DCCCCXXXIV). den schluss bilden vier bis auf
ein bricffragment (188^) leere papierbll. [309
006 chaii. in klein quart, xv jhs., unfoliiert (453 blL), zum grasten teil von
5 Ilartrnann Schedel geschrieben: zunächst das gedieht des Walahfrid Strabus
De cultura hortorum. 7nit einer reihe lat. und deutscher aus einer alten vorläge ab-
geschriebener interlineargll. (DCCCCXXVIII), auf die EDümmler Neues archiv 4
(1879), 280 zuerst aufmerksam machte, über den sonstigen inhalt s. den Ka-
talog. [310
10 2551 (Aldersbach 21; auf dem dem rückdeckel aufgeklebten bl. Liber sce Marie
in alderspach) in klein folio, xnjhs.^ 136 bll. {sechszehn von 8'^ — 128'^ meist ge-
zeichnete quaternionen ; 129 — 131 und das dem rückdeckel aufgeklebte bl. binio,
133 — 136 gleichfalls binio mit dem angeklebten bl. 132): 1^ ff Isidors comfnen-
tare zum Pcntateuch, Josue, Judlcum, Regum i — iv, Hesdrae und Maccabaeorum
15 (Opp. ed. Arevalus 5, 259 — 552), schliefsend mit den w. Svnt hie iDlura saera —
Pigmta germiuö pocula nulla damus (Opp. 7, 179 — 182). 84* Incip I noie dnl
expositio I canticis canticop a capite de exceda reuelata dnl greg pp urb Rome,
der angebliche commentar Gregors zum Hohen lied {Opp., Paris 1705, iii, 2,
397 — 462), unterbrochen 92^ tmter der Überschrift Incip gregori^ in cantica can-
20 ticorvm — 95^ durch eine zweite behandlung von cap. 1, 1 — 8. 120^ ff brief des
Hieronymus an Damasus und seine Übersetzung zweier homilien des Origenes
über das Hohe lied (in, 499 — 532 Vallarsi). 131^ Incipit PlogusMoysi in g^cas
dictiones que inueniuntur in plogis sancti leronimi onit einer deutschen contextgl.
(CXIV^ nachtr.). 135^ Vere soror mea usw., 135^ De Serpente eneo. De vii.
manufactis
25 miraculis q fuerunt olim in mundo, s. oben nr 132. 136* grasten teils, 136*^
ganz leer, das dein rückdeckel aufgehlebte bl. enthält mehrere federproben verschie-
dener hände, darunter die sechs vv. Gloria sanctor lux omni tempore lucens —
Mortis agone redeptor adee meinto grauato. der hs. vorgebunden sind zwei bll.,
das zweite bis auf eine inhaltsangabe saec. xii leer, das erste, früher dem vorder-
30 decket aufgeklebt, saec. xiv historischen inhalts. [311
3571 (Aldersbach 41) in folio, xii jhs., 155 bll., davor und darnach ein unge-
zähltes, in neunzehn von 16^ — 152^ am schluss zumeist signierten quaternionen
(153 — 155 binio, dem das letzte bl. fehlt): 1* Incipit liber utilis ualde Glosari^
in nouü et uet^ testamtü mit einer deutschen marginalgl. und mehreren im context
35 (XXII. XLI* nachtr. CCXXXVII^ nachtr. CCXVI^ nachtr. CLXXIII* nachtr.
e
CCCXIY^ nachtr.). 149* De Serpente eneo. De .vii. miraculis q fuerunt olim
in mundo, 149^ Incipit plog^ moysi in g^cas dictiones q inueniunt~ in plogis sei
ieronimi, 150* Explicit plogus. Incipit expositio mit einer deutschen contextgl.
(CXIV^ nachtr.), 155^ Uerc soror mea usw., unvollständig mit .i. xn. tribub^
40 abbrechend, vgl. oben die nr 132. — [P. 31.] [312
;S612 (Aldersbach 82 ; Schmeller und Mafsmami Denkmcßler 92 geben dem codex
die nr 345, welche sich auf der rückseite des frülier dem deckel aufgeklebt ge-
München Cl. 032—3215 r>1 1
wesenen vorsatMattes saee. xiv inif hleistifl c'uigf tragen findet) in folio, xii jhs.,
93 xweufpaltige bll. xu je 38 xeilen in zwölf lagen, deren Signaturen von der
fünften bl. 33-'^ an noch mehr oder minder iwhanden sind: hl. 1^^ — 91*^ das
vollständige Sion niari um Jleinrici mit seiner jwetischen und prosaische)i vor-
5 ?-e^e (DCCCCXXXVIIA mit nachir. bd. S,72d ^u 69, G8. DCCCCXXXVlIIa2)*;
91a2 — 93b2 ^^ig^ ^i^^ alpliabetisdies lat. -deutsches kräuterglossar (MX), das
leere bl. 1^ birgt nur federproben, darunter IG vv., beginnend Mira loquor secl
digna fide. bernharde quid est hoc {dieselben in der hs. 1G87 zu Troges, lOG
nr 11 XU Charleville; auch in Melk, s. Wieiier Studien 9, G2 ; abgedruckt bei De-
10 nis Codd. 7nss. i, 2, 2253). solche federproben stehen auch auf 93^^. — erste
erwähnung in Äretins Beytr. 2 (1804), 5, 92. 4 (1805), G6G. EGOi'aff DiuL
3 (1829), 235— 2GG. — Hs. Pfl. 1. [K § 77. P. 410. S. a G41— 691. o 10—18.
19-166. i 1021.] [313
S633 (Aldersbach 92) m quart, 128 bll. und je ein von den deckein abgelöstes
15 vor- und nachstofsbl.: 1) chart. bl. 1 — 3 und ein leeres, alphabetische inhalts-
angäbe der hs.; 2) saec. xiii bl. 4 — 39 Elucidarius ; 3) saec. xiv
hl. 40 — 79 verschiedene excerpte, s. den Katalog; 4) saec. xiii bl. 80* zwei-
spaltig, die äufsere spalte halb weggeschnitten, fragen über unterschiede lat. worte.
81* — 82*, einspaltig, lat. Worterklärungen. 82^ ff (8S. 84. 93 von kleinerem for-
20 mat) das lat. gedieht Quod pueris libo usw. {s. oben nr 290); 5) saec. xiii
bl. HS ff Prudentius Psychomachie mit commentar ; darin eine deutsche inter-
lineargl. (DCCCXIX). — ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 7. [314
S944 (Altm. 14) in octav, x jhs., 134 bll.: Gregors Dialoge {vorn unvoll-
ständig, anfang dei famulum eorum multi 2, 1 j?. 212; die lagenbezeichnung be-
25 gimit auf bl. 9* mit vii, auch fehlt zwischen 40^. 41* ein quaternio, der elfte)
mit einigen deutschen interlinear gll. ^nehrerer hände (DCLXXII mit nachtr. bd. 2,
778). der schluss der hs. bl. 122*/f besteht zwneist aus palimpsestbll, die erst in
späterer zeit beschrieben sind. 133* (133^ und 134 leer) Incipit breiiiarium
apostolorum ex nomine ul locis ubi predicauerunt orti l obiti sunt {vgl. Scher-
30 rers S Galler katalog s. 4:1 unten). [315
3215 (Aspach 15; bl. 1^ steht mit bleistift N 1231) in klein quart, xiiilxiY jhs.,
72 bll.: 1) zweispaltig bl. 1* — 28* ein in abgesetzten Zeilen geschriebenes al-
phabetisches vocabular , dessen deutsche bestandteile von moderner hand durch unter-
streichen mit roter dinte grösten teils kenntlich g&macht sind (DCCCCXXXVIIIb).
35 28^#'CoIlectio florum Augustini metncsi von Prosper Aquitanus. 38*^ — 40*^
commentar zu Prosper. 40*^ — 40^^ eintrage späterer hände. der früher hier
folgende Tobias des Matthaeus Vindocinensis ist lierausgenommen und mit
der Signatur Clm. 3217 besonders gebunden; 2) einspaltig &/. 41* Incipit Ysto-
ria de s. trinitate mit neunten. 44^ Incipit ystoria de corpore xpl. 49*
40 hystoria de s. maria magdale. 53* hystoria de. s. afra. 56* De. s. ka-
* das nur hier deutsch glossierte capitel n, 12 steht übrigens auch für sich in der
aus dem Elsass stammenden hs. 27773 des Germ, museums saec. xn mit teils densel-
ben teils andern deutschen interlinear gll., abgedruckt Anz. des museums 1872 sp. 121.
512 ViOK/KKiHNis J)i:ii ilss. :iu;— :r2i
th^iiia. 58* Hystoria de concepcione s. marie. Gl» Hy.storia d'. s.
Nycolao. GS'^De. s. Gicgorio. 00^ des. Benedicto. 08^ De annun-
ciacioiie s. marie. 71* De corpore xpl. 7P De. h. maria magdale
ymnus. 72^ De. s. afra ymnus. ^ einige de?' deutschen gll. teilte EGG raff
5 Diut. 3(1829), 2^0 ff mit. — Mon. \1\ 412. Äa 041—691.] [316
351 0 (Aug. civ. 19, früher im besitz von MWelser ; Cim. iv. 3. b) in quart,
XII jhs.;, 49 hlL, welche auf 8^. IG^. 24^\ 32^. 40'\ 48*^ 6Zie eingeritzten Signa-
turen III — VIII tragest; 49 is^ em auf modernes pergament geklebtes einzelnes blatt-
stück, die hs. ist erst in bleuerer zeit in rotes leder gebunden; früher enthielt sie
i
10 mehr, ivie der eintrag saec. xiv auf 1^ oben Lex bawariop 7 aug^ 7 alij d' Tnitate.
7 symon d' num^is (?) erweist: bl. 1* In noie dul nrl ihu xpl. Incipit plogus
legis baioriorum {MG LL iii, 257), Incipiunt cap. de libro legis institutionis usw.
(ib. 2G1 ff), G^ Hoc decretü ap rege & pncipes ei^ 7 apiit cunctü pplm xplanü
q infra regnü st, die Lex Baioariorum selbst (ib. 269 — 334 resp. 450) mit
15 einigen deutschen hiterVmeargll. (DCCXXXII). 36^ Explic lex baioarioE. Hec st
decreta que constituit scä synod^ in loco q dr dingoluingen döno tassilo me-
diante {ib. 459 ff), 37^ De collaudatioe q epi & abbtes in baioaria inter se fecert
p def. frlb^ {ib. 461), De concilio qd dux tassilo aput dingoluingä celebrauit {ib.
462), De popvlaRib^ legibvs («6. 464 — 4.6 Q und All f). 39^ Hec cap nRä missi
20 nrl cognita faciät olb^ {MG LL i, 146. 127). 40^ Cp qvoBi lege salica mittenda
{ib. 113. Edictus Rothari 180. 179. 178). 43^ Verzeichnis der deutschen kö-
nige von Pipin bis auf Heinrich v, der päbste {zweispaltig) bis auf Calixt ii
{Mon. Boi. II, 375 — 381), schliefsend 47^^ mit der roten Unterschrift ^scripto
libro sit lavs et gloria xpo. 47^^ — 49^ (49^ leer) das unechte capitulare Karls
25 des grofsen de expeditione romana {MG LL ii, 2, 3). ^ Variantenapparat der
MG LL III (1863); ebenda facs. auf tafel 3 nr 5. [317
353*7 (Aug. civ. 37; provenienz s. u.) chart. in folio, XYJhs., 343 zweispaltige bll. :
bl. 2^ {de7n bl. 1 mit einer inhaltsangabe der hs. und zwei leere bll. vorangehen) — 62^
eine biblische geschieht e: Incipiunt hystorie parue de hystorys maioribus abs-
30 tracte, dann der Vocabularius Britonis, das Lucidarium legendarum,
der Vocabularius Lutiani — 330^; 330^^'^ die hexameter über vögel-,
tier- und baumnamen mit deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIV). darauf
folgen 2 leere bll., endlich 331 — 343 das Calendarium des Johannes de
Gamundia. über frühere besitzer der hs. geben auskunft die 7iotizen bl. 330^^
35 unten {ausgestrichen) Liber iste pertinet ad Monasterium Sancte Marie virginis
in älchingen ordinis Sancti Benedicti Augustensis dyocesis usw. und 1* Ex parte
reuerendi patris Jobannis weylhamer prouincialis atque prioris localis huius con-
uentus Augustensis ordinis fratrum carmelitarum. — erste erwäh?iung der deutschen
gll. bei JASchmeller Carmina Burana (1847) s. 267. [318
40 3767 (Aug. eccl. 67) in quart, ix jhs., 96 bll. {sechszehn ternionen): Gregors
Cura pastoralis, am schluss unvollständig, mit einer reihe deutscher meist tnargi'
München Cl. 3215—4112 513
naler, selten interlhiearer gll. verschiedener hände. sie sind zum gröfsern teil in
geheimschrift geschrieben und stark rerblasst (DCXLI ?nit nachtr. hd. 2, 778). —
Gc. 2. [P. 143.] [319
3860« (Aug. eccl. ICO») in folio, 209 zweispaltige bll: 1) sacM.ix i/. 4^—
5 17G, einundxwanxig je am schluss signierte quaternionen und ein binio, die Ca-
non es conciliorum und Decreta pontifiinini der Dionysio-Hadria?ia mit deutschen
interlinear- und marginalgll. mehrerer hände (DXCI mit nachtr. bd. 2, 777; über
obsecrationeni 7*^ ei?ie gl. in einer mir nicht verständlichen gcheimschrift, eine an-
dere gleichartige auf 1^ ausi'adiert). 175^ im anschluss an die formata griech.
10 zahlzeic h e n und Zahlwörter, dann von späterer Jiand Decreta Marcellini
papae und auf dem ursp'. leeren bl. 176*~^ ein pabstverzei chnis bis auf
Nicolaus (f 867), das von zwei and. händen bis Innocentius ii (f 1143) und
Adriajius (f 1159) fortgeführt wurde, der aus dem auf den vorderdeckel geklebten
bl. imd 1 — 3 bestehende binio sowie die urspr. leere s. 4^ enthalten argumenta
15 concilioruni and atideres canonistische saec. xi; 2) saec. x/xi bl. 111 ff
canojiistische auszüge. 177* Incipiunt decreta papae Zachariae u^sw., In
epistola gregorii papae ad sein bonefacium missa usw.. In constitutis gregorii pa-
pae usw., In aethimologiarum sei ysidori libro usw., 177^ In dl nomine incipit
epla que formata dicitur usw., 178^ Hie continentur prouint Galliae atq. ciuitates
20 eius metropolitanae (MG Äuct. antiq. ix, 572), 180* Item sei Gregorii pape ad
Brunhildä reginam usw.. De inter cetera concilia usw., 180^ Capitula de diuersis
conciliis, 184* Incip concilium Nicenum .xx. epöB qui in greco non habentur wsz^;.^
184^ Incipiunt regule xl. apud Sardicam constitutae, 187* Incipit lex data Con-
stantini Augusti. De Arrii damnatione usw., 187^ griech. buchstaben und zah-
25 len, 188* Incipit quemadmodum formata fieri debeat, 188^ Incipiunt institute (.sie)
antiqua orientis, 191* Incipit epla Hieroni (s2c) pbri ad Damasum papam (briefxY
Vallarsi), 192* Incip rescriptum Damasi papae ad petitum Hieronimi. ad Paulinü
epm Antiochiae usw., Incip concilium urbis Rome. Sub damaso papa de expla-
natione fidei mit dem Verzeichnis der canonischen bücher und der apocryphen,
30 194^ Incip lib sei Augustini epi de eccle regulis, 199* Incipit decretum Zacba-
riae papae, 201* Incip epla canonica quibus debeant adimplere pbri diaconi. seu
subdiaconi, 201^ Constituta sei gelasii papae, 202* De anathema usw.. De ido-
lorum cultorib^ gregorius papa ianuario epö sardiniac, 202^' Responsio beati pape
gregorii ad consulta. Reuerentissimi augustini epI cantuariorü eccle. 203* /f die
35 Concordia cananum des Cresconius (Maafsen Gesch. s. 807). 209^ V07i and.
hand deutsche namen aus dem j. 1130. ^ Can. 5. [P. 166. S. i 1023 —
1031.] [320
411S (Aug. SCrucis 12) m qun,rt, xii jhs., 158 bll. (signaturenxii^ und xiii^ auf 91^.
105^): bl. 1*^ pfacio. s. leronimi sup Itpretacionib^ lieb*icoB nominvm (iii, 3 Val-
40 larsi), 1*^ Ebraice litere cü intpretacione sua, 1*^ Grece litere cü numero
suo, 1^^ mafsbezeiehnungen, 1^^ — 6^^ Aaron — Zacheus, di6 bekannten erklä-
rungen der biblischen eigennamen, 6^^ Divina scriptvra qvot modis
distinguit*? Quatuor usw., 7* De figuris sentenciau Ex rethorica sumptis,
Althochdeutsche glossen IV. 33
514 Verzeichnis Der Hrs. 321—322
De vicii.s, De Barbarisnio, 7^ De soleciBmo, 8* De metaplasino, De
sccmatib^, 8^ De tropis, 9* Descptio libroE ueteris ac noui tentamenti,
schliefsend 9'^ mit Hos orifis libros suscepit eecla catholica legndos 7 eosde glossis
seqntib^ aliqiitulü repies ehicidatos. es folgt nun eine umfängliche erklärung
5 der hlhli schert hü eher alten und neuen testaments mit mehreren deutscJien
co)itextgll., einer marginal- und einer interlineargl. (XXII nachtr. XXXII* nachtr.
XLI^ nachtr. CLV^ michtr. CCXXXVIP nachtr. CCXVI» ^mcJür. CLXXII^
niichtr. CCCXIV-'* nachtr.). 129^' De .sacerdotalib^ uestimentis. Primvm Sacer-
dotü mdufntü e effod bat — 130** scdm modvlü ingenioli iiiT buit dixim* n
IvO piudicantes hos qui de eade re possimt scribere & pleni^ disputare r=r Hrahan
De clericorum ins tüutiotie 1,1 rj — 23. dann Q,\ a.t wo p^ modis opaT ds. pnio in
uerbo. sedo in materia informi w-si^;.;, Qvatvor s regule scripturarü, De dvo-
decl abusiuis vn destrvir ecclesia. Sapiens sine bonis opib; usw., Nomina
mensivni secundvni Hebreos. Egyptios. Grecos. Latinos (hieraus die deutschen
15 hei Schmeller BWB 1^ 1009), 131* De penitencia Salemonis, De genea-
logia s. Marie, Ite vfi Sup, 131*^ De ligno crucis scptü. qd I antiqs libris
reptü e, Do serpente eneo, Incipit de ortv. vel obitv Scob Patrv. In novo
Testamto. 8. ysidori epi {Arevalus 5, 178 — 189). 134^ In x noTe Incip epla
Hieronimi pbri ad Damasv papam (xi, 2, 375 Vallarsi), Item. Damasi pp.
20 ad Hieronimv pbrv i(ib.). 134^ 135* dreispaltig ein pah stver zeichnis bis auf
Adrian^ .iiii^. (1154 — 1159), dem von and. hand noch zugesetzt sind Alexander
.111^. Luci^ .111^. Urban^ .ni^. (f 1187). 135^ bis zum schluss, wo die hs. un-
vollständig abbricht (dem ternio 154 — 158 fehlt das letzte hl.), pabstg eschichte bis
au, f den 75 y^ais^ Theodor^ Natiöe g^ciis. -^ BJDocen kannte die gll. dieser hs. [321
25 4350 (Aug. SUlr. 50) chart. in schmal folio, xiv jlis. (1338), vorn drei unge-
zählte (auf der rückseite des zweiten inJmltsverzeichnis saec. xv), dann 92 ge-
zählte^ endlich ivider drei wigezählte leere Ml. : hl. 1* — ^^ mitte lat. -deutsches voca-
hular über körperteile, verwandtschafts7iamen, Ideidungsstücke, 3*^ die lat. hexa-
meter über vögel-, Her- und haumnamen mit deutschen interlineargll.
30 (DCCCCXXXIV), verse über die voces animantium , dannOscio singulto ster-
nuto nauseo sterto mit deutschen iriterlineargll. soivie weitere memorial verse,
hin und ivider mit deutsch am rande. 4-^ Incipit contemptus mundi. Cartula
nostra usiv. (s. Notices et extraits xxvii, 2, 20) mit deutschen marginalgll. 6^ Ex-
plicit contemptus mundi Incipit phisologus (Hildeberts). 8^^* lat. ivorterklä-
35 TU 71 gen. 9^ lat. Cato. 11^ Volperti de Ahusia liber de miraculis s. marie
or
(Überall hin und wider deutsche gll.). 28* Anno dnl m^ t^cetesimo t'cesimo vini
pxla Pia qrta an dominicä Circumdederüt me finiui istü auctore (20 jati.), dann
Vita Ädae, ei'wähnt von W Meyer in den Äbhandl. der Münchner akademie i, 14,3
5. 210 anm. 30^ Anna autem tres habuisse viros dicitur, dann hu fsver ord-
40 nun gen mit deutschen Zeilen untermischt, 30^ verse und benedictio macule
lat. 31* lat. erklärung des vaterunsers. 31^ (später einfrag) It daz ist daz
pulu^ da mit man auf d^ phühss schiust. 32* — 34* (von 34* nur ein stück vor-
München Cl. 4112—4350 515
lianden, 34^ leer) theologisches und Worterklärungen, lat. 35* (spätere
hand) 8w* wil g'en ze den ainsitlel da vns^ fraw rastet, angäbe der r eiser oute.
35^^ lat. erklär loig der griech. huclistahen , darauf ^aw salbe diu ist gftt zä
räudigen rossen. 3G* lat. Worterklärungen zur bibel, 36^ unten fortgesetzt;
5 36** oben Ich man dich herr iesu christ usw. (aus einer and. hs. G^erm. 22, 363).
37* De VII noniinibus terra, dann das gedieht Ich rattir werd^ edel man (aus
dieser hs. MSH 3, 350^ vgl. 4, 038^ anm. 4). 37^ 38* wider lat. worterklä-
rungen zur bibel, 38» unten das gedieht Hutt d* eren ze aller stund (daraus
MSH 3, 420"), dann von and. hand Almsehtig schephaer milder kunik sabaoth
10 du kreftn raicher got u^w. und von noch and. jüngerer hatid ein segen für die
trSsen. Fliuch tr&s vn geswer. 3S^ ff lat. Worterklärungen und diverse ex-
cerpte. 41* Sentencia Augustini de antixristo. 42* Incipit summa contem-
plaria magistri lacobi de vita. 46^^ lat. predigt. 46^ 47* lat. verba. 47^.
48* (grasten teils leer) lat. Worterklärungen. 48^. 49^ /a^. Worterklärungen
15 zur bibel U7ul lat. verse. 4td^ ff wider wort er klär ungen zur bibel. 51* In-
cipit libellus ex illustrissimis viris coUectus Cintillarius dictus (vgl. unten
nr 335). 68* unten von jüngerer hand lat. verba. 68^ (Q)uandoquidem recen-
tia placent et quia humana natura nouitatibus gaudere solet nouo quodam et re-
centi expositionis modo quendam psalterij versiculum exponere volo. seriatim et
20 quasi fabulose non tarnen mendose. Versus autem iste est. Misericordiaet ve-
ritas obuiauerunt sibi iusticia et pax osculate sunt. Quidam pater familias
diuicijs et honoribus pollens. habuit quatuor filias. quarum vna uocabatur miseri-
cordia usw. (wesentlicli = Beda ed. Col. vii, 367/"). G 9^ ff lat. beichten. 72^
lat. verba erklärt. 73*^ lat. Sequenzen, 73^ unten segen (f)ur daz vngenant
i
25 haisse ein wazz^ schephen mit trein pf nost^ in dem name der tvaltichait usw.
(MSD 2^, 275), daz ist d^ wolf segen (spätere hand) Ich enphilch dich I den
frid d^ gesworn wart, da d* hailig krist geporn wart usw., abgedruckt von ÄSchön-
bach Eine auslese altd. segensformeln (1893) s. 7. 74* Item oratio de sancta
maria (hymnen), 74^ lat. gebete, 75* Confessio bona, 75^ Inuocaciones
30 sancti spiritus und and. gebete, 79^ Oratio de sancta Maria und weitere
gebete. 81^ Sw* el ros hat. daz die wrm peizzent Iwendikleichen. Der sol nemen
ain rinderhor usw. 82* segen wider feinde (Schönbach aao. 22) und von and.
hand weitere segen. 82^ Rex quidam habuit filiam pulchram et dilectam. habuit
et canem nimium ferocem usw., dann über die sieben todsünden und von and.
'35 hand gebete; unten, wider von and. hand, d^ rossen gut h&f machii welle. 83*
De miseria hominis capitulum primum (von Innocenz iii). 83^ lat. verba,
84* gebete usw., unten deutsche Ortsnamen. 84^ Vniuersum tempus presentis
vite in quatuor distingwitur tisw. 85* Incipiunt errores iudeorum. 91* Qui
me scbebat ludocus noin habebat Anno dnl m. ccc. xxxvii] pxima f^ia quarta
40 an galli finiui librü istü (14 oc^.);, darauf zeichen des jüngsten tages, 92^ Ver-
zeichnis von einkünften usw., über eine heus ehr eckenplage in Baiern im
sept. 1338; 92^ lat. verse. — die hs. ist von JASchmeller für das BW B benutzt
worden, zb. 1^ 163. [322
33*
51G Vkrzkkhnis Dkk Hrs. 323—328
4460 {hl. 1^ uü. Conv. Bani}). ord. Pred. vmi einer hand saec. xv) in quart,
190 hll. {aiifserdem je ein schutzbl. vorn und hinten saec. xv): 1) sopm. xi
hl. 1» — 2* Prologus lef/i.s Baioariorum. 2* — 22^ Lex Alamannorum
mit deutschen yll. im context, zwischen den Zeilen und am rande (DCCXXVIII).
5.22*' — 24'^ und 33*^ {die vierte läge ist irrtümlich hinter die fünfte gebunden) Zu-
sätze Karls zur Lex Alamannorum. 33^ — 40. 25 — 32. 41 — 101** An-
segisi Capitidaria. dann noch eine notiz saec. xiv, die auf das sonst leere 6/. 102
hinüberreicht; 2) saec.xu fe/. 103* — 114:^ Bamberg er glaube und beichte,
Himmel und hölle {MSD xci. xxx). 114^ 115**» leer; 3) saec. xiv
10 hl. IIG — 168 zioeispaüig Incipit tabta sup tabl. | sümam ray**'. 169% urspr.
leer, Priuilegium quod fratres predicatorum et minorum possunt audire conffes-
siones irrequisitis parrochianis saec. xv; 4) saec.xv hl. 170* — 190*^ Errore.s
in Talmut. ^ variantenappai-at der MG LL iir (1863) nebst facs. auf tafel
2, 10. [323
15 4503 (Benedictob. 3) in folio, xijxii jhs., 160 blL: Gregors Moralia in Job
bis zum 16 buch; hl. 169^ f die Passio Petri et Pauli in distichen, denen
eine deutsche randgl. beigeschrieben ist {zu v. 193 der inzwischen in den Novem
vitae sajictorum metricae ed. GHarster, Lipsiae 1887, gedruckt erschienenen Passio :
DCCXLV). auf dem urspr. leeren bl. 1* steht, von einer hatid des xii jhs. ein-
20 getragen, eine Urkunde, mittels ivelchcr Sigimar iuuenis comes teitius aduocatus
noster dem kloster Benedictheuern aus der Verlassenschaft seines bruders Adalpero
ein prediuni in uilla phruniari und Adalpero miles frater Atonis ein predium in
uilla Chrouuilingun vereignet. Hec acta sunt Dominica die. in translat Sei Bened
Sub abbate Ratmundo {dieser nanie ausradiert), dieselbe Urkunde findet sich, mit
25 etwas jüngeren sprachformen, in dem codex traditiommi des kloster s, Mon. Boiea
VII, 45. sie kann aus den jähren 1064. 1070. 1081 oder 1087 stammen, bl. 1*»
Epigrammata svp operib; apli Petri. die nachricht des Katalogs, da^s
dieser codex sowie Chi. 4504 von Adelbertus um 1065 geschrieben seien, beruht
auf einer in beide hss. eingetragenen notiz ex chronico monasterii saec. xviii, dass
30 dbt Gothehn die Moralia durch Adelpertus habe herstellen lassen. — die deutsche gl.
citierte JASchmeller BWB 2^, 62. [324
4559 (Benedictob. 59) in quart, xi jhs., bbbll.: 1) Sallusts Catilina und
Jugmiha mit einigen deutschen interlineargll. (DCCCXXXII). den am schluss
bl. 44*^ befindlichen eintrag hat OHolder-Egger Neues archiv 13, 570 drucken las-
35 sen; 2) Martianus Capella De nuptiis ztveispaltig (45*** lee?') mit zahl-
reichen gll., auch mlat., zb. 46*^ (Interula) Interiore tunica hoc est supparum quod
uulgo dicitur camisia (4, 9 Eyfsenhardt); desgl. bl^ (Uestem, interulam) Interula.
que uulgo camisia dicebatur (31, 12); 46^ ricinio, i. acu l spinula (4, 9); 47* elec-
tro, i. smalto (7, 15); auch in dem 50*^ über fallax (28, 17) stehenden kippist
40 kann ich kaum mit Schmeller 1^, 1271 eine deutsche gl. sehen. — erste erwäh-
nung der gll. in JA Schmeller s BWB, zb. 1^, 1620, und in RDietschs Sallust-
ausgäbe {1859) i, 5.— [P. 287.] [325
4583 (Benedictob. 83) injjuart, 79 blL: 1) saec.xm fcZ. 1*— 40» {4:0^ feder-
München Cl. 44G0— 4606 517
proben) Regula SBencdicti mit uvci angehängten lat. gedickten; 2) saec.mi
bl. 4:1 /f. xunäclist mehrere medizinische ahhandlungcn: Corpvs hominis ex qua-
tuor humoribus constat, Incipit urinale, Do infirinis probatio, dann 4.1^ ff Macer
mit einigen deutschen interlinear' und ynarginalgll. saec. xiv, ivelche nicht berück-
5 s^ichtigt wurden (Mone hat sie abgedi-ucld) ; am schluss 77^ alphabetisch geordnete
kräuternatnen saecxw, die eine art reg ister %u Macer bilden und zum teil deutsch
glossiert sind. 78*^ {ta'spr. leer) medizinisches saec. xii, darauf die Versus
de arboribus mit deutsclien interlineargll. (DCCCCXXXIV). endlich hat auf
bl. 47* eine hand des xiii jhs. ein im grofsen ganzen alphabetisch geordnetes
10 kräuterver zcichnis nebst deutschen interlineargll. unabgesetzt eingetragen, eine
spätere dessen lat. immen bis Irudo incl. .sotvie einige der deutschen gll. 7nit
dunklerer dinte nachgezogen (MXXXI). — FJMone Anz. f. künde der teutschen Vor-
zeit 8 (1839), 94— 9G. PPiper Germ. 26 (1881), 401—403. — [P. 450.] [326
4593 (Benedictob. 93) in quxirt, xi jhs., 146 bll. (b^ — 140^^ siebenzehn je am
15 schluss signierte quaternionen, davor ein unbezeichnetes leeres bl. sowie die dop-
pelbll. 1. 2 und 3. 4, darnach 141 — 146, zwei ei^izel- und zwei doppelbll):
bl. 5^ — 145^ die PJmrsalia des Lucan mit sehr zahlreichen interlinear- und mar-
ginalglL, darunter woiigeti deutschen (DCCXXXV nachtr.). 1* Proemium in-
testini a Lucano heroico stilo exanclati. Prima ingenii usw., die Vita Suetons,
20 abgedruckt in Hosius Lucanausgabe (1892) s. 332/*^ 1^ Compendiosa primi libelli
exp[ositio] {Hosius s. 339), Epitaphion Lucani poete (Hosius s. 338), Causa. Cum
tres imperatores romanum tenerent imperium — et cesari uenienti caput eius obla-
tum est, 2* Mannevs Lucanus patrem habuit usw. (Hosius 5.334 — 336), 3* Item
Prefatio libri Lucani. Expulsis regibus ob sui superbiam usw. 146^ Tres esse
25 stilo^ nouimus. humileni. Mediocrem, grandiloquvm — est prologi non propositionis.
146** Vt gaudere solet fessus iam nauta labore (31 G Poetae lat. 2, 402), Carmina
si ixienntusw. (Riese 675), Xenodoxhium locus uenerabilis. vbi peregrini suscipiun-
tur — Brephotrophium. locus uenerabilis. in quo infantes aluntur (oben 391
anm.). [327
30 4606 (Benedictob. 106) in quart, 161 bll: 1) saec. xiv bl. 1—83 (ternio
1 — 5, dann ein bl. ausgeschnitteJi, binio 6 — 9, quaternio 10 — 17, binio 18 — 21,
quaternionen 22—29. 30—37. 38—45. 46—53. 54—61. 62—69. 70—77,
binio 78 — 81, doppelbl. 82. 83, von bl. 6 — 78 je am anfang mit 2 — 12 im
xiY jh. signiert) zweispaltig Historia scolastica. bl. 1, urspr. leer, trägt nur auf
35 der Vorderseite den vermerk Iste Über est Monasterij Benedictnpeiren und eine
kurze inlialtsangabe des ganzen codex; 2) saec. xii bl. S'i ff (neun quaternionen
und der ternio 148 — 153, signiert 99^. 107^ von alter hand mit ii. iii, 91^.
i
115**. 123^ 131^. 139^ 147^ 153^ 154* von einer hand saec. xiv mit pmg.
4.5. 6. 7. 8. 9. 10) einspaltig gll. zu den biblischen büchern alten utui neuen
40 testaments mit zahlreichen deutsclien interlinearen, vereinzelten itn context (VIII.
XXVIII. XLIII. LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV. CHI. CXIX.
CXXXV. CXLVIII. CLVIII. CLXIII. CHI .s'. bd. 1, 399 anm. 7. 403 anm. 1.
CXXXV s. bd. 1, 433 anm. 18. 22. 437 anm. 3. CCXXI. CCXXIX. CCXL.
518 Verzeichnis Der Hsb. 328—329
CCXLIX. CCLXI. CCLXIX. CCXII. CLXXX VI. CXCIII. CLXIX. CLXX VI. CGI.
CCCLVII. CCCLXIV. CCLXXIX. CCXCI. CCXCV. CCCI. CCCXI. CCCXVII.
CCCXXVI. CCCXXIL CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII. CCCXLIX.
CCCLI. CCCLIV. CCCLXX. CCCLXXVII. CCCLXXXI. CCCLXXXIX.
5 CCCXCII. CCCCLXVIII. CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXXII.
CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIII. CCCCXCI. CCCCI. CCCCXI. ccccxxv.
CCCCXXXI. CCCCXXXVII. CCCCXLI. CCCCXLIX. CCCCLIV. CCCCLX.
CCCCLXIII). die Überschriften der einzelnen biblischen biicher sind auf den stark
beschnittenen rändern schwarz vc/rgeschrieben, im text nur selten rot ausgeführt.
10 nach dem Explic des Hebräerbriefs bl. 159* folgt eine reihe sehr verschiedenartiger
j o
Worterklärungen, an die sich bl. 1^1^ das stück Die m qt annos uix adä an-
schliefst, welches unten aus nr 620 bl. 8* zum abdruck kommen wird, endend
161^ m.it Non penituit. ut vag®, darauf noch späte federproben. — Aretins Beytr.
2, 5 (1804), 92. BJDocen ebenda 3, 3 (1804), 77 = Miscell. 1 (1807), 182.
15 198.— Bibl. 6. Ep. can. 7. Ep. P. 3. Le. 5. [K § 11. P. 4. S. i 211—498.] [328
4622 (Benedictob. 122) in quart, 11^ bll. (111 doppelt vorhanden): 1) 5ae^. xn
bl. 1 — 8 (eine läge). 1*^, urspr. leer, enthält von einer hand des xii jhs. den teil-
weise von Schneller BWB 1^, 755 angeführten segen famulum dei. N. Pater
noster. Pater de celo libera hunc famulum dei a uermo malo cancro talpo far-
20 cone. et ab omnibus uermibus malis amen, iob uermes habuit qui euanuerunt.
Adiuro uos per patrem et filium et spiritum sanctum et per sanctam mariam ma-
trem domini nostri ihesu christi. et per nouem ordines angelorum. et per omnes
sanctos et electos dei. ut ita euanascatis et nunquam crescatis. amen (die letzten
Worte von ut an stehen nach spiritum sanctum, sind aber durch zeichen hierher
25 gewiesen). 1^ — l^calendarium, S^monatsregeln, Sauber embolismus (stim-
mend zu Bedaly221) und De controversia trivm annorvm; 2) saec. xii
bl. 9 — 34 (drei quate^mionen, ein unio). Help her icus De arte calculatoria (Pez
Thesaurus ii, 2, 183 — 215 und 222, denn zwischen bl. 33 und 34 fehlt ein
doppelbl.), 34^^^^&er Annus solaris, schluss ausradiert ; 3) saec.xiibl.So — 80
30 (am ende unvollständig, jetzt noch sechs lagen; davor ein einzelnes als 34* sig-
niertes bl. mit stücken aus Canticum cant. nebst Willirams poetischer para-
phrase) ein medizinisches werk, das, wie es scheint, aus eoccerpten verschie-
denen Ursprungs besteht: 35* eine abhandlung De quatuor humoribus corpm'is mit
einigen wörtlichen anklängen an die gleichnamige in der Coli. Salem. 2, 411 /)
35 36* Sicut asserit galienus duplex est anathomia uiuorum usw.: es wird gehandelt
von der anatomia capitis, anatomia spiritualium und anatomia nutritiuorum (dh.
stomachus mid epar), 38* Quoniam interiorum membrorum corporis humani usw.,
dh. die Anatomia porci Coli Salem. 2, 388 — 390 oben, 39^ Diuidimus igitur cor-
pus hominum in quatuor partes scilicet in caput pectus uentrem atque uesicam:
40 über zeichen und heilung der von diesen vier körperteilen ausgehenden krankheiten,
40* Omne opus medicine quod in hoc uolumine contuli propter hominem descri-
bere statui. Incipimus igitur a membrorum (hs. mboE) qualitate et quibus ossibus
quibusue neruis quibus conpaginibus (hs. cpagim®) homo contineatur placuit tibi
München Cl. lüOG— 4622 519
exponere. Miiioribus onini auctoribus hoc est prioribus in alexandria agentibus
{/w. agentb^) inetlicinain i. rufo et philippo lupo (p aui^ b corr.). et arasistrato
(= ErasUtratus) pelope et creo})hilo (das Irtxte o aus e corr.; = Ilcrophilus)
ypocrate. et apollonio. et ceteris anathoniicif. licuit mortuos exeiiterare. ut scircnt
5 linde \ quoniodo «inorerentur. sed hoc nobis facere iain non licet, quia prohibitum
e^t iisw. [Thcodonis Pinsclanus ed. Rose 4:28 ff ), eine aufxiihlung der menschlichen
köiyerteilf , knochrn, nerven un/I ädern, beginnend Antie sunt cincinni dependentes
prope auriculas. 45"* auszug aus Constantinus Africanus De coitu (Basel
153G s. 299//'), 46* aufzähhoig und erklär ung der menschlichen glieder in
10 alphabetischer folge, 47** Übersetzung des briefs des Aristoteles an Alexander
de dispositione reginiinis ans den Secreta secretorum durch Johannes von Se-
villa mit der Widmung an die königin von SjMnioi (Suchier Denkmäler der prw.
litt. 1, 4:1S ff. RFörster Centralbl. f. bibliotheksivesen Q, 71 ff) ^ 50^ auf Zählung
medizinischer ausdrücke (AfForisnms, Arteria usw.) nach dem cdplmbet, 52**
15 Cvra leuco f lecmäcie, 53^ über ()a\.m. malan(= malus malannus), ^i:^ über
Fistula quando solet nasci inter anum et pudenda, 54'^ De pulsibus, 55*
Epistola ypocratis (hs. ypoctas) de racione uentris ac uiscerum ad antiochum
regem. Diuidimus hominum corpus in quatuor partes usw. (über diese fassung s.
StEndlicher Codd. phiL Vind. s. 133) mit einigen deutschen randgll. saec. xiv,
20 55^ Regi egyptiorum octauiano augusto salutem, der brief des Sextus P la-
dt us in der bearbeitwig Constantins (Parabilium medicamentorum scriptorcs ed.
Ackermann s. 115), 58-'^ über die heilkräfte der Avrea alexandrina, 59^ Pro-
secutis illis qiie et husvni medicinarum laxatiuarum tarn simplicium quam conpo-
sitarum spectabant uestris conpulsvs peticionibus omnium tamen utilitatibus pre-
25 cognita de utilitate et iisu opiatarum ad perfectionem instructionis subiungere non
negligo usw.: über die generellen und speciellen eigenschaften der opiate, teil-
weise wörtlich mit dem Antidotarium Nicolai übereinstimmend, 65* über öle,
66* erklär ung en von Gramen, Salsa marina, Vitis alba, Barba siluana, Hipe-
rico, Mater siluia, Artemesia, Fei terre, Ancusa usw., dann ßl^ ein alphabetisches
30 Verzeichnis (A — V) von kräutern und ihren kräften mit mehreren deutschen
interlineargll. (MXLIII), am schluss 75^ unalphabetisch über die Wirkung einiger
Jieilmittel. 76* beginnend mit den versen aus dein Circa instans des Platearius
Mirabolanorum species sunt quinque bonorum Citrinos chebulvs bellericus (hs.
b'llMc®) emblicus indus über fructus und radices verschiedener pflanzen,
35 über mehrere arten gummi, über steine. 79^ Incipit microtegni Galeni.
translata a constantino monasterii casinensis monacho de corporis et anime ar-
monia consemanda, die ersten drei capitel und die Überschrift des vierten bei Char-
tier (Hip])oc^'atis et Galeni opera) 3, 229; 4) saec. xiii bl. 81 — 93 (93*^ nur
federproben) Prudentius Psychomachie bis v. 831 und v. 915; 5) saec. xii
40 bl. 94 — 111 (111^^ leer; darauf ein unsigniertes bl. einer 2)redigths. saec. ix
quer eingeheftet) Prudentius Psychoynachic vollständig; 6) saec. xiii bl. 112
— 167 (sieben lagen, die von der dritten an je auf der ersten seite durch einge-
ritzte Signaturen bezeichnet sind; ?iach 167 ei7i unsigniertes hl. einer zweispaltigen
520 Verzeichnis Der Hss. 329—333
hs. saec. xiv quer eingeheftet) Constantinus Äfricanus De stomachi affectio-
nibus, am schluss unvollständig, s. 215 — 270 der ausgahe Basel 1536 mit einigen
auslassungen ; 7) saec. xii bl. 168 — 179 {zwei lagen, deren zweite ihr letztes
hl. verloren hat) Dialogus inter Bern abbatem augiensis cenobü et monachum
5 Gerungum habitus, aus dieser hs. von Fez Thesaurus iv, 2, 55 — 68 Iieraus-
gegehen; 177^ Mensvra Guidonis (Pez vi, 1, 22h f), 178* Mensura boetii
{Gerbert Scriptores de musica 1, 344), 178^ Organica dispositio secundum
aribonem, Mensura quadr ipertite figurae {Pez vi, 1, 226 — 228), 179*>
über das leben nach dem tode und über auferstehung. dem rückdeckel
10 aufgeklebt ist ein stück einer pergamenturkunde von (14)39. ^ die deutschen
gll. kannte BJDocen. [329
4660 (Benedictob. 160) in folio, xiiijhs., 112 blL, der bekannte codex der Car-
niina Burana {über seine urspr. Ordnung Zs. f. d. österr. gymn. 40, 103 yf; col-
lationen Zs. 35, 328. 36, 187): auf dem urspr. leeren bl. 56* zweispaltig die
15 Versus de volucribus et bestiis mit deutschen interlinear gll. einer hand
saec. xiii/xiv (DCCCCXXXIV). — JASch^neller Carmina Burana {1^4.1) s. 11h.
176.— Ve. 2. [P. 444. S. o 168—175.] [330
5116 (Beurberg 6) in folio, xii jhs., 169 bll., bestehend aus zweiundzwanzig
zumeist am anfang {der erste am schluss) signie7ien quaternionen {nur xx bl. 148
20 — 153 ist ein ternio, xvi bl. 122. 123 ein unio) und dem einzelbl. 1: bl. 1* bis
auf wenige federproben leer, 1^ k ata log der Beurberger bibliothek v. j. 1428*.
* ich setze diesen von ThGottlieb Über mittelalterliche bibliotheken (1890) nicht er-
wähnten katalog unter auflösung seiner abbreviaturen und angäbe der Zeilenschlüsse
hierher. Anno domini. m°. ccco°. xxviij". Monasterium sanctorum petri et pauli aposto-
lorum 1 repertum est habuisse libros subnotatos. primo videlicet | Eemigium super gene-
sym et deutronomium. Rabanum in exodum. ludicum et ruth. Walfridum in leuiticum.
et numeri [unsere hs.] \ ausradiert Item pbylonem [?] super genesim questiones super
eodem cuius supra et visionem thundali [nicht Clm. 4569 gleichen inhalts, der als eigen'
tum Benedictbeuerns von einer hand saec. xv auf dem vorsatzbl., auf 1^ und 119^ be-
zeichnet ist] I Item haymonem super epistolas pauli. lacobi. petri. lohannis et lüde apo-
stolorum [Clm. 5112] | Item partes moralium gregorij super lob. primam. seeundam.
quintam et sextam. quatuor Codices [noch drei bände, Clm. 5118 — 5115] | Item exposi-
cionem in libros regum [0^^.5122] | Item bonorium super cantica cauticorum [C'Zin.5118]|
Item gregorium [dies wort unter punctiert] super cantica canticorum [Clm. 5123] | Item
gregorium super ezechielem | Item ewangelium luce | Item ewangelium marci | Item epi-
stolas pauli I Item epistolas pauli cum canonicis [Clm. 5121] \ Item honorium super se-
eundam quinquagenam psalterij [Clm. 5117] | Item enchyridion. Sancti patris nostri Au-
gustini [darauf eiusdem ausgestrichen] de fide et operibus Item dubiorum soluciones.
Item librum eiusdem contra faustum | Item librum. S. augustini ad petrum de fide. et
leronimum super danielem | Item viaticum constantini | Item librum anthidotorum [da-
neben links am rande Omnia in pergameno, rechts auf die beiden letzten Zeilen bezogen
medic,] [ Item pastorale gregorij. Item dyalogum gregorij [diese drei werte mit blasserer
dinte zugesetzt] \ Item paterium gregorij [Clm. 5119] | Item decreta sanctorum patrum!
Item mamatrectum | Item vocabularium de deriuatiuis | Item regulam. S. benedicti | Item
bernhardum ad episcopum senonensium | Item librum prenosticorum sermonum. et johan-
nis beleth de diuinis officiis 1 Item librum qui dicitur pharetra | Item librum sermonum
München Cl. 4622 — 5260 521
2* commentar des Rcmigius zur Genesis, 3(j^ des Ilrahaniis xiir Exodus
in der hearhcitung des Walahfrid Strahus mit einer dciäschen co}Ufxlgl. (XXV
nachtr.; abweichungcn des prologs von dem abdruck bei Ilaltemer Doikniahle 1, 315
: r'aban^ {rasur von h). augustini. ysidori. strab®. de memoria (das ztveiic e aus o
5 corr.). inuenire {das ^urite i zu e coir., das zweite e indcrstriclien und darüber it).
fi magistro imputet, tarditatis ignauie. uoluntatis. hec labore aiisi fuim^. apud dm;
auch in den w. Hviic librvm exposvit voi' Raban^ rasur von H), 72^ dgl. zum
Leviticus ))ut wenigen deutschen context- und iiiterlineargll. (XL nachtr.; ab-
ebat a
weichungen des iwologs von Hattcmer eloqiis. pmitt, it. pictatia. glo.ssarü. tnsfudit.
10 m in me semiiiata. amen am schluss fehlt), 94^ dgl. zu Numeri. 110^ com-
7nentar des Rcmigius zum Deuter onomium , 124* des Hrabanus zuJudi-
cum (153^ teilweise, 153^ völlig leer ohne lücke im text) und 160* zu Ruth.
169^ ursp}'. leer, ist zweispaltig von einer hand saec. xiijxui beschrieben mit Dum
mediü silentiü t. o. 7 c^. Tria s silentia usw., osiderans feo p lege nemine i^tificari
15 posse usw. und pposuit miam. pmisit ueniä. & cepunt eg c'rere ad medicü usw. -^
der gll. gedachte JASehmeller BWB 1^, 556. [331
51S5 (Beurberg 15) in qu£trt, xiiiI^tv jhs., 246 zweispaltige bll., zu anfang in
quxiternionen, später meist in senionen, deren Signaturen v^ — xxi^ auf bl. 33* — 197*
sich erhalten haben: 1^ Incipit nouü Passionale, dh. der winterteil der Legenda
20 axirea des Jacobus de Voragine, endend mit der geschichte des pabstes Pela-
giujs (Oraesse 824 — 844). 242*^ von and. hand Incipit liber danielis pphete
de somniorü qualitate, 244*^ 7iac]i absatz von derselben hand stück eines alphabe-
tischen lat.-deutschen kraut er g los sars in abgesetzten Zeilen (MK^ nachtr.). 245*^
o
wider von and. hand legende des hl. Ulrich Egregius xpl cöfessor Vdalricus
25 ex alamänorü psapia exstitit oriüdus usw. {scheint = Graesse 903 f). 245'\ 246*
von ganz and. hand einspaltig Urkunde könig Ludwigs, München 19. xii. 1322,
worin er dem baierischen clerus seine fy'eiheiten bestätigt, 246^ nur wenige feder-
proben. 1* {urspr. leer) notiz, dass der codex gestolen tvar, aber durch decan
Ruppert von Chirchdorf wider aufgefunden dem kloster Pewrberch 1305 zurück-
30 gestellt wurde, sowie von späterer hand zwei weitere eintrage {nach 1383). —
einen der kräuternamen citierte JASehmeller BWB 2^, 683. [332
5360 (Cim. iv. 3. c; früher eigentum der ecclesia Chiemensis laut dem buch-
zeicJien von 1654, dann im besitz Lipperts, Ms. in 4*° N*"^ 6) in quart, xujhs.,
39 bll. in fünf von später hatid je am anfang gezeichneten lagen, deren letzte
35 33 — 38 (39 eijizeln) ein ternio ist; dazu ein vorstofsbl. saec. xi aus Daniel c. 3
und ein ^nachstofsbl. saex. xiv aus einem gebetbuch: dem inhalt nach völlig iden-
qui incipit Nemo vestrum | Item passionale antiquum | Item statuta pvincialia ] Item anu-
lum rudberti [s. Migne 170, 559]. tractatus paschasij de sacramento ewkaristie [de — ewk«
mit blasserer dinte, mit derselben paschasij ühergeschr.] \ Item ysidoi:um de summo bono
alchuinum de tiinitate [67m. 5124] | Item lucidarium | Item passionale nouum in duobus
codicibus [Clm. 5125. 5126] | Item haymonem super apokalipsim [67m. 5120] | Item ser-
monem S. lerouimi de assumpcione S. Marie, bernhardum ad episcopum scnonensem.
522 Vkkzkkunih Dkk Uhh. :ia:S- 338
lisch mit unserer nr 317 U7id wol deren voiiarje. denn die deutschten inter-
Uneairjll. zur Lex Baioariorum (DCCXXXII) rühren hier von meJireren, in
nr 817 von derselben hand her; ebenso stammt dris letzte stück bl. SS'' — 39*» In
nomine scc & individve tnitatis usw. hier von einer jungem, hand. nur die unter-
5 Schrift in nr 317 /;/. 47^^ 4^scripto usw. fehlt unserem codex. ^^ variantenapparal
der MO LL iii (18G3); facs. daselbst tafel 3 nr G. [333
5508 (Dicfsen 8) in folio, x jhs., 213 zweispaltige bll. (88. 94. 107. 144. 185
dojypeÜ vorhanden; Signaturen iii — xxix auf 1^ — 152^), aufserdem vor- und nach-
.<>tofsbl. saec. XII mit lat. messen: eine vwn unvollständige conciliensammlung,
10 rvclche eingehend von Maafsen Gesch. s. G24 — 03 G beschrieben ist, mit mehreren
deutschen interlineargll. einer liand (DXCI nachir.), a,uf die mich FKeinz auf-
merksam machte, sie sind wol mit denen des Clm. 38G0* aus der gleichen vor-
läge geflossen. [334
5515 (Diefsen 15) in folio, 1G5 /;//..• 1) saec.xiii M. 1—126 (bis 120 fünf-
15 zcJin, je am ende schwarz oder rot signierte quaternionen — nur 112^ ma^igelt die
Signatur — ; 121 — 12G ein quaternio, dem die beiden letzten bll. fehlen). 1* In
xristi nomine incipit speculum ecclesiae sancti bernhardi clareuallensis ab-
hath (viel mehr des Honorius), 118* Sermo beati Cesarii episcopi. in presentia
cleri; 2) sacc. xii bl. 128 ff {ein bl. 127 existiert nicht; unsignierte qiiater-
20 nioncn, hinter 1G5 viel herausgerissen: nach dem inhaltsverzeichnis saec. xv auf
der innenseite des vorderdeckeis entJiielt der codex früher noch ua. eine Imago
mundi). 128% urspr. leer, ist mit notizen verschiedener Zeiten zur Diefsener
klo st er g e s c hie hte bescJirieben. 128^ — 152^ Incipivnt diffinitiones rararvm dic-
tionvm tarn grecarvm qvani latinarvm. veteris et novi testamenti, die gewöhnlicJie
25 bibelglossatur mit einigen deutschen interlineargll. (XXIV naehtr. L^ nachtr.
CX.C^ nachtr. CXCVII^ nachtr.; im Ezechiel bl. 145* zwei nicht aufgenomme')ie
gll. saec.XTv). 153* Liber ethimolo^iarmn, verschiedene Worterklärungen. 154*^
mitte auf zählten g der römischen, grlech. und deutschen kaiser bis zum regie-
rungsantritt Heinrichs v. 150*^ Incipit libellus ex illustrissimis iiiris collectus
30 eintillarius dictus, 165^ mitten im satz abbrechend, an fang De inicio querendi
regniim dei. Dei omnipotentis filius inter cetera sacre sue locutionis uerba. suis
loquens discipulis dixit. Primvim querite regnum dei und nun folgen einschlägige lese-
früchte aus Ysidorvs, Syxtvs, Gregorivs, leronimvs, Avgvstinvs, Alcwinvs, Seneca. —
die deutschen gll. kannte BJDocen, eine führte JASchmeller an BWB2^f 1137. [335
tis
35 60S8 (Ebersberg 228; bl. 1^ tmten Residentiae Soc. Jesv, Eberspergse, 1596)
m klein quart, G4 bll.: 1) saec.xiii bl.V^ ff Expositiones locoru7n bibliae.
•ib^ ff gll. zu bibliscJien und nicht biblischen Schriften mit eingestreuten deutschen,
welche meist im context stellen, zuweilen interlinear sind (VIII nachtr. XXVIII
nachtr. XLIII nachtr. LXIX nachtr. LXXXVIII nachtr. LXXIX nachtr.
40 cm nachir. CXIX nachtr. CXXXV 7iachtr. CXLVIII iiachtr. CLVIII
nachtr. CCLXI nachtr. CCXII nachtr. CLXXXVI naehtr. CXCIII nachtr.
CCCII ?ia€htr. CCCLVII ?iachtr. CCCLXIV nachtr. CCXXI tiachtr. CCLXXIX
nachtr, CCXCI nachtr. CCCI nachtr. CCCXI ^lachtr. CCCXVII nachtr.
München Cl. 5260-0221 523
CCXCI nuchtr. CCCXXVI nachir. CCCXCII tiacktr. CCXCI nachtr. CCCT.XXXI
nmhtr. DCCCXXV. DCLXIV. DCXXXVIII. DCLXXIV. DXCI wfl^////-. hd.2.
MCCVII). 49^ Septem sunt liberales artes, aus Isidor, dem auch die dann
folgoiden aufxählungen der inen seitlichen g He der mit deutschen interlinear gll,
5 (DCCIX) entnommen s^ind ; 2) saec. xii hl. 54* De coniugio. 58^ leer;
3) saec. XII bl. 59* Sermo Leonis und sonstiges. 64^ /per.— JÄSchmeller citiert
im DWB die gll. gelegentlich, 16. P, 68G. 1058; auch BJDocen kannte sie. [336
6217 (Frising. A. H. 4; bl. 25^ iste lib e sce marie 7 sei corbl frisige) in quart,
85 bll. : 1) saec. xiii/xiv bl. 1 — 24 (zwei quinionen und der iernio 21 — 24,
10 de77i zwischen 23 und 24 zivei bll. durch ausschneiden fehlen). 1* Incip col-
lectio glosap. in nouü. et super uetvs. testamentü bis zum Ilebräerbrief bl. 23^
mit zahlreichen deutschen wmien, die fast ausnahmslos im context stehen (VIII.
XXVIII. XLIII. LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV. CHI. CXIX.
CXXXV. CXLVIII. CLVIII. CLXIII. CCXXI. CCXXIX. CCXL. CCXLIX.
15 CCLXI. CCLXIX. CCXII. CLXXXVI. CXCIII. CLXIX. CLXXVI. CGI.
CCCLVII. CCCLXIV. CCLXXIX. CCXCI. CCXCV. CCCI. CCCXI. CCCXVII.
CCCXXII. CCCXXVI. CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII. CCCXLVII.
CCCXLIX. CCCLI. CCCLIV. CCCLXX. CCCLXXVII. CCCLXXXI.
CCCLXXXIX. CCCXCII. CCCCLXVIII. CCCCLXXI. CCCCLXXVI.
20 CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIII. CCCCXCI. CCCCI. CCCCXI. CCCCXXXI.
CCCCXXXVII. CCCCXLI. CCCCXLIX. CCCCLIV. CCCCLX. CCCCLXIII).
bl. 24 leer bis auf die federprobe der rückseite Multifariam manicualtich (ftd 1,782
anm. 6); 2) saec. x /;/. 25 — 77 {drei auf 32^. 40^. 48^ signierte quaternio-
nen, der binio 49 — 51, dem vor 51 ein bl. durch ausschneiden fehlt, die quater-
25 7iione7i 52 — 59. 60 — 67, der ternio 68 — 73 und der binio 74 — 77). 2b%urspr.
leer, entMlt ein Ictt. Marien gebet saec. xi. 25** — 77* (77** leer) Omelie Bede
super Euangelia ferialia quadragesime; 3) saec. x bl. 78 (78* leer) — 85 (dies
bl. leer), eine läge, Incipit exposicio Haimonis Lee sei Euangelii secundum Lucam.
den innendeckeln aufgeklebt sind 2 bll. saec. xi aus Boethius Consolatio. —
30 BJDocen in Äretins Beytr. 3, 3 (1804), 77 — Miscell. 1 (1807), 183. 198/: —
Bibl. 4. Ep. can. 5. Ep. P. 4. Le. 4. [H. § 14. P. 5. S. i 211—498. 1085—
1092.] [337
6221 (Frising. A. I. 1 ; bl. 1^ oben über sce Marie sciq; Corbiniani Frisinge)
in quart, xi jhs., 102 bll. sowie mich 3 und nach 49 ein bei der Zählung über-
35 sprungenes, endlieh ein ungezeichnetes vorsatzbl. (Signaturen i — vviiii atif 6^. 14^.
22*». 28^ (ternio). 36^. 44*». 51*>. 58^ (ein bl. nach 56 ausgeschnittett). 65** (ternio;
59 vargekleht). 73**. 81b. ggb, 93b (^binio). 102**: 94—97 doj^pelbl. und zwei ein-
xelblL, 98 — 102 zwei doppelbll. und ein einzelbl.) : vorsatzbl. Vorderseite Remigii.
8vp gen und tiefer Et dedit, wohinter vielleicht noch mehr stand; rückseite oben
40 der von Schmeller Serapeum 2, 248 mitgeteilte kurze ausleihkatalog (die worte
Wolferamm' decan' Terenciü stellen höher und rühren von and. hand her als der
rest; es heifst ferner in der hs. sei colübe). 1* des Remigius commentar zur
Oenesis , 98** Hrabans commentar zur Exodus in der bearbeittmg des Wa-
524 Verzeichnis Der Hm. 338—847
lahfrid Slrahiis {nh Weichlingen des p'ologs von dem text bei Hatlenier 1, 315:
lir{il)jin'. aiigu.stini. isidori. do memoria, retitudinis. n magistro. tarditatis ignauian.
uolimtatiri. hacc laborc au.si fuim'. apud dm. in den vi), friuolis hos triulo.s), dissei'
mil einer deutschen contextgl. (XXV nachlr). er bricht luivollständig mitten im
5 satx hei den ivorten Moralit docet nc in terra ah. dem vorderdeckel ist ein stück
eines doppelblatles saec. xi aus Vergils Georg, in. iv quer eingeklebt, mit einer
deutschen interlinear gl. (DCCCLXXIII* : die nahe Verwandtschaft des fragments
mit dem Tegernseer Clm. 18059 bezeugt der fehler GeloNus, gens fatarum, vgl.
bd. 2, G41 anm. 4); das dem rückdeckel früher aufgeklebt gewesene Prosper-
10 fragine7it saec. viii ist abgelöst, vgl. GTIwmas Münchner Sitzungsberichte 1869
I, 3. [338
0!2!3S {die alte Freisinger Signatur ist verloren) in quart, ix jhs., 115 bll., von
bl. 16 an aufser bl. 92 palimpseste eines Italatextcs saec. vi, den L Ziegler Bruch-
stücke einer vorhieronymianischen Übersetzung des Pentateuchs, München 1883,
15 herausgegeben hat: Job, Tobias, Judith ( — 16, 8; ein bl. mit dem schluss
fehlt), Esdrae i. ii, Estjier ( — 11, 3). allen diesen büehern sind von verschie-
denen zum teil recht ungeübten händen deutsche gll. zwischen den Zeilen oder am
rande mit verweisungszeichen beigeschrieben; einige gll. sind auxih wider ausradiert
(CCXII. CLXXXIX. CXCIV. CLXVIII. CLXXX. CGI).— schon JA Schmeller
20 hatte die gll gekamit, s. zb. BWB 1^, 1070; ausgäbe durch FKeinz Germ. 15
(1870), 346—348. — [P. 39.] [339
6227 (Frising A. I. 8) in quart, xijhs., 86 bll.: bl. 1^ {bl. 1» leer) des Remigius
conmientar zur Genesis, 20^ des Walahfrid Strabus zur Exodus, 44'^ des-
selben zmn Leviticus {diese beiden mit wenigen deutscheyi gll. im coiitext : XXV
25 nachtr. XL nachtr.; über die vorrede zum Leviticus Münchner sitzmigsberichte
1869 I, Q f), 58^ desselben zu Numeri, 72^ des Remigius zmn Deutero-
nomiu7n. 86^ federprobe^i. ^ dies ist der in Äretins Beytr. 7 (1806), blS f {vgl.
HHoffmann Ähd. gll. s. vi anm.) beschriebene codex. [340
6230 (Frising. A. I. 13) m quart, x jhs., 126 bll.: Acta apostolorum,
30 Epistolae catholicae und Apocalypsis. hierund da sind deutsche gll. über-
geschrieben, mehrere ivider ausradiert (CCCXCIII. CCCCLXXV. CCCCXCIII). —
FKeinz Germ. 15 (1870), 349. — [P. 77.] [341
6241 (Frising. B. F. 1) in folio, x jhs., 142 bll., aufserdem ein ungezähltes auf
den vorderdeckel geklebt: die Canon es concilioriwi und die Decreta pontificum
35 nebst mehreren anhängen bis 38* {s. Maafsen Gesch. s. 467), tvo ein kurzes glos-
sar zu den Canones mit einigen deutschen worten im context sich anschliefst
(DXCVI). 39^ leer, 40—51 die Mainzer synode von 847, 51^—77* das
concil zu Tribur 895, von da ab sehr verschiedene canonistische stücke
{vgl. Neues archiv 17, 292—294), unter ihnen 100»^ der Priestereid {MSD
iO Lxviii). -^ HFMafsmann AbscJmönmgs formein (1839) s. 60 anm. 55. KRoth
DenkmäJüer (1840) s. x. — [P. 165. 170. S. i 1265.] [342
6242 (Frising. B. F. 3) in folio, x jhs., 311 bll. {doch beginnt der lagen-
bezeichnung zu folge die eigentliche hs. erst mit bl. 24 ; 1* rot Responsiones bea-
München Cl. 6221—6324 525
tae memoriae Nicolai papc ad Salonionein Venerabiloni Constaiitiensis sedis epi-
scopum = Jaffc Reg. 2156; l'> - 22* die tituli canomun): die Canones con-
cilionon und die Decreta pontifieion der Dionysio-IIadriana mit einer reihe
deutscher interlinearer, selten marginaler gll. (DXCI). 292» Incipiuiit opuscula sei
5 Augvstini de diuersis heresibus ; 299* Item de heresibus in libro sciYsidori
mit einer deutschen interlinear gl. (DCCVIII). 303* bis \uni schluss verschiedene
canonistische excerpte. — erste erwähnung des codex und seiner gll. durch
BJDocen in Aretins Beytr. 7 (1806), 287. — Can. 6. \1L § 98. P. 167.] [343
6244 (Frising. B. I. 1) in klein folio, ix jhs., 147 bll. : die Canones concilio-
10 nun der Dionysio-Hadriana mit einer deutschen interUneargl. (DCIII), sodann
144^ 145^ der laL, 145*. 146*'* der deutsche text der Exhortatio (MST) liv; facs.
bei MEnneccerus Die ältesten deutschen sprach-denk77iäler{lS91)tafel'S2.3B), 146^
die ba ierische provinzialsynode vom j. 805. [344
6277 (Frising. C. F. 10) in folio, ixjhs., 154 {bl. 118 doppelt) sehr häußg ver-
15 bundene bll. {qu/iternionen und quinionen; 24** Signatur iii) : Gregors Cura pa-
storalis unvollständig mit zahlreichen deutschen gll. (einige mit dem griffel einge-
ritzt), die zum teil übergeschrieben sind, zum gröfsern teil am ratide, und dann
meist 7nit Verweisung, stehen (DCXXXVII). — BJDocen in Aretins Beytr. 7 (1806),
286. — Gc. 3. [H. § 104. P. 144.] [345
20 6295 (Frising. C. O. 6 ; bl. V* Life iste e sce marie sciq, corbiniani frisinge)
in qu^rt, anfangs des x jhs., 224 bll.: Gregors Homilien, aber imvollstäiidig,
lüie schon eine hand des ^i jhs. an mehreren orten notierte, zb. 127*\ 173'^. 176^.
die zwei deutschen gll. auf bl. 4^. 5^ rühren von and. Jiand her als die des blattes
65^ (DCLXXV). — FKeinz Germ. 15 (1870), 849. [346
25 6324 (Frising. C. I. 26) in quart, x jhs., 106 bll. (davor ein auf den vorder-
deckel geklebtes und nicht mitgezähltes; dreizehn am schluss signierte quaternio-
nen und ein ternio, dem die beiden letzten bll. fehlen), abschrift des Clm. 6325
bl. 8^/7*.' Isidors Offlcieni. ii mit zwei deutschen niargwialgll. (DCCXTV^ nachtr.)
— 96^ 97* Haec sunt que iussa s discere oms ecctasticos (MG LLi, 107).
30 97** her wegen dünne des pergaments. 98* In ordine totius misse septe o ra-
tio n es continentur. 98** Ordo de catezizandis (Clm. 6325 rebaptizandis)
rudibus uel quid sin (Clm. 6325 sint) singula quae geruntur (Clm. 6325 cerun-
tur) in sacramento baptismatis. 100^ ff aus ^üge aus kirchlichen Schriftstellern:
Niceta in libro primo ad competentes. 100** In libro Clementis secundo. Petrus.
35 Ysidorus in libro officiorum. Idem in libro aethimologiarum. 101* De scrutinio.
to
101** De abrenuntiatione. Niceta in libro .v. ad conpetentes. 102** Item in libro
secundo. 103** De symbulo Augustinus ait. Hieronymus. Ysidorus. Cur caticu-
minus exsufflatur. Ysidorus in libro aethimologiarum viii. 104* Cur caticuminus
accipit sal. Beda in oml Exiens Ihs de finibus Tyri. De tactu narium et auriü
40 Beda in oml. Exiens Ihs de finibus tyri. 104** De baptismo Ysidorus in libro
_ to
aethimologiarum. 105* Augustinus in lib. .iiu. De Beain (?). Item Aug in epJa
ad Bonifaciü epin de paruulis. 105** Cur albis induitur uestiintis Origenis in IIb
526 Verzeichnis Der Hss. 347—357
to
V tracüitus in opJa ad romanos. lOG* Cur corpore et sanguine dominico confir-
matu^ De confirmatione Athanasiuß (lOG*') in lib viiii. de scä trinitate {darin
scheint neben der zeüe p grafn uitae donatus a&ernae als federprobe kilou|uua(?)
zu stehen). Ut se quisque custodiat post baptisma Beda in omelia die wancto theo-
5 phaniae. [347
^•i*2*i (die alte Freisinger Signatur nicht mehr zu erkennen) in octav, ix jhs.,
142 bll. {eins fehlt nach 140): ist von 8^ an (8* leer, federproben) vorläge des
Chn. 6324 {s. dort), nur dass er am schluss etwas weiter reicht als dieser, anderer-
seits in folge des blattverlustes die beiden excerpte aus Augustinus nicht aufweist,
10 die Clm. 6324 bl. 105*^ enthält, vorgebunden aber ist eine läge 1* {etwas beschä-
dlgl) — 7^ (7^ leer, federproben), der das erste bl. fehlt, saec. ix ineunt. mit abge-
setzten lat. -deutschen gll. zu Isidors 0//^c^e?^ (DCCXIII). — BJDocen inAretins
Beytr. 7 (1806), 246—252. 289, vgl. Miscell. 1 (1807), 199 /*. KRoth Denkmähler
(1840) .s'. xvii— XX. — Da. [H. § 112. P. 138. S. i 1141 — 1148.] [348
15 6355 (Frising. G. N. 5) in folio, ix jhs., 270 bll. {meist j^cilimpseste) : die Ca-
non es conciliorum und die Deere ta pontificum der Dionysio-Hadriana mit we-
nigen deutscheii marginalgll. (DCI). bl. 260^ — 261* gesammelte lat. und deutsche
gll. zu den Canones (DLXXXVII*), datin erklärungen der ketzernamen
mid km^ze ayigaben über häretische meinungen. — FKeinz Oerm. 15 (1870), 346.—
20 [P. 168.] [349
6358 (Frising. H . . . .) in folio, xivjhs., 81 bll.: Justinians Institutimus. den
innenseiten des vorder- und rückdeckels ist ein doppelbl. aus Vergils Georg, iv
saec. XI in quart mit gll., darunter einer deutsehen (DCCCLXXIII^), eingeklebt,
s. O Thomas Münchner Sitzungsberichte 1869 i, 3. [350
25 6375 (Frising. L. F. 31) in folio, x jhs., 227 bll.: die elf bücher von Ruf ins
Übersetzung der Kirchengeschichte des Eusebius mit einigen deutschen inter-
lineargll. und einer marginalen sowol wie mit gesammelten gll. auf der letzten seile
(DCCCXXVI). ^ G Thomas Münchner Sitzungsberichte 1869 i, 5. FKeinz Germ.
15 (1870), 346.— [P. 122. 405.] [351
30 6394 (Frising. M.... 1) in folio, xi jhs., 193 bll. {bl. 28 bei der Zählung über-
sprungen; Signaturen C, D, F, G, H, L, M, O, Q, R, Y, zum teil nur in spu-
ren, auf IIb. 19b. 36b, 44b. 52b. 74b. 02^. 93^. 109^. 117^ 158^ noch sicht-
bar): Servius In Bucolica, Georgica, Aeneideyn vorn und hinten unvollständig
{anfang B. i, 23, schluss A. xii, 931); ebenso, da von läge C nur die bll. 9 — 11
35 vorhanden sind, lücke zwischen B. iii, 74 und x vorwort, sowie mangel der er-
sten 18 vv. von G. I. darin sechs deutsche interlinear gll. (DCQCIJKXNI tutchtr).
da der codex in einzelnen lagen an verschiedene Schreiber ausgeteilt war, so ver-
blieben freie räume, die von and. händen zu eintragen benutzt wurden: so 18*
am schluss von G. 1 dreispaltig ein neumiertes lied an Heinrich iv aus dem
AO j. 1084 Iste dies celebris decet ut sit in omnibus annis {ed. WMeyer Münchner
Sitzungsberichte 1882 11, 253 /f)^ 164^ figur des labyrinths mit versen {aao.
267), 165^ neumierte verse, 179^ brief des bischofs Meg inivard von Freising
München Cl. 6324—6411 527
an Berthold von Salxhurg {nao. 259 ff'), darunter ncumiert Maria plorans ad mo-
nunientuni foris stabat et Heiulo so inclinans usiv. 131^ unten ist eingeritzt Ad-
iioxiq, globü {rgl. oben nr 215). [352
6398 (Frising. ... H ... ; auf dem sonst leeren hl. \ «• steJit, aber von sehr viel
ni
ö jüngerer hand, Iste iib^ est sancto Marie 7 S Corbiaiii P^risinge Heinr^ de Steinb
(oder Steink) scpsit) in klein folio, ix jlis., 135 bll. in aeJäzehn je a)n schluss
signierten lagen: die ersten 16 bücher von Priscia'}is Institutionen im ausxiig mit
einer deutsche)i interlinear gl. (DCCLXXII^ tiaclUr.), so, dass die, bücher 4 — 6 mitten
im 11 buch sieh finden: die 4 lagen xii — xv /;/. 85 — 113, welche diese bücher
10 enthalten, tragen dalier teils rot teils schwarz ztigleich die Signaturen i — im.
135*^ Ineipit ordo librorü catholicorü qui in eccla romaiia ponunt" in anni
circulo ad legen dum & psallenduin aus dem Ordo Roma'niis. [353
6403 (Frising. M. H. 5) in klein folio, viii jhs., 63 bll. {ein weiteres aus-
gerissen): des Juvencus Evangelica historia mit reichlichen lat. und mehreren
15 deutschen stark verblassten interlinear- und marginalgll. des xi jhs. auf den ersten
zehn bll.; später begegnen nur noch vereinzelte von verschiedenen hmiden (DCCXXIII :
zum abdruck ist aufser dem bd. 2, 778 bemerkten nachzutragen 8* Leuata gi —
1, 335; (Purgabitur) . . uantolod — 1,343; 11^ Usus giuuonheit — 1,514;
351, 19 /. bita mum). — DJDocen in Äretins Beytr. 7 (1806), 243/". CMarold
20 Germ. 32 (1887), 355. — Da. Juv. 2. [H. § 113. P. 208. S. i 1107.] [354
6404 (Frising. M. I. 7) in quart, x jhs., 51 bll.: Älcuins Orarmnatik und
bl. Sl^ ff Beda De metrica arte, beide Schriften mit einer reihe deutscher meist
von einer hand herrührender interlinear gll. (DVI. DXLVII). genaueres im Katalog.
bO'^ f Versus Colum b an i {MG Epist. iii, 1,182.183) und, fast erloschen, das ge-
25 dicht Walahfrids MG Poetae lat. 2, 359 nr xi. ^ BJDocen in Äretins Beytr. 1
(1806), 253. — AI. 2. Da. [H. § 86. P. 108. S. i 1108.] [355
6408 (Frising. M. K. 6) in quart, x/xi jhs., 48 bll., sechs je am schluss als
XVI — XXI signierte lagen, vorn und hinten unvollständig: commentar zu Pri-
scian, dann 47^ Exepla auctorü, 48* gll. De Superiorib; diuersis, De libris
30 sermonü Äugst, De catalogo Hiern, De tract Hier, in mate, alles mit ei^izelnen
deutsclien ivoi'ten im context (DCCLXIX. DCCXLII. DXLII. DCXCIII). — Pr. f.
[P. 259. S. i 1125 — 1137.] [356
6411 (Frising. M. L. 12) in quart, ix jhs., 96 bll: 1) bl. 1 — 67 {Signa-
turen 10^ A, 18^ B, 19* C, die weitern fehlen; die erste läge ist ein quinio, die
35 d7'itte 19 — 28 und die vierte 29 — 38 je ein qu^ternio mit den eingehefteten einzelbll.
24. 26 und 33. 34, die fünfte befasst bl. 39. 40. 46 — 51: zwischen 40 und 46
ist zunächst das eitizelne bl. 41, dann die tage gebunden, welclie aus den doppelbll.
42. 45, 43 und dem ungezählten schmalen mittelstreifen eines blattes, etidlich dem
einzelnen bl. 44 besteht; sechste und siebente läge 52 — 67). 1* drei Zeilen mir
40 unverständlicher buchstaben, dann zweimal in zwei Zeilen aloGus ceroficon domus
dominicus di~cella, darauf eine schwer leserliche, zum teil erloschene Urkunde:
Notitia qmö meginbart coinbäbiü {sie) fec cü hartnuie epo [von Passau, 940 — 960]
528 Verzeichnis Der Hss. 357—363
tradid iiieginh | scm stophan p totü in siluis pratis pascuis. <fe econtra
recepit sibi | ad riskpahc sie habuit ke])aroh. & azo & nie tradidert |
locü & hoc cü consensu karmaniii & epi. & uocati s . . vend | . . . .
hc cäbiü f~, Iste s testes ratnand uocat. kundheri com keio. | eginolf. ruodpht. alt
5 eginolf. uotilo starhholf. arpo. | paldrih. kepahart. hato. otilo. potafrid.
c
alprih. hernus. plieri. j uuasacrim. engilrih. ruodpt reginkor e,cho kund-
pold. I hitto. & alt hitto. r&hart ["]; hitto. chuntila. kepahart. | Irminfrid. uualt-
frid. uuigolf. r&spht. hunfrid. . . . rih. | • • ' '^ othelm. unmittelbar daran schliefst
sich des Eutyches Ars mit einzigen sehr verblassten deutscJien interlhieargll.
10 (DCXXVIII). 20^» Explicit. Incipit de pedibus. 23^ Explicit. Incipit ars
Ysidori, dh. das erste buch der Etymologien mit drei deutschen interlinear gll.
(DCCVII). von den eingelegten bll. enthält das halbe bl. 24 auf seiner Vorderseite
ein capitelvei'zeichnis dieses ersten buchs, auf seiner rüchseite erklär un gen g riech.
Worte (Anathole. Disis usw.), griech. najnen Christi, verse wie Roma tibi
15 subito motibus ibit amor und daneben die unbestimmbaren contextgll. MCCXVI;
hl. 34 Etym. 1, 17, 28 — 1, 18, 3, dann auf dem frei gebliebenen räum der rüch-
seite die drei interlinear gll. MCCXXXVII, endlich von and. hand die contextgll.
XXXI (334, 19 mMss Cyatvs stehen), auf bl. 41*^ sind nachgetragen die capp.
1, 30. 31, an deren schluss es heifst Reginpertvs scriptor bonvs et Hoto, darauf
20 Gratianus rethor dicit quod circulus anulus Stimulus a circo. et ano. et stige oriuii-
tur. Itemque dicit sunt quedam uomina quasi diminutiua que non sunt diminu-
tiua usiv. bl. 42 auszug aus einem Etitychescommentar, hg. von HKeil
Quaestionum gram7naticarum p. iv (Halae 1875) s. vi/*, bl. 43* mit sehr kleiner
Schrift gesammelte worte aus Eutyches Ars, denen im context verschiedene
25 deutsche gll. beigefügt sind (DCXXXI'* nachtr.), darauf die unter MCCXXX ab-
gedruckten; 43^ ist von and. hand zur hälfte sehr klein mit gll., insbesmidere
namenerklärungen, zum neuen testament versehen, darunter enier deutscJien con-
textgl. (CCCLXXXIV, wo fälschlich 44^ steht); dieselbe Jmnd hat auch die zwei
Zeilen auf der Vorderseite des ungezählten Streifens geschrieben, bl. 44* In bargitonis
30 concordant nostre coniugationes elleniscis usw., dann verschieden^^ iv o rter klär un gen
(Mitacismus. Lautacismus. lotacismus usw.), ferner vierzehn verse, die sämtntlich
auf sub illo ausgehen, O cara anima deo preciosa tu es redempta sanguine christi
sub illo usw., daneben am rapide eingezäunt zwei deutsche gll. (MCCXXXVIII),
44b erklärungen von ketzernamen und von griech. namen nebst drei deutschen
35 marginalgll. (MCCXXXVIII); von bl. 45 ist nur ein kleiner teil ausgeschnitten
und erhalten, erklärungen bibl. namen, die sich von derselben hand unten auf
44b fortsetzen, bl. 56^ folgt Prisciani Institutio de nomine et p'onomine et
verbo, mit wenigen deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCLXIII). 67^ Christa
qui lux es et dies usw. {=: Murbacher hymn. xvi); 2) bl. 68 bis zum schluss
40 (73^ A, 80^ B, 86^ C, 94^ D, dann noch ein doppelbl.), etwas älter als die vorige
hs., enthält 82** — 95^ und 68^ (68% urspr, leer, ist von gleichzeitiger Imnd mit
dem inhalt von 68^ nochmals beschrieben) — 80^ eine metrik, hg. von JHuemer
Öruindmeli sive Fulcharii Ars metrica, Wien 1883. 80^ Incipit de littere,
München Cl. 6111—7999 529
95*» Incipit barbarismus Ser^ {so eher als Sem) gnim, 9G^De Soloecismo. —
FKcinz Germ. 15 (1870), 350/", nachdem schon JASchmcller im BWB einzelne
gll gelegentlich, xh. 2^, 630, citiert hatte. — [P. 25.] [357
6412 (Frising. M. L. 13) in qnart, x/xi jhs., 116 hlL: Paulinus Nolanus
5 In laudem Fclicis papae mit drei deutschen marginalgll., die von der gleichen hand
hen'ühren (DCCXLVII). s. jetzt auch die bescJireibung im Wiener Corpus scrip-
torum eccleMasticorum SOjXxv/.— DJDocen in Aretins Beytr. 7 (1806), 244 — 246. —
Da. [R § 116. P. 246.] [358
6413 (Frising. M. N. 7?) in octav, ixjx jhs., 24 blL: hl. 1* Dialogus de arte
10 metrica, 7'^ dus 31 G Poetae lat. 1, 360 abgedruckte gedieht Ängilberts, 9^^/-
cuins Orthographie, 22* unter der Überschrift In dl noin incipit glos ein com-
mentar zu einer grammatischen Ars. am obern rande des blattes 24^ stehen in
zwei Zeilen die federproben kiloup ficpoü uas unte in den niuorun po&is
orde dasseltonost | cigiualgane ist cutinna Aadnexique globum zephy |
15 und an seinem mitern Transiliendu e {dies e zweifelhaft), darüber uscersrechan-
den uesan, sowie ^-Vicefi, c^anVZ^er duruhurloup; aufserdem mehrere lat. luorte. -^
FKeinz Germ.. 15 (1870), 348. — [P. 262.] [359
6414 (Frising. M. N. 8) in octav, xijhs., 53 bll.: des Erchanbertus Tractatus
super Donatum mit einigen deutschen interlinear- und 7narginalgll. (DCXXVII). bl.
20 1\ 53^ hymnen. — FKeinz Germ. 15 (1870), 349. — [P. 255.] [360
6416 (Frising. M. N. 15) in quart, xi jhs., 31 bll. in vier lagen, deren zweite
auf 15^ signiert ist: die Ai's des Eutyches ynit vier deutschen interlineargll.
(DCXXX^ nachtr.) bis bl. 29*; 29^ ff eine von Keil Gram?n. lat. 5, 443 7iäher
bezeichnete Epitome derselben, oben in der ecke bl. 1* stark laediert das bekannte
2b palindrom Sator | Arepo | Tenet | Opera | Rotas {vgl. Dijon 448 bl. 93, Valen-
ciemies 59 (52), Bern Mülinensche rolle z. 400 — 404) in abwechselnd grünen und
weifsen buchstaben. [361
TOOT (Kaisheim 97) in folio, xii jhs., 155 bll. {bl. 9 ist doppelt vorhanden) und
ein einzelnes ungezähltes leeres, bis 151 7ieunzehn bald schwarz bald rot je am
30 ende gezählte lagen {sig)mtur iii und xv fehlt): bl. 1* — 154^ Glosarivs svper
uetvs et novü testamentvm m.it einer deutschen marginalgl. und mehreren contextgll.
(XXII nachtr. XLI^ 7iachtr. CCXXXVII* 7iachtr. CCXVI* 7iachtr. CLXXIIP
nachtr. CCCXIV* 7iachtr.). es folgen 154^ 155* ein stück De eneo serpente
{anfang (D)ei omnipotentis fili^ int^ cet^a sue locutiols u^ba suis loqns disciptis
35 dixit) und 155*^ historische notizen, die hier und da den jahrzahlen MC —
Mcxxxv heigeschrieben sind; am rande von 155* auch jüngere historische
eintrage. [362
7999 (Kaisheim 99) in folio, xiii jhs., 147 bll. in neunzehri lagen {Signaturen
V 39^ vi' teilweise abgeschnitten 47^ vii^ 55^ ix 71^ x 79^ xii rot 94^
40 xiiii rot 109^ zugleich i auf 102* xv rot und ii 110*, xvi rot 124^; es fehlt
das erste mit bl. 7 correspondieretide bl. der ersten läge, ferner ist eins nach 86
ausgeschnitten {lücke im text), bl. 101 — nur auf der Vorderseite beschriebenes stück
eines blattes, rückwärts ein theologischer eintrag — . 119 und 142 sind einzeln
Althochdeutsche glossen IV. 34
530 Vkkzkichnik Di:k Hss. 303 - :^fjfj
ternionen zwjefügl): hl. 1^ — 142'^ dreispaltig ein verkürztes Salomonisches
glossar mit deutscJicn context- und wenigen interlinear gll. (MCLXXVe); hinter
denn buchstahenT hl. 138»^ ein kurzer artikelDe diHc^ndo {sie) sarigne. 142*'^'^ ein
kräuterverzeichnis fnit interlinear erklürungen, darunter manchen deutscJien (MX^
5 nachtr). 142^^ zimächst mcJirere lat. recepte von and. hand, dann, wider von
and. hand, die notiz: Anno dni m. cc. Ixxx viiii Regni Regis Rvdolfi RomanoB.
Cecidit Nix magna I vigilia purificacols .ii. kt febß. i iacuit .viii. septimanas 7 plus.
usq; ad .viii. (/. im) kt apL s. T vigiliä diei dnice q cätar. ludica me d's. It
eode cecidit {dies wort ausgestrichen) anno cecidit nix magna I vigilia sei Georij.
10 s, cito liqfcä recessit. darauf von der gleichen hand mehrere experimenta, vo^i
and. weitere recepte. 143''^^ {voyi hier ab zweispaltig) Incipiunt differentie
ciboB 7 potuü p menses, anfangend {Januar) Oiiis calidos. cibos usite^ h e
carne porcinä. auca^ anete^, mit deutschen interlinear gll. (MLIV^ nachtr.). darauf
Item de alio m. De singlis insib^. De uino optimo calice ieiun® bibe {Januar —
15 dezemher). 143*^ Incip lib medicinalis, eine receptsammlung vom köpf bis zu
den füfsen, mit einzelne^i deutschest Worten im context und in de?i marginal-
bemerkungen über die leiden, gegen welche das recept hilft, endlich auch mit deut-
schen interlinear gll. (MLIV^ nachtr.). eingeschoben mit eigener Überschrift sind
143b2 Electuariü döni damiani (Pip. Gith. ciminü. gigib. ana. üciä .i. tere dili-
20 get 7 cömisce cü melle. accipias. exld^ cocleare .i. q hora uolueri^) und 145^^ Ratio
potionum. 146^^ yiacli absatz ohne Überschrift {doch steht oben am rande der spalte
für den rubricator vorgeschrieben : d® uenis Icidendis) De qb^ locis fleotomare d^bet
hoie^?, im wesentlichen ^=^ Beda 1, 398, aber schliefsend Ecc {sie) habes qlit ypo-
cras fleotomare iussit, wider mit deutschen isiterlineargll. (MLIV^ nachtr), dann
25 Qd ei otingat q minuit i canicularib^ dieb^ — 147^^ has epypciaca^ q (/. quisquis des
metrums halber?) s^uau^t. horas. forsitan extmä moriedo senti7. horä. es folgt
nach absatz Catarr^ e fluoR reume iugis narib^ q du ad fauces puen^it. b^nc^
uocat~. cü ad pect^. l pulmone. tisis. df. und ein stück aus dem brief des Hippo-
crates an Antiochus. 147^^ von and. hand De flebotomia. In inicio Marcii
30 in XVI die exthe sanguine de dext brachio usw. und Isti s dies. xii. d® qb^ ego
clemens roman^ pontifex inueni in canonib^. 7 in actib^ dixisse dnm magist meo
Petro; Si qs hos ieiunau^t in pane 7 aq usq; ad uesperü certissime sciat qa in
exitu ale sue angli ducunt eü in paradysü si ofess^ fuerit; Prim^ est intnte Marcio.
Scds ante incarnatione dnl. Terci^ in parasceuen. Quart^ ante ascensione dnl.
i _ . a .....___
35 Qnt^ an pentecosten. Sext^ in qtuor tempe mensis iunii. Septim^ an festu sei
lobis. Octau^ an festü aploE Pet 7 Pauli. Non^ p^ natale ipöF. Decim^. pm^ in
i j i
septenb. Vndecim^. pm^ in decenb. Duodecim^ an natiuitate dnl. es folgen
wider recepte mehrerer hände — 1 47^^. 14:7^^ chiromantische Zeichnungen. —
auf die deutschen kräuternamen von bl. 142^ wies der Katalog hin. [363
40 8104 (SMartini Mogunt. 4, alte Signatur des rückens c iv) in folio, ix/x jhs.j
München Ol. 7999—9536 531
157 bll.: buch 23 — 27 rou Gregors Mornlia in Job mit einigen deiäsclioi inter-
linear glL (DCLXXIX); die auf bl. IZ^ — 78* stehenden rühren von and. hand her
als die iibrigeu. bl. 1^ kurxe lat. b eicht formet. [364
9534 (Oberaltaich 34) /;/ folio, x jhs., 1G9 bll.: die vier bücher Reg um mit
5 deutschen glL, welche, xwei ausgenommen, am rande stehen und, da dieser stark
beschnitten ist, öfters bescMdigt sind (CV. CXXII. CXXXVII. CL). auf dem
Vorderdeckel lat. ho)}nlie)i saec. xr mit dem vermerk von einer hand saec. xiv
Iste liber est scti petri pncipis aploB iiiobenialtach. /;/. 1* beginnt die vorrede des
Hierongmus, 54^ das zweite buch, 89* das dritte, 131* das vierte. 168 ist ein
10 xettel sa£c. XIV, 88^. 169^ gleichfalls im xiY jh. beschrieben. 1^ unten am rande von
and. Mnd der ein trag Tradid quidä vir. N. ^ {dann unbeschriebene lücke) in loco
äciiichoiia nuncupato iugera. xii. | in nianü M. epi & adiiocati. s. a. Econtra re-
tradente eod aduoc | . . . ^ manu eiusd epI accep pdict^ vir iuxta ottarpah in
loco I . . . linchoua ^ nominato iug. viiii. Test Folchrat figil | . . . p^t Uuerinhart.
15 ferner 3* unten am ende der praefatio, auf urspr. leer gelassenen Zeilen, von einer
hand saec. xi der vermerk Trad RaeginpM ancillas duas. N. Adalsuind Amal-
suind. I Econtra accep vnä de eccla. N. Rienhilt. | Test Papo Ruodptt Engilmar
Faramunt Ruodolf. Tuoto | Uuirunt. Machalm. Otpht Lioparto. 169^ enthält
federproben, darunter auch ellenhart scripsit domino suo. baturico epo iubente,
i ^^.
20 weiter folgende noti% von einer hand saec. x Tradid vzzant quicquid ppetatati ad
zeizlinchou . . . hab uisvs e | ide terre arah. l. iug. xx. i. pratoB iug xx in man. |
michaet epI & aduoc. s. amvlpti inpp&atem contra eod epo | cv man aduocati. s.
r&radente. pdict^ vzzant accep adgogin|pah. quicquid in ibi eps visus e. hab. id
e. simit terre arah iug. xx. i. | pratoE iug xx. ii. inpp&ate. testes vt svp. offen-
25 bar sind au^h bl. 1 unter M und a der bischof Michael und sein vogt Amulpreht
zu verstehen. Michael ist der bischof von Regensburg, der nach Ried 940 — 72 re-
gierte wid zugleich abt von SEmmeram war. nach SEm7neram dürfte auch die
hs. urspr. gehört haben: denn abgesehen davon, dass es sich nicht recht begreift,
welches interesse man im kloster Oberaltaich an diesen tauschver trägen hätte nehmen
30 sollen, so war dies stift 907 von den Ungarn zerstört worden und wurde erst
1102 durch Friedrich i von Bogen widerhergestellt {Bavaria i, 2, 1114). auch
sp'icht für entstehung der hs. in Regensburg die federprobe auf bl. 169% detm
Baturich war 817 — 847 bischof von Regensburg. ^ EGGraff Sprachschatz 1
(1834), LVi. — OA. [P. 34. S. i 211—498. 1093—1097.] [365
35 9536 (Oberaltaich 36) in folio, 260 bll: 1) saec. xii bl. 1 — 116 legenden
von heiligen, deren tage zumeist in den mai und juni fallen. 1^ Relatio de in-
ventione salutifere crucis. 7* Passio sanctorum Alexandri. Euentii. et Theodoli
(darin bl. 9^ die gl. saec.xiY boiam, .i. halsrinchk). 13^ Passio sancti Floriani
martyris. 16* Passio sancti Sigismundi regis et martyris. 18*^ Passio sancti Gordiani
40 martyris. 20^ Gesta sanctorum Nerei et AchiUei martyrum. 25^ Incipit rescriptum
^ dh. hier und nachher Nomine * l, cum ' l. zeizlinchoua
34*
532 Vi:kzi:i( iiNiH Dkk Hhh. 3GG— 370
Marcelli. 2G** Vita sancte Petronelle. virginis. 27" Passio sancte Felicule uirginis.
27^PasHioNicomedis. martyris. 28*Evticetis. Uictorini. etMaronis. martyrvm. 29*Do-
mitille et Evfrosine. Thodore virginis Bulpicii etßeruiliani. 30** Passio Pancratii mar-
tyris. 32* Passio sancti Pantaleonis martyris Christi. 39^ Prologus in uitam sancti
5 Kangolfi martyris. 40^ De sancto Gangolfo rnartyre. 47* Victoris et Corone mar-
ni
tyrum. 50-'^ Prologus in uitam sancti Maximi, episcopi et confessoris . . . Incipit uita
eiusdem. 57* Passio Marcellini presbyteri. et Petri exorciste. 60^ Passio sancti
Herasmi martyris. 66* Passio sancti Bonifacii martyris. 70* Epistola Wilbaldi
presbyteri de uita sancti Bonifacii archiepiscopi. 71^ Incipit uita qualiter in in-
10 fantia sua dei seruicium subiit. 73* Passio sancte Afre martyris Christi et matris
eius Hilarie. 74. 75 zwei eingelegte hlL, von jüngerer hand mit ergänzungen und
hymnen beschrieben. 78^ Uiti. Modesti. et Crescentie martyrum. 84* Passio
Gallicani martyris. et. sanctorum lohannis et Pavli. 87* De uirtutibus et pas-
sione Petri apostoli. 87^ Incipit uita et martyrium sancti Petri apostoli a Line
15 episcopo romano greca lingua conscriptum et ecclesiis orientalibus destinatum.
99^^ Vita sancti Pavli apostoli. 102^ Incipit passio beatorum Petri et Pavli apo-
stolorum. mit 105. beginnt and. hand. 109^ Passio sancti Emmerammi martyris
Christi. 116*^ bilder und hy7nnen, %. t. neumiert; 2) saec. xii bl. 117*/f
i
(148^ unten signiert Quart^, 156^ Qnt^) die Vita SMartini des Sulpicius Se-
20 verus nebst den Epistel^i und Dialogen mit einigen deutschen interlinear- und
marginalgll. (DCCCCXII** nachtr); den schluss bilde?i die Vita Briccii und die
verse Scriptorem libri prece Martinus tueatur. Ut celo scribi suus hie scriptor
mereatur usw.; 3) saec. xiv bl. 162 ff zweispaltig Incipit scriptum libri phisi-
corum des Thoynas vori Aqinn; 4) saec. xi bl. 248* leer, 248^ Passio
25 sanctorum Donati et Hylariani bis 260^; es folgen neumierte hymnen ver-
schiedener zweiten, endlich deckelschutzbl. einer quarths. saec. xii liturgischen In-
halts. — auf die deutschen gll. machte mich FKeinz aufmerksam. [366
9573 (Oberaltai ch C 40; bl. A^^ Iste Über e scti petrj in obernaltach) in quart,
XI jhs., 217 bll. in siebenundzwanzig quaternionen, die von einer Jiand des XY jhs.
SO je zu an fang signiert sind; nur die erste läge ist ein quinio, dem das anfangsbl.
fehlt: bl. 5^ unten — 217* Gregors Homiliae in evangelia mit zahlreichen {auf
den ersten 15 bll. meist ausradierten) deutschen hiterlineargll., welche bis auf wenige
von einer hand herriüiren und vor der rubricierung des codex eingetragen wurden
(DCLXXIV). bl. 1» beginnt mitten improlog, es folgt — 3^ das Verzeichnis der
35 homilien; 4^ leer, 4^ von etwas späterer hand Inprimis in Ixx ponunt eptaticü
usq, in xv die ante pasca — Deinde sermone^ l omelie ad eunde die ptinente^
und nach absatz, wider von and. hand, : : : : nomina magorü de tra euilat qxpö
munera obtulert usw., bis auf bl. 5^ reichend. 217* imten die durch abreifsen
beschädigte notiz über eine von Meginward von Freising 1087 vollzogene kirch-
40 weihe, abgedruckt MG SS xv, 1068. 217^ 7ieumierte hymnen. endlich steht
93^ unten mit urkundenschrift Poppo scö babenbgensis eclesie archidiacon' sub-
cripsit (sie). — Gh. 4. [P. 158.] ' ' ' ' [367
München Cl. 953G— 11481 533
9607 (Obenütaich 107 ; Iste über est Scti petri in oberiuiltach auf dem innendeckel)
in klein quart, xiv jhs., 232 ss.: 1) s. 1 — 188, acht aufser der von and.hand
ei'gänxten vierten je am a)ifang signierte lagen von G resj). 5 dojypelblL, zweispaltig be-
schrieben, s. 1 — 184* eine lat. predig tsatnnilung , bezeichnet am obern rande von
5 1* von and., aber nicht viel jüngerer hand als Incipit saxo de tempore per circulum anni.
unmittelbar a/i die Ictxte predigt reiJien sich folgende G Zeilen: Vale valc vale fiat
fiat fiat I Iste, da^ weitere aus7'adiert. \ Noii videat xristuin qui librvm subtrahat
istum. I Heu male finiui. quia scribere non bene sciiii. | Dum formica (forca geschr.)
mare conbibat usque vale (ähnliclies in der Brügger hs. 421 s. 363 des Laude*
10 sehen katalogs: sta über hie donec formica fluctus marines ebibat, der hs. zu Va-
lenciennes 431 bei Mangeart 433 und der Berner 434 bl. 42^) | Scriptoris munus
sit bos bonus aut equus vnus. die zweite spalte von s. 184, ferner s. 185 in
drei spalten und dis Hälfte der ersten spalte von s. 186 wurde zum eintrag eines
alphabetischen lat.- deutschen kräuterglossars in abgesetzten wellen (MXVILL)
15 von einer liand saec. xiv/xv benutzt; auf den rest der ersten spalte von s. 186,
dessen zweite spalte und die gröfsere Hälfte der ersten spalte von 187 schrieb wider
eine and. Hand derselben zeit bemerkungen über die messe, ihre teile und die sieben
gaben des Hl. g eist es. spalte 187^ und s. 188 leer; 2) s. 189 — 200, drei
doppelbll. einspaltig auf dintenlinien beschrieben, s. 189 oben sind acht Zeilen aus-
20 radiert, von denen die ersten 2^/2 rot geschrieben loaren, aber im Zusammenhang nicht
mehr gelesen werden können, dann z. 9 schwarze überschy^ift De passione dnl nrl
yh'u X. dieser sermo reicht noch mit 4 Zeilen auf die nächste läge s. 201 — 224,
an welche sich das doppelbl. 225 — 228, dann ein binio schliefst, dessen vorderbl.
ausgeschnitten und dessen {unbeschriebenes aber liniertes) rückbl. auf den hinter-
25 decket geklebt ist. diese ganze letzte partie von 201 z. h — 231 oboi {rest von 231
7iotizen dreier Hände, 232 leer) nimmt ein tractat Preparate corda vestra domino
in 45 capiteln ein. — notiz über das kräuterglossar bei FJMone Änz. f. künde
der teutschen vorzeit 8 (1839), 101. [368
9638 (Oberaltaicb 138) in quart, x jhs., 327 ss.: Gregors Gura piCLstoralis mit
30 einer deutschen interlinear gl. (DCLIX). s. 4 oben steht Me scö. dedit. Sandradus
(dus auf rasnr). en quoq, vito {Pez Thesaurus i, 1, diss. isag. xlv), 5. 67 am
rande Reginboldus und darunter ^Tulcui. [369
11481 (Polling 181) chart. in folio, nach bl. 84^^ aus dein j. 1390, 112 zwei-
spaltige bll. {darnach ein bl. teihveise, eins bis auf einen falzstreifen ausgeschnitten;
35 Signaturen 1—7 auf 1* (12^). 13*. 25^ 37^ 49*. 61^ 73% Signaturen 12— 14. auf
85*. 97*. 107*): 1*^ De f)prietatib; vocü auiü 1 alalium. Apes Q.m\yiCQXit usw.
Ebdomada antiquit^ sie oputaba" in ppto dei usw., 1*^ Vn v^sus Prima dies phebi
sacto noie fulget usw., sodann das werk des Thomas Gantip)ratensis De na-
iuris rerum in aml. Ordnung als sonst {s. darüber den der hs. eingeklebten zettel
iO Jessetis). 78^^ Incipiunt diuisiones prouintiarum. Veteres diuiserüt totü
mundü in tres ptes usiv.. De puinciis ytalie, De .puinciis occidetaüü, 78'^^ Ex-
plicit über lucij amasij Senece cordubens, fortini Stoici discipti de nat'is rerum.
or
Deformacione hominis. Corpus homls ex im hüoribus cöstat, dann 79*^ — 82^^
534 Verzeichnis Der Hhh. 370-374
Isidor FAym. 4, G. 7. 9-13. 82i'2 jy^ nominibus. uolucr™, 83*^ De nomini-
bu9 fcnir, De jioniiiiibu.s arborum, dJi. die bekannten hex a^n et er mit deutschen
interlinear (jll. (DCCCCXXXIV), 83^^ De nominib, h^barum, einige kräuter-
n am eil, gleieJi falls deutsch zwischenzeilig glossiert (MXXV). 83^^ De signis
5 naturalibus, 84'^^ Explic^ lib' de naturis animalium, eine 7ioti% aus Hippo-
craies und ein deutsches recept. 85*^ Incip^ traetat® sup cöfessione q, dietau*
mgr Wilhelm^, 90^^ fragen die beichte betreffend (91^, urspr. wegen dünne des
papiers leer, jetzt mit notizen über dies infelices beschrieben). 111^^ Explkckt
kstf Ikbfr ft cft^b, Nota versus Qui fac* incestü deflorans aut holcida usw.,
10 111^^ Explicit tractat^ ofessionis. 111^ 112*^^ biblische texte 7nit noten. [370
1S6!S25 (Ranshofen 25) in folio, xi jhs., 75 blL: Bedas commentar zu Fara-
bolae und 4ib^ des Hieronymus zum Ecclesiastes. hi ersterem bis bl. l'&^ resp. 19^
eine reihe deutscher gll. von einer hand übergeschrieben, meist nur zu den Worten
der Vulgata, selten zu denen Bedas. dieselben shid offenbar einer gröfsern bibel-
15 glossatur entlehnt: darum nahyn ich sie unter die bibelgll. auf und brachte sie
nicht im zweiten band (CCXXIX). — Ran. [P. 36. S. i 211—498. 1036.] [371
12658 (Ranshofen 58) in quart, xiv jhs., 232 beschriebene, 3 unbeschriebene
blL: 1) bl. 1* Incipiunt vii. sacramenta, 6^ Incipit prophetia Methodii;
2) bLll^ lat. predigten de tempore et de sanctis, 198*^ De placito christia-
20 nitatis, 203^ Epistola ypocratis ad antyochum Regem, diese hs. hat lagen-
bezeichnung ; 3) bl. 205* Versus de uitiis, 205^ De .vii. criminalibus
peccatis et eorum effectibus, 225*^ Incipit abecedarius peroptimus, eine sehr
verderbte und junge fassung von buch xi des SummariumHeinrici, iis 232^^
Explicit abecedarius peroptimus (DCCCCXXXVIIIf). — gelegentlich citiert die
25 gll JASchmeller im BWB, zb. 1^, 441. 1008. [372
12665 (Ranshofen 65) in quart, xui jhs., 171 zweispaltige bll. (je ein bl. nach
59, 110 und 142 übersprungen, 82 dopp)elt vorhanden) sowie ein einspaltiges mit
der rückseite nach vorn eingeheftetes vorsatzbl. derselben zeit aus den Canticis Mio-
sis, trium puerorum und Zaehariae [bezeichnet 1*): 1) bl. 1 (bezeich^iet 1^)
30 — 20 (zwei quinionen) lat. predigte^i, erst nach der reihenfolge des kirchenjahrs,
dann auf heilige, unvollstmidig in einer Margarethenhomilie abbrechend, gelegent-
lich sind deutsche worte eingemischt, so 17*^ festü p'gacols .i. Levtrunga,
obuiacö .i. ein anvanch, auch deutsche gll. an den rand geschrieben, zb. 12*^
(tres pestes) dri sterben; 2) bl. 21 — 142 (fiinfzehn quaternionen und ein
35 ternio, signiert 36^ ii. 44^ iii. 52^11X1. 75^ vii. 82^ viii. 90^ ix. 98^ x. 104bx..
(fast ganz abgesch?iiiten). 111*^ xiiii. 119^ xv. 120* xvi. 128* xvii. 136* xviii:
die lücke fällt hi?iter bl. 98). bis bl. 141*^ wider lat. predigten, zunächst in
der folge des kirchenjahrs, dann exempel für 2)'^edigten, von vielen hä^iden, 141*^ —
141^^ späterer zusatz über sieben gründe der freude der heiligen im himmel.
40 142*^ einspaltig saec. xv die lat. hexameter über vögel-, bäum-, Her-, in-
secteyi- und fischnamen tmter den Überschriften De noib, volucrü, Nomina
arboE, Nomina ferap, Nomina pisciü mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV).
1422ab verschiedene notizen saec. xv; 3) bl. 143 — 170 (quinio, quaternio.
München Cl. 11181—13002 535
quinio). 143**^ Incipit suninia confessionis. 152* Inclpit tractatus sop-
tein pr incipaliuni uicioruin, 158^ Incipit tractatus quatuor cardina-
lium uirtutuni. 163^"- Sermo augustiiii. Diliges dominum deum tuum usw.,
165^^ Sermo vtilis sowie aud. predigten von Äugustin, Bernhard usw.,
5 am scJiluss u n vollst ändig. 171 ist ein hl. aus demselben gehcthuch, dem hl. 1*
augcliörtc. —^ erste nachricht von den deutschen gll. im gcdriickten Katalog. [373
i:i002 (Rat. civ. 2) in gröstem folio, xn jhs., 229 hll.: hl. 1^ leer. 1^—3»
})icdi \ itrische Vorschriften mit hildern. 3^ 4* hilder aus der hiblischen
gesell ichte xur illustration des ausgangs der lasterlmften und iugendJuiften. 4^ De
10 siTV. VRBis. lERVSALEM mit hild (Beda De locis sanctis). 5^ leer. 5^ mit figu-
rcn verxierte aufzählung der kirchenschätze des klosters Pr üfening vom
j. 11G5, gedruckt Neues archiv 13, 5G0 — 562. 6''^'^ verzeichtiis der hibliothek
desselben stifts mit nachtragen saec.xv {Becker Catalogi nr 95). 1^ leer. 7^ hild
Christi am kreuz als miarocosmus. 8* urkundliche aufzeiohnung über die
15 1158 ti?iter abt Erbo zu Prilfening erfolgte fertig Stellung der vorliegenden hs. durch
Wolfger und Swicher {MG SS xv, 1076). 8^ ff {von hier an jede seile vier-
spaltig) das erste Salomonische glossar, 111^ ff das zweite, beide mit zahl-
reichen deutscJmn gll. i^n context und interlinear (MCLXXVa) ; doch werden die er-
stem von hl. 91 a7i ziemlich selten, gewöhnlich sind sie dann auf frei gelassenem
20 räum von dem Schreiber der interlinear gll. mit kleinerer schrift eingetragen, eben-
falls mit dieser kleinern schrift finden sich hl. 110^ am schluss des O folgende
leoninische hexameter:
Possideat lumen cell, tarn grande uolumen Qui scripsit gratis, diuine spe pietatis.
Pro quo debet ei merce^ illic rediberi. Nam qua dignus erat istic mercede carebat.
25 Gaudeat et monitor in celis atque cupitor. Scribam crebro monens tardantem se-
pius urgens.
von diesen versen sind die beiden ersteji auf hl. 199^ am schluss des O im zwei-
ten Salomo7iischen glossar durch eine hand saec. xiv widerholt. 208® Verzeich-
nis der menschlichen g He der {s. bd. 3, 437 anm. 2), sodann 209 ff ein al-
30 p}iabetisches und zwei sachlich geordnete griech.-lat. vocabulare {CKrumhacher
De codiHbus quihus interpretamenta Pseudodositheana nobis tradita sunt, Monachii
1883, s. 4. 20^, jetzt abgedruckt CGL 3, 119 /f) mit zwei deutschen hiterlinear-
gll. (MCLXVIII). 218^ — 226^^, jede seile zu 2 spalten, gll. zu den hiblischen
hüchern, deren deutsche fast regehnäfsig interlinear sind (VIII. XXVIII. XLIII.
35 LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV. CHI. CXIX. CXXXV. CXLVIII.
CHI. CXIX. CXXXV. CXLVIII. CLVIII. CLXIII. CCLXXIX. CCXCI.
CCXCV. CCCI. CCCXI. CCCXVII. CCCXXII. CCCXXVI. CCCXXXI.
cccxxxrv^ CCCXXXIX. cccxlii. cccxliv. cccxlvii. cccxlix.
CCCLI. CCCLIV. CCXII. CCXXI. CCLXXX. CVI. CCCXLV. LXX.
40 CCXXIX. CCXL. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX. CLXXXVI. CXCIII.
CLXVIII. CCCII. CCI. CCCLVII. CCCLXIV. CCCXCII. CCCCLXVIII.
CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXIX. CCCCLXX:^II. CCCCLXXXV.
CCCCLXXXVIII. CCCCXC). 226^—229^ gll. zu einzelnen biblischen hüchern
536 Verzeichnih Der Hhb. 874—382
ohne deutsche. 229^ urspr. leer, im xiv jh. benutzt zum eintrug dreier Urkun-
den von 1273. 1279 und 1282 über atiftung von altären in Prüfening (MG SS
XV, 1077). — (KTh Gemeiner) Kurze betichreibung der hss. in der stadtbibliotJiek
der k. freien reichssiadt Eegensburg. des ersten teils erstes lieft (1791) .v. 9ff.
5 EGGraffDlut. 3 (1829), 414. — Bibl. 5. Ep. can. 6. Sal. 2. [//. § 13. P. 17. S. a
539—589. i 211—498.] [374
13057 (Rat. civ. 57) in folio, xiv jhs., 106 blL: 1) bl 1 — 60 {von denen
3. 5. 0. 9. 10. 12. 14. 16. 18. 21. 24. 27. 28. 30. 34. 40. 41. 43. 46. 49. 52
eingelegte papierbll. in octav und kleinern formalen saec. xv sind; aufserdem vor
10 1 und 2 ein papierbl. in octav saec. xv und vor 37. 54 leere papierstreifen) des
Calabresen Bruno Chirurgia maior ; 2) bl. 62 ff (61 leer) Incipit chirurgia
Rogerii cum additionibus Rolandi Parmensis. bl. 105* enthält in zwei spal-
ten die buchstabeyi A mid B eines alphabetisclien kräuterglossars (MXXII);
die Schrift ist schwer lesbar, n und u, c wid t lassen sich nicht unterscheiden.
15 105^. 106^*^ beschwörung s formein, namentlich diebstal betr.^^ JASchmeller
führte gelegentlich im BWB die gll. an, zb. 1^, 139. 937. [375
13079 (Rat. civ. 79) in grofs quart, xii jhs., 195 bll. : das Hexaemeron des
Ambro sius , beginnend, da vw bl. 1 ein bl. ausgeschnitten ist, mit den Worten
fuisse s; semp fore =. p.'^ absatz 3 der Venetiatiischen ausgäbe, mit einigen zum
20 teil rot geschriebenen deutschen interlinear- und marginalgll. (DXXI: es fehlt 26^
Aj^luentium dizenten — 3, 23 ^.48 (cmrectur und gl. rot); phel 24, 5 gleich-
falls rot). 98^ ff and. werke desselben kirchenvaters : De paradyso liber i, De Cain
et Abel libri duo (124^. 140*), Recapitulationes zum Pentateu^h und Josu^ (153*).
auf dem urspr. leeren bl. 195*^ von and. hand der b rief eines frater R in Eber s-
25 bach an erzbischof A von Mainz, den PhJaffe Bibliotheca verum germ. 3, 4z0b ff
abgedruckt hat und den auch die Erlanger hs. 237 bl. 93^ überliefert. — die
deutschen gll. kannte BJDocen. [376
13090 (Rat. civ. 90) in quart, xw jhs., 180 bll: 1) bl. 1—115 unvoll-
ständiges martyrologium und lat. predigten (Honorius). bl. 116. 117,
30 urspr. leer, wurden mit nachtragen beschrieben, und zwar 116*^ mit einem Ver-
zeichnis von gerätschaften, die deutsch (fast immer interlinear) glossiert
sind (DCCCCXLII), 116*^ mit einem mittel gegen Zahnschmerz und einer
kaiserliste, abgedruckt MG SS xiii, 268; es folgert stücke aus fragebüch-
lein; 2) bl. 118 /f Tractatus de lingua bona et mala. — einzelne gll,
35 citierte JASchmeller im BWB, zb. 1^, 896; schon BJDocen kannte sie. [377
13108 (Rat. civ. 108) in quart, xiu jhs., 191 bll.: bl. 1^ — 167 die werke des
Prudentius mit wenigen deutschest interlinear- und marginalgll. (DCCCXVI),
sodann bis zum schluss mtvollständige (sie reichen nur bis Cathem. x) und der
gewöhnlichen glossierung fern stehertde Glose svper Prvdentivm. — ESteinmeyer
40 Zs. 16 (1873), 4. 107 f — Pmd. 3. [P. 233. S. i 533—572.] [378
1411T (Rat. SEmm. B xxv) in folio, ix/x jhs., 208 zweispaltige bll. {bl. 3 dopjjelt):
des Aynbrosius Expositio evangelii secundum Lucam 7nit einigen deutschen in-
teiiiiieargll. im anfang (DXXII mit nachtr. bd. 2, 777). bl. 208^ steht von ziem-
München Cl. 13002—14324 537
lieh gleichzeitiger luind Heimraiiiinvs psvl et niartyr. — Em. 30. [P. 103. S. i
1039—1040.] [379
14179 (Rat. SEnim. B lxxxvii) in folio, ix jlis., 127 hll. in sechszchti quater-
nionen, deren Signaturen nur Mon teil sich erhalten liahcn: die Briefe Pauli
5 mit argiimenten, capitelverxeichnissen usw. deutsche gll. sind im Römer- und
I Corintherbrief (CCCCV. CCCCX) von verschiedenen händen übergeschrieben, nie
aber von der, ivelche bl. 10* — 35^ reichliche scholien am rande eingetragen Mt.
auf dem urspr. leeren hl. 1^ ein uninteressanter Int. fiebersegen saec. xi, auf
127^ neumierte texte. — eine gl. citierte JASchmeller BWB 1^, 864. ^
10 [P. 79.] [380
14221 (Rat. SEinin. C xl; 1754 neu gebunden laut eintrag auf der innenseite
des vorderdeckeis) in folio, x jhs., 60 hll: 1) bl. 1 — 22 {lagen 1 — 8. 9 — 16.
18 — 22, darin 19 eingelegt, 17 vorgeJdebt). 1* federproben und neumierte
texte. 1^ — 14« Ciclus lunaris. 14^ — 16^ kalendarische notizen über
15 reguläres itsw. 11^ ff tafeln für die jähre 874 — 1063 nebst indictionen, epacten,
C07icuirente?i usw. 20« Incipit Oralogivm [Beda 1, 393). 20^' In xpl nomine
incipivnt Interrogationes et responsiones VVichrämi cenobiote sei Galli de com-
poto Bede presbiteri, abgedruckt Studien und initteilungen aus dem benedictiner-
urui cistercienserorden 4, 2 (1883), 358 — 361, bis 22« oben reichend, 7'est des
20 blattes ausgeschnitten; 2) bl. 2S ff {lagen 23 — 30. 31 — 38, wo die rote Signa-
tur u. 39 — 46.47 — 54. zwei ungezählte moderne papierbll. 55 — 60). 23«, urspr.
leer, ist im xi jh. mit drei recepten Ad soluendv stomachv. Ad albugine. vel
maculä depellendä. 1 omne occvlorv caligine und Puluis contra thisicä passionem
beschrieben, deren erstes ein deutsches wort enthält (MLX^ nachtr). 22>^ ff zwei-
25 spaltig Hrabanus De computo. 54^^. 55«^^^ unten auf ausradierten stellen des
textes von sehr alter hand gründungsgeschichte von Wessobrunn [abgeschrie-
ben saec. XVIII auf der Vorderseite des ersten der beiden eingelegten papierbll.), ab-
gedruckt bei BPez Thesaurus anecd. i, diss. isag. xviii und in den Hist.-pol. bll.
89, SbSfan?n. 60^^ nach dem Explicit des Hrabanischen Werkes Reliquise in
30 duab; (a aus o corr.) crucibus quas räuoldus indign' abb de scö maximino ad
sein Emmerämü obitulit, abgedruckt MG SS xv, 2,1094, teilweise von and. hand
auf 60^^ unten ividerholt (60^^ oben federprobe Octonas martis. cepit lex qiiin-
que librorum usw.). "-^ der deutschen gl. gedachte JA Schneller BWB 1"^, 1110. [381
14324 (Rat. SEmm. D xlix) in folio, 70 bll.: 1) saec.XY bl. 1 — 19 ztvei-
35 spaltig (quaternio, quinio und einzelbl.), 1^ oben saec. xv Sup Modis signdi
und saec. xvii Magistri Daci bezeichnet; auf dem rücken des bandes heifst die
Schrift Schwebelinus De modis signif.; 2) saec. xv bl. 20 — 35, dann 2 bll.
ausgeschnitten, gleichfalls zweispaltig {quaternio und quinio), 20« oben bezeichnet
saec. XV Sup scdo. l. psciani, 33^^ am schluss rot Expliciunt dcä lohannis Sup
40 8,m I m I folu | psiani, darauf von and. hand sehr eng imd unsauber über Mo-
dus declinandi, "^b^^^ unvollständig abbrecJiend ; 3) saec. xi/xii bl. 36 — 70
{zwei quaternionen und zwei quinionen, deren zweitem das mittelste doppelbl.
538 Verzeichnis Der Hss. 382—388
zwischen hl. G5 und G6 fehlt, sowie das einzelbl. 70; sifpiuiuren i und im auf
43**. 69'^). 30* bis auf federproben leer, 36^ Vita des Boethius und excerpt aus
Varro, 37'^ ff des Boethius Consolatio bis igitur v, 5, 24 {au^h fehlt nach 65
IUI, 6, 58 — 7, 8) 77iit reichlichen lat. zum teil stark verblassten oder abgesehener-
5 ten und einigen deutschen marginal- und interlinear gll. (DLXXVI). ^ RPeiper
Zs. f d.'ph. 5 (1874), 7G. — [P. 268.] [382
1.4345 (Rat. SEmm. D lxx) in klein folio, xi jhs., 117 bll in vierzehn vom
dritten ab a^n schhiss signierten quaternionen und einem binio: die Briefe Pauli.
bl. 1^ leer, nur unten die notiz saec. xi Trepton .i. conuertibilis. Sexcupla .i.
10 sümuui capitis. ^ dimidiv. 1^^ bild. 2* Incipit praefatio In epistolis Pauli apostoli
feliciter amen. 7*^ später eingelegt, bilder. ^^ beginnt der Römerbrief. 117^ von
and. hand das SEmmeramer gebet {MSD'^ lxxviiib). 117*^ leer, nur die
notiz: hie. s. parata altaris. ) linea .vi. linea .viii. | baleola .ii. Gera. x. endlich
ist der ayn schluss der capitelangaben des Epheserbriefs bl. 65^ mit urkujiden-
15 Schrift eingetragenen formet zu gedenken: Cum quidem omnipotentis gracia con-
ceden|te religio xpla cepit oriri semet ipsos per racionis auc|toritatem homines
agnoscentes in inuicem non minimam | res suas commutando prestiterunt utilita-
tem. hac ergo | consideracione pro commoditate ambarum parcium | inter uenera-
bilem comitem. nö engil. & nobilem quendam | .n. tintonem que facta, e. iussit
20 igitur iam dictus comes. | eque iam (dann ?'asur von c) dicto tintoni per manum
adjuocati sui; \\\ . die wenigen deutschen gll. im Römer-, i Corinther- und He-
bräerbrief (CCCCVI. CCCCXII. CCCCLXV) sind, vielleicht mit ausnähme der
ersten, von einer hand mit sehr dunkler dinte übergeschrieben; dieselbe trug auch
eine reihe lat. gll. ein. — KRoih Denkmähler (1840) s. xi. — Ep. P. 2. [P. 80.
25 S. i 632.] [383
14395 (Rat. SEmm. E xviii) in quart, xi jhs., 209 bll: 1) bl. 1—88
(88^ leer) Prudentius Cathemerinon und Peristephanon, elf am schluss signierte
lagen und ein einzelbl; 2) bl. 89 (89* leer) bis zum ende die übrigen werke
des Prudentius, sechszehn am anfang (viii und xi ff auch am schluss) sig-
30 nierte lagen, die letzte ein tcrnio, die siebente, bl 137 — 140 (140^^ hi7iter der Ha-
martigenie leer), ein binio. beide hss. enthalten zahlreiche deutsche gll (DCCXC),
jedoch mit dem unterschied, dass die des zweiten codex fast ausschliefslich von der
hand, welche die lat. scholien schrieb, herrühren, während im ersten noch mehrere
and. hände vor jener, die den lat. commentar schrieb, tätig waren, welche aber
35 U7iter sich nicht streng gesondert werden können, anders gesagt: die gll der Pa-
riser hs. Nouv. acq. 241 {unten nr 518) wurden in den Clm. übertragen, als
dessen erste hälfte schon zahlreiche deutsche und lat. eintrage verschiedener hände
aufzuweisen hatte, die z'weite aber noch unberührt war. — E Steinmeyer Zs. 16
(1873), 4. 35—75. JBerg Die ahd. Prudentiusgll, Halle 1889. — Prud. 1. [P.
40 231. S. i 533 — 572.] [384
14401 (Rat. SEmm. E xxiv) in quart, lS2bll: 1) saec. xi bl 1 — 28 {vier
lagen) Boethii Expositio super Periermenias (Migne 64, 293 — 392) ; 2) saec. xi
6Z. 29 {2d^leer, 2d^ mathem. zeichnu'i^g) — 125 (zwölf lageji, nur auf 77^ die
München Cl. 14324—14420 539
Signatur \i; bi 125^ Contin& iste über niiineroF pondera cimcta. Virtutcsq. nana
stultoB corda repelhuit) Bocthii Aritlwictica (]\Ii(j)ie 03, 1079 — 11G8); 3) sacc.
XI i/. 126 — 153 (drei lagen) Dialccfica Martiani Capellae = De fiuptiis Mer-
curii buch iv; 4) sacc. xi bl. 154 — 168 {xwei lagen) In dl nomine pauca
5 incipiunt de philosophia et eins speciebus. es ist die Ars des Iren Clemens
(IIKeil De grammatici^ quibusdani latinis 1868 5. 10 ff): vergleicht man sie aber
mit dem Bamberger codex M. v. 18, so ergibt sich, dass zwischen den beiden lagen
vier verloren gegangen sind, denn bl. 160^^ endet Primus modus est. cü correpta
= Banib. bl. 9^ bl. 161*^ beginnt inuenitur significatione. Hoc sciendum qd omnia
10 = Bamb. bl. 46^ die Ars schliefst 168^ aut posicione longe sunt; Finit; Ex-
plicit hie huius uoluminis nomen et opus. Et quicunque ades prudens doctusque
p artes. Hncque (sie) legas textum totumque et uoluas in usü. Non solum ca-
lami crimen sed & inspice sumpti = Bamb. bl. 54* aut positione longe fiunt.
Finit de partibus orationis. C G P A HL F D HU IM (bedeutet dieser von Keil
15 5. 10 nicht ganz genau ivider gegebene buchstabencoynplex vielleicht Clemens gram-
maticus priiicipi augustissimo Hlothario filio domni Hludowici imperatoris ?) : es
fehlt also die metrik und der abschnitt De vitiis sermonis der Bamberger hs.
6/. 54* — 70. da7'in wenige deutsche interli7ieargll.(T)CX.YH^nachtr.); 5) saec. xiv
bl. 169 — 182 (eine läge), zweispaltig und am schluss unvollständig, astronomi-
20 sehen inhalts, s. den Katalog. — die gll. kannte BJDocen, s. Graff 6, 810. [385
14407 (Rat. SEmm. E xxx) in quart, x jhs., 111 bll., darnach ein unbezeich-
netes leeres: 1) bl. 1^ — 4* mitte (4^ leer) glossar zu den Canones und den
Decretis pontificiim mit einigen deutschen erklärungen im context, einer inteiiinea-
ren (DXC mit nachtr. bd.2, 777; au fserde?n 101, 66 unschamalicho] s aus corr.).
25 1*, urspr. leer, ist oben mit gll. zu den Canones apostolorum (DXC und nachtr,
bd. 2, 777) und nemniej'ten hymnen beschrieben; 2) bl. 5 ff (bis 108 dreizehn
je am schluss signierte quaternionen, 109—111 und das unbezeichnete bl. ein
binio). 5* leer, 5^ Nomina metropolitanorvm ciuitatum. sub imperio domni
Hludouuici, 6* — 74^ die Canones conciliorum der Dionysio-Hadriana bis zum
30 Africanum, 11^ bis zum schluss Isidors Officien. 35* nach dem concil von
Constantinopel nur die Überschrift De interrogatione qvorvndam epöB de pplo, rest
der seile leer, ebenso leer 35^. 36*. 41^. 42* und der graste teil von 41*. auch
ein stück von 74^ sowie 75. 76 waren urspr. leer und sind von and. hand aus-
gefüllt mit der Interrogatio qvorvndä epöE ad Leone papä de qvä plvrimis cavsis
35 und der Responsio Leonis ad easde cavsas. — Can. 8. [P. 169. S.\ 63 — 120.] [386
14409 (Rat. SEmm. E xxxii) in quart, x jlis. (bl. 9 — 16 sowie 128 ergänzt
im XIV Jh.), 128 bll.: Gregors Cura mit einer reihe deutscher interlinear- und
7narginalgll. verschiedener hände (DCLII). [387
14420 (Rat. SEmm. E xliii) in quart, 199 bll.: 1) saec. x bl. 1—20 Beda
40 De arte metrica und (von bl. 15* an) De schematibus et tropis, letztere schrift mit
einer reihe deutscher interlinear- und marginalgll. (DEVIII); 2) saec. x
bl. 21 — 36 In dei nomine de metrica ratione pauca incipiunt. ex multis
grammaticorum libris excerpta, hg. von JHuemer Gruindmeli sive Fulcharii Ars
540 Verzeichnis Der Has. 388—393
melrica, Wien 1883; 3) saec. x hl. 37 — 54, vorn unvollstmidig, De da De
arte metrica und De scliemaiihus et tropis ; 4) saee. xiv hl. 56 (oo lee?-) — 65
comtnentar zu Boethius De consolatione ; 5) .saec. xiv hl. 66 — 72 Quae-
stiones in Donatum; 6) saec. xiii hl. 73 — 78 yll. zu Statins Thehais ;
5 7) saec. xi hl. 79 — 144 cornmentar zu Terenz, henutzt von FSchlee ScJiolia
Terentiana (1893), vf/l. Jhh. f. phil. 149, 465//'; 8) saec. xii hl. 145—148 gll
zu Seduli'us; 9) saec.xnlxnihl. 149 — 161 Vergils Bueolica; 10) .saee. xi
hl. 162 — 199 Älcimus Avitus mit einigen deutschen interlineargll. (Dil). [388
144!S9 (Rat. SEiiini. E lii) in quart, x {LTrauhe Archiv f. lat. lexicographie 6,
10 263: ix) jhs., 228 hll., viele auf rescrihiertem pergament, mit den sigtiaturen i
(11^) — xxii (222*^): auf dem sonst leeren hl. 1» federprohen, auf 1^. 2»^ alploa-
hetisch geordnete und erklärte namen aus Acta ajjost., Matthaeus, Marcus, auf
3* — 214^^ zweispaltig das Glossarium Salomonis, üher das HKettner Kri-
tische hemerkungen zu Varro und lat. glossaren {jyrogratmn der klosterschule Ross-
15 leben, Halle 1868) s.25 ff gehandelt hat, oder vielmehr dessen unmittelbare vorläge,
der Liber glossarum in gekürzter gestalt [s. GGoetz Der über glossarum,
Leipzig 189 ly s. 24:5. CGL 5, xxiii), mit einer deutschen intejiineargl. (M.C1jXX11).
am schluss das gedieht Riese 664:. es folgt 214^^ vo7i and. aber gleich alter hand
Incipit decerptio de libro lisebraicarum qusestionum, 221^^ Explanatio
20 fidei sancti Hieronimi ad Agustinum et Alipium episcopos missa, 221^^ von
etwas jüngerer hand das Fulgentiusglossar mit einem deutschen wort
(DCXXXIV). 222* — 226^ dreispaltig ein alphabetisches glossar, das von meh-
reren häyiden mit nachtrügen versehen und von HUsener Rhein, mus. 22, 442/7".
23, 678 ff, GGundermann 46, 4:89 ff besprochen ist; darin eine reihe deutscher
25 sowie wenige irische gll., gleichfalls von verschiedenen händen, die im abdruck
unterschieden sind (MCLXXVII). 226^ eine formal a {Kettner s. 26 f) wid das
griech. aiphabet, 227* Incipit sententia sancti Hieronimi de utilitate gram-
matice artis {einsjMltig), 221^ De coniugationibus Grecorum, 228*^ De
obscuris siguis, wider ein zweispaltiges alphabetisches gl ossär, von einer Mtid
30 des XI jhs. steht am obern rande des blattes 194* Miseri deobädi dne miserere
und des blattes 218^ Deobaldus {sie), prt. uiuat in xpo. iomer. unzin. euuo. am.
vgl. auch die beschreibung Neues archiv 9, 174 an7n. de^n decket icar früher un-
sere nr 298 aufgeklebt. — PPiper Zs. f d. phil. 15 (1883), 82 f — Em. 28.
[P. 257. S. a 613—614. i 659.] [389
35 14434 (Rat. SEmm. E lvii) in grofs octav, x jhs., 172 bll. (1* leer): gll zu
sämmtlichen biblischen büchern, darunter einige deutsche, teils interlinear teils im
context, zu Genesis und Exodtis (VIII nachtr. XXXVIP ?iae/i^r.). 167^ zwiscJien-
zeilig, umgekehrt gegen den text, die federprobe pfrfmxnt. [390
14456 (Rat. SEmm. E lxxix) in grofs octav, ix jhs., 86 bll: 1) bl\ — 6
40 von etwas kleinerem formal als das folgende. 1* ausradiert, V^ schluss einer Wid-
mung : hludouuici quarti. Indic. x. die xvi kl mal. dicat omnis qui hunc titulü
legat ut eü misericors ds & hie & in futuro cum a&erna gloria remunerare dig-
n&ur & similiter animae patris eins bone memoriae caröli. das zweite woi't muss
München Cl. 14420—14477 541
wol quarto {seil, anno) lauten: diuin wäre das jähr 817 geiueint, wozu die in-
diction passt. daran scldicfst sich De deceni noniinibus quibus apud hobreos deus
uocatur und 2" De angelis, womit mitten auf 3^ geendet loird (auszüge aus Isi-
dors Et gm. 7, 1. 4). hl. 4*^'. 5»^ zweispaltig, 6* dreüipaltig enthalten ein gram-
5 malisches lat. -deutsches glossar (MCCXVII. DCXNWnachtr). 6^ leer; 2) hl.
7 — 63 {hl. 7 urspr. einzeln, wie die lageiihezeichnungen auf 15^. 23*^. 31^ 39^
47^ 55^ ergehen) kalendarisches, s. den Katalog ; 3) hl. 64 — 86 (80* und
86^ ker) wideriün kalendarisches und die Annales SE^nnierami maiores
{310 SS I, 92 ff) von 748 — 828; dieselbe Imnd hat noch die jähr zahlen bis 849
10 f ingetragen, eine atid. sie bis 941 fortgesetzt. — EQGraff Sprachschatz 1 (1834),
LX/: PPiper Zs.fd.ph.lb {1SS^),19—S2. — Pr.e. [P. 254. Ä i 651— 657.] [39t
14461 (Rat. SEnnn. E lxxxiv) in grofs octav, ix/x jhs., 150 hll. in neunzehn
quaternionen {nur läge x bl. 71 — 80 ist ein quinio, läge xvi bl. 121 — 126 ein
teniio), welche von 6^ — 142^ mit i — xviii signiert sind ; vor 1 sind mindestens 2
15 bll. und das beschriebene doppelbl. einer and. hs. ausgeschnitten : bl. 1^ {urspr. leer)
Initinm Sei euang. Sed iohannem bis 1, 12 potestatem. 1^ ff Isidor De of-
ficiis mit einer reüie deutscher interlinear- und marginalgll. mehrerer hände
(DCCXIV). 112* 7nitte {oben auf dieser seile zwei Zeilen neumierter texte saec. xii)
Haec sunt que iussa sunt discere oms ecclesiasticos {MG LL i, 107).
20 118* De signis natiuitatis xpl. Miserator & misericors humani generis
dns usw. 115*^ /f homilien, und zwar über Luc. 2, 1 Saluator nr ffs kmi dl
filius co&nus & coequalis, 119^ für ostern über Marc. 16, 1 Audistis ffs kml
qd scae niulieres {nicht Ämbrosius app. 436), 121*^ Oniil de diuersis tribulationib;
in populo. Non mirandum e ffs mei, 124* Gen na diu s Massiliensis eps de fide
25 disputans inter cetera dixit {hg. von CPCaspari Kirchenhistorische anecdota i {1SS3),
801/7^ vgl. xx), 127* für himmelfahrt über Marc. 16, 14 Resurrectio dnl nrl ihü
{nur der anfang stimmt zu Migne 88, 1202), 180-^ für p)fingsten über Joh. 14,
23 Hodiernä solemnitate (m«* der anfang = Leo i, 29 ö edd. Ballerinii), 138*Omi]:
in nal sei io^ bapt: viii. k iuL Hodie natalem sei iotnis, 185* Omil in nal
30 apostlorum petri et pauli. in. k iul. Beatissimorum ac principü aptorü p&ri &
pauli, 137* Omil in natiuitate scäe Mariae. vi id septembf. Gaudeamus ffs kinl,
139^ De dece pcepta legis. Si ergo pfecte xplanus ee desideras, 141* Dm solum
colendum. Qm de suis actib; quisq; In die iudicii redditurus e ratione, 142^ In
nal sei andree apti über Matth. 4, 18 Audistis ffs kini quia ad unius iussionis
35 {Gregor i, 1450, stark abweicliender text), 145* Omil in dedicat eccle. Quotiescüq;
ffs kini altaris ul tepli {Migne 39, 2166 /f), 147^^ Predicatio cotidiana. Ö ffs
dilmi magna dignatio e. 149^^ hyinnus Festum. nunc, celebre magnaq. gaudia
von and. hand, 150*^ federproben mehrerer hände, darunter deutsche (DCCXIV
und anm.). ^ EGGraff Sprachschatz 1 (1884), xlvii. KRoih Denkmähler (ISAO)
40 s. XX. XXI. — Em. 25. Is. 2. [P. 137. 305. S. i 1037— 103&.] [392
14477 (Rat. SEmm. E c) in quart, 88 bll. und vorsatzbl. mit kurzer inhalts-
migabe saec. xv: 1) saec. xi bl. 2^ ff Sallusts Catilina mit einer deutschen
interlinear gl. (DCCCXXXV), 23^ ff sein Jugurtha bis volux adueniens 106, 1
542 Verzeichnis Der Hss. 393—399
reichend: die sieben qualernionen sind je am schluss von einer hand saec. xv mit
custoden verseilen, awM der letzte, sodass damals der codex noch vollständig ge-
wesen sein muss; der jetzige einba^id ist teilweise modern, hl. 1, nrs]ji\ leer, ent-
hält von drei händen saec. xi ein neumiertes weihnachtsoffiz Hoc nignum
5 magni regis est eunius et inquiramus cum & ofFeramus ei munera aurum thus
& miiram Stella fulgore nimio rutilat usw. — Ite. & de puero diligenter inuesti-
gate & inuento redeuntes mihi renunciate, eine kurze notiz über Sallust Mos
erat romanorü ut unusqsq; nobilis apponer& filiü suü studiis usw., und ein stück
einer ausführlichen aus eina7iders etzung über den Catilina ; 2) saec.
10 xi/xii bl. 57 — 83 {drei qualernionen und die einzelhll. 65. 6G. 67). 57* — 67^
ohrn vorrede zu Bernos Tonarius {Gerbert Scriptores de musica 2, 63** — 79^),
darauf ohne absatz bis zur mitte der seite {rest leer) (A)utenticus ptus cü plage
suo fiiie habet — Vocatus autenticus maior quilib& tonus plagis minor. 68* mit-
ten im satz bei den worten carne apparer& {Pez Thesaurus iv, 2, 43 z. 8) be-
15 ginnend der brief Bernos über die feier der adventszeit an Aribo von Mainz
nebst dessen antwort, 72** Ite racio generalis de initio aduent' dnl scdm auctori-
tate hilarii epi {Pez aao. 49 — 52), 74*^ Ite plogus ei'dem abbatis ad sup dictum
or
archiepm de obseruatione ieiunii im tempoE und 75^ Incipit dialogus int bern
abbate augiensis cenobii. & monachü gerungum habitus usw. {beides ^= Pez aao.
20 55—68). [393
14478 (Rat. SEmm. E ci; auf der nur federproben enthaltenden s. 1^ saec. xi
Iste liber pertinet ad sc^m Emmerämum Martirem und Mrls Emrämi constat liber
hie venerandi) in grofs octav, 165 bll. : 1) saec. xi ex. bl.l — 39 {da7'nach ein
bl. ausgeschnitten ; signatu7'Gn i — v auf 9*. 16^. 24*. 32*. 36*) Augustinus De
25 Oenesi contra Manichaeos ; am schluss des zweiten buchs bl. 39* De carniü esu
ul pisciü dicta sei ysidori = Isidor De ecclesiasticis officiis 1, 45 {Opp. ed.
Arevalus 6, 412). 39^ leer ; 2) saec. xi/xii bl. 40 — 77 {Signaturen i — v auf
40*. 48*. 56*. 63*. 70*) Alcuins commentar zum Ecclesiastes, reichend bis nee
pdest. Adoles| = Migne 100, 714B; 3) saec. ix bl. 7S ff {Signaturen ini —
30 diese ausradiert —, v, vii, viii, viiii, x auf 112^. 120^. 136^. 144^. 152**. 160*»;
nach 165 sind drei bll. ausgeschnitten) Beda In Actus apostolormn nebst der Ex-
positio locorum: dari?i wenige deutsche marginal- und interlinear glL, die mit einer
ausnähme von derselben alten hand herrühren (DXLV nebst nachtr. bd. 2, 7 7 7). —
erste nachricht von den gll. gab der gedruckte Katalog. — [P. 111.] [394
35 14505 (Rat. SEmm. F viii) in quart, xi jhs., 132 bll. {aufserdem ungezählter
deckelschutz und zwischen bl. 13 und 14 ein octavbl. saec. xi ungezählt ein-
geschaltet): bis bl. 130 Lucans Pharsalia, 131* De philomela, 132* Ad
quendam am i cum. Quot celum retinet Stellas quot terra lapillos usw. {MSD^
2, 153: diese verse auch im Clm. 493 bl. 61*** s. Rhein, inus. 32, b^^ f), end-
40 lieh von and. hand die tierstimmen, im Lucan eine anzahl deutscher gll., zu-
meist interlinearer (DCCXXXV). — diese gll. kannte BJDocen. [395
14506 (Rat. SEmm. F ix) in quart, 129 bll: 1) saec, xii bl 1*— 73*>; der
München Ol. 14477 — 14509 543
Inhalt, von dem für die Oll. nur rfas Excerptvm ex galiica hystoriaR4* in
heiracht konnut (DCXCVIII), ist im (jedruckten Katalog genügend angegeben, ich
erwähne daJier nur, dass auf hl. 3^' von späterer hand hymnen eingetragen stehen,
dass vor hl. 48* etwas fehlt nnd dass die Prouerbia Heinrici hl. 73^ Zs. 30, 2G5 f
5 abgedruckt wurden; 2) f^aec. xiii hl. 1^^ ff zweispaltig p salmencoimnentar,
124*^ Beda super librvm Thobie, 129«^ Hieronynri jjraefationes in librnm xyj.
XYii co))nnentario7'U7n inEsaiani. ^^J Grimm Deutsche mytliologiel (1835), 182. [396
14515 (Rat. SEmm. F xviii) in quart, xilxii jhs., 142 bll.: des Sallust Ca-
tilina und Juguriha mit einigen deiäscJien interlineargll. (DCCCXXXIII: 613, IG
10 liest EMollweide Über die gll. zu Sallust, Strafsburger iwogramm von 1888, 5. 6
was statt west), sodann hl. 79 ff zwei commentare dazu. — auf die deutschen gll.
wies zuerst RDietsch in seiner ausgäbe i (1859), 8 hin. [397
14517 (Rat. SEmm. F xx) in qu/irt, ix jJis., 124: bll: die Canones eo)iciliorum
der Dionysio-Hadi'iana bis zum cap. 81 des Africa7ium mit drei deutschen iriter-
15 linear- resp. marginalgll. (DXCII); die fortsetzung dieser hs., Clm. 14567, enthält
nichts deutsches. [398
14569 (Rat. SEmm. F lxxii) in quart, xi jhs., 142 bll: 1) hl 2—32 {vier
lagen; hl 1 mit stücken aus Vergils Aeneis vii gehörte der hs. urspr. nicht an).
2* De obseniatione lunae. 2^ calendarium für 1016 — 1055. 4^ In no-
20 mine dnl incip martyrol p circulv anni. 15*^ Unde dicantur mens es. 16* Ver-
sus. Me legat. annales uult qui cognoscere ciclos. Tempora qui uaria. qui simul
astra poli. 16^ Incipit compotus Grecorum «*nrZ ^^e^Yere5 kalendarische, darin
22* Ubi Pascha fiat und Quod tipicum sit pascha = den beiden ersten abschnit-
ten von Notkers Computus und bl 17^ aiyi rande der MSD^ 2, 275 abge-
25 druckte blutsegeii saec. xi. die hs. bricht 32^ mit der Überschrift De solaribv^
& lunaribus annis ab; 2) bl. 33 ff (davor zwei blattfragjnente aus dem brief
an Macedonius und dem an fang des ersten buchs des Carmen paschale) Sedu-
lius Carmen paschale i, 48 yf^ Hymnus i. ii und das ep)igramm Sume sacer me-
ritis {Huemer s. 307) mit zahlreichen lat. und weyiigen deutschen interlineargll.
30 (DCCCXLVII, wo 621, 25. 44. 45 statt 39* zu lesen ist 38*. mit diesem fehler
sind sie höchst unnützer weise ein jähr nach dem erscheinen des zweiten bandes
der AM. gll. nochmals von P Piper Zs. f. d. ph. 15, 83 abgedruckt, unter beigäbe
einer unverstandenen lat. gl viosti über Signa i, 6 7 : l. nosti, das der glossator aus
dem versschluss supplierte). darauf von and. hand Mausolei sunt sepulchra usw.
35 und das zuletzt MG Poetae lat. 3, 553 abgedruckte ep ig ramm auf Hincmar. 73*
Prospers Epigrammata, 98^ der anfang seiner Exhortatio ad uxorem; ^) bl
99 ff ein theologisches werk, beginnend Di pncipium & finis tocius creature.
tä inmensus e in maiestate suae essentie usw. capitelüber Schriften 101^ De crea-
tione et lapsv angli, 104^ De confortatione angelorvm, 108* De creatione et lapsv.
40 hominis, 118* Sermo. I cena. domini, 122* Beatvs. Gregorivs. I qrto dialogi. libro.
De sacramti«, 124^ Avgvstinvs. I epla. ad Crenniv, 125* Item in omelia .ii.
psalmi. De corpore domini, 125^ De baptismo, 126* De civgio, 130* De volvn-
tate. dl, 133* De simonia, 135* De antixpo, 139"^ De potentia sacerdotis, 140*
544 Verzeichnis Der Hss. 399—403
De ivditio, De sacerdote, 140*» De lapfiv sacerdotis, 141 * De penitentia, 141*» De
elemosina: da dies stück vor ende der seile aufli/Jrt, lässt sich nicht sagen, oh das
werk unvollständif/ ist. hl. 142 leer, musiJcaliscJie noten sind ausradiert. — erste
nachricht von den gll. im gedmckten Katalog. — \P. 244.] [399
5 145S4 (Rat. SEmm. F lxxxvii) in quart, 1G3 hll: 1) sae/i. xiv hl. l^ ff
(1* nur der emtrag hüc libm dedlt humit Monach^ heinp de Mvnst^ eccle sei
Em^ämi) Glosule lohannicii dh. Osherns Panwmia (s. WMeyer Riiein. mus. 1874
s. 181 ff), nach de7n Z hl. 116* ffxier räum, sodann Vasa vinaria Emina
^?icc2i usw., 116*» De nauibus, De partibus nauis, Instrumenta nauis,
10 De proprietatibus ferarum, 117* De volucribus (die bekannten Jiexameter
ohne deutsche glossierung), 117*» De phi*°sophia. darauf 117*» ff Proprieta-
tes olerum, De vtilitatibus, De avibus, De piscibus, De canibus tisw.
unahgesetzt mit deutschen contextgll. (MXXV*». MXV. MLXXVI. MCXI.
DCCCCXCVII*. DCCCCXCI'». DCCCCLXXXII. MOL. MCXXXIV. MXCIII.
15 MCXV. MCI. MCXXI. MV«. DCCCCLXIV. MLXXXII^ DCCCCLIXO, darunter
119*» von and. hand: Titulus libri talis est. Incipit über ysogagaruni iohannieii.
120* — 124* (124*» /eer) auszüge aus Isidor (De diis gQii\\\mi usw.) ; 2) saec.
XII 6/. 125* /f Glossa in nouum et uetvs testamentvm mit meist interlinearen
deutschest gll., die auf hl. 14G* — 153*», wo sie im Mattimeus enden, sehr spärlich
20 werden (VIII. XXVIII. XLIII. LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV.
cm. CXIX. cxxxv. cxlviii. clviii. clxiii. ccxxi. cclxi.
CCLXIX. CCXII. CLXXXVI. CXCIII. CLXIX. CLXXVI. CCI. CCCLXIV.
CCLXXIX. CCXCI. CCCI. CCCXI. CCCXVII. CCCXXII. CCCXXVI.
CCCXLII. CCCLIV. CCCLXX). — HFMafsmannDeiiksnceler 1{1S2S), 91. lOOyf.—
25 Bibl. 8. [P, 18. S. i 211—498. 631.] [400
146:38 (Rat. SEmm. G xii) in quasi, xi/xii jhs., 130 hll, davor und darnach
ein imgezähltes schutzhl. saec. xi: 1) hl. 1* {phen als Liber .... hezeichnet,
das punctierte ausradiert, nur als anfang s. noch zu erkennen) — 34*» eine cano-
nensamsnlung , üher deren karolingische hestandteile VKrause Neues archiv 17,
30 319 — 23 gehandelt hat. 39* /f eoccerpte aus dem xix buch von Burchards De-
cretum, dem so genannten Corrector, mit einer deutschen interlinear- resp. marginalgl.
(DCCLX*» nachtr.). am ende 73^ 74* Benedictio capsellarum & baculorum.
14:^ ff Incipit ordo romanus, dann expositionen der messe bis zu dem
leeren hl. 117. bl. 71 — 117 tragen die Signaturen i (am schluss), ii — vi {am an-
35 fang), zwischen bl. 34 und 39 ist eine etwas kleinere läge von asid. pergament
und mit and. schrift (bl. 35 — 38; 38*» leer) eingefügt, gleichfalls canonistische
excerpte und einen brief des Ivo von Chartres an Pontius von Clugny ent-
Jialtend; 2) hl. 118 (118* leer) — 130 sehr verschiedenartige excerpte, s. den
Katalog. — VKrause aao. 323. [401
40 14685 (Rat. SEmm. G lxix) in quart, 121 bll und nach 105 der fetzen eines
leeren unhezeichneten, das auf seiner Vorderseite den vermerk Iste Liber pertinet
ad sein Emmerammum trägt: 1) saec. xii hl. Iff Sallusts Catilina, 11 ff sein
Jugurtha mit einer deutschen interlineargl. (DCCCXX.X.YIT); 2) saec.xibl.bQff
München Cl. 14569— 14G89 545
(56* leer) zweispaltig Horaxevs Carmina, Epodon (liicke nach hl. 12^ von Carm.
rv, 7, 21 — Epodon 1, 24), Carmen saecidare, Ars poctica, Senn, i, 4, 122 — 6, 40.
II, 8, Episteln und Sermonen {Signaturen 64» ii, 71'' in, 78* im, 83* vielleicht vi,
91* vii, 99"^ VIII : diese letüe läge reicht bis xu dem imbezeichneten hl. nach 105;
5 103 srt^. XIII iM nacliträglich eingeheftet) mit einer deutschen interlineargl. (Y)CQ\).
diese hs. bestellt, wie schon aus dem doppelten anftretcn mehrerer j;ar^^e/^ der Ser-
monen hervorgeht, aus verschiedenen teilen; dass sie aber in ihrer vordem hälfte
dem IX, in ihrer spätem dem xii jJi. entsta))imc [v Christ Münchner Sitzungsberichte
1893 I, 85), kann ich nicht einräumen ; 3) saec. xii hl. 106 /f {zivei quater-
10 nionen) zweispaltig der Tobias des Matthaeus von Vendöme. — BDieisch in
seiner Sallustausgahe i (1859), 8. ÄHolder Germ. 18 (1873), 75. facs. hei CKirch-
nei' Novae quaestiones Horatianae (1847) tafel 2. — [P. 276.] [402
14689 (Rat. SEmm. G lxxiii) in quart, xi/xii jhs., 127 bll. und ein unsig-
niefrtes vorsatzbl.: 1) vorsatzhl. — 24^ (8^ Signatur i, 14^ ii, darauf bis 20^*
15 ein ternio, bis 24^ ein binio, beide unbezeichnet). vorsatzhl. Vorderseite leer, rück-
seite Diuisio sphaerae, zu hl. 22* gehörig. 1* De metro dactilico exametro
(Beda ed. Col. 1, 32), 2* De metro fallevtio {Beda 1, 39), De metro saphico (i6.)^
2^ De metro tetrametro catalectico {ih) usw. bis 3* De rithmo {Beda 1, 41).
4* Incipit Marii Servii Honorati centimeter {Gramm, lat. 4, 456—67), 7^ in
20 unmittelbarem anschluss daran metrische hemerkungen, beginnend Hec inter
generalia priscianus computat. sed in centrimetro nee ipsvm nee eins species ha-
bentvr, schliefsend 10^ Stilvs grandiloquus. cvm scribitm' de magnis rebus regibus
ciuitatibus vt virgilius in eneidos libro. dann Incipit Mallii Theodor i de Me-
tris {Gramm, lat. 6, 5S8ff), 12^ De scansionibvs {Beda 1, 34 Z'); 13* Mensvra
25 Nolarvm {Ge7'hert Scriptores de musica 2, 282), Incipivnt nvmeri per qvos po-
test qvi volverit alteriv^ cogitationes de nvmero qvolibet qvem animo conceperit
explorare. Qvomodo nvmervs a quolibet animo conceptus quis sit possit agnosci
{Bedal,100 f), 13^ Qvomodo diuinandum sit qua feria septimane quislibet bomo
quamlibet rem fecisset {Beda l,l()lf), Incipiunt propositiones ad acvendos iuvenes.
30 Propositio de lymace usw. {Beda 1, 102 /f). 20^ De mensvra perticarum.
Recta pertica debet habere longitudinis vii. ulnas. & unum palmum. & tres di-
gitos. Qvahter cvm pertica agrvm mensvrare deceat. Ager uero si in latitudinem
habet unam perticam. debet in longitudine esse bis nonaginta usw. dann nach
einer zeile spatium der b rief des Ädalbold an Gerbert {Oeuwes de Gerbert ed.
35 Olleris 1867 s. 4:11 ff), in welchen eingeschoben sind 22* von and. hand Ad exi-
stimandam cuiusque rei altitudinem usw. und Candelam que non extinguatur pluuia
aut uento. fac hoc modo usw. sowie 22^ der an fang der Dispvtatio de vera phi-
losophia Albini magistri {Älcuini opera ed. Frobenius 2, 265). endlich bruch-
stück von Älcuins Grammatik ; 2) hl. 25 — 98, elf verbundene lagen (32^.
40 40^ keine Signatur, 48^ xiii, 62^ xvi, 70^ xvii, 76^ ivahrscheinlich ix {halb ab-
geschnitten), 84*^ X, nach 87^ drei bll, die ziveite hälfte eines ternio, ausgesch^iit-
ten, 95^^ die Signatur nicht mehr zu erkennen, dann drei bll., die vordere hälfte
des letzten ternio, ausgeschnitten). 25* Opusculum Herimanni diuerso metro
Althochdeutsche glossen IV. 35
54G Verzeichnis Der Hss. 403
compositv {Zs. 13, 385) bis 37'* Finit prior libellvs, darauf von and. luind die
vv. Riese G79, aber hier 15 Itexameter mit dem schluss Hinc leo pellit aquas fun-
dentem virgoque pisces. 38* — 48* eine grofse in continuo geschriebene glossen-
Sammlung mit deutschen interlinearen Übersetzungen, dieselbe Itand hat aber auf
5 die ränder der meisten bll. noch weitere lat.-deutsehe interlinear gll. eingetragen ; da-
neben rührt von einer sonst in dem codex nicht begegnenden hand her der kurze
abschnitt am rande von 42* De Vermibv" mit deutschen contextglL, wider von
einer and. der lange mar ginalab schnitt über die namen der kinder Israhel 38^
(nur lat.), die fortsetzung der marginalgll. De Vermibv^ 42*, die gll. zu verwandt-
10 Schaftsnamen 45*, die gll. Palacium usw. 47*, die beiden letzten Zeilen des untern
randes von 47^ und die gll. Mutilatus usw. am seitenrande von 48*: fast ohne
ausnähme stehen die deutschen worte dieser hand hinter, nicht über den lat. ob
dieselbe hand auch 47^ die marginalgll. De rebus eccle schrieb, ist zweifeUiaft.
eine weitere hand schrieb 46^ die tnarginalgll. Roscinü — Sarcvlvm und Brisica —
15 Linteimen, 47* Cipro — Canicvla; endlich erscheinen am rande von 4^1^ einige
Vögelnamen von ganz and. hand. ob von einer dieser hände au^h die gll. In pro-
logvm Tobie am rande von 43* und die gll. Sagellum — Birsa am rande von 46**
herrühren, vermag ich nicht zu entscheiden, ich bemerke noch, dass bl. 46^ in
folge früherer anwendung von gallustinctur am untern und am seitenrande fast
20 unlesbar geworden ist. die gll. verteilen sich folgender mafsen: 38* VIII. XXVIII
(328, 25 E regione] das erste e aus i corr.), daneben am rande MCCXXXV uyid
JjXXXNlllnachtr., XLIII.LVI, SS^LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV. CHI
(395, 41 bis : tinctum] rasur von s. 403, 27 led .i. stal. 404 anm. 5 a aus u corr.
404, 30 Benedictio oble gi), daneben am rande von and. hand lat. erklärungen bi-
25 Mischer namen und darauf gll. zu Reg. i und ii (CXIX: 420, 26 stuollachin] 11
auf rasur), 39* CXIX mit gll. zu Esaias {CCLXXIX. : 601 anm. 18 e aus ucorr.
602 anm. 14 h aus c eorr.) am rande, CXXXV. CXLVIII mit dem schluss der
gll. zu Regum in (439, 54 Fimv^] v^ aus o co7t.) und weitern zu Esaias
(CCLXXIX) daneben am rande. sodann 39^ unter der Überschrift Item Svper
30 Regvm wellige gll. aus CHI. CXIX. CXXXV (s. bd. 1, 399 anm. 7) mit der
fofisetzung der Esaiasgll. (CCLXXIX: 433, 47 sal tel rosse) am rande, CLVIII
(462, 57 Obtigit] das erste i aus e corr). CLXIII (465, 31 o:lufti), diese beiden
nrn wider mit fortsetz^ung der Esaiasgll. (CCLXXIX) am rande, darauf CCLXXIX,
am rande mit fortsetzung der gll. zu Esaias, zweien zu Reg. iv (CXLVIII), gll.
35 zum an fang des Esaias (CCLXXIX), endlich solchen zu Jeremias {CCKCl: 629,
59 Foderabitur. 594, 30 — 595, 21, die beiden letzten Zeilen des blattes 89^,
mit kleinerer schrift nachgetragen. 594, 82 Fossa humo in gigrabenore erda] ig
aus ra corr. 594, 47 Voragines] o aus a corr. 596, 43 mvozkiuuati] v aus corr.
598, 35 l). 40b CCXCI (629, 31 urouua] o aus u corr.). CCXCV. CCCI (647, 8
40 siniuuellisti. 651, 19 Quadrangulum] d aus corr. 652, 21 uuidirdencbida] das
erste d aus r corr.). 41* CCCXI (658, 4 Discofonis), 41^ CCCXVII. CCCXXIL
CCCXXVI. CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII. CCCXLV 77iit randgll. zu
Daniel (CCCXI) und Abdias (CCCXXXI) neben sich, sodann CCCXLIX. CCCLI.
München Cl. UGSO 547
CCCLIV mit ramigU. xu Zachnrias (CCCLI), cndlwh CCXII text- und randgll
(503,34 Sacculmu). 42" CCXXIX und am randc von xwei atid. IiändenDeYer-
mibv"' (DCCCCXC. DCCCCLXXXV). 42i> CCXI^. CCXLIX. CCLXI (dahinein
geschoben einige gll aiu^ dem Ecclesinsticus CCLXIX). CX^LXIX (578, 70 Garri),
5 am schluss 43« mit randgll. In |)logv Tobie von and. hajid (CLXXXYl: 476,34
Zuogualhctin. ferner sfel/f Dirept| zizog| = Direptioiieni zizogini 3, 4). der text
fährt 43* fort mit CLXXXVI (478, 59 fehlt .i.). CXCIII. CLXVIII. CCCII.
CCl (491, 51 Machinatio). CCCLVII (093, 7 VentilabantJ das letzte a aus ?u
carr.). CCCLXIV, 43^^ CCCXCII mit randgll zuMacc. ii(CCCLXIV). CCCCLXVIII.
10 CCCCLXXI(788,5lnmaicessibilem).CCCCLXXVI.CCCCLXXIX.CCCCLXXXV.
CCCCLXXXVIII. CCCCXC. CCXXI (515,35 insitilosi] tausl rad. 515, 47
vielleicht zisaniena. 515, 70 figidost] g aus d corr. 519, 17 dethsala), 44* CCLXXX
(616, 43 / giniagiritiu] das zweite g aus r corr). CVI. CCCXLV. LXX. DXCI,
gegen ende 44^ mit einem einschuh aus Gregors Dialogen (DCLXTV), 44bDCLXIV.
15 DCXXXVIII (191 anm. 1 SubigaE), 45* MCCXI. CCCCXCV (805, 57 Ex-
spoliationem. 807 amn. 15 das ligierte nt aus corr. 812, 17 firpilidoter] lidote
auf ausgewischtein. 816, 71 aaa. ah ah. l nequaquam e 46* im context. 817,69
Disco] saus ?c corr. 817, 70pahcuueidi] h aus corr), im anfang am rande von gll.
zu Verwandtschaftsnamen (DCCCCLI*) von and. hand hegleitet. 46* schluss von
20 DCCCLXXXII. anfang von DCCLV. anfang von DCCCLXXXII. MXXV*,
tmterbroclien durch schluss von DCCLV und ivenige gll. zu Gregors Homüien
(DCLXXIV) ; darauf Adnotatio Membrorum (DCCCCLXI), 46^ De Rebv^ Ad
Lectvm Pertinentibus Et De Aliv^modi Vestimentis (MLXXXV. MCVI. MLXXV),
De Carnibv« (MLXXIV), De Fabrica et aliis rebvs (MCXI. MCXXXI), De Pa-
25 rentibvs (DCCCCL*), De Molina (MXCIX), hegleitet am ohern, seilen- und untern
rande von den stücken MLXXXII*. MCI. MLXXXII^. MCLXV. MCIV. MCLX.
MCXVII. MCXVIII. MCIII, 47^ De Avibv« (DCCCCXCVIII), Item de Avibvs
(DCCCCXCVII*), De arboribv^ (MV'\ MCLVI), De piscibv« (DCCCCXCP), dann
die unhezeichneten nrn MCXXIII. VII nachtr. MLXXI. DCCCCLIX* welche
30 letztere his auf 48* reicht, wo, wie die capitellschrift des letzten wortes inprimimvs
zeigt, urspr. das glossar schloss. am rande von 47* stehen die nrn MI. MVI.
De canibv« (DCCCCLXXXII). MC. MCV, von 47^ DCCCCLV. De Rebus
Ecclesie von aM. hand (MCXXXVII), De edificiis (MXCV), De animalibus
(DCCCCLXIV) sowie zwei Zeilen and. hand (MXCI). auf inprimimvs folgen
35 48* noch von and. hand zwei kräuterglossare (MXXV*. MXIII), am rande oben
steht das stück MCXXI, an der seile von and. Jmnd DCCCCLII^ und mehrere
kräuterglossare verschiedener liäyide (MXXIX. MXIV). hinter dem glossar, noch
auf 48*, hefiiidet sich eine hemerkung üher die m agier Magi autem qui mu-
nera deo dederant primus dicitur melchio nomine eorum senior et canus. barba
140 prolixa et capillis usw. AS^ zunächst erklärungen 'ineist griech. worte (Emeles.
Crusma. Asma. Eulogito. Sotheria usw), dann nach einein absatz das gebet Deus
iudex iustus emitte manum tuam de alto. et libera me de aquis multis. et de
manu filiorum demonum. Dextera domini sit mecum et brachio sancto suo defen-
I
548 Verzekhnib Der Hhb. 408 — 407
dat me omnipotens dominus nunc ot per infiiiita secula seculorum. amen, darauf
Decem nomina quibu.s {ipud hebreos d(;uH uocatur. Quicumque inta nomina se-
cum portauerit et cotidic legerit 1 suspexerit neque gladio occidetur neque igne
conburetur neque in aqua eiu.s corpus demergetur. tantum si hoc firmiter credi-
5 derit. Primum nonien dei Hei usw. ähnliche religiöse stücke, mit fjriech.
vermischt, bilden de?i schluss der durch reagens schlimm zugerichtete?! seile. 49* —
G4* der Liber abaci des Berneliuus iunior in einer vom druck { Oeuvres de
Gerbert ed. Olleris s. 359 — 400) mehrfach abweiciiendeyi geslalt; 04^ ein anony-
mer tractat Cum passione contraria usw. bei Olleris 3S3 — 348: mehrere tabellen
10 sind fortgelassen, dagegen 68^ — 70^ zwei fortsetzungen hinzugefügt. 71* — 80^
Her mannus Contractus De utilitatibus astrolabii buch i, aber in einer vom
druck (Pez Thesaurus iii, 2, 109) ^nehrfach abweichenden gestalt und mit and.
vorrede (Ad intimas phylosophie disciplinas et sublimia ipsius perfectioni^ archi-
steria usw., hg. von Dümmler Änz. des germ. museums 1869 sp. 135 /f, vgl.
15 dazu Reg. 1661 bl. 75^ i7n Archiv der gesellschaft 12, 324). 81 — 84 desselben
Schrift De mensura astrolabii. 85* — 87^ am schluss unvollständig, ein stück,
das eine hand des x.\i jhs. als Vilelmy hirsaugiensi s Astronomica, sed
non integra bezeichnet, mit dem anfang Diuini operis quadam die completa sinaxi
optate quietis gratia secretiorem locum petii: nicht in Philo sophicarvm et astrono-
20 micarvm institutionvm, Ovilielmi Hirsavgiensis olim abbatis, libri tres, Basilece
1531. 88* (P)lato philosophorum excellentissimv^. et omnium inuentionum sub-
tilitate quam eloquendi ornatibus facile princeps de genitura rerum deque primis
mundane totius fabrice exordüs. in timeo multa sublimi quadam mentis specula-
tione pertractans quandam in principio fuisse trinitatem asseruit usiv. 94* Se-
25 quentes pauci uersv^ puram et simplicem ad deum continet {sie) orationem, dann
rasur von 5 zeileti. 94^ buchstabenlig aturen für Dominus, Devs, Sancta,
Maria ua., darauf Athomorum genera quot sunt? Quinque, fragen und ant-
worten, endlich bis 95^ ein stück, welches von einer hand des xvi jhs. als Com-
mentum in Epistolam Hieronymi ad Paulinum bezeichnet wiy^d und in der tat
30 mit gll. zu diesem brief anhebt: doch den schluss vermag ich dort nicht widerzu-
finden. 96*^ der von Olleris s. 587 /* U7ui von PTreutlein im Bidlettino Bon-
compagni 10 (1877), 639/" abgedruckte text, den die hand sasc. xvi überschrieben
/ia^ Gerberti abacus hoc est algorismus siue ä^cpdgi^juog ad otonem Imp. prin-
cipiü nö adest, 97* — 98* mit der U7iterschrift Explic lectiones {darüber l regvle)
35 Ger'bti sup abacv ein fragment von Oerberts Libellus de numerorum divisione {Olleris
^bO, b V. u. — 355, 4 ?;. u), 98^^ Incipivnt ite alie regvle Herigeri in abacv;
3) bl. 99* — 127* (127^ leer). 99* Oerlandus De abaco, gedruckt Bullettino
Boncompagni 10, b9b ff. 10 o^ die ebendaselbst 10, 607 ff veröffentlichte Arith-
metik. 117^ Ratio de mensuris monochordi secundum auream diuisio-
40 nem. auch der rest des codex bl. 118* — 127* ist im Bullettino 10, 625 — 639
publiciert. «— erste nachricht von den gll. scheint BPez Thesaiii^us anecd. 7iovissi-
musj, 1 (1721), diss. isag. lxi zu geben. PPiper Litteraturbl. f. germ. U7id rom.
jphil. 1880 sp. 9. 10 (drei falsche, zwei richtige bemerkungen zu meinen abdrücken
München Ol. 1-1()S9- 14745 549
im ersten band). — Bibl. 7. Can. 7. Em. 31. Gc. 7. Gd. 3. Le. 2. Ph. VP. 3.
[//. § 12. P. 19. ^'. o 177—182. 228—235. 396—421. i 211—498.] [403
1469J1 (Rat. SEinni. G Lxxvii) in quart, 117 hll. (auf 117 nur ausradierte
musiknotoi): 1) saec. xii des Iloraz Ars ])oetiea und Episteln, an deren
5 schluss bl. 54'' (nacJi ii, 2, 216) deo dicamv^ gras und darüber Herro in dinem
lobe stellt, bl. 55. 56 hiirxe nachrede über die Ars poetica iiml notixen späterer
bände; 2) saec. xr bl. 57 — 111" des Sedulius Carmen paschale, CoUatio
vcteris et )iori testamenti, Iliimnus de vita Christi: in letzterem 2 deutsche iiiter-
lineargll. (DCCCLII). endlich bl. 1X1^ ff Fhysiologus. eine abschrift JHuemers
10 habe ich nachvergliehen. [404
14737 (Rat. SEnini. G cxxi) in qimrt, xjxi jhs., 226 blL, eine grammatische
sammelhs., für welche ich im allgemeinen auf den Katalog verweise, sie besteht
aus folgenden teilen: 1) ausgeschnittener ternio; 2) bl. 1 ff [davor die er-
sten seclis bll. des ersten quaternio ausgeschnitten; Signaturen von einer hand des
15 XY jJis. je an der rechten ecke des letzten blattes der lagen, nur teilweise erhalten,
zb. 26^ 4t^, 42^ 6t^) zu je 16 Zeilen auf der seite Donati editio prima und se-
cunda vom unvollständig mit zwei deutschen interlinear gll. (DCXXI). 89^ Ex-
plicit ars Donati grämatici urbis Rome. Item de pnominibus bis 90^ quisquä.
cuiusq cuiq; quemq; 3) bl. 91 ff zu je 22 Zeilen auf der seite, schliefst aber
20 im text mit o quisq unmittelbar an. 92^ Incipit de uoce usw.; 4) 6/. 189 —
195 zu je 23 Zeilen auf der seite; 5) dojypelbl. 196. 197; 6) bl. 198 /f
(205^ Signatur x, 213^x1, 221t> xii). 198— 204^ leer. 204^ De uerbo excerp-
tum Euticii. 208* — 225^ über die fünf declinationen, darauf erklärungen
griech. festnamen Christagenec. Natale dnl — Ypopanti obuiatio, dann Xeno-
25 dochiü e locus uenerabilis in quo pauperes qui nobiles fuerunt suscipiuntur usw.
225^ Tres habuit turris scriptae in fronte figuras usw. Hieronymus. Decanus su-
per. X usw., endlich In tres distantias diuiditur mors. Acerba mors, in infantia. In-
matura mors in iuuentute. Tempestiua mors. In senectute [vgl. Isidor 11, 2, 32).
226* excerpte aus Priscia?i, 226^ Glosa incipit de arte Alb ini zweispaltig ab-
30 gesetzt mit deutschen co7itextgll. (DVII). — BJDocen kannte diese gll. mehrfache
citate in JASchmellers BWB, zb. P, 923. abdruck durch FKeinz Germ. 15 (1870),
349. — [P. 252.] [405
14738 (Rat. SEmm. G cxxii) in quart, x/xi jhs., 88 bll.: über den inhalt s.
den Katalog (wo nur f. SO als an fang des Augustin in 39 zu bessern ist), bl. 88*
35 steht am rande eine deutsche gl. als federprobe (MCCXLV). [406
14745 (Rat. SEmm. a 7) in folio, 129 bll.: 1) saec. xiii bl. 1 ff (rote Signa-
turen I — VI auf 1*. 10*. 20*. 27*. 36*. 45*) Priscian De constructione i. ii =
Institut. XVII. XVIII bis 276, 5 Hertz. 50^ — 52* und 56. 57 leer, 58* nur fünf
Zeilen über Inpersonalia uerborum, b'^^ einige federproben; 2) sacc.xiiibl.b9ff
40 (zwei lagen) musikalisclier tractat Quisquis studiosus reglam tonoE cupit di-
nosc^e usiv. 73^ leer; 3) srxec. xiv bl. 14: ff zweispaltig (ein quinio) bibel-
gl ossär mit deutschen gll. im context(\lll. XXVIII. XLIII. LVI. LXIX. LXXIX.
LXXXVIII. cm. CXXXV. CXLVIIL gl VIII. CLXIII. CCXXI. CCXXIX.
550 Vkrzeichnis Der Hsh. 407 — 409
CCLXI. CCLXIX. CCXII. CXCIII. CCCLVII nachtr. CCLXXIX (G14, 56 /.
rirtcchil) und nachlr. CCXCI. CCXCV ncuMr. CCCI (G44 a?im. 7 /. Cui'calia k).
CCCXI. CCCXVIl imd nachtr. CCCXXII. CCCXXVI und nachtr. CCCXXXIV.
CCCXXXIX. CCXJXLII. CCCXLVII. CCCXLIX. CCCLI (G8G, G3 .s/f-Z^^gi-hivst
5 wart). CCChXXund nachtr. CCCLXXVII. CCCLXXXl und nacht r.CCCLXXXIX.
CCCXCUund nachtr. CCCCLXVIII. CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXXV.
CCCCLXXXVIII. CCCCXCI (800, 20 wrbaiH ühcrgeschr.) und nachtr. CCCCI.
CCCCXI und nachtr. CCCCXXXVII. CCCCXLI). dann 82« von a7ul. Hand
nach einer aus7'adierten zeile die ersten sieben Hexameter über vögelnamen
10 mit deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIV), darauf iste textus est falsus v^um
est und nun folgen die vv. Mil^us et in parix onocrataP ans^ et orix usw. sowie
diejenigen über die insecten, tiere, bäume ohne gll. 83* oben 7 Zeilen ausradiert,
dann Avis hiiic voluc^es celi Reuerät Simone fideli Accipit nisvs dap^ atq, ciconia
pic pica mersp {sie) \ Narrabant que gesta erant in via i & Io^ im. {vielmehr
15 Luc. 24, 35) usw., sowie von and. Jiand Die* b^ gg^ otra omes Rectores ecee usw.,
SZ^ verschiedene Sentenzen, 83^ predigt über Luc. 7,31, 83^ leer; 4) saec.
XII bl. 84 yf {fünf unsignierte quaternionefi und ein ternio) Boethius De conso-
latione init zahlreichen interlinear- imd marginalgll. ^ erste nachricht vo7i den
gll. bei HFMafsmann Denhnceler 1 (1828), 91. — [P. 2.] [407
20 14747 (Rat. SEmm. b 1; R 8) in klein quart, x jhs., 165 bll.: 1) bl. 1
(1* bis auf einen dreizeiligen eintrag über Jacob us /eer) — 62, yieun lagen,
signiert bis zur achten bl. 54''*, aber nach 40^ fehlt die sechste mit dem gr Osten
teil des commentars zum 1 Johanneischen brief. 1^ ff lat. commentar zu den ca-
tholischen briefe7i, 59* — 61^ De diapsalmate imd verschiedene geistliche
25 Wortausdeutungen. auf 61^ und 62*** sind lat. -deutsche bäum-, kräuter-
und tiernamen zweispaltig eingetragen (MV*. MXIXV*. DCCCCLXIX.
DCCCCLXXXIX. DCCCCXCI*. DCCCCXCVIP); aber tvas auf 62^ {nicht Q%^)
stand, ist nur so weit lesbar, als die von Docen angewajulte ti)wtur nachwirkt;
2) bl. 63 bis schluss. 63'* alte Inhaltsangabe. 64* Glose canonü, lat. mid
30 deutsch im context (DXC: 98, 40 — 42 muss lauten nohizernilirn&un. nisih dara-
zoni garotun. noheskeronti. nilustenti niuuärun. 54 innoot). es folgen weitere
gll. bl. 80* In decretis Hilarii, 80^ In decretis Siniplicii papae, In decretis Ge-
lasii papae, In decretis Symmachi papae, 81* Interpretatio Ysidori de nominibvs,
82* Item de aliis nominibus. Magi sunt qui uulgo maleficio usw., 82^ De pas-
35 sione scörum Petri et Pauli (DCCCCXVIII), 83^ In natt sei Andrae (DC CCXCV),
De passione sei Philippi (DCCCCXX), It de passione sei lacobi apli (DCCCCV),
De vita sei lohannis apostoli (DCCCCVI), 84* De passione aptoB Symonis et
ludae (DCCCCXXII), 85* De memoria sei Michaelis (DCCCCXV), 86* De uita
SCI Martini (DCCCCXI), 86^ De uita sei Stephan! (DCCCCXXIV), 87* De scö
40 lohanne euuangelist (DCCCCVIII), De passione Tyburtii et Ualeriani. Cecit
(DCCCXCVII), 87^ De uita uel transitus scäe Teclae (DCCCCXXV), 88^ In-
cipit de mensura et ponderibus. Scripulus hab& denarium .i. Dragma hab& bis
Ista oma sedm stateram. 1 pensatione denariorum que fuer"" temporibus adi*iani
München Cl. 14745—14754 551
pape, 89* Glosae de expositione sei Hicroninii scdm Math (DCXCI), 96^
ohne Überschrift gesaDiuieltc biblische gll. (CCCCXCIV"), 97* desgl. einige we-
nige zu Aldhelm (DXVlIIi> nachtr.), 98* It de pass sei lacobi apli (DCCCCV),
98^ De pass Thoine apli. et de aedifieio eius, Interpretatio Isidori de nominibus,
5 99^ Item de aliis nominibus, 100* De duodeeim scriptoribus Hieronimi, 103* In-
eipiunt opuscula sei Aug de diuersis heresibus, 112^ Item de hercsibus in libro
y
sei Hisidori, 117^ In libro psalmoruni [comnicntar), 138* Item glosae super ae-
tus apostolorum, 139^' In epistola sei laeobi apostoli, In epistola Petri prima,
In epta lohannis apostoli prima, 140-^ Item eiusdem in seeunda s. lohaii, Item
10 in seeunda {dies irort auf rasur) sei Petri apli, In seeunda (unterstrichen, dar-
über III. und rasur) epistola sei loh, 140^ In epistola ludae apostoli, Glosae
y
in libro iVpoealipsin, 145^ De quattuor angelis et quattuor uentis, 147* De
Septem tubis, 151^^ De septem tonitruis et de septima tuba, 152** De Septem
fialis, 155^ De aeternitate, 156* Item de morte, 156^ Item glose super aetus
15 apostolorum, 157^ Ineipit glosi super uitas patrum (DCCCLXXXIV). bl. 165,
urs}yr. leer, enthält jetzt auf der Vorderseite das epitaph des hl. Em m er am:
Hie eorpus primum sei requieuit humatum usw. — BPez Thesaurus anecd, novis-
siinus I, 1 (1721), 401 — 414, nachdem schon vorher auf grund seiner mitteilung
JGEccard Leges Francorvjn (1720) s. 13. 22. 23. 73. 112. 193. 226 die gll
20 bd. 3, 447, 28. 446, 25. 447, 8. 2, 732, 17. 3, 466, 9. 2, 733, 15. 3, 466, 16
angeführt Jmtte. collationiert von EOCh'aff Diut. 3 (1829), 226 — 234. ^ Em.
1.— 24. [H. § 12. 51. 99. 110. 115. 128. P. 81. S. o 177—182. i 63—120.] [408
14T54 (Rat. SEmm. b 8) w^ klein quart, x jhs., 118 bll. und ein nachstofsbl.
saec. XII aus einem legendär: 1) bl. 1^ — 40* (1*, urspr. leer, jetzt mit neu-
25 mierten texten Uox tonitrui tui deus in rota usw. beschrieben; 40^ leer) Bedae
Qu/iestiones super libro s Regwn ; 2) bl. 41 — 43, doppelbl. mit angeklebtem
einzelbl. 41*, urspr. leer, trägt jetzt vo7i einer hand saec. xi folgendes inhalts-
ysidori
Verzeichnis: In hoe libro ctinent~. Glose in genesim. Dehine intptatio | qrundä
(r auf rasur) nominü signifieatiua seilieet : : : : p totü uet^ tes|taintü. Ite de homi-
30 nib; q qdä psagio nomina aceeper in| ueteri : : : : : : (et nouo ausradie7't ?) testaiiito.
Ite ei^de deuangeliis {sie) annotatione^ {das zweite a aus i corr.). \ Ite Glose sup
hominis mebra. Ite Glose in orosiü. fabulis q|busdä intmixtis. Et exeerpta de in-
stitutione elerieoB. darimter von and. gröfserer und älterer hand Istü Hb tradid
louganptus ad sem | hemmerämü p tutone epo & {) reme|dio anime sue. dieselbe
85 subscription Clin. 14540. 14704. Tuto war 894 — 930 bischof von Regensburg.
41^ — 43* mitte {rest der seile tmd 43^ lee?') brief xxx des Hieronymus;
3) bl. 44 ff {Signaturen, teilweise abgeschnitten, i. ii. iii. im. vi auf 51^. 59^. 67^.
75^. 90^; nach 82 ist ein bl. ausgeschnitten, nach 95 mehrere). 44*, wol urspr.
leer. De caritate {kurze erklärungen zu 1 Cor. 13, 4 — 6). 44^ — 59^ gll. zur
40 Genesis mit einigen deutschen im context, interlinear und marginal (VI). 60* —
67^ Isidors Ällegoriae ex veteri testamento, 68* De hominibus qui quodam
552 Vkrzeichnib Der Hss. 409—413
praoHjigio iioniiiia jicccporunt = Isidor Etipn. 7, 6. 70* — 79^ Eiusdem adno-
tationcB dcj euang(;lii.s = Isidor s Alleyoriae ex novo testamento. 80^ leer. 80*^
— 82* Walali frid Strahus Über die rnenschlichen körperieile viit deutsclien ylL
im context (DCCCCLIX*), 82* — 82^ mitte De camer a xpi hoc est correctvm
5 et boiiv. Fundamontum ipsius camerc! est fides. Altitudo ei' ^est spes usw. 83*
— 95** gll. zu Orosius mit einigen deutschen im context und am '/•am/c(DCCXI^);
vielfach sind für erklärungen lücken gelassen; 4) hl. d(j ff {111^ rote Signatur
ii) excerpt aus Hrabanus De institutione clericoruyn, bis iii, 4 reichend, die
letzten Zeilen von hl. 118^ ausradiert. — erste erwähnung des codex hei BPez
10 Thesaurus anecd. novissimus i, 1 (1721), diss. isag. xxxviii. — Em. 27. Or. 2.
[H. § 45. P. 35. S. o 228—235. i 1035.] [409
14T81 (Rat. SEmm. e 3) in quart, 182 hll. : 1) saec. xii hl. 1 — 24 {drei
quaternionen). unter der Überschrift Invecciones tvllii in catilinam Ciceros erste
catilinarische rede 7ind die zweite, abbrechend auf 22^ mitte mit Nunc illos q in
15 urbe c. 27; darauf von and. hand See Emm^amme Martir dnl pciose Ora pro
nb' omibus. 23. 24 leer; 2) saec. xiii hl. 25 — 43 {quinio und quaternio mit
dem einzelbl. 42). bis 43* Prudentius Psychomachie, 43^ urspr. leer, gram-
matische excerpte und federprohen; 3) saec. xiii hl. 44^ (44* leer) — 159
{zehn quaternionen, der erste mit dem einzelbl. 44, die beiden quinionoi 101 — 110.
20 111 — 120 tmd die ternionen 53 — 60. 153 — 159 mit den einzelbll. 55. 58. 153;
159^ zweimcd saec. xiii Iste liber ptin, ad scm Emmerammv) Luc ans Plmr-
salia; 4) saec. xii hl. 160 — 182 {zwei quaternionen, der erste mit dem ein-
zelbl. 162, und ein ternio). 160* Vita Persii, 161^ — 179* Persius mit vier
deutschen interlinear gll. (DCCLIII). auf dem eingelegten hl. 162*^ commentar zum
25 Prolog — 1, 35. 179^ die verse Clio gesta canens usw. {Riese 665) und nach
einzeiligem spatium Ex uocü cstat Armoenica prima Boatu. Organica ex flatu
efficit* pulchreq; Scda. Rithmica quoq; Senat digitorü tercia Pulsu {das zweite u
aus 0 corr). Has in eni oiii^s diuidit~ tris musica partes. 180* Wipos Prover-
hien 1 — 25 {v. 2 fehlt), davor von and. hand Bis nat' & ii baptizat^ & oims xpl-
30 ani. iudei & pagani credent ei. Lucidus & placidv^ sedef sup v. ramos lucidus
ptransit & placidv^ remansit {vgl. Zs. 22, 260 nr v. 422). Disputatio Albiui ma-
gistri. Et karoli regis de rethorice artis. sapientissima cclusione. 180^ das ge-
dieht Eole rex fortis {Endlicher Codd. phil. Vind. 178) bis Resq; pacta fere. pl^
fec utrüq; dolere, daim die rät sei Ligneus e lect^ nulla tain arbore sect^. Sol-
35 uere q poterit soluat 7 ei^ erit. Sillaba tna dat~ partis si pma secat~. Indicat ee
uirü ppt fera plia dirü, endlich, auf 181* hinüberreichend, die verse Riese 786
bis ^.10. 181^^ Crebro dse (sie) m basia cingant me qq; brachia — 182* Fuge
dilecte mi fuge, assimilare capree. cueniamus uespe Fuge iä fuge capa. mea dilex
uba. q pascit" p lilia. Paruulas uulpes capite. uellentes sepes uinee. igredi sie
40 phibete, rhythmisierung von Canticum cant. c. 1. 2. rest der seile und 182^
leer, die lagen der drei ersten hss. sind von händeyi des xv jhs. mit arabischen
zahlen gezeichnet ; die vierte hs. scheint auf 168^ eine eingeritzte Signatur zu ent-
halten. [410
München Cl. 14754— 14851 553
14804 (Rat. SEmni. g 5) in klein quart, 183 hll. : 1) saec. ix hl. 1 ff (las
gl ossär Abarus. in dcnisclbcn sind vielfach xeilen und seilen frei gelassen
und diese von verschiedenen jungem händen \u nachtrügen, darunter auch deutsch
glossierten, welche i, t. atis den Saloni. gll. genonnnen wurden, hcmäzt, umhrend
5 der alte text mir ganz vereinzelt deutsche ivorte enthielt (MCLXXIV). 138^ u)id
134^' auf leer gelassenen seiten die gedichte MG Poetae lat. 3, 698 — 700 und
erklärungen biblischer nainen; 2) saec. x bl. 135 ff {vier lagen; 135*
ursp'. leer, jetxt von xwei händen mit eintragen saec. xi versehen) i^salmen-
commentar oh)tc deutsche besfandteile ; 3) saec. xi bl. IGd ff {zwei lagen).
10 169*^ gesammelte gll. zweier verschiedener hände mit zwei deutschen im context
(MCCIII). 170*^ über Romulus und Remus. 111^^^ gll. zu Regum iii mit
zahlreichen deutschen im context (CXXXV). 172* — 182* Notkers Computus
{s. Änz. XIX, 214. ff). 182^ 183* /eer, 183^ federproben. -^ Em. 26. [P. 37. S.\
211—498. 1033—1034.] [411
15 14846 (Rat. SEmm. 1 6) in klein quart, x jhs., 122 bll: 1) bl. Iff Er-
chanberts commentar zu Donat mit einigen deutschen gll. im context (DCXXMT).
doch muss die hs. urspr. umfänglicher gewesen sein, da auf bl. 8^ die sigtmtu-
ren mit vii beginnen; 2) bl. lOQ ff (106* Zeer) zwei in einander ve^'arbeitete
Sammlungen lat. sortilegicfi; diejenige, welche reichliche keltische bestandteile
20 enthält, hat RThurneysen in den Münchner Sitzungsberichten 1885 s. 95 ff ediert,
aus der andern führt ma7iches HWinnefeld in den noten seiner dissertation Sortes
Sangallenses ineditae{1881) an.'^HKeil De grammaticis quibusdam latinis (1868)
s. 23. [412
14851 (Rat. SEmm. m 1) in duodez, 129 bll: 1) saec. xiv bl. 1—44 {dann
25 eine reihe bll. ausgeschnitten). 1* Consid^atio Vrinarum. Qvi cupit vrinas
mea p cöpndia scire usw., 14'^ De electuariis. Aurea alexandrina valet ad om-
or
nia vicia capitis usw., 17* Corpus homls ex im. constat humoribz, 18* Ideoqj
dicendü e de cibis 7 potib^ i h^bis zum teil mit deutschen gll. — 24*; der rest
dieser seite und 24^ enthalten recepte saec. xv. 25* Terra nat'alit^ frigida
80 e 7 arida, 25^ De qdrupe^. Castor a castrando usw., 26^ De nä auium, 27*
De g^nib^ pisciü, 27^ De generibus arbop, 31* De arboribg aroma-
ticis, 37* De lapidib;^ pciosis {überall deutsche gll. rot oder schwarz überge-
schrieben)— 39*Bndcö sup lapides pciosos, 39^Determinatio replecionis
ex pte hüOF sffluop, 41* Cap de signis q^libj hmnoE, 42^ De flebotomia.
35 (i'^fi schluss 44^ saec. xv de lolio; 2) saec. xiii bl. 45 — 60. 45* Disputäs
apolloni^ H q; d® qpdä uiuetiü stercore. ut eoB iit^ sciat~. locut^ e, 45^ Vene
flebotomäde s. xxx. iii., 47* De cvstodiendis debilibvs corporibvs 7
Icipiedü a pgnantib^ 48* de infantibvs nascentib vs, 49^ De regimento
mats et ei^ obiectationibvs, 50* De pveris lac dimittetib^, 50^ De senibvs
40 (51* grofsen teils ausradiert), 51^ De medicina f)vocante vrinam, d plsu, 52*
Ad detiü dolore cura, dann ve7\schiedene recepte. 57^ Incip phif lebo tomia,
59^ Heros e morb^ q c^ebrü patif* usw. ; 3) saec. xiii ^/. 61 — 104 (bl. 104*^
554 Verzeichnih Dkk Hhs. 413—418
receptf) Macer mit deutschen (jll. zu den fnjnlelüher Schriften, die von einer sehr
blassen hand lierriihren (MXXXV 11^ nachtr.); 4) saec. xiii i/. 105 — 119. 105*
Bwer inde arzat bvchen tint^u (sie) rehte gelere wil. (P hoI alrest wizzeii. 6z
weihe dingen d^ mensche geschafen wirt (vgl. dazu Pfeiffers Arzneiljuch
5 127, 22) — 119* Nimphea wahset bi de wazzer vn ist gvt de wiben die ze vil
minnent ob mä si pvlvH vier vnze d'e wibe I dem ezzen git. darauf S. s. ewg.
s. Lucä. In illo tpe. Cü appnqret dns usw. laL; 5) saec. xiii bl. 120 — 129
(dies bl. auf dem rückendeckel festgeklebt) medizinische i^rognostica usw.,lat.^^
auf die Macer gll. machte der Katalog aufmerksam. [413
10 1581:^ (Salisb. cap. 13) in folio, 102 bll.: 1) saec. ix bl. 1^» i^^r, V^> in-
haltsverzeichnis saec. xv. l^*"^ Virtus est animi habitus naturae modo atque
rationi consentaneus usw. 2^ Sermo sancti Avgustini. De symbolo contra Iv-
deos. 14^ — 34*^ Liber sancti Augustini de fide et operibus. 85. 36 leer ;
2) saec. X bl. 37* yf (44^ Signatur i, 52^^ ii tcsw.) Älcuinus De trinitate mit
15 einigen deutschen margbialgll. (DIX); sodann weitere Älcuin sehe Schriften, über
die der Katalog genügende auskunft erteilt. ■— erste eriuühnung der deutscJien gll.
in den Sitzungsberichten der Münchner akademie 1875 ii, 237. ^ [P. 141.] [414
15825 (Salisb. cap. 25) in quart, xi jhs., 76 bll., davor U7id darnach ein un-
gezähltes zweispaltiges bl. saec. xiv (signatwen 24^ iii, 40^ v, 55^ vii ; bl. 36.
20 37, das innerste doppelbl. der fünften läge, ergänzt saec. xii) : bl. 1* tafel mit
deutschen windnamen(MIjX.VII), 1^ bild, 2* — 67* des Boethius Consolatio mit
zahlreichen gll. zweier hände; die ältere, welche mit blasser dinte schrieb, Imt atich
eine reihe deutscher interlinear- und niarginalgll. (DLXXV: es fehlt 38* Spiritum
atem 3, 11 j9. 80, 84) eingetragen, die jimgere, die mit dunkler dinte schrieb und
25 die ältere mehrfach corrigierte, nur eine von Schmeller 1^, 1120 angeführte 46*
Ululat hont 4, 3 p. 99, 14: weil sie erst dem xiii jh. angehört, blieb sie fort
im abdruck. bl. 67^^ — 75^ co7nmentar zu Boethius Consolatio. 76* stehen die
w. Vergil Äen. 4, 174 — 188. die sonst leere s. 76^ weist unten die notiz
saec. XIV, die KFoltz Gesch. der Salzburger bibliotJieken [1811) s. 40 mitgeteilt hat,
80 U7id den Stempel der Pariser nationalbibliothek auf. — die gll. ivurden von
JASchmeller im BWB mehrfach citiert, zb. 1^, 823. 2^, 829. [415
15965 (Salisb. SPetri 15) in quart, xijhs., 28 bll: 1) bl. 1 — 8 (eine läge)
conifnentar zu Persius Prolog und 1, 1 — 95; 2) das zugeheftete und von
and. hand geschriebene bl. 9, coyn^nentar zu Persius 1,26 — 106; 3) ^/. 10 —
35 28 {quaternionen 10 — 17. 18 — 26, worin 22 einzeln, und doppelbl. 27. 28) wider
commentar zu Persius mit fünf deutschen gll., von denen die beiden ersten
interlinear sm4 (DCCL). 28^ Uie s rome urbis numero .xxx. usw. {vgl. unten
nr 581). auf der ersten und der letzten seile des codex der rote Stempel der Pa-
riser nationalbibliothek. — gelegentliche citate bei JASchmeller im BWB, zb. 2^,
40 677. abdruck durch FKeinz Germ. 15 (1870), 349. — [P. 283.] [416
17114 (Scheftlarn 114) in folio, xii jhs., 150 zweispaltige bll. in neimzehi am
schluss oder {liäufiger) a^n anfang signierten lagen; die beiden letzte^i bll. des neun-
zehnten quaternio sind ausgeschnitten, bl. 150^ ist bis auf federproben leer: bl. 1*^
München Cl. 14851—17142 555
Rem ig ins I)i Gcnesim mit zwei deutschen marginahjU. (DCCCXX^ nachtr.).
32bi pi-ologus yequentis operis libri exodi. S2^^ Hunc libruin oxposiiit rabaniis
iure t^ophista. Strabus et iiiposult friiiolus hos titulos. (larin cÄne deutsche con-
textgl. {XXV 7iac}ttr.). 07»^ Proloo-us walfridi strabi in leuiticum mit drei
5 deutschen confextgll. {XL nachtr.). SS^^ Walfridi in librum numeri. 101**^ Ex-
positio remigii in deutronomiuni. 114^^ Liber connnentariorum rabani
mauri. in uolumen iudicuni. 128^^ Commentariorum rabani mauri in uolumen
iudicuni. explicit liber prinuis. Incipit secundus. 142^^ liber commentariorum ra-
bani mauri in liistoriani ruth. der codex ist sehr waltr scheinlich eine copie des
10 Clni. 18528, 1, genonrnien eJie diesem das jetzt hinter hl. 115 fehlende bl., welches
nur ivenige Zeilen enthielt, ausgeschnitten wurde. [417
17142 (Scheftlarn 142) in quart, 143 hll : 1) saec. xi/xii hl. 1^—69^ die
am schluss unvollständige Translatio SDionysii , eingehend gewürdigt von
W Wattenbach Forschungen zur deutschen gesch. 13 (1873), 393 — 397; 2) saec.
15 XII bl. 10^ ff ein excerj^tenhuch, das in buntester mischung ohne jede wahr-
nehmbare Ordnung theologische und profane, grammatische, metriscJie und etymo-
logisclie notizen, antike und mittelalterliche verse, pflanze^i- und tiernainen usw.
vereinigt: vgl. W Wattenbachs auszüge in den Münchner Sitzungsberichten 1873
s. 710 — 747 {bl. 86^ werden unter den gattungen der litter e noch die Getie .i.
20 Gotice. quas gulfila episcopus gothorum inuenit erwähnt: s. Joca monachoruin IIS,
Rose Lat. Meermanyihss. 354% vgl. Gramm, lat. Suppl. 221, 36)*. darin eine
* zu den hexametrischen spr ichwör tern , ivelche dem excerptenbuch Watten-
bach Anz. des germ. museums 1873 sp. 217 ff entnommen hat, trage ich folgende, alpha-
betisch geordnet und mit hinweisen auf ähnliche lat. Sammlungen versehen, nach : Ad-
uolitans uerno sub tempore gaudet yrundo 108^. Ales inualidis timida petit aera pennis
109». Anser cemebat fluuium magis et sitiebat 108^. Aptius ad currus omnis bos assolet
Ire Quam bouis ad stabulum soleat decurrere plaustrum 108^*. Ardua quippe fides ro-
bustes exigit annos 107». Attribuit crister {l. criste) gallus quod non habet in se 109»
(vgl. Anz. des germ. museums 1877 sp. 184, 28). Aureus ut cacabus si {sie) uult argen-
teus uncus 108^ (MSD^ xxvii, 2,17). Cannabe monte sata piscem procul ars petibunda
84a (^gi^ MSB 103). Capra putriduni (/. putrem) scalpit tellurem dum recubabit 108».
Concutit hostiolum qui nil meditatur agendum 109». Coneutitur uento leni fluuialis ha-
rundo 108^. Consiliis fidi dulcoratur mens {l. mens dulcoratur) amici 108». Cor habet
elatum plus quam decet omne pusillum 109» {vgl. unten Omne). Cornicem lotam crebro
non aspicis albam: Quamuis usque lauet se cornix non tamen albet 108^ {vgl. Rom. for-
schungen 8, 292, 108). Crimen ad inuisos redibetur laus ad amieos 93^ und Crimen in
ingratum seuit laus ornat amatum 109» {vgl. MSB 33). Culpa uetus proprium solet ad-
portare nouellum 108» {ogU Voigt zu Fecunda ratis 1, 136). Cum caudam cumulat mus
robore non specus intrat 108'>. Decolor est uetulus si non est calceus unctus 108^
(MSB 47). Dixit fumose procul esto furnus acerbe {l. acerre) 108^. Domno ridenti nee
celo fide nitenti 108» {MSB 208). Donat gallinam prudens lucretur ut aucam 109^.
Ductu pastorum grex uadit in ora luporum 93^. Epollutus (/. Est pullatus?) equo non
quisque turpior albo 108»'^. Est amor electus sub amico pectore tectus 103». Est chri-
stata sibi crebro gallina pauori 108^. Est foris ut uitulus puer a patre molliter altus 108i>
{vgl. MSB 60). Est inter proprios mehus quam uiuere porcos 108». Est mala que pro-
prium demerdat auicula nidum 108» (vgl. MSB 125). Est nulli carus qui profert omnia
qu9 seit 108» {MSBUO). Ex habitu cordis sonitus depromitur oris 93^ {vgl Zs.f.d.ph,
556 VETtZKicuNis \)\:\i IIss. 41>S— 422
anzahl (/efd.srJirr (jlL, leäs von dem schreibe!' des codex im context od4ir interlinear,
9, 85, 7). Fallit iuratus potiu.s quam fianguine iunctiis 0'i'> (MSD 02). Formosus capre
fiet hoduH ])ar uctorare (/. ucterano) 108i. Für dum laudat cquum stabulo dcflectat ocello
108'' (sie. MS JJ 70). Furfuribus mixtum reor a cane iure dolcndum 100* (vr/l. Voigt zu
Fecunda rntis \, 9). Gratis donato non spectcs ora gaballo 93^^ (MSD 34). Hoßpita
qualis erat holerum sie C9na placebat 108b (vr/l. unten Uxor). Humcscit ualidc pluuia
locus humidus ante 109* [MSD 78). Hunc catulus comedet qui secum furfurc (/. fur-
fura) miscet 108» {vfß. oben Furfuribus). Incautum sepe perimunt per bella sagitte 108^.
Insipiens uno sua prefert cuncta momento 108^. Insolitis natibus equitatio suscitat ulcus
109* (vgl. Prov. comm. 505). Inuidus alterius male crcscit rebus opimis 104^ (Carm.
Bur. LXXiya). Ipse rogans de se sua uota meretur habere 108'\ lus sorbillaui si uul-
pem tute uorasti 108^. Mittit in ucntum ualet osque teuere polentum 108*. Mollis
hiemps morbos facit exuberare nociuos 93^. Muri nulla salus cui peruius est cauus
unns 109* (MSB 86). Non bene sub stabulo nutriuntur oues alieno 108* (vgl. Voigt zu
Fecunda ratls 1, 171). Non est plena cibis ieiune credita cornix 109^. Non factum
uane reputetis surgere mane, Nam dabit ipse deus bona premia si uigilemus 108^. Non
laudem meruit dilcctio que cito transit (MSD 100); Firmam non tollit sors non iniuria
soluit 109*. Non uehemens tardo uectari debet asello 108t» (vgl. Voigt zu Fecunda ratis
1, 291). Obruta culpa iacet si (l. sed?) non putredine marcet 108^ (MSB 139). Omne
quod est paruum natura cor habet altum 108*. Oua locat nido gallina procax alieno
108^. Parua bidensque uetus semper uocitabitur agnus 108*. Pauci uixissent rata si ma-
ledicta fuissent 108^» (MSB 146). Perna üiri tenuis famosa febrisque potentis 109* (MSB
161); Principibus caros persepe uidemus amaros 93^. Prodigus et stultus donat quod
spernit et odit 102'\ Prouenit in somno soboles bona de cane raro 109*. Prudentis uer-
bis regitur mens insipieutis 108*. Qui capit ante molam merito molit ante farinam 108^
(vgl. Prov. comm. 240). Qui comes est stulti sibi sepe fit ipse labori 109*. Qui malus
in trunco malus fumus exit ab illo (l. exit fumus) 108* (vgl. MSB 171). Qui murem
ducit socium sibi mus bene nubet 108*. Qui pauet ex culrais stipulis non incubat ullis
108b (MSB 186). Qui procul est oculis procul est a lumine cordis 93^ (P'ov. comm. 166).
Qui tacite currit amor omnia federa uincit 103*. Qui tonat ipse sibi non uult sata gran-
dine ledi 109* (MSB 73). Qui uilem mittit legatum comoda (sie) uertit 108^ (MSB 193).
Quo qui mingit (fehlt eine silbe: l. si quis?) hie quam sit opus mare currit 108^. Quod
noctu uolitat tibi prospera que ualet addat 108^. Eana padans (l. parans) sonitum lustris
se docet fore renum 109*. Eana petit proprium gremium dum ascendit ad imum 108*.
Eara pudicicie manet et concordia forme 108^ (MSB 201). Earo fides sedit qua tempore
non adoleuit 109*. Earo sitiret ouis si flumen raro uideret 93^. Semper habet magnam
quecumque eanis mala caudam 108*. Sepe recens probrum seelus excitat inueteratum
109* (vgl. oben Culpa). Si sapit oblatum gratis lupus aeeipit agnum 108^. Sit licet in-
clusum seelus est rubigine nudum 109* (vgl. oben Obruta). Stirps trahit ad fluuium sed
non dimergit in imum 102*. Stridet maiori sonitu pars pessima plaustri 109*. Sub pul-
chra speeie latitat deceptio sepe 109*. Suscitat ingentem pauidis res queque pauorem
108b. Suspendens eatulum uorat inquid opus coriorum 102* (Prov. comm. 34?). Una
semel generös non dat tibi filia binos 109* (MSB 133). Unusquisque sua eanis constat
domo {i. domnus) in aula 108* (MSB 87). Uulpis sepe uiam per uites inuenit aptam
108b (vgl. MSB 48). Uxor qualis erat holus aspera tale coquebat 109* (MSB 245). end-
lich einige prosaische oder aus poetischer form umgestaltete : Meliora sunt uulnera dili-
gentis quam fraudulenta oseula odientis 108*. Prospera crede que somnia sunt uigilanti
109*. Sie diligitur uir talis amicus habetur 108b. Sublato equo parietem renouare pre-
posterum est 107* (vgl. MSB 213). Sunt ut bona mala dum ueniunt nequiora 108*. ver-
derbt ist Sub puluo pullos non educat multos 109a, kein Sprichwort Tolle si tolles uis
grilli sanguinem tolle 108b : l. Tollere und sanguine und vgl. Serenus Sammonicus 291 /.
MüNC'HKN (^L. 17142-17154 557
teils von cincfH glossalor iihcnjesch riebe /t (MCC^XXII); !>/. 12(r^ die ersten sieben
hexameter de voliicribus mit xivei deutsehen //i/cWmmr^//. (DCCCCXXXIV). —
BJDocen L-annfc die glL, einzelne führte JASchnielter im BWli an, \h. l^, 148.
1493. ausgäbe dureh KBartsch Germ. 1 9 (1874), 434 /: — \r. 307.] [418
f) 17151 (Schcftlarn 151) in folio, 177 blL: 1) saec. xii alphabetisches lat.-
deutsches roe abular , welches bl. 2* tinter der iiberscliriß : Iiicipiunt glose siip
alfabetiini (T*^ u>fd die rückseite des vorsatxJdaftes sind niii federproben und tat.
ged ichte n \u verscliiedenen xeitcn bescliriehen) beginnt und zweispaltig bis bl. 2G
[darnach fehlt ein bl. mit dem schluss — mir ein schmaler streifen davon hat
10 sich erhalten — , ebenso mangelt eins fiach bl. 9) reicht (DCCCCXXXVIIIg);
2) saec. XII, gleichfalls %iceispaltig , bl. 27 — 171 {21^urspr. leer, jetzt zu eintrügen
verschiedener Zeiten benutzt; 17P Urkunde des jjabstes Urban und notizen
über Schenkungen der herrn von Paiersbrunn saec. xiii/xiv) predigten des Augu-
stin und sonstiger kirchenväter ; 3) saec. xiv bl. 172 — 177 p) redigt [des
15 pabstes Leo, wie eine Hand des xv jhs. angibt) in ascensiojie domini; 177^ apo-
cryphe erzählu7ig von Adam und Eva (vgl. W Meyer Abhandlungen der Münch-
ner akademie i, 14, 3 s. 210). — die gll. dieser hs. ivaren BJDocen bekamit. -—
[P. 404. S. a 641—691.] [419
17152 (Scheftlaru 152) in folio, xii jhs., 217 dreispaltige bll., vo?i vielen hän-
20 den ziemlich fehlerhaft geschrieben: die beiden Salomonischen gl ossäre, das
zweite aber unvollständig {es endigt bei SufFect^ Substitut^), mit zahlreichen deut-
schen gll., tvelche teils übergeschrieben teils im context (letzteres fast ausnahmslos
itn zweiten glossar) stehen (MCLXXVa). in vielen partien der hs. sind die con-
textgll. zum grasten teil von alter hand schwarz, selten rot, unterstrichen, das
25 grofse initial- A bl. 1^ zeigt mehrere figuren, deren eine einen langen pergament-
streifen in der hand hält, auf welchem die worte zu lesen sind: ego vdalricvs
scribo hunc librv iussv domni et magistri mei hein . . . darnach wird die anfer-
tigung des codex in das jähr 1175 gesetzt, probst Heinrich i stand {nach Mo7i.
Boi.Yiii) dem stift 1164 — 1200 vor. ^ ob BJDocen, der die gll. dieser hs. kannte,
30 sie in Aretins Beytr. 7 (1806), 287 meint, bleibt ziveifelhaft. EOGraff Diiä. 3
(1829), 414/: — Sal. 1. [P. 387. S. a 499—538.] [420
17153 (Scheftlaru 153) in quart, xii jhs., 89 (&/. 90 und ein unsigniertes stam-
men aus einem calendarium) einspaltige bll.: alphabetisches lat. -deutsches voca-
hular, welches bis U (V) reicht mid 89^ mit Expt schliefst {DCCCCXXXYlllg
35 mit nachtr. bd. 3, 723 .iiw 335, 31. 32). die anfa?igsbuchstaben der {nicht abge-
setzten) gll. sind rot ausgemalt. — es wird diese hs, sein, deren BJDocen in Aretins
Beytr. 7 (1806), 288 vgl. Miscell. 1 (1807), 199 erwähnung tut. — Mon. 2. [H.
§ 76. P. 411. S. a 641—691.] [421
17154 (Scheftlaru 154) in quart, xii jhs., 164 bll., von bl. 2 an zwanzig meist
40 signierte quaternionen mit den einzelnen bll. 21. 102. 105, vorher ein dop-
pelbl., bestehend aus einem unbezeicJmeten und dem hl. 1. das unbezeichnete
ist auf seiner rückseile leer, auf seiner Vorderseite trägt es quer ein stück einer
lat. predigt saec, xii, wie es scJieint, über Esther: bl. 1*^ der erste prolog zu
558 Verzeichnis Der Hss. 422— 42G
Oshrrns Panormia, 2^ ff diese seihst von vei'schiederisn hihiden und mit zahl-
reichen correduren, scJdiefsend IG 3^ mit de proprietatibus ferarvm: v(jl. darüber
W Meyer Wiein. mus. 1874 s. 181/! 104» folgen die Versus de volucribus
(1 — IG. 18. 17. 19 — 21 und ein sonst nicht nachweisbarer Hie Btet po.stremo
5 fenix durabilis euo), zu anfamj mit deutsclien interlineMrfjll. (DCCCCXXXI V nachtr.),
darauf einige verse über insecten Sunt super hoc alia quo dispar subuehi^
ala Blatta culix musca cum papilione locus^a Attacus Oestro iügat {die ohern liälf-
ten von iü fiind ausgebröckelt, sodass das ivort unsicher bleibt) apes quoque gostro
Scabro uel fucus seu uespa cinomia hrucus. 1G4^ ursj/r. dem deekel aufgeklebt,
10 enthält nur wenige, nicht mehr zu den Versus gehörige Zeilen. — den hinweis
auf die gll. verdanke ich L Traube. [422
i'/lSS (Scheftlarn 155) m klein quart, xii jhs., 162 hll. und ein unsigniertes
vorsatzhl.: 1) unter der roten Überschrift Excerpta Ysidori die gewöhnliche
bibelglossatur mit einer deutschen interlinear gl. (LI'* nachtr.), nach explicit
15 bl. 99* steht noch Codicis e hui^ scptor fp gotehelm^. hl. 100* spätere imch-
träge, 100** leer; 2) bl. 101^ ff De Parabolis Salomonis (frage und ant-
wort); 122*yf De libro ecclesiastes Interrog; 138* /f De euangelio beati
lohannis apostoli Int. [423
17194 (Scheftlarn 194) in folio, 221 bll: 1) saec. x bl 1 — 172 predig -
20 ten des hl. August in und anderer: über diese sammhmg hat eiyigehend VJRose
Die lat. Meermannhss. der kgl. bihliothek zu Berlin (1892) s. 85 gehandelt;
2) saec. XII hl. 173 — 220 {sechs unsignierte quaternionen) Incipiunt exposiciones
siue deriuationes de alphabeto, ein lat. -deutsches v o cab u l ar {T)CCCCXXXYlllg).
das selbständige bl. 221* ist von jüngerer hand mit dem schluss des vocabulars
25 beschrieben, 221^ stehen von einer hand des xiY jhs. zunächst lat. zahlen, dann
die hexa7neter Hie uolucs celi referä s,mone fid^li mit deutschen interlinear-
gll. bis V. 15 (DCCCCXXXIVA). es folgen 2^1^ zum teil ausradierte Zeilen mit
lat. Worterklärungen, endlich die Versus de volucribus 16 Te uespertilio
bis de vermihus scarabevm cum bibione ohne gll. — EGOraff tut der hs. nebenbei
30 erwähnung unter Mon. 2. gelegentlich wird sie von JASchmeller citiert, zh. BWB
1^, 441; auch BJDocen kannte sie. [424
17210 (Scheftlarn 210; Kr. 177) in quart, xii jhs., 124 bll: 1) hl 1 — 14
und ein unhezeichnetes, auf den vorderdeckel geklebtes {zivei lagen) tractat über
die ersten silben der ivo7ie, geordnet nach vocal und folgendem consonant (a ante b,
35 a ante c usw. — u), anfangend auf der rückseite des aufgeklebten blattes (Q)via
magna pars uidetur esse scientie scire quod nescias. nam dubitatione ad inquisi-
tionem. et inquisitione peruenitur ad cognitionem. importunis petitionibus tuis satis
uolens facere usw. darin deutsche marginal- und interlinear gll. (DGQQIjVII'^ nachtr .) ;
2) 6/. 15 — 55, mehrere lagen onit selbständigem inhalt, und zwar Ib — 22: Ib^ quer
40 am rande Incipit 9m tu de uoce 7 de litis seu de siüis. pedib^q; ac reliqs ptib^
distictionü; anfang (L)ocuturus donatus de grammatica disputatione {Notices et
extraits xxii, 2, 13). von 20^ a7i folgen wort er klär ungen (am rande steht
Expönes g^cac dictionü), darin 21* aus anlas s des namens Adam: A. Anathole.
München Cl. 17154—171:03 559
qd e oriens, ostirhalb. Disis. D. Disis. qd e occidens, w esterhalb. A. Arcton,
nor dir halb, qd e septentrio. M. Misinibria. qd e meridies () sundirhalb U7id
Forfex forficis a filo oponr. < e sartoE () natari. läge 23 — 30: gll. zti den bei-
den ersten büchern de^ Orosius mit verschiedenen deutsclten im context (DCCXIj'^-
5 nacht)'.), läge 31 — 37: verschiedene wort erklär un gen. Inge 38 — 45 und das
doppclbl. 46. 47: zunächst bis 40^ von and, Jmnd das 2 buch der Instructionen
des Eucheritis, dann bis 41^ in frage und antwort erklärungen von Dies,
Nox us^c. 42* — 46^ differenxen: Inter aptum et utile usw. 47*** von and.
hand über perfectus numerus, läge 48 — 55 (55^ leer): differenzen, in
10 der JiauptsaeJie alphabetisch, Inter absconsum et abscondituin quid interest usw.;
3) bl. 56 — 81 zweispaltig {dann 2 bll. ausgeschnitten; rote Signatur i 63^ iii 79^
nn^ 80*; ii steht 65^ mitten in der läge 64 — 71) sentenzensammlungen,
vgl. WMeyer Publilius Syrus 5. 11; 4) &/. 82 — 90 einspaltig {eine läge und
das einzelbl. 90, dessen rückseite leer ist). Incipiunt regule quib^ casib^
15 queq; noia oiungantur, 82*^ Incipiunt quib^ obliqs queq; uerba iun-
gant~, 84* Qvot süt q in declinatioe plibare osuerüt curiosi decli-
natores {fragen und antworten), 86^ quantität der Stammsilben (a ante b,
a ante c usw.), darin 88* pila, balla. bl.%1 — ^^und ein unbezeichnetes leeres,
vor dem zwei weitere bll. ausgeschnitten sind: 91* leer, 91^ De Pedibvs =z Do-
20 nati Ars i, 4, 92^ Servii Centimetrum {Gramm, lat. 4, 456 /f). 94^ leer;
5) bl. 96 — 99 und dann drei leere unbezeichnete bll. {ein quaternio), zweispaltig.
Donati Ars iir, 1 — 6, 98*^ De xii vitiis oratio7iis: Barbarismvs. df a bar-
baris gentibus usw. {vgl. Notices et extraits xxii, 2, 68), 98^^ De pedibus
{sclieint ein auszug aus des Clemens Ars in der Bamberger hs. M. v. 18
25 bl. 54* — 56^); 6) bl. 100 bis zum schluss {vier lagen, die vierte nur noch
aus drei bll. bestellend), wider einspaltig, eine grammatische Ars, beginnend
(P)repositio dicitur a preponendo eo quod preponatur aliis partibus. 124^ saec.
XIV die von Mone Anz. 8, 105 abgedruckten verse: sie kehren bei Brun von
Schönebeck s. 385 Fischer wider. — FJMone Anz. f. künde der teutschen vor zeit
80 8 (1839), 98. — [P. 309.] [425
17403 (Schir. 3; bl. 1* oben Hoc volumen est beate Marie virginis In Scheyrn
saec. xiv) in gröstem folio, xiii jhs., 244 bll.: bl. 1* Ratio spere mit figur,
dann recepte {worin über Symphoniace die gl. pils en) und folgende leoninische
hexameter:
35 Obtineat uerum lumen. tarn grande volumen. Qui scripsit gratis dono summe pietatis.
Si quis forte petit scriptorem noscere quis sit. Nomine chünradus fuit ex con-
fratribus unus.
Hunc in honore pie noscat scripsisse marie. Hoc opus egregium. magnis lecto-
ribus aptum.
40 Supplicat hie si quid minus aptum forte rescripsit. Huic ignoscatur. super hoc
ueniamque petatur.
Namque laborauit solus. solusque patrauit. Et qua dignus erat scribens mercede
carebat.
560 VioKZKicHNis Dkk Hsh. 426—429
Pro quo <l(!})(;t (ii lux ctorno requioi. Hoc pater. hoc natuw. hoc prestet spiritus
abnuH. AMEN.
Gaudoat et l(!ctor in cclis atque cupitor Qu(j sunt ignota sibi perquirat fore nota.
Dextram scriptoris benedicens omnibuH horis.
5 1^ tafel des- Inhyrinths, der winde und elemente. 2^ hild Christi am kreuz als
microcosmus. 2^ — 4'' bilder medizinischer Operationen, der menschlichen ädern usw.
5* zeichnmig von Jerusalem. 5^ — 6^ hilder symbolischer natur aus der bibl. gpy-
schichte. 1^ hild der Maria. 7^ notiz über die anfertirjung des vorliegenden codex
zu Scheiern im jähr 1241 durch f rater Chunradus soune benierkungen über die
10 sonst von diesem geschriebenen resp. gemalten bücher und Verzeichnis der bi-
bliothek des klosters {MO SS xvii, 623/). S^ ff {von hier ab jede seile vier-
spallig) das erste Salomonische glossar, ISO^ ff das zweite, beide mit zahl-
reichen deutschen gll., die zum kleinem teil im context stehen, zum gröfsern in-
terlinear sind, im ersten fall häufig rot diirchsb'ichen (MCLXXVa). 217^ ver-
15 zeichnis der menschlichen glieder {s. bd. 3, 437 anm. 2). 218* ff {die seilen zu
2 spalten) — 231*^ gll. zu den biblischen büchern mit deutsclwn fast immer im
context befindlichen, genau in der folge des Chn. 13002 (s. dort die auf Zählung).
231^ — 235^ bibelgll. ohne deutsches. 235* sp. 2 Urkunde des patriarchen F.
von Jerusalem und des priors Ä. vom hl. grabe, welche reliquien der hl. statten,
20 zu einem kreuz zusammengefügt, durch den canonicus Konrad nach Deutschland
schicken, damit den unbemittelten die reise iyis hl. land erspart bleibe: es sollen
nämlich diese reliquien für die sie anbetenden und almosen spendenden die gleiche
lösende kraft besitzen, wie weym dieselben Palästina persönlich besucht hätten,
ferner ein brief des patriarchen E. und des priors P. vom hl. grabe an herzog C.
25 von Dachau, durch den letztey^er ersucht wird, dafür sorge zu tragen, dass ein
kreuz, welches jemand aus der noticia seines vaters einem bruder des hl. grabes
abgenommen habe, wider der kirche von Jerusalem zurückgestellt iverde {vgl. BWB
2^, 455). 235^ {dreispaltig) bulle pabst Paschalis u (1103 xi kal. dec.) für das
kloster SMartini zu Vispach; desselben (1104 vii id. nov.) für Usenhoven; 236^
^0 Privileg k. Heinrichs v (1107 iii non. ian.) für Usenhoven; 237^ bulle pabst
Calixts II (1123 vii kal. apr.) für Scheiern; 237^ privileg k. Heinrichs v (1124
VII kal. mal.) für Scheiern; 238^ bulle pabst Eugens ui (1145 xi kal. mai.) für
Scheiern: sämmtlich abgedruckt Mon.Boi. x, 437 — 456. 238^ historische notizen
über Scheiern, unvollständig, da das nächste bl. ausgeschnitten ist. 239 /f be-
35 Schreibung vo7i kräutern und ihren heilkräften mit bildern und am rande beige-
schriebenen deutschen namen, dh. p seudo-Apulejus c. 66 /f (MXXXII); daran
schliefsen sich recej)te gegen krankheiten. Ad pulices extu-pandos, Ad pisces ca-
piendos, Ad ceruos capiendos. 243^^ — 244* {vierspaltig) lat. -deutsches alpJmbetisches
kräuter glossar (MIX), unvollständig, weil vor 244 eüi bl. verloren ist. 244^ verse
40 über urin (Dicitur urina quia sit de renibus una = Aegidius Corboliensis
De urinis), über die kr ebsk rankheit (Accipe sepum hirci thus ceram. cum pice
nauis usw.; über nauis steht tigilich) uä. bis 244^ wo miten rot der hexameter
HIC. LOCYS. EST. METE. FRATRES. SINE. FINE. VALETE. AMEN. auf der rückscite
München Cl. 17403-18140 5G1
V071 hl. 244 das IG capitel des Chronicon Schireyisc {MG SS xvii, G20). — •
BPez Thesaurus auccd. )iorissifm(s i, 1 (1721), diss. isay. xxviir, ausführ-
licJier MZicgelhaucr-OLegipoyitius Histoi'ia rci litcrariac oi'dinis SDenedicH 1(1754),
öoOb— 552*. Aretifis Beijtr. G (180G), 101. EGGraff' DluL 3 (1829), 415//:
5 Allartmann Zs. 23 (1879), 187 //'. — [//. § 13. 15. P. 8.] [426
18036 (Tegerns. R. 10) in folio, ix jJis., 217 zweispaltige hll., die lagen xxiir
— XLViiii einer grofsen. hibelhs. auf die letzte läge folgen noch zwei hll. und
zwei iveitere sind darnacli ausgeschnitten: die hs. heginnt mit 4 Regum 25, 7,
dann stehen 2*^ FaraUpp., 93^ Praefatio Hicronymi ad Salomonis opcra, 94^ Pa-
10 rabolae Salomonü, 125^^ Eccles., 13G^ Cantieum canticorum, 142^ Sapientia, IGl^
Eccli., 2 IG*' Confessio Jesu fili Syrach, 217^ Oratio Salomonis. die deutsche in-
terlinear glossierung, welche init nur wenigen ausnahmen von einer hand des xjhs.
hefiTÜhrt, derselben, die auch den lat. text an vielen stellen geändert hat, beschränkt
sich fast aus schlief stich auf den Eccli. : aber auch dort sind, wie die anm. des
15 näliern ausweisen, zahlreiche gll. ausradiert (CLXIII. CCXXIX. CCXL. CCLXI.
CCLXIX). — Bibl. 3. [P. 38. S. i 211—498.] [427
18059 (Tegerns. X. 21. 1^) in grofs folio, xi jhs., 233 bll: bl. 2^—102^ zwei-
spaltig der commentar des Servius zu Vergils Buc, Georg., Aeneis; bl. 1,
urspr. leer, ist auf seiner i'ückseite mit einer lat. -deutschen [aus Einhard ge-
20 schöpften) windtafel versehen (vgl. bd. 3, G09 anm.). bl. 33^^ ivaren hinter Ser-
vius zu Georg, iii wegen dünne des pergaments leer gelassen, von späterer hand
ober ist auf 33^ ein Verzeichnis der Tegerns eer lehen eingetragen, hg. vo7i
SGünthner Gesch. der litterar ischen anstalten in Baiern 1 (1810), 142 — 144,
daraus schlecht widerhoU durch MvFreyberg Älteste geschichte von Tegernsee (1822)
25 5.25 anm. bl. IG 3* — 230^ ebenfalls zweispaltig die Buc, Georg, und Aeneis des
Vergil, 230^ — 233^ die kleinern gedichte. deutsche gll. s])ärlich im commentar
des Servius (DCCCLXXVI), sehr zahlreich marginal und interlinear in de7i weic-
hen des Vergil, von zwei hände7i herrührend, deinen zweite mit dunklerer dielte
schrieb und manche gll. der ersten hand verbesserte (DCCCLIX). — erste erwäh-
30 nung der gll. durch BJDocen in Aretins Beytr. 7 (1806), 290, vgl. seine Miscell.
1 (1807), 189. 200 amn. ESteinmeyer Zs. 15 (1872), 50—96, vgl. HJVelthuis
De Tegernseeer glossen op Vergilius, Gro?iinge?i 1892.— Tg. 2. VA. VE. VG.
[R § 125. P. 290. S. i 701— 814^. o 236—237.] [428
18140 (Tegerns. R. 18. 2^) m quart, xi jhs. {nach bleistiftbeme^'kungen Docens
35 um 1070 geschrieben, vgl. JRvRaumer Einwirkung s. 89), 211 bll. der neuen (293
der alten) zählmig: die reichhaltigste aller glossenhss., bestehe^id aus fünfund-
dreifsig am schluss signierten quaternionen — nur xriii, der die Psalmen ab-
schliefst, hl. 104 — 107, ist ein binio, xxix urspr. ein quinio ; dass i schon mit
hl. 7 schliefst, rührt daher, dass die jetzige zähhmg das vorsatzbl. nicht mit-
40 rechnet; x (72 — 80) zählt 9 bll., weil 75 mit dem pi'olog zu Job später einige fügt
ist — / einige haben bll. verlor oi, so xii (89 — 95) eins nach 89, xxiii (172 — 178)
eins nach 178 {daher fehlt dort die lagenbezeichnung), xxvii (203 — 209) eins nach
204, XXIX (218 — 226) eins vor 218; von der letzten %exxxv(267 — 271) sind
Althochdeutsche glossen IV. 3Ö
5G2 Verzeichnis Der Hsh. 429—431
sogar die drei letzten Ml. weggeschnitten, die gll. sind sehr sauber in je drei
spalten auf der seile abgesetzt geschrieben ; nur in den prologen der bibliscJien
bücher herscht keine spallenteilung. zuweilen blieben die anfangsseiten von lagen
unbeschrieben, so 218*. 22 7'^ bis bl. 51^ dh. bis zum schluss von Regum iv, und
5 in den gll. zu de7i Acta apostolo7'um bl. 179 ff finden sich die distinctionen der
biblischen bücher rot an den rändern verzeichnet, auch sonst ist mehrfach durch
beigesetzte capitelzahlen oder nummern oder spatien für die Orientierung gesorgt,
die deutschen worte stehen zum gröfse7'n teil im context, zum kleinern über-
geschriebeyi (was in jedem falle angemei'kt wurde), die reihenfolge der gll. ist diese:
10 1* Genesis (VIII), 8* Exodus (XXVIII), 13^ Leviticus (XLIII), 15^ Nianeri
(LVI), 17b Deuter onomium{LXlX), 21b/o5we(LXXIX), 23^ Judicu7n(LXXXYlll),
25^ Ruth (XCIV), JRegum i {CHI: hier ist hinzuzufügen: Antequam extingeretur
.i. lampas. l entoti a 28^—3, 3), Sb^Eegum ii (CXIX), 42* Regum in (CXXXV),
47^ Regum iv (CXLVIII), 52* Paralipp. i (CLVIII), 56^ Paralipp. ii (CLXIII),
15 60b Parabolae (CCXXIX), 65* Eccles. (CCXL), 66* Canticum cant. (CCXLIX),
69* Sapientia (CCLXI), 69^ Eccli. (CCLXIX), 76* Job (CCXII), 86^ Tobius
(CLXXXVI), 87b Judith (CXCIII), 89^ Esther (CGI), 90* Esdra^ i (CLXVIII),
daran anschliefsend 92^ einige Ezechielgll. (CCCII), 93* Maccab. i (CCCLVII),
nes
94b Maccab. ii (CCCLXIV: 700, 59 gichuolla^ a), 97* Psalmi (CCXXI), i7n a7i-
2Q schluss daran die Cantica 107* Ezechiae (CCLXXX), Annae (CVI), Habacuc
(CCCXLV), 107b Moysi (LXX), 108* Esaias (CCLXXIX a^), 179* Acta apost.
(CCCXCII), 187* Esaias (CCLXXIX a% 191^ JereiJiias (CCXCI), 194* Threni
(CCXCV), Ezechiel {CCCl), 191^ Daniel (CCCXl), 200* O^ea« (CCCXVII), 200b
Johel (CCCXXII), 201* Ainos (CCCXXVI), 202* Jonas (CCCXXXIV), 202b
25 Mieheas (CCCXXXIX), Nahum (CCCXLII), 203* Habacuc (CCCXLIV), Sopho-
nias (CCCXLVII), 203b Aggaeus (CCCXLIX), Zacharias (CCCLI), 204b ifa-
lachias (CCCLIV), 205* Epistola Jacobi (CCCCLXVIII), 205b Epistola Petri i
(CCCCLXXI), 206* Epistola Petri ii (CCCCLXXVI), 206b Epistola Joha7i7iis i
(CCCCLXXIX), Epistola Johamiis ii (CCCCLXXXII), Epistola Joha^mis m
3Q (CCCCLXXXV), Epistola JudaeiCCCCUXXXYUl), 207^ Apocalypsis {CCCCXC)y
208* Epistolae Pauli, darunter 216* die ad Hebraeos (CCCCLXII), 218* leer,
218b Hist. ecclesiastica (P0CÜXXY\ 227^ leer, 227^ Oregorii Dmlogi (DCL,XIV%
230* Gregorii Cura (DCXXXVIII), 234b Qregorii HomiUae (DCLXXIV),
242b Canones (DXCI), 257* Regula SBenedicti (DLXIV), 259* Vitae patrum
35 (DCCCLXXXIII), 262* Liber comitis (CCCCXCV), darauf nach e^?^e??^ spatium
von drei Zeilen 265* bis zwn schluss 271* die nichts deutscJies enthalte7ide glosa
zu den pivlogen der Paralipp. mid der propheten. — erste nach'icht gab BJDoce7i
inAretins Beytr. 3, 3 (1804), b^ ff — Miscell. 1 (1807), 158 ff. 198. WHohgräfe
Die spräche des ahd. glossars Chn. 18140, Halle 1889. — Bibl. 1. Can. 10. Ec.
40 (1.) Ep. can. 3. Gc. 1. Gd. 1. Gh. 1. Le. 3. RB. VP. [H § 5. 88. 93. 100. 108.
P. 1. 8. i 211—498. 957—987. 989—1001. 1005—1013.] [429
18181 (Tegerns. X. 29. 1^) in folio, xi jhs., 118 bll.: verschiedene gramma-
tische Schriften (s. den Katalog), abgeschrieben aus Chn. 6281 {Qra7ii7n. lat, ed.
München Cl. 18140—18375 5G3
Keil 4, XLiv nnm), danintcr dm Ars des Aurcliiis Augustinus mit einer
deutschen der vorläge fehlenden ititerlineargl. {D^JAll^ nacht r), dann auf hl. 118^
folgoides Verzeichnis, welcheni von einer and. Jiatid eine reiJie deutscher gll.
iibcrgeschriehen sind (MCXL): Hoc sunt iiistruinta piscalia. siue etiä quoq, ad
5 usü cellarii ptinentia. quo Gotahclni' 1 inuenta. siuc plura^ acquisita iuibi rcliqui.
officiü cellarii restituens.^ xvi kl februarii. Anno dnice incarnationlB.'^ M. xxiri
& diias episcopi
Incubas uinarias xxxvi. qiiindecl : ex eis cü vino. quinq, cü ceruisa. & qua-
tiior niagnas. quatuorq, paruulas. duas cum vino & nietone. Lagoenas saugmari-
tias. XL. & dece ferro circüdatas. Sellä cü hultia & filtro atq, freno. Massam unä.
& vnä paruvlam. '
10 Bipennes. im. Secures viii Dolatorias viii. Falces foenales. xii. Falciculas. ^ in.
Aratrü. ligone. i. Uomere. ^ luga. im. Ascias. ii. Caldarios. vi. Sartagines. vi.
Fuscinulä. '^ i. Cramuculas. iii. Endire. i. Sergä. i. Graticulas ii. Terebellos. vii.
Roscios. II. Malleolos. iii. Incüdes. iii. Pianatoria. iii. Runcina. i. Furca. i. Fu-
nes. vin. Uuangas. ii. Duo dolia. cü boleribus. duo cü leguminibus. Garros. iii.
15 Leugas. m. Sedatios. v. Sagenas. iii. Retia strumalia. xxxim. Retia lacunaria.
VII. Retia stagnaria. vi. Unü tripnezi. Funes satis. Rivareä. i. Naues. vi. Caseos.
Lxx. II. Lini Septem scoti. & cannaui noue. Manuale, i. Inuaccaritio Liutpti.
Taurü. unü. Uaccas. xvii. : Uitulas. m. Inarmtario Ruotpti. Uaccas. xii. Uitulas.
im. & Taurum. Inarmtario: Engilmari Tauros duos. Uaccas. xxv. Uitulos. iiii.^
20 Incaprificio Gotahelmi. Capras. xxiiii. Hedos. x. : Itemq, in officio Rih]^. Hir-
cos. II. Capras. xxx. im. Hedos. x. Inuaccaritio Adal. Tauros. ii. luuencos. ii.
Uaccas. XX. im. Uitulos. vi. — BJDocen Zs. für Baiern und die angi'änzenden
läjider, zweiter Jahrgang, erster band, München 1817, s. 12b ff unter dem titel
' Oelwnomie-geräthschaften und Viehbestand des klosters Tegerfisee, im jähre 1023
25 durch Gotahelm, nachmaligeji abt von Benedictbeuern, aufgezeichnet^ . — [P. 475.
S. o 224—225.] [430
18375 (Tegerns. X. 28. 1°) m folio, x jhs., 273 bll, bestehend aus 3 hss.,
welche jede für sich signiert sind, aber von vorn herein zur aufeinanderfolge be-
stimmt ivaren: 1) bis bl. 91^ {zwölf lagen, am schluss gezeichnet A bis I und
30 — von jüngerer liand — kbism); 2) bl. 92^ — 184^ (zwölf lagen, deren vor-
derste i — V signiert sind von alter hand, während sämmtliche von der jungem
Jmnd mit n bis z und p^ gezeichnet wurden; 3) bl. 185^ — 273^ (zwölf lagen,
die zehn ersten mit i — x numeriert), bl. 1* — 3^ (zweispaltig) verse des Theo-
dulf usw., s. den Katalog und MG Poetae lat. 1, IG 8. 440. 3^ sj). 2 tmd 4»^
35 (einspaltig) grammatisches (ans Priscian geschöpft) von einer hand des xi jhs.
5a — 249'^ Prisciani Institut. 1 — xvm mit zahlreichen lat. und deutschen gll.
verschiedener hände an den rändern und zwischen den Zeilen (DCCLXIV). auf
&/. 91^ wo die erste hs. ihr ende hat. Ratio spere phitagore philosophi quod
^ darnach ein wort radiert ^ von nun an and. hand ' Anno — incarnatio-
nis auf rasur * die übergeschriebenen ivorte und von viii die drei letzten striche
auf rasur ^ Falciculas] das erste 1 aus s corr. " darnach rasur von i ' hier
heginnen die deutschen gll. ^ darauf rasur von & quinq, ? minores
36*
564 Verzeichnis Der Hss. 431 — 437
apologiuH (lisscrip.sit ut de quacumque re scire uolueris uel consulere utpute de
egris qua diei iNcurrit et sea die quota luna fuerit scire debes addes NomeN ip-
sius secundum iNfrascriptos et sie in uno colligis et partiris in xxx quicquid
remanserit in spera respicies et sie inuenies et si sursum inuenies uiuet et prospe-
5 rum erit ei si autem iNfra fuerit morietur; dazu ein kreis mit den zahlen i — xxx
m zwei ahteilungen und am rande die hvxihstahen des alphabets mit den ihnen
entsprechenden zahlen; sodann zwei metrische rät sei, das erste von Alcuin (vgl.
Neues archiv 4, 123). 140^ nach dem ende des 10 huchs Epitaphium papae
Damasi. über den weitern inhalt der hs. von hl. 249^ bis zum schluss s. den
10 Katalog, in dieser partie kommen weder lat. noch deutsehe gll. mehr vor. dem
rücMeckel ist ein pergamentbl. saec. x aufgeklebt, welches vierspaltig ein stück eines
lat. glossars aus dem buehstaben L enthält und am köpf ein inhaltsverzeichnis
der hs. von einer hand des xv jhs. trägt, ein gleiches hl. befand sich früher au^h
auf dem vor der decket. -^ Pr. t. [P. 261. S. i 1125 — 1137.] [431
15 18480 (Tegerns. X. 1. 3) m folio, xi jhs., 217 blL: Schriften des Boethius
(s. den Katalog), auf dem ungezählten und sonst leeren vorsatzhl. eine deutsche gl.
als federprobe (MCCXLIV). [432
185339 2 (Tegerns. S. 9. 2^) in quart, xi/xii jhs., 240 bll. (240*^ später er-
gänzt): des Ambro sius Expositio evangelii secundum Lucam mit einigen deut-
20 sehen interlinear- und marginalgll., welche sämmtlich von einer hand tnit blasser
dinte eingetragen sind (DXXIII mit nachtr. bd. 2, 777). auf detn deckel steht
von einer hand des xiv jhs. vermerkt Hüc libs abbas Gospt9 9pauit. — Tg. 4.
[P. 104. S. i 1138.] [433
18524, 2 (Tegerns. S. 44. 2) in grofs octav, i^jhs., 203 bll: 1) hl. 1—26
25 (26^ /eer) Epistvla sancti Hieron im i de ordinibus ecclesiasticis mi^ einer deutschen
or
interlinear gl. (DCXCVP nachtr.) und notizen De obseruatione nii tempo-
rum; 2) hl. 27^ — 105^ mit lagensignaturen Isidorus De officiis, woran sich
allerlei excerpte aus Hieronymus , Isidor wid and. kirchlichen autoren — s.
den Katalog — anschliefsen. 203^ der segen pro nessia MSD iv, 5 B; facs. bei
30 MEnneccerus Die ältesten deutschen sprach-denkmäler (1897) tafel 8. [434
18528, 1 (Tegerns. R. 37. 2^) in klein folio, xi jhs., 165 bll, von denen das
letzte, nur zur kleinern hälfte vorhandene, auf ein octavdoppelhl eines missale vom
ende des xi jhs. aufgezogen ist: 1) bl 1 — 115 m vierzehn von der zweiten
ab je am schluss gezeichneten lagen und einem binio, dessen letztes bl fehlt (115^
35 hört mitten im satze Non surrexit propheta sicut auf): 16^ Signatur ii, dann
rasur, 24^ in, 29^ im, dann ein bl. ausgeschnitten, ebenso 7iach 36^ 46^ vi,
56^ VII, 65^ vni {auf 64^ ist diese zahl ausradiert und nachher auf das einzelne
hl. 65 eingetragen), 73^ viiii, 81*^ x, 86^ xi, davor ein bl. ausgeschnitten, 94^ xii,
102^ XIII, 112^^ xiiii, 115^ von einer hand saec. xv 15. bl. 1^ urspr. leer, be-
40 schrieben mit federproben saec. xii und einer inhaltsangabe saec. xv. l'' Remi-
gius in Genesim. 30^ Incipit prologus subsequentis operis. lib Exodi; nach
dem prolog steht, wie es scheint auf rasur : Hunc librum exposuit hrabanus iure
sopbista. strabus et imposuit friuolus hos titulos. im context eine deutsche gl
München Cl. 18375—18547, 2 565
(XXV naehtr.). CG" Prologus U u a 1 a f r itl i S t r a b i i n L e u i t i c u m 7nit deutschen
context- und iuterUtieargll. (XL nachtr). 87^ Incipit expositio UUalafridi in
librv Numeri auf rasur. 99* oben am hescluiittcnen rande die Flamen: Hainr
Mathilihit. Mergart. Etha (E xwcifelhaft). Ma .... 103^ In clei nomine. In-
5 cipit expositio Remigii in Deutronomium. während bisher die einzelnen
commentare je mit einer neuen läge begannen, liebt bl. IIG* hs. 2) an, deren
lagen ati %wei Schreiber zur herstellung gegeben ivaren. der eine schrieb so eng,
dass er immer auf dem letzten bl. (123'^. 140**) die Zeilen kimstlich verkleinern
muste oder dasselbe nur halb beschreiben konnte (131), der zweite so weit, dass er
10 d£n lagen ei)i\elne und dann nur teilweise beschriebene bll. (149. 1G5) hinzuzur
fügen genötigt war. sämmtliclie lagen dieser hs. sind von einer hand des xv jhs.
je oben auf der Vorderseite des ersten blattes mit A. B. C. D. E. F (IIG^ 124*.
132*. 141*. 150'**. 158*) und unten auf der rückseite des letzten mit 16. 17. 18.
19. XX. XXI (123K 131b. 140^ 149^. 157^ 164^) bezeichnet, nach 120 ist ein
15 schmaler, nur auf einer seite beschriebener pergamentstreif eingeheftet, nach 140
ein bl. ausgeschnitten, diese hs. brhigt den commentar des Hrabanus zu Ju-
dicum und zu Ruth, abschrifi des ganzen ms. scheint in Chn. 17114 {s. dort)
vm'zuliegen. [435
18530, 1 (Tegerns. R. 17. 2^) in grofs quart, xi jhs. {unter den quellen des
20 reichlicJien lat. commentar s zu den Episteln nennt der Schreiber auf 1^ obeji au^h
Lantfranch), 165 bll.: bis bl. 110* (110'* leer) die Paulinischen, von da bis
bl. 126^ die catholischen briefe. 127* — 165^ steht das buch Job, dem am
rande Gregors Moralia als commentar beigeschrieben sind, dass nicht zwei ver-
schiedene hss. hier vereinigt sind, lehrt die fortlaufende quaternionenzählung. 165^
25 federp'oben ; auch ist dort der, wie es scheint, von einer hand des xv jhs. her-
rührende vermerk Iste über est monasterii sei Quirini In Tegernsee ausradiert, die
deutschen gll. der hs. erstrecken sich über die Paulinischen und catholischen briefe
(CCCXCIX. CCCCIX. CCCCXVII. CCCCXXIV. CCCCXXX. CCCCXLVIII.
CCCCLXI. CCCCLXVIII. CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXIX); doch
30 nur in denen zu den Paulinischen briefen ist nicht selten geheimschrift angewandt
und nur sie sind zuweilen auch unter geschrieben oder am rande eingetragen, dass
die hand der deutschen und lat. gll. von bl. 24: an identisch mit der von Bibl. 3. sei,
wie Docen in einer bleistiftnotiz auf bl. 1^ meint, scheint mir sehr zweifelhaft. —
BJDocen in Äretins Beytr. 3, 3 (1804), 73 = Miscell. 1 (1807), 179. — Ep.
35 can. 1. Ep. P. 1. [H. § 16. P. 78. S. i 1085—1092.] [436
18547, 2 (Tegerns. X. 56. 2^) in quart, 205 bll: 1) saec. xi bl 1—93
Sulpicii Severi Vita SMartini nebst anhängen aus Gregor von Tours und
einer homilie auf den heiligen mit zahlreichen deutschen interlinear- und margi-
nalgll (DCCCCX); 2) saec. xii bl. 94 {urspr. leer, jetzt auf der rückseite mit
iO neumierten texten beschrieben) — 110 Vita S Go dehardi; 3) saec. x und xi
bl. 111 — 185 Vitae Magni, Severi, Uueneezlaui , Basilii, Effrem;
4) saec. xjxi bl 186 bis zimi schluss Hieronimus aduersus Heluidium. de
sc:e Mariae perpetua uirgitate (sie). 204* Ymnus sei Hieronimi de natiuitate
566 Verzeichnis Der Hss. 437—443
dni. 205* leer, 205*' altes inJiaUsverzeichnis des ganzen codex. — erste nachricht
von den yll. <jah JlJDocen in Aretins Beytr. 7 {lH()(j}, 2HS. EGGraff SprachscJmtz
1 (1834), LI (ahdruck der schlusspartie von 755, 52 an). — Da. Mart. [H. § 123.
P. 125. S. i 1045—1066.] [437
5 18550, 1 (Togerns. S. 34. 3^) in folio, ix jhs., 156 bll. : Gregors Cura mit
eiyier reihe deutscher interlinear- und marginalgll., die letztern aber fast sämmtlich
wider ausradiert (DCXLV). 154* — 156* stehen gesammelte lat.-deutsche gll. zur
Cura (DCXLVI), auf welche einige fedei'jnvben, darunter zweimal der name adal-
HART, folgen, vor 156* shid 3 bll. ausgeschnitten, 156** ist leer, dem vorder-
10 deckcl war eine Urkunde des papstes Martin für Tegernsee aufgeklebt. — erste
erwühnung der gll. bei BPez Thesaurus anecd. novissimus i, 1 (1721), diss. isag.
LXi, facs. im Chronicon Gotwicense 1 (1732), 36. BJDocen in Aretins Beytr. 3, 3
(1804), 82/"= Miscell. 1(1807), 189/: 199.— Gc. 4. [//. § 105. P. 145.] [438
18G28 (Tegerns. X. 46. 3^) in quart, xi jhs., 118 bll.: indem ich auf die aus-
15 führlichen beschreibungen des Katalogs und EDümmlers im Anz. des germ. mu-
seums 1876 sp. 2Sd verweise, hebeich nur den hauptinhalt hervor: bl. 4: ff me-
trische Passio Petri et Pauli mit einer deutschen marginalgl. (DCCXLV),
13* ;f Vita SVerenae, gleich der Passio Petri von WHarster herausgegeben,
Iß^ff Sedulius {genaueres in JHuemers ausgäbe s. xviin) mit zahlreiclien deut-
20 sehen interlinear- imd marginalgll. (DCCCXL), 71*/f die Visio Wettini mit
einer deutschen interliiieargl. (DCCCCXXX), d 2^ ff verschiedene tat. ge dichte.
105* iafel der winde mit ihren deutschen namen (MLXVII), 110^ lat. voca-
beln, die beiden ersten mit deutschen interlinear gll., fortgesetzt von einer hand
saec. XII mit lat. -deutschen Prisciangll., welche von älterer hand auch auf der
25 Vorderseite des Vorsatzblattes der hs., das stark gelitten hat und dessen rückseite
mit papier {darauf inhaltsverzeichnis saecxv) beklebt ist, zu lesen sind {DCCIjXXI).
111* — 118 {dies bl. saec. xiv) etates mundi et series imperatoE iisque ad
tempora ludouuici magiii Karoli filii, s. 31 G SS xiii, 243. — ei'ste nachricht bei
BJDocen in Aretins Beytr. 7 (1806), 285. EGGraff Sprachschatz 1 (1834), 627/*.
30 EDümmler Zs. 20 (1876), 115 und MG Poetae lat. 2 (1884), 317 Variantenappa-
rat — Da. Tg. 3. [H. § 120. P. 243. S. i 1101—1105.] [439
18*765 (Tegerns. S. 39. 3^) in quart, xi jhs., 74 bll. und ein früher dem rück-
deckel aufgeklebtes {Signaturen i — im auf 8^. 16^. 24^. 32^; läge 5, der das letzte
bl. nach 39 fehlt, jünger ; sigriatur vi 47^ vii 55^ viii 64^ — vor 56 ein bl.
35 ausgeschnitten — _, viiii 72^; 73. 74, ein ausgeschnittenes und das dem rückdeckel
aufgeklebt gewesene bl. bildeteyi urspr. einen binio): bl. 1^ arithmetische auf-
gabelt {abgedruckt Anz. des germ. museums 1873 sp. 252 — 254), 2* Boethius
De trinitate mit gll., 7^ Boethius Utrum pater et filius et spiritus sanctus de
divinitate substantialiter p)raedicentur, 8^ Boethius Quomodo substantiae in eo
40 qvod sint bone sint, 11* De fide catholica, alle vier in Peipers ausgäbe der
Consolatio s. 149 — 185. 15*^ des Boethius Consolatio (64^ am ende des
4 buchs blieb leer) 7nit einer reihe deutscher iyiterlinear- und marginalgll., die zum
grasten teil von einer hand herrühren (DLXXIV). das früher dem decket auf-
München Cl. 18547, 2—19410 567
gcldchtc hl. enthält rcichUche federproben und lat.-lat. sowie lat.-griech. gll., auch
eine deutsche (MCCXLIX).— Bo. 2. [P. 2G9. S. i 10G9— 1072.] [440
18922 (Tegonis. X. 25. 2^) in quart, xi jJis., 195 hll. in vierundzwanzig ab-
weclmclnd am anfang oder am scJduss rot signierten lagen {von denen die zweite,
5 bl. 5 — 12, mitten in die erste, bl. 1 — 4 und 13 — IG, fälschlich eingeheftet ist):
die werke des Prudeiitiiis bis Contra Synim. ii, 83 G mit einer reihe deutscher
interlinearer, selten marginaler gll. mehrerer hände (DCCXCII). 1*^ stück eines
lat. Lapidar ins. der innenseite des rückdeckels ist eine links beschnittene Ver-
kaufsurkunde eines klosters vom j. 14.5 aufgeklebt. ^^ BJDocen Miscell, 1 (1807),
10 188/: 199. ESteinmeijer Zs. IG (1873), 4. 77—79. — Prud. 2. [//. § 117.
P. 232. S. i 533—572.] [441
19162 (Tegerns. X. 57. 1°) in quart, xi jhs., 287 bll: 1) bl. 2^—63, acht
am schluss signierte lagen, Vita S Waldburg ae mit einigen deutschen interlinear-
und marginalgll. (DCCCCXXVII), davor bl. 1, ein umschlagbl. saec. xii, mit in-
15 haltsverzeichnis saec. xv; 2) bl. 64^ Vita SUuilUpoldi, 73* Vita SEm-
merami mit einer deutschen interlineargl. (DCCCCI), 95** Passio SReginae,
102* Passio SChristinae, 119* Vita SGorhiniani mit einer deutschen
interlineargl. (DCCCXCIX), 151* brief des Hieronymus {Vau. xi, 2, 127) von
and. ha)id, 154^ Vita S Nicolai mit vielen deutschen interlineargll. (DCCCCXYl),
20 177* Sermo in SNicolaum {derselbe in der Berner hs. 278 bl. 129^) desgl.
(DCCCCXVII), 183* Storia. de scö Nicoiao {neumierte hymnen), 186^ De
reuelatione beati diac Stephani. in. Non Avgvsti, 192^ Vita S Gengulfi,
204^ Vit a Hier ony7ni. die lagen dieser hs. sind aber mit xff weitergezählt; 3)
bl. 219* Vita S3Iariae Aegyptiacae{226^ custos lusw.), 24.2^ Hier onymi Vita
25 Malchi, 250* Vita Theophili, 260^ Caesar ii homilia XYUi {vgl. CFÄrnold Cae-
sarius von Ärelate s. 453 f), 204° Hieronymi Vita Hilarionis. nach 287
ein deckelschutzbl. aus derselben hs., der bl. 1 angehörte. — auf die deutschen gll.
wies zuerst der gedruckte Katalog hin. — [P. 12G.] [442
19410 (Cim. 17; die alte Tegernseer Signatur nicht 7nehr vorhanden) in octav,
30 IX jhs., 67 SS.: 1) 5. 1 — 60 {vier lagen incl. des ersten, früher auf den vor-
derdeckel geklebten blattes, das nur wenige notizen verschiedener Zeiten enthält), für
den inhalt der ss. 1 — 57 kann ich im allgemehien auf MSD 2^, 353 verweisen;
hinzuzufügen habe ich nur, dass in dem frag- und antwortbüchlein, welches
den codex eröffnet, 5. 16 über ptioso der zeile 1 Quo ptioso uendit^ e xxx de-
35 nariis sieht steiiiac, ferner dass die deutschen contextgll. 5.24 (MCCXXXI).
32. 33 (MCXCVI). 36— 38(DLXI. MCXCV. XIII. XXXVI. LI. LXIII. XCVII.
LXXXIV. CXXVIII) jedes Zusammenhangs mit ihrer lat. Umgebung und jeder pro-
venienzangabe entbehren, die mitte der ss. 58 und 59 nehmen das lat., g riech,
und runenalphabet ein. darüber hat s. 58 eine zweite hand folgende fünf Zeilen
40 geschrieben Nimirum ut fabri fer,'"*rii moris est qui inter opera dum pro quodam
laboris leuamine incudem suam feriunt Hoc est enim uis gentium uim ui expel-
lere nam turpis est dolo quesita uictoria Latratus canum {darüber furor insania).
et baculum pastoris. luporum {darüber furientis) rab^ses terrenda ast (5*c). s. 58.59
5G8 Vkrzeichnis Der Hss. 443—446
(unier Jialb der alphahete) und 00 stehen wider rjll. in der eben geschilderten art
(DCCCCLVII. MCXXXIX. DCCXIII); riljer oben auf s. 59 Mt die zweite hand
vier zeile?i und unten eine mit biblischen (jll. (CCCLXVI* und nachtr.) hinzu^
gefügt und auch s. CO hinter MCXXXIX eine gl. zugesetzt; 2) 6-. Ol — 67
5 (rückseite von 67 leer und nicht bezeichnet). 61. 62 (urspr. leer) synode von
Eisbach (Tlartzheim Conc. Germ. 2, 691. MG LL iii, 477). 63 — 65 predigt
des Effrem Uenite omnes fratres karissinii audite consilium meum usiv. {alte
Übersetzung der homilie De iudicio in SEphraem Syri opera omnia, Romae 1743,
2, 50). darauf von and. hand die grabschrift des Eio , z,u welcJier Pez, der
10 sie Thesaurus anecd. vi, 8 herausgab, irrtümlich au^h den an fang eines brief-
fragments auf s. 62 hinter der Eisbacher synode {s. Münchner gel. an^. 44, 467/*)
gezogen hat. 66 von zwei verschiedenen händen eine grabschrift eines bi-
schofs und eine des Hrotrohc {Münchner gel. anz. 4:4:^ 4:61 anm.2), Q7 schrei-
ben eines schülers a7i seinen lehr er {Quellen und erörter. 7, 22 anm. 22)
15 und von and. hand brief des bischofs Hartwig {aao. 23 anm. 23); 7'est der
Seite leer. — BJDocen in Äretins Beytr. 3, 3 (1804), 83. Miscell. 1 (1807), 17.
191. 199. — D. Tg. 1. [H. § 133. P. 32. S. i 1109—1123.] [443
10413 {die alte Tegemseer Signatur fehlt) in Jdein quart, xjxi jhs., 128 bll.:
1) bl. 1 — 32 {vier lagen mit je 14 Zeilen auf der seite). 1^ inhaltsverzeichnis
20 saec. xv. 1^ Incipit de psalmo. XL. i., 21^ Item de eodem psalmo, 25^
Versvs de eodem Psalmo. Ceruus. ut ad fontes sitiens festinat aqua» usiv.
{am rande von einer hand saec. xv bezeichnet als Soliloqü venerab bede pbri), 28^^
De psal XLii. bl. 32^^ von spätem händen beschrieben; 2) &/. 33 — 55 {dar-
nach ein bl. ausgeschnitten ; drei lagen). 33''^ urspr. leer, jetzt mit hymnen aus-
25 gefüllt. 33^^ V^sus ad Engilmarü {rot saec. xv auf rasur) Uenerabilem doctorem
et Grammatice Rethorem, 34^ Incipit prefatio de uita sei Herasmi, 36^ In-
cipit über • — 53^ {alles abgedruckt von WHarster Novem vitae s. 20 — 37). 54.
55 leer; 3) bl. b(j ff {neu7i quaternionen, deren rote Signatur eri i — viii von
63^ — 119^ ganz oder in spuren erhalten sind; in der letzten läge 120 — 128, vor
30 welcher eine lücke ist, springt die Zählung von 122 auf 124). 56* — 66^ die bei-
den von Dümmler Formelbuch des bischofs Salomo s. 64 — 78 zuletzt herausgege-
benen briefe mit der Unterschrift saec. xv Expli* Cassiodor9 de diüis libris.
67* — 109* das Formelbuch Salomos {hg. von Eockinger Quellen imd erörte-
rungenl, 189 — 256. MG Formulae S90 ff) und darauf die von EDwnmler Neues
35 archiv 4, 553. 554 im detail bezeichnete7i gedichte — 116*. sodann De diuersis
uocabulis 'Nim-phs.rum {Isidor Etym. 8, 11), 116^ tafel der ve7'wa?idtschaftsverhält-
nisse, 111^^ verwa7idtschafts7ia7nen mit deutschen contextgll. (DCCCCXLIX).
118* Xenodoxium — Prepbotrophium. Id est locus uenerabilis. In quo Infantes
aluntur {oben 391 arun.). Isagoga. Introductio — 118^ Augustinus magnus orator.
40 filius illius stans In templo hodie Infulatus disputando fatigatus. darm Prsesta-
bis parentib; pi&ate. cognatis dilectione — 119* magis Indulgendo corrigere pec-
cata. quam uincando {vgl. obe7i nr 197 p. 37 ff), nach eüier zeile spatium Primo
die saeculi di lucis nomine condidit angelos — Sexto animantia ex terra. & ho-
München Cl. 19410—19417 569
miiie quem appellauit adä. Ouidii nasonis de xii libris eneidoruni, 119^ einige
worterklärun g en von Hipocrita, Maniniona usw., das nml ist folg e)ide genau
durch Di'umnler Neue^ archiv 4, 554 verzeichnet {das gedieht auf hl. 120* ist kürzlich
im Neuen archiv 23, \11 f abgedruckt). \2b^ aus spräche der huchstahen, deutung
5 der hebräischen buchstahen, 127* Uulturnus. Innen tor ferrarie artis — Ceres.
Inuentrix molaruni. & aratri. (/arrt?^/' N o m i n a uentorum uud 127** Nomina
mensium mit deutschen co)itextgll. {bd. 3, G09 an7n. 1), seitlich 127^ und 128=^
fornudar einer freilasstingsurkuudc (Rockinger aao. 35 anm. MO Formulae
545). 128^Sancte Ödalrice ierarcha dignissime filiis tuis ostende und fcder proben.'^'
10 gelegentliche citate der gll. bei JASchmeller im BWB, zb. 2^, 107 G. LRockinger
Mi'mchner gel. anz. 44 (1857), 468 aiim. — [P. 464.] [444
19415 (Cim. IV. 3. d; die Tegernseer Signatur ist nicht die gewöhnliche gedruckte,
sondern eitie geschriebene E. 42 [?]. 2^; aufserdem auch die zahl 39 auf dein
Vorderdeckel) in quart, x jhs., SOG ss.: 1) s. 21 ff {zwölf von 52 — 212 sig-
15 nierte quaternionen, 218 — 222 ein ternio, dem das erste bl. fehlt), davor der senio
1 — 20, dem die beiden ersten bll. mangeln. 1 bis auf federproben leer, 2 Prologus
legis BaioarioF, 6 — 19 die capitel derselben, 20 leer. 21 titel der Lex, 22 — 124
die Lex Baioariorum mit einer reihe teils inteiiinearer teils marginaler deut-
sclier gll. saec. xi (DCCXXXII) und xv. an ihr letztes capitel De porcis schliefst
20 sich ein stück einer Ädmonitio de decimis, dann Haec capitula nrä missi nrl cog-
nita faciant omnib; in oms partes {3IG LL i, 146 und 127), 128 Cap quae in
lege Salica mittenda s {MG LL i, 113 — 115). ISS ff Juniliusi. ii {Migne 68).
222 leer; 2) s. 223 — 234 {ein einzelbl., ein doppelbl., drei einzelbll.) die
Dingolfinger und Neuchinger decrete {MG LL iii, 459 — 468), 234 oben
25 (2^/2 Zeilen) Decretvm Heinrici ducis et omniü primatü. tarn epörum qvä comitum.
Si quis seruvs — inuentus fuerit {MG LL iii, 484); 3) s. 235 /f" {zwei qua-
ternionen und zwei in unrichtiger Ordnung sich folgende quinionen; 235 leer) Lex
Älaniannorum mit einer deutschen interlinear gl. (DCCXXXI), 286 ein capitu-
lare Karls des grofsen {MG LL in, 477). — EGGraff Diut. 1 (1826), 342. va-
30 riante^mpparat der MG LL in (1863) nebst facs. auf tafel 2 nr 9. 3 7ir 8. —
D. I. 342. DT. [P. 478. 483. S. i 1179.] [445
19417 (Tegerns. S. 40. 3^) in klein quart, ix jhs., 103 bll. und ein ungezähltes
vorsatzbl. {Signaturen 17^ 11, 25^ iii, 41^ 11, 49^ iii, 57^ im, 71^ vi, 79^ vii,
87** vni, 95^ viiii; der quinio vorsatzbl. -f- 1 — 9, der ternio 58 — 63 und die
35 quaternionen 26 — 33. 96 — 103 sind unbezeichnet): vorsatzbl. Vorderseite neumierter
hymnus auf Mauricia, rückseitc von einer blassen hand gebete, fortgesetzt un-
ten auf 1*. 1^ Incpt constitutio et fides Niceni concilii subditis capitulis
suis, 14* Expositio sup fides catholica, mit benutzung unserer hs. hg. MG
Auct. antiq. iv, 106 — 110, 24^ — 28* ohne Überschrift ein von JLJacobi Zs. für
iO kirchengeschichte 6, 282 — 290 abgedrucktes glaubensbekenntnis. ajn untern
rande der bll. 25^ — 28* von der vorher genamiten blassen hand lat. beschwö-
rungen gegen schlangen {deutsche worte nicht darin). 28^ capitelverzeichnis des
Physiologus, 29* unten Expliciunt. Capitt. Incip. lib. sei loh epl Regie urbis
570 Verzeichnis Der Hss. 44G — 448
Constantinopoli qui u (29'') Grecis cognomento quoq: crisostimus est dictus
OH aur(!uin quo de; naturis aiiimaliuni ordinauit — 71^ FXALkckt {gemeint Ex-
plicit): dfNbtxrA l)fs.tk.b.rxM. Bck. kphbnnf cpnstbntknp. cpnscRkaskt (a ivi-
der für p verlesen) dp gRbtkbs. AMfn. es folgt unter der Überschrift introgat
5 das Zs. 15, 1G7 — 1C9 gedruckte fragebüchlein. 74* Glose canonü mit
zahlreichoi deutschen im context auf dünnem und vielfach durchschlagendem jjerga-
ment (DXC: 97, 27 Puplicis. 98, 25 Hemeliola. 98, 48 /" uuizzim. 98, Gl ga-
nottun] g aus n corr. 99 anm. 8 %u streichen. 100, 28 unreht lihemu. 101,
57 ungahiro, das o hat ivie sonst zuweilen einen nach oben gehenden strich. 103,
10 22 sciüdheizzo] u aus corr. mit rasur. 104, G5 odo :far(99^)murdran). hinter
Finit auf 100^ von der blassen hand eine mit Summa solemnitas adest odigerna
beginnende notiz; dieselbe hat auch auf den untern rand von 99** die worte idesti-
tuit tremere rediens spolia gesetzt. 100** rätselfrage über lapis und apis: Die
mihi quinq; in lege legunt'. Non xkbuiit. nbn uolpnt. nbn ambxlpnt. n m:-:rixnt.
15 subtrbhf. xnü. uiuunt. ublant. ambxlant. mbriunt. ide. Ippks. & apks. v. litter.
or
subtrahe. unu s .im. darauf tria pariter adee uidentur. ars. manus. & cborda usw.,
ein stück über die einheit der drei göttlichen personen , lOlS beginnend
Esaias pph&a. aptius. mariä scä designat, ein abschnitt über die jung fraulich-
keit der Maria. 102'^ — 103^ von and. hand der anfang des symbolum Qui-
20 cunque. 103^ ztvei gebete von zwei and. händen {die zweite ist die mehrfach
genannte blasse). — erste nachricht von den gll. bei BPez Thesaurus anecd. no-
vissimus i, 1 (1721), diss. isag. lxi. BJDocen in Äretins Beytr. 2, 5 (1804), 92.
3, 3 (1804), 81 = Miscell. 1 (1807), 187. — Can. 9. [H. § 95. P. 171. S. i
G3— 120.] [446
25 19439 (Tegerns. X. 36. 4^) in quart, Yinji^K jhs., 95 zweispaltige bll. {alte Sig-
naturen b, c, d, e, f auf bl. 15^. 23^ 31^. 39^. 47'^: bl. 1—87^^ {rest dieses
blattes leer) ein sehr fehlerhaftes lat. alphabetisches glossar {über sein verhältjiis
zum Äbavus- und Abactor-glossar s. CGL 4, XL f), in welchem eine hand saec. xi
verschiedene 7iachträge, auch drei deutsche gll. (MCLXXVI) angebracht hat; 57*
30 unten der name meginhelmus saec. xi. zahlreiche deutsche gll. saec. xv wurden
nicht berücksichtigt. 88 — 95 {eine läge) Nomina greca Annales historie s. singo-
lorü annorü gesta — 89*^ Ylin! primä materiä dö gratias. 89^^ De nominib;
hebreorü l grecorü. Adonai — 95^^ Zabulon! habitaculum pulchritudinis. 95^^
Incipt Glose. Abacte! excluse. Abalso! infirma dom^ — Abolesi! neglegenter
35 agere l obliuisci. [447
19440 {die Tegernseer signatur nicht 7nehr vorhanden) in klein quart, x/xi jhs.,
442 SS. : 1) nach einem papiervorsatzbl. saec. xv mit kurzer inhaltsangabe
zum ganzeji codex s. 1 — 70, fünf lagen, von denen die letzte (65 — 70), ein ter-
nio, ihre schliefsenden drei bll. verloren hat. 1 federproben, 2 — 4 gloria mid
40 glaubensbekenntnis griech. 5 Incipit über de proprietate sermonum
uel rerum. Inter pollicere et promittere hoc interest usw. mit ivenigen deutschen
interlineargll. (DCCXXXIV). 31 De noctis temporibus. De solstitio et
aequinoctio, 36 De mensuris et ponderibus gleichfalls mit einigen deutschen in-
München Cl. 19417—19440 571
ierlincargll. (DCCXXXVIII), darauf 41 wenige gll. zu Leviticiis, Numeri, Deu-
tei-on. mit einer deutschen interlinearen (CCCCXCIV*^ nachtr.), 42 gll. zu Iliero-
mjnms InMatthacuni })iit vier deutschen, teils im context, teils interlinear (pCX.ClIl^
nachtr.), Talentuiii habet poiulera Lx .ii. nsu\, dh. ein schlechter text von Euche-
5 ritis Instruct. 2, 12. 13, 43 /* Uncia una. yolidos vi. Semiimcia .in. pensat usw.,
ein stück, von dem \u'ci abschnitte mit Isidor Eigm. IG, 26, 5 und G überein-
stimmen, da)ui erklärunge n von Dclibutus. Zodiacus. Sodiacus. Menstrü (/.
Menstruum). Auomala. Orion. Hiadas. Tiphiii. Saturnus, darauf gll. zu Matlhaeus,
Marcus, Lucas, Johannes, Daniel, Judith mit einigen interlinearen deutschen
10 (CCCCXCIV'^ nachtr.), kurze notizen De mensura terre, 45 erklärungen von
Fruge. Ex prefectura. Moribundus. Kalende. Ostiatim. Secubo. Tabo. Saturn alia.
Lenocinante. Infitiatur. Pube, voces variae animantium, Litterarum pater est
sensv^. ut dicitur sensus inuenit litteras. Mater uero earum uox est. ut pompeius
littere .de uoce sunt nate. Nutrix earü ratio per quam intelleguntur. Altrix earum
15 est intellectus qui eas intellegit, dann Diapsalma. Osanna {Eucherius Instruct.
2, 2), von da übergehend in gll. zu Hieronymus h'iefen an Damasus mit einer
deiitsclien im context (DCLXXXIII^ fiachtr.), 46 ein unermitteltes stück mit einer
deutscJmi interlirieargl. (CCCCXCIVc nachtr.), endlich ei?iige erkläru7igen griech.
ivorte. 47 ivi^idtafel, 48 Erchanberti Ars mit mehreren deutschen context-
20 uml interlinear gll. (DCXXVI), 64 kurze gll. zur Ge7iesis usw. mit zwei deutschen
im context (XLIV); der rest der s. 70 leer; 2) s. 71 — 86, eine läge, deren
imierstes doppelhl. {11 — 80) aus zwei urspr. selbständigen und nur zusammen-
genähten bll. besteht. 71 — 73 namen der apostel und ihre erklärung, 74 leer,
75- — 85 lat.'deutsche gll. zu Gregors Homilien, meist im context, am schluss un-
25 vollständig (DCLXXIV), 86 leer; 3) s. 87 — 102, eine läge, zweispaltig, ab-
gesetzte lat.-deutsche gll. zu Äldhehn De laudibus virgiiium (DXVI*) und De octo
principalibus vitiis (DXIX) enthalte?id ; 4) 5. 299—402. 219—282. 103 — 166,
dh. die je aicf dem letzten bl. oben signierten lagen 4 — 10. 11 — 14 und 20 — 23
einer grofsen glossensammlun g. läge 4 (299 — 314) beginnt 299 mitten in
30 den gll. zu Paralipp. i (CLVIII); es folgen diejenigen zu Paralipp. ii (CLXIII),
301 Parabolae (CCXXIX), 308 Eccles. (CCXL), 309 Canticum cant. (CCXLIX),
Sapientia (CCLXI), 310 Eccli. (CCLXIX), welche sich auf läge 5 (315—330)
fortsetzen, 319 Esdrae i (CLXVIII), 320 ein stück aus Ezechiel (CCCII), Job
(CCXII), 326 Tobias (CLXXXVI), 328 Judith (CXCIII), 330 Esther (CGI),
35 fortgesetzt auf läge 6 (331—346), 332 Maccab. i (CCCLVII), 334 llaccab. ii
(CCCLXIV), 339 Esaias (CCLXXIX), fortgesetzt auf läge 1 (347—362), 347
Jeremias (CCXCI), 352 Threni (CCXCV), Ezechiel (CCCI), 358 Daniel (CCCXI),
fortgesetzt auf läge 8 (363—378), 363 Oseas (CCCXVII), 364 Johel (CCCXXII),
365 A7nos (CCCXXVI), 366 Jo?ias (CCCXXXIV), 367 Micheas (CCCXXXIX),
40 368 Nahum (CCCXLII), Ilabacuc (CCCXLIV), Sojjhonias (CCCXLVIII), 369
Aggaeus (CCCXLIX), Zacharias (CCCLI), 370 Malachias (CCCLIV), Acta apo-
stolm-um (CCCXCII), fortgesetzt auf läge 9 (379—394), 380 Epistola Jacobi
(CCCCLXVIII), 382 Ei)istola Petri i (CCCCLXXI), 383 Epistola Petri ii
572 Vkrzeichnih Der H«ß. 448 — 451
(CCCC1.XXVI), KjAslola Johannis i (CCCCLXXIX), Epistola Johannü ii
(CCCCLXXXII), 384 Episiola Johannis iii (CCCCLXXXV), Ejnslola Judae
(CCCCLXXXVIII), 385 Äpocalypsü (CCCCXC). darauf foUjt 386 eine and.
crklürunf) der Äpocalypse, ohne deutsche gll., am rande bezeichnet mit scs
5 Ysidorus ep«, welche auf läge 10 (395 — 402, einem hinio, dessen hll. 395/6
und 401/2 zusammenhangen^ während 397/8 und 399/400 eingeschoben sind)
s. 400 schliefst. 401 lat. Worterklärungen Conpetentes dicuntur simul pe-
teiites usw. 402 lat.-deutsche gll. unermittelter herkunft (MCXCVII), von zwei
and. händcn. läge 11 (219 — 234): 219 erklärungeti biblischer namen, 223 De
10 diuersis rebus Mandragora genus pomi usw., De gentibus, 224 De locis, De flu-
minibus, De mensibus, 225 De solemnitatibus, 226 De uolatilibus, 227 De pon-
deribus, De mensuris, De grecis nominibus [alles dies = Eucherius Instruxit.
2, 3. 4. 5. 0. 7. 8. 11. 13. 14. 15), 228 Decanus qui super x uiros est (da-
7ieben loxonim.N% De hospiciis, 229 Incipit Glosula super Focum (DCCLV),
15 230 Incipit Glosa super uitas patrum (DCCCLXXXII), 231 Incipit Glosa super
dialogorum (DCLXIV), 233 Incipit Glosa super pastoralem (DCXXXVIII), fort-
gesetzt auf läge 12 (235 — 250), 244 Incipiunt canones apostolorum Clementis
(DXCI), fortgesetzt auf läge 13 (251 — 266) und 14 (267—282), 268 ff eine
ziueite glossatur der Cariones, von a7id. hand und jede seile dreispaltig (DXC).
20 der leere räum auf 2'^2 wurde durch den segen In nomine patris et filii et Spi-
ritus sancti. Tres boni fratres per unam uiam {bis hierher schon 267 obe7i begon-
nen) amhu[sha,nt et obuiauit eis dominus ^/sz<;. ausgefüllt, die lage7i 20 (103 — 118,
doch die mittelsten bll. 109/10. 111/12 einzeln), 21 (119—134), 22 (135—150;
zwei bll. nach 142 ausgeschnitten, dafür 143 — 146 lose), 23 (151 — 166), sehr
25 klein und unabgesetzt geschrieben, enthalten gll., darunter wenige deutsche, meist
ifiterlineare, zu Regum i (CVIII) und ii (CXXIII), Psalmen (CCXXIII), Para-
bolae (CCXXXVIII), Eccles. (CCXLV), Canticum cant. (CCL), Job (CCXIII),
Judith (CXCVII), Esaias (CCL'XXXlll), Ezechiel [CCCYIT), Arnos (CCCXKVlll),
Zacharias (CCCLIII), Acta apost. (CCCXCVIII), Matthaeus (CCCLXXIV), Lu-
30 cas (CCCLXXXVI), Johannes (CCCXCI); 5) s. 283—298, und unmittelbar
sich anschliefsend 6'. 167 — 218, zusammen vier lagen, von denen zwei (s. 182 und
200 oben) als xvi und xvii bezeichnet sind, enthalten 283 gll. zu den Psalmen
(CCXXI), 295 zu den Ganticis Ezechiae (CCLXXX), Annae (CVI), eijie zur
Exodus (XXXVIII), zu den Ganticis Habacuc (CCCXLV), Moysi (LXX), zur
35 Praefatio des Liber comitis und 161 zu diesem selbst (CCCCXCV), 184 zur Bist,
eccles. (DCCCXXV), 190 zu Gregors Homilien (DCLXXIV), unvollständig s. 218
abbrechend; 6) s. 403 — 420. 421 — 442, zwei lagen aus einer hs., die kleiner
ivar als alle übrigen bestandteile des codex, gll. zu Regum i— iv, die deuischen
meist im context (CIV. CXX. CXXXVI. CXLIX). — erste nachricht von der
40 hs. gab BJDocen in Areti?is Beytr. 3, 3 (1804), 75. 81 /* = Miscell. 1 (1807), 180.
187/: 199. — Bibl. 2. Can. 11. 12. Ec. 2. Ep. can. 4. Gc. 6. Gd. 2. Gh. 2. 3.
Le. Ph. 2. Ps. 2. Tg. 5. VP. 2. [H. § 6. 96. P. 3. S. i 211—498. 989—1001.
1073—1082.] [448
München Ol. 19440—19452 573
1945Ö (Tegerns. R. C. 2^) iu Idcin quart, xr jhs., 109 bezeichnete und 3 7mr
hin und icklcr mit feder proben versehene unbexeichnete blL: die gcdichte des Al-
cimus Ävitns mit deutschen interlinearglL, die zumeist von einer blassen haiul
herrühren, aber nicJif itiehr sämmtlich. gelesen werden können, da der codex lange
5 xeit, lüie es scheint, dem ivasser ausgesetzt gewesen ist (CCCCXCVIII). die erstell
acht bll. (8^ federproben) scheinen ttrspr. einer and. hs. angehört zu haben; auf sie
folgt zunächst die verbundene läge bl. 33 — 40, jedoch so, dass die ersten sechs
Zeilen von 33^ um sich an 8* umnittelbar anxuschliefsen, mit neuerer schrift über-
schrieben si)id und nun zweimal hinter einander dasselbe {1,21^ — 223; 2 15 — 223)
10 steht. — erste nachricht von den deutschen gll. gab der gedruckte Katalog. — \P.
189.] [449
19451 (Tegerns. K. (SQ-, Kr. 121) m klein quart, xijhs., 272 gezählte ss., darnach ein
ungezähltes bl., ivelches auf seiner Vorderseite federproben, auf seiner rückseite bio-
grajjhisclie notizen saec.xi überDonat enthält; vorn sind 2 2^(il)ierbll. vorgeheftet,
15 die von einer hand saec. xvii ex. eine inhaltsangabe des codex und die Vermutung,
dass derselbe am ende des xi jhs. durch Eeginfrid nach Tegernsee gekommen sei,
h'ingen : 1) 5. 1 aus^'adiert {darauf jetzt kurze iiihaltsangabe der hs. saec. xv)
efithielt Fulgentius von s. 389^ der Gerlach- Rothschen ausgäbe an; davor fehlt
ein bl. Fulgentius mit einigen deutschen interlinearglL (DCXXXIII) 7'eicht bis
20 5. 14 {also eine läge); 2) s. 15 urspr. leer, jetzt zur aufzeichnung des hym-
nus benutzt Exultem^ cordis uoce salutari, darüber von and. hand Abbas Fl . .
16 federzeichnmig , wie Ärator dem abbas Florianus sein buch überreicht. 17 — 153
Arator De actibus ajjostolorwn mit einigen deutschen interlinear- und margi7ialgll.
(DXXXI:38, 55^e^^fatigante, /(2^.). 164.fverseundnotiz über Arator. 155 — 157
25 distichen auf SValens und Synesius {Neues archiv 6,621 f) und am obern rande
von 5.156/* eitiige Prudentiusgll. mit einer deutschen (D CCCX VIII) . 157 — 211
Beda De virtutibus SCuthberti. 211 — 214 Incipit eiiisdem Carmen de uirginitate
ediltryde regine {oft gedruckt, zb. Alcuini opp. ed. Fr oben ii, 548), 214 — 217 Item
Carmen eiusdem soliloquum. de psalmo. xli. conpositum {Canisius Lectt. antiq. vi,
30 619), 217 Item Carmen eiusdem de psalmo. cxii. Item eiusde metr uers. {diesel-
ben Oxford Laud. misc. 78). der rest von 5. 218 und die urspr. leere 5. 219 ist
benutzt zum eintrag von notizen über Arator durch eine grobe hand saec.xn.
220 Incipit argumentv Oratoris {sie). 222 {urspr. leer) bemerkungen über
Donat, dann 5 bll. ausgeschnitten; 3) s. 223 — 247 commentar zu Donat.
35 248 leer, dann 2 bll. ausgeschnitten ; 4) s. 249 Incipit de uerbo. 263 In-
cip excerptv de libro Euticii magistri, nach 272^ 3 bll. ausgeschnitten, die la-
gen des codex sind von einer hand saec. xv je am ende mit 1 — 18 signiert. —
EGGraff Diut. 3 (1829), 433. 434. — Ar. Fulg. Tg. 6. [P. 198.] [450
19452 (Tegerns. X. 3. 3^) m quart, xijhs., 76 bll. {Signaturen i 8^ ii 16^ iii
40 24^, II mid B 44^ iii 45% vii 52^ viii 60^ viiii 68^ x 76^; dem /ermo 25— 28
fehlen die zwei letzten bll.): die Consolatio des Boethius, bis nuUus 134, 105
Peiper reichend, mit einigen deutscJien inte^'linear gll. {DJjXXVII). — die gll. kannte
BJDocen. — [P. 270.] [451
574 Verzeichnis Der Hss. 452 — 459
19454 {die alte Tegernsecr Signatur fehlt; Kr. 119; auf dem rücken die zahl
145) m quart, xi jhs., 264.9s.; 1) s. 1 — 72 {zwei quaternionen und 7.wei qui-
nionen) Juvencus vonS, 60 an mit wenigen deutsdien interlineargll.(DCCXXVl).
72, urspr. leer, enÜiält die 16 hexameter Nos regat eternus custo.s partus hodier-
5 nus — Uirgineus iiatus nos mundet sort,*^e rcatv"; 2) s. 7S ff {zwölf quater-
nionen). 74 /f (73 nur unten Libcr Evtichii) des Entgeltes Ars mit zwei
deutschen interVmeargll. und einer marginalen (DCXXIX), 1 4.0 ff Glosa in Fo-
cam {vgl. darüber Oramni. lat. 5, 406), am schluss unvollständig {bis 431, 28),
gleichfalls mit je einer deutschen marginal- und interlinear gl. (DCCLVII): darin
10 237 — 248 gll. zu Beda De arte metrica bis 90, 100 Migne. — Eut. Juv. 3.
Ph. 3. [P. 112. 207.] [452
li>470 (Tegerns. X. 20. 1^ Kr. 88) in quart, xi jhs., 147 ss. {vielmehr 148,
da die erste urspr. leere seile, deren noch im xi jh. geschriebener inJtalt zum gras-
ten teil abgerieben und erloschen ist, nicht mitgezählt wurde): s. Ijf Sallusts
15 Catilina, dem zwischen 87 und 38 zwei bll. mit c. 50, 4 — 51, 34 fehlen {läge
32 — 43 besteht aus zwei doppelbll. und den einzelbll. 36/37. 38/39). darin we-
nige deutsche interlinear gll. (DCCCXXXIV). s. 62 ff Sallusts Jugurtha. —
die gll. kannte BJDocen. [453
10486, eine Pappschachtel, enthaltend 34 octavbll. des 'Kijhs. mit den Tegernseer
20 fragmenten des Euodliep.»-^ JGrimm U7id ASchineller Lat. gedichte des x und
XI jhs. (1838) s. 132. 140. 141. 146. 180. gegen meine meinung, dass die vier
deutschen gll. (DCCCXXIX) von verschiedenen händen herrühr eti, s. F Seiler Buod-
lieb (1882) s. XI. [454
19488 (Tegerns. X. 11. 2^) in quart, xii jhs., 137 blL: bl. 118^ die Versus
25 de volucribus , bestiis, arboribus , piscibus mit ganz wenigen, bl. 1213-
von and. hand mit sehr zahlreichen deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIV).
wegen des sonstigen inhalts der hs. verweise ich auf die ausführliche beschreibung
WWattenbachs in den Sitzungsberichten der Mimchner akademielSld i 685 — 709,
vgl. auch Änz. des germ. museums 1873 sp. 256. — erste erwähnung der gll. bei
30 JASchmeller BWB 1^ 932. 1032 usw. und Carmina Burana{184:l) s. 267. aus-
gaba durch KBartsch Germ. 19 (1874), 436 f — [F. 442.] [455
S15)35 (Weihenstephan 25, oh^ie kloster Signatur ; doch steht auf dem ungezählten
vorsatzbl., das früher dem vorderdeckel aufgeklebt war, von alter hand: Weyhen-
steueN. I Liber Regule Pastoralis eure b'tl Gregorii ppe. | scriptus ad Joh'em ve-
35 nerabile epiii. Et patit~ | circa fine defectü modicü ut estinio) in folio, x jhs.,
162 bll. nebst vor- und nachstofsbl., von denen 4 und 5 sowie 32 und 33 ver-
bunden sind: Gregors Cura, vorn und hinten unvollständig, mit einer reihe zu-
meist interlhiearer deutscher gll., welche zum grösten teil von einer hand lierrüh-
ren (DCXXXVIII). bl. 139^ steht fegp blprbt pch Ikbrxm fmfndbrfm = ego
40 alprat hoc librum emendarem. — erste erwähnung bei BFez Thesaurus anecd.
novissimus i, 1 (1721), diss. isag. xxvi, fernere von BJDocen in Aretins Beytr. 7
(1806), 286. — Gc. 5. [H. § 103. P. 146.] [456
3156)3 (Weihenstephan 62, früher D 6; auf der iniienseite des vo7'derdeckels
München Cl. 19454—22053 575
Weychesteue) in quart, xii jhs., 253 hlL: 1) hl 2 — 76, neun von 9^' — 73**
je am ende signierte quaternionen {doch sind vicifacli die Signaturen durch be-
schneiden zum grösten teil verloren gegangen) mid ein aus 74 — 70 (dies nur die
untere hälfte eines blaffes^ riickseite von späterer hand mit einem lat. Mariengehet
5 beschrieben) und dem dahinter ausgeschnittenen bl. bestehender binio, in der haupt-
Sache {das genauere s. im Katalog) Vergils Bucolica und i^^^l^ ff) Georgica;
2) bl. 11 ff] bis 212 siebenxehn je am ende signierte qu/xternionen, dann unge-
zeichnet ein binio, vier quaternionen, ein binio imd das einzelbl. 253, Vergils
Aeneis und (244*/7') seine kleinern gedichte. beide gleich eingerichtete {jede seile
10 zählt 30 Zeilen) und von vorn Jiereiji für einander bestimmte hss. sind sammt
den deutschen interlinear-- toid marginalgll. (DCCCLX) aus Clm. 305 abgeschrie-
ben, das vorgeheftete bl. 1 enthält auf seiner Vorderseite ein bild des Vergil, auf
seiner riickseite ein bild des hl. Stephan, dem abt Ältunus (1183 — 97) ein buch
mit den Worten überreicht: Hvnc Librvm de me Dign^is svm^e See. Sis michi
15 patronv^. leve fac qd me premit onv^. — erste erwähnung bei BPez Thesaurus
anecd. novissimus i, 1 (1721), diss. isag. xxv/". ESteinmeyer Zs. 15 (1872),
97—100. — VA. 2. VE. 2. VG. 2. [P. 291. S. i 815—818.] [457
23038 (Wess. 38; Kr. 386) in quart, xri jhs., 142 bll. in neunzehn lagen
{ternio 65 — 70 und 135 — 140, unio 141. 142, sonst quaternionen), die von einer
20 hand saec. xv je am schluss gezeichnet sind; doch ist ein teil dieser Signaturen
durch beschneiden verloren gegangen, an stelle des mittelsten doppelblattes weisen
die quaternionen vielfach zwei einzelbll. auf: 1^ /f (1% urspr. leer, enthält hymnen-
texte) Gregors Dialoge mit fünf deutschen interlinear- resp. margirialgll. verschie-
dener Zeiten lüid hände (DCLXVI); 138^/f von and. hand des Hier onymus
25 Vita Pauli. — FKeinz Germ. 15 (1870), 351. — [P. 136.] [458
22053 (Wess. 53; Cim. 20, moderner halbfranzband) in quart, ix jhs., 99 bll.
(40 doppelt, 55 übersprungen): 1) bl. 1^ (1^ nur federproben) — 20^ De in-
qvisitione uel inuentione sanctae crucis mit bildern. 21^ Tempore quo
Constantinus Imperator factus est christianus et a beato Siluestro Rome baptiza-
30 tus. Helena mater eius christiana facta, perrexit hierosolimam. et quesiuit lo-
cum et lignum (et lign auf rasur) in quo sanctum Christi corpus pendit. Qui
idcirco ad inueniendum difficilis erat, quia adrianus iam olim imperator ad occul-
tandum ipsum sanctum locum. illa supra. fanum idoli construxit; rest der seile
und 21^ saec. x Incipit de feriis aus Beda; 2) bl. 22 ff" {fünf zum teil be-
35 zeichnete quaternionen und ein ternio). 22* Theodosius De locis sanetis, abge-
druckt bei TTobler & AMolinier Itinera Hierosolymitana 1 (1879), 353 — 359;
S6^ ff excerptensammlung : Incipit sententia sancti Gregorii {de duodecim
abusivis saeculi); 30^ Incipit Fides catholica; 37^ Incipit de principio celi et
terre creationis. et omnis firmationis {sie) mundi; 40^^ De vii. gradibus in quibus
40 fuit Christus; 40^^ Dicta Salomonis {Prov. 30, 15//"); 41* Haec sunt x uerba le-
gis que loquutus est dominus ad moysen dicens {aus Exod. 20, 3 yf); 41^ Pro
quid Christus filius dei non de simplice uirgine natus erat sed de sponsata natus
erat; Pro quantas causas christus filius dei (42*) in iordane baptizatus est; De
57G VKHZErcHNis Der Hsb. 459 — 400
caelestia generatione die; 43* De Septem formis spü dicit; 44* Incipit symbolum.
quod interi)rotatur coiilatio (die ei7i%elnen ahschnitte auf die zwölf jünger verteilt);
45* De terra ... qui christo munera obtulerunt; 4G* Quattuor ale sunt, que
uolant ad caelum; 47'* worte^Märungen Terra, eo quod teritur pedibus. Caelum
5 eo quod celatl celatur; 48* De Abraham; 48'^ Ex quatuor creaturis conntat homo;
49* De .V. SensibuK hominum; De causas .in.; 50* De vii. Dampnatio h pecca-
torum; 50^* vii. Muneratio iustorum ; 51* Septem modis redemit^ anim* de Infern;
51^* Septem Scale sunt quibus ascenditur ad regna celorum; 52* De octo vitia
principalia; 54* De sex cogitationibus sanctorum; 56* De ebrietate; 56^ De So-
10 brietate; 57* Plantatio paradisi; ^l^ff Mensura est quicquid pondere capacitate
longitudine altitudine latitudine animoque capitur*, zeilengetreu abgedruckt von
Kllofmann Germ. 2 (1857), 89 — 95, mit einzelnen deutschen gll. im context (DCCX.
MLXXI. DXXXVI^^ nachtr. DCCXXXVIIIb nachtr.), daran unmittelbar bl. 65^.
66* sich anschliefsend das Wessobrunner gebet {MSDi; neuestes facs. beiMEn-
15 neccerus Die ältesten deutschen sprach-denkmäler (1897) tafel 9. 10). 66^^ von
and. hand die Mon. Bai. vii, 373 abgedruckte Urkunde; 3) bl. ßl ff {binio und
ternio; 67*. 71* signiert als 9. 10). 67* Uisio. quam uidit ezechiel, 67^* De
archa testamenti {darin 68* über loquatur in der phrase Ut aliquoties ad rusticis
dulcia uerba loquatur übergeschr. sefodele n oc^er fef odele n); 6S^ ohne absatz
20 commentar zuMatthaeus, 73^ zu Lucas ; 4) bl.ll ff {11^ unten Signatur xi,
85* XII, zwei quaternionen) Worterklärungen nach materien geordnet, zumeist
mit geistlicher ausdeutung. darunter bl. 84* in dem abschnitt De bestiis animan-
tibus einige deutsche (MCCII) ; 5) bl. 93 ff {eine läge, deren vwderstes bl. fehlt;
trotzdem unten 93* Signatur 13) widermn verschiedene excerpte: 93* über Christi
25 geburt, 93^ Septem modi svnt predicationes. De dei nomine, 94* Discipulus eli-
seus ad helle {fragen und antworten), 95^^ vii Miracula, 97^^ De Cain, 99*^^ von
and. hand chronologisches mit nennung der jah^e 814 und 815. ^ BPez
Thesaurus anecd. novissimus i, 1 (1721), 417. 418. Mo7iumenta Boica vii(1766),
373 — 377. W Wackernagel Das Wessobrunner gebet und die Wessobrumier gll.
30 (1827) mit benutzung einer abschrift Lachma^ms. EQOraff Diut. 2 (1827), 368
— 372. KHofmann aao. und Oerm. 7 (1862), 470 — 474. PPiper Höfische epik
{Stuttgart o. j.) 3, 678 — 681 {mehrfach incorrect). RKögel Gesch. der deutschen
litt. 1, 2 (1897), 523. — Wess. [H. § 41. S. o 388—392.] [459
!3!S201 (Windb. 1) in grofs folio, xii jhs., 271 bll. (8 und 192 doppelt, nach
35 50 fehlt ein bl), darnach ein unbeschriebenes: die Vorderseite des Mattes 1 ist auf-
geklebt, die rückseite sowie bl. 2 und 3 enthalten chronologische notizen ver-
schiedener hände und Zeiten, darunter die MG SS xiii, 752* abgedruckten, sowie
auf Windberg bezügliche Urkunden; besonders bemey'kenswert ist der auf der
rückseite von bl. 3 befindliche eintrag {abgedruckt Mon. Boi. xiv, 34): Anno mille-
40 simo centesimo lx. v. ab incarnatione xristi mense martio perfectus est liber iste.
Iste est annus uigesimus quartus gebhardo abbat! nostro. Hoc in anno in vi-
* das darauf hl. 58* beginnende Kerete ist natürlich x<^iQ^^^»
München Cl. 220r)3— 22201 577
gilia beate Margarete virginiö et nuirtyris [12 juli] comiti Perhtolfo \(jraf von
Bogen, vgl. Moti. Bot. xiv, 31. 1^2 tDid Denis Codd. mss. i, 1, 838 1 mluocato
nosti'O natus est filius iioniine Adelbertus. Hoc siquideni nomine appellatus est
pater Perhtolfi auus uidelicet pueri. Qui scilicet comes Adelbertus primus fun-
5 dator extitit ecelesie nostre. über Gchc/iord s. auch MO SS xvii, 559. nach
f t
einer xeilc spatiuvi folgen- dann die nicJä abgesct.üoi hexameAer:
Abbas hunc librum lussit scribi gebhardus. Prebens impensas. uir precipue ve-
nerandus.
Nunc quicunique legis. Studium perpende laboiis. Esto memor miseri. quiuis lec-
10 tor GEBHARDI.
Soluar ut a pena. pro me pete uirgo maria. Sicque uidendo deum. sanctis con-
iungar in euum.
diese 3 ersten hll. sind später vorgesetzt, denn die urspr. hs. heganyi mit hl. 4,
wie aus den lagenhezeiclmungeji (10^^ Signatur i bis 2G3^ xxxiii) hervorgeht. 4:^ ff,
15 die Seiten zu vier spalten, das erste Salomonische glossar mit zahlreichen
deutschen gll. im context und (Jiäufiger) zwischen den Zeilen, desgl. ISb^ ff das
zweite (MCLXXVa). 223^ — 235^ die Pseudo-dositheanischen griech.-lat.
vocabulare mit ein par übergeschriebenen deutschen gll. {CKru7nbacher De codi-
cibus quibus interpreta7nenta Pseudodositheana nobis tradita sunt, Monachii 1883,
20 s. 4. 20 ff), ivehhe jetzt im CGL 3, 119 ff gedruclä vorliegen (MCLXVIII).
23G — 251*^ gll. zu den biblischen bü ehern, fast sämmtlich interlüiear :
Vm. XXVIII. XLIII. LVI mitnachtr. bd. 1,821. LXIX. LXXIX. LXXXVIII.
xciv. cm. cxix. cxxxv. cxlviii. cm. cxix. cxxxv. cxlviii.
CLVIII. CLXIII. CCLXXIX. CCXCI. CCXCV. CCCI. CCCXI. CCCXVII.
25 CCCXXII. CCCXXVI. CCCXXXI. CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII.
CCCXLIV. CCCXLVII. CCCXLIX. CCCLI. CCCLIV. CCXII. CCXXI. CCLXXX.
CVI. CCCXLV. LXX. CCXXIX. CCXL. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX.
CLXXXVI. CXCIII. CLXVIII. CCCII. CCI. CCCLVII. CCCLXIV. CCCXCII.
CCCCLXVIII. CCCXCII. CCCCLXVIII. CCCCLXXI. CCCCLXXVI.
30 CCCCLXXIX. CCCCLXXXII. CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIII. CCCCXC.
CCCCI. CCCCXI. CCCCXXXI. CCCCXXXVII. CCCCXLIX. CCCCLIV.
CCCCLX. CCCCLXIII. sodann die praefationen zu den einzelnen bibl.
buch er n ohne deutsche erklär ungen bis 255^, wo Explicit Feliciter steht, es
schliefsen sich an, ebenfalls nur lat., aufzählungeyi von haus gerät (Sponda. Cul-
35 citos. Capitalia usw) sowie der glieder des mensche7i{s.bd.S,4:S7 anm.2). 255*^
beginnt von and. hand ein nachtrag zum Salomonischen glossar (Abhorrens
dissimile. Absurdum distans discors usw.) mit angäbe der quellen {Vergil, Isidor,
Cicero usw.) am rande, darin ebenfalls einige deutsche worte im context und über-
geschrieben (MCLXXVa); von 2bb^ an folgt noch ein kurzes alphabetisches vo-
40 cabular und unten sowie auf dem achtelbl. 256 (der rest fortgeschnitten, die
rückseite leer) finden sich lat. namen von kircheng er ätschaften sowie im
xni jh. aufgezeichnete lat. verse. 2bl^ ff (7'ot) Epte he occasio fvervnt expedi-
tionis illivs maxime s; omino infrvctvose, päbstliche bullen und sonstige briefe
Althochdeutsche glossen IV. 37
578 Verzeichnis Der Hss. 460— 4G3
(namentlich des Oerhoch von Reichersberg) auf den zweiten kreuxxug bexüg-
lich (vgl. auch W Wattenbach im Anz. des germ. museums 1882 sp. 336). 271^
auszüge aus Augustin saec. xv, 211^leer. 271^^ Urkunde von 1178 Windberg
betreffend; 21 V^ theol. notizen. 271 K 272 leer, die untern und seitlichen
5 r ander mancher bll. sind bis zur schrift beschnitten. — Aretins Beytr. 4 (1805),
631. EOGraff Diut. 3 (1829), 414. — Sal. 3. [P. 6.] [460
22213 (Windb. 13) in folio, xii jhs., 164 bll. (2 — 161 zwanzig meist am
schluss signierte quaternionen, 162 — 164 ein binio, dessen letztes bl. fortgeschnit-
ten ist): auf dem urspr. nicht zur hs. gehch'igen bl. 1 von zwei händen lat. ge-
10 dichte, 2^ ff nach der folge des kirchenjahrs geordnete lat. homilien des Augu-
stinus, Bernhard vClairvaux, Hieronymus, Hugo, Rupert von Deutz usw. und im
unmittelbaren anschluss an die letzte predigt 163*^ die Versus de volucribus,
feris, arboribus mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). es folgt das
distichon Unde superbit bomo? cuius conceptio culpa. Nasci pena. labor uita.
15 necesse mori (vgl. Notices et extraits 81, 2, 305. Engelhardt Herrad s. 159) und
nach einem spatium die hexameter Ancbora porta spei summe portus requiei.
Hunc ob delictum codicem Gebebart tibi scriptum Confert mente pia. quem sus-
cipe uirgo maria. Ipsius ut natus tuus omnia uincla reatus Soluere dignetur.
per te sibi propiciatur (a aus corr.). Ac defendat eum. memorabile sitque per
20 euum. Presens libamen. quod prestet ei. deus amen. 164^ Visio Hiltegar-
dis. Vidi ab aquilone bestias quinque usw., s. Mones Anz. 7, 613, und der von
WMeyer Forschungen zur deutschen gesch. 19, 70 herausgegebene brief des erz-
bischofs Adalbert von Salzburg an das cardinalscollegium. — erste nachricht von
den gll in Aretins Beytr. 2 (1804), 5, 92. 4 (1805), 633. — [H, § 61.] [461
25 22258 (Windb. 58; Kr. 344) in quarf, xiijhs., 111 zweispaltige bll.: 1) bl.
1 — 14, ein quaternio und ein ternio. 1^ (sonst leer) der eintrag saec. xii Iste
lib ptinet ad scäm mariam in windbg. que fec scbi scds ei^de [ eccle uen'abilis
7 digne memorie abbs gebehard^ [f 1191]. p obtentu | gre di 7 beate maRie
semp uirginis. 7 tuai lector orationum. | Si qs eum qcüq; m eccte buic abalie-
30 nau^it anatbema sit. ; 1^^ Plvres fuisse usw., der ehiga^ig von Hier onyynus Mat-
thaeuscommentar, 2^^ Plogvs leronimi. Matbevs sie in ordine pmus usw., dann
das Evangelium Matthaei. 14*^^ — l^^'^ mitte vonand.hand über diebedeutung
des hl. kreuze s; 2) bl. 16 ff, zehn quaternionen und drei ternionen, signiert
30^ — 100^ B — 1. 15* leer, 15^ ein ausführlicher Matthaeuscommentar (an-
35 fang 16^^ Dns ac redemptor noster ad cömendationem euanglice fidi uoluit euglm
n solü bominib; pdicari usw.) mit vorausgehendem capitelverzeichnis. 106^^ nach
absatz erklärungen von scandalum, wider nach absatz Legim^ qdä loco qd qdä
tempore qdä bomuntio cü p nimia tristicia uoluisset se laqueo suspende & dixisset
ds adiuua me. qd uerbü semp in usu babebat! astitit ei beat' paulus inquiens. In-
40 felix temetipsü inlaqueare uis! & psumis nom di inuocare? S; quia illü inuocasti.
esto Über ab bac tristicia & morte psenti! quia omia t pspera succedent. 106^^
unter der Überschrift Clavdivs über Maria Magdalena, dann nach absatz über
München Cl. 22201—22272 579
a
die erscheiyiung en Christi nach seiner au f er Stellung , 107*^^ Hieronim^ coiit
Heluidivm, ausxüge über die verschiedenen Marien. 107*^ unter der roten Über-
schrift Super ploguni euaiigelistarum super matheum — \1\^^ gll. xu den vier
evangelien und den Psalmen mit einigen deutschen, die meist übergeschrieben sind,
5 selten im context stehen (CCCLXX: 720, 16 fehlt die contextgl. Apex tital X
punctus 107b. 720,29 /. 107^. 720,53 /. phevchar. CCCLXXVII. CCCLXXXI.
CCCLXXXIX: 739, 48 stehtNemn. CCXXI: 513, 70 nirder niriset). lll^ und
das dem rückdeckel aufgeklebte schlussbl. des letzten ternio leer. — FKeinz Oerm.
15 (1870), 352—354. — [P. 24.] [462
10 22272 (Windb. 72) i7i qiiart, 152 bll. sowie ungezähltes vor- und nachstofsbl.
aus einem hymnar saec. xi: 1) saec. xii bl. 1^ (1* bis auf den verm£,rk tres
libri bhihardi leer) — 50, sechs quaternionen {Signaturen i 8^ ii 16^; iii. im. V
auf 24^. 32^. 40^ ausradiert; auch 50^ scheint eine solche rasur vorgenommen
XU sein; in den letzten quaternio 41 — 50 sind die einzelbll. 45. 46 eingeheftet),
15 Bernhard De diligendo deo 1^, De praecepto et dispensatione 18^, Sermo exhor-
tatorius ad milites templi 39^ {Migne 182, 973 ff. 859 ff. 921 ff); 2) saec.
xi/xii bl.bl — 80, vier quaternionen, deren letztem die xwei schlussbll. durch aus-
schneiden fehlen {Signaturen i 58^ ii 66^). 51^ (51^ leer) Incipit über Petri
damiani ostiensis epi qui über appellatur gratissimus {Migne 145, 99 ff). 75*
20 Passio sciGeorgii mrls 7nit wenigen deutschen interlinear gll. (DCCCCII : 744, 5
sac kere. 744, 12 dutobist] am b radiert); 3) saec. xii/xiii bl. 81 — 106, drei
quaternionen mit den einzelbll. 97 und 106 sowie einem an 91 angenähten und
einseitig beschriebenen blattstück. 81* Incipit Sententia sei hier onimi. de eentia
diuinitatis dl {das folgende darüber am obern rande) & de inuisibilite {sie) atq; Imen-
25 sitate eius. dieser tractat wird 85* mit Finit Historia beschlossen, es folgen von
der gleichen hand be'tnerkungen über Caritas und süperb ia, sowie 85^ nach
absatzzeichen ver'se über die passion In matutino däpnat~ tepe xpc usw. 86*
von and. hand leronim^. ad ephesios. Quomodo capt plurima sibi inbra fet sub-
iecta usw., die verschiedensten auszüge aus Ambrosius, Ansehn von Canterbury,
30 Augustin, Beda, Gregor, Heimo, Isidor, fortgesetzt 98* /f unter der Überschrift In-
cipit Sentencia. Introduccio. Diuinitatis; bl. 106*^ von zwei and. händen; 4)
saec. XII bl. 107 — 116, quaternio und unio, gleichfalls eine excerptensamm-
lung, beginnend ^nit bemerkungen über die erbsünde Antequä quicquä üeret usw.;
114:^ ff von and. hand; 5) saec. xii bl. 117 — 122, ein quaternio, dem die
35 beiden letzten bll. fehlen, sehr klein geschrieben, Concordia discordantiü cano-
num, dh. auszüge aus Gratians Decretum bis i, 31, 1, fortgesetzt 120^ mitte
— 122* von and. hand bis i, 46, 1. 122^ folgende deutsche erklärung des
Vaterunsers saec. xii: Oratio^ dnica. Vatir du da bist in den himilin. gehai|-
ligit werd® din name. Zö chome uns din riebe. | Din vville vverd® hie inerd®
40 ervullit als da ze himile. | Gip uns unsir tagiüch bröt hivte. Vnd® uirlaz
uns I unsir sculd® sam wir unsirn scolarin. Vnd® uirlaite |^ uns nit in die
* oben am rande von späterer hand Salue
37*
580 Verzkichnib Dkh Hsh. 403 — 408
bichorunge des laidigin vigindis. 8un|dir du erlose uns uon allime ubile. aMeN.|
Pat nf q es I. c. hie bite wir ^ . . . urisern vatir . . . hin | ze himile. vvan
wir alle uofn ime] fjescaff\u\ sin] | ^ d^r bigihit rehte . . . (kn himelischen
vat'ir i\^r \ sinin vvillin tot. Sclficet~ .n. t. daz isl daz wir bitjtin suln.
5 daz wir hailich und^ reht werdin. und*' | uns d^s ubilin glöbin. und^ götiv
werch^ ton. un min | trehtin minnin. un in vurhtin. un lobin mit dur|nahtir
glöbe. Uli mit gÖtim vvillin. Adueniat. r. 1 1. daz ist daz wir bittin suln. daz min
trehtin in | uns richise. un uns die tolichin (sie) sund^ lazzin. daz | er* uns ge-
rehte uind® so er die sele uon d^m libe ais|scit. Fiat u. t. s. I. c. 7 i. t. daz ist
10 daz wir bitin | suln als die engili. und^ die rehtin minime | trehtin da ze himile
dienint. daz och wir | ime ane hobithaftige sund® hie inerd^ dienin mozin. | der
rest stand auf dem folgenden, jetzt ausgesch^iittenen hl.; 6) saec. xiii bl. 123
— 152, drei quaternionen, ein te7mio, Cicero De officiis. — auf die deutschen
gll, wies der Katalog hin. [463
15 2230T (Windb. 107) in octav, xi jhs., 195 bll. und ein ungezähltes, das nur
den titel saec. xiv Glosula uocabulou I genesi trägt: 1) bl.l — 60 commentar zur
Genesis und {4:S^) zur Exodus mit deutschen gll, welche, abgesehen von zweien,
von der gleichen hand übergeschrieben sind (VIII. XXVIII); 2) bl. 61 — 142
von verschiedenen händen, s. den Katalog; 3) 6/. 143 — 151 {eine läge) Glossa
20 super Sedulium; 4) bl. 152 — 187, verbundene lagen einer grammati-
schen hs., genau beschrieben im Katalog; 5) bl. 188 — 195 (eine läge) De
•IUI. questionib. compoti und sonstiger astronomischer inJialt. "^ FKeinz Germ.
15 (1870), 351 f — [P. 33.] [464
23480 (ZZ 480) in octav, xii jhs., 63 bll, die lagen 2. 3. 5. 6. 7. 8. 9. 11.
25 12 einer von vielen geschriebenen hs.: grofse bruchstücke der gedichte des Alci-
mus Avitus (1, 274 — 5, 552. 6, 177 — 661) mit einer deutschen hiterlineargl.
(DIV^). [465
23486 (ZZ 486) in folio, 28 bll: 1) saec. x bl 1. 2, ein doppelbl aus
dem ende von Macrobius Somnium Scipionis ii (c. 15. 16. 17; bl 2 gehört
30 vor bl 1 und zwischen beiden ist ein and. doppelbl verloren); 2) saec. xi
bl^ — 28 verbunden und unvollständig Aid heim De laudibus virginum mit zahl-
reichen deutschen interlinear- und marginalgll. (DXVI^). zunächst der quaternio
3 — 10: 3^ Prolog zu Aldhelms Rätseln, 3^ De temporibvs sev gradibvs l doc-
trina Althelimi episcopi, auszug aus Bedas Kirchengesch. v, 18, endlich, onit der
35 Überschrift (I)ncipit prologvs metri Althelmi episcopi de lavde virginitatis, Giles
135, 1 — 148, 11. unmittelbar schliefst sich a7i = Giles 148, 12 — 162, 21 der
quaternio 23 — 28, dem zwischen 25 und 26 das mittelste doppelbl mit deJi w.
Giles 153, 25 — 157, 9 mangelt, es folgt, widerum in unmittelbarem anschluss,
* das punctierte in folge früher angewandter gallustinctur unleserlich, das kursiv
gedruckte zweifelhaft, das in eckige klammern eingeschlossene nach Vermutung ergänzt
^ daneben am rechten rande von späterer hand Pat* nf q es i cel ' darüber von
späterer hand Ih geloube * er vor der zeile nachgetragen
München Cl. 22272—23796 581
= Giles 162, 22 — 176, 30 der quateruio 13 — 20. diesen umgehen die beiden
äufsersien doppelhll. eines vierten quaternio, 11. 12 und 21. 22: sie enthalten die w.
Giks 176, 31 — 180, 15 und 187, 21 — 191, b.-^ BJDoccn kannte die gll [466
23496 (ZZ 496) in folio, xii jhs., 11 zweispaltige hll. {doppelbl., einzelbl. und
5 quaternio): hl. 1» (ganz oben auf dieser seite von einer and. hand saec. xii Sei sps
assit nobis grä) — 9^ u nabgesetzt ein alphabetisches tat. -deutsches wb. (MCLXXVd:
166, 29 Wirochfaz. 49 Weigari. 167, 35 hohcgirigir. 41 Zobrari. 168, 29 chv-
mic^. 33 Celeuma] das zweite e aus ansatz von u. 40 gihiizi] am ersten i radiert.
48 in der Jis. scJieint doch cisaminiheftungi zu stehen. 63 vrlivgi. 169, 24 Zuber.
10 172, 38 Cj^ressi); iin anfarig sind manche der auf lat. oder deutsche worte ge-
setzten accente rot. darauf Primus ton^ dieitur u2 uocatur mobilis — Oetauus
dictus e decor^. Quinq; sunt elaues sapientie. assiduitas. legendi, memoria reti-
nendi. honor magistri. otemptus. scli. frequens interrogatio. Pollex pmus digitoB
— qnt^ uocatur auricularis und nun folgen bis 9^ unten auszüge aus Isidors
15 Et gm. buch 9. 10. 20 mit einigen deutschen contextgll., die im abdruek der nr
MCLXXVd angehängt wurden. 10^ die hexameter De nominib^ uolucrü {v. 9
fehlt), 10^ De nominib^ animaliü, 10^ De generibus lignorum et arborum modo
scribimus, endlich 11^ ohne Überschrift diejenigen über die fische, die deutschen
interlineargU. (DCCCCXXXIV: 23, 31 Tobe. 25, 8 Wie. 28, 30 Warch engel.
20 46 anm. 5 zu streichen) sind den vögelnamen und den ersten vier vv. der tier-
namen von der hand des Schreibers übergesetzt ; die gll. von ;^. 5. 6 der tiernamen
rühren erst von händen saec. xiv her. mit z. 7 der tiernamen = bl. 10^ be-
ginnt eine and. hand des textes und der gll. die zz. 3 — 6 endlich der fischnamen
stehen sammt ihren gll. auf rasur von einer hand saec. xiv. 11^ unten von and.
25 hand w. aus Mac er c. xxx und v mit der deutschen gl. c^sso über nasfcia.
ll'^*^ von einer hand saec. xiii eine anweisung zum briefschreiben unter
der Überschrift rö subtilis in dictamina und wenige federproben. — BJDocen Mis-
cell. 1 (1807), 188. 199, vgl. Aretins Beytr. 7 (1806), 288. — D. [H. § 33. 60.
P. 403.] [467
30 23796 (ZZ 796) chart. in folio, xv jhs., 202 gezählte, bis 199 zweispaltige bll.,
aufserdem vorn fünf [auf deren erstem altes inhaltsverzeichnis), zwischen 199 und
200 drei, hinten- zwei ungezählte: 1^^ Incipit tractatus 4e preparacione
cordis. 8*^^ Tractatus de reformacione temporis. 15^^ Incipit trac-
tatus bonus de decimis Et qui obligantur dare decimas. 25^^ Incipit summa
35 de sponsalibus et matrimoy'' {sie). 39*^ Incipiunt Notabilia de scola-
stica hystoria. 51^^ De sacra scriptura (56^^ eine erzählung über trans-
suhstantiation nachgetragen). 57^^ homilien. 167*^ (ohne Überschrift) Hein-
rici Summarium ii, 18 — Vi, 5 (DCCCCXXXVIIA). 181^^^ gll. zu den bi-
blischen büchern alten und neuen testaments ohne deutsches. 189^^^ Incipit expo-
40 sicio misse venerandi magistri Hainrici de hassia. 196^^ Sermo de cor-
pore xristi m. h. de hassya als langenstain bis 199*^ (rest des blattes leer).
200 — 202^ lat. predigt. 202^ notizen aus verschiedenen Schriftstellern, — ^
582 Verzeichnis Der Hbb. 468 — 475
die ff IL wurden von JASchmeller im BWB häufig angeführt, zb. 1^, 1. 1025.
1056. [468
24727 (ZZ 1727) cha7i. in quart, xiv jhs., 80 zweispaltige blL, gezählt von
einer hand des xv jhs. als 29 (34 doppelt) — 96 (doppelt), darauf weiter von einer
5 hand des xviii als 98 — 107, quaternionen ii (35^) — xi (107'') je am schluss
signiert: 29*^ lat. predigten für das kirchenjahr, mitten im satz beginnend,
— 102*^ wo die rote Unterschrift Expliciüt florcs apostolor. d' tpe. p c'culü anni.
darauf von and. hand notate über die goldne zahl. 102*^^ von and. blasserer
hand predigt über Matth. 26, 26, 104^^ ^^^^ j^/i. 19, 30 — 106^M 106*^ von
10 jüngerer hand {1^'^2) notizen, über die es heifst: hij v^sus desingnät qndo noua
hystoria sit cantanda. 106^. 107% einspaltig geschrieben und sehr verblasst, die
Versus de volucribus, bestiis, arboribus mit deutschen interlinear gll.
(DCCCCXXXIV nachtr.) sowie mngekehrt gegen den text auf 107^ die federprobe
saec. XIV Ein wip so d^ ich | der ich so g^n dinen wold'. 107*^ Marien-
\^ predigt über Luc. 11, 27. [469
27152 (Tegerns. M. 51. 2^; dem äufsern vorderdeckel ist ein papier stück mit
der zahl 155 aufgeklebt; nr 376 der ablieferungsliste aus dem reichsarchiv von
1876) in quart, ix jhs., 88 bll. {nach 31 ist eins bei der Zählung übersprungen):
1) bl. 1 — 26 {zwei quaternionen, ein quinio). 1* Incipit constitut {sie) et fides
20 Niceni concilii. subditis capitul . ., 9* Incipit pasturalis {nach einer stark
abweichenden Benedictbeurer hs. hg. in Westenrieders Beitr. 1, 22/7") mit zwei
deutschen interlinear gll. verschiedener hände (DCCXLVI), 16^/f ohne Überschrift
die capp. 1, 9. 10. 11. 2, 4. 11 von Gregors Cura mit wenigen deutschen in-
terlinear- und marginalgll. einer hand (DCLIII), am schluss 26^ auf rasur {eines
25 Stückes, wie es scheint, aus dem Johannesevangelium c. 12) der hymnus O lux
beata trinitas {Daniel 1, 36/)/ 2) ^/. 27 — 53 {drei quaternionen, signiert 41**
II, 49^ III, und 50 — 53, ein doppelbl. mit den beiden einzelbll. 50 und 53). 27*
Incipit sermo sei Agustini de oratione dominica und 30^ /f Gregors homilien
in evangelia i, 1. 8. 10. 19. 15. 2. 16. 18. ii, 21, zu77i teil in verkürzter gestalt.
30 am schluss 53*^ von einer hand saec. x/xi der Zs. 21, 209 abgedruckte segen
und neumierte texte; 3) bl. 54—83 {lagen 54—60. 61—68. 69—73. 74—83;
nach 57 und 69 fehlt ein bl., vor 74 zwei) predigten, darunter eine Gregors,
eine Augustins ; am schluss federproben; 4) bl. 84 — 88 {vor und nach 86
fehlt ein bl.; 21 — 23 Zeilen auf der seile, während früher regelmäfsig nur 21
^^ gestanden hatten). S^^ predigt über Matth. 1,1, 86* Epylogus brebiter digestus
{s. oben 346 anm. 5), in der mitte und am schluss unvollständig, da er mit den
Worten ad dexteram nee ad {Mansi 14, 246 z. 1) abbricht. sämmtlicJie lagen des
codex sind von einer hand etwa saec. xvi je am schluss mit 1 — 12 signiert. —
auf die hs. machte mich W Meyer aufmerksam. [470
40 27329 {gekauft 1884) in quart, xiv jhs., 127 bll. und darnach ein unbeschrie-
benes: 1) bl. 1 — 75. 4* oben Incipiunt gnalitates magfi Step h an i cantua-
riensis arch'epl; von erster hand — 56% fortgesetzt von jÜ7igerer 56^ — 66*. an
den rändern verschiedene notate and. hand, die aber älter sind als die von bl. 1^
München Cl. 23796—29027» 583
ab am oherti und untern rande jeder seile eingetragenen lat.-deutscJien vocahulare
(7*» De homine et eius membrii?, 8* Incipit de nominibus ferarum, 9* De nomini-
bus volucrum, 9^ Incipit de nominibus piscium, 10« De nominibus arbomm,
11» Kräuternamen, alle^ in versen vi it ühergcschrichenen deutscJien gll. (DCCCCXXXI V),
5 darauf 12^ ff — 37^ ^unäclist ein alphabetisches kräuterglossar mit ebenfalls meist
interlinearen gll. (MXVI), dann sachlich gem'dncte (DCCCCXXXVIIB anliang),
endlich xwei alphabetische vocabulare, diese 7nit nur weyvigen deutschen gll. im con-
text (MCLXXXII. MCLXXXVIII) ; am schluss Finito libro sit laus et gloria
christo). XU diesem werk enthält bl. 2» — 3» ein register, der rest von 3» und 3^
10 ist von and. händen zimi eintrag geistlicher erzählungen benutzt, bl. 1»
teilweise ausi'adiertes register zu einem fremden werk, 1^ ebenfalls jüngere lat.
erzählungen. bl. 1 — 3 bilden einen binio, dessen letztes bl. fehlt. 66^ and.
hand, zweispaltig: Incipiunt interpretationes biblie, alphabetische erklärungen
der bibl. namen, bis 72^^, dann von and. hand zwei erklärwigen des vater-
15 unsers, 74»^ De caritate dei, 74«^ De pietate dei, 74^^ lat. verse {wider
and. hand). 75» (einspaltig) Vrowe alP vroude ich loue an dir daz tvns de got
geb'e. Des docht^ vn mod^ du m ganzer kusche were. Also | daz dir nicht suere
was alP bürden en houet last. Den durt d^ hemel : : {rasur von ?he) nine begref
noch hir dat ert|geruste d^ wolt I dir gevangen siin durh vrie motgeluste. wol
20 d* edele brüste dar in sich barg d^ hog^ gast | Des almechticheit is allen starken
resin ou^groz. In din h^ze er (e aus i corr) sich bisloz müscelic ie besüd^. vn
was I ze himele samethaft sin gotheit e dar üd^ bi di sin wort ze vlesche wart,
durh sines gestes züd^ ! vwe durh daz wnd^ nie riches loues dir gebrast. || Got
h'e waz tu wnd^s an dir seluen haz gescicket. das sind Strophen Konrads von
25 Würzbur g , bei Bartsch 390, 46 und 389, 1. darauf lat. adventspredigt.
75^ alphabetiscJies register zur zweiten hs.; 2) bl. l%^ff, von alter hand als
I — Liii {diese zahl auf dem leeren bl. nach 127) gezählt, achtzig lat. predigten. [471
29005 nr 5. 7. 17, Ver gil fragmente in folio und octav, xi und xii jhs.,
teils aus Schmellers nachlass, der sie von EvMoll erhalten, teils abgelöst von
30 Clm. 14653. 15830, mit deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCCLXXI). —
einige dieser gll. kamite BJDocen. E Steinmeyer Zs. 15 (1872), 96. — [P. 292.] [472
29007**9 achtundvierzig übel zugerichtete bll. einer Tegernseer Ovidhs. in quart,
XII jJis., mit bruchstücken aus den büchern i. iv. vi. viii — xv der Metamorphosen,
besprochen — abgesehen von dem erst 1883 gefundenen doppelbl. aus buch vi —
35 durch AHellmuth in den Sitzungsberichten der Münchner akademie 1S8S s. 231 ff.
auf bl. 2» eine deutsche interlinear gl. (DCCXLIII), 41^ oben {die ersten worte
auch auf 43«) Spernere mundum spernere nullum spernere sese Spernere se sperni
quatuor hec bona sunt {Hildebert, Migne 171, 1437) Nim drev bleter der minzen
unt chev si drie morgen sone wllet dir neit mer. [473
40 29009''^**, ein Juvenalfragment in quart, xi jhs., mit vier deutschen inter-
lineargll. (DCCXIXb nachtr. bd. 2). [474
29027*9 zweiundsiebenzig ungezeichnete foliobll. einer aus Weihenstephan stam-
menden schönen hs. von Priscians Institutionen, xi jhs. auf der Vorderseite
584 Verzeichnis Der Hsö. 475 — 485
eines hlattcs zwei deutsche interlinear fjlL, die von and. luind als die sonstigen spär-
lichen interlinear notizen des codex herrühren (DCCLXXII^ 'nachtr.). — ich ver-
danke FKei^iz den hinweis auf diese gll. [475
200C51", hruchstiicke einer Prudentiushs. in quart, xii jhs., abgelöst von
5 Clm. 18527*^ und 19815, mit deutschen interlinear- und rnarginahjll, (DCCCXX^
nachtr. hd. 2). [476
SOO.JS""*', vier doppelbll. {zwei friXlier in Cgm. 187) einer hs. des Alcimus
Ävitus und ein einzelbl. einer zweiten, dies abgelöst von Chi. 14786, in quart,
XI jhs., mit deutschen interlinear gll. (DIV^ nachtr. bd. 2. DIV^ nachtr. bd. 2). [477
10 29035% doppelbl. einer Aratorhs. in quart, xi jhs., abgelöst von Clm. 5516,
mit einer deutschen interlineargl. (DXXXIV^ Jiachtr. bd. 2). [478
290059 1, fragmente einer formelhs. in klein quart, aus SEmmeram statn-
mend, ix jhs., von denen 4 unter der angegebenen Signatur auf der k. Staats-
bibliothek, die übrigen 9 in den Sammlungen des oberbayerischen geschichtsvereins
15 aufbeiuahrt werden, mit einigen deutschen interlinear gll. (DCXXXII^ nachtr.). —
KZeimier Neues archiv 8 (1883), (}()1 ff und vollständig MG Formulae 461 //! [479
SOlOS'**, ein unten um ein drittel gekürztes doppelbl. in qu/irt, dessen zweiter
hälfte auch der äufsere seitenrand durch beschneiden verloren gegangen ist (jetzige
höhe 16, hxite 11 resp. 9 cm.), von WMeyer aus einer Älto^nünsterer doublette
20 gelöst, um jhs.: Mac er De viribus herbarum v. 178 — 200. 209 — 232. 1380—1402.
1413 — 1438 mit einigen deutschen interlinear- und marginalgll. zweier hände
(MXLII); der abschnitt Marrubium [Choulant xlii) füh't neben sich die rote
nr XXVI. am rande von 1^ stehen rece2)te jmigerer hand, z. t. deutsch oder mit
deutschen worten untermischt: De suco gundreb fac tibi tortam; ante {liier und
25 mehrfach auf dieser seile widergabe des deutschen vür) infirmitatem in homine
azzil (a nur teilweise zu erkennen; vgl. assl Schmeller 1^, 157). vel. harn-
wintg. comede Reit^sporen; fürz twanch vnd eizze (ei sehr unsicher)
nim hauswurz saf vnd | lanch {l. slanch?) saf gib daz dem sieben ze
tncben. von noch jungem händen rührt der quer am rande von 1* einge-
30 tragene name marcvs holczner und die ebenfalls quer am rande von 2^ befind-
liche notiz über den tod des Mathias Moshaymer im j. 1483 her. [480
3OI2I9 bruchstücke des Salomonischen glossars , imd zwar 1) ein
convolut mit sechs octavbll. saec. ix und einem m zivei hälften zerschnittenen
foliobl. saec. x ohne deutsche gll.; 2) ein schönes vierspaltiges foliobl. saec. xi,
35 das oben um ein weniges beschnitten ist und von Innrere — Israbel reicht: darin
auf spalte 3 der rückseite zwei deutsche contextgll. (MCLXXVal: 73, 13. 15);
3) ein vierspaltiges foliobl. saec. xii, dessen äufserste spalte etwas beschnitten ist:
es reicht von Venerem — Verecus uerecundatus und enthält von and. hand vier
deutsche interlinear gll. sowie eine contextgl. (MCLXXVal: 107, 3 — 28); 4) zwei
40 zweispaltige foliobll. saec. xii: das erste (Prespiter — Prinotose), dessen äufsere
spalte beschnitten ist, enthält auf der Vorderseite spalte 2 eine deutsche contextgl.
(MCLXXVal: 89, 2); das zweite, dessen äufsere spalte zur gröfsei'n hälfte weg-
geschnitten ist, mit gll. aus den buchstaben Q und R, Jiat keine deutschen worte. [481
München Cl. 20027* — Nürnberg 42517 585
* Zwei den dcckehi einer SEnnneranicr hs. aufgeklebt gewesene hriichstücke eines
alphabetischen lat.-deutsclien glossars sae^. ix, nur erhalten durch Coloman
Sanftls abschrift in dessen katalog der SEmmeramer Jiss. in, ISOb f vom j. 1809
mit der angäbe Fragnienta diio glossarii latino-theotisci. scculi ix. haec crui ex
5 quodain codice ciii ligando adhibita fuerunt: er teilt dort s. 1781 ff unter der Über-
schrift Graniniatica reichlicJie ansauge aus deutschen glossaren in SEmmeramer
hss. mit. die gll. gehören den buchstaben I, K (MCXCII), M (DCLXXV^ nachtr.
DCLXVIIIb nachtr. MCXCII) wid S (I .«?. 243, 13—253, 36: 243, 22 vel. 243, 28
skaz) an. es sclieint, dass die gll. aus dem S ein bl. einnahmen, während die
10 übrigen auf einem do])j)elbl. standen, zwischen dessen teilen ein ebensolches ver-
loren gegange7i und dessen vordere hälfte verstümmelt war. — Em. 29. [P. 384.
Äa 605—611.] [482
MÜNCHEN,
KGL. UNIVEKSITÄTSBIBLIOTHEK.
15 4** 014, ein zweispaltiges bl. des xii jhs. zu 28 Zeilen auf der seite: bruch-
stück eines alphabetischen, iri meist abgesetzten Zeilen geschriebenen lat. glossars , das
mit Muculentus. muco infectus beginnt, mit Nebulo. gulosus vorax schliefst, jeder
buchstab zerfällt in drei unter sich nach den drei a7i fang stauten geordnete ab-
teilungen, tvelche mit roten oder rot ausgemalten initialen anheben: die erste
20 befasst, abgesehen von Numa, nur hebräische namen, die zweite hauptsächlich
griech., die dritte lat. ivorte {neben Substantiven und adjectiven auxih einige verba),
und nur dieser dritten sind im allgemeinen deutsche gll. beigefügt (DCCCCXXXVIIIk),
die fast immer im context stehen. — auf das fragment wies mich oberbibliothekar
dr HSchnorr vCarolsfeld hin. [483
25 *DR NOLTE,
PRIVATBESITZ.
Ein fragment aus der mitte des xi jhs. mit deutsch glossierten kraut er- und
Her namen (MV*. DCCCCLXIX); wem es zur zeit gehört, ist unbekannt, i—
Nolte Germ. 20 (1875), 149 f — [P. 448.] [484
30 NÜRNBERG,
GERMANISCHES MUSEUM.
Acc. 43517 (früher im besitz des barons vHardenberg), das äufserste doppelbl.
der ersten läge [2^^ unten sig^iatur .i.) einer zweispaltigen quarths. des xi jhs.
beide bll., deren höhe 11, b cm. beträgt, haben durch beschneiden oben einige Zeilen
35 eingebüfst, sodass sie deren nur noch 21 auf der spalte besitzen; das vordere bl.
ist aufserdem rechts stark verkürzt und misst daher an seiner breitesten stelle blofs
12, 5 cm., während das intacte zweite 17, 2 cm. in der breite aufweist, den inhalt
bildet ein lat. alphabetisches in abgesetzten Zeilen geschriebenes glossar mit ein-
gestreuten deutschen Worten (DCCCCXXXVIIIh), die fast ohne ausnähme im
40 context stehen ; es scheint für jeden buchstaben aus drei einander folgetiden, durch
rote initialen ausgezeichneten {vgl. Caba 2^) und in sich nach den beiden ersten,
mehrfach nach den drei ersten anfangsbuchstaben {irrtümer laufen freilich gelegeni-
ich unter) geordneten abteilungen bestanden zu haben, deren erste hauptsächlich
586 Verzeichnis Der Hss. 485 — 490
hcbräischö eigennamen, deren vujeite r/riech, und deren dritte tat. worte, sub.stantiva
und adjectiva, erklärte, hl. 1 reicht von Abiud pater meus bis Agiographa scä
Hcriptura, hl. 2 von Ciclops. inmane monstrü vniocu {das mangelnde lum stand, wie
sonst oft, am schluss der vorhergehenden zeile, die jetzt fehlt) his Cannas. urbs
5 italio ubi hanriibal romanos deleuit. ^JZacher Zs. f. d. ph. 11 (1880), 427 /*. [485
Acc. 4253*$ (früher ehenfalls im besitz des harons vHardenherg), ein dojjpelbl.
in folio, je drei spalten auf der seile, mit abwechselnd roten und hlauen initialen,
die ohne wähl angebracht schei?ien, oben um ein geringes verkürzt (jetzige höhe 34,
breite fast 29 cm., zahl der mit dinte vorgezogenen Zeilen 51), anfangs des
10 XIII jhs.: stücke aus den buchstaben B und C des Liber glossarum (hl. 1
Bosporius — Byssextus, hl. 2 Carabus — Carthago) mit einigen deutschen gll. im
context (MCLXXI). die Zugehörigkeit zum Liber glossarum beweist einerseits die
vielfach wörtliche übe^'einstimmung mit dem Lexicon des Papias, andererseits der
umstand, dass das doppelhl. die Störung der alphabetischen folge im buchstaben B
15 mit dem Liber glossarum teilt (Lowe Prodromus 228, Goetz Der liber glossarum
242 f), indem es auf die mit Bu anhebenden gll. solche folgen lässt, die mit Bi
beginnen (P Bucinam. Buz. Buzi. Buzites. Buul. Buctoliceptamen. Bidentes. Bi-
gentes. Bigens usw.). mehrere stellen sind erloschen oder ausgebröckelt, namentlich
auf hl. V und 2\ — JZacher Zs. f. d. ph. 11 (1880), 428/: [486
2^ SOMER,
BIBLIOTHEQUE PUBLIQUE.
116 {von Jüngern bänden an vielen stellen als liber s. Bertini bezeichnet) in folio,
221 von mir gezählte zweispaltige blL: 1) saec. xiii hl. 3 — 213 {sechsund-
zwanzig von 10^ — 210^ signierte lagen) . zunächst die tractate 5b ff des Augustinus
25 in Johannem (Opp., Antw. 1700, in, 2, 474 — 602), dann hl. 132^^ ff Augustinus
In epistolas Johannis (aao. 601 — 656), 190^^ Augustinus De decem cordis
(Opp. V, S4:ff), 201^^ Incipit lib^ eiu^dem de .x. plagis (verwandt mit Opp. v,
29/7"); 204^^ Incipit libellus sei Augustini epi de conflictu uitioE atq; ututum
(oft gedruckt, s. Scherrers Verzeichnis der S Galler hss. s. 53), an dessen schluss
30 hl. 213^^^ deutsche gll. über die todsünden (DCLXXXII) von derselben band ein-
getragen sind; dahinter '}nehrere bll. ausgerissen, das auf bl. 1. 2 vorangehende
inhaltsverzeichnis gehörte urspr. nicht zur hs.; 2) saec. xiv bl. 214 — 221
(eme läge) Augustins Enarrationes in psalmum xxi unvollständig (Opp. rv, 68
bis laus mea s. 75 D). unter den federproben jüngerer bände begegnen atcch alt-
35 französische. — Catalogue general des mss. des bibliotheques publiques des departe-
ments 3 (1861), 67. [487
15 O (ehemals S Bertin gehörig) hi quurt, 193 von mir gezählte bll.: 1) saec. x
zweispaltig, bl. 3 — 73 Gregors Cura pastoralis, zum teil durch moder arg mit-
genommen und mit fetzen aus and. hss. geflickt, bl. 1 leer, nur federproben,
40 2 saec. xii inhaltsangabe der schrift De quantitate animae des Augustin, die in
der zweiten hs. bl. 146* steht (s. u.). 74*^ Aliqua; verba de libro pastor, gesammelte
vn
gll, darunter einige deutsche im context (DCXLIV), 74^^ Incipit glose de verbis::
canonib: edita (alphabetisch aus den buchstaben ACDE = Leiden Voss. lat. 4^ 69
Nürnberg 42517 — SOmer 746 587
bl. 20*), 75«^ In libro ecclesiasticae. historiac, 75** Incipit prologvs. eximii patris
nrl Benedicti abbatis {gll. xii7- Bcnedictinerregel, von and. hand), 76*^ wider von
der frühern hand Glose do dialogoF, darunter einige deutsche (DCLX) 7nit
atigehängten gll. xu den Canones, ganz wie im Leidner codex hl. 33*^^ (I^C).
5 76^^ Incipit Über synonima. boati. Isidori episcopi; 2) sacc. xii einspaltig
hl. 85 ff. 85^» lib avrelii avGvstini de vera fidc. 9G^ Eiusdem de utilitate
credendi. 109^ Incipit über eiusdem de grä noui testamenti ad honoratvm. 127*
Incipit Über sei avgvstini de vera reügione. 14G* Incipit dialog^ augustini de
quantitate anime. Adeodat^. 151^ (von nun an wider zweispaltig) In nomine
10 dnl incipit tractatus origenis de libris sacroscärü scripturarum cöprobat^ a beato
hieronimo, dh. predigten des Origenes in der Übersetzung des Hieronymus. dass
aber beide hss. schon im xii jh. vereinigt waren, geht aus der von einer hand
saec. XII herri'ihre^iden Inhaltsangabe des codex auf bl. 192'^ hervor, wo als erstes
stück GG pastoralis aufgeführt wird. — LBethmami Zs. 5 (1845), 206. ^
15 [P. 157.] [488
312 {früher eigentum von SBertin) in quart, 108 von mir gezählte bll.: 1) saec.
XI bl. 1 — 59 {von bl. 55 an saec. xii) auszüge aus den bibelcommentaren und
den dazu gehöi'igen briefen des Hieronymus mit vier deutschen contextgll. auf 5*
(XII), einer auf 24^ (CCXLI). 59* unten steht als federprobe von and. hand
20 {saec. xn) v. 1 des W a It h ar iu s Tercisi pars orbi^ {dann a2d ausgewischt) fratres
pa. fi.
europa uocat~. Gibico. Gunthari^. Attila. | Ospirin. Alphere. Waltari^. | hereric®.
hildgund. hagano; 2) saec. ix bl. 60* bis zum schluss, vorn und hinten un-
vollständig, die bücher De quaestionibus hebraicis des Eucherius bis 98*, dann
das antw ortschreiben des Salvianus an Eucherius, weiter 99* Definitio dogmatum
25 ecclesiasticorum sei Gennadi presbiteri, endlich 108* Incipit epistola sei Hiero-
nimi de creatione animae uel de resurrectione carnis. — FJMone A?iz. f. künde
der teutschen vorzeit 4 (1885), 489 vgl. 413. LBethmann Zs. 5 (1845), 206, vgl.
Archiv der gesellschaft 8, 413. — [P. 64.] [489
746 {aus SBertin nr 620 und 619) chart. in folio, xvi — xviii jhs., zwei
30 sammelbände {auf dem rückendeckel bezeichnet als Spicilegium Sithiense) zu 351
nebst vier leeren und zu 280 bll.: hinsichtlich ihres inhalts verweise ich auf die
für den zweiten band freilich unvollständigen angaben des Catalogue general des
mss. des bibliotheques publiques des departements S (1861), 833/"; dein ersten fehlt
jetzt die vierte nr Officium sancti Audomari et sancti Bertini. eingeheftet dem
35 ersten band sind als bl. 61 — 68 acht einzelne pergamenthll. davon gehörten 61 — 63
(letzteres nur obere blatthälfte) saec. xi urspr. dem schluss der hs. bQ zu Boulogne
{s. dort) an, wie die Signatur xxii auf bl. 62^ über allen zwei fei erhebt. 61* be-
ginnt in zwei Zeilen mit dem rest der lat. -deutschen sündeniiamen (DCLXXXII),
es folgt Praefatio Eremboldi Monachi. Ad huius loci cenobitas. Si alicuius
40 igniculi fomitem — adimplere ualebo. Explicit Praefatio. Incipit uera rei gestae
descriptio bis 63* (63^ federproben), abgedruckt MG SS xy, 1, 522—524. 64—68
saec. xii exeuntis, zweispaltig: 64*^ schluss einer kirchlichen sehrift über den
glauben, sensus tue iniquitatis a catholicis admittantur usw., mit der teilweise
588 Verzeichnis Der Hbs. 490—493
mtf rasnr stehenden jungem suhsaription menne Septembri anni md. | xciv. | Fr.
Modius Ariennis | Canonicus, 64*^ leer, 04*^^ — G8*^^ Incip. Genealogia. Flan-
dren sivni. coinitvin [Ins 11G4), nach Bethmann autograj)h, hg. MG SS ix,
317 — 325, 'init facs. der drei eingangszeilen auf der tafel hinter s. 420. —
5 LBethmann Zs. 5 (1845), 205/". — [P. 121.] [490
OXFORD,
BODLEJANA.
Auet. V* 1. 16 in folio, x jhs., 416 zweispaltige ss.: 1* Vergils Georgica
von 2, 120 an, die argumenta zur Aeneis, und ein sechszeiliges gedieht mit
10 dem, anfang Me lege qui ueterum. 17* Servius scholien zu Bucol. und Georg.
83* commentar eines anonynius zu Bucol., Georg, und Aeneis, darauf
uaria glosemata. 105* Vergils Aeneis und das gedieht Biese nr 788.
199* Servius cofnmentar zur Aeneis hiebst einem gedieht über die arbeiten des
Hercules Riese nr 627 und den distichen Biese nr 507 ff. s. 416^ Qui me
15 scribebat tibericus nomen habebat. in allen diesen stücken finden sich deutscJie
gll. (DCCCLXV. DCCCLXXVIII. DCCCLXXXI. MCCXXXII. DCCCLXV.
DCCCLXXVIII), und zivar in dem commentar des anonymus und den uaria
glosemata im context, in dem Vergiltext und den Serviusscholien interlinear oder
marginal von zwei händen. — die hs. gehörte zu den drei Vergilcodd., welche
20 von dem Münstej'ischen leibarzt Bernhard Bottendorph [vgl. Müllenhoff DA 1, 298
anm., JBNordhoff Denkwürdigkeiten aus dem Münsterischen humanismus (1874)
s. 26 f anm.) an NHeinsius geliehen wurden {s. Burmanns Vergil, Amsterdam
1746, 1, xxxv); aber sie gelangte nicht an den rechtmäfsigen besitzer zurück,
sondern kam mit and. Heinsischen mss. 1697 durch kauf in die Bodlejana [vgl.
25 auch FMadan Summary catalogue (1895) s. 17 nr 8856). aus der abschrift,
welche FJunius 1672 von den gll. nahm [Oxford Jun. 116 D), als die hs. noch
in Heinsius händen sich befand, floss Rostgaards copie, die dem abdruck in
(FFSuhm-BNyerups) Symbolcß{ll^l) sp. 387 — 406 zu gründe liegt; das verdienst,
die originalhs. wider aufgefunden zu haben, gebürt FMadan Journal of philology 10
30 (1882), 92 — 109, nachve?' glichen von FKluge Zs. 28, 260. eine sorgfältige copie
hatte Madan schon vorher mir zu überse^ide^i die gute gehabt, widerholt mit zwei
neuen gll. {s. Anz. xxii, 279) von JH Gallee Alts. Sprachdenkmäler (1894) s. 156 — 166
7iebst facs. auf tafel iv. — Ih. [H. § 121. P. 295. S. i 202 — 208.] [491
Aiict. X. 1. 5. 11 in qua7i, xi jhs., 128 bll.: die iverke des Horaz mit
35 zahlreichen scholien und gll., darunter auch wenigen deutschen (DCCIII* nachtr.),
welche mir ANapier gütigst mitgeteilt hat. vgl. auch BFriebsch Deutsche hss. in
England 1 (1896), 170. [492
Jun. 25 in grofs octav, ix jhs., 192 bll. (dazu ein vor- und nachstofsbl),
aus einer reihe von urspr. selbständigen hss. bestehend, ist eingehend zuerst von
40 HWanley Antiquce literaturce septentrionalis über ii (1705), 322, zuletzt durch
E Sievers Die Murbacher hytmien (1874) s. 1 — 10 beschrieben, vgl. BFriebsch
Deutsche hss. in England 1 (1896), 151. für die gll. in betracht koynmt 1) bl.
87 — 107 (z^wei quaternionen, deren ef'stem zwischen 90 und 91 das fünfte bl.
SOmer 74G — Oxford Jun. 25 589
fehlt, zwei einzelne und zwei doppclhll.), zweispaltig und abgesetzt das alphabetische
glossar Ib., beginnend 87'' (87*^ die beiden Älcuinischen gedichte MO Poetae
lat. 1, 300, Lxxxii und 1, 303, ii, 87^ leer), innerhalb jedes buchstaben folgen
auf gll. xn den biblischen biichern von Genesis bis 3 llcgmn (II: im abdruck ist
5 zu berichtigen 272, 12 streiche selbpaum 0; 275, G lioht za; 279 anm. 2 das
notat von B sieht auch in 0, aber ohne deutsche gl.; 279 anm. C /. 93*; 283,
21 kisalbot 0; 283, 32 Li:quons 0; 288, 24 {nicht 26) /. (101*i); 290, 14
rau:|uiu 0; 291, 68 Supficieis 0; 292, 32 cui 0; 295, 53/ unicuscuiusq; 0)
solche, icelche einem der Hrabanisch-Keronischen sippe angehörigcn vocabular ent-
10 nommen sind, aber einmischungoi aus Gregors Homilien erfahren haben, meist
durch al oder item al gekennzeichnet (DCLXXVII) ; dahinter ist jedes mal der rest
der spalte, mitunter auch die nächste, leer gelassen, diesen räum hat eine and.
Juind zum eintrag vereinzelter gll. aus Gregors Dialogen (DCLXIX) benutzt;
auch die von Sievers s. 4 mitgeteilte bemer^kung über Bartholomeus de Andolo
15 steht 103^ [nicht 103^) in einem derartigen spatium; 2) bl. 116 — 121 (ein
quaternio, dem zwischen 118 und 119 das mittelste doppelbl. fehlt) enthält hinter
hymnus xxii — xxvi von derselben harid bl. 118* — 121^ vierspaltig das alphabetische
glossar Ic. mit übergeschriebenen deutschen gll. (MCLXX): am schluss jedes
buchstaben sind mehr oder weniger Zeilen frei gelasseri. die gleiche hand hat aber
20 au/ih die urspr. leere a7ifangsseite 122* des nächsten bis 129^ reichenden quaternio,
der die hymnen i — xxi befasst, zum eintrag nichtalphabetischer gll. zur Bene-
dictinerregel in fünf spalten benutzt (DLX 49,7 — 51, 5: 50,6 Explicantur.
17 Sequestrantur ; hinter dem darüber stehenden sint ein zeichen, das auf ein
gleiches vor ersuntrot spalte 5 (51, 58) verweist. 20 zisteiltemo] s ausgestrichen.
25 27 Tyrannide. 41 Apostetare), ferner mit kleinerer schrift und so, dass die
deutschen gll. nicht mehr über, sondern unter oder neben dem lat. Stichwort sich
befinden, am aufsen- und innenrande von bl. 121^ und in dem frei gebliebenen
rest von spalte 5 des Mattes 122* ein zweites glossar zur Benedictinerregel
(DLX 51, 6—58:13 erbotan. 27 Procurentur. 36 Tollerantiam. 50 eher sof|.
30 57 untarslio, dann spur eines langen Striches, l. untarsliofe) aufgezeichnet; 3) bl.
134 — 151 der anfang von Isidors Etymologien bis 2, 2 mit wenigen deutschen
interlinear- und marginalgll. (DCCVI); 4) bl. 158 — 193 [quaternio 158 — 165,
doppelbl. 166. 167, zwei doppelbll. 168 — 171, zwei doppelbll. 172 — 175, ternio
176 — 181, quaternio 182 — 189, zwei doppelbll. 190 — 193: verbunden, denn es
85 haben sich zu folgen quaternio 158 — 165, quaternio 176 — 178. 166.167.179 — 181,
quaternio 168. 169. 172—175, 170. 171, quaternio 182—189, binio 190—193)
enthält zweispaltig abgesetzt das glossar Ja.: 158* Incipiunt closae in Genesim
(XV), 161* De Exodo (XXXV), 162^ De Leuitico (XLVII), 163'^ De libro Nu-
meri (LIX: 364, 20 /. emmazzigo), 164« De Deuteronomio (LXXIV), 165'> De
40 lesu Naue prefatio (LXXXII), 165« In libro lesu Naue [ib.), 165^^ Incipit in
ludicü [bis 3, 16, ohne deutsche gll), 166* — 167^ (1 Regum 10, 1 — 20, 15, ohne
deutsche gll), 168*^ (2 Eegwn 23, 14: ff, ohne deutsche gll.), 168« Incipiunt uerba
in luuenco (DCCXXII), 169« Incipiunt sermones de passione Petri et Pauli
590 VF:RZEirHNis Der Hss. 493—490
(DCCCCXIX),PaH8io8clAndrae(DCCCXCIV), lOg'^Passio lacobi apii (DCCCCIV),
170* ohne Überschrift schluss von Esther (jll. (CCIV), ohne Überschrift gll. %u den
Parabolae (CCXXXIV), 170« AdCorrintheos epistula Pauli (CCCCXIV), \1()^ ohne
Überschrift schluss der gll. zur Passio Bartholomei (DCCCXCVI), Passio Thoraae
5 aposli (DCCCCXXVI), 172* Prologus sei loh (DCCCCVII), 172^ Passio Bartho-
lomei apli (DCCCXCVI), 1 73^ ohne Überschrift schluss der gll zum EcclL (CCLXXIII),
173*^ De cömenta sup Mattheum (DCXCII), 174^ ohn£, Überschrift Parabolue
(CCXXXV), ohne Überschrift Eccles. (CCXLIII), 174*^ ohne Überschrift Canticu7n
cant. (CCLIV), ohne Überschrift Sapientia (CCLXIV), 175* ohne Überschrift an-
10 fang des Eccli. (CCLXXIII), Incipiunt in lob uerba occulta (CCXVI), 175^ Item
ex alio uolumine gll. zum Eccli. (CCLXXIV), 175*^ ohne Überschrift gll. zum
an fang von Esther (CCTV), 176^ ohne Überschrift gll. zu Judicum 3, 21 /f (XCII),
176^ Explicit ludicum De libro Ruth (XCVI), 176« Expliciunt iii librü Ruth
Incipiunt in libros Regum (nur lat. zum prologus galeatus des Hieronymus),
15 177« Incipit In Samuele (CXIII), 179^ Explicit primus liber Incipit secundus
ijbis 23, 13, nur lat.), 182* gänzlich ausradiert, 182^ ohne Überschrift gll. zu
Sedulius (DCCCXLIII), 182^ — 183« ohne Überschrift gll. zu einer unermittelten
Schrift (MCXCIII), 183^ De nominibus (sie) qui quodam presagio nomina ac-
ceperunt (Isidor Etym. 7, 6): dies und alles folgende {Sievers s. 3) nur lat. —
20 MZBoxhorn Historia universalis (1652) s. 452 — 457 (Ja. alpJiabetisch umgeordnet)
und 457 — 459 {Ib. bisbd. 1, 273, 66 in richtigerer reihenfolge als nachher Nyerup) ,
daraus in deutsch-lat. Ordnung gebracht am schluss von Schilters Thesaurus ni.
reichliche citate aus ABC schon in Junius Observationes in Willerami paraphrasin
(1655) und in seinem Glossarium gothicum (1665): auf sie gehen sämmtliche
25 anführungen Junischer gll. und Hymnenverse in Eccards programm De usu et
prcestantia studii etymologici in historia (1707), seiner Catechesis theotisca (1713)
und seinen Leges Francorvm (1720) zurück; nur hamaluncstat locus calvarise
von Ic. Leges s. 119 entnahm er Palthens Tatian s. 394. auch seine erkenntnis,
dass die Boxhornschen gll. aus unserer hs. stammen {Neuer büchersaal 1713 xxii
30 Öffnung s. 708), beruht nicht auf autopsie, sondern auf einer durch Bernards
katalog von 1697 bd. 1, 2bl^ veranlassten Vermutung. {PFSuhm-RNyerup) Symbolce
ad literaturam teutonicam antiqviorem (1787) sp. 173 — 260 nach Eostgaards copie
von Junius abschrift {Oxford Jun. 117). JBPitra Spicilegium Solesmense 1
(1852), 259—61, widerholt durch KBartsch Germ. 7 (1862), 239/". RKögel Zs. 26
35 (1882), S26ff{Ib.), Beitr. 9 (1883), SOI ff {Ic.) und Gesch. der deutschen litt. 1, 2
(1897), 430/1 513 /f. 617 ff. unserer ausgäbe lag eine seiten- und zeilengetreue
abschrift von ESievers zu gründe, die für nr 2) von GAHench nachverglichen
wurde.'-' Ja. Ib. Ic. [H. § 1. 70. 71. P. 21. 162. 163. S. a 62—166. i 145—
173.] [493
40 Jim. 83 in octav, xiii jhs., 71 bll: 1) bl 1 — 19. 1* leer aufser einigen
federproben und der inschrift Sum Boxhornij {desgl. 71^), 1^ — 2^ Incipit explica-
cio tabule que pancronos appellatur, erläuterungen zum kal ender; 3 leer,
4a — gb kalendar, das teils am rande, teils zwischen den kalendarischen notizen
I
Oxford Jun. 25— 116f 591
cUlerlei fid. verhalt ungsma [»regeln von jüngerer hand {ahgednickt hei RPriehsch
Deutsche hss. in England 1 (189G), 314/") eingetragen enthält, 10*^ Wetterregeln,
10^ — 11* tafeln \nr berechnung der beweglichen feste, 11^ — 19^ tafeln
zur osterberechn u n g für die jähre 1252 — 1783; 2)6/. 20 — 71 {sechs lagen)
5 von einer Imnd auf etwas kleinerem pergament. Incipit libeUus diuersarum
gl OS am m in uetus et iiouuni testamentuni mit wenigen eingestreuten deutschen
(XXL XXX. XLV. LVII. LXXI. XC mit nachtr. bd. 1, 821. CCLXXXII.
CCXCIII. COXCVII. CCCIX. CCCXII. CCCXVIII. CCCXLI. CCCXXIX.
CCCXXXV. CCXVII. CXC. OXCVI. CVII. CXXI. CXXXVIII. CLIII.
10 CCXXX. CCXXIV. CCCLXXI. CCCXCV. CCCCLXXXIV), darauf bl. 49»' ff
uiiabgesetxt mit roten Überschriften und roten und blauen initialen unter dem von
Juniu^ übergeschriebenen titel Nomenclator das glossar Id. (DCCCCXLI), dem,
V071 68*> a7i Fulgentiusgll. mit wenigen deutschen Übersetzungen (DCXXXVI),
70* — 71* oben erklärungen griech. worte folgen, welche teilweise zur Vita
15 des Johannes Eleemosynarius gehören (DCCCLXXXVIII^ nachtr.). 71^ nur der
jüngere eintrag (saec. xv) Den loffrau van Nienroden costerin van sinte Seruaes.
die bibelgll. sowol wie das glossar Id. mit seinen anhängen hat Junius gesondert
pagiyiiert (1 — 59 und 1 — 43): darnach wurde auch von uns citiert. abschrift von
E Sievers lag vo7'; einige berichtigungen dazu gibt PPiper Litter aturbl. f. germ.
20 und vom. phil. 1897 sp. 76. — {PFSuhm-RNyerup) Symbolce ad literaturam teu-
tonicam antiqvürrem (1787) sp. 260 — 360 nach Eostgaards abschrift von Junius
copie {Oxford Jun. 117); zahlreiche citate schon in Junius Observationes in Wil-
lerami paraphrasin (1655) und seinem Olossarimn gothieum (1665). — Id. [H.
§ 20. 39. P. 22. 420. S. o 288—367. i 175—181.] [494
25 Jun. 116 D chart. in quart, unpaginiert, von FJunius hand geschrieben: glos-
sarien, und zwar: excurs über praeclara foraperahtida im prolog der Benedic-
tinerregel, wobei zahlreiche altdeutsche mit -berht, -breht componierte namen ange-
führt werden; glossarium Junii E; glossarium Junii F; Ruodeperti magistri SGalli
epistola vii {aus Goldast) r=. glossarium Junii O; glossarium Junii H. von den
30 glossaren E, F, H lagen collationen vor, die ESievers in {Nyerups) Symbolce
sp. 360 — 406 eingetragen hatte; benutzt wurde nur diejenige des glossar s F
(DCCV. DCCXCIV), bis ich 1896 das original in dem Leidener Voss. lat. 8^ 15
{s. dort) wider auffand. [495
Jim. 116 F chart. in quart, unpaginiert, von FJunius hand geschrieben: glos-
35 s arten, und zwar: Glossae Veteres Alamannicae ex perantiquä psalmorum ver-
sione Theotiscä collectae a lusto Lipsio, dh. die LipsiscJien glL, der art in einen
alten italienischen drux^k gebunden, dass dessen bll. umschlage für die einzelnen
buchstaben des glossar s bilden = glossarium Junii L ; glossarium Junii M; glos-
sarium Junii N Francica nomina quae Mensibus ac Ventis imposuit Carolus
40 magnus {aus FKnhard); glossariuni Junii 0, Sammlung seltener lat. ivörter in 5
abteilungen zu je 22 — 26 nrn, vielfach mit deutschen aus den Junischen glossaren
ABC entnommenen gll. versehen; glossarium Junii P Glosule Prisciani, 58 nrn
lat. Worterklärungen des Junius, gleichfalls untermischt mit deutschen gll. aus sei-
592 Verzeichnis Der Hsr. 490 — 500
nen übrigen glossaren. hemutzt wurde nur die in dieser cojjie des Junius allein
erhaltene appendicula zum (jlossar Im. nach ESievers collation (MXXXIVj *. [496
I^aiid. lut. 14 (947, früher E. 24) in quart, xn\ jhs., 115 hli: 1) hl.
1 — 30''^ (1'"^ unten codex carth niogüc,) zweispaltig der Glo.sarius in veius et no-
5 vum testamentum des Albertus Sigebergensis mit einzelnen deutschen gll. im
context (VIII* nachir. XXVIII* nachtr. XLIII» nachtr. LVI^ naf:htr. LXIX»
nachtr. LXXIX* nacJitr. LXXXVIII^ nachtr. XCIV* yuwhtr. CIII^ nachtr.
CXLVIII^^ nachtr. CCLXXIX^ nachtr. CCXCI^ nachtr. CCCI^ nachtr. CCCXVII^
nachtr. CCCXXII* nachtr. CCCXXVI* nachtr. CCCXXXIX^ nachtr. CCCLI^
10 nachtr. CCXXI* nachtr. CCXXIX^ nachtr. CCLXI* 7iachtr. CCLXIX* nachtr.
CLXXXNl^ nachtr. QQCLXXXIX.^ nachtr. QCQX.Qll^ nachtr. CCQCyiCl^ nachtr.).
30^'^ — 31^^ von and. hand. lat. predigten für die vier adventssonntage. '62^ leer,
32^ — 34 saec. xv tractat über Dominus in templo sancto suo letetur a facie
eins omnis terra. 35^ ebenfalls saec. xv Genesis 4:9^ 1 — 29, fälschlich als Exodi
15 49 bezeichnet; 2) hl. Sß^ ff (36^ und 115*^ leer; 114^ iber sancte maMe vgls
und Liber sce marie in Erbach | Scä virgo virginü ora p nob ad dominü) Levi-
ticus einspaltig, begleitet auf beiden rändern und, wo der pkitz nicht reichte, au^h
xwischenzeilig von einem commentar. dbschrift der gll,, auf die ich durch Coxes
katalog s. 10 f geführt wurde, verdanke ich ÄNapiers gute. [497
20 L«aud. lat. 22 (1200, früher G. 35) in quart, ix jhs., 167 bll.: die beiden
buch er der Maccahaeer bis 2, 15, 2 mit zwei deutschen interlineargll. im ersten
(CCCLX^ nachtr), welche ÄNapier auffand, RPriehsch copierte. [498
liaud. lat. 92 (1001, früher E. 78; aus Würzburg: hl. 1^ Incipit über helle
addabari quod creci dicunt deuteronomium, darauf von and. Jmnd rot quem do-
25 minus Huunbertus uuirziburga gensiü (sie) eps [832 — 42] fieri iussit) in folio,
IX jhs., 107 bll. {bl. 78 doppelt gezählt): die bücher Deuteronomium, Josue,
Judicum, Ruth {bis 4, 15 diligit) mit deutschen interlinear- und marginalgll.
dreier hände, von denen die erste und die zweite vielfach schwer aus einander zu
halten sind (LXXIV^ nachtr. LXXXII^ nachtr. XCII*» 7iachtr. XCV^ nachtr).
30 abschrift verdanke ich dr RPriehsch. [499
liaud. lat. 9T (1307, früher H. 44; ehemals laut eintrag saec. xiv aicf bl. 1*
eigentmn von Eberbach) in quart, :kii jhs., 167 bll.: Parabolae, Eccles., Can-
ticum eant., Sapientia, Eecli., Job, Tobias, Judith, Esther, Maccah.
I. II mit den prologen des Hieronyinus. den ersten bll. der Parabolae sind einige
35 deutsche randglL beigeschrieben, welche dr RPriehsch mir copierte (CCXXXVI^
nachtr). [500
liaud. miisc. 263 (1000, früher E. 77) in folio, x jhs., 81 bll: Gregors
Cura pastoralis (am schluss: Vuillibaldus diaconus scripsit. Amen) mit wenigen
* eine nach den deutschen werten geordnete alphdbetisierung von Junius Samm-
lungen (Ja., Ib., Ic, Id., le.. Im., Lipsische gll., Murbacher Hymnen und Benedictiner-
regel nach Goldast) liegt in der hs. 182 des Queens College zu Oxford vor: auszüge
verdanke ich der gute ÄNapiers.
Oxford Jun. IIGf — Paris 2685 593
deutschen interUncnrgU. und einer marginalen (DCLVII'^ nachtr.), deren (d}schrift
ich dr RPriehscli verdanke, dann hl. GG ff' ein Poenitentialc. |501
I^aiid. iiii.sc*. ÜT»! (1255, früher G. 90; aus Würxhiirg : ^/. 118^ Liber Saiicti
Kyliuni) in folio, ixjlis., 118 blL: Gregors Ilondliae xxi — XL in evangelia mit
f) urnigen deutschen }narginalgll. einer Jiatul (DCLXXVP nachtr.). DieJtrfaeJi sind
buchstaboi forfgescJtnitfen. ahschrift verdanke ich dr RPriehsch. [502
LiRud. luii^e. 410 (1071, früher F. S4:; provenienz s. u.) in quarl, 113 IjIL,
darauf noch ein leeres: 1) saec.yii hl. 1 — 76 von einer hand. 1^ ff die durch
HVarnhagen Zs. 25, 1 ff herausgegebene metrische Vita SEu siachii, 18^ — 40*
10 Walahfrids Visiones Wettini mit tvenigen deutschen inteiiincargll. (DCCCCXXX),
sodann die Vita Brandani imd die Visionen des Drithehnus und Salvius;
2) saec. XII bl. 78 — 93 {denn hl. 11, vor dem ein and. bl. herausgeschnitten ist,
mit lat. messen saec. xii, geliörte urspr. einer vierten hs. an) von zwei händen
ein Libellus de miraculis SMariae und eine Vita des Theophilus;
15 3) saee. xv bl. 94 {leer) — 118 .siebenzehn sermones mortuorum des bischofs Ber-
trandus de Turre. hs. 2) tmd 8) stammen nach vermerken des xv jhs. auf
bl. 98^. 94^. 95* aus dem Mainzer carthäuserkloster. —• EDümmler Zs. 22 (1878),
256 nach einer ahschrift vo7i GParker. vgl. auch Neues archiv 4 (1879), 278.
MG Poetae lat. 2 (1884), 264. SO 6 ff Variantenapparat, mir besorgte A Wagner
20 eine neue collation. — [P. 251.] [503
liaud. mise. 436 (882, früher D. 115) in folio, ix jhs., 183 blL: bis bl. 161
die Concordia canonum des Cresconius mit einigen deutschen interlineargll.
(DCXVIII: 157, 39 steht nach Kluge ungithungidu), sodann einige symbola
und briefe von päbsten und kirchenvätern. — FMaafsen Sitzungsberichte der
25 Wiener akademie, hist.-p)hil. Masse 56 (1867), 181 /f. neue vergleichung ver-
danke ich HVarnhagen. übrigens hatte diese gll. schon am 29 november 1696
EThwaites anHWanley mitgeteilt, s. RPriehsch Deutsche hss. in England 1(1896),
146. [504
OXFORD,
30 NEW COLLEGE.
29 (aus dem besitz des mag. Thomas Lustcyll in den des mag. Joh. Gynnor über-
gegangen und von diesem 1463 dem collegium beate Marie Wyntoniensis dh. dem
New College in Oxford geschenkt) in folio, anfangs des xiu jhs., 190 zweispaltige
bll.: commentare des Hrabanus zur Genesis und, in dem auszug des Walah-
3o frid Strabus, zu Exodus — Deuteronomium mit wenigen deutschen contextgll.
(XXV nachtr. XL nachtr. LXV nachtr.), deren sorgfältige copie ich ANapiers gute
verdanke. — der hs., nicht ihrer deutschen gll., tut auf grund einer notiz von Cave
HHoffmann Ahd. gll. vi erwähnwng. [505
PARIS,
40 BIBLIOTHEQUE NATIONALE.
liat. 2685 (Colbert 4951) in quart, ix jhs., 70 zweispaltige bll. (am sehluss
unvollständig): 1) bl. 1* — 46** Interpretationes Haebreörum nominum
et Aebraicarü litterarü: De Eresibus iudeorü et de Heresibus que fuerunt post
Althochdeutsche glossen IV. 38
594 Verzeichnis Der Hss. 506 — 508
xpl aduentum:- et Epistola Ambrosii ad Agustinum {alles rot); 2) hl 47*
Ms zum schluss glossensammlung mit deutschen Worten imcontext. 47* In dl
nomine patica (/. pauca) de canonibus concilii incipiunt. Canon grece. latine regula
dicitur usw. 47^ De canone apostoloruni. Confecta. ide defecta & pacta usw.
5 De Niceno concilio. 48* De regula sei Benedicti. 48^ De Gene.si (XX). 49*
gll. zur Exodus (XXXIII). 50^^ Incipiunt close. de leuitico (XXXIXj. 51^* In-
cipiunt de. Numero (LV). Incipiunt. de Deuteronomii (LXVI). 52* Incipit de
Jesu Naue (LXXV). Incipit. ludicum (LXXXV). Incipit de Ruth. De libro
regum (CXI. CXV. CXXIX. CXLV). 54* De paralipemenon. De Salamone.
10 De ecclesiaste. 54^ De Cantica. Canticorü. De Salamonis sapientia (CCLV). bis
hierher abgedruckt in Hieronymi opera ed. JMa?'tianay 2 (Parisiis 1699), 373 — 78.
De Esaia propheta (CCLXXVI). De Hiere.mia propheta (CCXC). 55* De Hie-
zechi :hel [rasur von e) propheta (CCXC VIII). De. lohel proph&e. 55** De libro
iob(CCIX). De libro iudit (CXCI). De libro Hesdra. 56* Uerba obscurata tracta
15 Hieronimi (DCXCIII). De Marco euuangelista. darunter eine deutsche gl. zu L/u-
cas (CCCLXXIX). Incipiunt pauca de exodo. 56^ Incipiunt pauca de leui-
tica usw., aber ohne deutsche gll. unter der übej'schrift de paralippemenon pauca
bl. 58* beginnt ein alphabetisches lai. -deutsches bibel glossar im buchstaben F
(III). sodann 62^ Worterklärungen, darunter: Calicem orientales uocant. uas
20 quod nos uocamus fiolä. Caccabum greci uocant uas. quod nos uocamus caldariä
(1 auf 7'asur) siue ferriolum. Crustulam. orientales uocant genus panis quot nos
uocamus neodes (zu nebula, backwerk?). 63* Palliurum uidimus. & est spina quam
uocamus spicariä & in teudisco hruuis ipse sit (wol zu ags. hry spina). Kubus
quam greci uocant uatum (= batum). & latini ueprem. si uerum ciam:: (rasur von
25 US, also = siue runciam). 63^ Chados fitula (/. situla) uel ut uulgo dicitur sila
(altfrz. seille). Urna quam rustici uocant biral (GraffS, 156) capit quatum (= quar-
tum?) adpensantur .cxx. libre conlus (/. congius) minor biral capiens .lx. libras.
anfora quam rustici uocant tinam l zuiuar capiens duas urnas. Aureus solidus
est salaciniscus (saraciniscus = saracenus, saracenatus, goldmUnze der Saracenen?)
30 mancusus ualens .xxxii. dnf. aliquando plus qui numerus denariorum apud ali-
quos pro solido accipitur. Cartallum est. uas. quod nos uocamus. paner (s. bd. 1,
334 anm. 17). Catinum est uas. quod nos dicimus latro (/. lutro, Waschbecken?).
Fuligo. ide suia (CGL3, 590, 47 uö. sugia, frz. suie; bei Graff6,G4= zu streichen).
64* Abra. ascopä uini (Judith 10, 5). uarritu (für uarrica = span. banica, frz.
35 barrique, tonne?). Carpasini. purio strato lapide (l. pario, aus Esther 1, 6). darauf
wider ein stück alphabetischen glossars : Alea. ludus tabule. acodäma (dann scheint
etwas ausradiert; CGL 4, 205, 49 Alea ludum tabulae a quodam mago). 64''
Domesticus maior est. qui sub se habet unam militiam quam scolam (alts. skola,
ags. scolu häufe, schar) uocant. Saraceni (i scheint nachget^^agen) mischinü (frz.
40 mesquin aus arab. meskin s. Diez). mendicü uocant. es folgen griech.-lat. gll.,
65* die Überschrift De diaconissis et presbiterissis, 65^ Conicolum. fossado. Abdu-
men. lappara (von Graff 2, 80 als deutsch aufgeführt), dann 66^ ff gll. aus Ful-
gentius, 69^ De carpasino (gll. zur Eist, eccl.?), 70^ De catheris. de pauliani-
Paris 2C85— 7G40 595
stis. — AHoltimann Genn. 8 (1863), 385—395 mit berichtigungen 11 (18GG),
G9.— Pb. 1. 2. [P. Gl. Ä a 597—602. i 949—955.] [506
I^at. 3^48 (Colbert 1546) in folio, ynijh^., 92 iweispaltige gezählte und zwei
Lingexäldte blL, früher teil einer uinfangreicliern Jis., deren Signaturen trotz dem
5 beschneiden hin und wider noch erkennbar sind: bl. 1 — 38^ die Canones conci-
lionini der Dionysiana bis zum africanischen, dann 38*^ — 40^ initte {rest und 40*^*^
leer) gesammelte gll. zu den Canones mit deutschen im context unter der Über-
schrift Incipivnt glose svper canones (DLXXXIII). 41*^ bis zum schluss ver-
schiedene werke Richards von SVictor, und zwar zunächst De statu interioris
10 Jiominis {Migne 19G, 1115//"), dann 65^ ff Tractatus de meditandis plagis (Migne
201 ff); bl^ ff Explanatio tabernaculi foederis [Migne 211 — 256); 73^^ In visio-
nem Exechielis (Mig)ie 521 ff). — erste erwäknung der gll. bei FMaafsen Gesch.
der quellen 1 (1870), 427. [507
I^at. 76-40 (bl. 1^ die Signatur 5030. Puteanorum) in folio, Yinjixjhs. — wie
15 Holder (s. Piper Sprache und litter atur 1, 60 anm.), dem es dann andere nach-
gesprrochen haben, die hs. dem ende des x jhs. zuschreiben kann, bleibt mir un-
f asslich: oder sollte diese grundlose beJmuptung nur dem gedruckten katalog von
1744 (4, 380^) entnommen sein? — , 132 von einer hand des :s.yii jhs. gezählte
bll. mit je drei spalten auf der seile [doch ist beider zählmig je ein bl. nach 87
20 und 131 übersprungen), urspr. aber enthielt der codex mehr; abgesehen davon,
dass jetzt 132*^ mitten im text abbricht, geht aus einer ziemlich alten foliierung,
XX
die mit viii beginnt und bis vii .i. (= 141) reicht, hervor, dass am anfa^ig sieben
bll. verlm'en sbid: der erste teil, bl. 1 — 123, entiiält ein alphabetisches lat. glos-
sar {anfang Auerte intellege. Auertens aliorsü secü tenens. Auertit excludit ex-
25 pugnat. Auerno loco nigro inferno usw., dh. den Äbavus maior, s. CGL 4
xxxiv) von mehreren Schreibern, jede spalte zu 34 Zeilen; der ziveite, die zehn
bll. 124 — 132, jede spalte zu 26 Zeilen, gleichfalls von mehreren Schreibern, die
buchstaben A — I des so genannten Ker onisch en glossars mit übergeschriebenen
deutschen gll. (I: itn abdruck sind \ und .i. fast immer zu uel und id est auf-
30 gelöst, t der deutschen worte mit t^ ividergegeben, angehängte buchstaben, wie i an
n, und die von 100, 19 an in lat. wie deutschen worten zuweilen begeg^iende liga-
tur für nt nicht notiert; ein nochmaliger vergleich mit meiner, wie ich anzunehmen
grund habe, absolut zuverlässigen Originalabschrift ergab folgende nebensächliche
druckversehen: 6, 34 zue.ondi. 38, 3 Austat. 52 a7im. 2 auf rasur stehen uuiz-
35 zag, scalch t, abbac, ha, endi. 62, 10 plichit links vor Consultat. 66, 22 zungun.
ui.
80, 10 daliz. anm. 1 na.gia. 88, 17 tusunt] kein punct über dem ziveiten u.
p
30 cohib&] & auf rasur. 90, 5 pisgran genti] unter dem ersten g zwei puncfe,
94, 38 huntm, Jcein punct unter, sondern nach m {solche puncte blieben sonst im
abdruck fort): gemeint ist huntina. 100, 3 ploz huid. 21 partis a. 108,13 De-
40 destabibilis a. 110, 6 upamuinit. 130,37 fardampsit. 136, 34 Euuangelium a.
qi .pa.
138, 7 firuuuici. 142, 26 asin. 158 amn. 3 lam. darum a. 166, 30 chnodun]
38*
596 Verzeichnis Der Hss. 508—512
dun hoch über rasur. 178, 18 adque auch a. 180 anm. 1 micss a statt c stellen.
190, 13 Inornis a. 16 /. Inimicum a. 192, 3 friantscafida. 196, 14 inzuntit]
das zweite n aus corr.). dem mit (jrofsem, buchstaben beginnenden und voi' gerück-
ten lemma folgen immer mit kleinen anfaiigsbuchstaben die gegenglL, welche häufig
5 auch die nächste xeile, zuweilen sogar die dritte einnehmen und dann eingerückt
sind. — erste nachricht gab JBGail Journal des savants 1825 oet. s. 629 f. EGGraff
Diut. 1(1826), 122 ff. J Grimm Göttingische gel. anz. 1826 s. 1ü9d ff (Kleinere
Schriften 4, 4.09 ff). RKögel Über das Keronische glossar (1879). E Steinmeyer
Anz. VI (1880), ld6 ff. — D. i. 128.— 257. Pa. [H. § 134. P. 379. S. sl 167—
10 372.] [508
liat. 9344 (Suppl. lat. 683; MBonnet Hermes 14, 159 vermutet herkunft aus
Echternach) in gröstem folio, xi jhs., 197 bll. (197 leer): die werke des Vergil
von Buc. V, 28 an, sodann (bl. 191^ ff) Prisciani viri disertissimi in xii prin-
cipalibus versibus Eneidos tractatus. in den Buc., Georg, und den ersten zehn
15 büchern der Aeneis finden sich neben lat. auch zahlreiche deutsche gll., welche von
Georg, iii ab fast immer quer am rande, mehrfach unter einmischung von capitälchen,
eingetragen sind (DCCCLXIV: 704, 23 /. hfllkhxnt. 710, 24 /. claffe^de). mit
bl. 175 höreji alle gll., auch die lat., auf. 43^ beginnt die Aeneis; davor war
urspr. bl. 42 leer geblieben, wurde aber nachträglich dreispaltig folgender mafsen
20 beschrieben: 42*^ Somnivm Ovidii Nasonis. 42^^ De Samsone. De Catto. &
pica, darauf lat. bäum- und tiernamen von Robur bis Vannus mit deutschen
interlinear gll. (MV^. DCCCCLXIX). 42^^ Hos versvs Nero Imperator cöposvit.
Vt belli sonuere tube uiolenta peremit [Riese 392), dann, von a?id. hand, nach
einer ausradierten zeile, Proverbia .vii. sapientv, darauf Epitaphivm Ger-
25 berti pape de archipresule. Remensi Adalberone [f 5 jan. 989] Contulerat na-
tura potens que summa putauit. Ad meriti cumulum tibi presul Adalbero {darüber
von and. hand nochmals Ibero, weil die unte^^n capitälchen etwas verwischt waren)
cum te. Prestantem cunctis mortalibus abstulit orbi. Quinta dies fundentis (darüber
von and. hand i. aquarii) aquas cum pondere rerum: vgl. Marlot Histoire de la
30 ville, cite et universite de Reims in (1846), 64/*. 42^^ Incipit argvmentvm
in Aeneidos. 42^^ mitte bis 42^^ obe7i weitere lat. vögel- und kräuter7iamen
mit deutscher interlinearer Übersetzung (DCCCCXCVI. MXXIV), daim aufzählung
der tier stimmen und die verse Ille ego qui quondam {vor Aen. i, 1). ebenso
vorher 41^ am schluss von Georg, iv Uersus Ouidii Nasonis und Item eiusdem,
35 41^ dreispaltig Item eiusdem, dazu am rande Septem sapientivm sententie.
95^ oben unverständlich Guageris uuison. in dtr anuessum heccun uuison. uuinie
bundale. conc. — E Steinmeyer De glossis quibusdam Vergilianis (1869) und Zs.
15 (1872), 17—49, nach abschriften von WFröhner und EMartin. — [P. 303.] [509
liat. 9345 (Suppl. lat. 1542) in grofs folio, xi jhs., 257 bll. {die lagen bis
40 bl. 193^ je am anfang mit lat. buchstaben gezählt), nach einer notiz auf 257^
aus Erfurt stammend: M. Ludulf us. erffbrdie. teRentii | coMed^As exposui äno
M cccc I Lxix^ ab Incarnacöne saluator. | In fine vsq, vii^ ydus MArt. Ludolphus
de Eynschringen, ostern 1462 immatriculiert {Er furter Studentenmatrikel ed. Weifsen-
Paris 7640—12269 597
bofvi 1, 293*), ^aJiltc herbst 1463, um xiir baccalaureaisprüfung zugelassen zu
werden, den rest der itiscriptionsgehüren nach (ib. 301*), ivurdc im fasnaßhttermin
1464 baccalaurcus {Matricula bacealarioriim et magistroi'um stiidii Erfordiensis:
Ms. boruss. fol. 833 bl. 35* der k. bibliothck zu Berlin) utid 1466 zum magister
5 p'omoüiert {ib. bl. 164'^): bl. 1", nrspr. leer, ist zum eintrag verschiedener lat. rät-
sei und rätselfragen benutzt. V' Vita des Horaz. 2^ ff Horazens werke. 94*
schlu^s der Sermonen, dann notiz über epacten (dieselbe wie oben nr 11 6/. 101*),
wozu 94^ tafel. 95* — 10^^ Persius. 105* bis auf einige lat. wm'terklärungen
zu Jnvenal leer. 105^ ff Juvental (die subscription des zweiten bu^hs Jbb. f. phil.
10 131, 576 abgedruckt). 162* Vita des Juvenal, dann, mit viel kleinerer schrift,
bis zum schlnss von 162^ reichend, incipit serviolvs. ligitur (s^c) primas sylla-
bas omniuin partium orationis duobus modis consideramus usw. 163* aufser fe-
derp'oben leer. 163^ bis zum schluss Terenz. alle diese vier Schriftsteller sind
mit überaus zahlreichen interlinear- und marginalscholien versehen, unter denen
15 sich auch spärliche deutsche gll. finden (DCC. DCCLII. DCCXVIII. DCCCLV),
teils von den händen der Schreiber der lat. scholien, teils von fremden. — auf die
deutschen gll. zu Horaz und Juvenal machte mich OKeller aufmerksam, facs. des
blattes 129^ bei EChatelain Paleographie des classiques latins tafel cxxxv. [510
liat. 10195 (Siippl. lat. 205 4^; aus Echternach, s.u.) in quart, xi jhs., 150
20 zweispaltige bll. in achtzehn am schluss signierten quaternionen und einem binio:
bl. 2*^ — 41*^ Macrobius Somnium Scipionis. 43*^ — 74^^ Sallusts Catilina
und Jugurtha mit zahlreichen deutschen und lat. inte^iineargll. (DCCCXXX), darauf
noch die aussp'üche der sieben weisen. 11^^ — 150*^ Chalcidius Übersetzung
von Piatos Timaeus. bl. 7 6 und 16 (16^ leer) sind später eingelegt, wie die lagen-
25 bezeichnung ergibt, und bestimmt, eine auslassung im text des Jugurtha von quin-
que delegit c. 103 bis & ratam c. 112 zu ergänzen. 1* ist mit fedeyproben ge-
füllt, die ua. über die herkunft der hs. aus Echternach auf schluss geben: man
liest noch deutlich Codex sei Wilbrordi, darüber von and. hand, fast erloschen,
Codex Sei Wilb . . . , und rot ist ganz oben zu erkennen (das pu7ictierte aus-
30 radiert) di. si QVis illv . . . abstv|lerit anathematis iacvlo feria-
TVRw auf 1^ ua. tafel mit den deutschen namen der winde (MLXVII).
150^ desgl. federproben. — erste nachricht vo7i den deutschen gll. gab MBonnet
Hermes 14 (1879), 159. facs. des blattes 55^ bei EChatelain Paleographie des
classiques latins tafel liii. — [P. 288.] [511
35 I^at. l!2!S69 (auf der rückseite des vorstofsblaites A von drei verschiedenen hän-
den saec. XVII. xviii Liber S Petri Corbeiensis; S*' Germani a Pratis; N. 853,
ferner 1^ unten olim 254) m folio, ix jhs., 119 bll. und ein mit A bezeichnetes
vorstofsbl., dessen Vorderseite frz. vermerke über einnahmen saec. xiv enthält:
1) bl. 1 — 58 (zwei auf 1^ und 16^ mit i und ii signierte quaternionen, deren
40 erstem das vorderste bl. fehlt, während dem zweiten das einzelbl. 13 eingeschoben
ist, sodann unsigniert ein quaternio, ein ternio mit dem einzelbl. 29, ein quater-
nio mit dem vor 37^^^ eingeschalteten und nur auf der Vorderseite mit einem aus-
gelassenen cap. beschriebenen bl.Sl, zwei quaternionen, endlich die einzelbll. 56 — 58).
598 Verzeichnis Der Hss. 512—517
bis 57'' Prognosticon Julian i Toletani episcopi (Migne 90, 4:57 ff ), das zweite
buch von and. künden als das erste. 58* leer, 58** von einer hand Haec sunt
nomina mcnsiiuni hebreorum (inärz — Januar), Haec sunt nomina mens:ium gre-
corum (november — october), Haec sunt nomina mens: ium egyptiorum (september —
5 august), Pilatus thctrarc^a iudeae, philippus tetrarc*^a itureae. & trachänitidis, he-
rodes tetrarc^a galileae, lisanias tetrarc^a hal)ilini', dann 9 Zeilen lat.-deutscher
Vögelnamen (DCCCCXCVI* nachtr); 2) bl. 59— 119» (119^^ feAerproben,
darunter zweimal sce sator suffragator legum lator largus dator, s. MSD Lxi) In-
cpt altercatio Arnobii presbiteri Et Serapionis in persona heretici {Migne 53,
10 239 ff) in sieben quaternionen [dem ersten mangelt das vorderste, leere bl.) und
einem ternio: doch sind nach der ersten läge zwei verloren, wie schon der alte
vermerk bl. 65** unten liic .ii. quatnion dimissi s bezeugt, und die beiden lagen
66 — 73. 74—81 gehören vor 114 — 119. übrigens waren wol beide hss., welclie
gleiche einrichtung und Zeilenzahl aufweisen, von vorn herein für einander be-
15 stimmt. — HFinke Zs. f. vaterländische gesch. und altertumskunde 47, 1 (1889),
214. FKluge Engl. Studien 22 (1896), 268. [512
liat. 12445 (S*' Germani a Pratis N. 366) in quart, ix/x jhs., 237 zweispal-
tige blL: die Canon es der Dionysio-Hadriana, davor hl. 1^ Incipiunt nomina xi
regionü continentium infra se prouintias cxiii (MG Auct. antiq. ix, 567), bl. 2^ ff
20 einige stücke der isidorischen Sammlung {Decretales pseudo-Isidorianae ed. PHin-
schius s. xii), bl. 12^ — 17^ unter der Überschrift Incipivnt qvestiones de diversis
sermonibvs svper canon interpretantibvs gesammelte gll. init im context einge-
streuten deutschen (DLXXXVII^). ich habe eine abschrifi von FXKraus mit dem
original verglichen. — erste erwähnung der deutschen gll. in der Bihliotheque de
25 Vecole des chartes 30 (1867), 365. [513
liat. 1244'7 (aus S Germain) in folio, n jhs., 237 hll.: die Cajiones concilio-
rum und Beeret a pontificum sowie 6/. 235* — 236^^ zuerst einspaltig, dann gleich
zweispaltig fortfahrend unter dem titel Incipiunt questiones de diuersis sermones
super canones alphabetisch geordnete gll. zu den Canones, darunter einzelne deiit-
30 sehe im context (DLXXXVII^). 236^ und 237 sind bis auf einige federproben
mehrerer hände leer, sorgfältige ahschrift verdanke ich dr WvZingerle. — erste
erwähnung der deutschen gll. in der Bihliotheque de Vecole des chartes 30 (1867),
365. — [P. 164.] [514
liat. 13953 (S. Germani ä Pratis 1334, früher 561, aus Corbie) in klein quart,
85 x jhs., 88 hll. und ein vorsatzbl. A, dessen Vorderseite leer, dessen rückseite mit
notizen saec. xi beschrieben ist: 1) zweispaltig hl. 1*^ — 25^^ die so genannten
glossae Isonis zu Prudentius , 25**^ — 41^^ gll. zu Boethius De consola-
tione mit im context eingestreuten deutschen (DTjXYII nachtr.), 41^^ — 46^^ dicta
CANDiDi DE IMAGINE Di; 2) von nun an einspaltig bl. 47 (47* leer) — 49, drei
40 bll. für sich, geometrisches; 3) bl. 50* — 54^ gll. zu de7i pseudo-augu-
stinische?i Categorien, am schluss unvollständig; sie scheinen nach den mit-
teilungen von Haureau De la philo sophie scolastique 1, 137 yf {vgl. auch Traube
Neues archiv 18, 104) dem Heiric von Äuxerre anzugehören; 4) bl. 55* — 61*
Paris 12269 — 18554 599
Boethii Brems fidei christianae complexio {Migne G4, 1333). 61® — 63* über die
fastenzeit von and. hand, 63^ C4* noiizcn über die lebenszeit Christi,
lüider von and. hand, 64** leer; 5) i/. 65— 72 (eine läge) Bedae Orthographia,
vorn unvollständig {von Migne 90, 137 T> an), 12^ welttafel; 6) fe/. 73— 88
5 (zwei lagen) concil von Fismes 881, am schluss utivollständig {Mansi 17, 537
— 550 oben). — ivährend CDufresne Ducange im Glossarium ad scriptores medice
et infi?n€C' laiin itatis (1678) der Priide^itiusgll. dieses codex oft gedenkt, so i, 380.
1026. ir, 2, 340. 688 (verdruckt 988). 786. iii, 246. 439. 1076. 1199. 1364,
erwähnt er, falls ich nichts übersah, die Boethiusgll. nur einmal in, 757 Glossse
10 MSS. ad Boetiuin de Consolat. ex Bibl. S. Germani Paris. Rimula, scruntissa.
7i€U€rdings wies auf sie hin GSchepss Neues archiv 11 (1886), 127 anm. [515
L<at. 16668 (Sorbonne 1476, auf dem innern deckel steht 434; aus Lorsch:
2» von alter Jiand Codex de nionasterio sei nazarii qd nominatur laureshä, 2^ vo^i
einer hand des xvi jhs. Ex stembach (?) | D. Marqu'^ardi | restitutü | m. d. xxil.|,
15 welche zahl auch auf P sich findet) in quart, ix jhs., 62 bll.: 1) bl. 1. 2 vor-
satzbll. mit federproben, 3^ — 20^ Beda De metrica arte mit einer deutschen inter-
Ivieargl. (DXLiYlll), 21. 22 lat. gedichte: Apparebunt ante summum. saeculorum
ludicem. Enoch magnus & helias, bei Chevalier Rep. hymn. nr 1241 aus einer
Brüsseler hs. angeführt, und Audax es luuenis tua dum caro mobilis ard& {vgl.
20 das strophische gedieht Zs. 14, 484. Codex Col. cvi). 23* — 39* Aid heim De
laudibus virginum und De octo principalibus vitiis mit deutschen interlinear- und
marginalgll. (DXVI*. DXIX), welche auf den bll. 24* — 26* sehr blass und, was
die marginalgll. anlangt, fast unleserlich sind; 2) bl. 40 ff (55^ Signatur ii).
40^ wenige gesammelte gll. zu den beiden eben genannten büchern des Äldhelm
25 mit deutschen im context (DXVIII. DXX), 41* Themestii de arte dialectica,
53* Themestii expll loci dialectici nunc ad retboricos ueniamus, 59* Incipit de-
cretumGelasii pappae {das bekannte die apocryphen betreffende), nachdem beide
hss. vereinigt waren, beschrieb man die urspr. leeren ss. 39^. 40* 77iit Incipiunt
Schemata loGu Idest figure orationis. — Aid. [P. 190. S. i 574.] [516
30 liat. 18554 (Notredame 271) in quart, 168 bll.: 1) saec. x bl. 4—138
{achtzehn von 11^ — 138^ gezählte lagen). 4* des S e du Hu s Carmen paschale und
(54**) sein hymnus A solis ortus cardine, 55^ Arator, 111^ Prospers Epi-
grammata unvollständig, bl. 1 — 3 gehörte urspr. nicht der hs. an: 1* federproben,
1^ notizen, 2 erloschenes stück eines blattes, 3 schmales octaobl. mit einem commen-
35 tar zu Sedulius; 2) saec. xi bl. 139 — 168. 140* des Prudentius Psycho-
machie, beginnend bei ?;. 43 der praefatio, mit einer reihe stark verblasster deutscher
interlinear- und marginalgll. (DCCCXVII). bl. 139 diente früher als Umschlag
dieses zweiten codex; daher ist seine Vorderseite, auf der namen und Verzeich-
nisse von diensten eingetragen waren {s. dazu Gallee s. 313/*), fast ganz ab-
40 gerieben, vgl. auch EStettiner Die illustrierten Prudentiushss. (1895) s. 52 — 54.—
EGGraff Diut. 2 (1827), 343 /f. besser mit vier neuen gll. {s. Anz. xxii, 279)
JHGallee Alts. Sprachdenkmäler (1894) s. 315/* mit facs. auf tafel xiv {bl. 161*,
nicht 61*). — D. ii. 343 yf. [P. 235. S, i 573.] [517
600 VrciiZErcHNis Der Hss. 518 — 522
JVoiiv. siC4|iiiN. lai. 211 (1878 aus der auction von Didot erworben, vgl.
BihlioUicque A Firmin- Didot, Catalogue des Uwes rares et precieux manuscrits et
iinprimes. Beiles lettr es. — Histoire. juin 1878 p. 12 nr 24; früher in Augsburg,
s. u.) in quart, xi jhs., 221 blL: hl. 1» ausradiert. 1^, mit papier beklebt, in-
5 haltsverzeichnis saec. xv. 2* — 199* die werke des Prudentius (134^ — 136*,
vor der Psycliomachie, ein abschnitt dp: edificatione fidei et concordiae) mit
zahlreichen deutsciien interlinear- und marginalglL, die grasten teils von einer Imnd
herrühren (DCCXC). der a^ifang der Psychomachie, bl. 136^ — 145^ ist entstellt
durch eine menge lat. und deutscher gll. saec. xvi. 199^ folgt Beda De die iu-
10 dicii (Alcuinus ed. Froben ii, 616 uö.), beginnend m,it dem vers Inter florigeras,
dann lat. distichen, deren provenienz mir unbekannt; 203^ — 221*^ Paulinus
von Perigueux De vita SMartini bis iii, 259 ed. Petschenig. darauf feder-
proben, dann ein unsigniertes hl., dessen Vorderseite leer und dessen rückseite mit
bemerkungen über partes orationis saec. xi beschrieben ist. dem rückdeckel ist
15 ein pergamenthl. aufgeklebt, dessen obere hälfte lat. auf Augsburg bezügliche verse
von einer hand des xi jhs. enthält, die nach meiner abschrift EDümmler Neu^s
archiv 6, 4:4^4: ff puhliciert hat. an ihrem schluss Worterklärungen mit drei
deutschen contextgll. (MCCXL). -^ proben der gll. gab LDelisle Melanges de pa-
Uographie et de hibliographie (1880) s. Ibd ff. JBerg Die ahd. Prudentius gll.,
20 Halle 1889. [518
SPAUL,
STIFTSBIBLIOTHEK.
XXV**/i in quart, yii jhs., 155 zweispaltige bll.: bl. ^^ ff (einundzwanzig lagen)
Ambrosius De fide catholica in uncialen. vorgebunden sind zwei bll. einer un-
25 cialhs. saec. \i des Lucasevangeliums {1,64: — 2,51), welche mit zahlreichen über-
oder unter geschriebenen deutschen gll. von einer hand saec. viii verseilen ivurden
(CCCLXXXV: 737, 18 fehlt der jmnct nach ist); häufig gehen dieselben nur den
anfang oder den schluss der deutschen worte oder beides. — erste nachricht von
den damals noch in SBlasien befindlichen gll. gaben MGerhert Iter alemanyiicum
30 (1765) 5. 96 und OWZapf Reisen in einige klöster ScJiwabens (1786) s. 67 hiebst
facs. auf tafel viii, 2. auch JJOberlin in seiner ausgäbe von Sclierzs Glossarium
germa7iicum (1781. 84) kannte die gll.: sicher rührt aus ihnen her s. 213 ke-
diuuit Dictum (730, 8 Edictum) und chudanti Dicentes (729, 16), 1185 in parnin
In praesepio (731, 51. 732,27); wahrscheinlich auch der als Rheinauer gl. citierte
35 ansatz s. 1190 perhti Ciaritas (731, 16). denn auch sonst verwechselt Oberlin
beide bibliotheken : s. 225. 1329. 1373. 1959 führt er die vv. 25. 41. 73—75.
78 — 80 des Rheinauer Paulus ed. Kraus als fragm. orat. Theot. oc?er Preces Theot.
in Bibl. SBlasii an. HHoffmann Zs. 3 (1843), 460—467. AHolder Germ. 21
(1876), 332—338. RKögel Gesch. der deutschen litt. 1, 2 (1897), 506—509. —
40 [H. § 21. P. 84. 334.] [519
XXV**/i9 ^^^ quart, 66 bll. (1* U7id 66 leer): 1) saec. xii bl. 1 — 25 lat.
messeordnung Prespiter cvm se parat ad missam. iuxta Romanam consuetudi-
nem usw., die bll. 22^ ff von jungem händen; 2) saec. xiii bl. 26 — 33 (33^
Paris Nouv. Acquis. Lat. 241 — SPaul 601
saec. XIV Lib^ s. pctri iipostoll. in augia miiiori). 2 Q^ rcccjite mit einer deutschen
interlineargl (MLV), 26^//' De institutionc ordinis ecclesiastici. et diuini
officii. Katholica aecclet^ia .i. uniuersalis congregatio. in tres ordines distinguitur usw.;
3) sacc. XII hl 34— C6 (34* saee. xiv Liber sei petri in minori augia, sonst
5 lee}'), i'ier lagen, Priscians buch xvi 7nit zahlreichen lat. interlineargll. [520
XXV*VHr> (l'' Monasterii. S. Vdaln(!i. Aug. sacc. xvi und hibliothekszeichen von
SUlrich und Afra auf dem innern vorderdeckel) in octav, 248 von mir im mai
1873 gezählte bll. (hl. 93 doppelt vorhanden) in einunddrei fsig lagen: gesammelte
lat.-deutsche gll. xn den biblischen büchcrn: XIV. V. XXIV. XLI. LIII. LXVIII.
10 LXXVI. LXXXVI. XCIII. XCVIII. CXVII. CXXXII. CXLVIL CCXXVI.
CCXLIV. darauf 133^ Explicit. Chlosa. super. Ecclesiast. Commendo tibi pater
sententiolas a comnientario hieronimi istas archidoctore (/. -is) cum ingenti studore
[s'ic) a me in unam fiscellulam adunatas. & si aliquo modo tibi uideor in sententiis
ut puto errare uarus (/. uariis). ueniam concedere mihi fiagito. & non auctori.
15 (134») sed me (/. mee) inperitiae inputemini. Si sitque aliquid ad emendandum.
cum pia deuotione hoc age. ut reor pande. multumque in domino. Vale. sodann
CCLVI. CCLXVI. CCXI. CLXXXIV. CXCII. CCVI. CLXVII. CLXXV.
CCCLVI. CCCLXIII. darauf 15 5«- Explic. Chlosa a me. congregata de ueteri
testamento non tantum meis uiribus. illam studui. sed ceteris pueris peragere.
20 weiter CCLXXVI. CCXCVIII. CCCXV.CCCX. CCCXXIV. CCCXXXII. CCCXV.
es folgt 162* De Mensuris. Talentum hab& pondera. lx usw. 163* lat. alpha-
betische gll. Aries .i. a fronte mens, arma ab arcendo dicti. Alophili. aliense usw.
165^ De Genesim [erklärung der 7iamen), 167* {halb leer) Closae libri pastoralis
(DCXLII*), dann CCLVII. CCLXVII. CCXXVIII, endlich 189^—245^ sehr aus-
25 führlicher commentar zum Eccles. mit nur einer deutschen gl. (CCXXXIX). 246*
Septem sunt luminaria. Dies. sol. Ivna. stelle, ignis. coruscatio. cor fidele usw.,
Septem sunt tenebrae usw., duabus qualitatibus lectio utitur usw., 246^
Propria diaboli sunt superbia. invidia. mendatium usiv., dann über pagani und
apostato, idolatria, demones. — erste erivähnung der gll. bei BPez Thesaurus
30 anecd. novissimus i, 1 (1721), diss. isag. lxi. PBraun Notitia historico-literaria
de codieibus mss. 2 (1792), 1—4. 117—127. AHolder Germ. 21 (1876), 1 — 18.
A Jacob Die gll des cod. SPauli d/82 {Jenaer diss. von 1897). HHoffmanns am
27. 28. viii. 1834 [vgl Mein leben 2, 259) genommene abschrift liegt auf der kgl
bibliothek zu Berlin Ms. lat. 4^ 331 karton 9 convohä h. — A. [H. § 7. 107. P. 60.
35 S. i 3—34.] [521
Drei bll. in qiuxrt, deren beide letzten {palimpseste) zusammenhangen und deren erstes
einzelnes auf der Vorderseite, die den vermerk lib' augie maioris trägt, viers2')altig ,
auf der rückseite dreispaltig besch'iehen ist, x jhs.: lat.-deutsche gll. zur Genesis
bis 34, 22 (X), dann folgen auf S^ noch lat., von denen einige der Exodus und
40 and. bihl büchern angehören. — naclidem der inhalt dieser damals in SBlasien
befindlichen hll verJuiltnismäfsig gut, aber in unrichtiger folge von MGerhert Her
ale^nannicum (1765) anhang s. 4 — 10 mitgeteilt ivar, galten sie als verschollen,
bis HHoffmann sie zu SPaul wider fand {Mein leben 2, 259). trotzdem gelang es
602 Verzeichnir Der Hss. 522—525
mir im inai 1873 nicht, sie zu seilen, glücklicher war im august 1875 AHolder, welcJier
sie sodaim Germ. 21 (1870), 135 — 139 ahdriicken liefs. darnach ist der deutsche
teil von mir widerholt, zumal auch nachher niemand in SPaul über die bll.
auskunß zu erteilen wüste, übrigens weicht Hlloffmanns am 25 — 31. viii. 1834
5 genommene abschrift, die sich jetzt auf der legi bibliotJtek zu Berlin befindet (Ms.
lat. 4^ 331 karton 9 convolut h), nur in unerheblichen kleinigkeiten ab. ^ Bl.
[Tl. § 2. P. 59. S. i 35—47.] [522
POMMERSFELDEN,
GRÄFLICH SCHÖNBORNSCHE BIBLIOTHEK.
10 26T1 in qnart: 1) saec. xii /;/. 1^^ — 52 des Sedulius Opus paschale mit
einer anzahl deutscher i?iterlineargll. (DCCCXXXVIII), welche bis bl. 32^ reichen
und ebenso wie die zahlreichern lat. von mehreren sich ablösendoi händen ein-
getragen sind; manche bll. etitbehren völlig der lat. ivie der deutschen gll. 1*, urs])r.
leer, e?ithält einen Gisiojanus saec. xv; 2) saec. xiv Ysengrimus, 127
15 von alter hand gezählte bll, worauf 8 bll. Expositiones aliquarum dictionum
inuentaruni in libro ysengrini [darunter auch deutsche, zb. ardea. auis e heg her)
und die Capitula des gedichts folgen; 3) saec. xiv unfoliiert die Disticha
Catonis und and. schulschrifte?i. auf der rückseite des letzten Mattes obeyi steht
Iste über est iohannes gallice. vgl. für 2) und 3) besonders EVoigt Ysengrimus
20 (1884) s. VI— VIII. — LBethmann Zs. 5 (1845), 209—211. — [P. 245.] [523
PRAG,
BIBLIOTHEK DES DOMCAPITELS.
O. 83 in quart, 292 ss. (292 leer): 1) saec. x ein ungezähltes doppelhl.
mit fragen und antworten über die Schöpfung der loelt, die namen der paradies-
25 flüsse, die^ sechs weltalter, ivelche auf seiner s. 2 oben beginnen u?id s. 4 oben
mitten im wort abbrechen (s. 1 oben nur fünf sehr zerstörte lat. Zeilen); 2) saec.
viii/ IX s. 1 — 260 (s. 216. 217 leer; ein halbbl. nach 5. 240 ist ungezählt, s. 171 —
240 zweispaltig) in siebenzehn lagen, welche bis s. 236 je am schluss mit a — p
signiert sind, während die beiden letzten s. 250 und, 260 keine sigjiatur besitzen.
30 s. 1 In xpl nomine inclp lib sacram| torum anni circuli Romae | aecclesiae
in uigil nat dnl | ad nonani seu p dominicas | l festiuitates scorü maft | et conf.
Statio ad scäm Maria, {die Zeilen abivechselnd rot und schivarz). unten auf der-
selben Seite steht eingetragen: Ex Libris loannis Nep: Hübner | ex libris venditis
1776 die 17 8bris | a Rmo Dno Sweiberer inspectore Eccle Metropol | emp. 17 Xr.
35 einige rnitteilungen über dies sacramentar bei AEbner Quellen und forschungen
zur gesch. und kunstgesch. des 7nissale Romanum (1896) s. S65 ff. s. 168 {urspr.
leer) steht: (erste hand) karalus rex. fastraat regina. | pipinus. rex. ludiuuiic rex.
hrod|drud. adaluni eps (zweite hand) atto pipinus (dann ein buchstab ausgewischt)
rex I karalus. arn. uualtrih eps. alim eps | odalhart eps. | zeile leer \ (erste hand)
40 phttuni. oo sindperht eps eparoxar. t)rt | reginolt. naothart. cundraat. hootto. | kaer
suuind. regin fruit (ri ligiert). sigipurc. elipurc. ! Liutperht. erchanpt. isanpht.
eparoxar | aothram. kaersuuind. cotani. rettun (r ist die einzig mögliche lesung
des wunderlichen ersten buchstaben). \ erchanraat auina. deotta. deotpirc. suuid|purc.
SPaul — Prag Lobkowitz 434 603
{dritte hand) Scs. scs. sei. dns. ds. sabaoht. plcni | s. celi. & terra, gloria tua.
osanna. in cxcelsis. | benedictus. qiii. iienit. in nomine dnl. 6s|anna. in excelsis ;|
zeile räum \ bepinolf|. die eintrage der ersten hnud weisen auf die Begensburgcr
diöeese und :nrar gehört der erstere, da Adalwin den bischöflichen stuhl 792 he-
5 stieg, der 'xeit von da bis zum tode dei' königin Fastrada (794) an, während der
and., der uocJi Adahrins Vorgänger Sindbert nennt, etwas früher fällt, auch die
zweite hand hvnt nicht sehr riel sjjäter geschrieben haben, da Waltrih von Passau
800, Ali)n ron Brixen und Säboi zwischen 800 U7id 805 starb. Atto ist der
Freisinger, Arn der Salxburger bischof, über Odalhart vgl. das Salzburger ver-
10 brüderungsbuch ed. Karajan s. xxxi zu 35, 23; 3) saec. ix *\ 201 bis zum
schluss. vorn unvollständig, anfangend mit den Worten si responsoria cantauerit
voji cap. 174, die Canones Gregorii {Wasser sc! deben Bufsordnungen s. 178),
darauf ohne äufsere Unterscheidung 5. 263 die Epistola Gregorii ad Augustinum
Anglo7-ti9n episcopum, diese mit mehreren deutschen interlinear- und marginalgll.,
15 die von einer groben hand herrühren (DCLXXII* nachtr.). sie reicht bis s. 290;
der leer gebliebene räum dieser seite und die nächste wurde von einer and. hand
zum einfrag lat. predigttexte benutzt; auf s. 291 tmd der obern hälfte von
s. 290 war übrigens schon vorher ein lat. text eingeritzt gewesen, von dem nur
mehr einzelne worte sich entziffern lassen. — VEMourek Sitzungsberichte der
20 k. böhm. gesellschaft der Wissenschaften 1890 s. 16 — 21. [524
PEAG,
FÜRSTLICH LOBKOWITZSCHE BIBLIOTHEK.
434 in kleinem schmalfolio, 51 bll., ein codex rescriptus; der urspr. text des
IX jhs. ist nur auf 1^ {wo auch die notiz Bibliotb. Weifsenav. aus dem vorigen
25 jh. und federproben) und 51^ stehen geblieben, auf allen übrigen bll. 7nehr oder
minder radical ausradiert und dafür ifn xiii jh., mit 2* beginnend, ein unvoll-
ständiger text des Summarium Heinrici {buch iii — x, 26, gezählt als i — viii)
eingetragen (DCCCCXXXVIIA) ; bl. 21^ — 26^ darin enthalten aber rein lat. ab-
schnitte grammatischen inhalts. bl. 45 gehört hinter 50. auf den untern rändern
30 der meisten bll. bis zum 28 sind von späterer hand ebenfalls aljjhabetische gll.
eingetragen, darwiter bl. 26^^ auch folgende deutsche: merges auis tu eher...
merges viw^... si dicatur mergicis garba vocatur, 28*^ Callus swil. am schluss
51* steht Vt redimatur vita necatvr. morte fvgatvr. der erhaltene alte text auf
1* {in abgesetzten Zeilen) lautet folgender mafsen: incipit glose. senece|
35 Amoenum. fertile. iocundü | A . . e (/. Are), altaria | Adeptus. adsecutus | Anibiguü.
dubium | Antrum. spelunca | Alities aues | Alga herba | Aeneade. Introiania. ab
enea rege | Artum angustum j Anfractü Iter deficile flexuosü | Admisrü {l. Adniissü)
peecatum | Acciti. euocati | AtRum nigrü. obscur. tenepsü | Ausonia. Italia | Aridü
siccum I Auitum antiquü | Abauis derelictum | Ardentes. festinantes | Allecio (/.
40 Allecto), nomen. furie | Arrip&. adphendit | Arctus. sid. septen. trionale | Am-
brosia unguentü | Amnis fluuius | Alma pulcra. clara. scä|. dies glossar, dessen
erste gl. mit der des zehnten glossar s der Berner hs. 258 {Löwe Prodromus 150.
CGL 4, xxii) übereinstimmt {eine beziehung zu den tironischen notae Senecae,
604 Verzeichnis Der Hss. 525 — 528
W Schmitz Commentarii notarum Tironianarum s. 7. 10, liegt nicht vor), hat sich
bis auf 1 9" erstreckt, vm noch die spuren von Worten, die mit dem btichstaben U
hega')men, zu erken7ien sind; von 19** — 21*^ aber stand ein neues gl ossär, dessen
einzelne gll. nicht abgesetzt waren, sondern die ganzen Zeilen einnahmen. 22* oben
5 ist die erste zeile mit der gelb durchstrichenen Überschrift incipivnt glosas. ex.
NOVO & vetere; erhalten geblieben, es folgten dann alphabetisch geordnete
gll. in zwei spalten bis 28^; darunter konnte ich 23* erkennen \ Adseuerat
kifrumit | . . . . kifestinot | Ad . . . 1 . . . helpha| {vgl. Gll. 1, 4, 13 — 15).
mit 29* begann ein weiteres, wider über die ganzen Zeilen reichendes alpha-
10 betisches wb. ich las day^in 33* unten \ runga:' Corona:* pauc (vgl. Gll. 1,
104, 25. 245, 36?):- . . . . | scundit:- Consor . . . :• kamahhida. Cöpe|tere:-
carise. Coruscacione : • d.... | Conpassus:* kafolgenti:* C . . . ä. . . ca.me|
Consere:- gitrag [dann loch):' Concessus e:* farge|ban ist:- Criminator (vgl.
Gll. 1, 98, 31) . . . . j ; ^^'^ unten \ dar Dil . . . gatus|lustenti Dimedia
15 halptonot (vgl. Gll. 1, 310, 6); Deforin | vngizami (vgl. Gll. 1, 231, 1); De
patria (vgl. Gll. 1, 232, 13?)! fona iiu adele. | . . . .Dephensi. fonagagauue(?):*
Deho (?) I ... . giscentit; Decepit pisuuihit | (vgl. Gll 1, 144, 38. 146, 6);
35* unten Falangis:* gimundi (vgl. Gll. 1, 144, 4). Fatue:* urtob& (vgl. Gll. 1,
144, 19); 35^ unten Frutix Sumarlata; 37^ unten Incübit:* ana|lin & :• Insistit:*
20 anahaft&:- Ingluuies:' Mago | (vgl. Gll. 1, 180, 2—4); 39bL&ans:- plidanti
(vgl. Gll. 1, 218, 23), unten gilihhota; 40^ miY^e girati . . . Nare:* suue|ben:'
Natanclo (so):' suuimmanti:* Nauale . . . , unten Nemo|rosa:' gilih moa. Ne di-
spicias. nifarsih (vgl. Gll. 1, 210, 20. 213, 8—12. 216, 3. 5); 42^ unten Presto-
lante:* fir lihantem:* Prefata:* | furiqhuiti:* Prestancior:* tiorlihora:* | (vgl.
25 Gll. 1, 226, 16. 20. 22); 43* unten Pfectus:' kidhikan:« | Ppetrat:- thuruh
frumit:- Pactü:* thuruhtan:* | (vgl. Gll. 1, 228, 29. 31); 44* an der seile
rehte (vgl. Gll. 1, 234, 15?); 47* tiindit:- pliuuuit (vgl. Gll. 1, 261, 10).
demnach scheint eine Verkürzung des Keronischen glossars vorzuliegen, in
welcher die gegengll. cm ihrer alphabetischen stelle eingefügt und neue gll. hinzu-
30 gekommen waren, von 48* an folgte nach eiyiem Zwischenraum ein neues, nicht
mehr alphabetisch geordnetes, unabgesetztes glossar , von dem bl. 51^ mit gll. zur
Benedictinerregel und einer unbekannten schrift erhalten gebliehen ist (DLXII und
nachtr. MCXCIV). — HHoffmann Zs. 3 (1843), 382/". — [P. 139.] [525
435 {bl. 1* oben Liber. S. Petri. a. in Augia minoRi, unten, im xviii jh. ein-
35 getragen, Biblioth: Weifsenav:) in klein folio, aus dem anfang des xii jhs.,
30 bll. (drei quaternionen, ein ternio, der rest ausgerissen): ein bis in den buch-
staben S reichendes lat.-deutsches vocabular (DCCCCXXXVIIIe). von bl. 3*^
an sind die gll. zweispaltig und abgesetzt geschrieben, auf das urspr. leere bl. 1*
hat eine hand des xiy jhs. einzelne Statuten eines geistlichen ordens ein-
40 getragen. — HHoffmann Zs. 3 (1843), 468 — 477, vgl. auch JKelle Serapeum 28
(1867), 307. — [P. 335. 398.] [526
489 {bl. 57^ Liber. s. pet. a. in augia;. (saecxii) niinorippe rauenspurch (soßc.xiv);
Prag Lobkowitz 434 — Museum 605
1* Biblioth. Weifscnav. saec. xviii) in qnart, ein im xii jh. neu beschriebener
palimpsest, 57 blL: hl. 5** mitte bis 54* sehr fehlerhafte gll. zu den bücJiern des
alten testaments, darunter eine deutsche (CII nachtr.) ; 54*^ — 56" einige and. lat.
gll. und notixen über edelsteine, 56'\ 57*^ die hexameter über Her-, vögel-,
5 haumnamen mit deutschen gll., deren drei erste vom Schreiber des lat. textes,
die weitern von and. fmnd übergcsclirieben sind (DCCCCXXXI V) ; [^1^^ unmittel-
bar von and. band sich anschliefsend ein stück eines lat. cominentarfragments
Peccatoribus .vii. sunt precipiie modi remissionis propositi usw. den anfang,
bl. 1 — 5% bilden gll. lu Paulinischen briefen, eine Vita des Paulus,
10 verse über ihn vom pabst Damasus (3ßgne 13, 379 — 81), Worterklärungen,
deutungen der edelsteine, über Job. — HHoffma7in AM. bll. 2 (1840),
211 f — [P. 426.] [527
PRAG,
BÖHMISCHES MUSEUM.
15 llnsigiiiert {nach JNeuwirth Gesch. der christlichen kunst in Böhmen (1888)
s. 282 detn museum 1819 von graf Joseph Kolowrat Krakowsky geschenkt: dazu
stimmt der auf der Vorderseite des vorstofshlattes von einer hand saec. xviii oder
XIX eingetragene vermerk Ex bibliotheca arcis Brzeznicensis) in folio, xiii jhs.,
480 dreispaltige ss. sowie ein ungezähltes vor- und nachstofsbl. {dreifsig je am
20 schluss gezeichnete lagen bis 470 und ein ternio): auf der rückseite des vorstofs-
blattes ein grofses bild mit dem buchstaben A. s. 1 ff das erste, 384 /f das zweite
Salomonische glossar (MCLXXVa), sodann 480*^ und 481^ die auf Zählung
der menschlichen glieder {s. hd. 3, 437 anm. 2) und die Unterschrift: Amen.
Explicit libeR MateR veRBorvm. Xristus scriptorem saluet per matris amorem.
25 der rest von 481 und s. 482 ist leer, die Salomo7iischen glossar e enthalten eine
grofse anzahl deutscher lotd einige slavische gll. im context, daneben ivenige deutsche,
aber zahlreiche böhmische worte zwischen den Zeilen, welche letztern bis auf
vereinzelte ausnah^nen sämmtlich {und zwar sicherlich von Hanka) gefälscht sind;
ebenso sind gefälscht die s. 457^ zu anfang des P auf tveifsen pergamentstreifen
— — -n.
30 in einem bilde stehenden roten inschriften: 1) MATER IHV XPI. 2) ORA P SCRE
VACEDO. 3) ORA P ILLRE MIROSLAO. {die untern hälften von OS fehlen, weil
dort der köpf eines der mönche des bildes sich befindet) A. MCII. die fälschung ist
nachgewiesen von APatera Zs. des cech. museums 1877 i, 120 ff. ii, ^12 ff. iii,
488 /f {vgl. auch Slav. archiv iii, 112 ff), mit dessen aufstellungen in allen wesent-
35 liehen puncten ich mich in voller Übereinstimmung befinde, daselbst auch voll-
ständige angäbe der litteratur. die von altern händen herrührenden gll., auch die
durch vorgesetzten stern kenntlich gemachten slavischen, stehen bei uns sämmtlich
im texte, während die gefälschten slavischen in die anm. verwiesen sind*. —
* doch auch unter den deutschen interlinear gll. befinden sich einzelne gefälschte,
welche nicht in den text hätten aufgenommen, sondern in die anm. verwiesen werden
sollen, es sind folgende : falco 43, 41. crowel 50, 14. segensa 60, 85. nestela 61, 4.
buTGo 62, 25. sveGelere 62, 30. valuahs 63, 31. walk er 66, 10/. Guzo 66, 20. frost
60ü Verzeichnis Der Hsö. 528—533
EGOraff DhiL 3 (1829), 413/: HHolfniaiin Fundgruben 1 (1830), 352 anm.-^
Sal. 4. [P. 38(i,| [528
PRAG,
K. K. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
5 VII. in, 25 in octav, xiii jhs., 104 ^//. ; /ji.s- bl 13* (vorsatzbl. und bl. 1 — 7
palinipsesi) Marbods steinbuch Euax rex Arabum, 6^/zn bis 14* wfeer gewichte,
darauf Macer Floridus rnit einer reihe deutsclmr gll. (MXXXVIII) zu den
eapitelüberschriften und daher wie diese, nur mit einer ausnähme (25* Alant), rot
geschrieben ; die zahlreichern gll. saec. xiv und xv wurden nicht berücksichtigt.
10 53^ beginnt das gedieht des Q. Serenus Sammonieus mit einer deutschten in-
terlinear gl, (MLI), dein 73^. 74*^ prosarecepte, ebenfalls mit deutschten worten
(MLVII), folgen. 74^ De herba Beton ica, 76^ De Planta G ine, 77* De
herba Simphoniaca usw., über die kräfte bestimmter pflanzen (aus pseudo-
Apulejus?); 83* — 103* Liber Speculum medicorum; 103^ 104* lat. und
15 deutsche eintrage des x.y jhs., 104^ leer. ^ HHoffmann Sumerlaten (1834) s. 65.
66. [529
VIII- H. 4 in klein folio, xi jhs., 85 bll. {vielmehr 87, da 30 und 41 doppelt
vorhanden sind): Prudentius mit zahkeichen deutschen interlinear- und margi-
nalgll. (DCCLXXXVI) sowie vielen hn context der bl. 11^ ff angehängten vier-
20 spaltigen Glosa (DCCLXXXI). die hs. ist aus einer and. copiert, wie manche
fehler, namejitlich die Stellung vieler lat. mid deutschen gll. über ungehörigen text-
worten, erweisen, auf der innenseite des vorderdeckeis von einer hand des xv jhs.
die Signatur pdentio ympnoE 2* 3*^ ۥ "" ^'^^ 9^^- entdeckte HHoffmann (s. Mein
leben -2, 2S4:f), proben teilte mit ASchleicher in Frommanns Deutschen mundarten
25 1 (1854), 264 /f. vollständige ausgaben von IPetters Zs. 10 (1856), 367 ff und von
ESteinmeyer Zs. 16 (1873), 4. f 27 yf.— [P. 220. 221.] [530
RHEIMS,
BIBLIOTHEQUE DE LA VIELE.
510 {alte nummer G 513, noch früher 389, onehrfach als Liber sancti Remigii,
Z(^ zb.2^, bezeichnet) in folio, ix jhs., 198 zweispaltige bll. {1 und 198^ leer) : bl.2ff
isidorische vorrede und bemerkungen über die Canones apostolorum, l^fflat. glos-
sar, 13^ ff die Canones conciliorum und Decreta pontificmn der Dionysio-Ha-
driana, 196^^^ — 197^^ unter der Überschrift Inclp questiones de diuersis sermoni-
bus sup canones intpretantib; gesammelte gll. zum concilienteil mit deutschen im
35 context (DLXXXVII*). vgl. über die hs. noch Decretales pseudo-Isidorianae ed.
PHinschius (1863) s. xiii anm. 2 und Maafsen Gesch. s. 441. ich verdanke ge-
naue abschrift der gute KVollmöllers. ^ erste nachricht von den gll. gab HFKnust
68, 8. Gima 68, 9. klewe 69, 24. sovp 69, 26. gitich 70, 9. trugener 72, 32. Gehund*
72, 35. lodo 76, 6. loch 76, 26. rutciger 79, 38. lampda 80, 18. meresala 82, 25.
svohuns 82, 30. irch 85, 31. mur vag 86, 6. vorha 86, 42. wrstein 87, 18. binez 88, 8.
GuUa 88, 10. vank 96, 8. multa 101, 17. binsuga 102, 12. heinra 106, 2. ssol 110,
16. GKmo 113, 17. wrstat 116, 45. gruz 116, 50. snigit 117, 52. ruGit 123, 20.
VRMr Museum — Rom Pal. 288 607
Archiv der gesellschaft 8 (1843), 391, ihren anfang teilte mit JDPitra Spicilegium
Solesincnse 1 (1852), 503 Z'. iridcrholt von KBartsrh Germ. 7 (18G2), 24.0 f. [531
ROM,
VATICANA.
5 Pal. 242 {bl. 1"' saec. xiii Codex isto ptiiiet möstelo bte mai'e magdalcno In
fraiicketall Int spirä et worniaciä situato. caiioIcoB regulariü) in quart, xii jlis.
aufscr 3), 128 hlL: 1) hl. 1^ — 8-^ erklär img der namen des geschlecfits-
reg isters Ch r i s t i im Evang. Mräthaei. 8^ leer. 9" ff Sedulii Scoti Expla-
nationes in praefatio)ies SHierongmi mit einer reihe deutscher interlinear-, margi-
10 naU lind contextgll. (CCCLXIX nachtr.). 38'* Iiicipit eivsdem Sedvlii Scotti ex-
planativiievla. de breviariorv. et capitvlorvm canonvmque difterentia im MattJiaeus,
desgl. 49^ im Marcus mit einer deiitschen randgl. (CCCLXXVIII* nachtr.), 56^
— G2'> im Lucas. G3. 64 leer; 2) bl. 65* — 70^ satire auf 2^<^bst Urban ii,
zulctxt abgedruckt MG Libelli de Ute ii, 425 ff. dann von and. hand briefe des
15 Ivo Carnotensis, wider von and. 7S^^ 7iotizen über Opfer, de penitentia salomo-
nis iisw. 74* hymnus auf Maria, neumiert. 74"^ — 80^ lüterarische notizen
über lat. Schriftsteller nchst initien ihrer werke Duo catones erant rome usw. ;
3) saec. XIV bl. 81 — 88 Maximianus, mit bemäzung unserer hs, hg. von Bäh-
rens Poetae lat. min. 5, 316; 4) bl. 89* — 112* Hildeberts Vita Mariae
20 egiptiacae. 112"^ dieselbe provenienzangabe wie 1*, fortgesetzt durch Coritinet Vitä
sei nicolay epi. Ite theodolü. Ite textü sedulij s, nö est finis. It, Cömentü sup
salustii textü. It, gesta btl zozime et bte mai'e egiptiace: also ist teil 4) die end-
partie einer umfänglichem hs.; 5) bl. 113* bis zum schluss die Psychomachie
des Prudentius unvollständig. — erste erwähnung der hs. in Ärevalus ausgäbe
25 des Sedulius (1794) s.'i^f, daym bei LBethniann Archiv der gesellscJmft 12 (1872),
332. abdi'uck von AMai Spicilegium Eomanum ix (1843), 29 ff, darnach wider-
holt von AHoltzmann Germ. 11 (1866), 63 und CCCLXIX. KBartsch Die Heidel-
berger hss. (1887) s. 184 f WhStokes Academy 1890 nr 924 5. 46.— [P.95.] [532
Pal. 288 {provenienz s. u.) in quart, 302 bll.: 1) saec. xii bl. 1 — 8* Ex-
30 positio super tobyam Bede presbiteri, 8* — S4z^ Hrabans Judithcommefitar, 34'' —
53* Hrabans Esthej'comjnentar, alles von einer ha7id, 53* /f" (54^ saec. xv Ad
franckentall pertinet codex iste) von einer and. hand zweispaltig lat. und deutsche
gll. {im context und inte7iinear) zu den biblischen büchern bis Regum iii (XVII
nachtr. XXXVII nachtr. L nachtr. LXII nachtr. LXXII nachtr. LXX VII nachtr.
35 LXXXVII nachtr. XCV nachtr. CIX nachtr. CXXV nachtr. CXLII nachtr.).
bl. 58 ist verbunden, es gehört hinter 54, 61^ leer; 2) saec. xi bl. 62 — 108
(108^ saec. xv Codex iste pertinet monasterio beate marie magdalene In francken-
tall Inter spiram et wormatiam situato. canonicorum regularium Sancti augustini
episcopi et doctoris eximij) die Briefe Pauli; 3) saec.xi bl. 109 — 114, vorn
40 und hinten unvollständig, ein calendarium; 4) saec. xv bl. 115 — 157 zwei-
spaltig quartus über de sacramentis; 5) saec. xiv bl. 158 — 168 (158* /eer,
nur der eintrag Iste liber usw. wie 108^; 158^ der judeneid MSD 2^ 467/)
theologischen inhalts; 6) saec. xiv bl. 169 — 302* (wo wider die subscrip-
G08 Verzeichnis Der Hss. 533—541
tion Iste Über usw.) canonistischen inhalts. — erster hinweis auf die gll. bei
LBethmann Archiv der gesellsdmft 12 (1872), 333. Jiachdem ich im märx 1879
von Uinen die ccqne ge^iomnien liatte, nach der sie oben abgedmckt stehen, publi-
cierten sie RReitxenstein Oerm. 31 (1886), 331 — 334, vgl. auch KBartsch Die altd.
5 hss. der utiiversitätsbibliothek zu Heidelberg (1887) s. 185 f, und WhStokes Aca-
demy 1890 7«r 924 s. 47. einige geringfügige discrepanxen meiner copie und der
abdrücke prüfte an der hs. dr HVSauerland nach. [533
Pal. 845 in quart, ixjx jhs., 193 blL: des Sulpicius Severus Vita SMar-
tini, die icerke des Paulinus von Perigueux, diese mit einer deutschen inter-
10 lineargh, mitgeteilt von prof. MPetschenig (DCCCCVIII'' nachtr.), hymnen des Ve-
nantius Fortunatus und einige kleinigkeiten, über die der römische katalog
auskunft gibt. — MPetschenig in den Poetae latini minores (Cwpus scriptorum
ecclesiasticorum latinorum 16) 1, 23 varr. [534
Pal. 889 {hl. 103^ dreiynal Codex de inonasterio sei nazarii quod nominatur
15 lauresham) in grofs quart, xi;xn jhs., 103 bll. und ein ungezähltes vorsatxbl. in
dreizehn signierten lagen: hl. 1^ {\^ neumierter hymnus und verse saec. xv)
— 102^ Sallusts Catilina und Jugurtlui mit zahlreichen lat. und auf den 13 er-
sten bll. auch einigen deutschen interlineargll. saec. xii (DCCCXXX), tieben wel-
chen eine gröfsere zahl solcher des xv jhs. nicht berücksichtigt ivurde. darauf
20 noch ein bericht von der auffijidung der geh eine des hl. Benedict und der
hl. Scolastica saec. xn. ^ einige der deutscJien gll. teilte mit KZangeyneister
Germ. 20 (1875), 402 /. — [P. 286.] [535
Pal. 1088 in folio, ixjJis., 121 bll. und zwei vorsatML, das zweite mit einem
inhaltsverzeichnis saec. xvi: bl. 1^ — 31^ Galen i Ars medicinalis ad Glaucoiiem,
25 davoi' ein auf 1^ mit xxmi T)q pletoria beginnendes, auf 1^ mit xcvi (cor): saec. xy
in cv, ivas zum text bl. 31^ stimmt) De scabias in iiesica hetiientibus (/. hauen-
tibus) schliefsendes capitelverzeichnis. 25^ oben am rande von einer hand saec. x
alleluia uos estis lux uiiis mundi qui in pati|entia po^sidebitis animas uestras
mit übergeschriebenen neumen. 33^ — 50* ein medizinisches aus Galen com-
SO piliertes Sammelwerk, bezeichnet 50* am rande von einer hand saec.xx a/s Pas-
sionarius, mit deutschen interlineargll. saec. ix/x auf bl. 33*, saec. xii/xm auf
bl. 34^—36* (:\IXLYIb nachtr.). voran geht 31*— 33* (32 erst im xv jh. ein-
gelegt) ein capitelverzeichnis. 50* — 60* ein Antidotar, betitelt von der hand
nt es
saec. XV am rande Inci katag dh. y.axä yevog {ynit anspielung auf Galens ^egl
35 ovvßeoscog (paojudxcov rcbv xard yEvr}). ßO^ ff verschiedene recepte, teils saec. x,
teils jünger. 66* /f von and. hand ohne Überschrift Serenus Sammonicus.
89* — 90^ von atid. hand wider recepte. 91* — 113* buch i — iii, 15 der Dy-
namidia [vgl. über sie VRose Anecdota grceca et grcecolatina 2, 110 ff) mit je-
dem defi'selben vorayigelienden capitelverzeichnissen : darin zahlreicJis deutsche 7nar-
40 ginal-, ivenige interlineargll. von einer hand saec. x (MXXXY^ nachtr). 114* —
115* mit kleinerer schrift m, 63—82 desselben Werkes. 115*— 121* De urifi-
cia interiora corporis humani, abgedruckt bei VRose TJieodorus Prisciantis
(1894) s. 467—482. 121^ gayiz abgescheuert und ufileserlich. — die deutschen
Rom Pal. 288 — Reg. 339 609
gll. entdeckte KZangemeiMer, der mir seine copie xur Veröffentlichung gütigst über-
li^fs. auch VRose bin ich für einige naehriehten über den codex verpflichtet. [536
Pal. 1250 in quart, 73 blL: 1) bl. 1 — 7 calcnd avium saec. xiv, 8 teer,
9 und 10* In (.-deutsches krä u (erglossar saec. xiii (MXXI) nebst recepten und
5 kräuternanien saec. xv, 11 bis auf einen kurzen eintrag saec. xy leer, 1.2 — 20
alphabetisches kräuterr er zeich nis, 1315 ge.'^ch rieben , 21* recepte verschie-
dener hände, 21^ leer. 22-'^— 33*» Antidotarius Nicolai saec. xiv; 2)bl.M^ff
saec. XIV Arnoldus de Villa nova Canones curationum und des Petrus Hi-
spanus Thesaurus pauperum, luäermischt mit allerliand jilngern recepten. 61^
10 — 71'' Summa magistri Girartll Cremoneiisis de modo medendi, ebenfalls
saec. XIV. 71^ — 73 {dies bl. früher dem decket aufgeklebt) deutsche und lat. re-
cepte van verschiedenen liänden sowie eine verwischte deutsche nach Konstanz wei-
sende Urkunde. — erste nachricJä gab LBethmami Archiv der gesellschaft 12
(1872), 350, ivenige proben KBartsch Die Heidelberger hss. (1887) s. 195*. [537
15 Pal. 1510 in folio, x jhs., 88 blL: Cicero De natura deorimi vorn unvoll-
ständig {es fehlt die erste läge) und De divinatione, bl. 85^ ff zweispaltig und am schluss
unvollständig Walahfrids Hortulus mit einigen lat. und deutschen gll. auf der
ersten .s^ö//e (DCCCCXX VIII). — EDümmler Zs. 20 (1876), 115, vgl. Neues archiv 4
(1879), 280. der seihe MG Poetae lat. 2 (1884), 335 Variantenapparat. — [P. 249.] [538
20 Pal. ITlo in octav, 36 bll., davor und darnach je ein ungezähltes : 1) .saec. x
ex. bl. 1 — 15^ glossar zu Prudentius mit einer reihe deutscher gll., die, eine
ausnähme abgerechnet, im context stehen (DCCLXXXVII). das davor befindliche
ungezählte bl. enthält auf seiner vorder- mid rüchseite {dort von zwei verschiedenen
Mnden) ebenfalls lat. gll. zu Prudentius nebst einigen deutschen (DCChXJL'XIX.) ;
25 2) saec. xvi bl. 16 — 36 lat. mit dem bu^hstaben D beginnende Synonymik. —
EGGh'aff Ditä. 2 (1827), 311 ff. ohne kenntnis des im 2 bd. der Oll. erfolgten db-
drucks nochmals herausgegeben von KBartsch Die Heidelberger hss. (1887)5.195/".—
D. II. 311 /f. [P. 238.] [539
Pal. ITIO in octav, xjxi jhs., 60 bll.: Arator mit zahlreichen deutschen aber
30 stark verblassten interlinear- und marginalgll. (DXXVIII nachtr. bd. 2). ^ erster
hinweis durch AReiff er scheid in den Sitzungsberichten der Wiener akademie, hist.-
phil. klasse 56 (1867), 444. ich habe eine abschrift benutzt, welche p. HDenifle
für mich zu nehmen die freundschaft besafs. [540
Reg. 339 in quart, 70 bll, fragmente verschiedener hss.: 1) saec. x bl. 1
35 — 6 br'u/ihstücke des Prudentius mit einer deutschen interlinear gl. (DCCCXX);
2) bl.1% urspi\leer, genealogie der Karolinger saec.xilxn, MG SSxiu,24.S;
unten Bibliotheca Schobingia fol. 32. 7^ saec. x Incip lib. s. ualeriani. cime-
lensis. epi. de bono dicipline {sie), aus diesem codex voyi Goldast abgedruckt. 16*
predigt De festiuitate sei Michaelis archangeli ( J/^^^^e 95, 1522 — 1525). 19* ge-
A:{) sammelte gll. zu Prudentius, darunter deutsche im context (DQCCXN). l^^ffEin-
hards Vita Karoli ; 3) saec.x M. 39* Vita S Aman di {AA SS febr. i, 84t8 ff ) ;
4) saec. XI bl. 47* Incipivnt capitula qv^nte civitates metropoles svnt. l svb se
qvales civitates habeant. et castra bis 49*. dami die beiden ge dichte über die
Althochdeutsche glossen IV. 39
610 Verzeichnis Der Hss. 541 — 549
hebräischen und griech. buehstaben MO Poetae lat. 3, G^S ff, weiter lai. wort- und
Sacherklärung en mit allegorischer deutung feis 53*, wo einige glL mit deutschen
im context zu den hriefen des Hieronym,us (DCLXXXIII*) stehen. 53''. 54* lat.
erklärung der gewichte. 54'' bibliothekszeichen von Söallen; 5) saec. xiii
5 bl. 55*/^ erzählung von umndern in ecclesia carnotensi, beginnend mit dem j. 1194,
denen bl. GS''. 69^ von and. hand ein weiteres aus dem. j. 912 angehängt ist.
eine hand des xvi jhs. hat die Überschrift Gilonis Carnotensis presbiteri de mira-
culis beatae Mariae virginis hinzugefügt. 69'* subscription saec. xiv Liber sce
Marie de Sarnaio usw. (das folgende abgedruckt in AReiffersclieids beschreibung
10 der hs., Wiener Sitzungsberichte, hist.-phil. Masse 59, 138; ein lectionar saec. xii
dieses klosters auf der Pariser arsenalbibliothek nr209). 70* sa^. xyi Verzeich-
nis der röm. könige und berühmter Rom. er bis auf Trajan. 10^ leer. — auf
die deutschen gll. machte zuerst LBethmann Archiv der gesellschaft 12 (1872), 275
aufmerksam. JStowasser Wietur studien 7 (1885), 343 f. [541
15 Reg. 356 in klein quart, xjxi jhs., 43 bll.: Walahfrids Visiones Wettini
mit einer reihe deutscher interlineargll. (DCCCCXXIX). bl. 43 stück eines aus-
xugs aus Älcuins Grammatik, beginnend Declinationes pronominuni quot sunt
(Canisius s. 520), auf der sehr verwischien rückseite mit einer deutsclien inter-
lineargl. (DVIII). — erster hinweis auf die gll. bei LBethmann Archiv der gesell-
20 Schaft 12 (1872), 278. EDümmler Zs. 20 (1876), 114 f Neues archiv 4 (1879),
278. MQ Poetae lat. 2 (1884), Z02 ff Variantenapparat. — [P. 248.] [542
Reg« 469 {aus Fulda stammend, später in S Gallen) in octav, ixjxjhs., 4:1 bU.:
hauptsächlich gedichte des Walahfrid Strabus, vgl. die genauen beschreibungen
EDümmlers Neues archiv 4, 274 /* und MG Poetae lat 2, 263, s. auch Neues
25 archiv S, 549 und MG Formulae 378. unter den federproben des blattes 47'' fin-
den sich oben in drei Zeilen einige deutsche context- und interlineargll. (DCCCXX*^
nachtr.), — erste nachricht von den gll. gab LBethmann Archiv der gesellschaft 12
(1872), 283. EDümmler Zs. 20 (1876), 115. WhStokes Academy 1890 nr 924
5. 46. — [P.250.] [543
30 Reg. 5989 Sammlung von fragmenten verschiedener hss. {vgl. Bethmann Archiv
der gesellschaft 12, 287), 7neist in quart, 125 bll.: darin bl. 16^* saec. xi sechs zeilen
gesammelter gll. (Argumentum est uelox approbatio rerum incertarum bis Apes eo
quod sine pedibus nascantur) mit einer deutschen (M.CCXJjYI). ferner 6/. 26*'* saec.
x/xi unter der Überschrift ep. hypocratis der in die heilmittelsammlung des Mar-
35 cellus aufgenommene brief des Hippocrates an Antiochus mit deutsclien inter-
linear- und marginalgll. (MXLVII'' nachtr.). — WhStokes Academy 1890 nr 924
s. 46, nachverglichen durch dr HV Sauerland. [544
Reg. 1*701 {bl. 2* unten saec. xvii Sum Bibliothecae loachimi Morsi Hamb.
[1593 — 1642]) in quart, 130 bll. und ein leeres nachstofsbl.: 1) saec. xi
40 bl.Z^ — HO'' die werke des Hör az, eingeleitet 3'' — 4'' durch dreiViten. xunschen
dem Carmen saeculare und der Ars poetica bl. 59*'' Septem sapientium sentencie.
aus derselben zeit rühren gesammelte lat. gll. her, welche, zum teil stark verblasst
und abgescheuert, die bll. 2^^ und 3* in 7 resp. 5 durch rote linien abgeteilten
Rom. Reg. 339 — Salzburg 611
spalten und mit übergeschriebenen deutsclisn ivorten einnehmen (MLXXXI.
MLXXXVI. MCXVI. MCXXXIII. MLXXIV. MCLXIII. DCCCCLXXIII.
xM. DCCCCLXXXIV^. DCCCCXCII. MV^ MXXVIL MLXXV. MCXXXV.
MLXXXIV. DCCCCLIX^ DCCCCLIII. MC^LXII. DCCCCL*. DCCX^CLIII.
5 DCCCCLXX. DCCCCLXXX VI. DCCCCLXXXIII. DCCCCLXXVI). ihregriJfsern
verzierten anfangshichstaben , tveldir abschnitte resp. neice quellen andeuten, habe ich
angegeben, bl. 1, in wahrlieit Mvei bll. ansDiacliend, ist mit versen im xvi jh. beschrie-
ben; 2) saec. xv/xvi bl. 120* — 130^ Persius. ^ erste nachricht gab LDeth-
7nann Archiv der gesellsehaß 12 (1872), 824. LDuvau in den Melanges d'archeo-
10 logie et d'histoire de l'e^ole fra?i^^ise de Rovre 8(1888), 609 — 629 und in den Me-
nioires de la societe de linguistique de Paris 6 (1889), 359 — 367. mein abdru^k
beruht auf einer oster n 1879 in Rom genommenen abschrift. [545
Reg. 1861 (bl. 1* saec. xvii Ex biblioth. Goldasti) i7i grofs quart, ende des
XI jhs., 118 blL: bis bl. 1\1^ Chalcidius In Timacum mit einer deutschen
15 interlinear gl. (DCXIV^ nachtr.). 118* ein mathematisches stück In longitu-
dine multiplicatio — in se ipsis ducti perficiunt. — WhStokes Äcademy 1890
nr 924 s. 46, nachverglichen von dr HV Sauerland. [546
Yat. 581S1 in klein quart, xi jhs., 140 bll. sowie je zwei vor- und nachstofsbll.
saec. XIV, vorn und hinten unvollständig {die lagenbezeichnung geht von rot C auf
20 10^ bis schwarz, p auf 130^): Prudentius loerke mit einer anzahl deutscher
interlinear- und inargi^mlgll. (DCCLXXXVIII), von denen manche ganz erloschen
sind, genauere beschreibung des codex in PDr esseis Prudentiusausgabe (1860)
s.ijff und in den Wiener Sitzungsberichten, hist.-2:)hil. klasse 63 (1869), 732, wo
auch die auf dem ersten der beiden vorsatzbll. stehende und über die provenienz.
25 der hs. aus ChColers besitz in Prag aufschhiss erteile7zde notiz v. j. 1618 abge-
druckt steht; doch ist darin der name des Jesuiten vi Morietvs zu bessern und
zuletzt Jmt es nicht antiquario sondern aliquovis zu heifsen. — EGOraff Diut. 2
(1827), 310/f. — D. II. 310 ff. [P. 237.] [547
Vat. 7222 in folio, ix/x ;7i5., 490 ss.: die Canones conciliorum und De-
30 creta pontificum mit vorangehaidem inhaltsvey'zeichnis ; am schluss s. 488 — 490
gesammelte lat. und deutsche gll. zu den Canones unter der Überschrift Incipiunt
Glosae (DLXXXVII* nachtr). — erste nachricht gab LBethmann Archiv der ge-
sellschaft 12 (1872), 258. WhStokes Academy 1890 nr 924 s. 46. 47, dessen
abdruck ich widerholte. [548
3^ SALZBURG,
STÄDTISCHES MUSEUM CAROLINO-AUGUSTEUM.
Unsigniert, 53 lose bll. in octav, ix jhs., von p. Willibald Hauthaler geordnet
und im Centralbl. für bibliothekswesen 1893 5. 71 — 81 eingeJiend beschrieben, reste
verschiedejur Codices: 1) bl. 1 — 7 {davor ein mit dem jetzt einschichtigen bl. 7
40 correspondierendes anfangsbl. der läge verlmxn; von bl. 4 nur die obere hälfte vor-
handen; meist 30 Zeilen auf den seilen), ein glaub ensbekenntnis bis 2^ oben
(1* grasten teils abgescJieuert, 1^. 2* bei Hauthaler aao. 71 f vgl. 378 abgedruckt),
dann leetionen für verschiedene haupt feste {bl. 7^ von and. hand); 2) bl. 8
39*
612 Verzeichnis Der Hss. 549 — 552
— 13, drei doppelhll. von viel kleinerem formal und ohne rote ausxeichnungen
(23 — 26 Zeilen auf den seilen). 8* — 10* gebele und geistliche ansprachen^ 10^
— 11** De da De loquela digitorum {Hauthaler 79 — 81), darauf von and. hand In
istis locis predicauerunt apostoli {Hauihaler 81). 12* unter der Überschrift
5 De Numero grecorum links die zahlen 1 — 900 nebst ihren griech. namen, rechts
verschiedene etymologien und gll. [darunter die ags.: essentia in nostra lingua di-
citur auuesnis und Suhatantia. dicitur spoed quod significat diuitias siue stond-
nis), welche sich auf 12^ und 13* obe7'e hälfte (untere iiälfte und 13** leer) fort-
setzen {Hauthaler 7Sf); 3) bl. 14 — 17, zwei doppelbll. von mehreren händen
10 geschrieben, bruchstücke des Eucherius {Hautlmler 14: f); 4) bl. 18 — 23,
drei doppelbll., zwische^i denen ein viertes fehlt. 18, urspr. leer, enthält auf sei-
ner Vorderseite ein mitten im satz beginnendes stück über den hl. g ei st {Hauthaler
1^ f), 19 — 20 zwei abschnitte aus De da De temporum ratione cap. 20. 45; 21 — 23
von and. hand lat. -deutsche gll. zu den Canones (DXC nachtr.); 5) bl. 24
15 {nur teilweise erhalten und leer) — 53 {von 49^ a^^ bis auf vereinzelte federproben
leer), vier lagen, ein auszug aus der Dionysio-Hadriana in 17 0 capiteln. diese
hs. teilt mit der ersten des codex die eigentümlichkeit, dass auf jeder seile links
zwei senkrechte linien gezogen sind. [549
SALZBURG,
20 BIBLIOTHEK DES STIFTS SPETER.
IX SO in folio, xii jhs., 199 bll., von mehreren gleichzeitigen händen geschrie-
ben: bl. 1^. 2* (1* ^md 2'^ leer) das Verzeichnis der Driefe des Hier onymus, von
bl. 3* an diese selbst, bis 24** von zahlreichen lat. und auch deutschen interlinear-
und marginalgll. begleitet (DCLXXXV). abschrift verdanke ich RMWerner. [550
25 SALZBURG,
K. K. STUDIENBIBLIOTHEK.
Doppelbl. in folio, von einem buchdeckel abgelöst, anfangs des xii jhs., jede seite
dreispaltig zu 3S Zeilen: gesammelte lat. und deutsche gll. zu den Canones und
den Vitis patrum, die deutschen zum gröfsern teil im context, zum kleinern über-
30 geschrieben (DXCL DCCCLXXXIII). — MAWalz Germ. 11 (1866), 305—310.—
[P. 130.] [551
SCHLETTSTÄDT,
STADTBIBLIOTHEK.
Unsigniert {im Catalogue des departements 3, 591 als nr 100 bezeichnet) in
35 klein folio, xii jhs., 132 von mir signierte bll, aufserdem zwei des mv jhs. mit
stücken aus Isidors Etymologien angebunden, beschrieben von LDethmann im
Serapeum 6 (1845), 30 — 32, schlecht im Catalogue des departements aao.: be-
ginnt 1* mit einer Historia Langobardorum, einem auszug aus Paulus Diaconus,
dem am 7'ande eine reihe die deutsche geschichte und kirchengeschichte betreffender
40 notizen beigefügt sind: darin fünf deutsche interlineargll. (DCCXLVIII). darauf
De mensuris und ein pabstverzeichnis bis auf Paschalis ii (f 1118), das
von and. hand bis auf Honorius ii (f 1130) fortgesetzt ist. 16* Quomodo ro-
manum imperium in greciam de grecia in franciam deo ordinante translatum sit
Salzbürg — SchlettstXdt 613
bi^ auf Heinrich v mit einer deutschen interlinear gl. {hd. 2, 360 ayim. 5), daneben
am rande De nouem circulis terrae Huiiorum au^ Einhard. 18* Versus svper
imaginem doniini, Versvs de sacramen ti", Versus in xii libros stacii
thebaidos, Epitaphivm achillis {Riese 630), 18^ Sex mundi etates, da-
5 neben 21* am rande Excerptvm de Gallica historia mit zwei deutschen
interUneargll. (DCXCVIII). sodann ein grundriss der arche Noe mit alle-
gorischer deutimg, loid von and. hand eine chronik von Christi geburt bis zum
j. 90 somie mehrere kleifie stücke. 34* De philosophis, 34^ De Zoroastre rege,
35* De magis id maleficis. De nigromaiitia, 35^ De regibv^ et regnis, 37* De
10 imperiis et niiliciis, 38^ De legibus, 40* De hereditate, 42* De decem nominibus,
alles excerpte aus Isidors Etymologien. 44* Incipit glosa super aratorem
mit vier deutschen interUneargll. (DXXXVI), 45^ Super virgilivm mit zahl-
reichen deutscJien gll. im coiitext und übergeschrieben (DCCCLXII). 58* die
deutschen monat- utid windnamen aus Einhard {s. bd. 8, 609 anm. 1). 58^ ohne
15 Überschrift zweispaltig ein alphabetisch geordnetes glossar zu Vergil mit reich-
licheji deutschen contextgll. (DCCCLXI): dass darin zahlreiche worte von and. hand
übergeschrieben sind, rührt daher, dass diese and. hand, welche am rande ein
ziveites aiphabet, glossar eintrug (DCCLXXIII'^ nachtr.), für dasselbe platz ge-
brauchte und darum alle auf den rand hinausreichenden Zeilenschlüsse des Vergil-
20 glossar s ausradierte und selbst von neuem überschrieb. 64^ Super Ivcam
(CCCLXXXII: nur wenige der gll. sind von nun ab interlinear), 65* De minori
vita patrum {darunter eine rote zeile ausradiert: DCCCLXXXVI), 65^ De
uita. s. Pauli primi heremite (DCCCXCI), 66* De uita. s. Hilarionis
(DCCCLXXXVIII), De uita Malchi (DCCCXC), In cassianum (DG VIII),
25 daneben am rande von der and. hand ein alphabetisches g l o s s ar mit einer deutschen
contextgl. und zwei interlinearen {M.CUKXXYn). 70^ De eusebio super eccle-
siasticam hystoriam (DCCCXXIII^), daneben wider am rande von der and. hand
ein alphabetisches ^/ossar(MCCXXV^). 73^ Glosa de epistolis Hieronimi
(DGLXXXIII^) und daneben am rande von der and. hand ein alphabetisches
30 vocabular (DCCLXXIIIb nachtr.). 76^ Excerpta d« libro luca^S 78* De
primo libro hystoriarum orosii (DCCXL^), 82* Item alia stvdiosis vtilia
(MCLXXXVI). 85^ Incipit glosa de uniuersis canonibus, 86* De canone
apostolorum (DXCIV), 89^ Communis omnium conciliorum Glosa (DLXXXIX),
94^ De multa blasphemia hereticorum, 95* De penitentiali (DCCLVIII),
35 Super librum dialogorum (DCLXI^), 96** In pastoralem cvram (DCXLII^),
99^ Glosa svper xl* omelias Gregorii Pape (DCLXXIII: die gll. sind nicht
abgesetzt), 100** De natura rervm Bede Presbyteri (DLIII), 102^ De chro-
nicis (DXLIX), 103* De ignotis verbis {Fulgentius), 104* De diuersis
,ecclesia
nominibus in, usitatis, am schluss init einer deutschen contextgl. (CCCXCVIII^
40 fiachtr.). 105* De diuersis nominibus nature (DCCCCL*), 105^ Nomina
menbrorum univ^cuiv^que hominis (DCCCCLIX^), darauf 106** ohne Überschrift
worterklär U7igen (MCXXXVI. MXCVI), 107*» De diuersis animalibus,
109* De eqvis (DCCCCLXXV), De bvbvs (DCCCCLXXVin), De ovibv«
614 Verzeichnis Der Hss. 552 — 558
(DCCCCLXXX), Deporcis(DCCCCLXXXI), 109bDe Auibus(DCCCCXCVrib.
DCCCCLXXXIV^), 112b De feris (DCCCCLXXI), alles düs neben den ent-
sprechenden abschnitten aus Isidors Etymologien. 122^ die lat.hexameter über
baumnamen mit deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). darauf ein dreüpalti-
5 ges glossar, das aus sehr verschiedenen bestandteilen zusam^nengesetzt ist (MCLXI.
MCXXII. MCLIX. MCXIX. MXCIV. MCVII. MCLVIII. MCVII. MLXXXIR
MLXXVII. MCLXI V.MCXII. MCLIV.MXXV^ MCLIII. MLXIII. MCXXVII.
MLXVI. MCLV), — 124*^, auszüge aus Isidor, endlich 132*^ städtenamen
zweier verschiedener hände (MLXXIII) und ein im xiv jh. eingetragenes minne-
10 lied (Zs. 5, 418. Strafsburg er Studien 1, 100). ^ erste er wähnung der gll. durch
JJOberlin in Scherzs Glossarium germanicum 1 (1781), v; er citiert daraus zb.
s. 18 ana Avia (bd. 3, '424, 11), 22 eidim Gener (3, 425, 16). WWackernagel
Zs. 5 (1845), 318—368. ESteinmeyer Zs. 15 (1872), 1 — 17. — \H. § 137.
P. 85. 109. 116. 117. 123. 124. 131. 132. 133. 134. 135. 156. 160. 180. 181.
15 183. 205. 272. 273. 300. 301. 302. 304. 312. 313. 314. 315. 316. 317. 318.
319. 419. 422. 435. 436. 437. 438. 439. 440. 460. 473.J [552
Unsigiiiert {iyn Gatalogue des departements 3, 601 bezeichnet als nr 132) und
ungebunden (bl. 1* saec. xvii Liber Sanctse Fidis in Slezestadio. Restituatur) m
octav, IX jhs.y 153 von mir gezählte bll: 1) bis bl. 53** und 55* — 62** eine
20 Sammlung von allerhand ritualvor Schriften , exorcismen usw. 53^ von and.
hand die namen: gunteri. adalart. fol colt. uuil li holt, engil rat., sodann und
auf 54:^^ von spätem händen b es chwörun gen; 2) bl. 6S ff {sig?iatur i bl. 70^).
63 urspr. leer, jetzt in fortsetzung von 62^ beschrieben. 64* Incipit consti-
tutio et f ides Niceni concilii. subditis capitulis suis, darauf das Poenitentiale
25 Egberti, beide stücke mit wenigen deutschen interlineargll. (DCCLX) einer etwas
undeutlichen hand. 96^ Incipit inqvisitio sei Betani presbiteri de peni-
tentiale criminab'vm peccatorum {Wasserschieben 248). 112* In dei nomine in-
cipit de diversis criminibvs.— / Grimm kannte die gll, s. Myth.^ 3, 49. [553
*STEASÖBURG IM ELSASS,
30 EHEMALIGE UNIVEESITÄTSBIBLIOTHEK.
A 157* der frühern johanniterbibliothek in octav, xii jhs.: enthielt bl. 1^^ Salo-
monische Sprüche gereimt {Zs. 3, 128^)^ 1^ 2*^ die Versus de volucribus ,
bestiis, lignis , piscibus mit deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIV), darauf
bis 3^ gesammelte lat. gll. mit übergeschriebenen deutschen (MCLI. MCCXXIV^),
35 endlich das Gant i cum cant. mit erklänmg. "^ erste nach-icht von J Grimm GGA
1826 s. 1589 {Kleinere schiften 4, 405), nach ? Mafsmanns mitteilung {s. des-
sen Denkmceler s. 92), abdruck von WWackernagel Altd. bll. 1 (1836), 348 — 352.
seine Originalabschrift auf der Basler bibliothek verglich für mich an den von
Schmeller abweichenden stellen dr GBinz. — St. Ve. 6. [P. 430. S. o 168^ — 175.
40 424—430. i 8201^—826.] [554
B 114 der frühern johanniterbibliothek in quart, xiii/xiv jhs., zweispaltig ge-
schrieben: enthielt, tveyin man aus der kurzen besch'eibung bei JWitter Catalogus
codd. 7nss. in bibliotheca ordinis Hierosolymitani Ärgentorati asservatorum (1746)
SCHLETTSTÄDT — STUTTGART POET. Et PhILOL. 4® 56 615
5. 17 dies schliefsen darf, mir das Summariuin Heinrici. bekannt ist davon
blofs das kleiyie stück, das WWackernagel Deutsches lesebicch 1* (1859), 177 — 182
abdrucken liefs (DCCCCXXXVIIB), iiacMem er Zs. 5 (1845), 319 die erste
7iachricht von deyn codex gegeben }iatte. vgl. aiich Wackernagel Umdeutschung
5 (1861) s. 34 anm. — [P. 414.] [555
C V. 6 (atis Scklettstädt stammend) in klein folio, ix jfis., 115 bll. (eine copie
des vorigen jhs. befifidet sich in Kopenliagen) : enthielt nach den beschreibungen
MG LL I, 267. in, 8 die Lex Alamannorum und das vierte buch der capi-
tulariensammlung des Ansegis, darauf von and. hand ergänzungen dieses vierten
10 buchs und appendices, weiter die bücher 1 — 3 des Ansegis und quaedam theo-
logica. der Lex tind dem vierten buch des Ansegis waren wenige deutsche gll.
übergeschrieben (DCCXXIX. DXXVI). — JSchilter Die älteste teutsche so wol all-
gemeine als inscmderheit Elsassische und Strafsburgische chronicke von Jacob von
Königshoven (1698) s. 622—699 {die gll. dort s. 623. 624. 644. 645. 647. 651.
15 652). EGOraff Diut. 1 (1826), 342, corrigiert durch den Variantenapparat der
MG LL I (1835) und iii (1863); dort auch bd. in tafel 2, 8 ein facs. — D. i. 342.
[P. 482. S. i 820^—826.] [556
Hs. des Hortus deliciarum der Herrad von Landsberg, zweite hälfte des
xii jhs., 324 (urspr. 342, denn zwischen bL 15 und 16 war ein defect) bll., von
20 deneii 255 zweispaltig i?i grofs folio (50 X 36/37 C7n.), die übrigen in kleinern
formaten : enthielt zahlreiche den bildern bei- oder dem text übergeschriebene deutsche
gll. (DCCCCXLIV). — ChMEngelhurdt Herrad von Landsperg (1818) s. 178—200.
offenbar wollte er solche Verdeutschungen, welche mehrfach vorkamen, nur einmal
und zwar an der stelle, wo sie zuerst begegneten, verzeichnen: daraus erklärt sich
25 der anscheinend hohe procentsatz von EGGraffs nachtragen in seiner collation
Diut. 3 (1829), 212 — 221. indessen lassen es diese ergänzungen Graffs an hin-
reichender deutlichkeit recht fehlen, sodass keineswegs überall die richtige folge der
gll. hergestellt werden kann und manche zweifei bleiben: welchen platz vollends
pui'purus brunpfellel (Engelhardt 184^) einnahm und ob noch eine besondere gl.
30 Lacus wag (184*) oder Fascis gebundelin (191*) vorhanden war, vermochte ich nicht
zu bestimmen, auch die par in den noten angeführten blattangaben AStraubs
{Hortus delieiarum, rep'oductionheliographique, Strasbourg, Trübner, bis 1897 neun
lieferungen) verlialfen nicht zur klarheit. wertlos sind die auszüge aus Engelhardts
buch in der Revue d'Alsace n. s. 6 (1875), 92 /f. 196 /f. — Hd. [H. § 38. P. 417.
35 S. o 240—283.] [557
STUTTGART,
KGL. ÖFFENTLICHE BIBLIOTHEK.
Poet, et pliilol. 4* 56 (1* unten saec. xiv Ich hör gen zwifalten, 7* dis
bvch ist mins h^en vö zwifalte), xii jhs., 80 bll. {bl. 1 U7id 8 auf rescribiertem
40 pergament) : ein alpfmbetischer, am schluss unvollständiger {er bricht s. v. Video ab)
Derivatarius {Überschrift Deriuatiua von eifier hand des xrv jhs) mit wenigen
deutschen gll. im context (MCLXXXIV). — EGGraff Diut. 2 (1827), 11 f —
D. II. 71. 72. [P. 322. S. \ 1020.] [558
Glö' Verzeichnis Der Hßs. 559-560
Tlieol. et phll. fol. 210 (aus Znmifalim), xijxu jhs., 13G blL: des Am-
bro sin s Jhxacincron tnü zwei gleichzeitigen deutschen randgll. : (Cygnea carmina)
elbiz 94* — 5, 2 p. 110 und (Grues) cranah 9G^ — 5, 14 p. 113 letzte zeile.
134«^ Prebcndas avt ecclas ementibvs. Capitvla Placentini ccilii de pve ordinatis.
5 it = Ilarduin vi, 2, 1714 tit. 1 — 14. daran scJiUefsen sieh unmittelbar 135*
die lat. hexameter über vögel-, Her- und baumnamen 7nit deutscfien inter-
lineargll. (DCCCCXXXIV: 38, 2G kirsboum] k scheint auf rasur zu stehen) an;
sie reichen mit 7 Zeilen noch auf bl. 136*, das sonst nur unten die verse Sus
periit telo. serpens pede. virq; ueneno (vgl. Riese 160, 2). | Glis animal. glis terra
10 tenax. glis lappa uocat" enthält. 136^ früher dem rückdeckel aufgeklebt, ist leer.^
FJMone Änz. f künde der teutschen vorzeit 5 (1836), 462. 463. — Zf. 2. \P.
431.] [559
Tlieol. et phll. fol. 218 (aus Zweifalten stammend, später in Ellwangen),
79 bll: 1) saec. xii bl. 1—51 (lagen 1—8. 9—16. 17-22. 23—26. 27—
15 34. 35 — 38. 39 — 47. 48 — 51), zumeist ziveispaltig, in der hauptsache erklä-
rungen zum alten und neuen testament mit zahlreichen deutschen inter-
linearen, wenigen contextgll., und zwar 1* Incipit glosa in prologv Genesis (IX:
hier rühren einige gll. von etwas jüngerer hand her ; 310 aiim. 8 fehlt das wmi
'übergeschr.''), Ite alia (IV). 1*^ Item alia (VII). 3*^ Ite de Genesi (mystische
20 deutung). 6* ohne Überschrift nach sjmtium von einer zeile auszüge aus Hra-
han De universo buch 2 resp. aus dessen quelle. 8* De libro Exodo (XXIX).
8^ De eode (mystische deutung). 9^ nach absatz auszüge aus Hraban De uni-
verso 3, 1 anfang, am rande von and. hand excerpte aus Beda. 9*^ Incip al
glosa 1 Exodv (XXIV: 324 amn. 10 /. 57 statt 56. XXVI). 11^ De cubito
25 arche vi tafenaculi rot und Beda schwarz am rande, auszüge aus Beda De tdber-
naculo I, 4—6. ii, 1. 3. iii, 5. 8. ii, 11 (DLIX). 13^ De Levitico (XLI: 345,
14 Farina c). 14* Item de eodem (XLIX). 15^ De libro Nmneri (LIII). Ib^
Item de eode (LV: 358, 12 /. b 43 c 16*, im context c. 26 biciginwirdit c).
11 '^ ohne Überschrift erklärung hebräischer namen in Numeri, namentlich der zwei-
30 undvierzig Stationen des 33 capitels. 18* gleichfalls ohne Überschrift, aber nach
absatz, auszüge aus Hraban De universo 3, 1 (Migne 111, 53. 54). 18^ De
Devteronomio (das letzte e ausradiert. LXVIII). 18*^ Ite de eode (darin aus an-
lass des namens Chanaan 19* aufzählu7ig der todsünden: Octo st uitia pnci-
palia q hmnanü gen^ infestant usw., aber nur eine deutsche gl. bl. 20*, die ich
35 bei LXVIII einreihte); rest von 20*^ und 21* leer, auf letzterer seile nur fünf
Zeilen aus Hraban De universo 3, 1 ^.53 Migne. 21^ Incip glosa I plog losve.
In librv losve, dami ivider aus Hraban p)'b^ f (darin auch die unter JSKKKIW
abgedruckte gl.). 21^ De libro Ivdicvm (LXXXIX), 21^ und das grasten teils
leere bl. 22* auszüge aus Hraban p. 56. 57. 22^ saec. xiii die Versus de
40 vohicribus et bestiis, copiert aus unserer nr 559 (DCCCCXXXIVAB : 23,
63 upule g. 28,49 fursarius awc/^ g. 29 amw. 6 strucio 7tur f. 31,26 luciniis 5^.
35, 39 wisela g. 56 zisimüs g). 22^ (die seile einspaltig) De tribv^ diluuiis und
De terra =: Isidor Etym. 13, 22. 14, 1, endlich sechs Zeilen unter der Überschrift
Stuttgart Theol. Et Phil. Fol. 210—218 617
De hystoria regü. hl. 23 — 2G jüngner einschuh: 23'* Excerpta de Rabano sup
librü regü, 23'^ De teplo salomoiiiS 24'^ De atrio tepli, 25» De porticu salomonis;
26^^ urspr. leer, ist hemäxt, um den schluss des Cato aufzunehmen, welcher
von hl. 1 an je in 2 verseyi am ohern und wUcrn rande der seilen vmi jüngerer
5 }iand eingetragen war, hg. unter heiviehung unserer hs. von FZamcke Berichte der
Sachs, gesellschaft 1863 s. Sl ff. 27* Incip glosa in j)logv librorv regvm. 27^
De primo libro regv (C), 27*^ Item de eodem (CI), 28^ Item de eodem (CI). 29«
nach ahsatz wider excerpte aus Hrahan p. 57. 58. 29^^ De ii libro (CXVII),
30* De eode (CXVII). 30*^ nach absatz excerp)te aus Hrahan p. 58. 59. 66.
10 31* De ifi libro (CXXXI: 430,32 hat auch h 31»^ Amulas in similitudine crufe
th altior e), 3P De eodem (CXXXIV). 32« De ini libro (CLII), 32i> De eodem
(CXLVII: 449, 17 scit>vrz im context h). 32^ auszüge aus Hrahari p. 67. 62 — 65.
33^ In prologv Paralipoin, De eodem (CLVI. CLXII). 33^ In plog parabola»
Salem (CCXXVII), In Pverbia Salemonis (CCXXVII). 35* De Ecclesiaste
15 (CCXLVI), Ite de eode. 35^ De canticis (CCXLVIII). 35^ auf urspr. frei ge-
lassenem räum von and. hand De aromatib^ = Isidor Etym. 17, 8, 1 — 4. 8 nehst
elfter angehängten erklärung von Tergiuersator. 36« De libro Sapientie (CCLX),
86b De eode (CCLVIII). 36^* De libro lesv filii Syf (CCLXX), 37^' De eodem
(CCLXX p. 583, 42 und CCLXVIII). 37« die untern zwei drittel leer, 37^—
20 38^ auf urspr. freiem räum von and. hand De arboribus = Isidor Etym. 17, 6.
5, 32. 33. 38« (die seile ist einspaltig saec. xiii beschriehen) De fönte ap epirv.
De equabus capadocie, De Thilon Isula, De mirabilib^ palee. De magnete 7 ada-
mäte lapidibus, De aspeston lapide. De pyrite lapide. De lapide selenite (bis hier-
her in veränderter Ordnung aus August in De civitate dei xxi, 4. 5), De lapide
25 agaten. de nafa animaliv ( perlen fischer ei), De lapide senditico. de nat~a anima-
limn (heilt ivasser sucht). 39* De libro lob (prolog, CCIX), Ite de eod (CCIX).
39^ urspr, leer, jetzt von and. hand unter der Überschrift KASÄA(jdrOC. FRA-
MATON. EAAINON, .i. nvmerv^ literarv grecarv beschrieben mit dem gedieht
Quatvor bis nc u^siculis ppende niagisteR. Tres in psonis. unv in deitate poten-
30 tem. A. vVlfa patre signat. quo capvt ee uidet~ usw, (MG Poetae lat. 3, 699).
39« De libro Tobie (CLXXXI; am schluss bemerkung über Tobias aus Hrahan
p. 66), De libro Ivdith, 39^ Ite de eode (CXCI: die gl. 481, 3 steht auch in f
40*, und zwar im context nach 481, 16, Ascopam in similitudine flasconis l utri
.1. cylli). 40* De historia Hester (CC: 488, 31 Scita. monita 1 precepta .i. ban
35 e 40* im context. 488, 34 Consternata .i. afflicta 1 perterrita siue bit^ni e 40*
im context; am schluss wider bemerkung aus Hrahan p. 66 über Judith und
Estlter). 40^ De Hesdra (CLXXIV: als erste deutsche gl. hat c 40« Decaluaui
eos .i. calata — 13, 25. CLXXI), 40*^ beinerkungen über zwei Esdi'a, Ite de eode
(CCCLVIII. CCCLXV), dann nach freiem räum De prophetis. 41* — 43^ aus-
40 ^üge aus Hrahan 3, 2. 1. 43'' Incipit glosa in {)log Esaie pphe (CCLXXVIII,
nur die erste gl), Ite de eode (CCLXXVIII bis 591, 29), 43« Ite de eode
maasa
(CCLXXVIII von 591, 30 an: diese gl. lautet On® lat essa; lat ist 7iicht later,
sonderti latine, massa hebräisch s. Hieronymus hi Jeremiam 23, 30, iv, 1007 Vall.
618 Verzeichnis Der Hbb. 560—562
die form propinat 591, 32 für propinabo ckr Vulg. stammt aus dem commentar
des Hieronyynus, iv, 362 ValL), 44* Ite de eode, ausxüge aus dem commentar des
Hieronymus zu Esaias {mitten darin steht 44*^ rot am rande fälschlich De le-
remia). 44*^ Ite de eode, auszüge aus dem commentar des Hieronymus zu Je-
5 remias. 45* unten Glose queda de pphetis, auszüge aus dem commentar des
Hieronymus zu Ezechiel. 45*^ Ite d® j)pb, auszüge au^s desselben commentaren
zu Daniel und Nahum, 45*^ Ite, auszüge aus desselben commentar zu Aggaeus,
Ite de phhis, auszüge aus desselben commentar zu Abdias, Ite Vnd® svp, aus-
züge aus desselben commentar zu Oseas und Miclia, 46** Ite de pptis, au^-
10 züge aus desselben commentar zu Za^harias, 46^ Ite d® pphis, auszüge aus des-
selben commentar zu Malachias, Ite vnd® svp, auszüge aus desselben commentar
zu Habacu^. die wenigen deutschen gll. dieser abschnitte sind unter DCXCV*
nachtr. vereinigt. 46'' Epistola Hierofi ad Dardanv de genef musicoB =: xi, 2,
277 Vall. 47^ (bl. 47 ist einspaltig beschrieben, dh. war urspr. leer) Ite isido-
15 rv« in .iii. libro sie ait = Etym. 3, 19. 20, 3. 4. 21, 3. 4. 6. 22, 8. 10. 14.
11, darauf eine mit Cassiodorv^ bezeichnete notiz Sciendü. e qd iurare n semp sig-
nificat sacraiiita usw., endlich von and. hand Zusammenstellungen über die ei gen-
schaften gottes Inmsv^ ds df usw. 48* Glose sup Apoc (CCCCXCII). im
ansehluss an die deutung der edelsteine der Apocalypse 21, 19 folgen 48^ von
20 and. hand noch einige notizen über Smaragdus, Auricalcum, Calcedonius, rest der
spalte leer. 48*= Sup Actv« aplorv (CCCXCIV), 49^ leer. 50* Epla lacobi apli
(CCCCLXIX), Epla Petri apli (CCCCLXXIV: 791, 5 bigoumida im context), d«
scda (CCCCLXXVII), Epla lohis .a. (CCCCLXXX), 50^ oben am rande d« scda,
sodann Epla lüde a., darauf 6 Zeilen freier räum, eine zweizeilige bemerkung
25 späterer hand aus Hier onymus , endlich Eple Pauli apli (CCCCVII. CCCCXIII),
50*^ Ad Galathas, 50^ Ad Ephesios, Ad Philipp, Ad Thesalonic {s. bd. 1, 763
an7n.. 1), Ad Colosenses, Ad Tiinotb i (CCCCLII), 51* Ad thiiü .ii., Ad Titü,
Ad Philemone, Ad hebreos (CCCCLXVI), 51« Ite d« eplis (CCCCXXXII. CCCCIV.
CCCCVIII. CCCCXXII. CCCCXXVII. CCCCXXXIX. CCCCXLV. CCCCLI.
30 CCCCLVI). unten a^n rande der seile noch die federprobe Pro uerbis paruis ere-
scit lis usq; sub armis. vielfach sind von and. alten händen die rapider der bll.
zum eintrag weiterer erJdärungen benutzt; 2) saec. xiri bl. 52 — 79 (vier oben
aw/* 52*. 60^ 68*. 76* gezeichnete lagen), gleichfalls zweispaltig, ein p s ahnen-
commentar, auf 52* von ei^ier hand saec. xv Proemia siue plogi super psalmos
35 genannt, und mit auszügen aus Cassiodors vorrede beginnend. — CLSch{übler)
Idunna und Hermode 1 (1812), 118 — 120. HFMafsmann Denkmceler 1 (1828),
90 — 100; schon vorher hatte JGh'imm Gramm. 2 (1826), wol nach Mafsmanns
copie, die gll. mehrfach citiert. — Ve. 3. Zf. [H § 10. P. 12. S. o 168—175.
i 527—532. 1157— 1173.J [560
40 STUTTGAKT,
PRIVATBIBLIOTHEK SR. MAJESTÄT DES KÖNIGS.
JETZT IN DER KGL. ÖFFENTLICHEN BIBLIOTHEK AUFBEWAHRT.
Herrn. 26 (aus Weingarten, wo die Signatur B 110 lautete: hl. 1* Monasterij
Stuttgart Theol. Et Phil. Fol. 218 — Jur. 109 619
Weingartensis 1628) in quart, xii jhs., 61 von mir gezählte blL: 1) bl. 7 —
38, vier am ende signien-te quaternionen, U7id der fälschlich an den anfang statt an
den schluss gebundene ternio bl. 1 — 6, erklärungen zu den biblischen bü-
c her 71 alten und neuen testaments mit zahlreichen deutschen gll. im context, nur
5 selten übergeschricboi. das iirspr. leere bl. 7 wurde zum eintrag der bl. 20^ über-
gangemn gll. zu Paralipp. i verwendet (CCCLXXXIX. CCCXCII. CCCCLXVIII.
CCCCLXXI. CCCCLXXVL CCCCLXXXV. CCCCXCI — und dahinein ge-
schoben CCCCLXXXVIII — . CCCCI. CCCCXI. CCCCXXV. CCCCXXXI.
CCCCXXXVII. CCCCXLI. CCCCXLIX. CCCCLIV. CCCCLX. CCCCLXIII.
10 CLVIII. VIII. XXVIIL XLIII. LVI. LXIX. LXXIX. LXXXVIII. XCIV.
cm. CXIX. CXXXV. CXLVIII. CLXIII. Explicatlo hebreorum nominum.
CCXXI. CCXXIX. CCXL. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX. CCXIL CLXXXVI.
CXCIII. CLXIX. CLXXVI. CGI. CCCLVII. CCCLXIV. CCLXXIX. CCXCI.
CCCI. CCCXI. CCCXVII. CCCXXII. CCCXXVI. CCCXXXIV. CCCXXXIX.
15 CCCXLII. CCCXLIX. CCCLI. CCCLXX. CCCLXXVII. CCCLXXXI);
2) bl. 39 — 60 (61* nur federproben) Boethius De trinitate mit zahlreichen lat.
interlinear- und marginalgll. saec. xiii. — EGGraff Diut. 2 (1827), 41 — 54 (er
hatte die hs. laut einem eingeklebten zettel im nov. 1825 benutzt). — Bibl. 13.
[P. 11. S. i 211—498. 1014—1017.] [561
20 Jnr. et polit. 109 (bl. 1* Monasterij Weingartensis. A^ 1630; die von Graff
angeführten Signaturen C v resp. 2 sind nicht mehr wahrzunehmen) in octav,
IX jlis., 138 bll.: 1) bl. 1 — 132, sechszehn von 8^ — 127^ je am schluss sig-
nierte lagen (bl. 122 einzeln de7n ternio 121 — 127 eingelegt) und 128 — 132, wol
ein binio mit angenähtem bl. 1*^, nur in seiner obern hälfte erJmlten, weist hin-
25 ier federproben eine benediciio aquae und eine benedictio ferri auf 2* In
nomen dl summi. Incip capJ excarpsum de canonis, inhaltsverzeichnis für eine
von 6^ an folgende Canonen Sammlung , welche bis bl. 120* genau mit der
Brüsseler hs. der Sammlung von Angers nach Maafse^is beschreibtmg (Gesch. s.S22 ff)
übereinkommt: wie diese lässt sie den ersten titel fort, schliefst ihrem titel 63
30 auszüge aus dein h'ief des pabstes Leo an bischof Rusticus von Narbonne c. 1 ff
an und bringt als titel 64 und 65 De sinodo Patricii und Gregors brief an den
englischen bischof Augustin. hinter dessen titel 13 freilich folgen and., im, in-
haltsverzeichnis nicht vwgesehene stücke 120* Incip de penitentia he theodoro de
aeccla uel^de intus ge:runtur usw. — 132* De reconciliatione, darunter 126^ De
35 comunicationem Scotorü et Brittonum qui in pascha et tunsura catholici non sunt;
2) 6/. 133 — 138 (binio 135 — 138 7nit dem vorgehefteten dopj^elbl. 133. 134.) zwei-
spaltig. 133^^ — VdS^^ mitte (rest bis auf wenige feder^yroben leer) gesam^nelte gll.
zu den Canones mit deutschen im context (DLXXXIII: 83, 62 hätte noch l ad-
iuuare hinzugefügt werden können, da dies aus den and. hss. angeführt ist, nach
40 84, 41 fehlt Tyrones. militis. dupa a 137^^ — Com. Afric. XC, das ich erst auf
grund von bd. 4, 320, 7 als deutsch erkannte), nachdem hs. 1) und 2) vereinigt
waren, trug auf bl. 132^ hinter dem Explicit do gratas amen der Canonensamm-
lung und auf hl. 133* (einspaltig) eine hand saec. x ex regula fructuosi die
62Ö Verzeichnis Der Hss. 562—568
zweite hälfie von cap. 16 (Monachus paruulorum — iuuenib; coniungendus = Hol-
stenius Codex regularum 1 (1759), 205^) ein. — EOGraff Diut. 2(1827), 40/". —
Can. 3. [P. 173. S. i 1017—1020.] [562
Poet. 6 {hl. 1*, urspr. leer, trägt den vermerk saec. xv Liber sanctorü Martini
5 7 oswaldi Inwingartn, ^am6er Monastcrii Wingartensis 1628; 116*^ unten saec. xiy
üb'' sei Martini in wingarte) in quart, xii jhs., 116 hei dem neuen binden des
bu^hs in roten maroquin mit goldschnitt stark heschnittene hll. {ein hl. 43 existiert
nicht, dagegen ist 46 zwehnal vorhanden; das Jialbe hl. 38 mit den Versus Con-
stantinae ist erst .später mitten in die P. Laurentii eingeheftet; Signaturen 8^ i,
10 16i> II, 24^ III, 32'> IUI, 41b y, 49^ vi, 57^ vii, 81^ xi, 89^ xii, 96^ xiii,
104^ XV, 112^ xvi): hl. V^ff die werke des Prudentius , ausgenommen die
Psychomachie. darin eine reihe interlinearer, selten marginaler deutscher gll.
(DCCXCVII), welche von zwei durch die farhe der dinte sich unterscheidenden
händen herrühren {die mit dunklerer dinte schrieh .später). — zuerst machte auf
15 die gll. aufmerksam ChF Stalin Würtemhergische jahrhücher 1837 s. 351 = Zmr
gesch. und heschreibung alter und neuer hüchersammlungen im IcÖnigreich Würtem-
herg (1838) 5. 60. — [P. 225.] [563
'^FJMone sagt Anz. f. künde der teutschen vorzeit 6 (1837), 345 unter der Über-
schrift 30. Vocabularius avium: 'in der hs. Eberhardi Bethunensis Graecismus in
20 der königl. privathihliothek zu Stuttgart ist vorn ein pergamenthl. eingeleimt, wel-
ches die bekannten verse: hinc volucres caeli reseram sermone fideli m,it folgen-
den gll. des XIV jhs. enthält' . eine hs. des Graecismus existiert in der kgl. pri-
vathihliothek 7iicht, nur eine incunahcl: sie aber weist kein derartiges eingeklebtes
hl. auf, und eine Sammlung abgelöster fragmente besitzt die hihliothek nicht, unter
25 diesen umständen muste ich mich leider da^nit begnügen, Mones offenbar mehrfach
fehlerhaften abdruck zu widerholen (DCCCCXXXIV). [564
TRIENT,
STADTBIBLIOTHEK.
1660 in folio, xi jhs., urspr. 182 ungezählte hll, von denen jetzt hl. 7 und 1S2
30 fehlen, von verschiedenen händen geschrieben: die werke Vergils mit deutschen
interlhiear- und marginalgll. {DQQüLiXUl^nachtr.). die hs., welche früher der familie
Gentilotti gehörte, hat durch feuchtigkeit gelitten, das erste hl. ist stark abgeriehen. —
JMaschka im programm des gymnasiums zu JRoveredo für das j. 1889/90. [565
TRIER, •
35 BIBLIOTHEK DES DOMCAPITELS.
IT JP {aus dem Vermächtnis des Paderhorner domdechanten grafen ChrvKesselstatt)
in klein quart, unfoliiert: hinter hss. des üiyI'K.y jhs. Arator {dieser teil ehe7nals
sancti Michaelis in Hildesia) und Pros per saec. xii, zum schluss die Benedic-
tin erreget saec. 'Xiii. im Arator eine reihe deutscher interlinear gll. (DXXXEE). —
40 EGGraffDiut. 3 (1829), 435. Nolte Germ. 20 (1875), 140 /. — Ar. 4. [P. 202.] [566
TRIER,
BIBLIOTHEK DES PRIESTERSEMINABS.
R. III. 13 {früher O 6, ehemals Codex monasterij sancti Mathie apii hei Trier
Stuttgart Jur. 109 — Trier 31 621
nr 187; seit 1896 als ;/r 61 hexewhnet) in qnart, 137 von mir gezählte blL:
1) saec. xi/xii bl. 1* Seduli us , 39* Solin, beide mit wenigen deutschen inter-
lineargll (DCCCXLVIII. DCCCLIV). 100^ Incipiunt presagia tonitruvm xii
mensium, 101* Erordiuntvr (.«^k?) vero prefigvrationes tonitrvvm .vi. feriarvm (Z?eG?rt).
5 102^ mitte beginnt nach einem absatz ein umfängliches alphabetisches vocabular
tnit zahlreichen deutschefi erklärungen, welche zum gj'öfsern teil interlinear, sei-
te7ier im context eingetragen sind (MCLXXXV). 11^^ folgen nicht-alphabetische
gesammelte tat. und deutsche gll. (MCCXXXIII), lll^glLzu Prudentius (DCCCXII),
111^ ein abschnitt über die meii schlichen g He der mit zwei deutschen gll.
10 (DCCCCLVIII). 112^ De nominib; aviv, lat.-deutsche gll. zu vögel- und
kräuternamen (DCCCCXCVI. MXXIV), an welche sich dann wider bis 114*
gesammelte gll. anschliefsen (DCXCIII. XI. DCXXXVP nachtr.). 114^ Spe-
ciales francorum protectores sunt dionisius martyr domini preciosus et socii
eius usw. 115^ runenalphabet und über lagorunen usw., identisch mit codex
15 SGalli 270 s. 52; 2) saec. xiii bl. 116* Marbods steingedicht Euax rex
Arabiim; 3) saec. xiv bl. 122 ff (122* leer) die unvollständige Aurora des
Petrus de Riga. — nachdem mir durch besondere k.preufs. ministerialverfügung
der eintritt in die damals unter sieget befindliche Seminarbibliothek verstattet war,
habe ich am 9. ix. 1876 die hs. von früh ^j^S bis abends 5 uhr ohne pause be-
20 nutzt, eine längere frist konnte mir nicht gewährt iverden, da die siegel am abend
wider atigelegt werden musten und eine tviderholung des zeitraubenden acts der
eröffnung, dem Vertreter der staatlichen und der kirchlichen behörden anzuwohnen
hatten, am nächsten morgen untunlich war. deshalb vermochte ich meine abschrift
nur teiliveise nochmals mit dem codex zu vergleichen; indes befürchte ich nicht,
25 dass erJieblichere versehen sich eingeschlichen haben, später hat HV Sauerland Neues
archiv 17 (1892), 606 kurze nachricht von der hs. gegeben, auch im ap7'il tmd
october 1896 einige zweifelhafte stellen gütigst von neuem eingesehen, nachdem
JHGallee Tijdschr. voor nl. taal- en letterkunde 13 (1894), 267 — 302 die gll.
voreilig in sehr unzulänglicher gestalt abgedruckt hatte. — [P. 63.] [567
30 TRIER,
STADTBIBLIOTHEK.
31 (Cat. mss. 1124. Num. loc. 2058) in octav, xiii jhs., 78 gezählte bll., davor
ein ungezähltes: in der hauptsache die bücher ii — xi, hier bezeichnet als i — x
{doch s. bd. 3, 701 a7im.), des Summarium Heinrici (DCCCCXXXVIIA :
35 berichtigungen zu 124, 19. 156, 25 bd. 3, 723. DCCCCXXX Villa 1). das un-
gezählte vorsatzbl. enthält auf seiner Vorderseite eine grofse Zeichnung der Ciuitas
mentis, auf der rückseite die prosaische vorrede zum Summarium, aber von jünge-
rer hand als der text. auxih gehört dies bl. nicht zur ersten läge des codex, welche
vielmehr bl. 1 — 9 umfasst, einen quaternio, da bl. 6 später eingeschoben und be-
40 schrieben ist (und zwar 6* mit notizen über versarten, die schon unten auf 5^
beginnen, 6^ von zwei Händen saec. xiv mit bemerkungen über die sieben gaben
des hl. geistes, die sieben todsünden). 10* unten Signatur .ii. rot, 18* .iii. dgl.,
26* .ini. schwarz vom Schreiber, 34* .v. dgl., 42* .vi. dgl., 50* vii rot, 58* vin
622 Verzeichnis Der Hhs. 568—569
dgl., 66* IX dgl (66 ist ein einzelnes hl, diese läge zählt also 9 blL), endlich
75 — 78 ein v/nsignierter hinio. buch ii schliefst 5^ bereits mit cap. 10 De pedi-
bus, bringt aber zwischen cap. 7 und 8 das cap. 14 der Wien-Münchner fassung.
hinter iv, 8 ist 20^ eingeschaltet Certissimum remedivm ad caducum mor-
5 bum. Qui caducum morbum patitur. debet ieiunare tres dies in pane et aqua,
in nomine patris et filii et spiritus sancti. et audire missam pro infirmitate; ipsos
tres dies, et evangelium. Ductus est. et ipsum evangelium scribatur in lignea ta-
bula cum tritis carbonibus. et legatur infra missam supra caput eius. Lecto evan-
gelio; abluatur aqua que maiori exorcismo {dazu salis am rande mit Verweisung)
10 benedicta sit, et illa aqua efficiatur panis; quem manducet et ipsam aquam bibat
tota die non aliud, et ita tres dies. Postea fiant .vii. cerei. et titulentur in eis .vii.
leRie. In primo; feRia prima, in secundo; feRia secunda. et ita per omnes. Qui
cerei ponantur aut supra 1 iuxta altare. et qui morbum habet; sumat quem uolu-
erit. et feRia que inscripta fuerit; obseruet ä carnibus usque ad terminum uite sue.
15 Si est Dominica; mutet eam in {über der zeile nachgetragen) feRiam sextam. hin-
ter blich XI folgen 74^ differentien: Inter metvm et timorem et pauorem hoc
interest usiv. bis 78^; den rest von 78* und 78^ nehmen die cap}). u, 19. 20
des Summarium ein. der codex 'ist an vielen stellen von mehreren liänden des
XIV jhs. im context corr. und an den rändern beschriebe^i ; auf die deutschen %u-
20 sätze dieser zum teil schwer leserlichen hände nahm ich nur dmi rüeksicht, wo
sie den alten text veränderten {doch vgl. auch bd. 3, 47 anm. 9). überhaupt muss
das ganze von verschiedenen Schreibern herrührende ms. als wenig sauber bezeichnet
tverden. früher befand es sich in einem pergamentumschlag , der unter defi Ärator-
fragmenten der bibliothek noch aufbewahrt wird und aus dem sich ergibt, dass es
25 dem Trierer Mathiaskloster entstammt; jetzt ist es modern gebunden. — JGörres
Gesammelte briefe 2, 580 behauptet, den codex wider aufgefunden zu haben; nach
Hoffmanns angäbe (Ähd. gll. xxvii) i/)urde er zu anfang des jhs. durch Wytten-
bach gerettet, erste benutzung der gll. von J Grimm Gramm. 1 (1822), s. s. xvi;
erste ausgäbe durch HHoffmann Glossarium vetus latino-germ. e cod. Trevirensi
30 prifnmii editum {Breslauer programm zum rectoratswechsel 1825 = Ähd. gll.
s, 1 — 29; daher auch dort s. 29 die no^i;:^; Reliqua seq.). Ähd. gll. (1S2Q) s. 1 — 19.—
Tr. [R § 34. P. 408.] [568
1464 (Cat. mss. 1093. Num. loc. 1694; am innern rande von bl. 1* Bibl. pu-
blicae | Civ. Trevirensis. | Ex überali donatione | D. Hermes, | Treviri, | eximii hu-
35 jus bibl. I benefactoris. | 1827., dh. JPJHermes 1765 — 1833, s. Neuer necrolog
der Deutschen xi, 1 (1835), 142 — 146) in gröstem folio {blatthöhe b2, breite ^^ cm.),
XI jhs. {vgl. unten bl. 114^), 245 bll. {doch sind 36. 37. 40. 43. 61. 172 dop-
pelt, 64 dreifach, 42 sogar fünffach vorhanden) und ein ungezähltes vorsatzbl.
{Signaturen i 7^, ii 15^, in 23^ im 31^, v Sl^\ vi 423^ vn 47^, vm 55^
40 villi 62b, X 70^ — die bll, 642-3 nachträglich eingeheftet ■—, xi 78^; dann C 102^,
D 110^, E 117^ — ein bl ausgeschnitten nach 115 — , vielleicht auchB 94^; von
bl 86^ ist wie von vielen and. der untere rand bis zur sehrift fortgeschnitten, die
weitern lagen ermangeln der Signaturen: 118 — 125. 126 — 133. 134 — 142 {pl 140
Trier 31- 1464 623
einzeln). 143— 150 ((/arm 145—148 einxeln). 151 — 158. 159—168 {vor 159
iin bl. ausgeschnitten, 168 eimeln). 169 {davoi' xtvei bll. ausgeschnitten) — 173.
174 — 181. 182—189. 190 — 196 {dann ein bl. ausgeschnitten). 197—202. 204
—211 {davar 203 ei7ixeln). 212—219. 220—227. 228-235. 236—243. dop-
5 pelbl. 244. 245). t7'otx dem unterschied in der lagenbezeichnung des Prudentius
{bl. 79* beginnt mit Psycho machie 421 und nur die vorangeJiende partie weist
deutsche gll. auf) einerseits, dem mangel von Signaturen in den übrigen bestand-
teikn des codex andererseits muss die fis., wenn sie auch an verschiedetie Schrei-
ber XU gleichzeitiger Jier Stellung verteilt ivorden ist, als urspr. einheitlich angesehen
10 werden, sie zählt auf jeder seile 39 eingeritzte zeilen; daneben kommen vereinzelt
bü. mit 38 (42*-^ 46. 47. 58. 64^* — rückseite leer—. 71.161.164.231.232)
soivie je eins 7nii 37 (74) und 36 (75) zeilen vor. ebenso geht der Wechsel zwi-
scfieti lagen oder bll., deren zwei oberste und unterste zeilen über die beiden senk-
rechten gränzlinien hinaus bis zum blattende verlängert sind, und solchen, wo dies
15 nur bei der obersten und der untersten der fall ist {letztere form her seht 38 — 47.
103—117. 143—159. 167. 168. 182—196. 228 /f), oder der unterschied, dass
auf einzelnen lagen die senkrechten nur bis xu den vorletzten wagrechten, auf andern
{so 38—55. 642-3. 95_168. 174—181. 190—196. 236—243) bis zu den blatt-
enden geritzt sind, durch den ganzen codex hindurch: vorsatzbL Vorderseite, stark
20 abgerieben und geflickt, scheint, mindestens auf der untern half te, recepte saec. xi
entJialten zu Jmben; rückseite Gennadius über Prudentius, ganz oben f. Brus.
f. Capaosnon f. Seduce. Segeos. Ista .im. verba scribe I pane ordeatio &....,
unten saec. xiii nach der Überschrift Epitaphiü cuiu^dä dne und einer radierten
zeile die bei AMiraeus Opera diplomatica 1 (1723), 296 abgedruckte grabschrift
25 der Aleidis. l^ff die werke des Prudentius mit zahlreichen lat. und deutschen
interlinear- und marginalglL, die auf 1»^. 2* mit späterer dinte meist nachgezogen
sind (DCCCVII: 552, 5. 20. 555, 13 hätten als randgll. bezeichnet werden sol-
len. 552, 34 ist von mir misver standen, es steht ad congeriem, cumulum uber-
as zeli, gemeint war also uberaszeli. 552, 40 bemeindon. 552, 46 ar nuilt.
30 553, 55 suilli, .i. porcini suini — die lat. gll. vor den deutschen sind bei diesem
codex im abdruck meist fortgelassen — . 554 vor 35 fehlt Spicula tarda 16** —
P. Calagurr. 37 [dcccvi]. 556, 33 Ueruece). freier räum von einer halben
Seite nach der P. Romani bl. 45^ wurde von zwei händen saec. xi/xii benutzt zum
eintrag der besegnung Ficta ficta contradicta alfa & a>. conrtradicat te. f . pater.
35 f. filius f & sps scs. In nomine, f. patris f. ^ filij. f. sps sei. Signü salutis
pone dne ifeu n pmitta^ Itroire angtm pcuciente usw. und der 12 leoninischen
hexameter Est t^ron^ hie regis regü. ueri salemonis — Vngula fissa bouis. tibi
ßit discretio mentis. 85^ hinter der Psychomachie nach einzeiligem spatium die
vv. Hie statuit metani doctus prudentius a^ctor Laudans uirtutes quas scös decet
40 habere Excutiensque piis de mentibus noxia cuncta {s. Dressel zu Psychom. 915).
114^ hinter dem Epilogus Ab epactis psentis anni deorsü introgrediens p lineä
epactarü ascende. usq, du sursü eiusde anni ccurrentes inuenias. Hinc ad sinisträ
pgendo grecis litteris & linea ccurrentiü. annü incamationis dnl inuenies. In minio
G24 Verzeichnis Der Hbb. 569 — 573
colore ccurrentes incipiunt. & usq, ad eunde colore p .xxviil. linear desceiidunt.
Croceus color p .xv. lineas indictiones Kcdm dioNiriivM indicat. ViridiH aut locus!
qui fueruiit ante eü designat. In lazure cyclus de.signar in dextris scriptus. post
Doinnü DioNisiv Abbate roman(;! urbis renouat'. Anno dominic<; incarnationis. I
5 .XLViiij. passionis {auf rasur). I .xvi. indictione .ii. Anno .iii. imperii Domni
Heinrici. tertii. Vbi diuersi (darüber regni ö xii.) usw.: v(jl. dazu, abgesehen com
daium, oben nr 11 bl. 101^. 115*^ die zugehörige tafel. 115^^ Incipit expositio
in libro Boetii de consolatione phylosophiae Reniigii Autisiodorensis magistri. Boe-
tius iste de faniilia — amicis eius circüstantib; gladiis e. Itfect^ {Peiper xxxii,
10 11 — xxxiii, 12. xxx, 1 — xxxii, 10). Anicii. Manlii. SeveriNi. Boetii. v. c. et illu-
stris. ex consulü ordine et magno officio atq, patricio Phylosopbicae consolationis
üb incipit'; Nobiles romani auspicato nomina 7 pnomina suis filüs imponebant usw.
(Peiper xxxiiii, 10 ff). 116* mit der beischrift Epitapbiv Diogeni| am beschnit-
tenen rande tmd in sehr verderbter gestalt die distichen des Ausoiiius Epitaphia
15 29 und Epigr. xxxxviiii. l (MG Äuct. antiq. v, 2, 78. 209), sowie das gedieht
Quadam nocte nigev tisw. (Riese 727. Bährens Poetae tat. minores 5, 370). 116^
Quaeri a nonnullis solet cuius teporibus boetius fuerit — foret qui musicae sua-
uitatis dulcedine delectant". Primum itaque genus carminis elegiacum est (über die
metra) — 117* hoc bis ita. Felix nimium {Peiper xxv, 6 — xxvii, 71). 117*^
20 Roma potens du iura suo declarat in orbe — Et bene promeritü meritis exornat
bonestis (Peiper xxxx f). In xpi nomine incip liber primvs de consolatione phi-
losophie Anicii Manlii Severini Boetii exconsvlis ordinarii patricii. 118* — 168*
die Consolatio des Boethius mit zahlreichen lat., wenigen deutschen interlinear-
und marginalgll. (DLXXII: vor 69, 51 fehlt (Filicem — das erste i aus e ra-
25 dieii — ) filex filicis : : uarn (von and. hand) 183** — 3, 1 p. 51, 3 [dlxvii.
DLXX. DLXXi. DLXXV. DLXXViii]). Über den inhalt des blattes 168^ s. Wiener
Studien 5, 168/". das eingeschaltete bl. 140 enthält auf seiner rückseite (Vorder-
seite leer) scholien zu iii, 9. 169* — 195* Sedulius Carmen paschale, dann die
gedichte Sedulius xpi (Huemer s. 307) U7id 195^ (S)edulius &m(Huemer s. 308),
30 endlich Sedulius Hymnus i bis v. 100. 197* eine angefangene tafel, 197^
198* über multiplication, division und gewichte sowie ein Horologivm viatorvm.
19 8^ ^rö^^or m^Y sehr zahlreichen deutschen interlinear'- und marginalgll. (DXXVIII :
26, 13 neben sinuM steht Nutrimentum. Quietem. Ma. . .; also kann au^h a die gl.
Mamminti enthalten haben. 27, 33 hebitongenugaz. 42 erquekeduni über Reui-
35 xerunt. nach 66 fehlt Casus Misseburi 205* — 402 [d^üviu nachtr. dxxxiii].
28, 1 besser Glouuuemo. 15 steht färt. Oportunitas. 31 Trugenara am rande.
43 steht districitior. 65 Duogiu. 29, 26/" Geciug. 30, 42 inuuart. In utero.
62 hernehanctamo am rande. 68 Trugidinc vor falsum est und darüber untriuua.
31, 69 und 32, 41 hat nach sunt und nach Negotium komma, nicht punct zu
40 stehen. 32, 4 Viuere. 30 Uicissim. 33, 11 Uercunnan. nach 23 fehlt Estus Cessa
229'* — 1128 [dxxx]). hinter Arator 231* nach zehnzeiligem spatium (V)ersibus
egregiis — indicat ordo profunduM (Wiener studiert 2, 80), daneben von der hand
des glossators die distichen Riese 2QS, 231^ (B)eato domino Petro — indictione
Tkikk UG4 — Wien 9. 10 (J2r>
septiina (Wiene)' stndi^n 2, 79), sodann (C)uni teinpoiibus lustiniani — 232» ideo
in proemio poeiiiatis .sui hoc taiigit. nacli fii^bcnx eilige i)i spatium folgt Ävian,
ivider ttiit sehr zahlreichen lat. und deutschen iriterlinear- und marginalgll. (DXLIV:
42, 12 fersuuiennon, das letüe n aiis r cmr. 18 zorn nehengeschr. 14 steht Te-
5 stiulo. 19 Nahfengida. 22 stellt a)n va;w/ß Tranuerso. 34 scheint eher dxniklol
(X aus corr.) \u lesen. 38 Geuuizze yiehengeschr. 40 prestonga. 44 aluus, c
klein rargexeicJmet. 43, 24 (Seta) Arno Uurf angiil. 28 Nahtegala über ales.
34 CeganguiinirJ sin. 58 Misseburi] b a^ts corr. nach 59 fehlt (Daret) legidi
238^ — 33, 2. 02 /■ ist keine deutsclie gl., vielmehr steht Fructus labore ereptoS
10 l collectoS prius). ani schluss des Avian bl. 240*^ unten %ivei + vwr neumierte
xeilen saee. xii. 241* Gates Disticha, schliefsend 245* hinter iv, 49 mit iv, 43
{die^ distichon umr an seinem ort ausgelassen, aber dort von jüngerer ha>id nach-
getragen) ; dann nach zweizeiligem spatium die ersten 6 vv. des gediehts (Q)ui cupis
esse bonus tts^v. von Eugenius Toletamis (Migne 87, 360). 245^, urspr. leer,
15 entlmlt unten federproben und Nomina .xx.iiii. seniorü, oben das bücherver-
x,eichnis Timev platonis. Musicä maiore. Secdm editione in {ausradiert?) pher-
he
nien | Ysagogas porphyrii. & catagorias {die corr. mit dunklerer dinte). Min' co-
mentü phermenias. apulei | Librü diuisionis. Topice. differentie. Libri de sillogis-
niis. Iginus | Astrolabiv. Topicä. & Rethoricä ad E^'^niü. & Ciceronis. | Grilius sup
20 rethoricä. Hb de uariis reb; Due minores musice | lib diffinitionis. Musica hupaldi.
als nachstofsbl. des codex dient ein ^zweispaltiges, quer eingeheftetes und beschnitte-
nes foliodoppelbl. saec. x, enthaltend Deuteron. 11,18 — 14, 4.32,2 — 34, 12.—
Nolte Germ. 20 (1875), 132—140. 141—149. — [P. 203.J [569
Unsigniert;, fragmente: 1) zwei 1874 aufgefunde^ie bll. einer hs. von Boe-
25 thius Consolatio in grofs quart, xi jhs., mit einigen deutschen interlinear- und
marginalgll. (DLXXII); 2) ztvei stücke eines blattes einer zweispaltigen Ära-
torhs. des xii jhs. mit mehreren deutschen interlinear glL (DXXXIII). [570
VENEDIG,
MARCUSBIBLIOTHEK.
30 Classic XII codex CXXXVIII (1* unten saec. xvii Collegij Soc. Jesv
Viennae) in octav, xii jJis., 41 unsignierte bll.: des Juvencus Evangelica historia
mit wenigen sehr verblassten deutschen interlinear- und marginalgll. (DCCXXV).
besonders bl. 1* ist stark abgerieben. — Juv. [P. 206.] [571
WERDEN,
35 PFARREIARCHIV.
Zfwei bll. in klein folio und ein halb abgeschnittenes, x jhs.: Prudentius Con-
tra Symmachum ii, 882 — 960 mit vier deutschen interlinear- resp. marginalgll.
(DCCXCIX* nachtr.). — aufgefunden von FJostes, abgedruckt von JTlGallee Alts.
Sprachdenkmäler (1894) s. 336, vgl. facs. auf tafel XVIII^ darnach von mir wi-
40 derholt. [572
WIEN,
K. K. HOFBIBLIOTHEK.
d und lO (Med. 6; na/ih bl. 1* aus SBlasien stammend) in folio, xi jhs,, 344
Althochdeutsche glossen IV. 40
f)2f; V!:rzp:k!Iinih Dkr Hss. 578 — 570
:x/we/ispalli(jp hlL, urspr. eine hs. mit /M'tlaufender foliierung : bis hl. 325 die Na-
turgeschichte des Plinius, sodann eine reihe /deiner ivesentlich medizinischer
stückcy über ivelche Endlicher und die Tabulae auskunft erteilen, darunter hl. 329
der Philol. 38, bijl ff abgedruckte h'ief des Vindician/us und hl. 336* — 839'*
5 ein alphabetisches kr üuter v er zeichni s mit deutsclien, meist ühe7-geschriebe?2ett
gll. (MXI). — M Gerbert Iter alemannlcum (1705) anha^ig s. 10 — 15. EGGraff
Diut. 3 (1829), 337 — 340. HHoffmann Sumerlaten (1834) ä. 60— G4 nach
Mllaupts abschrift. ohne kenntnis dieses ahdrucks mit Graff collationiert von
PPiper Germ. 26 (1881), 407—409. — Pfl. 3. [H. § 56. P. 458. S. o 10—18.] [573
10 Äl* in folio, xjjhs., 4 bll.: bruchstüch einer Vergilhs., entlmltend Aeneis 1, 165
— 486 mi/ drei deutschen interlineargll. und einer marginalen (DCCCLiXXIlY). [574
85 (Univ. 1013, früher 915; bl. 1\ 43^ ex Cenobio Lambacens. Anno 1501)
in klein folio, xi jhs., 134 bll. (richtiger 136, denn nach 63 und nach 85 ist je
eins bei der Zählung übersprungen): 1) bl. 1 — 42, vier unsignierte quaternlo-
15 nen und ein quinio. 1^ — 2'' cento über Sedulius , abgedruckt Zs. f. d. österr.
gymn. 1876 s. hO^ ff. 2* — 42^ oben; Sedulius Carmen paschale und Hymnus
I. II mit reichlichen lat. interlinear- und margvnalgll., die ebenso wie die schrift
des textes stark verblasst sind: daher wurden bl. 1* — 4^ oben und die wenigen w.
auf bl. 42^ oben später mit dunklerer dinte aufgefrischt, auf dem ursp\ leeren
20 rest von 4t2^ zweispaltig die Versus de volucribus, bestiis, arborihus mit
deutschen vielfach verblassten oder abgescheuerten interlineargll. (DCCCCXXXIV :
36 anm. G spiriolü wahrscheinlicher als spirialü. 37, 39 /" spind^lböm 'ziemlich
sicher. 40 anm. 5 der strich durch ss von assach ist nur rest eines flecks. 41,
58 vielleicht arlzböm); 2) bl. 43 — 58, 'zwei unsignierte qu/iternionen. 43*,
25 ganz abgerieben, Vita des Per sius (Svetoni reliqviae ed. Reifferscheid s. 72 — 75).
43^^ — 57** Per sius {an den rändern bis 53* von umfänglichem commentar be-
gleitet) mit zahlreichen interlineargll., darunter einigen deutsclien (DCCXLIX);
3) bl. 59 bis zum schluss [doppelbl. 59. 60. quaternio 61 — 67. ternio 68 — 78.
quaternionen 74—81. 82 — 88. 89—96. 97—104. ternio 105—110. quaternio-
30 nen 111—118. 119—126. 127—184: rote Signaturen CD. F. H auf 81^ 88^
104^. 118^; die unsignierten lagen 68—73. 105—110. 119—126. 127—134
rühren von and. Imnd als die übrige^i her und entbehren fast gänzlich der inter-
lineargll.). 59* mitte Terentii uersus [Riese 734), darauf des Sulpicius pe-
riocha zur Andria Sororem falso creditä meretriculse [U^npfenbach s. 3 f). 69^ ff
35 Terenz bis Phormio v, 8, 74 (es fehlen also am schluss zwei bll.) mit zahlreichen
gll.y darunter zivei deutschen interlinearen und einer marginalen von and. hand
(DCCCLVII). nachdem hs. 2) und 3) vereinigt waren, wurde das urspr. leere
bl. 58 und die obere hälfte von 59* folgender mafsen beschrieben: 58* Xeno-
dochium id uenerabilis loc' in quo peregrini suscipiunf" — Brephotrophium in
40 quo infantes alunr (oben 391 anm.). sodann eine glossensammlung Epiche-
dion. Prerogatiua. Cararis. Uadar. Ca"pulis. Sarisae. Palantes. Colluuies. ^functo-
riae. P&asunculus usw. — Sapeda. Sophistes. Andida mahinatoria putei. Deuotare.
id se ipsum maledicto anathemare mit einer bei der Zusammenstellung der Adespota
WiKN 0. 10 - 114 627
leider von mir übersehenen deutschen (jl. Tuedula (= Ficedula) .siieffa. darauf
nach absatx Vio s romai iiib iiuniero .xxx. — Batican'. qui & salustiiis^ diacri-
culensis {vgl. unten nr 581), danti wider absatx [in den freien räum hat eine and.
haml eine deutsche gl. eingetragen: MCCXLiYlll) und eine Vita des Ter enx (Ter-
f) rentius ai.vv {urspr. scheint aper gestanden zu fuiben) genere extitit. ciuis kaitagi-
nensis u^w.) nebst einem argument der Andria, 58^ mitte Septe s miracula
niundi. Quor» primü capitoliü rome usw., 59* zweispaltig die gedicltte Egreius
lector q uult recitiire camenas — Unus {sie für Unius) et fusci concluditur orbita
cursu [Mones Anz. 7, 39/") und Est et non (Riese 645, 1 — 7).— MDenis Co-
li) diees 7nss. ii, 1 (1799), 357/* {danials bestand hs. 1), wie es scheint, noch für sich).
EGGraff Dint. 3 (1829), 183/'. Hlloffmann Altd. bll. 2 (1840), 21S f — Pers.
Ter. [H. § 59. P. 281.] [575
114 (Philol. 109; auf der rückseite eines sonst leeren und ungezählten Vorsatz-
blattes hinter einer inhaltsangabe des codex E Bibliothecä Clarifs". Viri | Conrad!
15 Celtis Poetae c. uml ebenda unten Ex libris Sebastiani Tengnagelij I. V. D. | et
Bibliothec. Cajs., 1* oben Ex libris Sebastiani Tengnagel Bibl. caes.) in folio,
X jfis.y G4 bll. und das iwsatzbL: 1) bl. 3 — 16, zwei quaternionen, deren
zweitem die beiden letzten bll. durch ausschneideti fehlen. 3* — 9* commentar zu
Priscians Instit. mit einigen deutschen interlineargll. (DCCLXY die in den am n.
20 mit UextgU bezeichmten ; 376, 43 /. 7»). 9* (P)rimü querendü. e. qualis sit ista
orat diffinitiua usw. lO'' (I)pse namq, essentia e omniü qui solus uere. e. ut
ait dionisius ariopagita — 12^ Oycia. grece. lat. Substantla. vi essentia. Hoc est
ds. darauf nach dbsatz Xenodochiü — Brechotrophiü {oben 391 an7n.) und e rk lä-
r im gen von ApoUog&icü, Panagericü, Cöintaria, Sceda, Nichromantii, Ydromantia,
25 Apolotheriü e vbi lauantiü uestiiiita ponunt^ Analogiü, Congiariü, Coragiü, Stroma,
Strofa sowie einige scholien aus Juvenals dritter satire. 13* griech. buchsta-
ben, ihre namen und zahlenwerte, und griech. declinationsparadigmen. 16*
fragen wnd antivorten über die fünf lat. declinationen. 16^ Schemata von
versmafsen mit beispielen; unten Plena e oratio .x. cathegoriarü. Augustin'.
80 magn' orator. Filius illius stans in teplo hodie infulat' disputando fatigatvs usw.
(s. oben nr 197); 2) bl. 17 — 24, ein quaternio {der sich dadurch als urspr.
selbständig erweist, dass die 29 Zeilen jeder seile rechts und links von einer ein-
geritzten senkrechten begränzd werden, während auf den beiden ersten quaternionen
je zwei eingeritzte senkrechte die 28 — 30 Zeilen einrahmen), Beda De schematibus
35 et tropis; 3) bl. 25 bis zum ende {signiert 32^ i, 40^ ii, 56^ im, 64^ v)
zweispaltig die gediehte des Venantius Fortunatus, und zwar 25*^ — 31*^
I, 1 — ir, 3, darauf 31^. 32^ für die acrosticha ii, 4. 5 leer gelassen, sodann
32^^ — 44**^ II, 6 — III, 30, 18, darnach die vier letzten bll. des dritten quaternio
ausgeschnitten. 49^^ {über 45 — 48 s. unten) Explicit über .iiii. Incipit über .v.
40 — 52^^ V, 1 {ohne die prosaisclie vorrede) — 6 jo. 115 Leo, 53* für das acrostichon
p. 116 Leo leer gelassen, 53**^ — 55^^^ v, 7 — vi, 1, 76, 55^^ {nach spatium vo7i
einer zeile) — 64^^ vi, 1, 79 — vii, 8, 69 Nos tibi uersiculos dent barbara carmina
leudos, über letzterem wort vvinilevdvs. nach Vereinigung dieser drei hss. und
40*
628 Verzeichnis Der Hsb. 576—578
nachdem schon eine and. hand den obern rand dei' bll. 12'» — 14* mit senteniiösen
eintragen versehen, zb. 13** Prouerbiü antiquv. Coruus alb, Cignus niger. Iudex
aequvs. Bonus po&a. qui nolit laude querere, hat Froumnnd von Tegernsee
hl. 3 — 24 die obern, und untern ränder aller seilen aufser 13* oben und 16**, die
5 rechten und linken ränder aller Vorderseiten (3*. 4* usw.) aufser dem linken rande
von 13*. 15* und 17*, die linken ränd&r aller rückseiten (3^. 4^ usw.) aufser 16^
endlich bl. 25* — 31* die untern ränder sehr klein mit einem commentar {vgl. Wie-
ner Sitzungsberichte, hist.-phil. Masse 96, 517 anm.) zu Priscians Instit. i — x
in der weise beschrieben, dass er stets mit dem obern rande begann, am seiienrande,
10 und zwar auf den vm'derseiten zunächst am rechten, dann am linken, fortfuhr
und unten aufhörte: der deutlichkeit fuilber pflegte er den schluss seiner notate
mit OR, ihre fortsetzung mit do zu bezeichnen, die nichtbeachtung dieser folge
verursachte mehrfache irrtümer Ch-a/fs. der commentar endet 31* mit Expfc glos-
mi
SEME. LIB. X. In monasterio phyuhtvuangensi. a quinto libro vsq, hvc CON-
V &
15 SCRIPSI {sie), ego FROVMUNDUS. Sed primu. scdm. III. quartv. CoIonIe. in mona-
sterio. Sei pantaleymonis. Ds addat & alios qui secvnt" vt sibi plac& {Diui. 3,
351. Endlicher s. 249). in der tat lässt sich nach schluss des 4 buchs bl. 7^ em
deutlicher unterschied der dinte und des dtoctus wahrnehmen, darin reichliche deut-
sche glL, zumeist im context, aber auch interlinear (DCCLXY : 374, 48flozvn. 375,
20 28 Cvlex. 375, 45 Pons] o aus corr. 376, 3 Apiaster. 376, 12 Geta. 376,
51 sivsi. nachSlG, 67 fehlt Gmisaipe ampahtlachan 24^ — 486,19 [dcclxiv]).
bl.l. 2 sind papierbll. saec. xvi, von Celles beschrieben: 1* M Valerij Probi de
notis antiquis opusculü, s. Gramm, lat. 4, 270, 2^ ein gedieht über die zahlen-
werte der bu^hstaben Possidet A numerü quingentos ordine recto usw. 45 — 48,
25 ein pergamentbinio gleichfalls saec. xvi, enthält zweispaltig bis 48*^ {rest des blattes
leer) Äusonius Mosella bis zum vorletzten vers, den letzten fügte Celles hinzu;
voraji geht der brief des Symmachus an Äusonius {in Hosius ausgäbe der Mo-
sella s. 81). — erste nachricht von den deutschen gll. gab OHPertz Archiv der ge-
sellschaft 3 (1821), 490. EQQraff Diut. 3 (1829), 349—351. — Pr. v. [P.
30 256.] [576
160 (Univ. 232) in quart, xiii jhs., 100 blL: 1) bis bl. 4.9; 2) bisbl.lO;
3) bis zum ende; der inhalt ist labulae 1, 22 genügend angegeben, den schluss
des ersten codex bildet bl. 4:2 — 49 (49** von and. hand) ein unabgesetztes alphabetisches
lat. -deutsches wb., von A — P reichend, die deutschen gll. stehen meist übergeschrieben,
35 seltener im context (DCCCCXXXVIIIa2). — MDenis Codices mss. ii, 1 (1799),
1021/". HHoffmann AM. ^//. (1826)s. 61 — 63 nach einer abschrift von JOrimm.
EOOraff Diut. 3 (1829), 186 f PPiper Germ. 26 (1881), 403—407. — Gr. 4.
Wn. 232. [H. § 75. P. 400.] [577
162 (Hist. prof. 629; bl. 1* oben MS. Ambras. 299 — von dort kam der codex
40 1665 nach Wien — ) in quart, 49 bll: 1) saec. x bl. 1 — 9 (zwei temioneti,
deren zweiter die letzten beiden bll. durch ausschneiden verloren hat, während das
erste bl. des ersten leer und ungezeichnet ist). 1* — 5* heschreibung der regio-
Wien 114—162 629
nen Roms, 5^ — 9* (9** her) der regionen C on st antin op eis {OSeeck Notitia
diffnitatum s. 229 ff); 2) saec. ix bl. 10 — 49 (fünf quaternionen, die vom zwei-
fln ab je am schliiss signiert sind) zweispaltig zu je zwanzig zeilen. bis bl. 43*^
die so genannten H r ab an i sehen gll. abgesetzt mit zahlreiclien deutschen im
5 context ; zumeist befasst jede gl. eine xeile; manchmal nimmt sie jedoch auch zwei
odei' drei in ansfrt'ueh, wie gelegentlich zwei gll. in einer zeile sich befinden, die
anfangsbucMobcn der hnimata, in der Jis. meist grofs, rourden im dbdruck den
Keronischen hss. gemäfs geregelt (I: dru^kver selten 25, 14 katrustilihho. 61, 39
Conperii. 115 anm. 2 ist l aufgesprungen. 185, 31 Infimis. 213 anm. 1 /. s
10 in uuolcnos|turm. 223 anm. 1 /. festinot. 233, 39 Paulus mirabilis l electus.
261, 17 defensione. anm. 1 /. uin. aufserdem l. 87, 12 vasa, 89, 28 v:etat,
229, 38. 39 valet, viget. 231, 19 vm^ Polita und 253, 9 vor Stropha ein z-ähn-
liches zeichen, die ^1 anm. 1 notierte gestalt von ht auch in ampahtman 89, 16,
cafeht 206, 33, niuuiht 214, 16, sieht 256, 6. die langen I der gegengll. sind
15 zwar überwiegend durch I, zuweileti aber, 7iamentlich im an fang, durch i under-
gegeben; es ist daher zu lesen 7, 1 Inquietudo, 19, 30 Ingalihnisse, 21, 3 Inspi-
rata, 21, 20 Indumentuni, 29, 4 Imitator, 33, 6 Inuitare, 43, 1 Ingruet, 47,1. 3
Intollege, Intellegite, 47, 7 Id est, 59, 6 Incensum, 63, 9 In, 71, 2 ludicium,
91, 14 Infectus, 173, 22 Italia, 189, 19. 21. 25. 191, 11 In, 193, 1 ludicator).
20 darauf bl. 43»*^ Expliciunt Glosas. Incipiunt Glose. Spitalis. luxta Eucherium
Epm und diese selbst — 48^^ dann Uoces uarie animantium Ouis bobat.
Canis latrat — Ferrü stridit. aes tinnit {der text steht dem MO Auct. antiq. ix,
548 abgedruckten nahe), bl. 48^^ Inclp. De uariis uocabulis = Eucherius In-
stru^t. II, 2 bis 49*^^ oben, alles von einer hand; doch hat eine and. gleichzeitige
25 gelegentlich Zusätze und Verbesserungen angebracht und eine des vorigen jlis. die
gll. von 10 zu 10 bis 720 (85, 14) gezählt. — PLambecius Commentarii 2(1669),
415/". 949/"; er beabsichtigte die gll. in seinem Syntagma rerum Oer^nanicarum
zu edieren, s. den Catalogvs librorvm qvos Petrvs Lambecivs . . . composvit et in
lvce7n edidit (Vindobonce 1673) s. 4:7. gegen ende des xvii jhs. nahmen abschrift
30 V071 den gll. Gerimrd von Mastricht und Daniel von Nessel, dieser für seinen ver-
wa7idten, de^i Bremer secretär JHEggeling. Mastrichts copie schrieb sich JGEccard
1705 ab (hs. der kgl. bibliothek zu Hannover iv, 452 bl. 1 — 15), beider copien
benutzten Dv Stade, dessen für den druck bestimmter text von 1713. 1714 in der
Hannoverschen hs. i, 8 vorliegt, und IDiecmann, der in seinem ungeniefsbaren buch
35 Specimen glossarii mscti latino-theotisci quod Rabano Mauro, archiepiscopo Mo-
guntino, inscribitur, Bremae 1721, einige 2woben der gll. veröffentlichte; vgl. au^h
seine Inquisitio in genuinos natales vocis teutonicae kirche {Stadae 1718) vorr. A2.
aber au^h Eccard hat, spätestens 1713, entweder nur Diecmanns text oder auxih die
für Eg geling hergestellte copie benutzt: das der Hannoverschen hs. iv, 452 bl. IS ff
40 beiliegende alphabetiscJie register vom 28. ix. 1713 zeigt ganz and. lesarten als
seine abschrift von 1705 und sthmnt in sei)wn zahlen durchweg zu Stade-Diec-
manns glossennrn. darauf basierte seine edition in den Cominentarii de rebvs
IVanciae orientalis 2 (1729), 950 — 976: denn dass er keine eigene abschrift oder
630 Verzeichnis Der Hss. 578—583
collation der gll. verwertete, beweist, von allen sonstigen gründen ahgeselien, scJwn
die seinem afjdi'uc/c mit Stade und mit der copie voti 1705 ge^neinsame Stellung
der gll. 115, 35—123, 16 hinter 123, 19—131,18. offenbar tvaren zwei bll.
von Mastrichts abschrift in falsche Ordnung geiraten. Eckharts abdruck collationi£rte
5 EGGraff DiuL 3(1829), 192—195. von uns konnte eine für KWeinlhohllHiSoji'^
durch J Schwarz gefertigte imd durch ThSickel naehverglichene copie benutzt wer-
den, die ich im mai 1873 zu Wien collationierte ; aufserdem stand eine später ge-
nommene abschrift MRoedigers zu gebot. ESteinmeyer Änz. vi (1880), 142 {über
115, 35 — 117, 6). KHeinemann Über dos Hrabanische glossar (1881). LWüll-
10 ner Das Hrabanische glossar und die ältesten bairischen sp-achdenkmäler (1882).
RKögel Zs. 26 (1882), 32Q ff und Gesch. der deutschen litt. 1, 2(1897), 429/". —
R. [H. § 3. P. 381. S a 379—494.] [578
171 (Philol. 198) in quart, 78 bll. und ein unbezeichnetes vorsatzbl.: 1) saec. xii
bl. \ff {Signaturen i 6^ 17* — 7. 8 unio — , iii 17*, im 25% v 33», vi 41*
15 — R 44 einzeln — ) die gedichte des Prüden tius bis Hamart. 402 mit drei deut-
schen interlineargll. {DCCLXX.X.Y) sowie 45*^ — AI notizen aus Fulg entius Myth. ;
2) saec. XI bl. 48 ff Serviiis zu Vergils Buc. i — ix. [579
303 (Hist. prof. 652), kümmerliche reste einer bei dem brand in ThMomnisens
haus 1880 fast völlig vernichteten Jordaneshs. in quart saec. xi {Tabidae 1, 2S f),
20 die bl. 79^ 80 auch das Excerptuni ex Gallica historia mit einigen deut-
schen interli^iear- und contextgll. enthielt (DCXCVIII anm.). — JGrimm Deut-
sche mytJiologie 1^ (1844), 269 anm. [580
!323 (Philol. 244, ehemals Q |4790|) m quart, xi jhs., 65 blL, davor zwei pa-
pierblL, deren zweitem aufgeklebt ist ein auf dem alten einbanddeckel {gleich vie-
25 len andern der hofbibliothek wurde nämlich der codex 1753 neu gebunden) befind-
lich gewesener pergamentstreif mit dem vermerk Colectura I libros poeti-ie Horacüj
disputacio karoli t albini: 1) bl. 1 — 17, zwei lagen und ein einzelbl., com-
mentar zu Horazens Ars poetica {ed. J Zechmeister, Vindobonae 1877, vgl.
Anz. iii, 269) mit zwei deutschen interlinear gll. (DCCIV). die letzten 12 Zeilen
30 von bl. 11^ sind ausradiert; 2) bl. 18 — 33, zwei lagen. IS'^^Incipit dispvtacio
de dialectica et de virtvtibv^ sapientissimi regis Karoli et Albini magistri svi.
31* — 33''^ ohne Überschrift, zunächst von der hand, die den schluss der Disputatio
schrieb, dann von einer and., der ältere deutsche Physiologus {MSDlxxxh); da-
hinter, auf dem untern rande von 33*, von and. hand in ztvei spalten die lat. und
35 deutschen namen der tui7ide{vgl.bd.d,Q09 anm.), ivährend an den untern rändern
der bll. 32^ — 27^ umgekehrt gegen den text, kirchenrechtliche eintrage stehen.
33^ sehr klein und verblasst auf Zeichnungen über Minos und Nisus, gr Osten teils
aus Servius zu Aen. vi, 14 tmd Buc. vi, 74; 3) bl. 34 — 65, vier lagen, das
letzte bl. beschädigt. 34* (P)rimum inquirendum est omnium libroruni tempus. lo-
40 cus. persona. Et quare non .xii. euuangelia recipiantur usiv. {Hieronymiis cd.
Valla7'si xi, 3, 1 ff), dann gll. zur bibel bis Regum 3, 7, 9 mit einer deutschen
urbe n
(CII). 42^ Tres comites sunt in constantiopolitana. Primus nominatur eparchus
Wien 162—246 631
ad quem ueniunt cruiiinales cause, he uidelicet que niorti obnixc sunt. Eparchus
autem (darauf Iterp ausi-adiert) sub principe, quia secundus est ab imperatore.
Secundus uocatur questor. ad quem pertinent causo. que pecunia redinii possunt.
Tertius est comcs doniesticoruni. eoruni uidelicet qui regi semper assistunt. De
5 Septem montibus Romae. Celius. Auentinus. Tarpcius. Palitinus. Esquilinus.
Bantioanus [sie). Qui et salustius. Diacriculensis. De viis Roniae. Uie sunt
romr urbis numero xxx usw. {vgl. dazu LPrcUer Regionen der stadt Rom s. 27.
29). De qvalitate temporum imni (5cc?a 1,390). dann 4:3^ gesammelte gl l. mit
wenigen detäschen (MCCXXYl) - 44% ivo nach der Überschrift Incipit de libris noui
10 et ueteris testamenti fragen und antiv orten über Verfasser und inhalt biblischer
bücher (Interrogatio. Librorü genes's quis scripsit. R. Librü gen. repletus spü sco
nioyses scripsit W676".) folgen. 44^ bis zum schluss wider bibelg II. (Arnos — Praefa-
tiones quatuor evangeliorum). quer am imunrande der bll. 34* und 36* rote, doch
_ i
grofsen teils ausgewischte segens formein: Xpe q stas tnstis su q s. t. s.
j putrescaiit
15 vnü hoc q uernies ha|bes utrescant cöputrescant nüquä apparescant nee
habeant comitatü nee habeant ius. nee fus nee carne nee | coriu pforare. Dne
dhs nf. p totü vsü. et Pat nr. tb, uicib; dicat* tmd longin m adiuro te
sanguis p patre. 7 p f . 7 p s. s. ut n fluas plus qua fluni flux | qn iohs xpm . . . . ;
ferner am innenrande von bl. 35*. 40* ganz vei'blasst magische charactere mit
20 g&brauehsanweisung. bl. 58* oben die namen Hil*dela Hdenbt' Kheghela. azela.
Warbuhrc. Innengarht. — EGGraff Diut. 3 (1829), 358. 359. AHolder Germ.
18 (1873), 76. — Hör. 2. Wn. 244. \P. 67.] [581
226 (Univ. 237) in quart, xii jhs., 116 bll: bl. 47^. 48* (über den sonstigen
inhalt s. die Tabulae) das Excerptum ex Gallica historia mit einigen deutschen
25 interlinear- und contextgll, deren vergleichung 'ichJSeemiUlerverdanke(DCX.CYlH).''^
J Grimm Deutsche mythologie 1^ (1844), 269 anm. [582
246 (Univ. 517) in quart, 111 bll. (105 doppelt vorhanden) ^ eine miscellanhs.,
deren erster und letzter bestandteil dem xii, die übrigen dem xiii jh. entstammen,
und deren erste sechs stücke zweispaltig, die folgenden einspaltig geschrieben sind.
30 ich notiere nur, was an Endlicher s beschreibung Codd. phil. Vind. 250 ff resp.
ihrem auszug in den Tabulis zu berichtigen oder zu ergänzen ist: 1) bl. 1 — 8
(ternio und unio). nach Explicit 8*^ folgen bemerkungen saec. xrii über vers-
mafse. 8^, urspr. leer, enthält aufser einer grofsen kreisfigur und verschiedenen
versen und federproben zivei lat. segen ad dolorem dencium und überall siegreich
35 zu sein; 2) bl. 9 — 42 (vier quaternionen, ein unio). 9*, urspr. leer, ist in
erster spalte mit einigen federproben, in zweiter mit w orter klär un g en saec. xiii
von Centuria. Manipulus. Cohors usw. beschrieben; 42^ gleichfalls urspr. leer,
bringt sp. 2 aufser federproben (namentlich dem Urkundenanfang L dl grä com
paltin^ Rhni dux bawe) das Wiener .'itudien 7, 167 abgedruckte bücherver-
40 zeichnis saec. xiii; 3) bl. 43 — 50 (eine läge), unten durch beschneiden ge-
schädigt, am schluss sowol der Ars epistolandi 45*^ ivie des Tractatus de poetica
dictione 50^^ eintrage and. hand; 4) ^/. 51 — 58 (eine läge). 58*^, tirspr. leer,
632 Verzeichnis Der Hss. 583 — 590
fjrammatiscJie notate von cmd. hand; 5) bl 59 — 64 (ternio kleinem fomiats).
60«^ — G2*^2, hegmnetid (T)vrris nimis ardua firmo caren« fundamento. facile tra-
hitur uontoruiii flatibus ad ruinam, eine r/rofse Sentenzensammlung mit vielen
eingereilUeu versen. 59. G3 und 64, urspr. leer, sind von mehreren and. li/iaden
5 mit sententiösem , grammatischem und (59^^-^) medizinischem inJialt ausgefüllt;
6) hl. 65 — 70 {ternio), unvollständig mit uocabili I pncipio polti v'sus I ei^d'
tminatoe replicato beginnend. GS**^ von D(!clinent tuti ab and. hand. 70*^ oben,
tvider von and. hand, Sammlung von urkundeneingänge^i, 70^^ ehiträge einer sehr
verblassten hand.; 7) bl. 71 — 86 {zwei lagen, die erste 78^^ B signiert). 86^
10 urspr. leer, federpv'oben ; 8) bl. 87 bis Z7im schluss {ternio, zwei qnaternionen,
doppelbl, mit den eingenähten einzelbll. 109. 110). Sedulius Carmen pasclmle
mit der vorrede an Macedonius bis S, 262 {doch fehlt nach 92 ein bl. mit 1, 154 —
199) und 5, 396^ sowie Hymnus i {bl. 108 mit dessen vv. 46—91 gehöii nach
110). darin zwei deutsche interlinear gll., wenn nicht mehr (DCCCXLIX und
15 anm.). IIP leer bis auf federpvben: unier ihnen zweimal, das ei'ste mal un-
vollständig, Iste lib^ est sei petri in Mvnster. [583
24'7 (Univ. 511, vorher Conrad Celles gehörig; ivorauf die Vermutung RStetti-
ners Die illustrierten Prudentiushss. (1895) s. 107 sich stützt, der codex stamme
aus Weihenstephmi, weifs ich nicht) in quart, xi jhs., 223 blL, deren r ander
20 etwa von bl. 200 an durch moder schwer geschädigt .sind, sowie ein ungezähl-
tes neumiertes vor- und na/^hstofsbl.: 1) bl. 1—99 {zwei terniotien, deren zwei-
ter ein bl. nach 12 verloren hat, während 10 einzeln eingelieftet ist, zehn qu/x-
ternionen, ein ternio, sämmtlich ohne alte Signaturen; 93 scheint einzeln) Pru-
dentius Cathemerinon und Peristejphanon, an ihrem schluss bl. 99^ auf frei ge-
25 bliebenem räum von and. hand der segen . . ustorus allit in xpl nomine, trib'
uicib'. in no|mine sei sigismundi regis lanpti & guntperti | & filipti regis. Dextera
non moriar. sed. f cri | pax. lux. lex; 2) bl. 100 bis zum ende {fünfzehn
quaternionen, signiert auf 101\ 115^ 123^. 147'^. 163^ 179^ 187^ 195^ 203^
211^ mit I. II. III. VI. VIII. X. XI. XII. xiii. xiiii, und die beiden doppelbll. 220.
30 221, 222. 223). 100 — 222* Prudentius Tituli historiartcm, Apotheosis, Hamar-
tigenie, Psychomachie, Contra Symmachum i. ii, 222^. 223^ das Carmen de
philomela, dessen schluss auf 223^ ausradiert ist; dafür dort notizen zweier
hände. 7iac}idem beide codd. vei'einigt waren, zählte eine hand saec. xv die lagen
von 1 — 30, doch sind diese Signaturen grofsen teils durch beschneiden verloren
35 gegangen, in beiden Prudentiushss. bis 183^ lat. und deutsche interlinear- und
marginalgll., welche zum kleinern teil aus der vorläge herübergenommen, zum
gröfsern von verschiedenen and. händen hinzugefügt sind (DCCLXXXIV: 392, 3
eher chilensliri oder chilenslin. 47 spratala] vom ersten a ab auf rasur. 393, 44
h
stopota. 394, 48 reiz auf rasur. 396, 26 Mancipata] der strich 'mit dunklerer
40 dmte. 44 Infundvnt. anm. 10 seleeeaja ausocorr. 398, 2 /. 160^. 9 Seabrosa]
sc auf rasur. 55 niulenti. 399, 40 Cesariiem] rasur von a. 400, 6 Biformi:]
rasur von s. 39 darnach fehlt Senio moudi 181* — Contra Symm. I Praef. 68
Wien 246—311 633
•
[dcclxxxvi. dccxc. dccxcii. dcccvi]. 43 Calibem). sehr vcrhlasste deutsche inter-
lineargll. auch in dem erhaltenen stück des Carmen de phüomela (DCCLIV). —
einx^lm gll. führte an MDenis Codices inss. ii, 1 (1799), 562/". EGGraff Diuf. 2
(1827), 311/?: 3 (1829), 185/: — D. ii. '6\\ ff. Ve. 4. \IL § 66. 119. P. 241.
5 333.] [584
261 (Rec. 2132) in quart, xii jhs., 75 stark. hcschniUene hlL: Älcimus Ävitus
mit wenigen deutschen interlinear gll. einer hand (D). — MDenis Codices mss. ii, 1
(1799), 813. 814. EGGraff Diut. 3 (1829), 186, der fälschlich Alcuini caimiiui
sagt; ganz irrtümliche notiz ebenda 3, 368. — AI. [//. § 80. P. 187.] [585
10 263 (Pbilol. 334) in qtiart, x jJis., 6 hll.: fragmente aus des Tercnz Andria
und Addplioe, in letztern eins deutsche gl. übergeschrieben (DCCCLVI). vgl. die
genaue beschreibung von EHauler Wiener Studien 18, 84//: [586
2T1 (Rec. 2133; aus Salzburg stammend) in quart, x jhs., 81 blL: bis bl. 76*
{übe)' den rest s. die Tabulae) des Boethius Consolatio mit einer reihe deutscher
15 intoiinear- und marginalgll., die in der hauptsache von zwei händen herrühren
(DLXXIII mit nachtr. bd. 2, 777). [587
275 (Philol. 326) in quart, 130 bll: 1) saec. xii hl. 1 — 25, drei lagen,
die dritte 17 — 25 mit dem. eingehefteten bl. 21 und davor einem ungezählten halbbl.,
Arator — 2, 985. voran gehen auf 1^ Worterklärungen zu Arator; 2) saec.
20 XII bl. 26 — 35, eine läge mit dem umschlagbl. 26. 35, das kleineres formal hat
und auf seiften aufsenseiten nicht beschrieben ist, kalendarisches ; 3) sasc.
XII bl. 36 — 45, zwei lagen, ebenfalls kalendarisches, darin auch aderlass-
regeln, Benedict! o seminum und ad fruges nouas, erklärungen von krank-
heitsnamen; 4) saec. xiii 6/. 46 — 66, drei lagen, gebetbuch; jüngere ein-
25 träge verschiedener hände auf bl. 65^ 66*^; 5) saec. xi bl. 67 (leer) — 92, drei
lugen, ein angeklebtes bl. 89 und ein binio, dessen inneres doppelbl. seine hintere
fmlfte — zwischen 91 und 92 — verloren hat. Cicero s Laelius — 91*; 91*^ stück
der SGaller logik, 92*^ bruchstück einer Logik (MSD lxxxi, vgl. die
anm. 2^ 407); 6) saec. xii bl. 93 — 130, fünf am anfang resp. schluss von
30 einer hand des xv jhs. signierte lagen, Arator — 2, 1216 mit einer deutschen
marginalgl. auf bl. 93^ (nicht 94^: DXXXIV). dem ganzen vorgebunde^i ist eine
Urkunde von 1409, vertrag zwischen dem midier Hans dem Nop)penperger utid
dem stift Beichenbach, kaufrecht der mühle zu Diechling betr. [588
307 (Theol. 708) in quart, xi ^^6'.^ 59 bll.: bis bl. 54^ des Sedulius werke
35 'niit wenigen deutschen interlineargll. imd einer marginalen (DCCCXLVI); eine
ahschrift JHuemers habe ich später nachverglichen. bb^ff kurze erklärung des
Vaterunsers, 59^ über tragoedi und comici, unvollständig, da ein bl. 60 fort-
gerissen ist. ^— eine deutsche gl. führte an MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 418. [589
311 (Philos. 556, früher 271; auf dein innern rückdeckel 0. 4=4=28) in klein quart,
40 125 bll. U)id ein ungezähltes vorsatzhl. mit neumierten hymnen: 1) sae^. xii
bl. 1 — 12 {zweA ternionen; 11.12 leer) Asclejrius Herrn et is Irismegisti; 2) saec.
XI hl. 13 — 36 {drei quaternionen ; 14 grasten teils fortgerissen, 13'^ 35. 36 leer)
Liber de proeliis; 3) saec. xi bl. 37 — 54 (quinio und quaternio; ^1^ leer)
634' Verzeichnis Der Hss. 590-598
des Porphyrius Liher isagogarum, unvollständig mdend hei colore X inten tu am
Migne 64, 156 C: darin mehrere tat. und deutsclte interlinear- und marginalgll.
(Irtzte7'e gelegentlich beschnitten) von einer hand mit tiefschwarzer rfm^e (DCCLXII);
4) saec. XIII zweispaltig hl. 55 — 78 {drei quaternionen mit custoden) Galenus
5 In Hippocratis Aphorismos, am schluss unvollständig ; 5) saec. xiii zweispaltig
hl. 79 — 92 {quaternio und ternio; 92*» leer) Lucan bis 8, 208, aber mit starken
lücken; 6) saec. xii hl. 93 — 106 (darnach 2 hll. ausgeschnitten; zwei qua-
ternionen) ein medizinisches werk, heginnend mit he^nerkungen über urin Si
qvis ad urino cognitione uenire desiderat septeplicit eä osiderare ouenit usw., dann
10 94» Leprc .im. genera s usw., darauf mit vorangehende^n capitelverzeichnis das
vierte huch von Isidors Etymologien bis in den anfang von cap. 12, 97'' ein
abschnitt über die menschlichen glieder , (A)ntie s cincinni dependentcs ppe
auriculas anhebend, 99^ ein zweiter, dieser sich mehrfach mit dem text in Roses
Theodorus Priscianus s. ^2^ ff berührend, 101^ Corpvs hois ex .im. humorib^
15 e ostitutü itsw. 102'' rot Incipiüt ysagoge lohaNNicii I phisicä: dariii hl. lOS'^
mit gehehn Schrift eine reihe von miiteln, um zu erkunden, oh ein kind männlichen
oder tveiblichen geschlechts sein tvcrde; 7) saec. xi hl. li)l ff {zivei quaternionen,
ein doppcl- und ein einzelbl.) Alexandri magni Ejnstola de situ Indiae, der schluss
auf 125^' fast völlig erloschen. [590
20 361 (Jur. can. 40) in folio, xi jhs., 184 hll. (zweiundzwanzig am schluss sig-
nierte lagen, von denen die elfte zweimal gezählt ist): hl. 1* — 2* brief des Athanasius
an pah st Marcus und dessen antwort, sodann die Canones conciliorum und Decreta
pontificum der Dionysio-Hadriana (vgl. Maafsen Gesch. s. 444. 453. 951 f) mit zahl-
reichen deutschefi interiineargll. einer hand (DXCI m,it nachtr. hd.2, 777; aufser-
25 dem ist 110, 69 gipliiso ta, 111, 35 furisichagi spohc zu lesen, 112 anm. 10 zu
sireichen, 118, 87 anagetarwerdan, 42 gisihcher& werde zu lesen, 60 und 119, 21.
25. 123, 30 der punct naeh l zu tilgen, 119, 38 anagesegitwerdan, 122, 6 dissi-
derit., 10 gewizan werde, 131, 69 gileszitwerden, 71 girritwerden, 183, 28 gauagaii-
öcolant zu lesen). -— erste 2Jvobe?i bei WLazms De gentium, aliquot migrationihus
30 (1557) 5.71—73. EGGraffDiut. 8 (1829), 824—887. — Can. 18. [P. 176.] [591
3S8 (Hist. ecci. 28) in folio, xii jhs., 81 hll: enthält ua. — s. die beschreibung der
Tahulae — hl. 7 7^ — 81^dieDeliciaecleri mit einer deutschen interlinear gl.{D^KKSW^
nachtr.), die mir JHuemer mitteilte. — Rom. forschiingen 2 (1885), 233 anm. [592
413 (Hist. eccl. 29; aus Niederaltaich) in folio, xiii und xiv jhs., aber auch mit
35 verschiedenen eintragen des xv, 197 blL: unter vielen andern stücken namentlich
die Chronik des Ekkehard von Urach, vgl. die beschreibung im Archiv der
gesellschaft 7 (1839), 474 /f. bl. 196^^ tmd 197^^ stehen städte- u)id- völkernamen
mit deutscher Übersetzung, dh. ein abschnitt aus buch v und iv der fassung B
von Heinrici Summarium (DCCCCXXXVIIB ); es folgt eine aufzähkmg der
40 raummafse, darin steht von and. hand hie notaregna uel regiones . . . sicut regnuni
Aschalini ciuitas eiusdeni schamfaz (vgl. dazu Parz. 321). prittania regnum artus
ciuitas eins karidol . . . regnum Prandigan. sorgfältige abschrift verdanke ich
JSeemiUler. — - Archiv der gesellschaft a^ao. Aid f. [593
Wien 311 — 660 635
482 (Hist. prof. 632; bl. 1* oben lib* augie maioris, (la7in Ambras 252; nach der
rückseite des keren Vorsatzblattes 1584 von ChUrstisins an Gottfrid vBaming ge-
schenkt) in quart, ix jhs., 87 bll. {jetzt 'noch zwölf lagen, deren erste drei t)on
alfer, die weitern von junger Juind signiert sind): Frede gar s Chronik, dazwisclien
5 unvollständig, da nach bl. 60 ein quatemio fehlt, der Liber de cursu temporum
des Q. Julius Ililariamis. auf dem urspi\ wol selbständigen bl. 87* (87^ leer)
der anfang des Hrabanischen glossars ynit deutschen contextgll. (I). vgl. die
ein gellende beschreibnng des codex Neues archiv 7, 21 6 ff. — erste nachrieht bei
PLambecius Comnientarii de augustissima bibliothecn caesarea Vindobonensi 2 (1669),
10 856. EGGh-a/f Diut. 2 (1827), 373/'. lIHoffmann Zs. 3 (1843), 381/: — Rx.
[//. § 4. P. 382. 6\ a 379—494.] [594
553 (Hist. eccl. 133) in quart, xijhs., 151 bll. : Passionale mit einer deutschen
niarginalgl. xur Passio Bartholomaei (DCCCXCVI* nacMr.). ihre kenntnis verdanke
ich dr CKraus. [595
15 614 (Hist. prof. 992 ; früher im besit^v des WLazius) in klein quart, xi jhs.,
66 bll. (Signaturen i— im auf 7^ 15^. 23^. 31^, vi auf 47»^) und 2 jm^i^rbll,
von denen die Vorderseite des ersten ehie abschrift des blattes 66** saec. xvi ist:
des Ermoldus Nigellus vier bücher gedichte auf Ludivig den frommen mit
einer deutschen interlineargl. (DCXXVII^ nachtr. bd. 2). — LAMuratori Scrij/tores
20 rerum italicarum 2, 2 (1726), 78 anm. 77. GHPertz MG SS u (1829), 514
mit facs. auf tafel xi. EDümmler MG Poetae lat. 2 (1884), 78 mit facs. auf
tafel I. [596
650 (Rec. 3256) in grofs folio, xii jhs., 192 bll.: auf der ursp'. leeren seile
1* lat. besegnungen Contra fulgura ua. 1^ ff zweispaltig, vorn unvollständig,
25 Augustinus De civitate dei mit einer deutschen marginalgl. (DXXXVII). am
schluss bl. 191* folgen auf früher leerem räum vier lat. hexameter mit deutschen
interlinearen fischname7i (DCCCCXXXTV). 191^ Passio sanctiFloriani. 192»^>
Urkunden der grafen Heinrich und Meinhard von Görtz von 1305 tind 1277
sowie ein deutsches recept. jedes der Augustinischen bücher beginnt mit einer
SO ge7nalten initiale: das O auf bl. 62^ stellt eine sitzende männliche figur mit krimini-
stab dar, welche ein offenes buch hält, auf dessen bll. \die beiden hexameter z>u
lesen sind: Ciuis catholicus folkNandus iani moriturus | Hunc scribi libruin coinniu-
neni iussit in usum {iiach Denis abt des monasterium Sitticense ord. eist, in der
diöcese Aquileja 1150 — 1180; über einen and. codex dieses stifts s. Denis ii, 1,
35 64 vgl. 613. 969). bl. 95^ ist am rande eine halbe männliche figur mit der
feder gezeichnet und Jmt die aufschrift Silbertus einhalten. — MDenis Codices mss.
II, 1 (1799), 737. EGGraff Diut. 3 (1829), 404 vgl. 186. — [H. § 54.] [597
660 (Rec. 3304; nach Hoffmann aus Monsee) in folio, xn jhs., 155 bll.: hl.
1 — 136'^* Gregors Homiliae in evangelia mit einigen detctsclien interlinear g IL im
40 prolog (DCLXXIV), 136^ — 138* ziveispaltig ein hexametrisches gedieht Suscipe
uerba tili presul uencrande fidelis, 138^ predigten des Hierony^nus , 145^, wo
schon eine Jmml saec. xiv bemerkte defectus, abbrechend, über den lesi vgl. Tahulnc
1, 113; nur ist nachzutragen, dass die urbarnotizen hl. 148K 149^ 155*» von.
636' Verzeichnis Der Hss. 598—600
A Schönbach Zs. IG, 478 — 480 mitgeteilt wurden. — MDenis CodicAs mss. ii, 1
(1709), 854. EGOraff Diut. 3 (1829), 186. — Gh. 5. [P. 159.J [598
*751 (Theol. 259) in folio, ix jhs., 188 hll. und vorn ein ungezähltes leeren:
\\ fji^ i — 77 (^ncun quaternionen, ein ternio und zwei cinzelbll. ; IV^ leer) die
5 Briefe d£s Bonifa tius, eingehend besprochen von WDiekamp Neues archiv 9, tl ff ,
vgl. MG Episi. aevi Carolini iii, 219/"; 2) bl. 78 — 128 {zwei bll. nach 110
fehlen, wie schon die lagenbezeichnung ergibt 91^ ii, 107^ im, 113'' v) Acta
apostoloruni, Epistola Jacobiy Epistola Petri i; 3) bl.l29 — 162 zwei-
spaltig (quaternio 129 — 136, quinio 137 — 145, dem das erste bl. vor 137 fehlt, qua-
10 ternio 146 — 153, quinio 154 — 162, dem wider das erste bl. vor 154 mangelt).
129*^ — 161''^, vorn unvollständig, unter der Überschrift saec. xiv Int^pretationes
siuc locorü
7 expositiones vocabuloE vet^s ac noui testaiiiti, erklärungen zu den bib-
lischen bii ehern von Regum 1, 24, 3 — Acta apostolorum 27, 17: dar'in
wenige deutsche interlinear- und marginalgll. einer and. hand zu Esaias und
15 Ezechiel {nicht Jeremias, wie Graff irrtümlicher weise angab: CCLXXXIV. CCCVI).
auf bl. 145^ Jiach der erklärung von Ps. 11, 63 dreispaltig ein laterculus notarum
aus den buchstaben i k 1 ni, de7' sich am nächsten mit den notae Papianae et
Einsidlenses {Gramm, lat. 4, 321^) berührt. 162*^-^ schluss des zwölften soivie
der dreizehnte und vierzehnte apocryphe brief zwischen Paulus und Seneca.
20 162*^ Hse^ nomina forciü usw. aus Regum, 2, 23 — 162^^ dö gra ci as. amen.|
Expli cit Über feliciter. | Cuiusq: operis finem uenit. | Premium fine non habet|.
diese drei hss. ungefähr von gleichem format; dasjenige der folgenden drei ist
kürzer; 4) bl. 163 — 166, ein binio, predigten des Augustin und 166^ die
notiz über die wähl Williberts zum erzbischof von Köln 871 {vielmehr 870), auf
25 grund deren man schliefst, dass die hs. aus Mainz nach Köln gelangt sei, s. MG
Epistolae aao. und Formulae 64.6 f; 5) bl. 167 — 172, em ternio, Theodulphs
Capitula ad presbyteros; 6) hl. 173 — 188, zwei quaternionen. Brevis ad-
notatio capitulorum in quibus constitutiones conciliorum. mogontiacense. & remis
& cabillione & turonis, & arelato gestorum coiicordant. & in quibus unüquodq:
30 -pprias constitutiones habeat — 187^'. 188^ h'uchstück aus Bedas Martyrolog,
188^ Zauberformeln, darunter die deutschen MSD iv, 4. 5A. — die gll. zuerst
benutzt von J Grimm Gramm. 1 (1819), lxiv. EGGraffDiut. 2(1827), 190. PPiper
Höfische epik 3 {Stuttgart o.j.), 683 f. facs. des blattes 39^ MG Epistolae iii nach s. 385,
des Mattes ISS^ bei JH Gallee Alts. Sprachdenkmäler {IS^A) tafelw. genauere auskunft
35 über die lagenverhältnisse verdanke ich J Seemüller. -—T). ii. 190. [P. 66.] [599
804 (Theol. 460; bl. 6^ Ol''. 187^ der eintrag saec. xv Iste über est mon^
sancti floriani pat. dyoc.) in quart, xii jhs., 189 bll. ^teuerer, 186 älterer Zählung:
1) bl. 1 — 84 (1 — 4 binio, 12^^ Signatur i.^ schwarz, 20**. 28^ spuren voji Sig-
naturen, 36*^ iiii^, 52'* VI rot, 68^ viii. rot, 76^ viiii rot, 84^ nur ^ rot zu sehen).
40 1 — 5 leer {jedoch 1* rasur dreier Zeilen, 2* bemerkungen über demones saec. xv,
5^ rote inhaltsangaben der hs. saec. xiv und xv). 6* anfang des pseudo-
hieronyniiani sehen evangeliencommentars, dann gll. zu den büchern
Wien 660-804 G37
alten und neuen testaments, schliefsemi 83^ mit den PsalmeM; darauf bis 84" ohoi
noch wort er klär un gen (Nichodeinus, Ydolotytum, Liuor) snec. xiii, rest des
hlaties 84 leer; 2) hl. 85—108 {dies hl. leer; 92^ und 100^ sjmren einer
schivarx^n Signatur) Liber iste dicitiir hymnorum, erklärung von kircken-
5 Hymnen; 3) hl. 109—148 {schwarx,e Signaturen llGl'.I.^ 124i> II^ 132»^. iii.^
140^ iiii.^). das \ weite und dann dcu! erste buch Dißere)Uien des Isidor, das
erste aber nicht alphabetisch geordnet, 140* der pseudo-ciceronische Liber
synonymorum, 148*^ leer; 4) hl. 149 bis zum ende (156^ rote Signatur i.'\
164^. 172**. 180**. 188^ reste von roten si,gnaturen, 189 einzelnes bl., dessen rück-
10 Seite im xv ///. mit zinsreg istern beschrieben und vor dem ein and. ausge-
schnitten ist). 149* Gregorius De prophetiis =^ Ilom. in Ezechielem 1, 1.
154* Qimtuor sunt differencie sacre pagine. Hystoria. Allegoria. Tropologya.
Anagoge usw., De veste sacerdotis scissa {auf rasur), 154^ Quare dominus
stans et non sedens in libro legerit, De ancilla, De vidua sareptana,
15 155* De Neaman, De antichristo, De demoniaco, 155^ De passione
domini, Augustinus de secreto incarnacionis dicit, De nitro, 156* No-
mina trium magorum, darauf auszüge aus Isidors Etyni. 9, 3. 4. 18, 6 — 60.
160^ De tragedia ul comedia, 161'^ Expositiones diuersorum uocabulorum,
schlechter text des Fulgentius bis 164*, ivo erklärungen griech. worte
20 folgen. 164^ — 167* Expositiones uocabulorum mit einigen deutschen gll.
(MCCXXXIV), sodann unter der Überschrift Incipit Abecedarius ein alphabetisches
lat. -deutsches Wörterbuch (MCXC). 174** Greca nomina domini, untermischt
mit verschiedenen erklärungen and. griech. worte, 175* ohne Überschrift oder absatz
erklärung e7i hebräischer und griech. worte, 175** desgl. ein auszug aus Euche-
25 rius Instr. 2, 8, dann, gleichfalls ohne Überschrift, wenige gll. zu den Canones
mit eiyigestreuien deutschen (DXCI), zu Gregors Dialogen (DCLXV) und seiner
Cura (DCXXXIX), zum Liber comitis (CCCCXCV), 176'"^ zivr Hist. ecclesiastica
(DCCCXXV) und zu den hieronymianisehen prologen der alttestamentlichen bücher
(CCCVIII). 176** De angelis, De demonibus {Eucherius Instr. 2, 9) mit einer
30 deutsclien gl, (DCXXVIP nachtr.), Interpretaciones nominvm {Eucherius 2, 1)
bis 177^; 178* leer. 178** De ordinibus, Quid sit missa, De diebus, 179**
De vespera,c?a/JwDeliniamentis hominis, ein lat.-deutscfies glossar (DCCCCLXII),
und weitere glossare 180^ De propinquis mit zwei deutschen gll. (DCCCCXLVII),
180** De vestibus (MXC), 181* De agri cultura (MCXXIX), De instrumentis
35 coquine (MCX), 181** De uasis cellarii (MCXX), De instrumentis texture (MXCII),
De instrumentis calcificvm (MLXXXIX), De lectisterniis (MLXXXIII), 182* De
domibvs (MCXXV), De stabulis (DCCCCLXXIV), De cibariis (MLXXX), 182**
De vtensilibus seile (MCXIV), De tentoriis (MLXXXVIII), De artificio mulierum
(MLXXXVII), De artificio fabrorum (MCXIII), 183* De instrumentis nauivm
40 ohne deutsches, De armatura (MCIX), 183** De {das weitere fehlt: MCXXXII),
De ornamentis ecclesie (MCXXXVIII), Nomina ciuitatum {teilweise aus Euche-
rius Instr. 2, 5) ohne deutsches, Nomina domorum (MXCVII), 184* De ho-
spiciis ohne deutsches, Nomina librorum mit einer deutschen gl. (CCXLVI** nachtr.).
038' Verzeichnis Der Hsö. COO— GOl
184»^ De fiouiis ohne deiäsches, De aninialibus (DCCCCLXVI), 185» De vocibuH
feramin o/mn deutsches, 185*' De auibuH (MIII), De garritu auium ohne deutsches,
Nomina piscivm (DCCCCXCIII), 180* Nomina lignorum (DCCCCXXXIV: nicht
die hexameler selbst, sondern nur die ylossierten tvorte in der folge der verse),
5 Nomina herbarum et radicvm (MXXVIII), 187* De propinquis (DCCCCLIb),
De condicione (DCCCCLI'^), 187^ De tmncati.s (DCCCCLII»'), De variis uten-
silibus, daneben rot von einer hand des xiv/xv^/^s. De commestibilibus (MLXXIX.
MCXLIV), am. schluss d/le rote Unterschrift sae^. xiv explicit uocabularius. bl.
188. 189 leer aufser 189** (.9. o.). innerhalb der durch die angeführten roten
10 über Schriften und rote initialen ausgezeichneten abschütte sind die gll. unabgesetzt
geschrieben; die detäschen darunter stehen ausrmhmslos im context. — auszüge bei
JWcnls CJodicesmss. i, 1 (1793), 158—100. EOGraff Diut. 3 (1829), 143—157.
HHoffmann Sumerlaten (1834) s. 25—43. — Gr. 5. Wn. 400. \H. § 37. 78.
P. 09. S. a 495. o 375—387. i 507—510.] [600
15 901 (Lunael. O. 200) in octav, xui jhs., 140 blL: 1) bL 1—80. 1^—4»
lat. Sprichwörter mit innern reimen, je zwei durch endreim gebunden, nebst
einer vorrede, zb. Ista prouerbia carent inuidia carent et odio | Mores descri-
bimus neminem carpimus sicut dictat ratio. 4^ — O'' IcU. Sprichwörter in
distichen, 7*— 23^ Romulus 1, 2—12. 2, 8. 1, 13—17. 1. 19. 2, 1 — 7. 9—21.
20 3, 1 — 7, zuweilen mit leoninischen moralisationen am schluss (vgl. auch LHervieux
Les fabulistes latins 1, 4:11 ff). 23** — 30^ lat. -deutsches wb., dessen abschnitte
durch rote initialen bezeichnet sind; die deutschen worte im context, nur selten
übe^'geschrieben (DCCCCXXXIX). 31^ — 33^ lat. Sprichwörter in distichen,
unter ihnen solche aus Ovid. 33^ — 42* Publilius Syrus {für N — Z nur die
25 Sentenzen des pseicdo- Seneca), dann ohne absatz unalphabetisch lat. prosaische
Sprichwörter bis 43^ unten, wo mit Caret {rote initiale) periculo qui etiam
cum tutus sit cauet eine neue reihe ebenfalls unalphabetischer {darunter biblische)
anhebt. 44** — 45** die Proverbia Catoiiis {Riese 710), gefolgt 45**. 40* von
einigen prosaischen Sprüchen. 40^ — 47* auszug aus Wipos Proverbien.
30 47* — 49* lat. Sprichwörter in leo7iinischen hexametern (Nulli se iungit sua
quem discordia pungit. Si cupias pacem linguam conpesce loquacem — letzterer
vers auf rasur — usw.). 49** Incipiunt uersus prouerbiales, hexameter und
peritameter nach sündencategorien geordnet. 53** hexameter mit allgemeinen
lebensregeln, darauf bis 50** sämmtliche distichen der bll. 31. 32 nochmals,
35 aber vermehrt und in and. folge. 57* sechs leoninische hexameter Per me transite
qui queritis atria uite usw. {Anz. des germ. museums 1880 sp. 210, 1 — 0), dar-
auf leoninische distichen Die homo responde quid homo sit cur sit et unde
usw., Roma pati didicit mortem que scia uicit. Mors regina tibi nascimur hie et
ibi usw. 57** distichen ohne reim Si bene quid facies facias cito nam cito
40 factum Gratum erit ingratum gratia tarda facit usw., prosaische und hexatnetrisclm
Sprüche unter den rubriken Exhortatio ad uirtutem, Exprobratio otii, 58* Ex-
hortatio ad studivm, 58** Quid sit philosophus, Exhortatio ad laborem, 59* Ex-
hortatio ad requiem, 59** Commendatio (omdatio hs.) uniformis studii, Quibus par-
Wien 804—901 G:^9
ceiiduin slt, GO" De hoiio libcralilatis {dieselbe Überschrift schon nnf 59^ (ms-
radiert). 00^ — Gl'* sehr rerschiedenartii/c spriichc in prosaisc/ter und poetischer
form, darwUer rätsei, 02^*^ über tugeitden. und last er. G3" versa auf un-
gerechte richter, Do luiinino* bis G4'', darauf Inclpmnl uersus de con-
5 temptu muiuli: Fistula duice somit ut aues in retia poiiat, leoniniscJhe hexameter
bis GG*^, uo hinter Me scio noii agere que uos prcsumo docere edler Jiand ety-
mologische und grammatische bemerkungen folge)i, beginnend Leuir quasi
leuiis uir .i. frater mariti. G7^ Iiicipiimt differentiaies uersus: Die iiebulas
terris uiciiias nubila dices Inibribus exhausta die iiiibes inibre grauata^ tisw.
10 72^*— SG*» Ävian fabel 1— 3G Fröhner; 2) bl 87 — 112 ein, arithmetisches
hau d buch, das ich nicht nachweisen kann, beginnend Quia de quantitate que
numerus est acturi sumus primo uidendum est quis sit numerus et que eius species.
darin 96* Regvle svper abacvm, der Tractatus Oerlandi de abaco (Bullettino
Boncompagni 10, 595 ff), auf dem am schluss der ziveiten läge leer gebliebenen bl.
15 105^^' von and. hand v. 1 — 39 des Conflictus ovis et linv'^^'^. bl. 113 leer; ^
3) bl. 114 — 135 (114* gänzlich ausradiert, am schluss 135^ vo7i and. hand eht
recept) briefbuch des R de Wehing, capitaneus in La {ein Rudolf us kommt
nicht vor, häufig Chaldoldus, einmal Erben-Emier Eegesta Bohoniae 2, 286 nr G88
= Fontes reriim austriacarwn 31, 311 ein Radolfus; er sagt von sich bl. 124*
20 Ciun dominus noster gloriosus rex Woemie et dux austrie civitatem suam lä nobis
* gegenüber den abdrücken in Mones Anz. 8, 596, Carm. Bur. s. 43 und bei FNorati
Carmina medii opvi (1883) s. 40 stellt sich der text so: 1 =: Mone 1, 2 =: Bitr. 3,
3 ^ Mone 4, 4 rr Bur, 6 (Nummus et anglites), o =: Bur. 4 (fit iudex consiliorum),
6 =: Novati 14 (Egerit), 7 = Bur. 7 fqui uendit et omnia), 8 = Mone 20 (per splendida),
9 =: Bur. 8, 10 = Bur. 9 (faeit miseros et peritos), 11 =: Mone 10, 12 = Bur. 12
(faeit dominas et), 18 = Bur. 13, 14 — Bur. 14 (celü:), 15 = Bur. 15 (ubi fehlt), 16
Nummus factores habet astantes seniores, 17 = Bur. 16 (Si] S;), 18 =: Novati 30 (re-
primit ualatque dolores), 19 = Novati 31 (uerat sapientium), 20 =: Bur. 19 (blandes]
factos), 21 =: Mone 15 (edit et] comedit), 22 = Bur. 18 (nummo; sdensa), 23 =z Bur. 21
(biberatque maritum), 24 =: Bur. 23 (famosas), 25 Nummos splendorem datur uestes ex-
teriorem, 26 = Novati 39, 27 = Bur. 22 (eum] cü), 28 — Bur. 24, 29 = Bur. 25
(confirmat] sedat urit; plantat), 30 = Bur. 26 (predulceque] qd dulce e), 31 =: Bur. 27
(surdü claudüq;), 32 =r Bur, 28 (edara] edata), 33 z=z Bur. 11 (inerrorem] merore), 34 Si
nummus uicit dominus cum iudice dieit, 35 Nummus ludebat agnum inuenit capiebat,
36 Nummus rex magnus dixit niger est mens agnus, 37 = Bur. 29, 38 = Bur. 30, 39
— Bur. 31, 40 = Bur. 32 (quia populum despiciebat), 41 — Bur. 33 (NuUus] Nüm'),
42 = Bur, 34, 43 = Bur. 35 (quia), 44 = Bur. 37 (osüpti periit), 45 — Bur. 38
mili a.
(sola— uera), 46—48 Es sonat urbs ploret uirhut presbiter erat Malo male mali malis mala
reddere mali Quam bona titubante male mala ferre. ** ich notiere die abiveichungen
von dem druck Zs. 11, 215 : titel von and. hand Ouis in lino. 7 De (D rot) — submota.
9 et satis attritas — herbas. 11 & rvminat. 12 qd] d auf rasur. 13 hec. 15 De {Drot);
daneben am rande Linum. 17 vellere] corpe. 19 keiii absatz oder roter buchstab. 20 hol:
— peccori. 21 S; cü te. 23 kein absatz oder roter buchstab. Me pecoris. 25 spoliata.
26 ane. 28 relTqt. 31 Si (S rot) ; daneben am rande Ovis — faces. ^ 32 obruta. 33 Si
vis. 38 trüca lac" ppeciere p".
040 Verzeichnih Der Hhs. GOl — 607
commiHcrit iifl lioc ul divitibus et pauperibuH in ea maiienübuH iura sua debeainuH
genci'alit(T coiiHervare), in welchem sowol eigene bt'iefe desselben nebst deren ant-
worten als auch hriefe sonstiger einwohner von La {in Niederösterreich) entlialten
sind, dies meines erachtens für osterr. adels- und hcalgeschichte nicht uninteressante
5 stück, de7n leider alle duten abgehen und das die namen grofsen teils nur in ab-
gekürzter gestalt enthält, füllt zwischen 1253 {Ottokar wird kmiig von Böhmen)
und 1265 (Otto von Meifsau wird gefangen und stirbt, während die hriefe ihn
imd Otto von Ilaslau noch als iudices provinciales austrie bezeichnen); 4) bl.
136 — 140 (zwei doiypelbll. und ein einzelnes bl. in der mitte) Novus Cato v.
10 1 — 270 der ausgäbe von Zarncke (Berichte der sächs. gesellschaft 1803 .s-. 31y^). —
auszüge des glossars bei EGGraff Diut. 3 (1829), 291/", vollständiger abdruck
dar dl HHoffmann Suinerlaten (1834) .9, 44 — 52. [601
049 (Salisb. 83; nach KFoltz Gesch. der Salzburger bibliotheken (1877) .s-. 107
noch 1433 in Salzburg) in klein folio, ix/x jhs., 115 bll. (33 u^id 34 doppelt
15 vorhanden): Gregors Cura mit wenigen deutscJien interlinear gll. (DCXLVIII)
bis bl. 115% wo zunächst rot steht: Script p (?) ioh episcopum, dan7i schwarz,:
muniperth scripsit istum librum. bl. 115^ nehmen gesammelte deutscJie gll. zu
cop.XL -LX der Cura ein (DCXLVII). — EGGraff Diut. 3 (1829), 292. 293. —
Gc. 9. [P. 155.] [602
20 060 (Theol. 354) in folio, 73 bll. und ein ungezähltes vorsatzbl.: 1) saec. x (aus
Mainz nach dem eintrag oben auf bl. 8^ Codex sei Albani) bl. 1 ff, signiert mit
I — VI auf 7^ — 47^ Aid heim De laudibus virginwn und De octo jn-i^wipali-
bus vitiis, beide mit deutschen interlineargll. (DXVII liebst den naehtr. bd. 2,117 und
DXX*^ naehtr. bd. 2). 55^, urspr. leer, enthält jetzt Epitaphium Karoli ua. ; 2)
25 sae/i. xi bl. 56^ Cato, 62^ Proverbia Senecae, 70^ apokryphe briefe
zwischen Paulus und Seneca, 73*^ excerpte aus Eccli. 1, 27 — 7, 16. — die gll.
veröffentlichte MDenis Codices mss. i, 2 (1794), 2301/" teilweise, HHoffmann Ähd.
gll. (1826) s. 59 na/^h einer abschrift J Grimms vollständig. coUation von EGGh'aff
Diut. 3 (1829), 165. — Aid. 4. Gr. 2. [H. § 83. P. 192.] [603
80 1042 (Theol. 379, früher 692) in quart, x jhs., 205 bll. (nach Sl ist eins bei
der Zählung übersprungen, nach 161 eins ausgeschnitten) von sehr verschiedetien
Schreibern in siebenundzwanzig lagen; bl. 1 und 9, das äufserste doppelbl. der
ersten läge, enthaltend Migne 131, 51 Desiderius — 53 ;^. 16 ?;. o. Lira wnd 64 a:;. 8
V. u. contemptum — 66 z. 23 v. u. prorumpat, ist im xiv jh. ergänzt: 1* saec.
35 XIV rot Dicit Ysidorus Virtus. est animi habitus. nat'e decus. vite racö. moruin
pietas. cultus diüitatis. honor hoinis. eterne beatitudinis meritum. 0(?) v'tus magna
v'tutis : • Virtus nobilitat hominen (sie), dann folgen schwarz in 2 spalten die von Denis
Codices mss. i, 1, 173 /f abgedruckten historischen notizen. 1^ desgl. saec. xiv
rot In Nomine domini Amen: • Incipit exposicio Remigii super bresith. idest super
40 Genesim:' Iste über iohis veitmanstaler pbri de feustritz est. 52* Explicit
commentü Presith. Incipit prologus subsequentis operis. libri Exodi, commentar
des Hraban-Strabus mit einer deutschen gl. im context (XXV naehtr.); das
Vorwort Walahfrids hat Denis aao. 168 /f abgedruckt. 115^ Plog Vualafridi
Wien 901-1234 641
Strab; in Leuiticuni {alrweichurigen von dc/n tcxl hei IlaUemsr Denknt. 1, 315:
pictatia glossarü; recognoscä parte; nottia; ijivenieris; transfudit; m in nie senii-
nata; legis felicit); der conimeutar selbst mit wekreren deiäscJien contexUjll. (XL
iMchtr.). 151*^ Explicit in Leuitiouni. Incipit expo.sitio UUalafiidi in libruni
di
') Numeri. 179^ Uvalafri expositio in Numerü explicit. In dl noic Incii)it ox-
positio Remii in Devtronomiü, bis 34, 7 reichend. I^^^
1118 (Reo. 3335) in quart, 82 blL: 1) saec. xiii hl. 1 — 8 Parabo lue
Salornonis unvollständig; 2) saec. xii bl. 9"- — 3G* vier predigten des Bern-
liard von Clairvaux; 3G*** saec. xiv auf leer gelassenem räum drei ge-
10 schickten eingetragen; 3) saec. xiii bl. 37* — 58'' j^redigten, denen am
schhiss ron jüngerer hand drei lat. tractate hinzugefügt sind; 4) saec. xiii
hl. 59* — 66^ zweispaltig wundererzählungen; 5) saec. xm bl. G7* (74^
Signatur .i.^) — 77* tractat über Selbsterkenntnis; es folgen kleine er-
zählungen bis 79*; dann diätetische Vorschriften für die einzelnen moyiate,
15 79^ 80* dreispaltig ein lat. -deutsches abgesetztes Verzeichnis von vögel-, tier-
iind kräuternarnen (DCCCCXXXVI), 80^ über urin, De uirtutibus qua-
rundam herbarum et radicum lat. und deutsch; 81^ Ada de octo partibus
est creatus {diese beiden stücke von JHaupt Zs. 23, 353 yf veröffentlicht); S2^^ fünf
klei?ie geschichten. — MDenis Codices mss. ii, 1 (1799), 106 /f teilte einige der
20 deutscJwn gll. mit. EGGraff Ditit. 3 (1829), 172. — [H. § 63; vgl. s. xxxii
an77i. 26.] [605
1218 (Theol. 145, früher 88) in folio, x jhs., 70 zweispaltige bll.: die pro-
pheten von Ezechiel bis Äggaeus 1, 6, aber unvollstäiulig. läge 1 bl. 1 — 6
hat ihr äufserstes doppelbl. verloren, sodass Ezech. 9, 4 et signa — 10, 22 vultuum
25 eonim fehlt; das jetzige hl. 1 ist ifu xii jh. ergänzt und auf seinen drei ersten spal-
ten mit der vorrede des Hieronymus zu Ezechiel und Ezechiel 1, 1 — 19, auf
seiner vierten mit auszügen aus August in De civitate dei xv, 6 und xvi, 32
beschriebeyi ; bl. 5 endlich gehört hinter bl. 6. läge 2 bl. 7 — 14, lage% hl. 15 — 22
(22^ Signatur m). von der läge 4 ist nur das äufsere doppelbl. 23. 24 erhalten:
30 dazwiscJien fehlt ein doppelbl. mit Ezech. 28, 14 in medio — 34, 16 pascam illas.
läge 5 hl. 25 — 32 (32^ Signatur v), läge 6 bl. 33 — 40 (40*> Signatur vi), von
läge 7 ist ebenfalls nur das äufsere dopjyelbl. 41. 42 (42^ Signatur vii) erhalten,
das innere mit Daniel 2, 44 iion dissipabitur — 4, 32 fecisti fehlt, läge 8, wider
ein hinio, mit Daniel 5, 17 et dona — 13, 14 confessi sunt, ist verloren, läge 9
35 bl. 43 — 50 (50^ Signatur viiii), läge 10 bl. bl — 58 (58^^ Signatur x), läge 11
hl. 59 — 66 (66^ Signatur xi). dann folgen noch vier bll. 67 — 70, von denen das
erste wider im xii jh. ergänzt und auf seinen drei ersten spalten mit Habacuc
1, 1 — 2, 12 in sanguinibv^, a2if seiner vierten mit Augustin De civitate dei xii,
8 beschrieben ist. auf bl. 1* eine deutsche interlineargl. saec. xii (CCCI*^ nachtr.).
40 — MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 106. ^ [606
1234 (Theol. 313) in quart, x jhs., 224 bll. (die quaternionensignaturen i — xxvi
sind von 17^- — 217*^ grösten teils erfüllten, einige freilich nur in spuren): die vier
Althochdeutsche glossen IV. 41
642 Verzeichnib Der Hss. 607— 6ir-5
ev an geilen und hl. 210*'//" ein verzewhnis der lectionsan fange, auf mehreren
urspr. leer gebliebene)!, bll. sind von verschiedenen händen spätere not ixen, zum
teil auf das Master des hl. Oeorg in Weltenburg bezüglich, eingetragen: so vier
traditionen hl. 1", weitere hl. i)^. 224^; hl. 14* Iste est ecclesiasticu s the-
5 saurus; hl. 9** Verzeichnis der reliquien in altare See Marie und vermerk
über die dedication eines altars vorn j. 1267; auf demselben eine aufzä)i-
lung von kirchengerätschaften mit einigen deutschen contextgll. (MCXXXIV).
— MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 115. ECWraff Diut. 3 (1829), 141. — D.
III. 141. [H. § 47. P. An. S. o 375—387.] [607
10 1S39 (Theol. 312) in grofs quart, x jhs., 144 bll. [quaternionen von 1^ — 111*'
m^it I — xiiii signiert): die Paulinischen und 120^ ff die katholischen briefe,
erstere mit nur zwei deutschen interlinear gll. (CCCCXXVIII. CCCCXXXIV),
letztere fnit sehr zahlreichen zwischen den Zeilen und am rande (CCCCLXX.
CCCCLXXII. CCCCLXX VIII.CCCCLXXXI.CCCCLXXXVII.CCCCLXXXIX) :
15 5te alle, mit ausnähme der ersten auf hl. 63^, rühren von der liand hsr, die den
lat. commentar schrieb: diese war von 120^ an eine and. als voi'her. u und a
lassen sich häufig nicht unterscheiden. — MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 126.
HHoffmann Ähd. gll. (1826) 5. 60/" nach einer ahschrift J Grimms, herlchtigungen
bei EOOraff Diut. 3 (1829), 141—143. — Ep. can. 2. Gr. 1. [H. § 17. P. 91.
20 S. i 507—510.] [608
13!SS (Theol. 565) in octav, x jhs., 79 bll. {auf zwei unsignierte ternionen folgen
bl. 13 — 75 quaternionen mit den Signaturen ii 20^ iii 28^ v 36^ vi 44^ viii
59^ villi 67**, X 75*^; nach bl. 28 fehlt also der vierte quaternio, und der siebente
bl. 45 — 51, dem das vorderste bl. abgeht, ermangelt der bezeichnung) : hauptsächlich
25 Schriften des hl. Chrysosiomus [näheres s. Tabulae 1, 218/")^ darunter De repa-
ratione lapsi und excerpte aus seiner Exhortatorla ad poenitentiam mit einigen deutschen
meist interlinearen gll. (DCXV). bl. 70*^ steht am rande meraeh mane surgens rorrnp.
— erste nachricht von den gll. gab MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 660. [609
13!35 (Theol. 484; bl. 1^ 44^ 106** von einer hand saec. xv Iste liber est mona-
.30 sterij scti fioriani patauien dyoc) in quaH, xiY jhs., 107 zweispaltige bll. : 1) bl.
1 — 47^ (47** leer, dann ein bl. ausgeschnitten; sechs je ain anfang signierte lagen)
biblische geschichte des alten testaments 7nit zahlreichen apocryphen zutaten;
2) hl. 48^ — 107* (107** leer, sieben je a^n anfang signierte lagen). 48* — 106**^
ein alphabetisches nach den zwei ersten buchstaben geordnetes Wörterbuch A — Z
35 mit zahlreichen deutschen erklärungen im context, beginnend Abba pater syrum
nomen est (MCLXXXI). 106**^ — 107*^ die Versus de volucribus , bestiis,
arhorihus,piscibus, denen deutsche gll. rot übergeschrieben sind (DCCCCXXXI V),
am schluss die rote subscriptio7i Penna gradiim siste quoniam liber explicit iste.
— auszüge gab MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 429—431. — [H. § 65.] [610
40 1370 (Rec. 3324) in octav, xjhs., 120 hll., miscellancodex, über dessen sotistigen
inhalt Tabulae 1, 230 zu vergleichen: bl. 65* — 70* das 11 capitel des i buclis von
Gregors Cura pastoralis mit einer deutschen interlinear gl. (DCLVIII). —
EGQraff Diut 3 (1829), 190. [611
Wien 1234- ITfil 043
1757 (Rec. 335;"); nm-Jt lloffniaini ans Moiisee) in sedeX', 255 blL: 1) saec. xiv
hl. 1*— 15* (15^ und IG"*^ leer) Speru luni pcccn foruvi ; 2) aaec. xii hl. 17''
(17» leer außer dein eintrag Glosulii I theodolü) — 2\\^ (23'' leer) comnientar zu
Boethiuti De vonsoUüione. 24" G7^ Glosmila in Theoduluin. 08* — 70^
5 über Martianu s Cape IIa De /luptiis. 71» — 74* leer. 74^' — 104*^ Qlosa in
Statiunt. 104^ 105* Vita Oridii. lOo^ leer; 3) saec. xiv hl. 107''— 165»'
gebetbvch., fortgesetzt lOG — 183 von einer hand des xyjJts.; 4:) saec. xi/xii
hl. 184* — 235* Acta SSehastiani, an ivelaJie anniittelhar von der seihen hand
ein kleines lat. -den tse/ies glossar nnahgesetü gescJiriehen (MCX.X.X) sich anschliefst
10 b'is 237* ohen; der rest dieser seile und alle iveitern his 241'' sind leer; 5) saec.
XV hl. 242* — 255" gehet c und and. es folgen noch 6 ausradierte und unsig-
niertehll. — MDenis Codices mss. ii, 2 (1800), 1545 /^i EGGraff Diut 3 (1829),
405 Z'. FDiei Jahrbuch f. rom. und engl. litt. 8 (1867), 1 — 13 = Kleinere arbeiten
uml re<^ensionen (1883) s. 224 — 234. PMarchot Les gloses de Vienne (1895).
15 — Wn. 3355. [H. § 49. P. 332.] [612
1761 (Theol. 863; hl. 1* ex libris Sebastian! Tengiiagel I. V. D. et cses. Bibliothec;
dem einband nach vielleicht ans Monsee stammend) in duodez, xjhs., 243 bll. (182
und 201 doppelt vorhanden; nach 8 und nach 122 fehlt mindestens je eine läge),
davor ein unsigniertes mit bemerkungen über die goldene zahl saec. xv. die lagen
20 verteilen sich folgender mafsen : 1 — 8 (1. 2. 7. 8 zn elf 3 — 6 zu vierzehn Zeilen).
9 — 16 (dreizehn Zeilen). 17—24 (18. 23 einzeln; 19^ — 22 dreizehn, 18. 19*. 23
zwölf 17 mid 24 elf Zeilen). 25 — 33 (28 einzeln; elf Zeilen). 34 — 41 {elf
Zeilen). 42 — 49 (42^ — 47* siebenzehn, 42* und 47*^ — 49 sechszehn Zeilen).
50 — 57 [dreizehn Zeilen). 58 — 63 (dreizehn Zeilen, nur 59* wegen ende von
25 Numeri zwölf zueilen). 64 — 73 (65 — 72 dreizehn, 64 und 73 vierzehn Zeilen).
74 — 82 (80 einzeln; dreizehn Zeilen, aber 75. 77. 78. 80. 81 vierzehn). 83 — 92
(84 — 91* und 92 dreizehn, 83 zwölf, 91^ vierzehn zsilen). 93 — 96 (dreizelm
Zeilen). 97 — 104 (99 — 104 vierzehn, 97* und 98'^ fünfzehn, 98* sechszehn,
97** siebenzehn Zeilen). 105—112 (vierzehn Zeilen). 113 — 122 (vierzehi Zeilen,
30 nur 117^. 118»^ fünfzehn). 123 — 130 (124. 129 einzeln; vierzehn Zeilen, aber
129* fünfzehn). 131 — 140 (132. 139 einzeln; fünfzehn Zeilen). 141 — 148 (fünf-
zehn Zeilen). 149 — 158 (150 — 157* fünfzehn, 149. 157^. 158 sechszehn Zeilen).
159 — 168 (sechszehn Zeilen). 169 — 176 (172. 173 einzeln; sechszehn Zeilen, nur
172b wnd 173 siebenzehn). 177—183 (sechszehn Zeilen). 184—191 (185. 190
35 einzeln; vierzehn zeMen). 192 — 201 (199. 201 einzeln; vierzehn zeilen, nur 200^^.
201 sechszehn). 201^ — 208 (sechszehn zeilen, aber 208* siebenzehn). 209 — 216
(sechszehn zeilen). 217 — 224 (sechszehn zeilen, nur 217* fünfzehn). 225 — 232
(sechszehn zeilen). 233 — 239 (234 — 238 einzeln; sechszehn zeilen, 238 aber
dreizehn). 240 — 243 + dem auf den rückdeckel geklebten hl. (wol urspr.
40 ternio , da 240 einzeln ist; dreizehn zeilen, aber 242*^ vierzehn), die dif-
ferenzen der Zeilenzahlen verstatten aber keine Schlüsse auf die composi-
tion der hs. der codex ist vielmehr auf ungleich liergerichtetes und oft be-
schädigtes abfallpergamsnt von sehr vielen ha'nden geschrieben; seine ersten 49 bll.
41*
644 Verzeichnis Der Hsh. 613
haben attch geringere höfie als die s-pätern. wenn ich Irotxdem im folgenden
Zusammensetzung aus fünf verschmlenen heslandieilen annehme, so will ich keines-
ivegs behaupten, dass jeder derselben urspi\ für sich existiert habe, sondern glaube,
dass zwei selbständige hss. (1 — 63 und 97 — 183) gelegentlich ihrer Vereinigung
5 durch anderweitige stücke in der absieht ergänzt wurden, eine ungefähr vollständige
glossatur der biblischen hücher zu gewinnen, zu dieser auffassung bestimmt mich,
abgesehen voyi den leer gelassenen seilen, namentlkh die abnorme rcihenfolge des
Inhalts und die breite der behandlung von Deuteron. 32 — 34 im zweiten abschnitt,
alle fünf teile befassen ausschliefslich gll. und excerpte [bis auf zwei stücke bl.
10 108^. 109* unabgesetzt), die drei ersten bringen auch deutsche worte, die stets im
sim
context stehen: 1) /;/. 1 — 63. 1* rot Incipivnt Glo.se In Gene (IV: 300, 25
hesilino unterstrichen und versucht auszuradieren; 8^ endet mit bemer klingen zu
6, 4, 9* beginnt mit solchen zu 30, 14), 27^ saec. xv am rande Incip^ Exod^
(XXIV: 323 anm. 3 /. statt übergeschrieben: auf rasur von gisla b), 44'^ unten
15 am rande saec. xv finis Exodi Leuit Incipit (XLI: 342, 45 /. quia b. 50 /. uo-
catus b), 53^ saec. xv unten am rapide finis leuitici Incip' Numer^ (EHI), 59*
saec. XV unten am ?Ymc?e Finis Numeri, dgl. 59*^ oben InciTp^ Deutronomius (LXVIII:
368, 25 Secunde b). bl. 63 nur obere blatthälfte, auf der rückseite urspr. leer,
jetzt mit einem stark verblassten gebet und neumierten texte beschrieben; 2) bl.
20 64 — 96. 64^ — 90^ sehr ausführlicher commentar zu Deuteron. 32 — 34 ohne
deutsche bestandteile. 90^ nach ztveizeiligem absatz ohne Überschrift gll. zum p'o-
log von Josue mit einer deutschen (LX'XYT), 91^DeLibro, darüber von moderner
Hand Josue, gleichfalls mit deutschen gll. (LXXVI), 92^ De libro ivdicv q sopthl
dr mit einer deutschen gl. (LXXXVI), 96^ ohtie Überschrift tvenige gll. zu Ruth
25 mit einer deutschen am schluss von and. dinte (XCIII); rest der seile und 96^^
leer; 3) bl. 97 — 183: zur anfangspartie bis bl. 117^ vgl. den dritten bestand^
teil des Clm. 19413. 97^ A. Sub hiatu oris congruo solo spv memoram^ usw.,
über die ausspräche der einzelnen buchstaben. 98^ Litteras quippe grecas
inprimis gadmus Agenoris fili^ usto. mit den auf 97^ vorangehenden zahlenwerteji
30 und namen der griech. buchstaben, 98^ Priino omniü littere hebraice lingue a
moyse inuente s usiv., 99^ Latinas namq, litteras. cariütis nimpha usiv., 99^ Litteras
&iä &hici. philosophi usw., 100* Litteras quippe quas utunt" marcomanni usw.,
alles dies — Hraban ed. Migyie 112, 1579—1582 oben. 100^— 102^ buch-
stdbenligaturen = Hraban 112, 1581 — 1584, dazwischen 102* Animula nudula
35 ibis ad loca pallidula | frigidaq, non ut soles dabis ioca {die bekannten verse
Hadrians). | Artemon. est uelü magis causa di|rigende nauis qua celeritatis (aus
Acta apost. 27, 40). 102^ unte?i rot De diversis vocabvlis (103*) Nimpharvm,
wesentlich aus Isidor 8, 11, 97, rest der seile und 103^ leer. 104* Istiusmodi
genus descriptionis notae caesaris appellat~ usto. = Hraban 112, 1581. 82.
40 105* über bezeichnung der buchstaben durch striche, 105^ and. geheim-
schrift, zahlenwerte der lat. und griech. buchstaben, bedeutung der he-
bräischen buchstaben (Aleph. Intpr&at" doctrina usw.); dazu 106^ erläuterung
Wien 1701 645
Post mterptatione elefiitorum intcUcgentio ordo diccndus e. Prima conexio c. doc-
trina — 108" Septimti conexio e ?<5M'. De. Talen t is (ro/). Tria genera s talentoB
artis.
usu\ 108^ ableset \( in \wei spalten iibfr rrf in der Viiltnrnuii. Inuentor ferrarie|
Escolapi^. Inuenit forpices. | Ofnev^. Prini^ plantator vitv. | Cadni^ Inuentor aeris.|
5 Chiron Inuent niedicine | Tirren^ Inucnt turbarü. | Ceres Iiiuentrix niola|runi
& aratri. Nomina ventop {rof) lat. und deutsch (MLXIX), 109* abgesetzt in
xwei spalten Nomina Mensium {rot) lat. und deutsch aus Einhard, daran un-
mittelbor anseht iefsend 109** A"^or. ab oculis oritur. Deinde cadit in pectus. & p
tibus. or
pectv^ cor pcn<ferat, d-araufDc .im. Principalib; virtu(ro/). Virtutes animi sunt .im.
10 Prudentia. Tusticia. Fortitudo. | (T)emperantia usiv. HO'' De Medicina {7'ot).
Sagittarii* quo e anagallis. sucus. melle mixt^. pari pondere. & narib; infusus.
Hegma deducit. Similit & dentiü dolore sedat. Qui &m suco ei®, cü oleo roseo
mixto facie unxerit. Ab omnib; libent accipit~. Item (rot; 111«^) Leporis pulmo
sup oculos posit^ dolore eis aufert. Fei leporis. claritate ocuIop. facit. & inmi-
15 nente caligine discutit. Leporis sanguis lentigines faciei purgat. Ite {7'ot) Uulpis.
fei aurib; instillat^. dolore pfectissime tollit (vo77i ersten Item an aus Placitus c.
a
2. 3). Raphanus. cont uenenü unicü remediü est. Ite (rot) Ruta. stomachü ex-
a
citat. digestione accömod&. Aluü mollit. bile extenuat. uitia pectoris, lateris.
iecoris. ac renü mitigat. Conficit' aut sie. Rute uiridis. vi. Cimini. v. Piperis. Vi. Nitri.
"20 III. (111'^) Ciminü ac&o prius macer&ur. deinde torr&ur. & uniuersa tunsa. & cr&a.
melle optimo mixta subigantur. Ac&o & oleo roseo mixta. mirifice capitis dolorem
auertit. Cucurbita, stomachü relaxat. Bibendi desideria n excitat Sucus ei® dolore
dentiü mitigat. si diutius in ore teneat". Item (rot). Pepo d&racta cute. ac semine
iecto esui dat^. stomachi cöpescit ardores. Aluü leniter mollit. coct® ex aqua, cü
25 oleo. Ac&o. melle iocundissime sumitur. Sein (112^) in puluere uersü. lomentoq,
pmixtü. nitidiore feminis cute pstat. Canis cor. tecü habe, siue & lingue ei® summü
sub pedis pollice. & alii te fi latraut. Item (rof) Asine lax {sie), oculis inunctü
clarificat. Asine lac. faue lomento mixtü. oms maculas de corpore eici&. & cute
or
candidiore facit {von Canis an aus Placitus c. 11. 12). Hieronimus. iiii. marias
.SO ee confirmat usw., 112^ De .x. Nominibus dl {rot), auszug aus Isidor 7, 1, De
diis gentivm {rot), auszug aus Isidor 8, 11, 1. 2, 113^ Avgvstinvs (rot) Qua-
draginta & .vi. annis edificatü e templü hoc usw., 113^ Nomina musarv (rot),
114* De diuisione Musice artis (rot), auszug aus Isidor 3, 19, 1, darauf noch
Epicerema est genus silogismi, 7'est der seile leer. 114^ verwandtschaftstafel,
35 115^ verwajidt Schaft S7iamen mit deutscher Übersetzung (DCCCCXLIX), 116^
Xenodochiü — Prephotrophiü {oben 391 anm), 117^ erklärungen von
Tisagoga, Natura, Persona, Periormenie, Catagorie, 117^ Verteilung des schöpfungs-
werks oMf die schöpfungstage Primo die seculi ds. lucis nomine condidit angtos
usw. 118^ De ornatv. ecclesiae (rot) mit deutsclten gll. (MCXXXIV), 118^
40 De edificiis {rot, MXCIII), De vasis {rot, MCXV), 119'^ De ferraintis
{rot, MCI: 632, 50 Rizza a. 52 Accus a. 633, 52 Waganso a), 120^ De cul-
646 VERZEiCHNiß Der Bhh. 013—618
turis tre (rot, MCXXT), 121" De animalib; (rot, DCCCCLXIV), 121'> De
vcfttimfJs (rot, MLXXXII*^), 122^ Ornairita inulifbria (rot) ohm devtscfies,
mit Olfactoriola uasa odoramcjntorum abbreehend. 123^ bp(jinnt qd sit amara. siue
amor sit (/. a niorsu) prinii hominis usw., excerpi aus Jsidor 11, 2, 31 — 37. 4,
5 3: es fehlt also zwischen 122 und 123 eine läge. 123^ Excerptü de libro &hi-
jnologiarü ysidori {rot), kna'ppe auszüge aus bu^h 1. 2. 3. 5. 6 der Etymologien.
126^ (S)iri & caldei. unü sunt usw., gll. zum jyrologus galeatus des Hieronymus,
126'* Prima pars regü usw. mit einer deutschen gl. (XCIX), 139* De parte se-
cunda Samuelis {rot), gleichfalls mit einer deutschen gl. (CXVIII), 150^ über iii
10 regü {rot, CXXXII), 160" ohne über.<^chrift das vierte bucJi, 164* De plogo para-
lippemenon, De paralipemenon . . . , 165^ De ii parte (alle diese Überschriften rot),
168*^ De prologo salomonis (rot, CCXXVI) imd 108^ De libro puerbioE . . . (rot,
CCXXXVII), 176^ De libro celtn q grece ecdets latine ccionator (rot), \11^ De
cantico canticoE . . . (rot), 181* De libro sapientie {rot,CCLiVI), untere hälfte von
15 183t> leer; 4) bl. 184—216. 184* De actib; apostolom (rot), 196^ De epla
iacobi, De epla p&ri {beides rot), 197'^ De ^pla p&ri, De prima epla lohannis (bei-
de
des rot), 197'^ De .ii., De tercia, De epla iu, De epla pauli ad romanos (alles
rot), 198^ ad corindios (sw; rot), 199* D u. ad eosde (?o/), 199^ ad galat*^ (rot),
es
200* Ad effesios, Ad philip, Ad thesalonic, Ad eosde ii., Ad colocens (alles rot),
20 200^ Ad tloteü, Ad eunde ii (beides rot), 201* Ad titiim, Ad philemomonem
{sie; beides rot), 201^ ohne Überschrift gll. zu Matthaens, 208* De marco, 209*
De Lvca, 212* In ev iohannis. 214^ unter der Überschrift De vestimtis sacerdo-
talib; — 216** Hraban De clericorum institutione i, 14 — 23; 5) bl. 217 bis
zum schluss. 217* ohne Überschrift gll. zu den Psahnen, 241* unten Sequit~ ex-
25 positio de epla ad hebreos, 242* unten Seqvit~ expos svp apocalipsn (sie) — 21,
8. — MDenis Codices mss. i, 1 (1793), 139 — 151. HHoffmann AM. gll.{lS2(j)
s. 56 — 59 nach einer abschrift JGrimms. — Gr. 3. Wn. 863. [H. § 9. 46. P. 65.
469. S. 0 375—387. i 507—510.] [613
21T1 (Jur. can. 81) in folio, ixjhs., 52 blL: eine CanonensammliDig , welche
30 Maafsen Gesch. s. S21 ff genauer beschreibt, darin zic anfang ivenige deutsche
interlinear gll. (DCVI). auf den beiden spalten der (urspr. leeren) Vorderseite des er-
sten blattes INCIPIT glosa de uerporü sedulii {vgl. Wiener Sitzungsberichte,
hist.-phil. Masse 96, 540) mit einigen deutschen contextglL, denen aber in der er-
sten spalte auch and. nichtsedulische beigefügt sind (DCCCXLIV). 52*^ gesam-
35 melte gll. zu Arator , ebenfalls mit fremden und wenigen interlinearen deutschen
(DXXXV) gemischt. [614
!3!3S7 (Jur. civ. 290; auf dem vorsatzbl. Iste libellus attinet venerabili moua-
sterio sancti Quirini in Tegernsee) in quart, xiii jhs., 34 bll., genügend beschrie-
ben Tabulae 2, 40/".' auf der letzten seile von einer hand des xiii/xiv jhs. vier
40 lat. hexameter über fischnamen , denen deutsche gll. übergeschrieben sind
(DCCCCXXXIV). — EBöcking Corpus legum sive Brachy log us juris civilis (1829)
p. Lxxxviii. FJMone Anz. f. künde der teutschen vor zeit 8 (1839), 98. — ^ [P.
427.] [615
Wien 1761—2524 647
2276 (Philol. 6) in foUo, xiv jlus., 201 hll. {vorn ein loifjezähUes leeres, nach 43.
115. \Q1 je ein inigexähltes), jede seile vierspaltig : das erste Salomonische
(jl ossär viit einer rci/w deutsciier gll. im context (MCLXXVal). die lal. lern-
mala sind hi^ auf wenige seilen, -wo das vergessen wurde, rot unterstrichen, schluss
j bl. 201^ oboi ; die rück^eite diesem hlattes ist unliniert mid leer. ^ Sal. 9. von
EOaraff Dint. 3 (1829), 415 bezeichnet. [P. 389.] [616
240O (Philol. 167; ans Heil ige nkreuz, s. u.) in qunrt, xiijfts., 129 blL: bl. 1^ ß'
(1» 7iur die federprobe saec. xiv Non mala plaiigere iiec bona querere differat
vUus Hora sit vltima quam sibi proxima seit bcne nullus) die elf bücher des Sum-
10 niariuni He in riet mit nietriscliem und prosaiscJiem pvlog (DCCCCXXXVIIA.
DCCCCXXXVIIIa2 mit nachtr. bd. 3, 723 zu 249,50). die deutschen contextgll,
die häufig mit roten, manchmal zugleieh mit schwarzen accenten versehen sind, be-
ginnen II, 15 bl. 28*, werden aber erst von in, 3 bl. 32^ an ständig, jüngere
hände haben einzelne worte vielfach unterstrichen oder corrigiert. bl. 126^ Explicit
15 sumniariuni heinrici, darauf nach zwei leeren zueilen Incipiunt expositiones quarum-
dam herbanmi, ein, afyhabetisches lat. -deutsches kräuterglossar (MX), an dessen
schluss bl. 129^ eine and. hand die leoninischen hexameter geschrieben Jmt: Ex-
plicit iste liber sit ab omni pondere über. Scriptor queso mali nos ditans munere
tali. Sit quoque fraudator sons eius et inficiator. Coram diuina cui scriptus est
20 matre maria. Amen. bl. 129*^, früher einem holzdeckel aufgeklebt gewesen (der
jetzige schweinslederbd. der hs. stammt aus dem j. 1753), enthält unter and. feder-
proben dreimal den eintrag Iste liber est monasteri] sce crucis. der codex besteht
bis bl. 120 atis sechszehn je am schluss rot signierten lagen, von denen die vierte
(zwischen bl. 24 und 25) mit dem ende des ersten und dem grasten teil des zwei-
25 ten buchs (i De interiectione bis ii, 12) jetzt fehlt, die läge 121 — 128 entbehrt
der Signatur, 6/. 129 ist einzeln. — ^G^G^-ayfDm^. 3 (1829), 235— 266.353— 356.
HHoffmann Sumerlaten{18S4.) .s\ 1— 24. — Hs. 2. Pfl. 2. Wn. 167. [P. 413.] [617
3524 (Med. 219) in klein quart, xiii jhs., 134 bll: 1) bl. 1 — 60, die von
einer hand des xv jhs. als 1 — 61 (55 wurde nämlich übersprungen) gezählt sind.
30 aber auch diese Jis. ist nicht einheitlich, sondern setzt sich aus mindestens zwei
urspr. verschiedenen teilen zusammen: a) bl. 1 — 14 [ein quaternio und ein
ternio). 1 — 7*^ lat. recepte, 1^'^ — 11^^ lat.-deutsche kräuternamen (MXXI),
beides zweispaltig von derselben hand geschrieben, der rest, urspr. leer, ist auf
11*^ — 12*^ von einer hand des xv jhs. zum eintrag eines lat. regisfers über die
35 ganze hs. 1) benutzt, das auf dem später zugefügten einzelnen bl. 134 zu ende
geführt wird. 12^ — 14^ (einspaltig) nachtr ag des zweiten Schreibers der hs. h) ;
b) bl. 15 — 60, gut beschrieben und analysiert von JHaujjt Wiener Sitzungsberichte,
hist.-phil. klasse 71, 466 yf. bl. 15 — 24. 25 — 32 (zwei lagen) Arzneibuch des
Bartholomaeus von zwei Schreibern. 33=^ — 41'' anfayig einer mhd. Übersetzung
AO des Macer (JHaupt aao. 530/"). 41^ — 44*^ fortsetzung des Bartholomaeus,
dazu nachtrag auf 12'' — 14*^. 44^^ — 51^ lat. recepte von der gleichen hand.
52* von einer hand, die der in hs. a) sehr ähnelt, Incipit lib.^ sanitatü. 59*
lal. über urin und recepte von mehreren händen; 2) bl. 61 — 133, von ver-
648 Verzkichnis Der Hss. 618— Gl 9
schiedenen händmi, nur lai., in den Tahulis genügend beschriebeti ; d/in Inhalt dü-
ser hs. hat übrigens eine hand des xy jhs., nachleni beide wdices vereinigt v)aren,
auf eine ausradierte stelle des blattes 60*^ eingetragen, auf dem obern rande der
bll. V\ 2* endlich verzeichnete eine hand de^s xiv/xv jJts. die teilweise vjider aus-
5 radierten Hexameter Oscito sternuto singulto nauseo sterto*. TusbIo suspiro screo
niastico glucio meto mit den übergeschriebenen deutschen gll.Gewe nyse Gysse
wele Ruze huste sufce resche kuwe Sünde robze und darnach den 9
Hexameter über die tiernamen (doch ist das wort Martarus gänzlich ausradiert),
gleichfalls glossiert (DCCCCXXXIV). — auszüge des kräuterglossars gab EG Graff
10 Diut. 3 (1829), 340, vollständigen abdruck veranstaltete HHoffnmmi Sumer taten
(1834) s. 53-59. — Pfl. 4. [P. 451.] [618
253S (Nov. 302) in duodez, xiijhs.^ 143 bll. (neunzehn lagen und das einzelne bl. 143:
m den lagen 58 — 63. 64 — 67. 137 — 142 sind je zwei bll., in den lagen 68 — 74.
75 — 81. 122 — 128 ist je ein bl. ausgeschnitten): nach einem astrologischen
15 tractat und der sphaera Pythagorae 2^ unten die rote Überschrift Incip
liber Meclicine, dessen Prologvs 3*** wörtlicli aus Isidors Etym. 4, 3. 4
stammt, Z^ In nomine domini incipit liber diete. rote Überschriften 4* De tri-
tico, 4^ De ordeo, 5^ De pomis, 5^ De piris, De glandibus, 6* De castaneis. De
lactucis, 6^ De apio, 7^ De petrosilino, 7^ De emca. De porris, 8^ De feniculo,
20 De menta, 9* De malua, De lapa, 9^ De rapa, 10* De cepis, 10^ De rvta, De
cimino, 11* De aneto, De pipere, 11^ De ouibus, 12^ De ceruina carne, De le-
porina carne, De lacte, 13* De butyro. De caseo, 13^ De uolatilibus, 14^ De
Ovis, De piscibus, 15*^ Expliciunt excerpta dietarum. es folgt De f letotomia. Fleo-
tomia continet in se cirorgiam. quod est initium sanitatis usw., woran 19^ jt?rae-
25 sagia tonitruum für die einzelnen monate [verschieden von Beda 1, 387) sich
schliefsen. 20* Prognostica de uariis infimiitatibvs. (20^) He ualitudines in-
fra Scripte nulluni habent remedium. nee uUum querunt auctorem medicine in
quibus talia signa uisa fuerint usw. 23^ Prognostica infirmi, 24* Progno-
stica infirmi, De diebus timendis, 26* Cataplasma ad omnes febres, dann
30 In christi nomine incipiunt experimenta, eine recept Sammlung bis 44*, wo
unter der Überschrift Item experimenta eine zweite folgt, ivas von 55^ an steht,
ist in den Tabulis der Hauptsache nach richtig angegeben; ich bemerke nur, dass
die receptsammlung ^1^ ff vorn unvollständig ist, dass 120^ unter dem titel De na-
tura infantum ein stück aus Beda (1, 397) eingeschoben wurde, dass endlich,
35 13 2^ — 136^ fortlaufend lat.-deutsche kräuterna m e n (DCCCCXXX VII A anhang a.
MXXIII) verzeichnet sind: die initialen der tat. ivorte sind meist rot, selten schwarz
mit roter Verzierung, aber die recepte der hs. enthalten gleichfalls nicht wenige
* der hexameter Oscito sternuto singuicio tussio sterto (darauf zwei rot geschriebene
Zeilen ausradiert) mit den den drei ersten verben von and. hand übergeschriebenen gll,
gaine, nivse, hezche auch in der Innsbrucker hs. 474 (aus dem karthäuserkloster Snals)
saec. xni bl. 46^ (FJMone Anz. f. ktmde der teutschen vorzeit 7 (1838), 602 [F. 336]);
vgl. ferner Anz. usw. 6 (1837), 436. oben nr 241. Archiv der gesellschaft 10, 626 und
Gll 3,46 a7im. 8. Schmeller BWB P, 913/. 973. 1184. 2'-, 568,
Wien 2524 — 2532 649
deutsche ivorfe i>fi contcxi oder am rande, die wh hier •xusamruemielle. 27*' Ad
dolorem stomachi .... Ceiitenodiani .i. AVögebrote. 28* Ad auriiim dolorem.
8imphoniace() b'ilse. 29» Ut mulier cito pariat. Artemesiam () b'iböz. 33"* Ad
febres quartanas. Origanmn () dosto. 84" Similiter et brionie hündeschürbez
ö nid ix. 35^ Ad (35^) emorr^idas. Accipe mentastrumO vismiinzii. 39^* Ad strin-
gendum omnem Huxmii sanguini.^. folium enule ()alant. 43'' Ad pleuri^'n:. herba
que uocatur Waldo bibe cum luelle. 49*» Ad uomitum restringendum. Nepitam
.i. Simiza. 50* Ad tinea'^ capitis. Accipe lauendulam .i. lauendel. GS** Ad
hominem in quem coluber intrauit. Basiliam .i. n'iadelger. 70* Ad correntiam.
10 Radices tormentille .i. fricwrz. 80'"^ Ad dolorem pulmonis. 1 iecoris. et ad tus-
sim. Tolle pensum untie citewares. vntiam ingebers. similiter untiam piretri.
dimidiam untiam liquiricii. semen aneti .x. drag(80^')ma' .x. dragma^ chumine".
86* De bis qui uicio cerebri insaniam patiuntur. Accipe agrestem churbez-
s a m e n . u n d e d i b i n a p h e 1 e s c h e r n e n . 8 G^ Potio ad dolorem pedum . Tolle
15 centum folia polipodii. .i. stein farn. 87* xAd prouocandum urinam. In augu-
sto epar hircinum tolle. Vnde sulcez. et da cottidie laboranti buccellam.
87^ Potio plurimum ualens. ... In mense martio. tolle partem unam Saluie .ir.
pait€^ piperi^ et piretri. similiter .ii. parte^ gingebere^ . . . . (88*) In octobre
finb adde [zu dieser potio]. 88^ Unguentum grecum .... scozwrce mani-
20 pulum .1. 91'^ Item [seil. Ad dolorem pectoris] Accipe fei piscis qui dicitur al-
len t. 109^ Accipe lapidem specularem. id est gypsen. 110* Tunde acerum
.i. gunderebun .... Ad telum .i. stecheden. 114*' Adipem uituli. et came-
tisson .i. andor. 124* Item ut crescant [seil, capilli]. Tolle semen git .i. brot-
chrut. 129* Ad cor. et ad uentrem. et caducum morbum. Eberwrz coUecta.
25 137^ Ad idem [seil, diarriam] In hagenbuchun crescunt glandes. ferner ent-
hält der ahschtiitt Item experimenta bl. 117*//" mehrere beschwörungen. drei
derselbe)!' teilte Zupitza Anglia 1, \%1 f mit, die übrigen lauten: 117^ Vt sorices
manipulo^ non noceant. bas preces die ter. et in tecto suspende. (118*) In biero-
solima mus non habitat. nee granum colligit. nee congaudet. Domine deus qui
t
30 fecisti celum et terram. tu benedic fructös istos in nomine patris et filii. et spiritus
sancti. Pater noster ter (vgl. dazu Cockayne Leechdoms 1, 397). 119** Si equus
babet morth. Sume gladium et incide ei crucem (120*) in fronte, aliam in clune.
et sie sume stercus bumanum pone in cruces. protinus sanus est. Item. Canta
hunc uersum ter. Vox domini super aquas. deus m. It. d. s. a. m. (Ps. 28, 3)
35 Nunquam erratus erit. 124*' Ad caducum morbum. ad cadiuam guttam res pro-
batissima. Si aliquis bomo ex gutta cadiua ceciderit accipiat aliquis corrigiam ex
corio nouo ceruino. et nodet uno modo (geschrieben m; /. nodo?) dicendo. in no-
mine patris. et filii et spiritus sancti ligo infirmitatem istius hominis hoc nodo
deinde ligetur in collo infirmi. et abstineat se a uino. a carne. a muliere. donec
40 exanimum cadauer uiderit. et cum illo ad sepulturam eat. et ibi corrigia soluatur
de collo eius. et intra scapulas defuncti sepeliatur dicendo. In jiomine patris et
filii et spiritus sancti. sepelio infirmitatem huius homini*^ cum ista corrigia eo te-
nore. ut non tangat eum (125*) ista infirmita* donec istud cadauer de hoc sepul-
Gr)('i Vkrzi:ichni8 Der Hsö. 010—020
cliio icsnr^^al, Jpso fjiii con-i^uiiii ligauit si prcseiiH esse noii jwie.st. licentiam i)ot-
est (hiro aliciii (jiii dis.soluaL 128'' Tcglie. neglie. iiegaline. ripa. de niaro macu-
lani al) o(;ü1o faiiiuli dei abstergcbant et dicebant. si est alba, si nigra, si est
mbicunda deus ab.stergat. Sanctu.s dc^us. saiictus fortis. Sanctus et imnortali.s. nii-
.") scivrt' iiobis. Agnus dei qui (129«) .t. p. ni. in. jiob. Adiuro te niacula per
pjihcm et filiuin. et spiritum sanetum. iit iion habeas potestateni aiiipliv" Crescendi
1 manendi. sed discedendi. Absterge domine niaculam ab oculo fanmli dei sicut
abötersisti nuiculas sancti viri tobie. In nomine patris et filii et spiritus sancti.
Ter dicas. — nachdem in den Tabulis auf die (jll. aufmerksam (jemachi war, gab
10 sie PPipfjf Zs. f. d. ph. 13 (1882), 4.17—4.79 licraus. — [P. 440. 452.] [619
3723 (Reo. 3325) in quari, x jhs., 135 hll. {sechszehn unsüjuierte quaternionen
und eine siebenzehnte läge, bestehend aus 2 doppel- und 3 einzelblL), die berühmte
hs. der Monseer gll.: 1» {tirspr. leer) mit notizen verschiedener Imnde beschrie-
ben, zb. Candidior Stella me diligit vna puella usw. saec. xiii/xiv, Canticum cant.
15 4, 7. 11 saec. xii, Anno domini Millimo Trecentesimo Ixxii] in die Antonii conf,
p manus fridrici wistalarij de salczburga saec. xiv, Cläre Virginis canat ecclesia
nüc pconia usiv. saec. xiii, Fac sim^ vt rasi d' libro sathane blasi usw. saec. xiv.
P rot In nomine scae trinitatis. et unius deitatis. Incipit closula. de hebraicis
nominibus g. et l, 3^ De locis, 4* De diuersis rebus, 4^ De gentibus, De locis.
20 iterum, De fiuminibus, 5^ De irisib; (vielleicht stand dahinter noch etwas), De so-
lemnitatib; anni mit einer deutschen contextgl. (DCXXVII^ ncLchtr.), 5^ De uola-
tilibus, 0'^ De ponderib;, De mensuris, De crecis nominib;, dh. bis hierher mit einigen
kürz'itngen das ganze 2 buch der Instructionen des Eucherius. da^in 0*^ De
principatibus Hieronimi. Decanus usiv., 7* De hospitiis. Xenodochiü usw. (.s.
25 oben^^lanm.), Expositio. g. (vielmehr hebräischer) uerhovü. Adonai usw., 7^ In-
cipiunt form ata epörum (teilweise schwarz nachgezogen) mit vier deutschen inter-
lineargll. von der hand des Schreibers (DCV), endlich die griech. buchstaben und
Zahlzeichen. 8* iinten Die mihi quot annos vixit adä. Dcccc. xxx. & mortuv^ e.
& fuit in inferno p v. mil. cc. xx. viii. annos. & liberauit eü deus. (8^) Quot
30 s peccata ade in inicio. qndo fuit in paradyso. vii. Supbia. quia dilex ee in sua
potestate. potius (]uä in dl potestate. ii. Sacrilegium quia dö non credidit. iii. Ho-
micidiü. quia se ipsü pcipitaü ad mortem, im. Fornicatio spiritalis. quia integritate
iiltis serpentina suasione corrumpit. v. Furtv quia cibü phibitv comedit. vi. Aua-
ritia. quia ille plus q debuit app&iit. vii. Gula. quia u&itv fructü comedit. (ab-
35 satz) Quot s poeno ade. vii. i. Maledictio terre. ii. Eiectio de paradyso. iii. Ad-
uentv^. in terra vile. im. Mors filii. v. Labor, vi. Mors corporis, vii. Desces-
^\o (Vind. 2732 bl. ll'"^ öess-er Descensio) in infernu. Quot peccaü cain. filius adae''\
* eine and. fassung gewährt der Einsiedler codex 319 p. 294: Septem poenae Cain.
Timor, tremor. diffidentia. dolor dorsi. dolor capitis, pennitas lacrimarum. Instabilitas.
Septies peccauit. Non iuste diiiisit. Inuidit. dolose egit. occidit. mendaciü dixit. desperauit.
Non poenituit; wider eine and. Neues archiv 17, 250. der Wiener text schöpft aus
Hieronymus brief xxxvi (Vallarsi l, 164). vgl. auch unsere nrn 218 s. 134, 648
6Z. Ü6b.
Wien 2532—2723 651
VII. I. Non recte diuisit. ii. Tnvidit frl. iii. Dolomo ogit. iit eam' in agrü. mr.
Intfectio. vt csurrex cain. v. Mtitvs l\ vt nescio. vi. Desporaü. \\t maior e iiii-
(juitas nioa. vii. Non poonituit. vt uagus. HiH' s uindict«^ sup eü. vii. i. Intro-
gatio. vt ubi e fr tuv^ ii. Maalcdictio (.v/c). vt malcdictv"' eris. in. damit bricht das
5 sfiiek, ivelehes ähnlich in Bedac opp. ed. Co/. 3, 495 steht {vgl. auch WSchmitz Mi-
scellanm Tironiana 1890 s. 29), ah, es folgt nur eitie federprobe von and. hxDid
{saec. xii). /;/// /;/. O'' {anfanij der Aweiten läge) beginnen die gll. unter der roten
fibei'schrift : Incipiunt. closae. super, uetus. et. nouvni. tes tarnen tum. brcuiter. ex-
cerptae. singulariter. de. diffieilliniis. uerbis. Inprimis sup j)logü Geneseos, und
10 zwar 9* vnr Genes-is (VIII: 304,13 giposij g mit rasur aus p corr.h. 32 Sub-
icite erigtt b 10« (s. Vind. 2732). 305, 11 .i. hosanestila b \l\ 40 pilicce-
mes] das erste e atif rasur b. 306, 39 cremizAinga] i angehängt b. 308, 42
vuezti b. 309, 5 givuinne auch b. 28 slenimir und chuninges] beide i angehängt b.
anm.Xh Auguriari auch. b. 310,9 mQ\m\^GMu\\ angehängt b. 12 vuaz &. anm. ^
15 Quid auch b). 16^ Exodus (KXXlll: 328, 34 zidennidanentigin] das zweite i an-
geMngt b. 329, 38 chopha b. 331, 26 Polim&o b. 43 In: marginib, b, rasur
von 0. 65 linpmoh] u cms rasur b. 333, 5 Sagü: b), 18* Leviticus (XLIII:
348, 12 Onocratulü b. 349, 12 chuhmara] das erste a angehängt h. 350, 16
ph^astrej s mit rasur aus 1 corr. b. 19. 24 gitunihhot, gitunihhotiv] beide mal
20 das zweite i angehängt b. 28 animalij das erste i imd zweite a angehängt b. 351,
4 uoqumilun b), 19^ Numeri (LVI: 359, 41 leidsemi] das letzte i angehängt b.
360, 38 vor phl^edes rasur zweier buchstaben b. 361, 45 gih6ntost| das erste t
aits ?s radiert b), 20^ Deuteronomium (LXIX: 368, 32 nisnid&] i angehängt b.
370, 52 tunichos desgl. b. 372, 41 givueran b. 53 givurumita] das zweite i an-
25 gehängt b), 21^ Josue (LXXIX: 377, 48 meriminnono] das zweite i an-
gehängt b. 379, 32 fehlt V8quä h 22''), 22^ Judicum (LXXXVIII: 384, 13
dahiner| i angehängt b), 23* Ruth (XCIV), Regum i (CHI: 396, 18 vuintrun-
chaniu b. 397, 65/" vueuer&a. b. 400, 19/' gisihhirota] a7n ersten h radiert h.
44 mvöta b. 404, 20 Cai'igarü, dann Idevie rasur b. 405, 16 Inq&asti b. 33
30 uasalchalp b), 26* Regum ii (CXIX : 417 amn. 21 In longinqum] g aus 1 ra-
diert b. 418, 31 F'agm b. 40/' irteili mir] am zweiten i radiert, das letzte an-
gehängt b. 419, 55 spenitaj i angehängt b. 420, 56 vuaz b. 421, 30 ungihito]
das zweite i angehä}igt h. 56 ff arahari. 1 phlumari] die beiden letzten a angehängt
b), 27^ Regum in (CXXXV: 433, 12 scinitj das zweite i angehängt b. 51 ten-
35 ninvn| i angehängt b. 434, 47 himilezinj das zweite i angehängt b. 435,12 aua-
sluoch] das zweite a angehängt b. 41 gisnitanero] das zweite i angehängt b. 436,
35 gigozanen] o aus corr. b. 437, 49 leimigivj das mittlere i angehängt b. 6U
hinter Corruptus aer, das nach 438, 27 steht, ist ein stück pergamerit ausgerissen;
aus dem über r von 'der mit nachtragzeiclien befindlichen 1 ersieht man aber, dass
1 u o min
40 auch b die gl. suht oder eine ähnliche besafs. 438, 65 vuernivuas] I angehängt h.
440, 1 ArmaintariüJ über dem erstell m ras^ir eines dbbreviatur Striches b. 15 iu-
ninoh] das zweite i angehängt b. 441, 1 givu&un b. amn. 20 Non fehlt, tceil ein,
stück pergameni fmigerissen ist b. 47 uribundus b, F abgerissen), 29* Regum iv
652 Verzeichnis Der Hss. 620
fC'XLVIII: 450, 49 leiminaj das zweite \ amjelmngt b. 451, 21 istdirgisunti h.
50 Houmari| a nnfjplUlnrjl h. 452 amit. 16 Infuridit auch h. 453, 1 Suirmias] s
ans rasur h. 454, 31 aftrostiin| das p.rste t aus f radiert h. 455, 30 unt^cha-
niii| a arujrliJJnfji h), 30^ '(inier der Überschrift Item .im. libros ein anJia?irj zu
5 allen ricr büchcrn, dessen fjll. {s. bd. 1, 399 anm. 7) den nrn CHI. CXIX.CXXXV.
CXLVril einverleibt tvurden (399, 20 harmisota] i anyehünfjt b. 402,61 liutpth 6.
434, 1 giprieuida b), 31^ Paralipp. i (CLVIII), 32* Paralipp. ii (CLXIII), 33*
Esaias (CCLXXIX: 592 amn. 7 /. bcd statt bd. 46 zurliistliti] da^'^ ziveite 1 ans
h radiert c. 599, 28 uvolapizautenio c. 600, 6 carminodu"J i angehängt c. 602,
10 49 firphhan| das :.weite h auf rasur c. 605, 9 huoniriner c. 606 amn. 29 Agger
aus Aggeri radiert c 609, 13 legar] r aus 1 radiert c. 38 Dispdere] das erste
0 auf rasur c. 611 amn. 15 serrentia auch c. 612, 16 Cflatili] ili auf rasur c.
27 fliozenten] z auf rasur e. 62 Quercus] r auf rasur c. 613, 70 licamino c),
38^ Jeremias (CCXCI: 628, 10 ursuochari] i auf rasur c. 630, 42 opdahi aus
15 opdahuii radiert c. 632, 12 f&irinsun au<}h c. 635, 2 vnzin c. 15 Expgcscon-
tur c), 40b 7%r6m' (CCXCV: 638, 1 /' df c), 41^ Ezechiel (CCCI: 641 a7?.«z. 3
dissertus auch c. 644, 42 Vmbilicv^] v^ vielleicht mit rasur aus o corr. c. 645, 2
virsaztos r. 68 uirra c. 646, 27 Calumniabant"] das letzte a aus u ?'a6/. c. 649,
58 Innminosis c), 44^ Da^ie/ (CCCXI : 657, 44 D&runcasse: c, rasur von t. 658,
20 23 Vt ioso8a auch c 44^. 059, 3 froniscoE c. 26 Domos c. 44 Statua] das
zweite a aus o cor/*, c. 060, 48 Napta] das zweite a aus corr. c. 662 awwi. 7
,^^« ^%e?z. 663, 47 nivuisotauemo c. 664, 33 Condemnauf <?), 46^ Oseas (CCGXYll :
667, 57 pisviiihhuii c), JoAe/ (CCCXXII), 47^ Arnos (CCCXXVI), 47^ Abdias
(CCCXXXI), Jonas (CCCXXXIV), 48^ Micheas (CCCXXXIX: 679, 1 giunuro-
25 viütvuirdis c), 48'^ Nahuni {CCCXLU: 680,18 Cocineis c), Habacuc {CCCXLIY :
082, 21 f vuimedo in vuimido corr. c), Sophonias (CCCXLVII: 683, 18 unchun-
dimo scheint in unchundemo corr. c. 27 Attenuabit] b aus u corr., nach dein
'Wort rasur c), Aggaeus {Q'Q(JKLiYK), 49^ ZacMrms(CCCLI: 687, 17 ConsertST c)^
49^ Malachias (CCCLIV), Job (CCXII: 499, 53 Cunabilis c. 67 iTechit] chit
30 auf rasur c. 72 Membran i s] b aus p radiert c. 500, 20 /. Os. 501, 24 Nece-
sarii c. 502, 3 /" gispriuzit] z auf rasur c. 506 amn. 1 Obrice c. 507, 6 Ui-
brabit] das ziueite b aus u corr. c), 51^ Psalmen (CCXXI: 521 amn. 1 Fin c.
522, 18 scudsuohho] das erste s aus c corr. c) mit den 54^ angehängten Canticis
Ezechiae (CCLXXX), Annae(CYl'. 406 <^7im. 8 Cticiscent auch c), I/aöacwc (CCCXLV)
35 imdMoysi (LXX), Para^o/oe (CCXXIX : 528, 32 ratussaj c^as zweite a ai<s co?t. c.
42 snarahhun c. 532 aw?/?. 13 hintscrenchiger] beide i angehängt c. 536, 49 gi-
vuizanetem^] a aus ?o corr. c. 65 int:ehanlih] rasur von 1 c. 537, 56 ruomili-
ner] das erste i angehängt c), 57^ Eccles. (CCXL), 58* Canticum cant. (CCXLIX:
bbO armi. 1 Acubitu auch c. 551 anm. 9 Grater auch c), 58^ *S'a/?ie??^m(CCLXI:
40 558, 55 f uvazarlihhiu c), 59* Eccli. (CCLXXX: 563, 44 anacherran auch c. 564, 5
erciti c. 568, 60 zintrinnanne auch c. oll aiim. 17 goumaiiimit] nur dxis ziveite
i angehängt c. 72 uvistuö c. 572, 16 Denotabit" c, b aus u cwr. 577, 51 /. c
62*. 582, 19 Scuptis c), 63* Tbftias (CLXXXVI: 476, 28 Memoraiit] n aus
WiKN 2728 6;"i:{
rasur <: 477, 17 hinttituont iiheu/e-'irhr. c 45 Niidis r. 478, 30 vmiiioit viir&
nucft c), G4^» JKflit/f (CXCIII: 482, 08 Maoatcs r. 484,51 MagniHni(.a| t- aus 1
radiert c. 55 uptnnu;haini '////" rasur c), (55» Esdrac i (CLXVIII : 471, 'M) I. c
()0^) ))iit ei/icin anJi<in(j (S')^ uns Em'liicl (C^CCII: G5;j, 28 untsceilont auch, c),
5 ()[)^ Esther (CCI: 490, 17 viiii)LcarMuui r. G2 untin ühcnjeschr. c. 491, 42 zisto-
rituverdam c. 72 potiiscoftin| a aus corr. r«), 00^ Macmh. i (CCCLVII: 090, 2
/. r 00*^. 10 uornentigi auch c. 091 a//;;/. 1 Disps'is c. 092 <:/?i7y/. 5 ühercjeschr.
auch c. 55 /f/<// r07'>), 0S»> J/öcm/;. ii(CCCLXIV: 098, 09 hintstuontome.s| das
erste o r/^^.v ro/r. r. 700,2 notfriuiit | f ri aus in corr. c. 701, 25 firronteii auch
10 f. 702, 20 viiordan] rd aiis corr. c 703, 40 ignitis] t ans 1 radiert c. 704, 42
uolch auch c), 11^ Acta apost. (CCCXCII: 741, 33 pisphho c 742, 41 eidfe^ti-
iiiinto c 72^ 743,25 /. Magnificabat. 744, 29 pihap&uiw. 745, 47 xpstana-
nian c. anni. 8 Galigas cmch. c. 747, 02 opananasehaiit c. 749, 0 : mögen c. 751,
49 i)uritum c. 754, 3 Hemauerat c), 11^ prolog %u Epistolae canonicae luid Jaco-
lö husbriefiCCCCl^XNlll: 784.amu.l streiche c), 1 S^ Epistola Petri i {CCCCI^XXJ:
788, 14 nisegitun iibergeschr. c), IS^ Epistola Petrin (CCCCLXXVI: 79Sanm.^
Uolutab^o c)y Epistola Johannis i (CCCCLXXIX), 79^ Epistola Johannis ii
(CCCCLXXXII: 795, 8 Vid&e :vos c). Epistola Johannis in (CCCCLXXXV),
Epistola Judae (CCCCLXXXVIII), 79i> Äpocalypsis (CCCCXC: 799, 44 pinpoü
20 a^ich c), 80* Ite scs Ysidorus eps, ein zweiter commentar ohne deutsche gll.,
89^ Canones (DXCI: 110, 04 vngiuarota c. 114, 23 i. portaro {iibergeschr.}
auch c 93^. 110, 58 fehlt eignü c 94^ 117, 23 Autenticü. alta .i. auctoritate
plenum c 95'"^. 121, 2 vngiuvariu c. 122, 40 Scrinis c. 58 scheint unsiipf zu
stellen c. 123, 29 1 liutmari iibergeschr. c. 124, 20 und anm. zigiseganonno c.
25 128, 59 Sstatueris c. 129, 03 zipitriuganne c. 131, 12 Quo^modo c. 15 Singu-
lariter c. anm. 9 Existimat e. 134 anin. 10 ginidiran] d aus r corr. c. 135, 11
Uicacit c. 130,5 prieui auf rasur c. 39 uolleistara c. 53 Satisf actione] f aus
corr. c), 105^ Gregorii Dialogi (DCLXIV: 252, 33 irslaganer] das erste r auf
rasur c), 100^ Gregorii Cura (DCXXXVIII: 177, 80 firlazo] o in e corr. c.
30 178, 4 irpurita auch c. 179, 3 /. c 107^. 44 Fau&] a aus o corr. c. 182, 14
untiu auch c. 22 gote] q aits corr. c. Ol s.nachtr. bd.2, 778. 183, 08 Cubutus
c. 184, 21 vuisi iibergeschr. c. 25 furipurt] oben am p radiert c. 44 iruaran-
vuerdan] das letzte r aus corr. c. 185, Ol gistiurit iibergeschr. c. 180, 49
Fascinauit] das zweite a aus ü corr. c. 189, 42 : zigilocchonne c. 190, 41
35 Ptextu] xtu auf rasur c. 43 virtercheneti] das letzte i auf rasur c. 4.1 f ana-
givarton c. 191, 5 Subigam c. 12 Expandat c. 194, 7 Piil(>antiö] t aus s
ccyrr. c. 197, 1 virtigilit c), 113* Gregorii Hoiniliae (DCLXXIV: 270 an7n. 12
darunter das wort nochmals von arid, hand e. 270, 1 Fauoris] a aus o corr. e.
292, 24 u. anm. gisphhaniu e. 294, 5 und 59 gisagatem und lahhinonto
40 iibergeschr. e. 303, 48 ^illenten e. 304, 1 Amatores] a scheint aus o corr. e),
119* Z/i6er eomitis (CCCCXCV: 803, 39 gastvuissode iibergeschr. c. 800, 35 i.
niarahscaha c. 810, 0 chlengontaz c. 811, 15 vmpiderp c. 813 anm. 10 über-
geschr. bcd. 814 atvm. 10 Coocinü c. 818 anm. 2 Suberogaueris c. 819, 42 Re-
Gf)/! Verzeichnih Der Hss. C20 — G21
LU'ioaür 6-|, 123" l^äap. patrum (DCCChXXXU), 1 23'' /^Aora.s- (DCCLV: 363, 19
loupho I das erste o aus cor/: b), 1 24** Incipit S o m n i a 1 U Über .sei D a n i e l i s
•j)|)liete, (jrofseu teils alpfiahetisch (jeord^iet, mit einigen deutscJien interlineargll.
(D(JXIX), 130*^ Explicit. Soniuiale. Daiiielis. Hacc h sortes, sanctorum. quae
5 iiuiiKjLiri tallujit. recta. scrutantes. bI cum ieiunio. et oratione. peraguntur, 132** Ex-
plicit. Oratio sei Martini, 133*Alorat, Item aliae sortes scorum, 135^ Ex-
plieiunt sortes scö . . . {7xst der subscripiion und einige weitere zeilen erlosclien).
dem innern vorder- und rückdeckel eingeklebt sirid zwei pergamenthll. saec. xi ehies
aus Beda schöj^fe^iden kalendarischen Werkes mit einer deutsclien interlinear gl.
10 auf dem rückwärtigen fc/. (DLVII). — BPe7^ Tliesaurus anecd. novissimus\, 1 (1721),
319—400. collation von EGGraff Diut 3 (1829), 172—183. ANeumann Über
einige gll. iri der Mo7iseer und Salzburger Sammlung (3 Jahresbericht des Mari<i-
hilfer realgymnasiums, Wien 1867). zur lautlehr e MHJellinek Beitr. 15 (1889),
412.— Ma.—Mip. Mz. Ma.— Md. Mf. Mg. M. 1.— M. 33. Wn. 3325. [H. § 8.
15 94. 101. 127. P. 14. S. i 211—498.] [620
2^li2 (Salisb. 249) in quart, 192 bll. {die foliierung beginnt mit 2, davm' ein
zu einem quartdoppelbl. gebrochenes foliobl. mit einem Verzeichnis der päbste
bis auf Johannes ix und der k aiser bis auf Otto i; voi' 2 und voi' 62 ist ein
bl. ausgeschnitten, 133 bei der Zählung übersprungen, 44 doppelt vorhanden):
20 1) saec. x bl. 2 — 144, achtzehn je am schluss signierte quate/rnionen uml das an-
genähte bl. 14:4:, eine glossensammlung , die wesentlich dasselbe und in gUiclier
folge wie der Monseer codex Vind. 2723 {s. dort) enthält. 2* Incipit de hebraicis
nominibus, 4^ De loeis, 4^^ De diuersis rebus, 5'^ De gentibus, De locis iterum,
De fluminibus, 6* De mensibus hebraice, De solemnitatbus {sie) anni mit einer
25 deutschen contextgl. (DCXXVII*^ nachtr.), 7^ De uolatilibus. De ponderibus. De
mensuris, 8^ Incipit de grecis nominibus, 8^ De principatibus Hieronymus, De
hospitiis, 9^ Expositio grecorum uerborum, 9^ Incipit formata episcoporum mit
fünf deutschen inteiiineargll., die jedoch nicht von der hand des textes herrühren
(DCV), 10^'' griech. buchstaben und Zahlzeichen, darauf Die mihi usiv., auf 11*
30 ebenso abbrechend wie im Vind. 2723 bl. 8^. in der nächsten zeile folgt die rote
Überschrift In nomne {sie) sanetae trinitatis et univs deitatis. ineipiunt closa super
uef^s et nouvm testamentum breuiter excerpta. cum dificilliminis {sie) uerbis in-
primis super prologum geneseos. nunmehr IV^ ff die glossaturen VIII (304, 8
topazunga] das erste a aus o corr. c. 32 Subicite erig&. artot a 2^ erig&. l
35 artot c 12^: auch in erig&, das ich früher irrtümlich als lat. ansah, liegt ein
deutscher imp. von arjan vor. 50 Aaurä c. 305, 54 giualach e. 306, 15 Descen-
didit c. 307, 32 Turbasti auch c. 47 Som:niator c, rasur von i und das erste o
auf rasur. 308, 54 Obesas] b aus p mit rasur corr.c. 310, 12 Quid . . . no-
strum c). XXVIII (326, 6 vueido purgi c. 327, 6 Vesice] das erste e aus icorr. c.
40 328, 22 Sstrenuis c. 25 Ere:gione] rasur von i c. 330, 61 Reeeptaculum auf
rasur c. 331, 26 Polim&o c. 65 linpruoh] p aus r corr. c. 333 an7n. 1 seirpa-
res] rasur von n c). XLIII (346, 45 steht auch in c gichnetaniu. 347, 39 Sati-
fractionec. 348, 12 Onocratulü c. 27 Upupani] dm zweite ip auf rasur c. 35
WrEN 2723—27:^2 655
UeperlilioiU' r. -10 Atacus] cus auf rasur c. 840,29 uiva r////" nisar <■. ;>;") KUo-
ruerit (*. 45 :üochalaviier r. 352, 35 |),iuvrt'iin r). 1A^I(3()1, 45 //. (inm. uihoii-
tos r). LXIX (370, 21 /' uiiipnahtc^' mtf idsur c. 371,34 iinsupridol prido über
luiiie rou liiluuie c. 372, 5 ludicia c). LXXIX (378, (w Muttire auch c).
f) LXXXVIII (385, 32 Rainmuni c. 38G, 3 SoUiioritis c). XCIV. CHI (nach
397, 37 Antequani extingueretur .i. lanipas. 1 enloti r 29^ - .3, 3. 398, 49 : üii-
guentarias] U aus u corr., davor rasur von U c. 53 Focarios c. 400, 23 gari-
liho c. 27 Triumphalein fomiceiii r. 401, 49/' nigiplode r, 402, 48 Filii r 31".
60 Laicos panes c. Gl luitpth c. 403, 39 eJter putilun c. 404, 21 gichnet] clin
10 auf rasiir c. figono] f }uä rasur aus u corr. c. 44 uiü^empfti c. 405, 12 j)ilrugi
auf rasur c. 34 ua?;alchalp 6'). CXIX (416, 9 MucroJ c aus corr. c. 55 Fa-
brae c. 417, 32 Discoperiens c. 418, 3 hahsn&a] hahs aiif rasur c. 419, 8 zic-
galo c. 42 Noli c. 47 vntät c. 420, 46 /" Magno opere porauilo c, das letzte o
aus corr. 421, 21 Uuiciäsitudine e. 27 Proprior auch c und nach 421, 55. 30
If) vngihito c. 422, 27 vpstreit c. 36 Grassatur 0'?ic/i c). CXXXV (433, 24 Pinguos
boues c. 36 Bubalorum] 1 auf rasur von ?r c. 434, 14 .siiitun auch c. 57 Tor-
naturasj t aus st radiert c. 66 Fabrefactas] abr auf rasur c. 436, 5 Atificeni c.
437, 3 Coronulas] a «ws o ewr. c. 28 uelga c. 60 aerj e aus v corr. c. 438,22
Impcatio c, c auf rasur. 54 halpscilti] bis zum zweiten 1 auf rasur c. 439, 7
20 Sicomeros c. 28 Uoraginem (g aus corr.) :erdprust {rasur von h) c. 40 apholtri-
nenstap c. 440, 32 Transilieba^t c. SSf Lanteolis spirilun (r auf rasur) c. 441,
20 PedissequosJ das zweite s und q aus corr. c. 442, 40 zugila] a aus corr. c).
CXLVIII (451, 18 steht Prospera c. 33 Colocynthias c, loc auf rasur. 452, 21
statere [das letzte e auf rasur) uuidareiiiemo phenninge {(ias letzte ii aus g ra-
25 diert) c. 34 Sstragulam c, r ai(.9 co?t. 42 aiiiplun: c. 45 arontij o aus corr. c.
48 Incessus] u aws ras^^>• co/t. c. 57 Stibio] b aus p mit rasur corr. c. ouchsal-
pun] 0 aus rasur c. 453, 2 f uingara] uinga (a unsicher) auf rasur c. 13 chun-
d&] nd auf rasur c. 41 ginichta] g aus corr. c. 40 unzenungiporanen] nen auf
rasur c. 51 uordorun] n von jüngerer hand, über u rasur eines Striches c. 454,
30 10 houpitpurch] c auf rasur c. 12 nemerosü auch c. 35 gihab& c, aber von
jüngerer hand ist a hinzugefügt. 49 Israel fehlt auch c). CLVIII (461, 17 E^a-
to
7i).a\ A auf rasur d. 43 Obtrectaribus d. 67 untrlaza d. 462, 13 Filias auf
rasur d. 23 Thraj^as] Thra auf rasur d. 463, 11 StibinoB] b mit rasur aus p
coir. d. CLXIII (465, 18 Pasilicam d. 23 Crea:|cras d, c von jüngerer Jmnd
35 zugesetzt. 39 Tur:ibulum] rasur vonrd. 467,35 ostfrischinch] G?aÄ zweite s aus
corr. d. 47 /"Brachium mennisciustarichi c^ 40*^. 56 zi : : : | samanne gihephti da:|
am schluss rasur von n d. 60 Contionationem d). CCLXXIX (592, 24 zio-
phani] pha auf 7'asur d. 28 Prosecutus est auch d. 594, 31 helisara d. 595,
50 Lununa malini d. 598, 34 zantaro] z aus corr. d. 599, 29 :scarasahse d.
40 600, 37 Paculus d. 601, 61 .i. tamilir d. 603, 39 Marcescent] das zweite c
auf rasur d. 604, 13 Arliolus d. 34/*uuesnenta aus ?uueiitenta ^co7t. d. amn. 11
streicJie d. 609, 46 gizumpht| g mit rasur aus z corr. d. 611, 4 Prachium d.
612, 28 pivurifliozanten] e mit rasur aus a corr. d. 613, 3 :ah] rasur vonh. d.
HftH Verzetchnih Dkr Hh8. f)2l
30 firtnig<; (/. Gl .stio d. 014, 5 festi diiio (/. GIG, 32 GarruciK ^j. CCXCI
(027, 47 lumlza ä. 50 InpinguatiJ g av^.s- w/v. d. 028, 04 .scin& </wcä über-
yesetzles i /;c?^^- jüngerer hand in .scinit corr. ^/. 029, 22 LunibareJ b scJceint mit
rasur aus j) aorr. d. 27 Luinbus] s auf rasur d. 72 Prachium d. 032, 27 8ta-
0 teras d. 59 tinctim d. 033, 19 uoragiuuizidoj g aus u cwr. d. 59 clippeum
a/^6'// r/). CCXCV (OBS, 1 /' dP = dicitur d). CCCI (042, 11 niderliezun] r aus
1 radiert d. 57 w. aw?j. phenninga r/. 043, 33 CincinnoJ das erste i auf rasur d.
59 vuizactuon d 08 d4,H^. 044, Ol occulos d. 045, 8 huorrhüsri. 10 l^stibulv d.
43 spizonoj z aus corr. d. 040, 58 nach der folg. gl. d. 047, 24 ph&arara d.
]0 04 eborej r scheint von and. hand in n corr. d. ephovej auch h auf rasur d.
048, 29 InstitutoresJ e auf rasur d. 050, 27 gileistiu d. 051, 34 Humeris auch d.
35 c,''ipliun d). CCCXI (057, 19 Crebi' auch d. 058, 38 Asportauit] spor auf
rasur d. 002, 42 moragan] agaii auf rasur d). CCCXVII(000, 17 Obsurior auch d.
007, 29 pilide] e aus i corr. d). CCCXXII (070, 9 imuersÄ] das zweite r aus s
15 radiert d). CCCXXVI (073, 20 In capite] an te radiert d. 32 vuis|tvn aw/" ra-
sur d, 074, 20 uzniuuirfo] fo dunkel nachgezogen d). CCCXXXI (075, 3 h 53**).
CCCXXXIV (070, 4. 0 beide gll. d 53^ und auf rasur. 077, 30 Preocupaui
auch d). CCCXXXIX (078, 11 In capite coir. und radiert aus incapate rf. 19
piuiltun auch d). CCCXLII (080, 20 gotauueppi|nen] pi scheint aus in cmr. d).
20 CCCXLIV. CCCXLVII (083, 1 Incidit d. 8 gustoro] das erste o scheint aus
ansatz von r corr. d). CCCXLIX. CCCLI (080, 70 Concisione] e aus corr. d).
CCCLIV (088, 0 E : xsuf flastis] rasur von ?e d. 7 firpliesot] das zweite i aus ?e
radiert d). CCXII (498, 27/" Intmisisse. uppurian] e. upp auf rasur d. 30 pi-
hurtit scheint in pcburtit corr. d. 49 giscapaner] r aus s radiert d. 499, 71 gia-
25 uarran d. , 500, 5 chenziliscen] z auf rasur d. 14 Scificabat] das erste i aus a
radiert d. 23 Zigaganuvrti] vom zweiten g ayi auf rasur d. 31/" mistinun] das
letzte n aus m radiert d. 501, 18 Conditum d. 43 Concuties d. 502, 23 Def-
fossus d. 503, 19 Onerosi] i mit blasserer dinte zugesetzt d. 507 arim. 10 Gur-
gucium d. 49 morganes] es mit blasserer dinte d. 508, 32 uvahsprahlero] 1 aus
30 h. radiert d. 40 vzlaze d). CCXXI (513, 5 capitulonnes] o unsicher und aus corr. d.
anm. 3 gi : prahotaz] rasur von b d. 31 Obelos] elos mit blasserer dinte auf ra-
sur d. 43 hamahap,^ta, die corr. mit blasserer dinte d. 514, 00 uiloleothtiu] das
zweite o aus corr. von ?t d. 515,40/" vuirdit d. 517, 58 streiche d 00^ 518,
12 t galstrontes nicht in d. 519, 0 inneigi d. 521 anm. 1 Finit auch d. 523,
35 44 Foetosi] i aw/" rasur d. 57 zuiu^assiu] mauf rasur von jüngerer hand, von der-
selben das übergeschr. v d). CCLXXX (010, 39chuton] naus 'th. radiert d). CVI.
CCCXLV. LXX. CCXXIX (527, 28 d 01^. 02^ 53 aHihbi l aiografa d 528, 7
Destruamus] das letzte s aus r corr. d. 529, 10 honida d. 37 furistin d. 530,
07 Uecorides] rasur von s d. 531, 25 Inretiuit] it auf rasur d. 532, 30 hin-
vuelihtat
40 terscrenchiger d. 533, 19 istsum d. Gl redo] amo radiert d. 535, 21 Sustentat]
st aus corr. d. 55 Trorquens d. 530, 32 haramscara] h auf rasur d. 37 InpingiSf]
& auf rasur d. 07 Caussse d. 539 anm. 10 Explicit d). CCXL(54e, 31 Amyg-
dalum] g auf rasur von ?d d). CCXLIX (551 anm. 9 Grater av/ih d). CCLXI
Wien 2732 657
(556 atuu. 11 Toracae d). CX'LXIX (503, 3S vuolatuontes d. 501, 1 irleittan]
\ ans corr. d. 20 Rodel it,'o d. 505, 41 nftervuert] das letzte t auf rasur d. 507,
39/* achar:|gaiu'h d. 50 :ioinor| rasur ron w d. 509, 10 Marcidus] M auf ra-
sur d. 571 (tum. 10 Lueidi f/^/r// d. 572, 1 vuistiionia] a nacläräglich zugesetzt d.
") 10 piscoltanuvirdit d. 574, 34 iiperal d. 40 iiithlilihiriot c^. 578,34 ursuohticr]
t radiert oder ausgewischt d. 579,41 Äiplifices] m.swr von \ d. 580, 28 Circum
inspectores] das letzte e aus i rorr. d. 30 vizisliho| s aus aiisatz von 1 corr. d.
CO firloitido] r aus ausaf-, rou 1 rorr. d. 581,15 Placorimi r/. 44 gistatit] g aws
corr. d). CLXXXVI (477 (udu. 3 regulo] o in ä corr. d. 17 Arripui d. 478,
10 57 Depone d. 479, 39 rhovuisal d). CXCIIl (482, 1 Exactione d. 483, 34
gipiriicfe d, g aus p radiert. 55 Sandalia auch d. 484, 52 gier&ist auch d. 59
suer:t (/. 485, 8 Appositus] u)iten am A radiert d. anm.b st?rAche d. 55 Co-
gnoscerÄ] bis c auf rasur d). CLXVIII. CCCII. CGI (489, 0 d 11\ anm. 11
EUITOMI scheint erst aus EUITON corr. d. 492 anm. 8 Examinata auch d).
15 C'CCLVII (090, 00 Cgregat*one d. 091, 19 f zisaniaiiahaftan d. 74 vmpihanc d.
092, 9 Fluctus] 1 a?//" m^^zfr von tv d. '^Ostreiche dl^^. 00 inzihtin] zihtin auf
rasur d. 093, 21 sihirpuriti] das letzte i auf rasur d. 34 virvuaiiiiant d. 095
anm. 10 Aliquoties au/^h d). CCCLXIV (098, 20 evuartinna d. anm. 4 Pstans
d. anm. 9 Her&retis d. 099, 64 vuidauor d. 700, 5 Insan:re topon d, das
20 zweite o aus u corr. 10 Ephabian d. 701, 29 d 82*. 703, 33 vuillin d. 52 re-
parators ^. 700, 51 vuolauerit d. 50 vpiz auarsonatvot d. anm. 7 Exsecutus d).
CCCXCII (741, 2 pisphha c?. 33 pisphho d. 742, 48 eigan] e a?^s i corr. d. 53
na
Pases d. 744, 37 giiacent d 58 Edifficabat" d. 745, 48 christaman d. 53 un-
tarlaz auch d. bS QdMgSi^] Q aus 0 radiert d. anm. 11 vielmehr scheint urecaner
25 in urezaner corr. d. 740, 11 Cstant] am tradiert d. 49 inuart d 70 chosuntac?.
747, 31 irprottaner] o aus u corr. d. 70 dinchuse d. 748, 45 uirivuizgerniu] z
aws corr. c?. 749, 23 Edifficare d. 20 Parauissemus d. 28 /"heileztimes] zat^5 corr. d.
750, 00 Deffendendi d. 752 anm. 1. 5 ^%e c?. 31 untiuffi d. 52 Inadria] von n a/i
aw/" rasier d. 753, 30 chrefti] ft aus st radiert d). CCCCLXVIII (784, 7 Inpu-
30 gnaret. nilougn&i scheint radiert aus Inpugnarent. nilougn&in d. 48 Maiestate d).
CCCCLXXI (788, 35 ColafizatiJ das erste a aus o corr., auch z aus corr. d. 789,
35livpi d). CCCCLXXVI(792, 10 creifont] i ausi radiert d. 31 Negotiabuntur]
a aus corr. d. 52 vuizonaeta d. 793, 31 gitvualit d). CCCCLXXIX(794, 22 vonn-
upili givuilligi d). CCCCLXXXII. CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIII. CCCCXC
35 (798, 38 tivffi d). es folgt 94» — 103'^ Item, scs Ysiderus eps ohne deutsches,
darauf DXCI (105, 4 und anm. giger: itiu d. streiche anm. 11. 107 anm. 1
streiche cd. 108, 18 ungivuerilihho] r auf rasur von 1 d. anm. 5 und 10 streiche
d. 53 gutrugida c?. 109, 22 deisiedal c/. 110, 39 Ptextu d 50 phelloles] ^as
letzte 1 auf rasur d. 64 ungiuarota] r auf rasur d. 111, 5 Ctentios,Ms d. 60
40 sagan:d 112, 47 Murierib, d. 75 Otiari] a aus o corr. d. 114, 25 Cuolaf] o
auf rasur d. 70 pisprahha] spr auf rasur d. anm. 13 Chibantes d. 117, 23
altü cZ 109*. 34 Depm:sim' d, rasur von i. 118, 43 fegende] ¥ auf rasur
Althochdeutsche glossen IV. 42
658 Vkkzkichnis Der Hhh. 021—023
(i 119, 23 HiHtrioni:buH] ra.<?wr 'w/i o d. 27 Suggestione radiert aus Suggestio-
nib, d. 120, 25 g&ilosen| e aus cwr. d. 58 pimitun d. 71 unlivpiv d. 74 In-
ö
siderate d, c mit blasserer dinte übergeschr. 121,40 6/ 111*. 59 Edifficaiite d.
123, 20 Sacrilegi d 44 Adtractaro d. 124, 24 vrithoua d. 20 zigiseganunne (/.
5 64/" einussi ri. 72 Inclinator d. 120, 02 M&ropolis d. 00 Disciscerent d. 127
aww. 13 Revoluä d. 128, 3 Rudimenta ri. 47 Tribunali] n auf rasur d. 73 In-
disciplinantas d. 129, 19 anazunga] u aus a radiert d. 24 anazungun : : : d, ra-
sur von gnn. 33 Exercenda] das erste e aus o c(ytT. d. 51 Remtiorib, d. 56 Su-
pstitionib, supuacuis üppigen unpiderpin] üppigen un aus unpiderpin 7nit rasur
10 corr. d. 130, 51 Cfutati] a aus o corr. d. 131, 15 Singularit d. 132 anm. 2
streiche d. anm. 4 Rüdes aus Rudis corr. d. 22 TrutinaJ r auf rasur d. 39
Uirginalib,] g aus corr. d. 133, 12 Plectibiles] bis zuin zweiten i auf ra.sur d.
21 Pupplicare d. 58 chan auf rasur d. 134, 41 vngiuueri d. 135, 1 irscinun]
c aus i corr. d. anm.. 8 es steht Progatiua d, aber der strich über P ist stark ver-
15 blasst. 56 anagistozanverd d, das zweite a angehängt. 136, 27 Piudicabir d.
anm. 12 Oppinione d. 137, 2 .i. eomer d. anm. 4 Animadüsarione rf. 48 Inm-
biles d). DCLXIV (250 amn. 7 streiche d. 252, 68 amphsla] ph auf rasur d.
253, 1 hintscrenchigi] r aus ansatz von e co7t. d. 256, 58 Clibte auf rasur d.
64 niuuen vatarun desgl.). DCXXXVIII (178, IQ f und anm. fimauont (^. 63
20 Eneruit auf rasur d. 179, 9 ginuhtsamo:: d. 63 Sustentatione] über dem zwei-
ten e rasur eines Striches d. 180, 50 naxih vuird rasur d. 54 ouchsal|pun d.
181,51 anaquä d. 60 foraphhomd 70 Testificatord 182, 16 Cdescensionis d.
22 gilidam abcd. 183, 23 giügo] o aus i corr. d. 54 Mollitie] über e rasur eines
Striches d. 60 Puluillos] o aus u corr. d. 184 a7im. 6 Edifficatio d. 187, 33
25 R&rectantes c^. 73 uizisogen awc/^ c?. 188, 40 Attritur d 43 Tundim' c?. anm. 12
st7'eiche d. anm. 13 auch das zeichen ' mit blasserer dinte d. 189, 11 gistungidun]
das zweite g aus d radiert d. 19 vonnainsel|:pen] rasur von ?s d. 68 pisphhe]
pi auf rasur d. 11 slaffi d. 190, 37 apaslehit] 1 aus ?h corr. d. 47 /"anagivar-
tond. 67 Argumtu d. anm. 8 Effenatio d. 191, 12 Expandat d. 45 Attrir d.
80 anm. 10 Liberabilit d. 66 manaheitigo] o aus i corr. d. 192, 49/" anasculd] sc
aws ?st corr. d. 194 a^2m. 4 nach gigmozan rasur von t d. 195, 41 Abluerent]
c?as letzte e aws i co?t. d. 196, 11 lauuer d. 49 Ductv. zuge] v und e mit blas-
serer dinte auf rasur d). DCLXXIV (265, 8 Recitata] das letzte a aus corr. f.
267, 40/" nirdarvirvuorfanna] das letzte r aus f radiert f. 268, 5 Ferat] ra auf
35 rasur f. 270, 18 taphiriu] a aus corr. f. 272, 43 Dissenteria] ria auf rasur f.
290, 59 Edifficare f 292 anm. 14 Inpugnat f 296, 61 Scissura f 298, 17 Op-
pinata f). CCCCXCV (805, 15 iniudantuome] das zweite i nachgetragen d. 807,
49 gibivue übergeschr. d. 809 anm. 3 Procuratore auch d. 67 halsslegilo] das
zweite s scheint nachgetragen d. 75 doh] o aus i corr. t?. 810, 6 chlengontaz d.
40 10 Transferä] s aus H radiert d. 811, 14 unpiderp d. 812, 19 und anm. vp-
uangalo d. 48 vuazarvaze d. 814 awm. 7 Conflatile auch d. 48 seragi] e auf
rasur d. 815, 11 gisuibbani] das letzte i angehängt d. 816, 38 allesvuie] s nach-
träglich eingefügt d. 817, 25 P:bantasma d. 52 salziuazes d. 69pabuueigo au^h d.
Wien 2732 — 12840 059
72 vuizanaiv d. 818, 4 ros auclt d 14(1". 1 0 /" gichestigotun] o nusi rorr. (/.
anm. 13 StAterl auch d). DCCXI^XXXII. DCX^LV {SUanm. 1 Haoc:coliis] 6/a.<?
iweite c miK 1 radiert e). darauf ist die vntcrc (jröfscre hälfte von 142* leer;
sie enthält nur roti der band, dir mit blasserer dinte häufig Verbesserungen und
5 nachtrage a)ibrachte, die worte Adallioz glopam tibi hiTipato dat [Oerbert will do-
nat lesen) istam. bl. 142i»— 144»^ von der and. /^aw/DCCOXXV (604, 1 f forcotaj
an f anten radiert d. 37 ConiecturaJ ra auf rasur d. G05, G3 vallun| das erste
1 aus corr. d). luni scklass als federprobe die an Weisung zur geheimschrifi
b f k p X mit übei'gesetxiem a e i o u; 2) saec. xi bl. 145 — 192 in se^hs un-
10 signierten lagen gll. zu den prologen des alten und neuen testaments sowie (189*
— 190*) XU dem gedieht des Daniasu s auf Paulus (Ihm 2), ohne deutsche worte.
hinter der subscription Expliciunt deo gracias amen bl. 192=^ folgt noch von der
gleichen hand: Habes numerum. babeo multiplica per tres. habeo. Diuide in duo
habeo. Est par numerus aut impar? Par. Multiplica magiorem {sie) per tres. ha-
15 beo. quot nouenos potes inde dare? bl. 192^ bis auf wenige zahlen leer. — erste
erwähnung bei MGerbert Iter alemannicum (1765) s. 422. collation mit der Mon-
seer hs. bei EGCrraff Diut. 3 (1829), 295—314. — Sb. 8be. [H. § 97. 102. 129.
P. 15. 182.] [621
3213 (Univ. 398) chart. in octav, xv jhs., 119 gezählte bll., davor ein unge-
20 zähltes vorsatzbl., das auf seiner rückseite eine inhaltsüber sieht des codex gibt^ dar-
nach fünf ungezählte leere bll.: bl. 116* Versus de nominibus lignorum cam-
pestrium, De nominibus piscium, Versus de nominibus canum, De nominibus
Volucrum, 116'' De nominibus ferarum versus, denen sich 117* ohne Über-
schriften solche über die insecten und a^nphibien anschliefsen, sämmtlich 7nit
25 deutschen interlineargll. versehen (DCCCCXXXIV). für den sonstigen inhalt ver-
weise ich auf die genügenden angaben der Tabulae 2, 234. — auf die deutschen
gll. machte St Endlicher Codd. phil. Vindob. (1836) «. 227 /" zuerst aufmerksam. [622
12840 (Suppl. 489) chart. in grofs octav, 100 bll. (doch springt die Zählung von
29 sofort auf 40 über), vier von dem mönch Johannes zu SPaul hn Lavanttal
30 in verschiedenen jähren geschriebene hefte: 1) bl. 1 — 28 {einspaltig), geschrieben
9. IX.— 28. X. 1472 {s. bl. 8*. 13^ 18*. 21^ 25*. 26*. 28*). 1^ Sequitur totum
Corpus humanum metrice, lat. hexameter mit deutschen interlineargll. {nicht
aufgenommen), 1^ Nomina ferarum metrice (DCCCCXXXIV), 2* Nomina Vo-
lucrum (i6.)^ 2^Nomina Arborum {ib.: wie man aus der teilweise falsclien folge
35 der hexameter ersieht, waren diese in der vorläge ziveispaltig gesch7'ieben), 3* No-
mina Piscium {nicht aufgeno^nmcn), darauf noch De Vasis {unglossieiie prosa
aus Osberns Panormia). 3^ — 28^ auszüge aus Konrads vMegenberg Bu^h der
natur 3 — 8. 1. 2; 28'' {ursp\ leer) Memorabilia qdam Anni 15 84 in hexa-
metern; 2) 6/. 29 — 48 {eine luge, zweispaltig), geschrieben 1463 {s.bl.4.S^), ein
40 alphabetisches lat. -deutsches wb. und. sachlich geordnete lexicalische excerpte,
beides von zahlreichen nachtrügen begleitet; 3) bl. 49 — 95 {einspaltig und mit
custoden an den lagenschlüssen), geschrieben 1468 {s. bl. 90^. 94*, wo verschiedene
auf SPaul bezügliche notizen dick ausgestrichen sind). Cornutus des Johannes
42*
660 Vfrzeichnir Der Hhh. 623-630
de Oarlandia mit cotnmeMtar, stellenweise atich in deutsche reimpare übertragen,
71*^ Cornutus des maxister Ottho, gleichfalls commentiert, 90'^ siebenund fünfzig
lat. Sprichwörter, teils in prosa, teils in schlexhten liexametern, jedes gefolgt
von einer deutschen Übersetzung in einem reimpar*. 94^. 9o* mit verschiedenen
5 notizen {s. Tabulae) beschrieben, 95'' leer; 4) bl. 96 — 100 {ei7ispaltig}, 1472
in gleicher weise wie stück 1) geschrieben (dh. jede seile links von drei senkre/ihten
linien begränzt): über den inhalt s. die Tabulae. — auf die deutschen gll. wiesen
zuerst die Tabulae hin. [623
^tuppl. iJ702 {jetzi i5*iOO der fortlaufendpu numerierung), fünf sehr verletzte
10 und abgeriebene foliobll. einer Vergilhs. des xi jhs. mit deutsclten interlinear- und
marginalgll. (DCCCLXVI). [624
l§}lippl. 2703 {jetzt 15484 der forfiaufenden numerierung ; früher auf dem
decket von hs. 1018), vier octavbll. einer Vergilhs. des xr jhs. mit deutschen in-
terlinear- und marginalgll. (DCCC/LXXII). [625
15 l§}iippl. 288^ (jetzt 15346 der fortlaufenden numerierung), zwölf foliobll.
einer Monseer bibelhs. des ix jhs. mit resten von Esdra, Judith, Esther: auf dem
letzten bl. eine deutsche interlineargl. (CCVIII). -^ [P. 68.] [626
UiiSiigiiiert und zur zeit nicht mehr aufzufinden, abgelöstes bl. einer Monseer
bibelhs. des yiu jhs., 2 Corinther 12, \S ff enthaltend, mit einigeji deutschen in-
20 terlineargll. saec. ix auf der rückseite (CCCCXVIII). — [P. 92.] [627
WIESBADEN,
KGL. LANDESBIBLIOTHEK.
2 {bl. 1* Liber. sei Rvpti aput. pinguiä) in gröstem folio, xiii jhs., 478 unten
von 5 zu 5 gezählte zweispaltige Ml.: die werke der hl. Hildegard , darunter
25 bl. 458^^ — 461^^ {es folgt das unbekannte aiphabet, dann nach einem spatium un-
ter der roten Überschrift Litte quas uillarenses fratres p^t obitü döne nfe hÜDE-
GARDis ad nos miserüt dieser brief der sich auf 461^^^. 462*^ fortsetzt; der rest
* ich hebe (meist tinter fortlassung der deutschen Übersetzung) als volksmäfsigen
Ursprungs hervor: Dicitur in wlgo proprius larphus valet auro (MSIß xxvii, 2, 57);
Curuum se prebet quod ad vncum crescere debet; Ire chathenatus nequid canis invete-
ratus Das sprich ich an argii list Das ain alter hundt nit wol penttig ist (MSD 56) ; Est
mos in mundo quod nemo valet sine nummo; Illum nuUus amat qui semper dat (l. da)
michi clamat; Qualis est persona tale datur sibi perisoma Also der man ist genant Also
gib (l. gibt) man in ein questn in dye hantt; Cantat auis queuis sicut rostrum sibi cre-
mt (Simrock 11000); Est puer in patria quasi bos nutritus in aula (MSD 60); Mus mi-
ser est antro qui tantum clauditur vno (MSD 86) ; Magna domus mure vix est uel sine
füre; Quilibet est actus cari pueri benefactus Das ist alles gutt was dem liebn leichnä
wol tutt; Ardet de facili cum stramen iungitur igni Wo das stro pey dem fewer leytt
Das enttczundt sich gern zw aller zeytt; Consonus esto lupis cum quibus viuere cupis
(Suringar Erasmus s. 31); Grex male seruatur ubi pastor multiplicatur (vgl. MSDIQS);
Compater esse canis baculum tecum gere si uis ; Aduenit ecce luppus dum mentio sepe fit
eius (vgl. Suringar Erasmus s. 213); Sepe forum tardum postremo fit tempore largum
(vgl. Simrock 6834); Hunc cornix equitat quando Senium lupus intrat (Suringar Bebet
s. 323/) ; Karo ditatur qui per multa loca vagatur (MSD 241) ; Quod puer asuescit dum
wlt dimittere nescit (vgl. MSB 243); Non dimittit iter propter pluuiam bonus iter (z=z
itor).
Wien 128-40 — Wolfenrüttel Aug. 56. 18. 4** 661
rotf 462 ist leer) Ignota liiigua p ?inipliceni homine hÜDEGARDE {)lata vdt zahl-
reichen überyescJiriebencn lat. und deutschen gll. (DC^CCCXLIII). zu der sorgfäl-
tigen beschreihung des ganzen codfx durch AvdLinde Die hss. der kgl. landesbiblio-
thek in Wiesbaden (1877) 6'. 28 — 86 trage ich nur nach, dass das schutzbl. des
5 vorderdeckel^ ursjn-. einer ipiarths. angehörte und dass der einirag Bernot vn — zv
Gintz wilin aus dem xiii/xiv jh. sfanitnt, umhrcful der and. Codex sce Marie u
sciq; iobis {dies wort ausgestriehe))) Georgij T biscobisb^g )ioch jünger ist. — Karl
August gedenkt in einem billet vom nov. 1816 des codex, s, CVogel Ooethe in
amtlichen ret'hältni^sen {1SS4:) s. 184 = Briefwechsel des grofsherzogs tnit Goetiie
10(1863) 2, 98. WGrimm Zs. 6 (1848), ^21 ff = Kleinere Schriften 3 (1883),
568 — 588 {sebm vollständigere Originalabschrift befindet sich als Ms. germ. fol. 910
auf der kgl.bibliothek zu Berlin). FWERoth Geschichtsquellen aws iVassaw3(1880),
457 fl' (auch separat: Die lieder und die unbekannte sp'ocJte der hl. Hildegardis)*. —
[P. 142. S. 0 477—480.] [628
15 WOLFENBÜTTEL,
HERZOGE. BIBLIOTHEK.
Aiig;. lO. 3« 4**9 X jhs., 89 bll. und ein tinsigniertes vorsaizbl.: 1) vor-
satxbl. {Vorderseite leer, rückwärts die federprobe Dum medium silentium tenerent
omnia | <fe nos in suo cursum mediü iter teneret Sap. 18, 14) und 1 — 3 ein bi-
20 yiio. 1* Incipiunt differentie. Ciceronis. DifFerentia est sufficiens ad id qd sus-
ceperis discretio — l'^ Int terga & tergora hoc interest qd terga hominum sunt.
Tergora animalium. Numr singt hominis, tergum dicimus ani | {Isidor ed. Ärevalus
7, 427). bl. 2 und 3 ausradiert; 2) bl. 4 — 89, zehn von 11^ — 83^ je am
schluss signierte quaternionen, ein binio und ein dopp)elbl. die Epitome Festi des
25 Paulus Diaconus, zweispaltig — 86^^. da^'auf die tier stimmen Apes ambizant
uel bambizant usw. und das gedieht darüber Riese 733, beides collationiert von
JKlein Rhein, miis. 1868, 378 f, der nur die folge der stücke irrig angibt. 87.
88 leer. 89^ lat. vögel- und kräuternamen unabgesetzt mit deutschen inter-
linear gll. (DCCCCXCVI. MXXIV). 89^ leer. — HHoffmann Ähd. aus wol-
30 fenbüUler hss. (1827) .s-. xxvi — xxviii. HFMafs^nann Heidelberger jbb. 1827 s.
1087. — Wo. [H. § 50. P. 445. S. o 208—210. 431—433.] [629
Aug. 56. 18. 4**9 X jhs., 155 bll. (doch springt die Zählung von 54 auf 56):
mit mehrfachen Micken {es sind je zwei bll. ausgeschnitten nach 103 und 128, je
eins nach 106. 107. 124; quaternionen aufser 125—128. 129 — 134. 151—155)
3o die werke des Prudentius , bis 18^ von wenigen deutschen interlineargll. begleitet
(DCCCX: es kommt hinzu Crocos croga 13* — H. a. ine. lue. 115). der rand
der bll. 82 — 85. 86^ — 93^ 104* — 106^ ist benutzt zum einirag lat. recepte und
eines stark verderbten lat. alphabetisch geordneten kräuterglossars aus den buch-
* gelegentlich einer kurzen notiz über den Wiesbadner codex bemerkt LBethmann
Archiv der gesellschaft 11, 51b: 'eine andere, wie es heifst, noch schönere hs. ist inChur.
dort findet sieh indes eine solche weder auf dem bischöflichen oder städtischen noch
auf dem Staatsarchiv oder der kantonalbibl., wie die recherchen ergeben haben, welche
prof. FNoser und Staatsarchivar SMeifser in meinem Interesse veranstalteten.
662! Verzeichnis Der Hss. 630—634
Stäben A — M und 8— Z (102''. 103* ausradiert und in spätere?- zeit neu heschrie-
hen, 103^ und ein teil von 104* ausradiert, aber nu-ht under beschrieben), welches
mit dem CGL 3, 586 — 96 aus einer vaticanischen hs. gedruckten fast völlig über-
einstimmt. V071 derselben hand bl. 114^ — llö** lat. recepte {daraus oben 359
5 anm. 7 ein citat). 119* — 128^ sind die in der Psychom. für bilder frei gelasse-
nen räume von mehreren alten händen für medizinisch -botanische eintrage
und recepte verwertet. 155* Versvs de adnotacione diervm {Riese 488), 155^
saec. xiYfxy diplom bischof Heinrichs iii von Hildesheim für SMichael
daselbst (moderne abschrift liegt bei) aus dem xii jh. — Th Obbarius in seiner aus-
10 gäbe des Prudentius {Tubingae 1845) s. xlii. E Steinmeyer Zs.lQ (1873), 7. 107. —
[P. 218.] [630
Heimlet. S54 {nach Bruns s. 6 aus Flacius besitz) in schmalfolio, ix jhs.,
16 bll., der 13 und 12 quaternio einer umfänglichen hs.: bl.%^ — 12*^ formulare
für güterverzeichnisse mit vier deutschen interlineargll. {DCXXXll'^ nachtr.),
15 12*^ — 16* (16^ leei') das Caj^itulare de villis, an dessen schluss einige wort-
erklärungen eingetragen sind, darunter die deutschen Hamedii. id sunt coniuratores.
quos nos. geidon. dicimus t^wcZ Concapulauit. id est concidit. forheo. am innern
rande der bll. 9 — 16 stehen quer erklärungen griech. und hebräischer 'tnafse, ab-
gedruckt bei Bruns s. 85/". 1^ — 8*^ Incipiunt eple de papa Leone ad iinpRe
20 Karolü misse, zuletzt hg. von PhJaffe Bibliotheca 3, 307 — 334. — die gll. am
schluss des capitulare zuerst teilweise gedruckt bei JGEccard Catechesis theotisca
(1713) s. 110 tmd Leges Francorvm (1720) s. 27. 94 anm., vollständig in sei-
ner Francia orientalis 2 (1729), 917, zuletzt MG Gapitularia 1, 91 anm. und bei
K Gar eis Die landgüterordnung kaiser Karls des grofsen (1895) s. 61, die inter-
25 linear gll. zuerst teilweise in GGLeibnitii Collectanea etymologica (1717) 2, 329.
333 anm., vollständig bei PJ Bruns Beytr. zu den deutschen rechten des mittelalters
(1799) s. 72. 73. 78 anm., zuletzt MG Gapitularia 1, 255. 256 anm. [631
Helmsit. 365 {aus Flacius besitz) in folio, x jhs., 181 bll. und ein unsig-
niertes zweispaltiges vorsatzbl. aus einem homiliar: 1) bl. 1 — 43, fünf quater-
80 nionen und ein binio, Aid he Im De laudibus virginitatis mit deutschen, aus un-
serer nr 644 abgeschriebenen interlinear- und marginalgll., die bis bl. 29^ reichen
(DXIII: vielfach waren die gll. zunächst in den lat. text eingetragen, sind dann
aber dort ausradiert und übergeschrieben; die gl. imaginum t,^^racibus pruniis a 10^
imaginum thoracibus prunus b 8^ — 15, 27 habe ich fortgelassen, weil sie als
35 mlat. anzusehen ist). 43* am schluss des wei^kes der name uuolfganc, 43** leer;
2) bl. 44 — 63 {ternio 44 — 48, davor ein bl. ausgeschnitten, ternio 49 — 53, dar-
nach ein bl. ausgeschnitten, doppelbl. 54. 56 mit den einzelnen bll. 55. 57, qua-
ternio 58 — 63, dann zwei bll. ausgeschnitten: die lagen scheinen auf verschiedoie
Schreiber verteilt gewesen zu sein), das Aachener concil von 836, 62^ von zwei
40 and. händen der brief erzbischofBardos {von Mainz, 1031 — 1051) an die mönche
des S Albansklosters, der im Neuen archiv 6,442 abgednwkt ist, Gd^^leer; 3) bl.
64 — 181, vierzehn am schluss signierte lagen, die an mehrere copisten gegeben
waren {der eine nennt sich 101^ qt im ste phanus und 125** qt vii; | q; fec.
Wolfenbüttel Aug. 56. 18. 4^ — Helmst. 842 663
Steph). 65«* — 181^ Isidors Sentenzen 1, 1 p. 117 cd. Arevalus bis 3,59 ;;. 353.
64 ht ein hl. aus dem MattJiaeusevangeiiuDi (26, 39 — 71), an dessen falz-
streifen 71 angenäht iM, 96. 97 (letderes zw gröfsern hälfte ausgeschnitten und
nur auf der Vorderseite benutxt) sind mitten in die 4 läge in das inlmÜsverzeich-
5 des 2 hucJn^ der Sentenien eingeheftet und von einer Jmnd des xi jhs. beschrieben
mit Peiiitentibiis exeniplü iob pnuis exhibuit usw. — ut ad uitam securius trans-
eatur. — HHoffmann Ahd. aus ujolfcnbüttler hss.{\^21) s.xxuf. HFMafsmann
Heidelberger jbb. 1827 s. 1087. ESteinmeyer Zs. 15 (1872), 369/: — Aid. 2.
[H. § 84. P. 194. S. i 1175-1176.] [632
10 Heimst. 553 (1* von ei^ier hand des xii/xiii jhs. lib* s avriani i lamespnge
auf einer rasur von 1 3 Zeilen des 4 buchs des Juventus : s. darüber Korn s. 4 ;
auf der ynitte der Vorderseite des nachstofsblattes quer Scüs f adrianus mr xpi
Maria uh-go) i?i quart, xi jhs., 138 bll. (die lagen sind von jüngerer hand mit
d€7i nur teilweise erlmltenen biichstaben a — r bezeichnet) und vor- und naehstofsbl.
15 eiyier zweispaltigen theologischen hs. saec. x: bl. 1^ ff Poeta Saxo, 56^ ff Pas-
sio Adalberti, 1'^^ ff die vier bücher der Historia evangelica des Juvencus.
alle drei werke sind von verschiedenen händen mit ivenigen deutschen interlinear-
und ?narginalgll. versehen (DCCLXI. DCCCXCIII: 69^ steht neben urbe gyd-
da°yzc am rande danyzc. DCCXXIV: es fehlen die gll. 110^ Pharisei farra
20 3, 241 und 118*^ Ipsum percontant imuragant oder unuragant 3, 648). hin-
ter dem schluss der Passio Adalberti 72* ist eine rasur von l^j^ ss.; bl. 120,
später eingeheftet, entliält die ausgelassenen w. Juvencus 3, 692 — 716 von and.
Imnd nachgetragen, rückseite leer; 138, ein angeheftetes bl., trägt von späterer hand
auf seiner voirlerseite (rückseite leei") die letzten 13 vv. des Juvencus, dieselben,
25 welche auf 1» ausradiert waren : also hatte urspr. Juvencus die erste stelle im co-
dex eingenommen. -— die gll. z,um Poeta Saxo und zur Passio Adalberti teilte
GJIPertz im apparat seiner ausgaben MQ SS i(1826), 226 ff nebst facs. auf tafel
6, 3 und IV (1841), 581/f mit (abschriftlich hatte er sie schon vorher JGhnmm
zukommen lassen, s. dessen brief vom 3. ix. 24 in der Wissenschaftl. beilage der
30 Leipziger zeitung 1882 nr 91): daher kannte sie auch Graff 1, 956. die zu Ju-
vencus veröffentlichte OKorn Die hss. der Historia euangelica des Juuencus in Dan-
zig, Rom und Wolfenbüttel (1870) s. 11 ff . die zum Poeta und zm Juvencus
widerholte resultatlos JHQallee Alts. Sprachdenkmäler (1894) s. 21b f nebst facs.
auf tafel vm. — [S. i 1177—1178.] [633
35 Helni^it. 842 (naxih vHeinemann Helmstädter hss. 2, 250 aus Flacius besitz)
in octav, x j]is., 91 bll. (bis 80 zehn am schluss signierte quaternionen, 81 ein-
zeln, 82 — 91 ein quinio): bl. 2^ ff (bl. 1, urspr. leer, ist jetzt ebenfalls mit cano-
nistischem inhalt beschrieben) des Cresconius Liber canonum. 88^ steht rot,
aber sehr verblasst Explicit liber canonü scorü patrü deo (?) gratias amen. | Tres
40 digiti scribunt et totü corpus laborat. finis. | s . . . itur (Sortitur vHeinemann) deo
fineni prestante libellus | et fruor optato transcensis fluctibus aruo | ercan qui hunc
scriptor berbtus sudore peregi | dignas namque deo laudes gratesque rependo | ad-
fore quod finem facti speculamur ouantes | meme pro misero supplex tua famiua
664 Verzeichnis Der Hsb. G34 — 641
funde I quisquis queso meo uis forte labore potiri. 89*- 91*, drei zerrissefie hlL,
jedes kleiner als das vorhergehende, enthalten zweisjjaltirj lat.-deutsche glL, und
%war zuerst alphabetisch geordnete zur Benedictinerregel (DLXIII), darauf nach
der folge der concilien geoj^dnete zu den Canones (DLXXXV), die letzten 5 Zeilen
5 des blattes 91* von and. hand hinzugefügt. 91^ einspaltig mit canonistischem in-
halt hescJirieben. —^ HPhClIenke De Cresconii Concor dia canonum {17 HS). HHoff-
tnann Ahd. aus wolfenhüttler hss. (1827) .s*. xxiv f. CP Schönemann Bibliotfieca
Augusta h. e. notitiae et excerpta codicum mss. bihl. Aug. (1829) s. 23. 24. —
[P. 175.] [634
10 Wiss. S {bl. 1* Codex scök petri 7 pauli aptoF in wissenburg, 174^ Codex scörü
petri et pauli in wissenburg) in grofs folio, x jhs., 174 bll., darunter verschiedene
ganz oder teilweise leer {ausgeschnitten eins vor 1, nach 8. 16. 22. 48. 58. 65.
86. 131: auf dem leeren bl. 131^ vofi einer hand saec. xv defco h' videt' ee. 159),
weil die lagen an verschiedene Schreiber verteilt gewese?i waren, in fünfundzwanzig
15 meist am schluss durch zahlen und die buchstaben sl — x. x. z. a bezeichneten qtca-
iernionen, auch ternionen und binionen: die Canones concilim'um und Decreta
pontificum mit deutschen interlinear- und marginalgll. — 172* (DXCII* nachtr.).
es folgt Hie continentur prouintiae Galliganis quae ciuitate svnt galligani,
vgl. MG Auct. antiq. ix, 572, auf bl. 173 zweispaltig. 174*^ federproben. [635
20 Wiss. 29 in folio, ix jhs., 155 bll. in neunzeh?i je am^ schluss signierten qu/i-
ternionen {die sechste läge bl. 4:2 — 51 ist ein quinio, ebenso die sechszehnte bl. 123
— 131, doch wurde hier ein bl. ausgeschnitte^i nach 124; desgl. fehlt ein bl. nach
Signatur xiii bl. 100 — 106. bl. 1, das auf seiner Vorderseite blofs die worte Co-
dex monasterij sanctorü petri et pauli aplorü In wisenburg o'dinis sei bndcl und
25 auf seiner rückseite nur den titel Expositiones Räbani in Exodum trägt, ist ein
vorstofsbl., dein hinter 155 ein unbezeichnetes leeres nachstofsbl. entsp'icht): Wa-
lahfrids Strabus auszug aus den commentaren des Hrabanus zu Exodus
(mit einer deutschen randgl.: XXV nachtr.), Leviticus {mit inehreren deutschen
contextgll. : XL nachtr.), Nu m eri und Deuter onomium {mit deutschen contextgll. :
30 LXV nachtr.), schliefsend bei 34, 9. die von Hattemer Denkm. 1, '61b f aus Co-
dex SOalli 283 mitgeteilten einleitungsworte Walahfrids zur Exodus und zum- Le-
viticus finden sich in unserer hs. bl. 2* {abweichungen : hrabanus. augustini. ne]
non. präuitatis. ausimus) und 66^ {abweichungen: transfudit. inhertiae. quae mihi
in me seminate sunt). [636
35 Wiss. 4*7 {bl. 1* unten Codex niösterii scörü petri et pauli aplom In wiszen-
burg) in klein folio, ix jhs. (bl. 57* wird das j. 860 genannt), 101 bll. {und
zwischen 31 und 32 ein ungezähltes blättchen mit argumentü ad eosde corinthios
eplae scdse), bestehend aus einein binio, zwölf quaternionen, von denen die ersten
zehn auf 12^^. 18^ {zwischen bl. 15 und 16 fehlt ein doppelbl). 26^ 34^. 42^
40 51*. 58^ 59*. 67*. 76^. 77-'^ {bl. 71. 72 sind zwei kleine eingeheftete zettel mit
nachtragen) signiert sind, und dem doppelbl. 101, dessen zweite hälfte fehlt: von
hl. 7 * unten an die Pa ulini sehen und die katholischeii briefe mit reichlichem
commentar auf den obern und den seitenrändern sowie zwischen den Zeilen; in
Wolfenbüttel Helmst. 842 — Würzburg Mr. Tu. F. 3 665
den Paulitiischen vielfach deiäsclie- gll., deren grutidstock von den jeweiligen schrei-
berfi des commentars herrührt {das genauere Zs. 15, 534: ff: CCCCIII. CCCCXV.
CCCCXX. CCCCXXVI. CCCCXXXIII. CCCCXXXVIII. CCCCXLIV.
CCCCXLVII. CCCCXLII. CCCCL. CCCCLV. CCCCLVIII. CCCCLXIV).
5 voran geht auf dem urspr. nicht zu der hs. gehörigen hinio hl. 1 — 4 ein argu-
mentum über die Paulinischen hriefe i))i allgemeinen (1*) und den Römerhrief im
besondern (2»), eine Glosa in epistolam Pauli ad Romanos (4»), eine Glosa in vii^*^""
epistolas ciinonicas (4^). bi 5* sclieint ursp\ leer gewesen zu sein: jetzt enthält
es den schluss der angeführten Glosa, darauf Quattuor sunt quae Interrogantur
10 in principio Unius cuiusq, libri usw. 5^ Uersvs Damasi pp urb Romae. lam
dudum saulus usw. (J/z^/^e 13, 879), 6* glosa zu den Paulinischen bi'iefen, 7* Com-
memoratio genealogiee domni Karoli gloriosissimi imperatoris (ww/er benutzung
dieses codex zuletzt herausgegeben MG SS xiii, 242). ■— E Steinmeyer Zs. 15
(1872), 534—538. — Wo. 3. [P. 93.] [637
15 Wiss. 56 (bl. 1* Codex msterij scorü petri et pauli aplorü In wyszenburg, 79^
oben von einer hand des xuilxiw jhs. F d^i grä abb uizeburgensis) in grofs quart,
XI jhs., 84 bll.: bl. 2^ ff {bl. 1 von verschiedenen händen mit hymnen usw. be-
schrieben) die werke Prospers bis zum p^'olog des Poema ad uxorem; darin die
Epigrammata mit wenigen deutschen interlinear gll., von denen die auf bl. 70^ — 72^
20 befindlichen eine gröbere hand schrieb als die übrigen (DCCLXXV). [638
Wiss. 66 (bl. 1* Codex monasterij sanctorü petri et pauli aptorü In wißenburg
ausgestrichen) in quart, ix jhs., 62 bll.: 1) bl. 3 — 53. bis 52^ gll. zu den
biblischen büchern alten und neuen testaments mit einer deutschen im context (CII
nachtr.), 53*^ vo7i mehreren händen mit hymnen beschrieben; 2) bl. 54—61,
25 eine läge, Beda De natura rerum, der rest von 61^ gleichfalls mit hymnen
ausgefüllt, 61^ umrisse einer welttafel; 3) bl. 2 ist ein eingeheftetes einzelbl.
tiebst einem stück des dazu gehör'igeii correspo7idenzblattes einer kleinern hs.: Vor-
derseite ausradiert, nur oben saec. xiv Expositö t'minoif biblie, rückseite zwei-
spaltig ein lexicon tironi scher noten: vgl. darüber W Schmitz Beitr. zur lat.
30 spräche und litteraturkunde (1877) s. 188 ff. Commentarii notarum tironianarum
(1893) tafel 100, 96 ff; 4) bl. 1 und 62, wider einer and. hs. des ix jhs.
angehörig, enthalten bruchstücke einer Passio Juliani : vgl. dazu MG Poetae
lat. 3, 748. [639
Wiss. T7 (Codex monasterij scöe petri et pauli aploE In wissenburg auf der
35 rückseite des vorstofsblattes) in octav, ix jhs., 52 bll. nebst vor- und nachstofsbl.
saec. IX, ausführlich von EDümmler Zs. 19, 117 f beschrieben: bl. 1^ — 49^ die
Apotheosis {unterbrochen durch ein stück aus Contra Symmachum i) und die Ha-
martigenie des Prudentius mit einigen deutscJien randgll. und einer in der der
Hamartigenie angellängten Glosa befindlichen contextgl. (DCCLXXXII). 50^ — 52*
iO lat. ge dichte, s. Dümmler aao., 52^ nur federproben. — E Steinmeyer Zs. 16
(1873), 7. 21.— [P. 219.] [640
WÜRZBURG,
KGL. UNIVERSITÄTSBIBLIOTHEK.
Mp. th. f. 3 (dombibl. 25), viii jhs., 66 bll: bl. 2» (2»^ zweispaltig) —65b
666 Verzeichnis Der Hss. 641 — 648
die, Canon es concilioruni der Dionyfiio-IIadriana bis zum Africanum, mit drei
detäschen marginaUßl. verschiedener hände{Y)iÄW^ tuichtr.); ferner auf dem ursjrr.
heren hl. 1* eine halbe spalte lal. -deutscher rjll. zu den Parabolis (CCXXXVI)
saec. VIII, dere7i letzte, nur lat., von einer and. hand auch noch des viii jhs. her-
5 rühren, ujelche auf hl. 66* (66'* leer) sp. 1 lat.-deutsche ff II. zu Tohias (CLXXXVIII)
und Judith (CXCIX) eingetragen liat. wider eine and. hand .schloss daran auf
der gleichen spalte solche zu Esther (C'CV) und Esdrae i. ii (CLXXIIL CLXXIX),
auf sp. 2 zu Maccah. i (CCCLX), die dann von noch and. hand weiter geführt
und auf der zwn teil abgerissenen .sp. 3 mit gll. zum Lemticus (XLVIII) er-
10 gänzt sind. — JGah Eckhart Commentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729),
977/: MLexer Zs. 14 (1869), 498. — W. [H. § 18. P. 53. 178. S. i 513—
526.] [641
Mp. th. f. 18 (dombibl. 121), x jhs., 63 bll.: Regum i. ii mit deutsciien
interlinear- und m,arginalgll. (CXIV. CXXVII); manche sind ausradiert. — erste
15 naßhricht hei ÄOegg Korographie 1 (1808), 527. MLexer Zs. 14 (1869), 500 f —
[P. 56.] [642
Hp. th. f. 20 (dombibl. 29), ix jhs., 56 hll: Esaias und Daniel, auf
den ersten dreizehn hll. des Esaias zahlreiche deutsche interlinear- und margi?ialgll.,
manche erloschen oder doch schwer leserlich (CCLXXXVII). -«' MLexer Zs. 14
20 (1869), 499/: — [P. 52.] [643
Mp. th. f. 21 (dombibl. 82), ix jhs., 50 bll. (8^ sign, .i., 9^ .iL, 17* .iii.,
21*1111, dann weitere drei quaternionen bis 48, endlich 4:9. 50 ein doppelbl.): hl. 2^
(1* luit nur die inschrift Quicunque legerit hunc librum * [ Gozbaldo epö
[841 — 855] qui lussit eum fieri und darunter die federprohe Berner, 1^ anfang
25 des Eidaliahymmis des Prudentius) — 50* {darauf ein hy77inus an eine mär-
tyrerin, 50^ leer) Aldhelm De laudibus virginitatis mit deutschen interlinear- und
marginalgll. mehrerer hände (DXIII). — JGahEckhaii Commentarii de rebvs Fran-
ciae orientalis 2 (1729), 981. EDümmler Zs. 14 (1869), 190/: — Aid. 6. W.
[H. § 82. P. 195. S. i 513—526.] [644
30 Mp. th. f. 28 (dombibl. 35), der so genannte Codex ho7niliaru?n BurcJmrdi (vgl.
ÄOegg Korographie von Würzhurg 1, 395 — 404. AHauck Kirchengesch. Deutsch-
lands 2, 222 anm. 5), viii/ix jhs., 99 bll. und ein ungezähltes vorstofshl. mit tex-
ten von Orationes uespertinales. siue matutinales: gröfsere Sammlung von ho-
milien, meist pseudo-augustinischen, darunter auch einige and. stücke, mit deut-
35 sehen marginal- und interlineargll. sehr alter hände hl.bb^undßS^ — 82^(DXLIII.
DCXCVI. DCVII). eine übersieht des inhalts {über den neuerdhigs sehr ungenü-
gend RCi'uel Gesch. der deutschen predigt 1879 s. 2S ff handelte) gibt Eckhart FO
1, 837 — 847, aber weder genau noch vollständig: so hat er nicht aufgeführt die
hl. 7*^ befindliche, vorn unvollständige pseudo-augustinische epipha^iiaspredigt {Mign^e
40 5, 2011 ff), welche der hl. &^ mitten im satz abbrechenden homilie De Kai lanua-
riis {Migne 5, 2001. Eckhart 837 — 39) folgt; ferner ausgelassen zwisclieji seinen
nrn xxvii und xxviii eine predigt, der allerdings die Überschrift fehlt, hl. 57*
* Oegg Korographie 1, 510 und Dümmler lasen agat gratias.
Würzburg Mp. Th. F. 3—4« CO 667
CVm propinqiiare Malilia inualescit et omnium uiciorum genera; die berech-
nungen der weltjahre freilich xwischen den nrn xxxii und xxxiii bl. (37^,
welche BKrusch Neues archiv 10, 89/' belcannt machte, hatte EckJiart schon vcyrher
s. 803 mitgeteilt, die Zählung der ternionen iind quaternionen des codex reicht bis
5 X bl. 1Q^\ die vier folgenden lagen sind nielit signiert, mit bl. 90* beginnt eine
and. hand; auf 99^* finden sich am ende der 9G* anhebenden Passio Cristo-
fari {sie) federproben, ivelche bei Eckhart (teilweise) s. 846 ebenso wie s. 847 das
hl. 1* facsimiliert sind. ^ J Gab Eckhart Commentarii de rebvs Franciae orientalvt
1 (1729), 846. — B. [//. § 90. P. 161. S. i 511— 512.J [645
10 Mp. th. f. TT (donibibl. 116), ix jhs.^ 34 blL: Ezechiel unvollständig mit
wenigen deutsehen interlineargll. einer hand auf bl. 20*. 24^ (CCCV). — JGabEck-
hart Commentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729), 981. — W. [H. § 18.
P. 54. S. i 513—526.] [646
Mp. th. f. 146 (donibibl. 5), n jhs., 113 blL: hinter ihren bis bl. 11^ reichen-
15 den capitulis die Canones apostolorum et conciliorum (über ih^'e composition s.
Maafsen Gesch. s. 551 ff), welche von 18* — 60*^ mit zahheiehen durch häkchen
auf den text bezogenen deutschen marginalgll. (DLXXXVIII) versehen sind.
108^ — 112* ztveispaltig gesammelte gll. zu den Canones (DLXXXIV). 112^ Si
quis fomicatus fuerit cum sororibus duabus uel cum nouerca sua usw. (s. Eck-
20 hart 980), gleichfalls zweispaltig, bl. 113 leer bis auf einige federproben, aufser-
dem enthält die hs. zwei sonst leere vorsaizbll. : die Vorderseite des zuweilen ist mit
zwei aus führ liclien tat. recepten beschrieben, deren erstes mehrere deutsche inter-
linewgll. enthält, während das zweite deutsche h^äuternamen im context bringt
(MLIII). ^ JGabEckhart Commentarii de rebvs Franciae orientalis 2 (1729),
25 978 — 981 (daraus tvurden ohne einsieht der hs. 1894 die recepte tviderholt von
vFischer-Benzon Ältd. garten flora 188. 189!). faes. im Chronicon Gotwicense 1
(1732), 35. FAReufs Walafridi Strabi Hortulus (1834) s. 73—75. MLexer Zs.
14 (1869), 498/: — W. [H. § 55. 92. P. 179. S. i 513—526.] [647
Ifip. th. 4'' 60 (bl. 2^ Monasterij B. Virg. de Ebrach ; der alte weifse lederhand
30 trägt auf dem vorderdeckel das bild Christi am kreuz, darunter die worte Vater,
ver. gib. in. dan | Si. wissen, nit. was. si. d, auf dem 7^ückdeckel das bild des herrn
mit der fahne, loie er siegreich seinen fufs auf den höllendrachen setzt, darmiter
der hexameter Svrefer (statt Svrge fer). avxilivm. dejvso. mi. redde. salvte (sie):
beide pressungen sind von darstelhingen der Fides, Fortitudo, Charitas u/nd Spes
35 umgeben), 182 blL: 1) saec. xi/xii bl. 7^ (über 7* s. u.) — 78^ gll. zu den
biblischen büchem alten und neuen testaments, schliefsend tnit den Psalmen: auf
bl. 22* vier deutsche interlineargll. von and. hand (CXL). hinter Job sind am
lage7ischluss bl. 40^ zur ausfüllung leeren raumes Expositiones grecorum
uocabulorum eingetragen; 2) saec. xii bl, 79 — 121 (79. 80 zwei angenähte
40 blL, dann die quaternionen 81 — 88. 89—96. 97—104. 105—112, ternio 113—118
und binio 119 — 121, dessen letztes bl. fortgeschtiitten ist) und 1 — 6 (eine läge,
deren beide ersten bll. ausgeschnitten sind), diese hs. steht in nahen beziehungen
%u Vind. 804 (s. dort), bl. 79* Gregorius De propheciis = Vind. 149*, 84^ De
G68 Verzeichnis Der Hss. 048—651
Nitro = Vind. 155'', flann jjredigten 8ernio ad prelatx)s (Hildebert, Migne 171,
7fil), 87^ Sernio ad iiripcratorem {anfang Cvni esses paruuluH in oculis tuifi), 88*
8(!rmo De pascha {anfang Egredimini filio Hyon, teilweise stimmend zu Hildeherts
sermonen Migne 171, 352. 368) mit einer deutsclien interlinear gl. (s. zu CCXLVI^
5 na/Mr), 89* Sernio de anima {anfang Revertere Reuertere sunamitis), 92* De
ascensione domini {arifang 8ic ueniet quemadmo<lum uidistis eum euntem in celum),
92^ Item de ascensione domini {anfang Et sedit a dextris dei), 94* De filiis israel
{anfang Habitatio filiorum israel. qua manserant in egypto). 94*' De numero
{anfang Qvomodo numerus = Beda ed. Col. 1, 100), 95^ De diuinatione {anfang
10 Qvomodo diuinandum sit ==: Beda 1, 101), 96^ Verum cum uero facit uerum
= Beda 1, 102, De uita ade (= oben nr 620 bl. 8*). 97* Interpretationes
nominum = Vind. 176'^, 98** {der obere räum dieses Mattes frei) Nomina ciuitatum
= Vind. 183^ De hospiciis = Vind. 184«, 99* Nomina librorum = Vind. 184*
mit einer deutschen interlineargl. (CCXLVI^ nachtr.). darauf wider freier räum
15 und unten Incipit abecedarius = Vind. 167*; er bleicht am ende der läge 104''
im P ab, seine deutsclien gll. stehen im context (MCXC). zwischen den einzelnen
buchstaben sind gröfsere oder kleinere spatien gelassen und diese hat eine and. hand
zu nachtragen benutzt, wählend sie die hauptmasse derselben erst später, bl.
115*^—117*, zusammenstellte. 105* ohne Überschrift Capsa usw. = Vind. 183''
20 (MCXXXVIII), Nomina domorum = Vind. 184* (IVIXCVII), De armatura — Vind.
183*/" (MCIX), 105b ohne Überschrift Coloni usw. = Vind. 183" (MCXXXII),
De instrumentis nauium = Vind. 183*, De diuersis nominibus 7nit einer deutschen
interlineargl. (MCCXIII), 106^ Expositiones diuersorum uocabulorum {Fulgentius
usw.) = Vhid. 161*, 110* De ordinibus = Vind. 178^ 110^ Quid sit missa
25 — Vind. 178^, De diebus — Vind. 178^, llli> De uespera = Vind. 179^, De
accentu, woran sieh 112* unten ohne Überschrift ein in Verwirrung geratenes
stück eines alphabetischen lat. -deutschen vocabulars schliefst (DCCCCXXXVIIIi).
113* {neue läge) beginnt mitten in den Expositiones uocabulorum mit den worten
quasi aqua dei =: Vind. 165* (MCCXXXIV), 115^ folgen von and. hand nach-
30 träge zu den buchstabeji A — I des Abecedarius bl. ^9^ ff unter der Überschrift Ex-
positiones uocabulorum. primo de a usw. 117* De figuris = Vind. 184^, 117^
nach gröfserem freiem räum, in welchen eine spätere hand hymnenan fange
eingetragen, De consanguineis = Vind. 180* De propinquis (DCCCCXLVII),
118* De animalibus = Vind. 185* (DCCCCLXVI), am lagenschluss 118^ ab-
35 brechend. 119 — 121 sind von etwas jüngerer hand beschrieben. 119* beginnt
mitten im satz des artikels De dignitatibus mit den worten sub se diximus labo-
rantibus = Vind. 157*, der schluss auf 120* {die gröfsere hälfte dieser seite leer)
de equo in equum transiliebat entspricht Vind. 158*. 12 0^ Phylosophya est
omnium rerum humanarum diuinarumque cognitio usw., nächst verwandt dem ein-
40 gang der Ars des Clemens im BamJjerger ms. M. v. 18, 121* Qvatuor sunt dif-
ferentie sacre pagine = Vind. 154*, 121*^ nach freiem räum über Adam und
über die vier paradiesflüsse, mitten im satz abbrechend, bl. 1* Sermo de
corpore et sanguine christi {anfang Hoc facite in meam commemorationem), 2^
Würzburg Mp. Th. 4" GO Zürich C 1G4 GOO
Quod [dh. Qiiot) sunt genera uisionuni, 3* De ueste sacerdotis scissa = Vind.
154*, Qiiaiv (loniinus stans et non sctlens in libro legerit = Vind. 154'*, 3^ De
ancilla, De iiidua sareptana, beides = Vind. 1 54^ 4* De Neanian, De antichristo,
De clemoniaeo, alles = Vind. 155*, De passione doniini = Vind. 155*^, 4*^ o}me
ö über sehr iß In tres tesserescedecades = Vind. 155^, dann Ideo de desponsata
dominus uoluit nasci usu\ (sieben, gründe), rest der seife leer. 5* verse über
die nainen goftes Alma chorus domini nunc pangat nomina summi usw., Greca
nomina domini =: Vind. 174^ bis Amathi. i. ueritas, G* De angelis = Vind.
17G^ De demonibus = Vi/id. 17G^ (DCXXVIP nachtr.), ICxpositiones uerborum
10 = Vind. 175'' [dort mit Greca nomina domini imimter schieden vereinigt), fortge-
setzt auf G^ a)id ro/i and. liand mit kleinerer schrift ohne rote Verzierungen be-
endet auf 7*, dh. der urspr. leeren anfangsseite der ersten hs. des codex (DXCI.
DCLXV. DCXXXIX. CCCCXCV. DCCCXXV. CCCVIII); 3) saec. xv in.
bl. 122 — 129 zweispaltig {eine läge) Ännales Haiesbrunnens es , gedruckt MG
15 5'5 XXIV, 42 nebst facs. auf tafel 1; 4) saec. xiv bl. 130—181 (182 leer)
ebenfalls zweispaltig die Flores temporum, mit benutzung unserer hs. hg. MG
SS XXIV, 220, ff. — MLexer Zs. 14 (1869), 501—503. — [P. 55.] [648
ZÜRICH,
KANTONALBIBLIOTHEK.
20 C 68 {aus S Gallen) in quart, ixjhs., 127 bll.: in der hauptsache {s. die genaue
beschreibmig in JHuemers Seduliusausgabe s. xiif) Juvencus und Sedulius.
in beiden je eine deutsche interlinear gl. (DCCXXVII, ivozu allerdings Marold noch
eine weitere Mirata liubon (3, 58) beibringt. DCCCLI). abschrift verdanke ich
JHuemer. — CMarold Geryn. 32 (1887), 355. [649
25 C 143 in quart, xi/xii jhs., 75 bll. {dazu ein halbes bei 53 eingelegtes):
bl. V^ ff (1*, urspr. leer, mit notizen über Sallust beschrieben) Sallusts Catilina,
26^ ff sein Jugurtha mit wenigen deutschen interlinear gll. (DCCCXXXVI). über
den Sallusttext dieser hs. vgl. Gerlachs ausgäbe von 1823 1, xxii/". 75^ folgt
nach Explicit über Salvstii eine lat. beschwörungs formet, 75^ eine notiz über
30 ereignisse, die dem tode Jugurthas gleichzeitig waren. 61^. 71*^ ist leerer räum
von and. hcmden zum eintrag grammatischer bemerkungen und eines lat.
gebets benutzt. ^ erste nachricht über die gll. bei PPiper Sprache und litter atur
Deutschlands 1 (1880), 55, ivahr scheinlich nach AHolders mitteilung. — [P. 284.] [650
C 164 in quart, xi jhs., 212 bll: bl. 2* (1* leer, 1^ Gennadius über das
35 leben des Prudentius) — 212^ die werke des Prudentius {doch ist von der Psychom.
nur die praefatio vorhanden, welche am schluss einer läge in der mitte des Mattes
164** .schliefst; rest federproben) mit zahlreichen deutschen interlinear- und marginal-
gll. (DCCXCIX). in der P. Laurentii und auch später oft lassen sich zwei hände
der gll. unterscheiden, deren zweite die erste häufig corrigiert wid namentlich längere
40 anmerkungen sowie deutsche worte hinzugefügt hat; in Cathem. ist eine solche
correctorenhand nicht wahrzunehmen, aufserdem in beiden teilen einzelne gll. von
and. händen. bl. 212^ folgt unmittelbar hinter dem schluss von Contra Symmachum
n Xpc. lector fuit usw., dh. das gleiche stück wie oben nr SS bl. 62^, und weiter
G7Ö Verzeichnis Der Hss. G51 — 654
tüie dort nne reihe von städtenamen mit deutscher iihersetzung (MLXXII),
endlirJi nach einer zeile spatium von derselben hand ein kurzer abschnitt De reb;
Eclesiae, ebenfalls mit deutschen contextyll (MCXXXIV). — EGGraff Diut. 2
(1827), 311/7: — D. II. 311/7: Z. \P. 240.J [651
5 Rtieinaii 35 in folio, x jhs., 172 ss. {die ersten 14 etwas jünger; 139 und
lisa doppelt vo7-handen): Gregors Gura pastoralis, vorn unvollständig ^ mit deutschen
interlineargll. von fünf händen, deren erste s. 1 — 14, die zweite s. 15 — 17, die
dritte, junge und grobe s. 18 — 57. 134/7* und neben der vierten s. 71. 72. 77,
die vierte s. 58 — 116 tätig war. die fünfte hat sieh sporadisch an verschiedenen
10 stellen des codex versucht (DCL). s. 149. 150 am rande ein lat. fiebersegen. ^
JJOberlin in seiner ausgäbe von Scherzs Glossarium germanicum {17 Sl. 84) kannte
die glL: ihnen entnahm er 314 enthebido Sustentationem {bd. 2, 237, 18), 400
flornlic Perniciosa (240, 62), 689 honedo Dedecore (237, 15), 984 mammento
Molliter (240, 19), 1054 missetuenten Delinquentem (237, 10), 1057 mithunt
15 Dudum (238, 45), 1160 olbendim Camelum (240, 60), 1395 scirnen Histrio
(240, 29). — Gc. 10. [P. 152.] [652
Rheinaii 62 in quart, 287 ss. {diese Zählung geht ganz fehl, denn sie sp-ingt
von 109 «^120, s. 68. 88 sind dreifach, 1. 62. 63. 64. 65. 200. 201. 282. 283
doppelt, 218. 219 sogar vierfach vorhanden): 1) saec. xi s. 2 — 33 {zwei lagen).
20 bis 31 die Psychoinachie des Prudentius mit interlinearen und wenigen margi-
nalen deutschen gll. (DCCCXIV). 32. 33 waren abgerechnet den eintrag s. 33
oben Istius. libri. Precepit. opuscula. Scribi. | Abbas. : {rasur von B) Magnificus.
dni. Bertholdus. amicus {da es in Rheinau vor dem xiii jh. keinen abt BerthoM
gab, kann dort der codex nicht entstanden sein) urspr. leer, wurden aber im xii jh.
25 benutzt zur aufzeichnung eines lat. gedichts in leoninischen distichen, anfangend
Prediues meritis. sed rebus pauper auitis. Exitus ut docuit. seruulus iste fuit,
dh. einer versification der von Gregor Hom. in evangelia i, 15 p. 1491 erzählten
geschichte des Servulus. s. 1 ist ein vorsatzbl. aus einer octavhs. saec. xi, das auf
seiner vordem hälfte hymnen, auf seiner früher leeren rückwärtigen allerlei verse
30 enthält; 2) saec. xi s. 34 — 282. Prudentius Cathemerinon, Peristephanon,
Tituli historiarum, Apotheosis, Hamaii., Contra Symmachum, Hymnus viii kal.
Jan., Hymnus de epiphania mit sporadischen deutschen interlinear- und marginal-
gll. (DCCCIV), 279 Incipit Paraclitvs. Vir celebris quondam qua me sub
rupe recondam {über dies gedieht des Warnerius s. Archiv der gesellschaft 8, 833
35 und Berliner monatsberichte 1854 ä. 149/"); 3) saec. xii s. 283 — 287 {d7xi
zweispaltige bll., hinter denen ein vieHes ausgeschnitten). Ausonius Mosella und
286 sp. 2 ff das gedieht über die mystische bedeutung der edelsteine, welches
auch in der Wiener hs. 2245 bl. 79^ steht {vgl. ferner Grenoble nr 235 des
katalogs). — EGGraff Diut. 2 (1827), ^11 ff. — D. ii. ^11 ff. [P. 236.] [653
40 Rbeinau 66 in klein folio, xii jhs., 117 55. (19 doppelt; sechs unsignierte
quaternionen, ein quinio und das einzelbl. 116. 117): s. 2 (1 leer, nur fedßr-
proben) — 114 unter der roten Überschrift Incip closa in novv et vetv* testamentvm
gll. zu den biblischen büchern mit übergeschriebenen deutschen {contextgll. nur
Zürich V 164 — Kheinau Od 671
ganz vereinzelt) in der folge: VIII. XXVIII. XLIII. LVI. LXIX. LXXIX.
LXXXVIII. XCIV. cm. CXIX. CXXXV. C:XLVIII. (^LVIII. CLXIIl.
dann nach ahsafv s. 42 Ihc xpr- eins ni- in patarchis patarcha. in sacoidotih"'^
sacdos nsic. — 44 In ioseph apponons. ul ait. Et alias oues habeo q n .s ex hoc
5 ouili. T icliq, daran f dir interpivtationos hebreorum nomimnn und die testimonia in
den vier erangeUen, endlich .v.51/^C^CXXI. CCXXIX. CCXLIX. CCLXI. CCLXIX.
CCXII. CLXXXVI. CXCIII. CLXIX. CLXXVI. CCI. CCCLVII. CCCLXIV.
CCLXXIX. CCXCI. CCCI. CCCXI. CCCXVII. CCCXXII. CCCXXVI.
CCCXXXIV. CCCXXXIX. CCCXLII. CCCXLIX. CCCLI. CCCLXX.
10 CCCLXXVII. CCCLXXXL CCCLXXXIX. CCCXCII. CCCCLXVIII.
CCCCLXXI. CCCCLXXVI. CCCCLXXXV. CCCCLXXXVIII. CCCCXCI.
CCCCI. CCCCXI. CCCCXXV. CCCCXXXI. CCCCXLI. CCCCXLIX. CCCCLIV.
CCCCLX. CCCCLXIII. s. 114 — 117 die nainen der todsünde^i, einige wort -
erklär ung en und erläuterungen zn Regmn 2, 15, 7. 2, 16, 5. 3, 4, 31. Para-
15 lipp. 1, 4, 17 — 23. — JJOherlin kannte die gll. und benutzte sie für seine aus-
gäbe von Scherzs Glossarium germanicum (1781. 84): ih?ien entnahm er {Hoffmann
Ähd. gll. XLVi anm. 35 hat die belege nur zur hälfte gesammelt) s. 21 afterzuh-
tingun De post foetantes (bd. 1, 519, 57), 62 arzat Pigmentarius (582, 56), 118
bainbirga Ocreae (401, 12), 149 bewellare Polintores (650, 14), 212 chambrittil
20 Chamus (538, 15), 237 dienistmanna Apparitores, Pedissequos (402, 18. 441, 20),
241 dinghus Auditorium (751, 11), 266 duercben Obliquis (513, 26), 265 e tages
De nocte (378, 23), 336 ertpruste Voragines (594, 47), 383 feltganga Latrinas
(453, 16), 400 flozskef Scapha (752, 21), 405 folieist Benedictione (379, 23), 463
gadilnilu Receptacula (564, 17), 479 gegovgolota Fascinavit (768, 15), 482 gebil
25 Calvariam (452, 61), 487 gibure Municeps (749, 49), 501 geheia Caumate (505,
58), 525 genoscaft Contubernium (557, 3), 549 gizviga Armamenta (752, 44), 564
goubida Colonia (327, 42), 569 greizin Glareis (504, 15), 574 grovne fellola Hya-
cintho (330, 3), 594 haseneta Subnervavit (418, 1), 600 halswert Sica (384, 24),
614 haranboza Lini stipula (378, 7), 651 demo bersten stulsazen Architriclino
30 (739, 15), 653 heripergont Metabuntur (358, 13), 696 hört Angulus, alias ort (361,
11. 331, 43), 717 huwin Bubonem (347, 64), 783 kiel Ciassem (438, 36), 784
chilchwahta Encenia (739, 44), 797 chlobo Decipula (627, 51), 822 chozhen Pe-
iiulam (778, 6), 826 chrawila Fuscinulus (330, 57), 846 kunnelinga Contribulis
(402, 30), 858 label Labrum, Mare (332, 32. 436, 31), 890 lidota Accersivit (743,
35 71), 908 leitsamida In abominationibus (372, 22), 975 magezohana Paedagogus
(762, 12), 984 malta Betae (306, 56), 990 manliba Anaglifa (435, 29), 1030 me-
runinona Syi'enarum (377, 48), 1053 missiniezzan Abutamur (386, 65), 1054 mis-
situt Ostendat (785,31), 1059 mittil Liciatorium (401, 16), 1061 moll Stellio(348,
59), 1076 mund Palmus (400, 66), 1110 namihaftista Opinatissima (482, 40), 1134
40 notfreund Necessarius (700, 1), 1140 nuscan v. nestila Fibulas (330, 34), 1141 nuz
Reditus (398, 65), 1149 Obiley v. wisoda Benedictionem (404, 3t). 451, 45), 1166
orchussui Cervicalia (644, 17), 1222 purpur fellola Purpura, rote phellola Cocco,
grovne fellola Hyacintho (330, 3—21), phederrare Arietes (642, 39), 1226 pi-
«72 Verzeichnis Der Hsh. 654—658
sspracharo Obtrectator (303, 43), piaprachant Detrahent (371, 61), 1267 ratisca
VEnigma (385, 67), 1293 reitwagana Redaruni (800, 26), 1333 ruomiBales Osteiita-
tionis (492, 37), 1342 sabyn Bisso (329, 60), 1362 sarpho Acide (565, 60), 1394
scero Talpa (349, 8), 1395 Kcernung Scurrilitas (770, 11), 1397 scibun Spherulas
5 (329, 43), Scutulis (691, 38), 1455 scurfe Exentera (478, 51), 1467 sedil Tricli-
nium (399, 6), 1531 spennent Lactaverint (528, 35), 1537 spinia Acus (596, 53),
1567 Rteinzunes Maceriae (518, 37), 1596 suftx)di Bingultum (404, 38), 1617 ta-
galtont vel spottent locabantur (800, 12), 1641 tobizunga Deliramenta (304, 7),
1920 weuuil Subtemen (349, 59), 1922 wafz Stamen (349, 55), 1923 wagaiiten
10 Versatilem (304, 57), 2140 zuuiwassi Ancipites (523, 55). WWackernagel Zs. 3
(1843), 127/: — Bibl. 11. [P. 16.] [654
iiiteiiiaii 67 in quart, xii jhs., 140 ss.: Augustins predigten, auf der
urspr. leeren s. 1 sind oben von etwas späterer hand die monatnamen mit deut-
schen interlinear glL, unten die cardinalzahlen, gleichfalls van 1 — 4 deutsch
15 glossiert, eingetragen (MLXX), s. 47 steht von einer hand des ausgehenden xiii
jhs. der Zs. 22, 246 abgedruckte segen am untern rande, s. 68 von der gleichen
hand ein lat. segen contra fluxum sanguinis {Zs. 22, 247). — die gll. kannte
JJOberlin in seiner ausgäbe von Scher zs Glossarium germanicum (1781. 84), s.s. 7
abrello Aprilis, 658 herbestmonat Sept. Oct. Nov., 1156 ovgesto Augustus, wäh-
20 rend er 59 aranmanot Augustus, 636 helicmonat November, 1185 parmanot Ja-
nuarius der Rheinauer hs. 75 {Änz. xv, 377) entnahm. [655
Bheinaii OO* in octav, 119 55..* 1) saec. ix s. 1 — 105 (s. 19 doppelt vor-
handen; Signaturen i — vi s. 16. 31. 47. 63. 79. 89) evangeliencommentar.
s. 1 Matheus sicut in ordine primus ponitur usw. 7 Incip explan atio hieronimi
25 preb (Matthaeus), 54 Incip expositio euangl secd Marcum, 68 Explicit secd Mar-
cum Incip expositio sei eüg scd iohannem, 94 Explicit scd iob incip eugl scd
lucam, 98 Incip pdicatio excerpta de euagl & tractatu ubi dicit uidens aü ihs
turbas ascendit in montem et ret. schluss 102 oben Sic nulla creatura est.
daran reiht sich zweispaltig in abgesetzten Zeilen, sehr klein und blass geschrieben,
30 unter der Überschrift closatum est de uitas patrum, ein lat. -deutsches gl ossär
von drei händen (DCCCLXXXV). and. hände haben s. 103 gll. eingetragen
(MCCXVIII, wo das genauere, auch über s. 104), wider and. s. 105 in zwei
spalten (CCCCXCIV^ nachtr.); der leer gebliebene rest von sp. 2 wurde später zu
einer notiz über Lu^as 12, 52, der untere rand zur aufzeichnung von abbrevia-
35 turen der urkundenschrift verwendet; 2) saec. x s. 106 — 119 (eine läge) lat.
messetexte; mit Missa sei Sigismvndi regis et martr s. 115 beginnt eine and.
hand. — VP. 4. [P. 129.] [656
Rheinau 108 in octav, xii jhs., 189 ss. (190 leer): 1) die beiden bücher
des Augustinus De sermone domini und am schluss s. 153 von einer hand des
40 XIII jhs. unter der Überschrift de volatilibv^ einzige vögelnamen mit überge-
schriebenen deutschen gll. (MII); der rest der seite und s. 154 ist leer; 2) s.
155 /f auf meist rescribiertem pergament die pseudo-augustinische schrift
Contra haereses quinque. [657
Zürich Rheinau GG — Stadtbibliothek C 58/275 673
ZÜRICH,
. STADTBIBLIOTHEK.
V 58/275 in folio, xu jhs. {nach 1112 (jeschr leben — Wackernagel Zs. 5,293 — ,
ob zu Schaff hausen — Wackernagel Lesebuch^ 830 — , ist einiger mafsen zweifel-
5 haß), 370 xiceispaltige ss. (3G8. 3G9 vierspallig, 370 dreispaltig), die unvollstän-
digen [nach s. 32 sind zwei, nnch 52 zwei, nach 82. 84. 12G mehrere, nach 208
drei, nach 370 ebenfalls drei bll. ausgeschnitten), je am an fang signierten lagen
V — XXX eines niiscellancodex/^, der von vielen liänden geschrieben ist (denn dass
erst mit ;?. 3G1 ci)i zweiter Schreiber einsetze, kann ich nicht einräumen): s. 1* —
10 26^ die vei'schiedensten lat. gedieht e, namentlich solche des Marbod und Hilde-
her t, grabschriften, Sprichwörter ^itid memorialverse, darunter 4c:^ Glis animal usw.
mit deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIVB s. 35 anm. 10) und der Liber
antiquarum sententiolarnm{Zs.Q,2>04:). 26'* eine art brief steller (die abkür-
zungen sind aufgelöst) Si uis de prosperitate tua aliquid significare. talia uerba
15 pone. et bis similia. Deo gratias usw., De adversitate sie. Ego peccatis meis exi-
gentibus iiigeiiti dolore fatigor usw., Interrogatio. Qvis te uentus appulit nostris
regionibus? usw., 27* Responsio. Ad orandum uenio usw., ein lob- und schelt-
hrief, 28* De laude. Facta tua sunt celebranda summa laude usw., dann excerpte
Primo omnium querendum est homini ! que sit uera scientia ueraque sapientia usw.,
20 28^ Set bec cognitio diuinitatis et scientia ueritatis per fidem discenda est catbo-
licam usw.. In preceptis uero Caritas obtinet principatum usw., Avgvstinvs. Fru-
stra putat se esse uictorem peccati. qui pene timore non peccat usw., 29* Olim
diues eras nunc es de diuite pauper (Notices et extraits 32, 2, 97) und and. ge-
dichte, 42* — 62* eine abhandlung De honesta vita mit zahlreichen citaten
25 antiker Schriftsteller, darauf Nulla Caritas ita plena est ut aucmentum non capiat
— 62^ Memento pauca legere, eademque sepe. ut aliquid inde elicias quod menti
tue reponas u?id rot unterstrichen Qualescunque sumus morte coequat bumvs. 63*
Hildeberts Passio Ägnetis, 67* seine Susanna, 70* catonische distichen,
10^ ff lat. gedickte, darunter 74* Marbod De ornamentis verborum (s. 1587
30 Beaugendre), 84* Versvs episcopi centionis. Nuper eram locuples (s. 1344 Beau-
gendre), abbrechend wegen des defects nach 84 mit dem v. Istius est beres bomo
prosperitatis et illum. 85* — 87^ abschnitte aus Mac er De viribus herbarwn v.
187 — 710, darauf noch Contra uim mortis non est medicamen in bortis. Cum
fuit in mundo per mundum uixit eundo und mehrere and. w., darunter zwei he-
35 xameter über fischnamen mit deutschen interlineargll. (DCCCCXXXIVDa).
88* Liber de naturali facultate, das Zürcher arzneibuch (Zs. f. d. ph. 13,
466/7"). 94* — 102^ Summariufn Heinrici iv, 1 — 11 mit deutschen contextgll.
(DCCCCXXXVIIA). 102^ Amicus nobis equalis usw. — 121^ alphabetische dif-
ferentien und wortableitungen , 121^ — 124* worterklärungen aus Isidors
* eine erschöpfende heschreihung dieser hs. würde mehrwöchentliche beschäftigung
mit ihr voraussetzen, da man die poetischen abschnitte mangels genügender auf serlicher
trennung vollständig durchlesen müste, um anfang und ende jedes einzelnen Stückes
sicher zu bestimmen, ich konnte nur zehn stunden auf den codex verwenden,
Althocbdeutsche glossen IV. 43
674 Verzeichnis Der Hss. GoS
Etymologien {Opp. cd. Arevaliis 4, 4:0^ ff). 124* Solius adteptationem prolatam.
ueque aliis ammini(;ulis adprobatain. nullius esse moinenti manifestifisinii est
iuris usw. über zeugen, eide, juristische terrnini — 125'' et hoc dicit ma-
giater adilbero. es.se iritelligendum de penitentia quod dicitur. Sufficit effundere
5 quod in archa est usw. nctch ahsatz Prudens iustus. continens. magnanimus usu).,
126" Vir discretus si quid artis retinet usw. 126'' Ordo ivdicialis secundum tul-
lium. Sunt causarum genera tria principalia usvj. 127* verse. 128* Incipit
periegesis Priscia ni gratici. translata de aliis libris ormistarvm. feliciter (BäÄre/i.s
5, 21b ff) bis V. 949, worauf hl. 142'» noch die durchstrichenen w. 243 — 266
10 folgen, zu denen am untern rande der Schreiber bemerkt hat h vacant hie. ole
prius dictü ü eures denuo scptum (leon. hexatTieter). der custos der .seile weist auf
V. 267 hin; aber 143* beginnt Flamine uentorum resonantibus undique ramis =
V. 2 von Bedas gedieht De die iudicii (Qiles 1, 99), schliefsend 145* Sedibus
et superum semper gaudere beatis. Amen, darauf Sis deus omnipotens tvtor. fau-
15 torque legenti. Est tua l cuius? mea {hs. meä) non sed pauperis huius, sodann
Ex libro persii flacci satyrarum. 146* Versvs de despectu sapientis und and.
verse, darunter die deutschen MSD xlix, 1 — 3. 149* Genealogia sancte
dei genetricis Marie. 149'' Hi libri chatolici sunt legendi per circulum
anni usw., vgl. oben nr 353. 150* Aperturi uobis filii karissimi euangelia. id
20 est. gesta diuina. prius ordinem insinuare debemus usw., 150*^ anfange der vier
ev angehen, 151^^ Dilectisimi nobis accepturi sacramenta baptismatis usw., 153''*
Audistis dilectissimi dominice orationis sacra mysteria usw., 153'' De Hystoriis
que cantantur ab octaua pentecosten vsque aduentum domini, Orationes ante be-
nedictiones dicende, 154* Consecratio sacre uirgiuis que epiphania. l in secunda
25 feria pache {sie), aut in apostolorum nataliciis celebratur, 155* Oratio eius que
{darüber qui) in castitate. l uirginitate cupit permanere {Wackernagel Predigten
nr 75), 155'' Consecratio uidue que fuerit castitatem professa. Summa cuius-
dam magistri super decreta — 204*, wo zuletzt über appellation gehandelt und
e
geschlossen wird Ego H. sancte magdeburgensis ecclesie archiepiscopus. N. capel-
30 lanus sancti iohannis ad apostolicam sedem quam appellasti. ab obseruatione mei
iudicii his literis dimitto. Explicit. darauf Ego. W. scaphusensis ecclesie profes-
sus. apello te. A. in presentiam domini apostolici. in festo luce evvangeliste.
quod proxime occurrit. de his et aliis obiciendis mihi responsurum. sodann Ma-
gistri petri tractatus parisiensis cantoris. In tribus consistit exercitium sa-
35 cre scripture. Circa lectionem. et predicationem. et disputationem usw. 206* De
superbia enormi peccato. et uicio humane nature. leR. Svperbia natione celestis.
appetit mentes sublimium W5^^^^ 206'' De inuidia et eius speciebvs usw.. De de-
tractione que est filia inuidie usw., 207'' De fuscinulis et ostiolis prelatorum.
De corruptione et auaricia iudicum hucusque ^^s?^;.^ 208* De sacramentis^^s?^.,,
40 209* {davor lücke, s. o.) De electione imperatorum. Malum ambicionis usw.,
210^ ff die predigten i — xi bei Wackernagel Ältd. predigten. 22S^ ff lat. homi-
lien und excerpte. Qvatuor modis dicitur paradisus usw., 228'' Igniti serpen-
ZrRiriT SsTADTinrsLTOTHEK C 58/275 675
tes usiv., Hostia /^s7r., Libanuii iistr.. Omiu-s lioiDines eque diligendi sunt tisw.,
229* In ft>sto niartiivm sonno. Viubvm dinnini ad Zachariani. Sunio argentum et
aunnn et faeies indo Coronas nsir., 229'' Tros Hebant dociniationes sub lege icsw.,
230* Tres faniosas calamitates passa est hierusaleni ftsw., Trij)lex est sollicitudo
r> vna snbstanti;^ secnnda quantitatis tertia qualitatis ustv., 230^ iNgenitiis tria sig-
nifical nsw., Cvin bona opera causa temporaliuni facimus. ueterascunt. cum causa
uano glori '. tunc fures furantur et suöbdiunt nsiv., 231-^ De quinque panibus et
duobus piscibus f(SH\, 231^ Quinque de causis dicimus studere usw., Quatuor mo-
dis fit inuitatio ad conuiuiuni Hsn\, 232* Caritas, fide et spe maior est usw., 233^
10 Pompeius prinio fecit tributariam iudeani usw., Si propter nie tempestas orta est.
mittite nie in mare. Verba sunt ione periclitantis in mari usw., 233** Nota quia
dicendmn est in respectione. non in refectione quando canitur antiphona illa de
libro sapientie usw., 234* Dominus duos ex discipulis pro adducenda asina et
puUo misit usiv., Misit dominus verbum in iacob. et cecidit in israel usw., 23 4P
15 Tres persone sunt unum non vnione. sed unitate usw., 235* Deus est in loco.
non tarnen est localis usw., 235^ Qvicquid supererogaueris reddam tibi usw., 236^
Proximus multipliciter dicitur usw., 237* O sapientia. Ad uerbum siue filium pa-
tris uox ista dirigitur usw., 238^ Isti sunt qui uiuentes in carne plantauerunt
ecclesiam usiv., 239^ Videntur dissentire evangeliste super negatione petri usw.,
20 240* Dominus crvcifixus est in loco caluarie usw., 240^ Spileum est idem quod
spelunca usw., 241* Omne primogenitum masculinum offerebatur domino in die
purificationis usw., 241^ Cvstos qui de nocte usw., Deus dicitur sanctus .i. sancti-
ficans. Homo et dicitur sanctus .i. sanctificatus usw., 242* Xristus est uir in
quo nobis congruit usw., 242^ Auctoritas dicit quod mors per diabolum intrauit
25 in mundum usw., 243* Cvm dicitur. deus potest esse auctor alicuius quod in-
possibile est usw., Dvobus modis dicimur esse, l fuisse in lumbis parentum usw.,
243^ Qveritur de moyse si dando libellum repudii filiis israel peccauerit morta-
liter usw., 244* Verba ysaie. Oblatus est quia uoluit et non aperuit os suum
(daneben Sermo MauRi in die palmarum) usw., 245^ Avgustinus dicit. quia de-
30 mones cognouerunt hominem usw., 246* Qvandoque dicitur quis humilis siue hu-
miliari humilitate usw., 246^ In translatione psalterii secundum. lxx ustv., 247*
Sermo de diuiciis. Facite uobis amicos de mammona usw., 24 7^^ Boni prelati est
prius bene operari. et postea docere siue loqui usw., 248* Remigius super episto-
lam ad hebreos distinguit inter exemplum. et exemplar usiv., 248^ Salomon in
35 edificatione templi usw., 249^ Dicit auctoritas quia eua peccauit in se. et in
deum. et in proximum ustv., 250* In epistola ad hebreos dicitur abraham iusti-
ficatus ex fide sine operibus usw., 251* Non solum non peierare sed etiam nulle
modo iurare usw., 252* Licet hec duo deierare. et peierare. quandoque indiffe-
renter accipiantur usw., 253* Manente tali conscientia tenebantur eum dimittere
40 l non dimittere usw., 254* Nvllum opus ex sui essentia meritorium est usw.,
254^ De cetero [hs. DeceHo) ad contraposita argumenta respondendum est usw.
255* unten Expositio fidei katolice. 255^ Apud aristotilem argumentum
est. ratio, rei dubie faciens fidem. sed apud xristum argumentum est fides faciens
43*
676 Verzeichnis Der Hss. 658 — 660
rationem, scheint his 278^ zu rewlten. 278'' erklärung des Vaterunsers,
279^ De Ponitentia, 281* De soptem modis indulgentio usw., Interpretacio
nominum .xii. patriarcharum usw., Iinperatrix reginarum et naluatrix ani-
marum. preciosa niargarita. rosa gelu noii attrita — ab ipso doceamur qui per
5 iter gradiamur. Videiiduni est quod quatuor sunt ti mores usw., 282* Principium
et causa omnium deus ante omnia eternaliter usw., Creavit deus munduni istuni
.i. omnem creaturam de nichilo usw., 282*' Etates mundi, 283* De quatuor
Regnis. Seeptrier assiri tenet orbis usw., Roma tenet morem nondum saciata prio-
rem {Zs. 6, 303) und and. verse. 284* Dies egipciaci {Rhein, inus. 23,
10 520). 284^ A pereunte uia retrahat nos uirgo Maria. Cum celeri palma genitrix
nos liberet alma. Angelus est missus. suspensus et in cruce xristus usw. 285*
Regule et uersus. de formis preteritorum {Oramm. lat. Suppl. Lxv/f). 291*
Dvo philosophorum genera traduntur usw., 291^ Si plato ueri dei imitatorem co-
gnitorem amatorem. dixit usw., 292* De uno deo platonici melius senserunt usw.,
15 293^ Varro utile dieit esse ciuitatibus usw., Ira dei non est perturbatio animi
eius usw. {vgl. oben ?ir 290 s. 229), 293^ Qvi sitit ad fontem ueniat potumque
salubrem Hauriat. ex uena spiritualis aque usw., 294* Orbis factor rex eterne
eleyson. k usw., 294^ Ad decus ecclesie recitatur hodie. Lectio libri apocalip-
sis usw. hymnen und vagantenlieder {Zs. 5, 296/"). 298* Dicitur ops
20 terra sed nimpha uocabitur opis usw. grammatische verse. 305^ O Maria
Stella maris pietate singularis usw., 306* Estuans intrinsecus {Zs. 5, 293), 307*
Sanctus deus iudex iustus usw., zum teil neumiert. 307*^ Ex libro tristium,
beginnend 1, 1, 18, hin und wider von prosaischen scholien unterbrochen. 316*
der englische grufs, das glaubensbekenntnis und das Agnus dei griech.
25 316^ De obseruatione lune. Obseruationes temporum et cursus lune esse di-
cuntur usw. {vgl. Rhein, mus. 42, 638). 317* Dispensatio. est. temperantia. l
alleuiatio usw., Cognatio usw. {über Verwandtschaftsgrade), 317*^ Repudium
inter sponsum et sponsam und and. Worterklärungen. 318* Maria wgo.
et mater. nee primam similem uisa est. nee habere sequentem, ein Leben Jesu,
80 in dem eine Glosa und zahlreiche commentatoren citiert werden. 339^ Ordo
actvvm apostolorum, 7nit citaten aus Hraban ua. 347* Sermo de natiuitate
domini valde bonus und and. lat. predigten. 360^ Qvinque sunt claues sa-
pientie usw., Quinque secula sunt preterita. sextum presens usw., Qvatuor sunt
infernales fluuii. Similiter quatuor sunt paradisi flumina. geon. fison. tygris. et
35 euphrates, darauf noch einige hex am et er. 361* Qvinta feria usque in sabbato
nuda sunt altaria usw. mit geistlicher deutung. 361^ Est uarietas inter octauas
pasche, et uigiliam pentecosten usw., 362* De memoratione defunctorum. 1 de
missa pro eis usw., 363* unten Sermo de pascha = Wackernagel Predigten xii,
365* Sermo in festo sancti michahelis = Wackernagel Predigten xiii. 366* Dvm
40 sub mundi uespere dies inclinatus Ad occasum uergere iam esset paratus usw.,
366'' Bethleem regis superni ciuitas usw. 367* Ego quondam filius usw. {Zs. 5,
297), Salue mater. mater patris. soror sponsi. sponsa fratris usw. 367^^ De Pi-
latho {Mones Anz. 4, ^2bff). 370*^ Expcit {sie) vita poncii pilati. Sequentia
Zürich Stadtbibliothek C 58/275 — Zwettl 1 677
de sancto thoma. episcopo anglomni. 370*^ Mundi pompain uicit alnius xristi
martir. unde psalmus. canitiir in iubilo — Vt te ducc uiani uite. Ambulantes
expedite. Cantemus alleluia. Spe niercedis. et corone. stetit thomas in agone usw.
(Mone Hymnen 3, 153). darauf von and. fiand mit ganz schwarzer dinte Haurit
5 aquani cribro quicunquo studet sine libro (vgl. zb. die aus Melk stammende hs.
178 ui Bcsancon). — EGChaff Dlut. 2 (1827), 2G9 — 277. PPiper (zum teil
mit irriger beieichnung des codex) Zs. f. d. ph. 13 (1882), 457 — 459. — Pfl. 5.
Ve. 5. \P. 449. .S. o 501—502.) [658
V 59/274 /// foUo, ix jlis., 62 imsignierte blL: Aldhelm De laudibus virgi-
10 m/7?? tind De octo pri)wipalibus vitiis mit interlinearen, häufiger marginalen deut-
schen gll. mehrerer alten hände (DXVI*. DXIX). zahlreiche rasuren in dem co-
dex. —— )mc}i dem erscheinen des 2 bandes zum üherfluss abgedruckt von PPiper
Zs. f. d. ph. 13 (1882), 455 /*, der eine erkleckliche anzahl von gll. ausliefs; mehr
bietet er nur 15^ Propugnacula :iiuiari (153, 27); denn was er aus 56^ 58*
15 anführt, ist klärlich lat. — Aid. 3. [P. 191.] [659
ZWETTL,
STIFTSBIBLIOTHEK.
ssimae
1 (bl. 1» Monrii Beat. Virginis Mariae. In Zwethl) in gröstem folio, xiiijhs.,
214 bll. in siebenundzwanzig je am schluss signierten quaternionen, deren letztem
20 das schlussbl. (215) fortgeschnitten ist: bis 12^^ vier spaltig ein griech.-lat. al-
phabetisches glossar (Anethete Sustinet. Anasta Surge. Anagirome Surgo. Aresco
Placeo. Aresci Placet. Arese Placere. Apostello Mando usw.); 12^ beginnt zwei-
spaltig das erste Salomonische vocabular, dessen A mit bildern von Ennivs.
Socrates. Plato. Virgil. Lvcanvs. Varro. Plavtvs. Ysidorvs. Cicero. Gallen. Te-
25 renc. Ivvenal. Onativs. Ypocras. Orosivs. Evcher. geschmückt ist und das von 13*
an vier spaltig fortfährt, es endet 11^^^ (sp.4: leer); 179^^ schliefst sich das zweite
vocabular, ebenfalls vierspaltig, an. in beiden zahlreiche deutsche interlinear-, we-
nige contextgll. (MCLXXVa). dem ersten vocabular sind durchweg, dem zweiten
nur im bu^hstaben A die quellen nebengeschrieben, hinter dem zweiten folgt noch
30 eine aufzählung der glieder des menschlichen körpers (anfang Anima
est dicta a uento, schluss Tibia vi crura. Sura, s. bd. 3, 437 anm. 2). bl. 214^,
urspr. leer, zeigt folgenden eintrag: Hoc est papauer. et uille de quibus. idem.
nobis omni anno soluitup.. De Rudinars. lxxv Metrete. De Wizzenbach. xxx
met^. De zwetlharn xxiiii. De Hasläwe xxiiii. De Geroten xviii. De Credniz
35 xvni. De Rabenthanne. xviii. De pndorf. xii. De Waltherslag. x. De Wolf-
kers. X. — M Gerbert Iter alemannicum (1765) anhang s. 109 — 135 {beide voca-
bulare zusammengearbeitet) ; auf grund dieses abdrucks nach den deutschen worten
alphabetisiert von H Hoffmann Ähd. gll. (1826) s. 25 — 55 (vgl. J Grimms berich-
tig wigen Kleinere sch7'iften 4, 407/"); Hoffmanns später genommene abschrift des
40 Originals (s. Fundgr. 1, 352 anm.) in Berlin Ms. lat. 4^ 331 fasc. 9 convolut h.
an einigen zweifelhaften stellen den codex nochmals einzusehen Jiatte hr stifts-
bibliothekar p. BHammerl die gute. — Zw. [H. § 32. P. 388. S. a 499—
538.] [660
QiS Verzeichnis Der Hös. G61 — 663
40 in folio, 296 zweispaltige hlL, ausreichend beschrieben in den Xenia Bernar-
dina 2, 1 (1891), 320 /■; besteht aus drei hss. saec. xii. xiii. xii, deren dritte,
hl. 130 befjinnend, völlig mit der Linxe/r hs. Cc. vii. 7 {s. dort) übereinstimmt
und ihre vorläge gewesen zu sein scheint: nur enthält sie die Viten des Amhro-
5 sius, Hieronymus, Severinus und Corbinian liickenlos und weist auf urspr. leer
gelassenen seilen und Seitenteilen (185^'\ 265*\ 296'*) einige Zusätze späterer zeit
auf. darin bl. 291^^ — 296**^ dasselbe glossar mit denselben deutschen interli-
near- und contextgll. wie im Linciensis p. 322^ — 334^» (DCCCLXXVIII'' nachtr.
MCCXXIV^). sorgfältige vergleichung verdanke ich hm Stiftsbibliothekar p. BHam-
10 msrl [661
393 in quart, 155 bll.: 1) saec. xiv zweisjMliig bl. 1^ Do natu s De octo
partibus, 6*^ von and. hand Tres sorores fuere maria domini. et inaria mater ia-
cobi et maria mater filiorum Zebedei usw. 6*^ Incipit edicio prima Donati Gram-
matici urbis Rome Remigius {vgl. Wiener Sitzungsberichte, hist.-phil. Masse 96,
15 518). 25*^ die lat. hexameter über tier-, vögel- und baumnamen mit
deutschen interlinear gll. (DCCCCXXXIV). 25^/7" Nobis cupientibus ut locutio
nostra in curiis regum et principum remuneratione {das wort zweimal) letetur at-
tendendum est quod locutio sine prolatio trifariam diuiditur usw., eine metrik;
2) saec. xii bl. ^V^ ff (41* leer) Gregorii Cura. 1%%^ Ego frater Nicolaus de
20 dobrespig ^^' rescripsi hoc pastorale quasi cum tota biblia ad laudem dei fructi-
ficans in ecclesia. darunter von einer Jmnd des xiv jhs. Iste über est beate vir-
ginis marie In Zwetell. 139^ federproben, auch die MSD XLix, 5 abgedruckte
saec. XIV, 139^ leer; 3) saec. xii bl. \ 4.0 ff ein calendarium. — HHoff-
mann Ältd. bll. 2 (1840), 212 f — [P. 428.] [662
25 INCUNABELDRUCK
der Salomonischen gll. (MCLXXVa), benutzt von mir in dem frülur Ält-
dorf er, jetzt Erlanger (Inc. 1193) exemplar, von Sievers in einer in seinen besitz
übergegangenen douhlette der Münchner hof- und Staatsbibliothek. 7nit deutlicher
antiquaschrift {nur der punct des i fehlt häufig) hergestellt zählt er 287 oder,
30 wenn man das erste leere, aber einen bestandteil der anfangslage ausmachende bl.
hinzu rechnet, 288 bll. in grofs folio mit je 2 spalten {breite 8, höfie meist 28
cm) auf der seite {breite im Erlanger exemplar 28, höhe 40 cm.) in neimund-
zwanzig lagen, von denen die erste 12, die fünfzehnte und yieunundzwanzigste 8,
die übrigen 10 bll. enthalten; übrigens besteht das mittelste doppelbl. der zweiten
35 läge {bl. 17. 18) aus zwei einzelnen bll. und die lagen sind im Erlanger exemplar
vor dem einbinden auf dem untern rapide der Vorderseite des jeweiligen ersten Mat-
tes von alter hand gezählt, die Wasserzeichen des sehr starken papiers ivechseln:
am häufigsten begegnen zwei verschiedene 7^0 selten sowie eine traube, nur einmal
bemerkte ich den ochsenkopf die normalzahl der Zeilen auf der vollen spalte he-
40 trägt 55, es finden sich aber auch spalten mit 52 (150^), 53 (150^. 158*^), 56
(159^^ 188ab. 225ab) und namentlich mit 54 (95^. 127^ 143^ 151^^^ 152^^^.
154^'^. 155»b, 156^ 235^ 263^ 273^. 287^) Zeilen. Seitenzahlen, Signaturen,
ZwETTL 49 — Incunabeldruck Der Salomonischen Gll. 079
ciistoden fehlen; von interpunctionsieic/ien erscheinen nur punct und doppelpunci,
bloß vor absätxen auch drei- und vierfache, zuweilen mehrmals widerlioUe jmncte.
m beiden Salomonischen vocabularen {am srhluss des ersten blieb bl. 238^*^ lee7')
loird jeder neu beginnende buelislab des alphabets eingeführt mit einer 6 cm. holten,
5 4, 4 breiten, durcli ein quadrat von xwei parallelen linicn ehigerahmten iyiitiale (da-
für freier räum beim P des ersten vocabulars bl. 150*); aufserdcm sind bis zum D
d£s ziveiten vocabulars absätze dort gemacht, wo dem anfangsbuchstaben ein neuer
vocal folgt, also wo Ae, Ai, Ao, Av, Be tisw. anlieben, und diese absätze durch
gemalte rote initialen bezeichnet, allerdings begegnen zahlreiche verstöfse gegen
10 diese regel, so mangelt zb. der absatz vor Du, Go, Pe usw., oder er ist an fal-
scher stelle gemacht, so bei Clo, Cru tisw. vom Ei des zweiten vocabulars ab fin-
det sich ein absatz nur noch vor Me. der neueintritt eines zweiten consonanten
oder dritten buchstaben ivird vielfach, aber bei weitem nicht immer, durch ein
absatzzeichen angedeutet, der schon erwähnte rubricator endlich hat in dem Er-
15 langer exemplar, allerdings nicht ohne zahlreiche versehen, alle grofsen buchstaben,
teilweise auch die absatzzeichen, durchstrichen, citate unterstrichen und meist am
köpf jedes blattes, manchmal auch jeder seile, den oder die anfangsbuchstaben des
alpJmbets, welche ahgelmndelt werden, angegeben, der druck beginnt bl. 1* ohn£,
Überschrift {ich ersetzte seine langen s durch kurze) Epistola prelibaticia in sequen-
20 tis I operis commendationem breiii-|bus absoluta incipit foeliciter:- | zwei Zeilen
spatium \ {grofse den räum von 1 2 Zeilen einnehmende initiale L) atine | quidem
loq I & proprie. | als apte nö | solü oratori|bus: verum | etiä in cömu|ni preceptü|
est Omnibus | Nam nisi et | hec diligenti | adnotatione obseruata sc^ fuerint: in-
eptias I etiä. & risu dignas sepenumero vt incidas | oportet: Cum enim a vocabu-
25 lorum pro-|prietate receditur et res verbis. non verba ] rebus accömodantur. fit. vt
neq5 tibi quid | dixeris: neq^ aliis quid velis datü sit intel-|ligi: Q, si fere bestie
vocis etia^ sue fungü|tur cömercio: per illud nature affectü mu|tuo cognoscentes :
Nonne admiraculo du|cendum: homines quibus natura datü est | vt ratione vi-
geant: eam ignorare linguam | in qua a pueris studii sui tepora triuerüt: | et be-
30 stiis hac in parte se pati brutaliores. | Ergo Salomon ille noster secundus eccle|sie
Constan episcopus bis frena cupies im|ponere: quid aeger ab aegroto diiferat ele|-
gäter: latine: aperte: plane: distincte: & or|nate: i hoc ope breuib^ disseruit: cui
glosse I nö katholicon qd est vniuersalis vt Iohan|ni lanuensi est titulus: qui glo-
riatur cöti-|nere se omnia: cui pulchre a quodä obicit: | pter vtilia: Hoc idem
35 omnis sentit italia. | hoc canonü & legü quoq^ scholares : solis | vero ignaris suum
pannuciatum placet la|tinum: quibus vt etiam eorü aliquid exem|pli afferam ita
suus dicendi mos est: &si | solueret mihi Collum, ego no possem id fa|cere: ecce
tuUiana: sed quid tuUiana: verum | asinina elocutio Eappter si illustriü viroE | scripta
memoria repetas : facile intelliges | summa haec diligetia apud eos obseruata: | & ab bis
40 tibi imitandi vestigia relicta •:• |. bl. 1^ Salemonis ecclesie Constantiensis | epi glosse
ex illustrissimis coUecte | auctoribus incipiunt foeliciter-: • |. darauf beginnen sofort
die unabgesetzten gll. des buchstaben A : A in omnibus | getibus ideo | prior est lite|-
rarü usw. schluss bl. 281^ Zozommin. hec 1 cogitationis ut supra. die druckerei be-
680 Verzeichnis Der Hss. 663
safs keinen beträchtlichen typenvorrat: dafür sp'icht, (lass 145^ — 146*^ oben alle
grofsen O durch kleine gegeben, dass 280'* z. 15/f Qu aufser beim Zeilenanfang
kurzweg ausgelassen, dass 281** z. ^ ff für R einfach K eingesetzt werden, dass, ?/;t€
HHojfmann meinte, eine hs. des xii jhs. als unmittelbare vorläge in die druckerei
5 gegeben sei, lässt sich nicht erweisen; auch scf-teint mir dazu der druck, allen sei-
nen fehlem zum trotz, zu correct. allerdings sind hier und da für stellen, die
dem setzer unverständlich waren, spatien gelassen {so 156^) oder sinnlose buch-
stabencomplexe eingefügt {zb. 179^ Ratis nauis. ckeaianaoia, 227'* Verecundia [)U-
dor. probitas. modestia. taciturnitas. Aaocbntpoph). insgemein bezeichnet man die
10 klosterdruckerei von S Ulrich und Afra während der jähre 1472 — 1474 als die-
jenige officin, aus der der druck hervor gieng. jedes falls ist er älter als 1476:
denn in diesem jähr wurde ein exemplar vom pleban Bartholomäus Mülich nach
Rebdorf geschenkt, s. (AStraufs) Monvmenta typographica iii Rebdorf {17 Sl)s. 16."^
erste nachricht von den deutschen gll. {die sämmtlich im context stehen) gab BFHum-
15 mel Neue bibliotheck von seltenen und sehr seltenen büchern 2 (1777) siebendes
stück s. 341 — 343. aber schon FLindenbrog kannte und benutzte sie, wie seine
nach den deutschen Worten alphabetisch geordneten auszüge der buxihstaben A — G
des ersten glossars {nur Suartz Peri Poma mora staynmt aus dem zweiten, bl. 279*^)
in der Hamburger hs, Phil. 227 8^ ergeben, weitere litter atur bei HHoffmann
20 Ahd. gll. (1826) s. xxii— xxiv. — Sal. 5. [H, § 31. P. 397.] [663
Verschollene Hss. 664 — 665 681
VERSCHOLLENE HANDSCHRIFTEN.
Während wir von den im vorhergehenden Verzeichnis mit einem stern versehenen
hss. die letzten aufbewahrungsorte kennen und mehr oder minder vollständige ab-
drücke besitzen, sind wir bei den nun folgenden entweder auf vereinzelte citate zu-
weilen recht unbestimniter naiur angewiesen oder vermögen, auch wenn eine ab-
5 Schrift oder ein abdruck vorliegt, kein deutliches bild von der beschaffenheit der
glossatur zu gewinnen, die Zeugnisse folgen sich in chronologischer Ordnung.
MFreher kannte eine von den uns erhaltenen abweichende hs. der Keronischen
gll. im besitz des Paul Petau. das beweisen seine folgenden citate: Foederis Lu-
dovid Oermaniae et Karoli Qalliae regimn formulae (1611) bl. 7^ Glossae veteres
10 ä CL V. Paulo Petauio alias nobis commodatse : Solamen, subsidia, Follazuht.
Eaedem: Suffragia, Follazuchida. Patrocinia siue auxilia, Help ha [= Gl. K.
249, 23. 251, 6. 8 — 10]. De re monetaria vetervm Romanor-vm, et hodierni apvd
Germanos imperii libri duo (1605) s. 47 (von Chr Adelung Wörterbuch 4 (1780),
80 nur teilweise angeführt) Schillingvs numus Germanorum, ä Siliqua nomine de-
15 torto, vt videtur. Ita enim antiqiütus scribebatur, Silihha, vt video in vetustissimo
Glossario Latino-Theotisco : Numisma, Silihha. Numi percussa, Silihha duruh-
slagen / das ist pfantinc* [= Gl. K. 216, 35 — 38]. In eodem alio loco:
Obolum dimidium scriptuli, quod facit siliquas tres. Stuchi halb scriptolus/
daz tot silihhun tri [= Gl. K. 223, 2 — 5]. Et rursus: Stater est nummus,
20 vt qvidam affirmant, vnciam vnam, aureos sex. Waga ist silihhono/so sume
Zafastinot/ vnce ainan / scillinga sehsi [= Gl. K. 254, 35 — 255, 2].
De secreiis ivdiciis olim in VVestphalia aliisqve Germanice partibus usitatis, postea
abolitis (o. o. u. j., typis Gotthardi Voegelini, die vorrede Heidelbergse non. Martii
1610 unterzeichnet) 5. 42 Penes arbitros, Scefinaa waltend! [= Gl. K. 22^,
25 9. 10]. Decalogi, orationis, et symboli saxonica versio vetvstissima (ich kann nur
nach Eccards abdruck Catechesis theotisca s. 211 citieren) Glossae veteres: ^Ea lieh
toam, Legitima judicia [= Gl. K. 203,4. 5]. [664
Derselbe Fr eher besafs aber auch juristische gll. er führt an: Orationis domi-
niccß et symboli apostolici alamannica versio vetustissima (1609) bl. (6^), wider-
30 abgedruckt in Eccai'ds Catechesis s. 196 Glossse veteres: Iudex ad requirendiun,
Soneo ze sonene. Dijudicauit, Kasonit. Praejudicet, Forasuanne. die letz-
tere gl. kann, da er alsbald hinzufügt Videsis & Keronem in ludicet, nicht aus
der alphabetisierten Benedictinerregel stammen. Foederis . . . formulae bl. 6 ut in
* vgl. dazu MGoldast Alamann. rerum scriptores 1 (1606), 395 (gedruckt 295) In
vet. Glossar. Latino-Germ. quod habet noster Freherus Nummi percussi, Silihha du-
ruchslagen, das ist Pfantius,
682 Verschollene Hss.
Glos.sis antiquis: Placitum, Plait vel ge dinge {nur daraus widerhoU ist Eccards
citat Leges Francorvni s. 87). De secretis ivdiciis s. 5 Glossae veteres: Poenas,
Wizi. Poenalis, V vizlih. Punire, vvizen. Impunitus, indemnatus, Vngevvizi-
not. qualia & apud Keroneni, s. 40 Glossae veteres: Dolec, Exitialis, während
5 .s. 42 Glossae: Sceperio, Iudex aus den Lipsisehen gll. 790 herrührt, nicht
feststellen lässt sich, ob auf diese gll. sich bezieht eine von Hllagen Zur gesch. der
jjhilologie und der römischen litter atur (1879) s. 111 anm. 166 aus einem brief
des J Bongars an GMLingelsheim vom 0. ii. 1604 ausgehobene notiz, er wolle
Frehern ein fragmentum glossarii veteris teutonici des Pithoeus übersenden, auch
10 Bongars kämmte oder besafs eine jetzt verschollene Canoneshs. mit deutsclien gll.,
aus der er Varianten seiner abschrift der gll. von nr 28 beifügte, s. die anm. zu
DLXXXVI. [665
Ch'iginvm Palatinarvm i^ (1613), 16 citiert derselbe Freher Glosse veteres. Pala-
tinus Palensgreve: das kann aus einer hs. des Salomonischen glossars {bd. 4,
15 83, 35) oder des Summarium Heiwici (3, 134, 8) genommen sein, Icann aber auch
Id. meinen (^, 378, 14; vgl. aufserdem 3, 356, 67. 395,29. 428, 24). [666
Der Coonmentator des ICruquius zu Horaz {ich benutze die von IDousa besorgte
ausgäbe Antwerpen 1611) iveist die notiz auf s. 460^ {Serm. 2, 4, 81) scobe. hie
scobis, & haec scobes, dicitur rasura serrarum; Graece TTQiojua: Theotisca liiigua,
20 vrpora. sed hie pro omni purgamento domus ponitur. diese gl. ist nicht ganz
unbedenklich, da bei Oruquius s. 335'' (Äerm. 1,3, 128) soleas. galliculas bene in-
cisas. Gall. des brosequins mid s. 418^ {Serm. 2, 2,89) rancidum ap. leuiter tan-
tum putentem. Flandrice, garstich steht, bemerkungen, welche den alten scholien
unmöglich entnom^nen sein kömien. [667
25 hn glossar zu seinem Codex legvm antiqvarum (1613) führt FLindenhrog aufser
den Florentiner gll. {s. oben s. 431 f) gelegentlich noch andere an, über welche
HHoffmann Änz. f. künde des deutschen mittelalters 2 (1833), 129/" abschliefsend
weder gehandelt hat noch handeln konnte, zunächst nämlich sind mehrfach, wie
schon oben s. 472, 14 /f bemerkt wurde, die so genannten Linde nbr og sehen gll.
30 angezogen, ferner die von Goldast alphabetisierte Benedictin erreget: dahin
gehört 1390^ Gloss. vett. Vulnera tolc, 1396^ Aliae Gloss. Testamentum ewa. Ve-
teris foederis noviq,. Dero alten ewa, ioh dera niwan, 1463* In vett. Gloss. La-
tino-Theotis. Racha causa vel res interpretatur. weiter die Lipsisehen gll.:
1473* Gloss. Latino-Theotis. Iudex Scepeno. aus Freher {s. vorhin /^r 665) wurde
35 entnommen 1390^ Aliae glossae: Dolec exitialis, 1499* Glossar, vett. Poena Wizi.
Poenalis Wizlich. Punire Wizen. den Gll. Älfrici entstammt sicher 1377^ In
veteri Gloss. Latino-Saxonico. Tit. de partibus domus, sie legi: Laquear fyrst, Cleta
hyrdel {Wright-Wülker 12%, \h f), wahrscheinlich auch 1361^ Gloss. Latino-Theo-
tiscum vetustiss. Autumnus Herbeste (176, 9), 1363^ Arcus Bogen, wenn das
40 überhaupt eine alte gl. sein soll (142, 26), 1401^ Gloss. Lat.-Theotis. Flebotomum
Blodsachs (117, 38), 1409* Halle, id est aula, ut veteres Glossae intei-pretantur
(184, 23). so verbleiben, da 1410^ heriliz und 1483* stolizaz aus den Leges ge-
nommen sind, als aus unermittelten quellen geschöpft nur 1427* Gloss. Latino-
665— 6C9 683
Theotisc. Sabaii linteum und die gll. zur Vita Cuthberti (DL \TL § 87.
F. 110]). die letUern aber erklärte JZupitia Zs. 33, 238 für ags. mit recht:
denn sie werden der sanimJumj angehören, ivelcJie in dem aus Lindenbrogs nacJi-
lass stammenden Ms. geriii. 22 der Ilnndmrger stadtbibliothek p. 391 von seiner
5 hand unter der ühcrscJirift Ex Betla) Gutberto, in dem früher Dietrich von Stade
gehörigen {vgl. vSeelen Memoria Stadeniana s. 197) Cod. philol. 249 in folio der
Göttinger universitätsbihliotliek auf dem ein gelte fteten quartdoppelbl. 198. 199 saec.
XVIII unter der Überschrift Glossae Anglo-Sax. Bedae Vitae Gudberti a quodam
adscriptae et a Lindenbrogio iiide excerptae (= b) und in der Hannover scJien hs.
10 IV, 495 5. 571. 572 unter der Überschrift Glossae AngloSax. ex Bedae Gudberto
a Frid. Lindenbrogio excerptae von Eckliarts hand {■= c) sich eingetragen findet
und die ich hier folgen lasse:
13 Egestas uaedlieude {c. 29. /. vaedliende) Depinxit amearcode (ib.) 41
14 Tabe peresos fornumene (ib.) Capit bodap {ib. cavit. /. boda];)) 42
15 Infesto on vinnedum (c. 22. /. onvinne- Alimenta bilcdfan^ {ib. L bileofan) 43
16 dum) Dolos* sor {ib. tvol sar, indem Dolos = 44
17 Doniini leoman (ib.^ geJmi aber zu ju- Dolor gefasst wurde) 45
18 bar) Transacti temporis forpgeuitonre tide {ib. 46
19 Culniine hrofe {ib.) l. for})gevitenre) 47
20 Transacto forbaurnenum {ib. l. forJ)aur- Tempora capitis a scoep aut to bryt {ib. 48
21 nenum) quatit sub tempora. /. ascec})) 49
22 Puppi gepafode, 1^ getibode {ib. l. ge- Blandiloquus gesues . . . gehide {c. 34 50
23 {)afode 1 getiJ)ode zu Annuit) blandiloquis studuit. gehide aus bi^^- 51
24 Coetus uereder {c. 21. l. veredes) de?) 52
25 Casulam cytau l cot (c. 20) Castrum, ceastrum^ wicum {ib. castris) 53
26 Amicum fribode {c. 18. /. fri{)ode zu ge- Dolore sare {ib) 54
27 rebat am schluss der folgenden zeile) Incubuit onihude (c. 31. /. onhigade?) 55
28 Consortia gemanan (c. 16) Cedere onbu (c. 30. /. onbugan?) 56
29 Acuerit gescyrte {c. 15 acuarit. l. ge- Mutua gemene (c. 31) 57
30 scyrpte) Cono helme {c. 32) 58
31 Caballum hyrs (c. 7. /. hors?) Per deuia durh uestena (c. 29) 59
32 Gremio fenec {c. 39?) Fugerit fleah {ib.) 60
33 Debita soluam agilde neadgild {c. 35) Horror ogha {ib.) 61
34 Procella, turbo. hreohnefse^ {ib. pro- Potitu brycende^ (c. 31 potitum. l. bru- 62
35 cellis) cende) 63
diese excerpte reichen nicht bis c. 42, daher erscJieint auch die zweite im Codex
legvm angeführte gl. Patroni mundboran nicht. [668
Dass Colvenerius eine verlorne hs. von Hraban-Walahfrids commentar zum Levi-
ticus mit eingemischten deutschen Worten bennutzte, wurde oben 255 anm. 1 no-
40 tiert. [669
^ vel bc 2 turbo fehlt b. hreohnege b ^ biledfan hc * Dolor bc " cea-
strum fehlt b « c fäyt noch hinzu Vett. Gloss. | Caballarius, Maris. | Caballus, cabo,
equus
C84 Verschollene Hss.
In seiner sehriß De militia navali veterum (Ubsalicp. 1654; vgl. Hoffmann § 36)
citiert JSclieffer ein 'glossarium meii/m latino-germanicum ms.' , allerdings ohne ein
deutsches wort desselben %n nennen, er entnimmt daraus s. 50 Agiarria, loca qua-
dam in nauibuK, quae per remos hortator accedit. Desumpta videntur, vt alia
5 plura, ex Isidoro \vgl. dazu Löwe Prodromus 143] und s. 140 8ic & apud Isi-
dorum \vo7iier war gesagt veteres Glossae Isidori achateon] acation mallem legere,
quam quod praeferunt vulgati. Licet hanc scripturam retineat & Glossarium no-
strum vetus ms. Latino-Germanicum. möglicher weise handelt es sich wm eine
hs. des Summarium Heinrici , vgl. für beide worte Gerbert Iter alemannicum,
10 anhang s. 105. 106. [670
In seinem Glossarium ad scriptores medice et inßmce latinitatis i (1678), 157
citiert CDufresne Ducange Vetus Gloss. Necromantia Helliruna. [671
Dass der codex, dem FJunius die wenigen Ajmlejusgll. (MXXXIV) entnahm, noch
nicht widergefunden sei, wurde bereits bd. 3, 589 anm. 1 und oben b^2,l bemerkt.
15 in den Leidener hss. Voss. lat. 4^ 9 und 4^ 13 stehen sie, gefälliger nachricht des
dr WLdeVreese zu folge, nicht*. [672
Über eine bisher nicht ermittelte Pariser hs. mit Canonesgll., die Baluze 1677 ci-
tiert, s. DLXXXVIIa nachtr. [673
M Gerbert Iter alemannicum (1765), anhang bemerkt bei seinem abdruck der
20 kräuternamen des codex Vind. 10 (= bd. 3, 4^85 ff) s. 11 zu Ancusa: In Msc.
quod ind. plantar. Ringila est intybus und s. 13 zu Intiba Stur: Sic & in alio
quodam plantar, indice eiusdem sevi. [674
In seiner ausgäbe von Scher zs Glossarium germanicum (1781. 84) führt JJOber-
lin aufser den oben nr 519. 652. 654. 655 besprochenen noch folgende Rheinauer
25 gll.an: 9 abst Ventris, 181 brecellum Colliridam, 862 laga Praesidimn, 1395
scernarin Scurrilis, deren erste zweifellos verderbt ist. [675
Zwei zweispaltige pergamentbll. des xii/xiii jhs. mit stücken aus Vergils Georg.
2, 187 — 280 und Aen. 12, 1 — 82, abgelöst von einem quurtbafid der Helmstädter
Universitätsbibliothek j erwähnen die Ännales litterarii. cura HPhCHenke et PJBruns
30 (1783) 1, 193 nebst den deutschen interlineargll. Georg. 2, 242 cola, Siga i. co-
latoria pressin und Aen. 12, 53 occulat, Keberga. auf diese notiz ivies
MHaupt hin Anz. f. künde des deutschen mittelalters 2 (1833), 16. in der wol-
* nicht auf verlorne gll. geht JGEccards irre führendes citat Catechesis theotisca
(1713) s. 139 {vgl. Francia Orientalis 1, 882) Glossss MStse Isaaci Vossii: pilibe, ma-
neat; piliben, maneant; aleiba, residua; Farleipter reliqvum. denn es ist aus Junius
Glossarium gothicum (1665) s. 38 entlehnt, wo hinter einander angeführt loerden far-
leipter / Eeliquum. aleiba/ Eesidua; gl. B, 46 [bd. 1, 290, 44 Eeliquus farleipter. 2, 317,
41 Kecidiua — Nyerup 224 dh. Junius repone Eesidua — aleiba]. za leibu ist / Eeli-
quum est; gl. A, 11. pilibe/ Maneat. piliben/ Eemanent. za leibu ist/ Eestat; Kero. Ec-
Card beachtete die angäbe 'Kero', iveil erst hinter der nächsten von ihm nicht mehr
ausgehobenen gl. stehend, nicht und sah deshalb die gll. pilibe, piliben für derselben,
1665 laut Junius Vorwort noch in IVossius besitz befindlichen hs. angehörig an wie
die vorhergehenden.
G70— 684 685
geordneten fragmeniensammlunij der Wolfenbiiltler biblioüiek, die ich 1895 ganz
durchsah, befinden sich die hll. nidit. [676
In dem aiis dem onfang uiisers jhs. herrührenden Catalogus Libroruin manuscrip-
torü Bibliothecae Ottobiiranao de,'^ CY/;/. 27134 wird ä. 22 unter der Signatur :s.xxv
5 fol. m. ein codex folgenden inhalts an. /geführt: Exanioron B. Ambrosij p]p. Me-
(liolaii. Carmen de Volucribus, Feriy, et arboiibus cum Glossa Thco-
tisca. Aliud authore Damaso, ut ex ultimo Versu liquet, de Conversione S. Pauli.
Privilegium caiionicorum ex Decreto Gclasij Pp. Carmen de xii. Lapidibo. Pag.
ult. Donatio Älonrio uro a Ruperto de Werdin sub Abbate Bernoldo a^ 1182.
10 facta. [677
Der verlornen Wiener Hildegardhs. Asc. 721 (Rec. 33) ist bd. 3, 390. 397 anm.,
des Hoffmannschen quartblattes saec. ix }nit gll. zu Tobias und Judith, das er
schon Ahd. gll. § 19 [P. 75] erwähnt, unter nr CLXXXIII, einer wahrschein-
lich verschollenen Legeshs. bd. 2, 353 amn. 1 gedacht loorden. [678
15 Bisher uicht widergefunden hat sich ein Münchner Vergilfragmeni, aus dem
BJDocen in seiner hslichen glossensammlung Ae bl. 104^ den vers et quum cla-
mareni quo nunc se proripit ille Ecl. 3, 19 mit der gl. buskit (/. hurskit) an-
führt. [679
JASchmeller BWB 1^ 267 führt aus dem vorsatzbl. des Clm. 17173 {aus Sehe ft-
20 larn, xii. xiiijhs.) an Scobs est quod de terebello exp . . . thisca lingua urpora
dictum [vgl. oben 334, 17]. dies bl. mangelt jetzt der hs. [680
FJMone fügt Anz. f. künde der teutschen vor zeit 4 (1835), 96 dem abdru^k des
Heidelberger Summariumfragments {oben nr 235) die notiz bei lana quae crescit
in agris, bÖnwolli. ex alio cod. sec. xii. [681
25 FBöhmer schreibt 23. x. 39 an JGrimm {Briefe ed. Ja^issen 1, 282) 'ich lege
noch ein bl. deutscher gll. bei, welche sich Pertz, der sie Ihnen bei seiner neu-
lichen durchreise durch Cassel nicht geben konnte, gelegentlich zurückerbittet''. [682
Auch die Grazer hs., aus deren vorsatzbl. oben DCCCXX'^ nachtr. nach HHoff-
manns abschrift einige Prudentiusgll. mitgeteilt wurden, hat sich bisher nicht
30 feststellen lassen. [683
Zs. f. d. ph. 26 (1894), 70 berichtet FWERoth: 'Eine defekte evangelienconcor-
danz des ix jhs. in meinem besitz enthält vornen eingeschrieben von einer hand
wahrscheinlich des ix jhs. folgende gll.
34 desideratus: geliubit laudare: louan 44
35 benedictus: kisegit timere: fortan 45
36 sulphur: erdphuir adversus: anegeginne 46
37 bitumen: erdleim sustinuit: tholundun 47
38 deliramenta: thobizunga lumen: liohte 48
39 dicit: redinot cognovi: bikanda 49
40 exemplar: pilidbuoch impugnans: anafehtonde.' 50
ohne einsieht des codex lässt sich über diese gll. kein sicheres urteil fällen: ihn
hat aber der besitzer ende 1894 durch einen Bremer agenten an einen Privatmann
im nordamerikanischen staat Ohio verkauft, die hs.j ungebunden und vorn und
680 Verschollene Hss. 684
hinten unvollständig, ein Unum ex quatuor, bestand aus mehreren hundert un-
gezeichnaten blL, entstarmnte einem rheinischen kloster und enthielt die deutscJien
gll. am rande der bll. 1 und 3, durch hände oder ausgestreckte finger auf die text-
worte bezogen; auf den ersten 11 bll. befanden sich aufserdem spärliche lat. in-
5 terlineargll. einer and. fmnd. ist Roths Zeitangabe richtig, so Icann es sich um
das bekannte Unum ex quatuor des Zacharius Chrysopolitanus (Migne ISO) 7iicht
handeln^ .^iondern etwa um einen Tatian. mit Iceinem vwi beiden aber wüste ich
die gll. in Verbindung zu h'ingen: sulphur tmd bitumen gehören eiier Genesis 6,
14. 19, 24, (lesideratus, deliramenta und exemplar dejn prolog des Hieronymus
10 zum Pentateuch an. verderbt sind zum mindesten kisegit (/. kiseginit?) und tho-
lundun. [684
Tabellen. 1. Gräfes Siglen
687
TABELLEN.
1. GRAFFS SIGLEN^ (SPRACHSCHATZ 1, XXXlII-LXXin. 1147—1149. 2, 1101).
A. = 521**
AI. = 585
AI. 2. = 355
Aid. — 516
AM. 2. = 632
Aid. 3. — 659
Aid. 4. = 603
Aid. 5. = 183
Aid. 6. = 644
Ar. = 450
Ar. 2. r= 149
Ar. 3. = 117
Ar. 4. = 566
Asc. = 55
Asc. 2. = 143
Asc. 3. =: 163
B. := 645
Bed. = 194
Bed. 2. = 288
Bibl. = 194
Bibl. 1. = 429
Bibl. 2. = 448
Bibl. 3. — 427
Bibl. 4. = 337
Bibl. 5. = 374
Bibl. 6. = 328
Bibl. 7. = 403
Bibl. 8. = 400
Bibl. 9. = 192
Bibl. 10. — 128
Bibl. 11. — 654
BibL 12. = 150
Bibl. 13. = 561
BL = 522
Bo. (1.) = 211
Bo. 2. = 440
Bo. 3. — 109
Bo. 4. = 117
Bp. = 85
C. =z 79
Can. (1.) = 194
Can. 2. = 28
Can. 3. = 562
Can. 4. = 141
Can. 5. = 320
Can. 6. = 343
Can. 7. = 403
Can. 8. — 386
Can. 9. = 446
Can. 10. — 429
Can. 11. = 448
Can. 12. = 448
Can. 13. = 591
Can. 14. — 137
Cr. = 37
D. = gU. inDocensMiscell.i
(s. das genauere in tabeUe 6
unter Beyträge)
D. L 128.— 257. =r 508. 55
D. I. 257.-279. = 55
D. I. 341. 342. = 73. 556.
445
D. n. 71. 72. = 558
D. n. 168.— 188. = 73. 190
D. n. 190. = 599
*D. n. 196.— 230. = Bern
641
D. n. 282.-287. = 283
D. II. 311.— 354. — 32. 73.
102. 117. 119. 120. 160.
162. 190. 517. 539. 547.
584. 651. 653
D. n. 378. 379. = 223
D. m. 141. = 607
Da. = 348. 354. 355. 358.
437. 439
*Db. = München GL 4621,
Notkers Rhetorik
Do. = 73
DT. = 445
Eb. — 245
Ec. (1.) r= 429
Ec. 2. ziz 448
Ec. 3. = 194
*Eg. — Eg. 4. =r: windnamen
bei Eginhard, s. bd. 3, 609
anm. 1
Em. 1.-24. = 408
Em. 25. = 392
Em. 26. = 411
Em. 27. = 409
Em. 28. = 389
Em. 29. = 482
Em. 30. = 379
Em. 31. = 403
Em. 32. — 18
Eng. z= 128
*Eng. 2. = Engelberg i "/g,
jetzt 122, s. bd. 3, 711
Ep. = 165
Ep. 2. = 194
Ep. can. 1. = 436
Ep. can. 2. = 608
Ep. can. 3. = 429
Ep. can. 4. — 448
Ep. can. 5. = 337
Ep. can. 6. = 374
Ep. can. 7. = 328
Ep. P. 1. — 436
Ep. P. 2. = 383
Ep. P. 3. = 328
Ep. P. 4. = 337
Ep. P. 5. = 137
Es. — 125
* es sind nur solche siglen aufgeführt, welche sich auf gU. beziehen ; ein stern^ davor zeigt an, dass
das stück in diese Sammlung nicht aufnähme fand. ** diese zahl verweist auf die fortlaufenden nrn
des Hssverzeichnisses.
G88
Tabellen
Eut. = 452
Juv. 2. — 354
Rd. = 54
F. r= 137
Juv. 3. — 452
Re. =r 54
F. 2. = 137
Ka. ^ 73
Rf. r= 54
Fr. = 299
L. — 244
Rg. 1. = 63
Fulg. = 450
La. L 1. = 20
Rg. 2. = 53
G. r- 41
Le. r= 448
Rg. 3. = 65
Gc. 1. = 429
Le. 2. = 403
Rg. 4. = 51
Gc. 2. = 319
Le. 3. m 429
Rg. 5. = 57
Gc. 3. = 345
Le. 4. = 337
Rg. 6. = 60
Gc. 4. = 438
Le. 5. — 328
Rg. 7. = 64
Gc. 5. = 45Ö
Ma.—Mip. Mz.Ma.— Md.Mf.
Rg. 8. = 71
Gc. 6. = 448
Mg. M. 1.— M. 33. = 620
Rx. = 594
Gc. 7. =: 403
Mart. = 437
Rz. (so Holtzmann Germ. 8,
Gc. 8. = 138
Mart. 2. =r 73
396; Graff Rx.) = 54
Gc. 9. — 602
Mon. = 316
RB. = 429
Gc. 10. = 652
Mon. 2. r= 421. 424
RB. 2. = 73
Gc. 11. =: 14
CA. — 365
Sal. 1. = 420
Gc. 12. = 73
Or. 1. = 194
Sal. 2. = 374
Gd. 1. = 429
Gr. 2. = 409
Sal. 3. = 460
Gd. 2. = 448
Pa. - 508
Sal. 4. = 528
Gd. 3. = 403
Pb. (1. 2.) = 506
Sal. 5. = 663
Gd. 4. = 194
Pers. =: 575
Sal. 6. = 296
Gd. 5. = 73
Pers. 2. = 30
Sb. = 621
Gh. 1. = 429
Pfl. 1. = 313
Sbe. = 621
Gh. 2. — 448
Pfl. 2. = 617
Sg. 70. = 154
Gh. 3. = 448
Pfl. 3. =r 573
Sg. 105. = 156
Gh. 4. — 367
Pfl. 4. = 618
Sg. 183. = 170
Gh. 5. = 598
Pfl. 5. = 658
Sg. 184. = 171
Gh. 6. =: 194
Pfl. 6. = 190
Sg. 193. = 172
gl. bl. = 35
Ph. = 403
Sg. 242. = 179
Gl. K. = 220
Ph. 2. = 448
Sg. 270. =: 185
Gr. 1. = 608
Ph. 3. = 452
Sg. 283. = 188
Gr. 2. ==: 603
Po. — 194
Sg. 292. = 190
Gr. 3. = 613
Pr. e. = 391
Sg. 299. = 194
Gr. 4. = 577
Pr. f. r= 356
Sg. 397. = 197
Gr. 5. = 600
Pr. m. = 302
Sg. 878. = 216
Gx. = 48
Pr. t. = 431
Sg. 913. = 221
Hd. - 557
Pr. V. =: 576
Sg. 1394. - 222
Hör. = 305
Pro. = 102
St. = 554
Hör. 2. = 581
Pro. 2. = 126
*St. 2. = verbrannte Strafs-
Hs. = 313
Prud. 1. = 384
burger hs. C. IV. 15, alts.
Hs. 2. — 617
Prud. 2. r= 441
SC. = 118
Ja. = 493
Prud. 3. = 378
SI. =r 118
Ib. — 493
Prud. 4. = 306
Ter. = 575
Ic. = 493
Prud. 5. = 137
Tg. 1. = 443
Id. = 494
Ps. 2. = 448
Tg. 2. = 428
le. — 258
Pt. rr 73
Tg. 3. — 439
If. = 254
E. = 578
Tg. 4. = 433
Ih. = 491
Ra. = 55
Tg. 5. = 448
Im. = 256 resp. 496
Ran. = 371
Tg. 6. — 450
Is. 2. = 392
Rb. = 54
Tr. = 568
Juv. == 571
Rc. = 67
Tz. = 81
1. Graffs Siglkn
2. Hoffmanns Übersicht
GBO
VA.
—
428
VA.
2.
= 457
Ve.
1.
= 307
Ve.
2.
= 330
Ve.
3.
= 560
Ve.
4.
= 584
Ve.
5.
= 658
Ve.
6.
= 554
VE.
—
428
VE.
2.
= 457
VG.
=
: 428
VG.
2.
= 457
VG. 3. = 222
VP. = 429
VP. 2. = 448
VP. 3. — 403
VP. 4. = 650
VS. =: 73
W. = 641. 644. G46. 647
AVess. =: 459
Wu. 167. = 617
Wn. 232. r= 577
Wd. 244. =: 581
Wu. 460. = 600
Wn. 863. — 613
Wn. 3325. = 620
Wn. 3355. = 612
Wo. — 629
Wo. 3. = 637
X. = 208
Z. = 651
Zf. r= 560
Zf. 2. — 559
Zw. = 660
2. HOFFMANNS ÜBERSICHT (AHD. GLL.
§ 1 = 493
2 = 522
3 = 578
4 = 594
5 = 429
6 = 448
7 = 521
8 = 620
9 = 613. 599
10 = 560
11 = 328
12 = 403; diese hs. meinte
Pez. aber die von Eccard
angeführten gll. sind aus
408, s. oben 551, 19
13 = 374. 426
14 = 337
15 = 426
16 — 436
17 = 608
18 = 641. 646
19 verschollen, s. bd. 1, 475
nr CLXXXIII
20 = 494
21 = 519
*22— 27. 29. 30 lat. hss. des
Salom. glossars; übrigens
sind 22 = SGaUen 905, 23
=: Bern 16, 25 =: Paris
11529. 30 und wol auch
30 Rom exemplare des
Liber glossarum
28 — 420?
31 =: 663
32 = 660
33 = 467
34 = 568
Althochdeutsche glossen IV
35 = 35
36 = hs. JScheffers, s. <.70
37 zzz 600
38 = 557
39 = 494
40 = 81
41 = 459
42 =: 171
43 = 179
*44 Einhards wind- und
monatnamen, s. bd. 3, 609
anm. 1
45 = verlorner teil von 218
(s. bd. 3, 432 anm. 4) und
409
46 = 613
47 = 607
48 = 299
49 — 612
50 = 629
51 =z 408
*52 pseudo-Ruodperts brief,
MSD Lxxx
53 = 38
54 = 597
55 = 647
56 = 573
57 z= 39
*58 Hildegardis Physica
59 = 575
60 = 467
61 = 461
62 = 115
63 := 605
64 = 290
65 = 610
66 z=^ 584
IX-XLVI).
67 — 221
68 = 220
69 = 79
70. 71 = 493
72 = 137
73. 74 =r 244
75 = 577
76 = 421
77 = 313
78 = 600
79 = 254
80 =: 585
81 = 179
82 = 644
83 =r 603
84 = 632
85 = 41
86 = 355
87 verschollene hs., s. 668
88 = 429
89 = 287
90 = 645
*91 (s. 64) Caesarii glossae
ad registrum Prumiense
92 = 647
93 — 429
94 = 620
95 = 446
96 = 448
97 = 621
98 = 343
99 — 408
100 =: 429
101 = 620
102 =621
103 = 456
104 — 345
44
690
Tabellen
105 — 438
106 — 138
107 = 521
108 = 429
109 = 135
110 = 408
111 = 305
112 = 348
113 — 354
*114 alts., s. MSD 2\ 369
115 nr 408
116 = 358
117 = 441
118 =: 245
119 = 584
120 — 439
121 — 491
*122 deutsche cigennamen 133 = 443
eines codex Corbeiensis 134 =: 508
128 = 408
129 = 621
130 = 55. 73
131 ■= 141
132 — 228
123 = 437
*124 Notkers Rhetorik
125 = 428
126 = 303
127 = 620
135 = 652. 654
136 = 171. 172. 179. 107
220
137 — 552
3. SCHMELLERS SAMMLUNGEN (BWB P, X— XII, BERICHTIGT UND ERGÄNZT).
Schmelleriana C 13, zwei quartbände, 1062 ss. (gezählt nur bis 850, da von da ab alpha-
betische register folgen) = Gl. a.
3-24 * = 137
27-58 = 244
62-166 = 493. 54
167—372 — 220. 508. 55
*374— 377 über den Liber synonymorum
(Abavus maior) des Clm. 14252 (Rat.
SEmm. C lxxi)
379—494 =: 578. 594. 298
495 — 600
499-538 = 660. 296. 420
539—589 = 374
591—596 =: 54
597-602 = 506 bl. 58^ ff
605—611 = 482
613-614 = 389
615-633 = 18
641—691 = 313.
316. 419. 421
*697— 739 Vocabular des Petrus Smidhauser
von Indersdorf aus dem j. 1419
*740— 798 Vocabular von 1429
*801— 829 SFlorianer gll. saec. xiv aus den
Wiener jbb. XLI, 16—23
*830— 845 gll. der Berner hs. 641 ausDiut.
2, 195—230
846—850 = 137
Schmelleriana C 14, ein quartband, 503 ss. = Gl. o.
5-7 = 299
10—18 = 573. 313
19—166 = 35. 313
168—175 = 115. 144. 307. 330. 554. 560
177—182 — 408. 403
186—194 = 79
196—204 = 221
206 = 172. 196
208-210 = 629
224—225 = 430
228—235 = 403. 409. verlorner teil von
218. 147
236—237 = 428. verlorne hs. bei Goldast
240—283 = 557
288-367 = 494
368—371 = 256
375—387 = 600. 607. 613
388—392 = 459
396—421 = 403
424—430 = 554 und Strafsburg C. iv. 15
(alts.)
431—433 = 629
434—444 = 171
445—453 = 179
454-455 = 125
456—457 = 38
458—464 = 307
466—475 = 144
477-480 = 628
*482— 491 Vocabular von 1419
492—493 = 190
*494 aus einer SFlorianer hs. des xiv jhs.,
Wiener jbb. XLi, 23-26
501—502 (diese seite doppelt vorhanden)
— 658
* die hier übergangenen selten sind leer.
2. Hoffmanns Übersicht
4. Pipers Verzeichnis
G91
Schmelleriaiia C 15, zwei qiiartbände, 1297 ss. =: Gl. i.
3—34 = 521
35-47 = 522
51—53 = 41
55—61 = 245
63-120 = 408. 386. 446
123-142 = 137
145-173 = 493
175—181 = 494
183—196 = 258
197—198 = 54
196—201 = 254
202—208 = 491
211—498 = 328. 337. 365. 371. 374. 400.
403. 411. 427. 429. 448. 561. 620
499—502 = 288
507—510 = 600. 608. 613
511—512 = 645
513—526 = 641. 647. 646. 644
527-532 =: 560
533—572 = 306. 378. 384. 441. dazu s.
566. 572 — 137
573 = 517
574 = 516
575—592 = 141
593—594 = 143
594—607 — 283
609—619 — 54
619—621 = 55
621—631 =: 67
631 = 99
631 = 400
632 = 383
*637— 650 Gll. Lipsii
651—657 = 391
659 = 389
661—698 = 73
701— 814b = 428
815—818 = 457
819—820 = 305
820^—826 = 554.556
827—833 = 179
837—944 --r 54
949—955 — 506
957—987 = 429 bl. 218i>ff
989—1001 = 429 bl. 239i>ff. 448
1005—1013 = 429 bl. 257* ff
1014—1017 - 561
1017—1020 = 562
1020 = 558
1021 = 313 bl. 24
1023—1031 - 320
1033—1034 = 411
1035 = 409
1036 = 371
1037—1038 = 392
1039—1040 — 379
1045—1066 = 437
1067—1068 = 211
1069—1072 = 440
1073—1082 = 448
1085—1092 =: 337. 436
1093—1097 = 365
1101—1105 =: 439
1107 = 354
1108 = 355
1109—1123 = 443
1125—1137 = 302. 431. 356
1138 == 433
1141—1148 = 348
*1149— 1156 Notkers Ehetorik, Aretins
Beytr. 7, 290 ff
1157—1173 = 560
1175—1176 = 632
1177-1178 — 633
1179 — 445
1181—1199 = 138
1200 - 137
1202—1263 ■= Prudentiusgll. aus Graffs
Diut. 2, 311 ff
1264 = 223
1265 = 342
1295-1296 = 287
4. PIPERS VERZEICHNIS
(SPRACHE UND LITTERATUR DEUTSCHLANDS 1, 38-69).
1 = 429 1 = 128 13 == 228
2 = 407 8 = 426 14 = 620
3 = 448 9 = 73 15 = 621
4 = 328 10 = 190 16 = 654
5 = 337 11 = 561 17 = 374
6 = 460 12 = 560 18 = 400
44'
692 Tabellen
19 = 403 72 = 31 126 = 442
20 = 192 73 = 85 *127 München Cl. 14775, b.
21 = 493 74 = 261 bd. 2 s. vi
22 = 494 75 s.bd. 1,475 nrCLXXXIII 128 = 156
♦23 Gll. Lipsii 76 s. bd. 1, 552 anm. 6 129 — 656
24 = 462 77 = 341 130 = 551
25 = 357 78 = 436 131—135 = 552
26 = 258 79 = 380 136 = 458
27 = 54 80 = 383 137 = 392
28 = 243 81 =:: 408 138 = 348
29 = 105 82 = 154 139 = 525
30 = 6 83 = 153 *140 Strafsburg C. IV. 15, alte.
31 := 312 84 = 519 141 = 414
32 = 443 85 = 552 142 = 628
33 = 464 86 = 283 143 = 319
34 = 365 87 = 282 144 = 345
35 = 409 88 = 233 145 = 438
36 = 371 89 = 53 146 = 456
37 = 411 90 = 63 147 — 176
38 = 427 91 = 608 n48 SGaUen 19, s. bd. 4,
39 = 339 92 = 627 373, 12
40 = 150 93 = 637 149 = 177
41 =z 223 94 = 264 150 = 178
42 = 194 95 = 532 151 = 14
43 = 193 96 = 78 152 = 652
44 = 188 97 — 20 153 = 67
45 = 191 98 = 103 154 = 138
46 = 151 99 = 43 155 = 602
47. 48 = 54 100 — 48 156 = 552
49 =r 70 101 = 136 157 = 488
50 = 68 - 102 = 293 158 — 367
51 r= 59 103 = 379 159 z:^ 598
52 = 643 104 = 433 160 = 552
53 — 641 *105 Carlsruhe Aug. CCLIX 161 = 645
54 = 646 106 = 288 162. 163 = 493
55 = 648 107 = 41 164 = 514
56 = 642 108 = 355 165 = 342
57 = 94 109 = 552 166 = 320
58 = 89 110s.bd.2,45nrDLund668 167 = 343
59 = 522 111 = 394 168 = 349
60 = 521 112 = 452 169 = 386
61 = 506 113 = 165 170 = 342
62 = 273 114 = 169 171 = 446
63 = 567 115 = 135 172 = 28. 33
64 = 489 116. 117 =: 552 173 = 562
65 = 613 ' *118 Merseburg 42, alts. 174 = 141
66 = 599 119 = 49 175 = 634
67 = 581 120 = 40 176 = 591
68 = 626 121 =: 490 177 = 137
69 = 600 122 rr: 351 178 = 641
70 = 107 123. 124 = 552 179 = 647
71 = 146 125 = 437 180. 181 = 552
4. Pipers Verzeichnis
693
182 =
621
236 =
653
289 =: 303
183 =
552
237 =
547
290 = 428
184 =
55
238 =
539
291 = 457
185 =
143
239 =
100
292 = 472
186 =
163
240 =
651
293 = 222
187 =r
585
241 =
584
294 = 19
188 =
174
242 =
245
295 = 491
189 =
449
243 =
439
296 = 271
190 =
516
244 =
399
297 = 76
191 =
659
245 =
523
298 = 259
192 -
603
246 =
358
299 =r 292
193 =
183
247 =
260
300-302 =: 552
194 =
632
248 =
542
303 =r 509
195 -
644
249 =
538
304 := 552
196 =
179
250 =
543
305 = 392
*197 Leiden Voss. lat. 4*^ 106
251 =
503
*306 Notkers Elictoiik, Mün-
198 =
450
252 =
405
chen Cl. 4621
199 =
149
*253 SOmer 666
307 = 418
200. 201 = 117
254 =
391
308 = 296
202 =z
566
255 =
360
309 = 425
203 =
569
256 =
576
*310 Aug. CLXXXin in Carls-
204 =
142
257 =:
389
ruhe, s. bd. 2, vi
205 =
552
258 =
197
311 = 56
206 =
571
259 -
356
312-319 = 552
207 =
452
260 =
302
320 = 47
208 =
354
261 =
431
321 = 44
209 =
66
262 =
359
322 r= 558
210 =
102
263 —
217
*323 Stuttgart, öffentl. bibl
211 =
126
264 —
214
Poet, et phil. fol. 32
212 =
10
265 =
185
324 = 60
213 =
119
266 =:
211
325 =: 64
214 —
120
267 =
109
326 = 71
215 =
117
268 =
382
327 = 61
216 =
46
269 =
440
328 = 65
217 =
45
270 =
451
329 = 51
218 =
630
271 =
287
330 =: 57
219 =
640
272. 273 = 552
331 = 129
220. 221 =1 530
274 =
241
332 = 612
222 =
273
275 =
305
333 = 584
223 =
267
276 =
402
334 = 510
224 =
266
*277 Paris Lat. 7975
335 — 526
225 =
563
278 =
97
336 = 242
226 =
88
279 :zz
213
*337 Codex Prumiensis
227 =
227
280 =
257
*338 Frankfurt 67
228 =
32
281 =
575
339 = 170
229 =
160
282 ==
30
340 = 155
230 =
162
283 =:
416
341 = 157
231 =
384
284 =
650
342 = 158
232 —
441
285 -
118
343 = 159
233 —
378
286 =
535
344 = 161
234 =:
306
287 =
325
345 = 164
235 =
517
288 =
511
346 = 166
694
Tabellen
347 = 1G7
348 = 108
349 — 172
*350 SGalicn iOG, ö. bd. 4,
373, 12
351 = 173
352 = 180
353 = 187
354 = 195
355 — 198
356 = 199
357 = 202
358 — 203
*359 SGaUen 561, s. bd. 4,
374, 1
360 = 204
361 = 205
362 = 209
363 = 212
364 — 218
365 = 149
366 =r 152
367 = 175
368 = 181
369 — 182
370 = 196
371 — 201
372 = 206
*373 SGaUen 635, s. bd. 4,
374, 3
*374 SGallen 671, s. ebenda
375 = 210
376 = 219
377 = 216
*378 SGallen 1394 nr xv,
abgedruckt bei vArx Gesch.
1, 174 anm.; vgl. auch
Ducange 4, 351^ s. v.
melscada
379 = 508
380 =r 220
381 = 578
382 = 594
383 = 298
384 = 482
385 — 54
386 - 528
387 = 420
388 = 600
389 = 010
390 - 290
*39 1—390 lat. hss. der Gll.
Salomonis
397 = 003
398 = 526
399 — 18
400 = 577
401 — 4
402 = 54
403 = 4671
404 = 419
405 = 351
406 = 221
407 = 79
408 - 568
409 = 35
410 := 313
411 = 421
412 = 316
413 =: 617
414 = 555
415 = 96
416 = 235
417 — 557
418 =: 171
419 =: 552
420 = 494
*421 Lambach 99, s. bd. 4,
372, 26
422 = 552
423 s. bd. 3, 432 anm. 4
424 dasselbe in Junius copie
425 = 246
426 = 527
427 = 615
428 = 662
429 = 248
430 = 554
431 = 559
432 = 2
433 = 5
434 = 38
435_440 — 552
441 == 286
442 — 455
443 = 307
444 = 330
445 = 029
440 =019
447 = 125
448 = 484
449 = 058
450 — 320
451 = 018
452 = 619
453 = 573
*454 Wien 510
*455 Wien 529
456 - 29
457 = 34
458 — 144
459 = 265
460 = 552
401 =: 250. 490
402 = 39
*4e3 Bonn 402
404 = 444
*405 SOmer 770
*400 Brüssel 1814
*4e7 Valenciennes B. v. 06
*468 Oxford Jun. 116 F
469 = 613
*470 SGallen 248
*471 SGaUen 250; zu 463 ff
vgl. bd. 3, 009 anm. 1
472 = 207
473 = 552
*474 Müichen Gl. 23479, s.
bd. 4, 372, 21
475 — 430
470 = 299
477 = 607
478 = 445
479 = 235
*480 Oxford Jun. 116 E Ter-
mini iuristarum
*481 Bern 641
482 = 556
483 = 445
5. DOCENIANA.
Für den von ihm herausgegebenen sechsten band des Graffschen Sprachschatzes hat
Mafsmann neben SchmeUers Sammlungen auch Docens glossographischen nachlass in aus-
4. Pipers Verzeichnis — 5. Doceniana 695
gibiger weise benutzt und dadurch heillose Verwirrung angerichtet, denn gelegentlich
führt er die gleiche gl. untor drei oder vier verschiedenen bezeichnungcn an, sodass der
bonutzer glauben muss, ebenso viele zeugen für das wort vor sich zu haben ; zu Graffs
rsigle gesellen sich Schmellers band- und Seitenzahl sowie das citat aus Docens papieren,
die häufig eine gl. an mehreren stellen bringen, oder er reiht eine gl., die er losgelöst
von ihrem zusanunenhang, wie er sie bei Docen vorfand, nicht verstand, au einem ganz
unmöglichen ort ein: so seile ciliada (bd. 4, 46, 46) bei dem flussnamen Sala s. 183.
damit der leser einiger mafsen in der läge sei, eine nach Docen angeführte gl. in unse-
rem werke zu finden, scheint unter solchen umständen eine knappe Übersicht über Do-
cens glossenmaterial geboten.
Was der Doceniana A signierte karton der Münchner hof- und staatsbibhothek ent-
hält, fünf quartcon Volute sehr ungleichen nnifangs, ist erst nach Docens tode durch
Schmeller in seine gegenwärtige gestalt gebracht worden: dieser hat die zufällig an ver-
schiedenen orten und offenbar ganz unvollständig erhaltenen glossenzettcl Docens nach
wechselnden principien geordet und aufgeklebt; begreiflicher weise wurde dabei vielfach
zusammengehöriges aus einander gerissen.
Zu couvolut Ab bemerkte Schmeller am 3. vii. 1830 auf dem vorsatzbl. 'die in
einiger etymologisch alphabetischer Ordnung auf die nächstfolgenden 100 bll. geklebten
gll. lagen zerschnitten ohne alle Sichtung in mehreren schachteln zusammen, ohne angäbe
woraus sie genommen seyen. diejenigen derselben, die auf gröfsere andersfarbige papier-
abschnitte geschrieben waren, und vermutlich aus einer andern quelle als die sonstigen
herrühren, sind handschriftlich nachgetragen', bl. 1 — 96 bilden ein alphabetisches wb.,
hauptsächlich geschöpft aus Clm. 6277. 12625. 14689. 18547, 2. 18550, 1; ihnen folgt
bl. 97— 100 ein unalphabetischer nachtrag, aus gll. in geheimschrift oder verderbten be-
stehend, deren einordnung mit voller Sicherheit nicht vorgenommen werden konnte.
Convolut Ac, 44 bll. mit aufgeklebten gll. mehrere alphabetisierte reihen sind zu
unterscheiden, und zwar 1^ — 3^ Piiidentiusgll. aus Clm. 14395, 3*^— lO«' Prisciangll. aus
Clm. 18375: neben beiden hat Schmeller am rande BoethiusgU. aus Clm. 18765 einge-
tragen, bl. 10a ff gll. aus Chn. 18922. 19410. 21525. 22053. bl. 27^ bis zum schluss
Salomonische gll. aus Clm. 17152 bis bl. 62c (vgl. Ae bl. 74a ff).
Convolut Ad, 6 bll., enthält gll. aus Clm. 14395 nach anlauten geordnet. Schmel-
ler bemerkt dazu 'folgende gll. lagen zerschnitten unter einem Umschlag, worauf geschrie-
ben stand : Glossae sup. Prudentii opp. Cod. Emmeram, diese alphabetisch aufzukleben
um beym nachholen aller übrigen das schon ausgezeichnete zu erkennen und nötigen falls
zu berichtigen'.
Convolut Ae, 205 bll., unalphabetisch beklebt oder beschrieben bis 198. bl. 1 — 7
VergilgU. aus Clm. 18059. bl. 8—10 EusebiusgU. aus Clm. 18140 bl. 225^^ ff; einige gll.
am schluss, bei denen die sigle Eu. ausgestrichen ist, stammen aus dem Esaias derselben
hs. 11 ff weitere EusebiusgU., gll. zum Eccli. und zu Gregors Homilien aus Clm. 18140,
dazwischen bl. 15 Lucangll. aus Clm. 14505. bl. 25 die Tychsenschen gll. aus der Es-
corialhs. 26b ff gU. aus Clm. 18036 und 29005; 29^ ff aus Clm. 6404. 3767 und 9534:
letztere hs. wird als Reg. 830 bezeichnet. 31a begegnet der vermerk suammineno fungino
capite Plaut. : da das der form des deutschen wortes wegen nicht zu bd. 4, 66, 35 passt
und eine ältere Plautushs. auf der Staatsbibliothek nicht existiert, so weifs ich nicht, wo-
her Docen die gl. hat. 32^ ff wider gll. zum Eccli. aus Clm. 18140. 38a ff gll. aus Clm.
18375. 18765. 13108. 6408. 18530, 1. 6404. 18522, 2; 44ab aus 19452. 6404. 4112; 45»
aus 13079. 46a ff gll. des Clm. 14456, mit Com. bezeichnet. 49a f gll. aus Clm. 19451.
19454. 21525. 19479. 51a Ambrosius In Lucam, Clm. 14117. 53aff AldhelmgU. des Clm.
23486. 59b Glossse in Peginaldum, die in unsere Sammlung nicht aufgenommenen glL
des Clm. 18580 (s. oben 372, 12). 60a gll. aus Clm. 13090. 60b ff OinonesgU. aus Clm.
6242; 64b gll. zu Alcuin aus Clm. 14737; 65a ff gll. aus Clm. 18628. 12625 und wider
6'9G Tabellen
9534. G8b gll. aus Clin. 17142, mit Di. = Dionysius bozcichnet, gefolgt von SeduliuRglL
des Clin. J8f;2S und bibÜBchcn des Clni. 1^754. 7.'k kräut^^Mnamen des Clin. 4022, der
hier die Higiuitur 1074 führt. 74a ff Salomonische gll. aus Clm. 17152 bJ. 62 ff und 17403,
mitten darin das (von uns nicht aufgenommene, s. oben 372, 18 f) kräuterglossar des Clm.
2205G. 82aff Clin. 17151. 17153. 17194 (Sumniarium buch xi). 98aff gll. zu den Epi-
stolac canonicae und der Apocalypse aus Clm. 19440, verglichen mit 18140 und 18530, 1.
104aff hauptsächlich gll. zu Eusebius aus Clin. 18140, aber auch 6ine gl. aus einem bis-
her nicht widergefundenen Vergilfragment. 110a ff gll. zu Gregors Homilien aus Clm.
19440. 117a aus den Windberger Psalmen, 117i>ff gll. aus Clm. 23490, darin 129^ Hra-
banisches bruchstück Cgm. 5153="-. 131'^ ff gll. des Clm. 14747. 159a GregorgU. des Clm.
6277 und 21525, darin 163^ gll. zu Erchanbert aus Clm. 19440. 108a ff Isidorgll. des
Clm. 6325, 177b des Clm. 14461. bl. 179—185 leer. 186 gll. des Cbn. 18181, 189aHo-
razgU. aus Clm. 375, 189b Virgil. minor, vvol Clm. 305. 190b Seduliusgll. aus Clm 18628
sowie GregorgU. aus 21525 und 6277. 192b Glossar Isonis cod. mon., ein stück aus dem
buchstaben P des Clm. 17152. 193^ über Wiener gll. bei MDeuis, 193b brief Chmels
über die SFlorianer GregorgU., 194a gU. aus Clm. 18547,2, 194b aus 6028. endlich 195 ff
bemerkungen des prälaten Schmid über die von Eckhart abgedruckten glossarien.
Das letzte convolut birgt ein aus aufgeklebten zetteln bestehendes siglenverzeichnis.
Schmeller bemerkt dazu " zettelchen auf Docens glossographische arbeiten bezüglich, welche
in dem von custos Rott der bibUothek geschenkten octoberheft des ix bandes der Are-
tinschen Beitr. gelegen hatten.
6. GLOSSENAUSGABEN UND GLOSSENCOLLATIONEN. *
Abhandlungen der k. akademie der wissen- Anzeiger f. künde des deutschen mittel-
schaften zu Berlin, phil.-hist. classe alters
1846 s. 437-476. 498—503. 1853 s. 159 2, 16 (MHaupt) =: 676
—162 (WGrimm) = 79 3, 186—188 (FJMone) — 54
Academy Anzeiger f. künde der teutschen vorzeit
1890 nr 924 s. 46. 47 (WhStokes) = 548. 4, 82-87 (FJMone) = 63
532. 543.^ 544. 546. 533 4, 87—92 (FJMone) = 53
Acta societatis Fennicae 4, 92 (FJMone) = 65. 51. 57. 60. 64. 71
xxn, 3 (FGustafsson) s. bd. 4, 467 anm. 4, 93 (FJMone) = 52
Alemannia 4, 93—95 (HLeyser) = 262
18, 138 f (WHarless) — 240 4, 95 f (FJMone) =235. 681
Anecdota Oxoniensia, classical series *4, 239 — 250 (FJMone) s. bd. 3, 546
I, 2 (JHOnions) = 278 anm. 9
I, 5, V (REUis) == 277 4, 489 (FJMone) = 489
Annales litterarii. cura HPhCHenke etPJ- 4, 489 f (FJMone) = 43
Bruns *4, 490 (FJMone) alts.
1783 I, 193 = 676 4, 490 (FJMone) = 61
Anzeigen, Münchner gelehrte 5, 229-234 (FJMone) = 73
44, 468 anm. (LRockinger) = 444 5, 462 f (FJMone) — 559
Anzeiger, AUg. litterarischer 5, 463 f (EDronke) = 85
1800 sp. 644—646 (VNKindUnger) = 81 6, 345—346 (FJMone) — 564
Anzeiger f. d. altertum 7, 587—602 (FJMone) = 243
*xxn, 276 (ESteinmeyer) = 296 7, 602 (FJMone) = 242. 265. 248
* ausgeschlossen blieben 1) nachrichten über glossenhss. ohne gleichzeitige mitteihing von proben
(nur Docens angaben in Aretins Beyträgen wurden sämmtlich notiert) ; 2) monographische behandlungen
von glossensammlungen, denen textabdrücke nicht beigegeben sind; 3) alle citate lexicalischer oder com-
mentierender werke.
5. DocENiANA — G. Glossenausgaben Und Glossencollationen 697
*8, 03 (FJMone) Clni. 23479, s. oben 372,
21f
8, 93 (FJMono) — 246
8, 94- 90 (FJMone) = 326
8, 98 (FJiNIone) = 615. 425
8, 99 (FJMone) - 241
8, 101 (FJMone) = 368
*8, 393-401 (FJMone) s. oben 372, 17
*8, 401—405 (FJMone) s. bd. 3, 546
anm. 9
Anzeiger f. künde der dentsehen vorzeit
*2, 209—211 (KFromraann) s. bd. 3, 546
anm. 9
*19, 121 (WWattenbach) s. oben 511 anm.
20, 347 (WWattenbach) s. oben 374 anm.
23, 239 (EDümmler) — 439
Archiv f. die gesch. des Niederrheins
I, 1, 28-29 (ThLacomblet) =: 20
Archiv der gesellschaft f. ältere deutsche
geschichtskunde
7, 479 f (GHPertz) = 593
8, 565 (LBethmann) =: 10
8, 738 (GMorel) = 111
Archiv, Neues, der gesellschaft f. ältere
deutsche geschichtskunde
4, 592 (GWaitz) = 80
6, 334 (PEwald) = 281
8, 604 (KZeumer) = 479
17, 323 (VKrause) = 401. 12
WAmdt s. Zs. 23
IvArx Geschichten des kantons SGallen
1, 191—201 = 171. 172. 179. 197. 220.
221
KBartsch Die altd. hss. der Universitäts-
bibliothek in Heidelberg
184b f = 532
195a = 537
195b f = 539
s. Germania 7. 8. 18. 19
Beiträge, Hessische, zur gelehrsamkeit und
kunst
1, 652 f (TCTychscn) = 135
LBethmann s. Archiv der gesellschaft 8.
Zs. 5
Beyträge (Aretins) zur gesch. und litcratur
(das einschlägige meist von BJDocen)
1, 2, 60. 61 = 438
1, 2, 61 = 446
1, 2, 64 = ?*
2, 5, 91 - 438. 459
2, 5, 92 = 446. 448? 461. 313. ?* 328
3, 3, 53 = BJDocen Miscell. 1, 158 =:
429
3, 3, 73 = Miscell. 1
3, 3, 75 — Miscell. 1
3, 3, 77 = Miscell. 1
337
3, 3, 81 = Miscell. 1
3, 3, 81 f = Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
3, 3, 82 = Miscell. 1
3, 3, 83 = Miscell. 1
Miscell. 1
179 = 436
180 = 448. 521
182. 183 = 328.
187 = 446
187 f = 448
188 = 467
188 f = 441
189 = 438
191 = 443
198A. = 429
198B. = 328
198Fr. = 337
199C. P. = 438
199C. = 448
199E. = 443
199Pr. — 441
199D. = 467
199 f = 421. 348.
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
Miscell. 1
428
4, 631 — 460
4, 633 = 461
4, 666 == 313
6, 101 = 426
7, 243 f = 354
7, 244 ff — 358
7, 246 ff = 348
7, 253 f = 355
*7, 283 ff. 290ff Notkers Khetorik
7, 285 f — 439
7, 286 = 456
7, 286 f = 345
7, 287 z=z 303. 305. 343. 420?
7, 288 = 437. 467
7, 288 f = 421
7, 289 = 348
7, 290 = 428
ABirlinger s. Germania 8
Blätter, Altdeutsche
1, 348 ff (WWackernagel) =: 554
2, 195 f (HHoffmann) = 231
2, 197 f (HHoffmann) = 290
* mit 'Musica Odonis et Guidonis, 8. Saec. XIII. cum glossis theodiscis* aus Tegernsee kann nur Clm.
19421 (Tegerns. X. 18. 3 ) gemeint sein: aber von deutschen gll. findet sich dort keine spur.
698
Tabellen
2, 211 f (HHoffinann) — 527
2, 212f (HHoffinann) = 662
2, 213 f (HHoffinann) z=z 575
2, 214 ff (HHoffniann) = 2. 5
EBöcking Corpus Icgum
Lxxxvni — 615
ABorctius s. Monumcnta Germaniae Capi-
tularia
MZBoxhorn Historia universalis
452-459 = 493
PBraun Notitia historico-literaria
2, 117—127 =r 521
PJBruns Beyträge zu den deutschen rech-
ten
72. 73. 78 anm. = 631
s. Annales litterarii
JCHBüehler Vocabularius SGalli = 221
Catalogue des mss. des bibliotheques pu-
bliques
19, 53 =: 9
Catalogue des mss. des departements
3, 67 = 487
Catalogue Libri
244 nr 1103 = 83
245 f nr 1112 — 84
Centralblatt f. bibliothekswesen
1893 s. 86 (WHauthaler) = 549
JChmel s. Jahrbücher, Wiener, der litera-
tur XL
OCockayne Leechdoms
1, Lxxxii = 279
CoUectanea Friburgensia 3 (PMarchot) =
79
Corpus scriptorum ecclesiasticorum latino-
rum
16, 1, 23 varr. (MPetschenig) = 534
WCrecelius s. Jahrbuch des Vereins f. nd.
Sprachforschung
LDelisle Melanges de paleographie
159 ff = 518
MDenis Codices mss.
I, 1, 106 =: 606
I, 1, 115 = 607
I, 1, 126 = 608
I, 1, 139—151 = 613
I, 1, 158—160 = 600
I, 1, 314 = bd. 4, 424 anm.
I, 1, 418 = 589
I, 1, 429—431 =: 610
I, 1, 660 = 609
I, 2, 2301 f — 603
II, 1, 106 ff = 605
II, 1, 357 f = 575
11, 1, .562f = 584
II, 1, 737 f - 597
II, 1, 813f = 585
II, 1, 854 = 598
II, 1, 1021 f — 577
II, 2, 1545 ff = 612
IDiecmann Specimen glossarii =i 578
LDiefenbach s. Germania 18
WDiekamp s. Zs. f. vaterländische gesch.
43, 1
JDiemer s. Germania 3
RDietsch Sallustius
1, 5 = 325
1, 8 = 397. 402
FDiez Altrom. glossare
71 ff — 79
s. Jahrbuch f. rom. und engl. litt. 8
BJDocen Miscellaneen 1 s. Beyträge (Are-
tins)
s. Zs. f. Baiem
EDronke Fuldaer programm 1842 = 146.
147
s. Anz. f. künde der teutschen vorzeit 5
EDümmler s. Anzeiger f. künde der deut-
schen vorzeit 23. Monumenta Germaniae
Poetae 2. Zs. 14. 20. 22
LDuvau s. Melanges. Memoires
JGabEckhart Francia orientalis
1, 846 = 645
1, 853-863 = 79
2, 917 = 631
2, 950—976 =: 578
2, 977 f = 641
2, 978-981 — 647
2, 981 = 646. 644
2, 981—991 = 137
2, 991—1002 == 244
2, 1002 = 41
2, 1002—1004 = 245
REllis s. Anecdota Oxoniensia i, 5
ChMEngelhardt Herrad vLandsperg
178—200 = 557
PEwald s. Archiv, Neues 6
HFinke s. Zs. f. vaterländische gesch. 47, 1
Forschungen, Romanische
6. Glossenausgaben Und Glossencollationen
699
2, 233 anm. (JHueraer) =: 592
fi, 431 (FWERoth) = 283
KFronimann s. Anzeiger f. knnde der deut-
schen Vorzeit 2
JHGallee Alts. Sprachdenkmäler
29-58 = 13G
87—104 = 264
127—149 = 100
156—166 = 491
211 f z=z 234
215f = 633
284—309 = 73
315f = 517
319—323 = 46
328f = 101
336 = 572
s. Tijdschrift 13
KGareis Laudgüterordnimg Karls desgrofsen
61 = 631
KThGemeiner Kurze beschreibung der hss.
in Eegensburg
1, 1, 9ff = 374
MGerbert Iter alemann icum, anhang
4—10 = 522
10-15 = 573. 674
15—108 = 35
109—135 = 660
136-141 = 115
Germania
1, 113—117 (AHoltzmann) = 59
2, 89-95 (KHofmann) = 459
3, 351—353 (JDiemer) = 293
7, 239 f (KBartsch) == 493
7, 240 f (KBartsch) = 40. 531
7, 470 (KHofmann) = 403
8, 11-15 (KHofmann) = 84
8, 47 f (KBartsch) =: 286
8, 298 f (ABirlinger) =: 287
8, 385—395 (AHoltzmann) = 506
8, 395—401 (AHoltzmann) =: 54
8, 401 f (AHoltzmann) — 70
9, 13-29 (MRieger) = 96
11, 30-63 (AHoltzmann) = 54
11, 63 (AHoltzmann) == 532
11, 64 (AHoltzmann) = 68
11, 64 f (AHoltzmann) = 66
11, 66-68 (AHoltzmann) = 54
11, 69 (AHoltzmann) = 506. 70
11, 305-310 (MAWalz) = 551
15, 346 (FKeinzj = 349. 351
15, 346—348 (FKeinz) = 339
15, 348 (FKeinz) — 359
15, 341) (FKeinz) — 341. 346. 360. 405. 416
15, 350 f (FKeinz) = 357
15, 351 (FKeinz) = 458
15, 351 f (FKeinz) — 464
15, 352—354 (FKeinz) = 462
17, 18—27 (EHoffmann) =: 292
18, 46—49 (KBartsch) = 128
18, 73—75 (AHokler) = 305
18, 75 (AHolder) = 402
18, 76 (AHolder) = 97. 581
18, 76 f (LDiefenbach) = 141
18, 77—80 (LDiefenbach) = 142
19, 215 f (KBartsch) = 235
19, 383 f (KBartsch) = 88
19, 434 f (KBartsch) = 418
19, 436 f (KBartsch) — 455
20, 130—132 (Nolte) := 10
20, 132—140. 141—149 (Nolte) — 569
20, 140 f (Nolte) = 566
20, 149 f (Nolte) = 484
20, 402 f (KZangemeister) = 535
21, 1-17 (AHolder) =r 521
21, 135—139 (AHolder) = 522
21, 332-338 (AHolder) = 519
22, 392—406 (AHolder) — 73
26, 401-403 (PPiper) z=z 326
26, 403—407 (PPiper) =: 577
26, 407—409 (PPiper) = 573
31, 331—334 (RReitzecstein) = 533
32, 351-355 (CMarold) = 270
32, 355 (CMarold) = 649. 354
33, 287—311 (AJeitteles) — 241
37, 191 (FWERoth) = 283
GGoetz Corpus glossariorum latinorum
3, 20, 37 = 251
3, 169, 11. 13. 186, 18 = 374. 460
5, 410-425 = 258
MGoldast Alamannicarvm rervm scriptores
2, 89 f s. bd. 3, 432 anm. 4
EGGraff Diutiska
1, 122—280 — 508. 55
1, 341 f = 73
1, 342 = 556. 445. 556
1, 490—533 = 54
2, 40f = 562
2, 41-54 = 561
2, 71f = 558
2, 167-188 = 73. 190
2, 190 = 599
700 Tabellen
2, 231—239 - 137 3, 422-432 = 128
2, 273—277 = G58 3, 433 f = 450
2, 282 -287 = 283 3, 434 f = 149
2, 302—305 = 211 3, 435 =117. 5G6
2, 305 f =117 EGGraff Ahd. Sprachschatz 1 k. tabelle 1
2, 300 f = 109 CGreith Spicilegium Vaticanura
2, 308-354 = 32. 119. 120. 117. 102. .33—45 = 221
100. 102. 517. 053. 547. 584. 051. 73. JGrimm Deutsche mythologie
190. 539 V, 182 = .301. .390
2, 308—372 = 459 l\ 209 anm. = 580. 582
2, 373 f =: 594 JGrimm und ASchmeller Lat. gcdichte
2, 378f = 223 132. 140. 141. 140. 180 varr. 2.38f =
3, 141 = 007 454
3, 141 — 143 =: 008 WGrimm s. Abhandlungen der k. akademie
3, 143 = 613 zu Berlin. Zs. 0
3, 143—157 = 000 FGustafsson s. Acta
3, 159 = 010
3, 100 = 599 FHvdHagen Denkmale des mittelalters
3, 105 = 003 33—35 = 179
3, 172 = 005 35f = 171
3, 172 — 183 = 020 HHagen s. Studien, Germanistische
3, 183 f =: 575 WHarless s. Alemannia
3, 185 f = 584 HHattemer Denkmahle des mittelalters. die
3, 180 = 597. 585. 598 einzelnen stellen führe ich nicht auf, da
3, 180 f = 577 die Signaturen der SGaller hss. sich nicht
3, 190 = 011 verändert haben und sowol bd. 1 wie 3
3, 192 — 195 = 578 arithmetisch geordnete Verzeichnisse der
3, 195—197 = 138 benutzten codd. enthalten
3, 211 f =: 79 MHaupt s. Anzeiger f. künde des deutschen
3, 212—221 = 557 mittelalters 2
3, 221—224 = 179 WHauthaler s. Centralblatt f. bibliotheks-
3, 224—220 = 171 wesen
3, 220-234 = 408 HPhCHenke De Cresconii Concordia cano-
3, 235-260 = 313. 017. 310 num = 034
3, 291 f = 001 s. Annales litterarii
3, 292 f =: 002 EHenning Über die sanctgaUischen sprach-
3, 295-314 = 021 denkmäler = 221
3, 324—337 = 591 KFHermann Marburger universitätspro-
3, 337—340 = 573 gramm 1841
3, 340 = 018 4—7 = 284
*3, 344 Vind. 510. 529 s. bd. 3, 009 23—20 = 285
anm. 1 EHoffmann s. Germania 17
3, 349 — 351 = 570 HHoffmann Ahd. aus wolfenbüttler hss.
3, 353—350 = 017 xxnf = 032
3, 358 f = 581 XXIV f = 034
3, 308 = 585 XXVI— xxvm = 029
3, 404 = 597 HHoffmann Bibhotheca Hoffmanni
3, 405 f = 012 xxiii, 7 = 078
3, 413 f = 528 HHoffmann Glossarium vetus latino-ger-
3, 414 = 374. 400. 420 manicum
3, 415 = 420. 000. 616. 296 1—29 = Ahd. gU. 1—29
6. GLOSSENAusr.AnEN Und Glossencollationen
701
HHoffmann Ahd. gU.
1—19 =: 5GS
20-25 = 39
25—55 =z (500
56-59 = 013
59 =z 603
00—61 = 608
01-03 — 577
HHoffmauu Sumerlaten
1—24 =z 017
25—43 = 000
44-52 = 601
53—59 = 618
60—64 = 573
05 f = 256. 529. 289
s. Blätter, Altdeutsche 2. Zs. 3
KHofmann s. Germania 2. 7. 8. Sitzungs-
berichte, Münchner
AHolder s. Germania 18. 21. 22
AHoltzmann s. Germania 1. 8. 11
AHortzschansky s. Zs. f. d. ph. 12
JHuemer s. Forschungen, Romanische 2
BFHuromel Neue bibliotheck
2, 7, 341—343 = 663
PhJaffe Bibliotheca rerum germanicarura
4, 567 ff varr. = 633
PhJaffe -W Wattenbach Ecclesiae Colonien-
sis Codices
18 = 87
91 =r 93
103 f = 86
112-124 = 88
137 f = 89
142—152 = 90
152 f = 91
154 f = 92
157—161 =r 94
OJahn Persius, varr. der scholien = 30
Jahrbuch f. rom. und engl, litteratur
8, 1—13 (FDiez) =: 612
Jahrbuch des Vereins f. nd. Sprachforschung
1878 s. 44-53 (WCrecelius) =: 136
Jahrbücher, Heidelberger, der literatur
1827 s. 1087 (HFMalsmann) =: 629. 632
Jahrbücher, Wiener, der literatur
xxxvu Anzeigebl. 1 ff und XLi Anzeigebl.
13 ff (FKurz) = 138
XL Anzeigebl. 18 f (JChmel) = 139
Jahrbücher f. class. philologie
supplomentbd. 22, 375. 402a (ELom-
niatsch) - 295
Idunna und llermode
1, 118—120 (CLSchübler) - 500
AJcittclcs s. Germania 33
Journal of philology
10, 92 109 (FMadan) = 491
HKeil De grammaticis quibusdara latinis
23 — 412
FKeinz s. Germania 15
VNKiudlinger s. Anzeiger, Allg. litterari-
scher
CKirchner Novae quaestiones Horatianae
47 = 305
FKluge s. Studien, Englische. Zs. 28
OKorn Die hss. derHistoria euangelica des
Juuencus
11 f = 633
VKrause s. Archiv, Neues 17
CKrumbacher De codicibus quibus Inter-
pretamenta pseudo-dositheana tradita sunt
31. 38 = 374. 460. 251
FKurz s. Jahrbücher, Wiener, der litera-
tur XXXVII. XLI
CLachmann Specimina lingvae francicae
1 = 221
2 = 220
ThLacomblet s. Archiv f. die gesch. des
Niederrheins
ThLängin Deutsche hss.
79 nr 11 =: 57
82 nr 19 = 56
PLambecius Commentarii
2, 415 f. 951 = 578
CLang Vegetius
XXVII f = 250
WLazius De gentium aliquot migrationibus
71—73 = 591
KLehmann s. Monumenta Germaniae Leges
GWLeibniz Collectanea etymologica
2, 329. 333 anm. = 631
MLexer s. Zs. 14
HLeyser s. Anzeiger f. künde der teutschen
Vorzeit 4
Litteraturblatt f. germ. und rom. phil.
1880 sp. 9-12 (PPiper) = 403. 55. 54
1897 sp. 76 (PPiper) = 276. 275. 494
HLogeman s. Moyen age
702
Taükllkn
ELommatsch h. Jahrbücher f. class. philo-
logic
FMaafsen s. Sitzungsberichte der Wiener
akademic 56
FMadan s. Journal of philology
AMai Spicilegium Koraanurn
9, 29 ff = 532
PMarchot Los gloses de Vienne = 612
s. Collectanca Friburgensia
CMarold s. Germania 32
JMartianay Opera Hieronymi
2, 373-378 = 506
EMartin s. Zs. 14
JMaschka programra des gymnasiums zu
Koveredo = 565
HFMal'smann Abschwörungsformeln
60 anm. 55 = 342
HFMafsmann Denkmseler 1
83—90 = 141
90-100 = 560
100—104 = 400
s. Jahrbücher, Heidelberger
CMeichelbeck Historia Frisingensis
2, XIV. XV = 299
Melanges d'archeologie et d'histoire
8, 609—629 (LDuvau) = 545
Memoires de la societe de linguistique
6, 359—367 (LDuvau) = 545
JMerkel s. Monuraenta Germaniae Leges 3
RMollweide Über die gU. zu Sallust
6 = 397
18 anm. = 118
FJMone Quellen und forschungen 1
273—280 = 48
* 282— 293 s. bd. 3, 546 anm. 9
s. Anzeiger f. künde des deutschen mit-
telalters, der teutschen vorzeit
Monumenta Boica
7, 373—377 = 459
Monumenta Germaniae
Capitularia (ABoretius) 1, 91 anm. 255. 256
anm. = 631
Formulae (KZeumer) 461 ff varr. = 479
Leges 1, 312 ff varr. (GHPertz) = 234.
556; 412. 415 varr. (GHPertz) = 12; 3,
123 ff varr. (JMerkel) = 234. 323. 445.
556; 278 ff varr. (JMerkel) = 317. 333.
445; 5, 277 (KZeumer) = 73
Leges (quartausgabe) sect. i tom. v pars i
varr. (KLehmann) = 234. 323. 445. 556
Poetae latini (EDümmler) 2, 78 varr. = 596 ;
302 ff varr. =: 439. 503. 542; 335 ff varr.
= 260. 538
Scriptores (GHPertz) 1,225 ff varr. = 553 ;
2, 514 varr. = 596; 4, 581 ff varr. = 033
GMorel s. Archiv der gesellschaft 8
VEMourek s. Sitzungsberichte der böhra.
gesellschaft
Moyen age 1890 sept. (HLogeman) = 258
KMüUenhoff s. Zs. 13
LMüller Nonius 56, 27 varr. = 278
Mundarten, Die deutschen
1, 264 ff (ASchleicher) = 530
LAMuratori Scriptores rerum italicarum
2, 2, 78 anm. = 596
TNeugart Episcopatus Constantiensis
I, 1, 165 anm. =: 663
HNolte s. Germania 20
ENyerup s. PFSuhm
ThObbarius Prudentius
XLii = 630
JHOnions s. Anecdota Oxoniensia i, 2
EPeiper s. Zs. f. d. ph. 5
GHPertz s. Archiv der gesellschaft 7. Mo-
numenta Germaniae Leges 1. Scriptores
MPetschenig s. Corpus. Zs. 35
IPetters s. Zs. 9
BPez Thesaurus anecd. novissimus i, 1
319—400 = 620
401—414 = 408
417 f = 459
PPiper Höfische epik 3
678—681 = 459
683 f = 599
s. Germania 26. Litteraturblatt 1880. 1897.
Zs. f. d. ph. 11. 13. 15
JBPitra Spicilegium Solesmense 1
259-261 = 493
503 f = 40
504 = 531
JBPitra Analecta ad Spicilegium Soles-
mense
5, 130a s. bd. 4, 467 anm.
RReitzenstein s. Germania 31
FAReufs Walafridi Strabi Hortulus
73—75 = 647
MRieger s. Germania 9
6. GLOssENArsGAnEN Und Glossencollationen
703
LEockiuger s. Auzeigcn, Münchner gelehrte
VRose Aneedota gra'ca et gra'colatina
2, GO. 83 viur. = 279
VRose Lat. 3Ieermannhss.
3G8a = 208
393 = 24
397 = 25
FWERoth Geschichtsquellen aus Nassau
3, 457 ff =1 628
s. Forschungen, Romanische 6. Germania
37. Zs. f. d. ph. 2G
KRoth Denkmühler
X = 342
XI = 383
xvn— XX = 348
XX f = 392
292 f = 29
293 f = 33
295—297 =: 31
297—299 = 105
299—302 = 117
Studien, Wiener
7, 343 f (JStowasser) — 541
(PFSuhm-RNyerup) Symbol«
173—260 =: 493
260—360 — 494
360—382 = 258
382—387 = 254
387—406 = 491
406—410 =: 256. 496
H Sweet Oldest english texts
111—117 = 258
GSchen'er Verzeichnis der mss. der Vadiani-
schen bibliothek
30 = 148
JSchilter Elsassische chronicke =: 556
ASchleicher s. Mundarten
JASchmeller Carmina Burana
175 f = 330
s. JGrimm Lat. gedichte
WSchmitz s. Zs. f. d. ph. 11
CPSchönemann Bibliotheca Augusta
23 f = 634
ESchi-öder s. Zs. 35
CLSchübler s. Idunna
FSeiler Ruodlieb
207. 224. 226. 232. 275 varr. — 454
ESievers s. Zs. 15
Sitzungsberichte der böhm. gesellschaft
1890 s. 16—21 (VEMourek) =: 524
Sitzungsberichte der Münchner akademie
1867 II, 159—161 (KHofmann) = 308
Sitzungsberichte der Wiener akademie, hist.-
phil. classe
56, 182 f (FMaafsen) = 504
84, 526 (KZangemeister) ^ 269
Spicilegium Casinense
1, 349—352 = 294
ESteinmeyer De glossis quibusdam Ver-
gilianis =: 509
s. Anzeiger xxn. Zs. 15. 16
WhStokes s. Academy
JStowasser s. Studien, Wiener
Studien, Englische
22, 263 (FKluge) = 512
Studien, Germanistische, 2 (HHagen)
281-292 — 34
Texts, Old-latin biblical
2, XXIX. 67 = 148
Tijdschrift voor nl. taal- en letterkunde
13, 267—282 (JHGall^e) = 567
TCTychsen s. Beiträge, Hessische
WWackernagel Wessobrunner gebet =: 459
WWackernagel Lesebuch
IS 1—6 = 221
1*, 177—182 = 555
s. Blätter, Altdeutsche. Zs. 3. 5
GWaitz s. Archiv, Neues 4. Zs. 2. 5
MAWalz s, Germania 11
WWattenbach s. Anzeiger f. künde der
deutschen vorzeit 19. 20. Jaff^. Zs. 27
KWeigand s. Zs. 9. 11
IWeitz Prudentius anhang = 32. 273
JZacher s. Zs. f. d. ph. 11
KZangemeister s. Germania 20. Sitzungs-
berichte der Wiener akademie 84
JZechmeister Scholia Vindobonensia = 581
Zs. f. d. altertum
2, 204—208 (GWaitz) = 129
3, 123—126 (WWackernagel) = 128
3, 127 f (WWackernagel) — 654
3, 368—381 (HHoffmann) — 4
3, 381 f (HHoffmann) = 594
3, 382 f (HHoffmann) — 525
*3, 383 (HHoffmann) = 296
3^ 460-467 (HHoffmann) = 519
3, 468—477 (HHoffmann) = 526
5, 194—198 (LBethmann) = 258
5, 198 (LBethmann) = 257
70i
Tabellen
5, 199 f (LBcthmann) = 40
5, 200—203 (LBothinann) — 45
5, 204 (Lßethiuaiin) — 47. 44
5, 205 (LBcthmann) = 49. 40
5, 205 f (LBcthmann) = 490
5, 206 (LBcthmann) =: 488. 489
5, 208 f (LBcthmann) =: 19
5, 209-211 (LBcthmann) = 523
5, 325— 3G8 (WWackernagcl) = 552
5, 565-575 (GWaitz) = 244
G, 321—325 (WGrimm) = 628
9, 388—398 (KWeigand) — 144
10, 367—372 (IPetters) = 530
n, 175f (KWeigand) = 144
13, 192 (KMüUenhoff) =r 233
14, 18 anm. 1 (EDümmler) ^ 165. 187.
206
14, 189 f (EDümmler) = 89
14, 190 f (EDümmler) = 644
14, 191 (EMartin) = 258
14, 192 (EMartin) = 257. 46
14, 498 f (MLexer) = 641
14, 499 f (MLexer) = 643
14, 500 f (MLexer) = 642
14, 501—503 (MLexer) = 648
15, 4—16 (ESteinmeyer) =z 552
15, 34—49 (ESteinmeyer) = 509
15, 50—96 (ESteinmeyer) = 428
15, 96 (ESteinmeyer) = 360. 472
15, 97—100 (ESteinmeyer) = 303. 457
15, 101—103 (ESteinmeyer) = 19
15, 120 (ESievers) = 221
15, 120—124 (ESievers) = 220
15, 124 f (ESievers) m 150
15, 332-368 (ESteinmeyer) = 137
15, 3691" (ESteinmeyer) = 632
15, 371 (ESievers) = 271. 76
15, 372 (ESievers) z= 259
15, 517—532 (ESteinmeyer) = 100
15, 532—534 (ESievers) = 260
15, 537 f (ESteinmeyer) = 637
15, 539—541 (ESteinmeyer) = 20
16, 7 (ESteinmeyer) i= 314
16, 21 (ESteinmeyer) = 640
16, 21—26 (ESteinmeyer) = 267
16, 26 f (ESteinmeyer) = 227
16, 27—35 (ESteinmeyer) = 530
16, 35—75 (ESteinmeyer) = 384
16, 76 (ESteinmeyer) = 306
16, 77 79 (ESteinmeyer) = 441
16, 79- 84 (ESteinmeyer) = 245
16, 85—92 (ESteinmeyer) — 273
10, 92—94 (ESteinmeyer) = 46
10, 94—107 (ESteinmeyer) = 45. 88
10, 107 (ESteinmeyer) = 030
10, 107 f (ESteinmeyer) = 378
16, 108 f (ESteinmeyer) = 266
20, 114 (EDümmler) = 542
20, 115 (EDümmler) = 538.543.439.260
22, 256 (EDümmler) = 503
23, 95-99 (WAmdt) — 261
27, 157 f (WWattenbach) = 22
27, 158 (WWattenbach) = 21
28, 260 (FKluge) = 491
35, 407—411 (MPetschenig-ESchröder) =
247
Zs. f. Baiern
2, 1, 125 ff (BJDocen) = 430
Zs. f. vaterländische gesch.
43, 1, 174-176 (WDiekamp) = 81
47, 1, 214 (HFinke) = 512
Zs. f. d. Philologie
5, 76 (RPeiper) = 382
11, 258—264 (PPiper) = 179
11, 265 f (PPiper) =: 172
11, 266—273 (PPiper) = 179
11, 273 (PPiper) = 166. 167
11, 275 (PPiper) = 216
11, 286—298 (WSchmitz) = 95
11, 427 f (JZacher) =: 485
11, 428 f (JZacher) =z 486
12, 305-322 (AHortzschansky) = 131
13, 446 (PPiper) =r 217
13, 446—450 (PPiper) = 171
13, 450 (PPiper) = 176. 207
13, 450 f (PPiper) — 211
13, 452 (PPiper) =: 178. 177
13, 453 f (PPiper) = 197
13, 455 f (PPiper) = 659
13, 457—459 (PPiper) = 658
13, 477—479 (PPiper) = 619
15, 79—82 (PPiper) = 391
15, 82 f (PPiper) = 389
15, 83 (PPiper) = 399
26, 70 (FWERoth) =: 684
KZeumer s. Archiv, Neues 8. Monnmenta
Germaniae Formulae. Leges 5
(;,GLOSSKNArS(i.\r.KNUNI)(^ilA)SSKN(()|.I.ATI<)Ni;N. 7. BlOK'K UridTl/riOXTSTlMJ.KX TOT)
7. BERICHTK^iTE TEXTSTELLEN.
ERSTER BAND."^
()i>, :-i4. 7s 1, S^s IH c. IIb, if). 13b, 24^ j^a, (j, oq ^.^ i()b, u). 19^ HO. 21 ^ 3. 20.
22a, 28 r. 28»>, 32. 34. 25* anm. 2. 25i>, 28. 25<", 14. 2();s 29 e. 29^ 4. 33»>, 9. 33s <)•
37» anm. L 37b, 34. 38a, ;} a. 39b, 38. 40», 0 c. 42» anm. 3 b. 43» anm. L 2. 43^ 1.
45» anm. l. 45b, 2. 47^ \. 3. 7. 49b, 13. 52b anm. 2. 58», 10 c. 29 c. 59» anm. 1.
59s <J- 00», 13 c. 61» anm. 1. Gib, 4. 34. ois 39. r)2b, 10. G3» anm. 1. 03b, 23. 03«,
9. 04», 34 c. 65b, 7. 66», 33 c. 06b, 22. 67» anm. 2. 67b, 30. 69b, 4. 71c, 2. 77b, 29.
30. aiim. 3. 79b, 39. SO» anm. 1 ac. 80b, 10. 82», 7 c. 87^, 12. 88», 30 a. 88b, 17.
89s 10. 28. 90b, 5. 91s l-i- 93s 35 ;•. 94b, 38. 99b, 40.
100», 21 a. 100b, 3. loib, 39. 103b, 6. 104», 4 c. 6 c. 108», 13 a. 110b, 6. 115«
anm. 2. 117b, 34. 128», 16 c. 21 c. 130b, 37. 131b, 33. 135b, 1. 7. 27. 136», 34 a.
138b, 7. 142», 11 c. 142b, 26. 148», 28 c. anm. 2. 153b, 3. 25. 154», 16 c. 25 c.
39 c. 157», 1. 158», 2 c. anm. 3. 160», 17 c. 161b, 33. 37. 164», 16 c. 166», 1 c. 7 c.
anm. 2. 166b, 30. 169b, 2. 19. 170», 33 c. 171b anm. 1. 173s 22. 177s H V- anm. 6 v.
178», 18 «. 180» anm. 1 a. 181b, 2. 182», 4 c. 185s 31. 188», 21 c. 189s' J^- 21. 2.5.
190», 13 a. 16 «. 191s H. 192b, 3. 193b, 4. 28. 193s 1. anm. 8. 196b, 14. 197b,
4. 12.
200s 20. 30. 31. 201s 23. 203s 3. 204«, 5. 205», 6 c. 206» anm. 3. 206<^, 33. 207« anm. 1.
208», 30 c. 208«, 34. 210«, 12. 18. 29. 213^ anm. 1. 214d, 16. 217«, 24. 218s 6. 10.
219«, 29. 221» anm. 2. 223<i anm. 1. 224», 27. 225«, 20. 226», 2. 227», 5. 27. 28. 227«,
10. 14. 35. 228s 37. 229s 23. 35. 229^, 38. 39. 230«, 4. 231«, 7. 14. 231<3, 19. 233^,
39. 235» anm. 1. 239» anm. 3. 239«, 38. 240», 31 c. 240«, 14. 243^, 22 Ö. 28 Ö. 244»,
20 c, 246», 36 c. 249», 10. 250«, 22. 251s 11. 253«, 7. 253^, 9. 256^, 6. 261«, 30.
261^, 17. anm. 1. 263«, 22. 23. 264», 18 c. 264«, 33. 265», 15. 266», 7 c. 269», 9 c. 269«,
24. 34. 272, 12 0. 275, 6 0. 279 anm. 2 6. anm. 6 O. 283, 21 0. 32 0. 5b iE.
65 i?. 288, 24 0. 290, 14 0. 291, 68 0. 292, 32 0. 295, 53 f 0. 299, 1.
300, 1. 25 a. 304, 8 c. 13 b. 32 bc. 50 c. 305, 11 b. 40 b. 54 c. 306, 15 c. 39 b. 307,
32 c. 47 c. 308, 42 b. 54 c. 309, 5 b. 28 ?). anm. 15 b. 310, 9 &. 12 bc. anm. 4 /a
anm. 8. 316, 8. 317 anm. 21. 323 anm. 3 b. 324 anm. 10 c. 326, 6 c. 327, 6 c. 328,
22 c. 25 c/. 34 b. 329, 38 6. 330, 61 c. 331, 26 bc. 43 Z>. 65 &c. 333, 5 b. anm. 1 c.
334, 19. 20 Bern. 258. 23 Bern. 258. anm. 17 Bz. anm. 22 Bern. 258. 336, 67. 341,
7. 8 b. 342, 45 b. 50 b. 345, 14 c. 21. 346, 45 c. 347, 39 c. 348, 12 &c. 27 c. 35 c. 40 c.
349, 12 6. 29 c. 35 c. 45 c. 350, 16 b. 19 ö. 24 b. 28 &. 351, 4 &. 352, 35 c. 356,
5 e. 358, 12 c. 26 c. 359, 5 jj. 41 6. 360, 38 b. 361, 45 u. anm. bc. 364, 20. 368,
25 b. 32 Z^. 370, 21 f c. 52 Z>. 371, 34 c. 372, 5 c. 41 b. 53 Z.». 377, 48 b. 378, 67 c.
379, 32 b. 384, 13 &. 385, 32 c. 386, 3 c. 387, 25. 388, 16. 391 anm. 7 Bern.
258. 395, 41/. 396, 18 b. 397 nach 37 ac, 65 f b. 398, 49 c. 53 c. 399, 20 ö.
400, 19 f b. 23 c. 27 c. 44 6. 401, 49 f c. anm. 5. 402, 48 c. 60 c. 61 &c. 403, 27/. 39 c.
404, 20 b. 21 c. 30 /. 44 c. anm. 5 /. 405, 12 c. 16 b. 33 ?>. 34 c. 406 anm. 8 c. 416,
9 c. 55 c. 417, 32 c. 38 ist a ausgefallen, anm. 21 b. 418, 3 c. 31 &. 40 f b. 48. 49 m. 419,
8 c. 42 c. 47 c. 55 6. 420, 26 /. 46f c. 56 ö. 421, 21 c. 27 c. 30 bc. 56 ff Z>. 422, 27 c.
36 c. 430, 32 b. 433, 12 &. 24 c. 36 c. 47 /. 51 b. 434, 1 b. 14 c. 47 Z>. 57 c. 66 c. 435,
12 b. 41 &. 436, 5 c. 35 6. 437, 3 c. 28 c. 49 b. 60 &c. 438, 22 c. 54 c. 65 Z>. 439, 7 c. 28 c.
40 c. 54/. 440, 1 b. 15 ?^. 32 c. 38 f c. 441, 1 [;. 20 c. anm. 20 &. 47 b. 442, 40 c. 449,
17 b. anm. 1 b. 450, 49 6. 451, 18 c. 21 &. 33 c. 50 &. 452, 21 c. 34 c. 42 c. 45 c. 48 c.
57 c. anm. 16 i^. 453, 1 b. 2 t c. 13 c. 41 c. 46 c. 51 c. 454, 10 c. 12 c. 31 &. 35 c. 49 c.
455, 30 6. 460, 5. 15 c. 17 c. 461, 17 c/. 43 d. 67 c^. 462, 13 d. 23 d. 57 ^. 463, 11 d.
* mit den exponenten a — d sind im Keronisch-Hrabanischen glossar die spalten der ausgäbe an-
gedeutet, kursive hsssiglen wurden nur dort beigefügt, wo zweifei darüber bestehen können, welcher hs.
die berichtigung gilt.
Althochdeutsche glossen IV. 45
706 Tahkllen
465, 18 d. 23 d. 31 cj. 30 d. 467, 35 d. Ali d. 50 d. 00 ^7. 408, 8. 409, 0. 471, 30 c.
473 vor 1 c. 470, 28 c. 34 <j. 477, 17 et/. 45 c. anni. 3 rV. 478 nach 2 r/. 30 r. 57 d. 59 <7.
479, 39 d. 481, 3 /. 13f c. 482, l (/. 08 <: 483, 34 (/. 55 d. 484, 51 c. 52 d. 55 c.
59 d. 485, 8 ^Z. 55 d. anin. 5 ^/. 488, 2 /. 8/. 12 /. 21 /. 31 e. 34 r. 489, 6 rA anm. 11
d. 490,17 c. 62 c. 401, 42 c. 51 h. 72 c. 492 anm. 8 d. 493, 13. 400, 0/. 30/. 497, 1/.
18/. 498, 27 f d. 30 t/. 49 d. 490, 53 c. 07 c. 71 df. 72 c.
500, 5 ^/. 14^/. 20 c. 23^/. 31 f d. 501, 18 ri. 24 c. 43 c/. 502, 3fc. 23-:/. 503, 10 d. 34 r/.
500 anm. 1 c. 507, 6 c. 49 c/. anm. 10 d. 508, 32 r/. 46 d. 513, 5 r/. 31 d. 43 r/. anm. 3 d.
70 o. 514, 60 d. 515, 35 ^. 46f d. 47 ^7. 70 g. 'AI, 58 c/. 518, 12 d. 519, 0 ./. 17 cj.
521 anm. 1 cd, 522, 18 c. 523, 44 ,/. 57 d. 525, 29 c. 527, 28 r/. 53 d. 528, 7 c/. 32 c. 42 c.
529, 16 d. 34 0 [s. unten nachtr. zu bd. 4, 534, 11]. 37 d. 530, 67 d. 531, 25 c/. 532,
36 6/. anm. 13 c. 533, 19 d. 61 r/. 535, 21 d. 55 c/. 536, 32 c/. 37 c/. 49 e. 65 c. 07 c/. 537,
56 c. 539 anm. 10 d. 546, 31 c/. 550 anm. 1 c. 551 anm. 0 cd. 556 anm. 11 d. 558,
55 f c. 503, 38 d. 44 c. 504, 1 d. 5 c. 20 d. 505, 41 c/. 507, 39f (/. 50 d. 568, 00 c. 509,
10 c/. 571, 72 c. anm. 10 d. anm. 17 c. 572, 1 d. 10 cc/. 574, 34 d. 40 c/. 577, 51 c. 578,
34 rf. 70 g. 579, 41 c^. 580, 28 d. 30 J. 00 d. 581, 15 J. 44 d. .582, 19 c. 590, 10 d.
25 ff c/. 47 f d. anm. 24 c/. 591, 24 d. 30. 592, 24 d. 28 c/. 40 c. anm. 7 c. 594, 31 d. 32 ^'.
47 g. 595, 50 c/. 590, 43 g. 598, 34 c/. 35 g. 599, 28 c. 29 d.
600, 6 c. 37 d. 601, 61 c/. anm. 13 g. 602, 49 c. anm. 14 cy. 603, 39 d. 604, 13 c/. 34 f d.
anm. 11 c/. 005, 9 c. 000 anm. 29 c. 609, 13 c. 38 c. 46 c/. 011, 4 c/. anm. 15 c. 612,
16 c. 27 c. 28 d. 62 c. 613, 3 d. 30 c/. 61 d. 70 c. 614, 5 d. 56 A-. 616, 32 d. 39 c/. 43 f c/.
625, 21 Bern. 258. 627, 47 d. 56 d. 628, 10 c. 64 c/. 629, 22 d. 27 c/. 31 g. 59 c/. 72 rf.
630, 42 c. 632, 12 c. 27 c/. 59 c/. 633, 19 d. 59 c/. 635, 2 c. 15 c. 638, 1 f et/. 640,
3 c/. 7 c/. 641 anm. 3 c. 642, 11 c/. 57 u. anm. d. 643, 33 d. 59 c/. 68 c/. 644, 42 c. 61 c/.
anm. 7 ä;. 645, 2 c. 8 c/. 10 c/. 43 d. 08 c. 646, 27 c. 58 c/. 047, 8 g. 24 c/. 64 d. 648, 29 rf.
58 c. 650, 27 c7. 651, 19 g. 34 c/. 35 d. 652, 21 .^. 053, 28 c. 650, 14 e. 057, 19 d. 44 c.
658, 4 ^. 23 c. 38 d. 659, 3 c. 26 c. 44 c. 660, 48 c. 662, 42 c/. anm. 7 c. 663, 47 c.
664, 33 c. 666, 10 e. 17 c/. 667, 29 d. 57 c. 670, 9 d. 073, 20 cV. 32 d. 074, 20 c/. 075,
3 h. 676, 4 c/. 6 6/. anm. 1. 677, 30 d. 678, 11 d. 19 d 679, 1 c. 680, 18 c. 20 c/. 682,
21 f c. 683, 1 1/. 8 c/. 18 c. 27 c. 686, 63 A-. 70 d. 687, 17 c. 688, 6 c/. 7 c/. 690, 2 c. 16 c.
60 c/. 691, 19 f d. 74 c/. anm. 1 c. 692, 9 d 30 d. 55 c. 66 c/. anm. 5 c. 693, 7 g. 21 c/.
34 c/. 695 anm. 10 d. 698, 20 (/. 69 c. anm. 4 c/. anm. 9 c/. 699, 64 d.
700, 2 c. 5 c/. 10 d. 59 a. 701, 25 c. 29 c/. 702, 20 c. 703, 33 c/. 40 c. 52 c/. 704, 42 c.
706, 51 c/. 56 d. anm. 7 rf. 712, 10 c. 17 c. 713, 23 c. 714, 2 c. 14 c. 41 c. 58 a. 715,
35 a. 717, 26 c. 718, 12 a. 67 c. 719, 31 f a. 720, 16 c/. 29 d. 53 c/. 728 Überschrift
vor 18. 737, 18. 739, 48 d. 741, 2 c/. 33 cd. 742, 41 c. 48 d. 53 c/. 743, 25 c. 744,
29 c. 37 c/. 58 c^. 745, 47 c. 48 d. 53 c/. 58 d. anm. 8 c. anm. 11 d. 746, 11 c/. 49 c/. 70 c/.
747, 31 d. 62 c. 70 c/. 748, 45 d. 749, 6 c. 23 d. 26 c/. 28f c^. 750, 60 d. 751, 49 c.
752, 31 c7. 52 d. anm. 1 c/. anm. 5 d. 753, 36 c^. 754, 3 c. 784, 7 d. 48 c/. anm. 7 c.
788, 5 /^. 14 c. 35 c/. 789, 35 d. 58 /^. 791, 5. 792, 16 d. 31 c/. 52 d. 793, 31 c/. anm.
1 c. 794, 22 c/. 795, 8 c. 798, 38 d. 799, 44 c.
800, 20 c. 803, 39 c. 805, 15 c/. 57 e. 806, 35 c. 807, 49 d. anm. 15 e. 809, 67 d. 75 t7.
anm. 3 d. 810, 6 cd. 10 c/. 811, 14 d. 15 c. 812, 17 e. 19 u. anm. c/. 48 d. 813 anm.
10 c. 814, 48 c/. anm. 7 c/. anm. 10 c. 815, 11 d. 816, 38 d. 71 e. 817, 25 d. 52 c/. 69 c/.
70 e. 72 c/. 818, 4 c/. lOf c/. anm. 2 c. anm. 13 c/. 819, 42 c.
ZWEITEE BAND.
3, 20. 42 u. anm. 50. 5, 10. 6, 3. 4. 9. 12. 25. 31. 35. 38. 41. 43. 51. nach 55. 63.
15, 34 c. 21, 12. 24. 39. 58. 60. 22, 24. 26. 27. 31. 24, 5 und nach 5. 33. 25, 2. 15.
26. 26, 13 a. 27, 33 a. 42 a. nach 66 a. 28, 1 a. 15 a. 31 a. 43 a. 65 a. 29, 26 f a.
30, 42 a. 62 a. 68 a. 31, 69 a. 32, 4 c«. 30 a. 41 «. 33, 11 a. nach 23 a. 38, 5. 39 vor 5.
42, 12. 13. 14. 19. 22. 34. 38. 40. 44. 43, 24. 28. 34. 58. nach 59. 62 f. 44, 10. 27.
7. Berichtk^te Textstellen 707
."A (). 17. 20. 27. 41. 51, 13. 27. 36. 50. 57. Ü9 vor 51 a. 70, 12. 37. 64. 74,
;}8. 83, 62 a. 84 nach 41 <^ 93 vor 15 c. 97, 27 c. 43 d. 98, 25 C(/. 40—42 /;. 48 fc.
54 h. i\l c. anni. 6 </. 99 anm. 3 r/. anm. 8 c.
1(K), 28 f. 101, 57 c. 65 (/. 102, 73 d. 103, 22 c. 104, 65 c. 105, 4 u. anm. ^/. nach 53 e.
ainii. 11 (/. 106, 21 h. anm. 17 //. 107 anm. 1 (L 108, 18 J. 53 r/. anm. 2 c. anm. 5 d.
anm. 16 f/. 109, 22 d. 31 A. 110, 22//. 39 (/. 50 (/. nach 62 //. Med. 69 //. 111, 5 d.
35 //. 60 d. 112, 47 (/. 58 e. 68 //. 75 d. anm. 7 (-. anm. 10 //. 113, 3 /?. 6 h. 9 /<. 12 h.
114, 6 //. 23 c. 25 </. 26 Ii. 68 //. 70 </. 74 h. anm. 5 c. aimi. 13 d. 115, 2 eh. 39 e. 116,
58 c. 117, 13 //. 23 cd. 34 (/. 43 //. 118, 37 h. 42 A. 43 d. 60 A. 66 //. 119, 21 //. 23 d,
25 //. 27 d. 38 //. 48 //. 58 //. 120, 25 (/. 58 d. 71 d. 74 d. 121, 2 c. 24 /*. 40 d. 59 c/.
122, 6 /'. 10 /f. 40 c. 58 c. anm. 12 //. 123, 20 </. 25 //. 29 c. 30 //. 44 d. anm. 5 7^. 124,
20 //. 24 (/. 26 cd. 28 //. 59 c 64f (/. 72 d. 125, 12 A. 126, 14 //. 51 Ii. 62 //. 65//. 66 d.
127, 1 //. 4 //. anm. 13 d. 128, 3 d. 44 //. 47 d. 59 c. 73 d. 129, 19 r/. 24 d. 33 r/. 51 cZ.
56 (/. 63 c. 130, 32 //. 33 A. 36 h. 39 A. 50 //. 51 d. 60 //. 67 fi. 68 A. 131, 12 c. 15 crf.
42 r//. 45 //. 49 A. 50 A. 51 A. 69 A. 71 A. anm. 9 c. 132, 22 d. 39 (/. anm. 2 c/. anm. 4 r/.
133, 12 d. 21 (/. 28 A. 58 d. 134, 34 A. 38 A. 41 r/. anm. 10 c. anm. 16 A. 135, 1 d. 11 c.
56 d. anm. 8 </. 136, 5 c. 27 </. 39 c. 53 c. anm. 12 d. 137, 2 c/. 37 e. 48 ^/. anm. 4 e?.
157, 39. 161 nach 8. 177, 30 c. 178, 4 c. 16 f u. anm. d. 63 (/. 179, 3 c. 9 <^.
44 e. 63 (/. 180, 50 d. 54 rf. 181, 51 d. 60 //. 70 d. 182, 14 c. 16 d. 22 «&C(/. 61 e.
183, 23 //. 54 d. 60 //. 68 c. 184, 21 c. 25 c. 44 c. anm. 6 t/. 185, 61 c. 186, 49 c. 187,
3:; //. 73 d. 188, 40 c/. 43 d. anm. 12 r/. anm. 13 d. 189, 11 //. 19 d. 42 c. 68 d. 77 <^.
190, 37 d. 41 r. 43 c. 47 f cd. 67 c/. anm. 8 d. 191, 5 r. 12 cd. 45(/. 66 <Z. anm. 1 e.
anm. 10 f/. 192, 49f d. 194, 7 c. anm. 4 d. 195, 41 (/. 196, 11 d. 49 c^. 197, 1 c. 199, 15.
21. 24. 37. 43. 51.
200, 14. 45. 217, 17 a. 218, 27 a. 243, 9. 244, 13 b. 250 anm. 7 d. 252, 33 c.
68 ^/. 253, 1 d. 256, 58 ^7. 64 d. 262 vor 1. 33. nach 37. 265, 8/. 267, 40 f/. 268,
5/. 270, 18 /. anm. 12 e. 272, 43 /. 276, 1 e. 290, 59/. 292, 24 u. anm. e. anm.
14 /. 294, 5 e. 59 e. 296, 61 /. 298, 17 /.
303, 48 c. 304, 1 c. 318, 33. 319, 5. 36. 321, 56 c. 334, 8 R^. 30 Rz. 341,
4 Bz. 6 Hz. 350, 49. nach 51. 351 nach 16. 19. vor und nach 24. 363, 19 h. 364
anm. 1 c. 367, 33 a. 37 a. 368 vor 4 a. 4 a. 12 a. 18 r/. 21 a. 33 a. 34 a. 36 a. 369,
39 a. 43 a. 48 a. 67 «. 370, 37 a. 72 r?. 73 «. 371, 10 a. 14 ö. 25 a. 42 a. 372,
11 a. 15 r?. 16 a. 18 «. 21 r/. 373, 20 ct. nach 28 a. 374, 48. 375, 28. 45. 376, 3. 12. 43.
51. nach 67. 379, 37. 392, 3. 47. 393, 44. 394, 48. 396, 26. 44. anm. 10. 398, 2. 9.
55. 399, 40.
400, 6. nach 39. 43.
537, 21. 538, 43. 55. 542, 24. 26. 29. 55. 57. 60. 72. 74. 75. 77. 543, 1. 4. 8. 14. 17.
20. 21. 25. 27. 29. 45. 51. 65. 67. 68. 74. 80. 544, 1. 8. 9. 31. 33. 40. 63. 64. 68. 69.
70. 71. 72. 76. 78. 545, 3. 5. 9. 13. 15. 16. 25. 31. 32. 33. 48. 65. 546, 8. 9. 10. 11. 36.
37. 40. 43. 55. 547, 39. 40. 54. 548, 1. 11. 44. 58. 61. 62. 64. 549, 37. 44. 46. 60. 64.
66. 68. 69. 71. 550, 1. 12. 29. 552, 5. 20. 34. 40. 46. 553, 55. 554 vor 35. 555, 13.
556, 33. 574 nach 62. zu 575 ff s. Anz. xxii, 279. zu 595, 9 ff s. Anz. xxil, 279.
604, 7f 6/. 37 (/. 605, 63 r/. 611 nach 62. nach 64. 613, 16 [s. aber unten nachtr. zu
bd. 4, 543, 11]. 621, 25. 44. 45.
704, 23. 710, 24. zu 716—718 und 725. 726 s. Zs. 28, 260 und Anz. xxil, 279.
741 nach 1. 744, 5. 12.
DRITTER BAND.
23, 31 a. 63 g. 25, 8 a. 28, 30 a. 49 fj. 29 anm. 6 g. 31, 26 g. 35, 39 g. 56 g. 36
anm. 6 k. 37, 32 /. 39 f k. 38, 26/. 40 anm. 5 k. anm. 14 K. 41, 58 k. 46 anm. 5 a.
51, 41 E. 69, 68 .B. ^
124, 19 C. 144 anm. 12 E, 156, 25 C. 194, 26 N.
45*
708 Tabellen 7. Berichtigte Textstellen
233, 54 a. 249, 50 A.
335, 31 h. 32 h.
426, IG. Überschrift vor 454, 15. 455, 1. 401, 10 1. 02^.
599 vor 29.
632, 50 a. 52 a. G33, 52 a,
NACHTRÄGE UND BERICHTIGUNGEN ZUM VIERTEN BAND.
10, 7 mit ki uuor samin ist vielleicht das subst. gemeint. 26 anm. 15 1. MCCXXIVa.
42, 23 1. *ocel. 95, 52 zu chuleich vgl. Schmeller BWB P, 1236. 55 ist [c] hin-
zuzufügen.
103, 29 streiche: Tonstria. 35 1. [c]. 111, 36 l. [<■]. zu 166, 29. 49. 167, 35. 41.
168, 29. 33. 40. 48. 63. 169, 24. 172, 38 s. oben 581, 7 ff.
211 anm. 10 tilge die worte 'am rande von and. hand eingetragene'. 232 anra. 2:
der vergleich der von WHöhler Jbb. f. class. phil. supplementbd. 23 (1897) s. 381 ff
herausgegebenen Cornutusscholien zu Juvenal 1 — 5 mit dem Leidener ms. hat deut-
liche weitere bezüge nicht ergeben. zu s. 251 nr XXII, 256 nr XLIa, 267 nr
CXIVb, 272 nr CLXXIIIa, 274 nr CCXVIa, 276 nr CCXXXVIIa, 282 nr CCCXIVa
vgl. s. 467. 290 anm. 3 die änderung zu samuurhdig ist falsch, anm. 15 wol imp.
von tuithon, vgl. Hei. 2752. 294 anm. 16 1. huuan? 299 anm. 10 l. andwordida.
317 anm. 6 1. Schepss. zu 362 anm. 13 vgl, 3, 472, 20. 375, 38: auf diese hs. be-
zieht sich wahrscheinlich die notiz Archiv der gesellschaft 6 (1831), 171. 377, 34 ff ist
Helpericus De computo. 391, 24 ist ausgefallen: am obern rande von 58^ die deut-
schen interlineargll. MCXLVII. in der anm. ist Vind. 114 bl. V2^ hinzuzufügen. 397,
13 setze hinzu: und durch RStettiner Die illustrierten Prudentiushss. (1895) s. 61 — 69.
410, 13 1. 354. 414, 41 : auch unter den 1896 aus der bibliotheca Phillippica verkauften
mss. befanden sich sieben des jesuitencoUegs in Agen: s. die aufzählung in der Bibho-
theque de l'ecole des chartes 57 (1896), 273. 487, 28 1. 87 ff.
534, 11 ff: Clm. 12625 besteht bis bl. 69 aus zehn im xv jh. signierten lagen, von de-
nen jetzt die vierte nach bl. 23 mit Giles 9, 106 z. 3 v. o. — 124 z. 11 v. u. fehlt; auch
nach 38 mangelt ein bl., das letzte der 6 läge, mit Giles 9, 161 z. 5 v. o. — 163 z. 16
V. u. 69 — 73 (die hs. zählt 73, nicht 75 bll.) ist ein ternio, dem die beiden letzten bll.
fortgeschnitten sind; 72^. 73^^ lat. gedichte und hymnen verschiedener bände, von den
gll. der nr CCXXIX ist eine fortgeblieben: 1, 529, 34 Dcficies giuuihest o 8*>.
543, 11 : nochmalige einsieht des codex hat mich überzeugt, dass meine lesung west die
einzig mögliche ist.
Register 1. Frühere Besitzer Der Hss.
709
REGISTER.
1. FRÜHERE BESITZER DER VERZEICHNETEN HSS.*
Abdinghof (benedictinci) : 78
Agen, jesiiitencolleg : 82
Aldersbach (cistercienser) : 311 — 314
Altcelle (cistercienser): 263
Altonberg (cistercienser) : 38
Altomünster (benedictiner) : 315. 480
Ambras, schloss: 578. 594
Antwerpen, bollandisten : 45. 46
Apponyi, grafen : 273
Arundel, earl of: 274—276
Asher, biichhändler : 268
Aspach (benedictiner) : 316
Augsburg: 317. 318. 518. ecclesia: 301. 319.
320. SCnicis (chorherrn): 321. SUlrici et
Afrae (benedictiner): 98. 245.277.322. 521
Aulesberg (cistercienser): 285
Bamberg, dominicaner: 323
Baum garten berg (cistercienser): 265
Benedictbeuern (benedictiner) : 299. 324—330
Beromünster (chorherrn): 145
SBertin (benedictiner): 40. 487—490
Beurberg (chorherrn): 331. 332
Bingen, SRupert bei (nonnenkloster) : 628
Bischofsberg (= SJohannisberg im Rhein-
gau; benedictiner): 628
SBlasien (benedictiner): 128. 519—522. 573
JBongars: 28. 30. 32. 33
Boppard, carmeliten: 85
MZBoxhorn: 256. 493. 494
Brandau, graf: 273
CCeltes: 576. 584
AChemmcher, plebanus in Czwetl: 8
Chiemsee, ecclesia: 333
Christine, königin von Schweden: 541—546
JBColbert: 506. 507
ChColer: 547
Corbie (benedictiner): 512. 515
Corvey (benedictiner): 234
AWCramer: 37. 244. 245
Damiense monasterium (?): 229
Diefsen (chorherrn): 334. 335. 478
EDroyseu: 134
Düsseldorf, archiv: 20. bibliothek: 38
Dupuy, frbres: 508
Eberbach (cistercienser): 497. 500
Ebersberg (Jesuiten): 336
Ebrach (cistercienser): 648
Echternach (benedictiner): 280. 511
Elchingen (benedictiner): 318
Ellwangen, hof bibliothek : 560
Elsass, kloster im: 27
Elten, fürstl. stift: 264
Engelberg (benedictiner): 115
Erfurt, SPeter (benedictiner): 83
Eynschringen, Ludolphus de: 510
AFirmin-Didot : 518
MFlacius: 631. 632. 634
SFlorian (chorherrn): 600. 610
Frankenthal (chorherrn): 532. 533
Freising, ecclesia: 337 — 361
Friedrich Casimir, pfalzgraf: 32
Fröhlich, ministerialrat : 272
Füfsen, SMang (benedictiner): 286
Fulda (benedictiner): 74. 79. 543
SGallen (benedictiner): 21. 32? 258. 541.
543. 649
Gaming (karthäuser) : 273
Gentilotti, familie: 565
SGeorgenberg (benedictiner): 268. 292
SGermain-d^s-Pres (benedictiner): 512 — 515
MGoldast: 41. 546
JCGrünenwald : 27
JGynnor: 505
JHaechtius: 46
Hamburg, stadtbibliothek : 244
Hamilton, duke of: 21. 22
Hardehausen (cistercienser): 249
vHardenberg, baron: 485. 486
Harley, earl of: 277-279
Heidelberg, bibliothek: 532-540
* die fälle wurden nicht aufgeführt, in denen jetziger und ehemaliger anfbewabrnngsort zusaramentreften.
71.0
Rkcühtkk
Heiligenkreuz (cistercienHei) : Ol?
Hoilsbrojin (ciHtcrcienser) : 132
NHoiiisius: 491
Helnistädt, univcr.sitüt: 631 (i34. (37(>
RHcnning: 134
jr.JHernics: oGO
Hildeshoiin : 201. HMichaol (bcnodictiner):
oOG. (330
HPIoffmanu vFallerslcbcn : 18. 678
JNHübner: 524
LHug: 145
Indersdorf (chorherrn) : 297
Johannes gallice (?): 528
FJunius: 493—496
Kaisheim (cistercienser) : 362. 363
Kesselstatt, graf Christoph: 566
Kolowrat Krakowsky, graf Joseph: 528
Lambach (benedictiner) : 575
Lammspring (benedictiner) : 633
Langele, Petrus de: 230
JLasperg: 145
WLaud: 497-504
WLazius: 596
GLibri: 83. 84
Limoges, SMartial (benedictiner) : 254
FLindenbrog: 244
JCvLippert: 333
VELöscher: 98
Löwen (Jesuiten) : 43
Lorsch (benedictiner): 295. 516. 535
Lüneburg, ritteracademie : 224
Lüttich, SJacob (benedictiner) : 10. SLau-
rentius (benedictiner): 47
ThLustcyll: 505
Maimbourg, pfarrer: 84
Mainz, SAIban (benedictiner): 603. karthäu-
ser: 497. 503. SMartin (kathedrale) : 364
Marialaach (benedictiner): 39
Marienfeld (cistercienser) : 81
AMatthaeus: 233
JMeermann: 23. 24. 25
SMillan de la CogoUa (benedictiner): 281
EvMoll: 472
FJMone: 18
Monsee (benedictiner): 598. 601. 612. 613?
620. 626. 627
AMorietus: 547
JMorsus: 545
WMüUer: 226
Münster, SPeter in (?): 583
Münster, Heinricus de, monachus: 400
Murbach (benedictiner): 403
JNNicla«: 224
Niederaltaich (benedictiner): 593
Nienburg (benodicthierj: 97
Nürnberg, EbneriHchc bibliothok : 245
Obcraltaich (benedictiner): 365—369
Odelricus: 291
Ottobeucrn (benedictiner): 270? 677
SPaul (benedictiner): 623?
JPcrizonius: 250
PPetavius: 254. 664
SPeter im Schwarzwald (benedictiner): 73
CPeutinger: 279
CPfister: 27
ThPhillipps, sir: 23. 24. 25
PPithoeus: 295. 665
PoUing (chorherrn): 370
Prüfening (benedictiner) : 374
ThPulmannus: 46
vRaming, Gottfrid : 594
Ramung, Ludovicus de: 241
GChRanner, prediger: 245
Ranshofen (chorherrn): 371 373
Regensburg, SEmmeram (benedictiner): 18.
298. 365. 379—413. 477. 479.482. stadt:
374—378
Reichenau (benedictiner): 51—71. 84. 522.
594
Rheims: 23
Rheinau (benedictiner): 652—657. 675
Rheindorf (benedictinerinnen) : 271
Richardus presbyter: 67
FWERoth: 684
BRottendorph: 491
ChRumpf: 251
Salmansweil (cistercienser): 235
Salzburg, domcapitel: 414—416. 587. 602.
621. SPeter (benedictiner): 267
HSchedel: 305. 307—310
JScheffer: 670
Scheftlarn (praemonstratenser) : 417—425.
680
Scheiern (benedictiner): 426
Schlettstädt: 556
JASchmeller: 472
Schnalls (karthäuser) : 242
BSchobinger: 41. 541
Selincourt (praemonstratenser): 9
GSparsguet, canonicus in Mattighoven [vgl.
Clm. 5205] : 139
Speier, ecciesia SMariae: 272
1 . Frühere Besitzek Der Hss.
2. Sonst Erwähnte Hs.m.
11
Stams (cif'terciciiser) : 241
ESteiuniover: 134
JJSticls, pfaiTor: 48
Stralsbuig, ecclosia: 32
Tcgernsee (benedictincr) : 287. 288. HOO.
427—455. 470. 473. 47(5. 570? G15
STcnpiagcl: 57G. G13
Thorpe, antiquai-: 82
Trier, SMaximin (benedietincr) : 45
HTross: 272
LTioss: 17. 81
Troyes: 295
ETschudi: 216
ZCUffeubach: 233
ChUi-stisius : 594
Vaux-de-Cernay (cistercienser) : 541
JVritmanstaler, priester in Feustritz: 604
IVossius: 251—258. 493
TOWeigel: 266
Weihciistcphan (benedietincr) : 45(). 457. 475.
584 ?
Weingarton (beiiedictiiior) : 80. 14(1. 5()1 — 563
Weirsenan (praonionistratenserj : 520. 525 —
527
Weifsenburg (benedietincr): 635—640
M Weiser: 317
Weltenbnrg (benedietincr): 607
Werden (benedietincr) : 20
Wessobrnnu (benedietincr): 458. 459
JWeylhamer: 318
KWidmann: 273
Wien, hofbibliothek : 678
Wien, jesuiteucolleg : 571
JWiltzgefcrt: 286
Windberg (praemonstratenser) : 460 — 464
Würzburg, dorn: 499. 502
Xanten, SVictor (Stiftskirche): 48
Zweifalten (benedietincr): 558 — 560
2. SONST ERWÄHNTE HSS.
Admont, Stiftsbibliothek
640: 2, V
Altenburg, stiftsbibliothck
185: 4, 376 a
Bamberg, kgl. bibhothek
M. V. 18: 4, 232 a 2. 325 a 13. 326 a9ff.
539, 7 ff. 559, 24. 668, 40
Berlin, kgl. bibliothek
Ms. boruss. fol. 833: 4, 597, 4
Ms. germ. fol. 910: 4, 661, 11
Ms. germ. 4« 629: 4, 459, 18. 460, 39
Ms. germ. 4« 923: 4, 388, 25
Ms. lat. 4° 331 : 4, 345, 23. 383, 28. 418,
30. 601, 34. 602, 6. 677, 40
Bern, stadtbibliothek
278: 4, 567, 20
295: 4, 509, 19
428: 4, 383, 14
434: 4, 533, 11
Besangon, bibhoth^que de la ville
178: 4, 677, 6
Bourges, biblioth^que de la ville
191: 4, 439, 27
Breslau, kgl. Universitätsbibliothek
Steinwehr n. 2. fol. : 3, 609 a
Brügge, bibliothöque pubHque
421: 4, 533, 9
Brüssel, biblioth^que royale
1814: 3, 609 a
Cambray, biblioth^que communalc
304: 4, 252 a 2
Carlsruhe, grofsherzogl. hofbibliothek
Aug. CLXXXiii: 2, vi
Aug. ohne Signatur: 4, 372, 18
SGeorgen 61: 3, 546 a 9
SPeter: 3, 546 a 9
Cassel, kgl. landesbibliothek
Astr. 4» 1 : 4, 410, 31
Charlcvüle, bibliotheque de la ville
106: 4, 511, 8f
Cheltenham, bibliotheca Phillippica
16359. 16374: 4, 415, 3
Cöln, dombibliothek
cvi: 4, 599, 20
Dijon, bibliotheque de la ville
24: 4, 467 a
448: 4, 529, 25
Douai, bibliotheque de la ville
533: 4, 465, 12
Einsiedeln, Stiftsbibliothek
319: 4, 425 a. 650 a
323 : 3, 609 a
Engelberg, Stiftsbibliothek
i«/« (jetzt 122): 3, 711
Erfurt, kgl. bibliothek
F. 43: 4, 371, 33
O. 62b: 4, 371, 34
Erlangen, kgl. Universitätsbibliothek
712
Ui:(;iHTi:i{
2.-i7: 4, 53G, 20
SFlon'jin, Htift.sl)il»liotholc
XI, :)SH: :i, 710
SGallen , stif tnbi bl iothok
2: 2, 42 a 2
]9: ], IX. 4, 873, 11
191: 4, 423, 12
190: 4, 373, 11
248. 250. 251. 272: 3, 009 a
501: 4, 374, 1
035. 071: 4, 374, 3
753: 4, 405, 12
912: 4, ,391 a
915: 3, 009 a
Göttingen, kgl. Universitätsbibliothek
Philol. 249: 4, 431, 31. 083, 0
SJohannis 2: 4, 402, 10
Göttingeu, deutsches seminar
Müller III, 31: 4, 380, 8
Gotha, herzogl. bibliothek
75: 4, 372, 5
Graz, k. k. Universitätsbibliothek
742: 4, 501 a
Grenoble, bibliotheque publique
235 : 4, 070, 38
200. 207 : 4, 252 a 2
Hamburg, stadtbibliothek
Germ. 22: 4, 431, 24ff. 083, 4
Phil. 227 8«: 4, 080, 19
Phil. 253: 4, 431, 32 ff
Hannover, kgl. bibliothek
I, 8: 4, 029, 34
IV, 452: 4, 395, 39. 029, 32. 39
IV, 495: 4, 083, 10
Innsbruck, k. k. Universitätsbibliothek
Walthariusbruchstücke : 4, 372, 0
Koburg, museum auf der veste
plenarium : 4, 374 a
Königsberg, kgl. Staatsarchiv
Schi. LXII nr 8: 3, 540 a 9
Kolmar, stadtbibliothek
0 : 3, 540 a 9
Kopenhagen, kgl. bibliothek
Juvenalhs.: 4, 372, 7
Lambach, Stiftsbibliothek
99: 4, 372, 20
109: 2, VI
Leiden, Universitätsbibliothek
Voss. lat. 4" 9. 13: 4, 084, 15
Leipzig, kgl. Universitätsbibliothek
13: 4, 407 a
Le Mans, bibliotheque de la villo
213: 4, 252 a 2
J^ibri, auctionskatalog
1009: 4, 372, 7
London, British museum
Add. 10898. 10900: 4, 490, 11
Add. 22793: 4, 415, 4
Gott. Vesp. E. Vi: 4, 432, 29
Luxemburg, Athcnaeum
22 : 4, 407 a
Maestricht, stadtbibliothek
unbezeichnete hs.: 3, 540 a 9
München, kgl. hof- und Staatsbibliothek
Cb. cat. 442b : 4, 494, 25
Cg. 188: 4, 504, 23
572: 4, 373, 9
Gl. 493: 4, 542, 39
850: 4, 373, 9
3217: 4, 511, 38
4504: 4, 510, 28
4509: 4, 520 a
5112—5115.5117—5119.5121-5124.5120:
4, 520 f a
5510: 4, 584, 10
0281 : 4, 502, 43.;
8375: 4, 390 a
14090: 4, 502, 10
14540: 4, 551, 35
14507 : 4, 543, 15
14597 : 4, 372, 8
14053: 4, 583, 30
14704: 4, 551, 35
14733: 2, vi
14753: 4, 372, 11
14775: 2, vi
14780 : 4, 584, 8
15514: 4, 371, 31
15830: 4, 583, 30
15912: 4, 372 a
17173: 4, 085, 19
18512, 2: 2, 778 z. 8
18527b: 4, 584, 5
18580: 4, 372, 12
19411 : 4, 372, 14
19421: 4, 097 a
19520: 4, 505, 41
19815: 4, 584, 5
19952: 4, 505, 41
21045: 4, 372, 15
22032: 4, 372, 15
22056: 4, 372, 18
2. Sonst Erwähnte Hss. — 3. Initien Der Lat. Verse
713
22300: 4, 372, 19
22305 : 4, 372, 20
23479: 4, 372, 21 .
27134: 4, 494, 28. (585, 4
München, reichsarchiv
Freisinger hs. : 3, 009 a
Nürnberg, germanisches muscum
27773: 4, 511 a
SOmer, biblioth^que publique
770: 3, 009 a
Orleans, biblioth^que de la ville
31 (28) : 4, 252 a 2
Oxford, Bodlejana
Digby 172: 4, 372, 27
Land. misc. 78: 4, 573, 31
Oxford, Queens College
182: 4, 592 a
Paris, biblioth^ue de TArseual
209: 4, 010, 11
1225 : 4, 502, 10
Paris, biblioth^que nationale
Lat. 548. 2590. 15732 : 4, 407 a
Rom, Vaticana
Pal. 281: 4, 373, 2
Reg. 421 : 4, 456, 9
Reg. 1442 : 4, 325 a 13
Reg. 1661: 4, 548, 15
Vat. 4847 : 3, 546 a 9
Schaffhausen, ministerialbibliothek
60: 2, 359 a 1
Schlettstädt, stadtbibliothek
unsigniert: 4, 373, 3
Stuttgart, kgl. bibliothek
Thcol. et phil. 4" 48: 1, 552 a 6
Theol. et phil. 4° 242: 4, 373, 5
Tours, bibliüthöque municipale
69. 70: 4, 252 a2
404: 4, 383, 12
Troyes, biblioth&quc de la ville
1087: 4, 511, 8
Valenciennes, biblioth^ue de la ville
59 (Mangeart 52, früher B. 5.36): 4,529,
25 f
174 (Mangeart 166, früher B. 5. 66): 3, 609 a
467 (Mangeart 431, früher P. 2. 13): 4,
533, 11
Verona, capitelsbibliothek
18: 4, 252 a 2
Wien, k. k. hof bibliothek
743: 4, 442 a
806 : 4, 447, 8. 494 a
857: 2, VI
885: 4, 375, 36
1018: 4, 660, 13
1640. 1885 : 3, 609 a
2245: 4, 670, 38
2475*: 2, vi
Asc. 721 (Reo. 33): 3, 390 a 2
Wolfenbüttel, herzogl. bibliothek
Aug. 60. 15. 8^^: 3, 523 a 5
Heimst. 454: 4, 457, 8
Zürich, kantonalbibliothek
Rheinau 73 : 4, 415, 32
Rheinau 75: 4, 672, 21
3. INITIEN
a paribus paria 3, 63 a 23
a pereunte uia 4, 676, 10
a solis ortus cardine 4, 599, 32
ab ipso doceamur 4, 676, 4
abbas hunc libi-um 4, 577, 7
abbas magnificus 4, 670, 22
abiecta in triuiis 4, 451, 10. 457, 13
ac defendat eum 4, 578, 19
accipe quaeso 4, 440, 4
accipe sepum hirci 4, 560, 41
accipe sume cape 4, 422, 19
ad boreae partes 4, 421, 6
ad decus ecclesiae 4, 676, 18
ad fontem philosophiae 4, 441, 11
ad mare stultorum 4, 468, 6
ad meriti cumulum 4, 596, 26
Althochdeutsche glossen IV.
DER LAT. VERSE.
ad occasum uergere 4, 676, 40
Adallioz glosam 4, 659, 5
Adam primo obdormiuit 4, 485, 19
adfore quod finem 4, 663, 42 f
adnexique globum 4, 454, 25 f. 527, 2 f. 529,
14
aduenit ecce lupus 4, 660 a
aduolitans uerno 4, 555 a
aegra quies oculos 4, 440, 41
aegrum fama fuit 4, 439, 43. 456, 27
Aeneas primo 4, 452, 4
Aeole rex fortis 4, 552, 33
aes sonat urbs ploret 4, 639 a
aestuans intrinsecus 4, 676, 21
Afra dei martyr 4, 422; 10
agnus enim natus 4, 477, 4
46
714
Rk(J ISTER
Albinus precibuH 4, 458, 13
aleR inualiclis 4, .0.05 a
allee anguilla 3, 47 a 9. 723
alma choruH domini 4, 060, 7
alpha patrcin flignat 4, 502, 30. Gl 7, 30
altoriiat iiarius 4, 477, 0
ambulantes cxpodite 4, 677, 2f
amittit proscriptus opes 4, 422, 14
anchora porta spei 4, 578, 16
angelus est raissus 4, 676, 11
anguis aper iuueuis 4, 456, 30
aniraula nudula 4, 644, 34
anno milleno 4, 468, 6
anser cernebat 4, 555 a
aphaeresim dico 4, 508, 33 f
apparebunt ante summum 4, 599, 17
apta struens templa 3, 62, 12
aptius ad currus 4, 555 a
arbor uel fructus 3, 45 a 2
ardet de facili 4, 660 ä
ardua quippc fides 4, 555 a
assit in principio 4, 504, 39
at Moyses niitis 4, 402, 5
atque huc dcuexi 4, 500, 27 f
atque tuum rursus 4, 451, 39
Atropus immitis 4, 508, 31
attacus Oestro 4, 558, 7
attribuit cristae 4, 555 a
auctorem rodit 4, 458, 29
audax es iuuenis 4, 599, 19
aure cepistis 4, 474, 35
aurens ut cacabus 4, 555 a
blatta culix musca 4, 558, 7
brassica saxifrica 3, 50 a 13
bubalus alx urus 3, 32 a 1
caecus balbutit 4, 388, 35
candidior Stella 4, 650, 14
canitur in iubilo 4, 677, 2
cannabe monte sata 4, 555 a
cantat auis quaeuis 4, 660 a
cantemus alleluia 4, 677, 3
capra putrem scalpit 4, 555 a
Carinti gentes 4, 375, 3
carmina qui quondam 4, 454, 38 f
cartula nostra tibi 4, 514, 32 f
casibus innumeris 4, 440, 4
cellam secteris 4, 439, 20
ceruus nt ad fontes 4, 568, 21
Christe qui lux es 4, 528, 38 f
Christi martyr 4, 677, 2f
Christus scriptorcm 4, 605, 24
citriuos chebulus 4, 519, 33
ciuis catholicus 4, 635, 32
Clarae uirginis canat 4, 650, 16
clericOruin optime 4, 441, 13 f
Clio gcsta canens 4, 457, 20 f. 468, 13.
552, 25
clocolat annosis 4, 500, 10
Cloto colum baiulat 4, 508, 29
codicis est huius 4, 558, 15
colligit ambrosios 2, 382 a 1
commoda quae potuit 4, 392, 14
compater esse canis 4, 660 a
compta parte sub hac 3, 62, 6
coneutit ostioluin 4, 555 a
concutitur uento 4, 555 a
condidit hoc sanctum 4, 451, 2, 456, 41 f
confert meiite pia 4, 578, 17
conflictus contra 4, 402, 4
congrus esoc unguis 3, 47 a 9
consiliis fidi 4, 555 a
consonus esto lupis 4, 660 a
Constantine decus 4, 451, 43
consulit in speculo 4, 501, 31
continet iste liber 4, 539, 1
continet occiduas 4, 391, 30
contra uim mortis 4, 673, 33
contulerat natura 4, 596, 25
cor habet elatum 4, 555 a
corani diuina 4, 647, 19
cornicem lotam 4, 555 a
corporis exuperat 4, 441, 1
corpus ad ima redit 4, 392, 26
crede ratem uentis 4, 451, 38
crimen ad inuisos 4, 555 a
crimen in ingratum 4, 555 a
crux roseis picta 4, 477, 32
cui tu sponte uiam 4, 457, 9
cuius ad adspectum 4, 392, 21
culpa uetus proprium 4, 555 a
cultrix ecclesiae 4, 392, 21
cum caudam cumulat 4, 555 a
cum celeri palma 4, 676, 10
cum fuit in mundo 4, 673, 33 f
cum mala malus 4, 476, 38
cum tinca glaucus 3, 47 a 9
curuum se praebet 4, 660 a
de quibus hie edam 3, 49 a 3
decolor est uetulus 4, 555 a
3. Tnitien Der Lat. Versk
715
delfiniis tmtta 3, 47 a 9
despicijuit istiui 3, 62, 18
destitiiit tcrras 4, 499, 24
dextram scriptoris 4, 500, 4
die homo rcsponde 4, G38, 37 [Hildcbcit
ed. Bcaiigendre 13G4]
die mihi die ebrie 4, 440, 40. 45G, 34
die nebiilas terris 4, ()39, 8f
dicitur in inilgo 4, 6G0 a
dieitur ops terra 4, 676, 19 f
dieitiir iirina 4, 560, 40
dietus Adelbertus 4, 455, 23
difficiles studco 4, 499, 41
dignas namque deo 4, 663, 42
dilige doetorcm 4, 422, 21
dira patet lani 4, 451, 26
diri patris infaiista 4, 422, 25
disee deum eolere 4, 465, 11
disee libeus 4, 422, 20
dixit fumosae 4, 555 a
dogma quod Popon 4, 474, 35
dogmate praeeipiii 4, 391, 32
domno ridenti 4, 555 a
donans donanti 4, 422, 11
donat gallinam 4, 555 a
ductu pastorum 4, 555 a
dum formiea mare 4, 533, 8
dum putat esse parem 4, 456, 31
dum sartit sartor 3, 360 a 5
dum sartor sartit 3, 361 a 12
dum sub mundi uespere 4, 676, 39 f
eeee uotis 4, 458, 18
ego quondam filius 4, 676, 41
egregius lector 4, 627, 7f
eius odore bono 4, 455, 24
en adest eaesar 4, 458, 15
en frater Sigibraht 4, 392, 29
Enoch magnus et Helias 4, 599, 18
Erean qui hune scriptor 4, 663, 41 f
est araor elcetus 4, 555 a
est ehristata sibi 4, 555 a
est feodum lehegut 4, 469, 7
est foris ut uitulus 4, 555 a
est inter proprios 4, 555 a
est mala quae proprium 4, 555 a
est mos in mundo 4, 660 a
est mulier morbus 4, 441, 3
est nulli carus 4, 555 a
est puer in patria 4, 660 a
est pullatus (?) equo 4, 555 a
est tlironus hie regis 4, 623, 37
est tua uel euius 4, 674, 15
esto memor miseri 4, 577, 9
csula laeeescit 3, 529 a 3
et bene promeritum 4, 624, 20
et fruor o}>tato 4, 663, 41
et leo sit primus 3, 32 a 1
et mediestina 4, 508, 34
et qua dignus erat 4, 559, 42
et quieunquc ades 4, 539, 11
et sine fronde frutex 4, 457, 12
et terras uacuas 4, 439, 26 f
ex habitu eordis 4, 555 a
ex libris sparsim 4, 470, 3
ex uocum constat 4, 552, 26
excipiant aequc 3, 62, 19
excutiensque piis 4, 623, 40
exereens animum 4, 233 a 2
exitus ut doeuit 4, 670, 26
explicit hie huius 4, 539, 10 f
explicit iste liber 4, 534, 8 f. 647, 7f
expositos Mauro 3, 432 a 4
extitit ore sagax 4, 392, 1
exul abit sine spe 4, 422, 13
exultemus eordis 4, 573, 21
f reseeat filum 3, 638 a 11
fae simus ut rasi 4, 650, 17
fallit iuratus 4, 556 a
famine mellifluus 4, 392, 10
fas et nefas ambulant 4, 441, 11
febre perit Dacus 4, 388, 34
feile earens animo 4, 392, 23
femina noscitur a 4, 477, 7
festum nunc eelebre 4, 541, 37
fineque subtraeta 4, 508, 34 f
finito libro 4, 491, 1. 502, 11. 583, 8
firmam non tollit 4, 556 a
fistula dulee sonat 4, 639, 5
flamiuc uentorum 4, 674, 12
flebilior nuUis 4, 392, 31
flebilis est multis 4, 392, 31
fleuerunt alii 4, 451, 10
fluminis in morem 4, 479, 9
fönte lauat genitor 4, 452, 6
fontibus in liquidis 4, 451, 39
formosus eaprae 4, 556 a
forpex ad pilum 3, 665 a 5 *
forpiee radc pilum 3, 677, 61
forsitan extremam 4, 530, 26
frigeseente caritatis 4, 441, 12
4(3*
71'6
Register
für dum laudat eqmirn 4, 556 a
furfuribus niixtiuu 4, 556 a
gaudeat et lector 4, 560, 3
gaudcat et monitor 4, 585, 25
gli.s animal glis terra 3, 35 a 10. 4, 610, Of.
673, 11
glis gliris animal 3, 366 a 3
glis glissis meretrix 3, 366 a 3
gloria sanetorum 4, 510, 27
glos glossis fit idem 3, 366 a 9
gramineo formose 4, 457, 12
gratis donato 4, 556 a
gratum erit ingratum 4, 638, 40
grex male seruatur 4, 660 a
hae claues quinque 4, 422, 21 f
haec nobis caute 3, 62, 1
haec quieunque legis 4, 232 a 2
haec sunt sermonis 4, 375, 36
haec uero sapiet 4, 479, 10
hainio cum squilla 3, 47 a 9
has aegyptiacas 4, 530, 25
has in enim omnis 4, 552, 28
hasta quiris lingua 4, 26 a 17
hastas nam soliti 4, 26 a 17
hauriat ex uena 4, 676, 17
haurit aquam cribro 4, 677, 4f
herbam cui foliis 3, 595, 50
herbarum flores 3, 49 a 3
heu male finiui 4, 533, 8
heu modo presbiteri 4, 435, 4
heu mundi uita 4, 441, 10
heu quae natura 4, 392, 27
hie ardet Seraphin 4, 501, 30
hie corpus primum 4, 551, 17
hie etiam disces 3, 47 a 9
hie lani mensis 4, 451, 27
hie locus est metae 4, 560, 43
hie statuit metam 4, 623, 39
hie stet postremo 4, 558, 4
hie tenet hospitium 4, 392, 18
hinc appellatus 4, 26 a 17
hinc leo pellit aquas 4, 546, 2
hinnulus ursus aper 3, 32 a 1
his poteris signis 4, 477, 4
hoc habeas Signum 4, 477, 8
hoc iacet in tumulo 4, 440, 4. 458, 6
hoc opus egregium 4, 559, 38
hoc pater hoc natus 4, 560, 1
hoc quieunque uolet 4, 451, 36
hoc satus in uiridi 4, 456, 40
hoc subter iaceant 4, 447, 6
hora sit ultima 4, 647, 9
hospes erat multos 4, 392, 32
hospita qualis erat 4, 556 a
huic ignoscatur 4, 559, 40
humanam formam 3, 52 a 8
humescit ualide 4, 556 a
hunc catulus comedet 4, 556 a
hunc comix equitat 4, 660 a
hunc ego Froumundus 4, 500, 27
hunc in honore piae 4, 559, 38
hunc librum de me 4, 575, 14
hunc librum exposuit 4, 555, 2. 564, 42
hunc ob delictum 4, 578, 17
hunc scribi librum 4, 635, 32
huncque legas textum 4, 539, 12
lacob luctanti 4, 402, 4
iam dudum Saulus 4, 401, 12. 665, 10 f
iam satis diu 4, 474, 34
id peto quique boni 3, 62, 17
idibus aprilis 4, 392, 16
idibus in quinis 4, 392, 3
idus quintassim 4, 388, 37
idus septassim 4, 388, 36
ille ego qui quondam 4, 596, 33
illum nullus amat 4, 660 a
imbribus exhausta 4, 639, 9
imperatrix regiuarum 4, 676, 3
implet odoriferum 2, 382 a 1
in causa Ippolyti 4, 452, 6
in matutino 4, 579, 27
incaustum uino 4, 485, 1
incautum saepe 4, 556 a
incipit excerptim 4, 470, 3
increpat Hubertum 4, 388, 35
inde fuit studii 3, 62, 7
indicat esse uirum 4, 552, 35 f
indico summa tibi 3, 62, 5
induuias populi 3, 62, 14
innouatur nostra 4, 458, 19
inscriptus manet in patria 4, 422, 13
insipiens uuo 4, 556 a
insolitis natibus 4, 556 a
instar odoriferi 3, 62, 2
inter florigeras 4, 600, 10
inueni paucos 4, 474, 28
inuidus alterius 4, 556 a
ipse rogans de se 4, 556 a
ipsius ut natus 4, 578, 18
3. Initien Der Lat. Verse
717
ire catonatiis 4, 660 a
iris purpureum 3, 524 a 24. 530 a 2
ista prouerbia 4, 638, 17
istis scriptores 4, 469, 7
istius ecclesiae 4, 391, 32
istius est haeres 4, 673, 31
istius libri 4, 670, 22
ius sorbillaui 4, 556 a
iustius inuidia 4, 458, 29
Lachesis affatur 4, 508, 31
laudans uirtutes 4, 623, 39
laus tibi sit Ihesu 4, 491, 2
ligneus est lectus 4, 552, 34
lilia cum Nilo 4, 476, 39 f
Mngua mellifluus 4, 392, 3
linx lupus et migale 3, 32 a 1
lueius allota 3, 47 a 9
lucius et miülus 3, 47 a 9
magna domus mure 4, 660 a
magno in honore dei 4, 415, 28
magnus tu Bache 4, 456, 35
mai quoque tercassim 4, 388, 38
maius sepdeno 4, 392, 26
malo male mali 4, 639 a
manus scriptoris 4, 469, 32 f
martarus atque sorex 3, 32 a 1
martyris Emrammi 4, 542, 22
me Godefrid sanctae 4, 494, 41
me legat annales 4, 421, 4. 543, 21
me lege qui ueterum 4, 588, 10
me resonatque niger 4, 477, 5
me sancto dedit 4, 533, 30
me scio non agere 4, 639, 6
meme pro misero 4, 663, 43
miluus et inde parix 4, 550, 11
mira loquor sed digna 4, 511, 7
mirabolanorum 4, 519, 33
mittit in uentum 4, 556 a
moestorum lacriraas 4, 392, 23
moUis hiemps morbos 4, 556 a
mores describimus 4, 638, 17 f
moribus excellens 4, 392, 20
moribus ornatus 4, 455, 23 f
mors regina tibi 4, 638, 38
mortis agone redemptor 4, 510, 28
mortuus ut mundo 4, 392, 33
mundi pompam 4, 677, 1
mundum uel uentum 3, 62, 10
munera tum lapidum 3, 62, 11
muuerc pro tali 4, 494, 1
munia uorborum 3, 62, 16
muri nulla salus 4, 556 a
mus gaudet rainime 4, 477, 15
mus miscr est antro 4, 660 a
mustelam mcminit 4, 499, 26
nabilis et labes 4, 476, 37
nam dabit ipse deus 4, 556 a
nam qua dignus erat 4, 535, 24
nam uirtute sui 4, 392, 32
namque laborauit 4, 559, 42
nasci poena labor 4, 578, 14
ne scribam uanum 4, 504, 40
nemo tam fortis 4, 422, 10
nobile cui gramen 3, 62, 3
noli archana dei 4, 451, 41 f
nomina paucorum 3, 47 a 9
nomine Chunradus 4, 559, 36
nomine dum uiguit 4, 392, 18
non bene sub stabulo 4, 556 a
non decet hanc moestis 4, 392, 24
non dimittit iter 4, 660 a
non erat offensae 4, 392, 22
non est plena cibis 4, 556 a
non factum uane 4, 556 a
non laudem meruit 4, 556 a
non mala plangere 4, 647, 8
non minus ergo ictu 4, 451, 10
non solum calami 4, 539, 12 f
non uehemens tardo 4, 556 a
non uideat Christum 4, 533, 7
nos regat aeternus 4, 574, 4
nos tibi uersiculos 4, 627, 42
nulli se iungit 4, 638, 30
nummos splendorem 4, 639 a
nummus cantabat 4, 489, If
nummus emit uillas 4, 489, 2
nummus factores 4, 639 a
nummus ludebat 4, 639 a
nummus rex magnus 4, 639 a
nunc hilarem summi 4, 392, 24
nunc iungo fini 4, 465, 12
nunc quicunque legis 4, 577, 9
iiunquam falleris 4, 477, 8
nuper eram locuples 4, 673, 30
0 cara anima deo pretiosa 4, 528, 32
o) finis perfecta ligans 4, 502, 31
o lux beata trinitas 4, 582, 25 f
o Maria Stella maris 4, 676, 20 f
71'8
Register
o mortaÜH homo 4, 440, 41 f
o quam ciudcli 4, 451, 40
o regina poli 4, 474, 33
obruta culpa iacct 4, 55G a
obsocro j)cr dominum 4, 422, 22
obtincat ucrum 4, 559, 35
octonas martis 4, 537, 32
olim diues eras 4, 673, 22 f
omne (?) prius dictum 4, 674, 10 f
omnc quod est paruum 4, 556 a
omnes debetis 4, 474, 30
Omnibus acclinis 4, 392, 22
orbis factor 4, 677, 17
organica ex flatu 4, 552, 26
orta fluunt 4, 422, 16
oscito singulto 4, 514, 30
oscito sternuto 3, 46 a 8. 4, 469, 6. 648, 5 u. a
ostricium ruta 3, 50 a 13
oua locat nido 4, 556 a
pangite coeli 4, 458, 37
pania bidensque uetus 4, 556 a
passibus apta palus 4, 189 a 6
pauci uixissent 4, 556 a
pauperibus uiduis 4, 392, 12
peuna gradum siste 3, 46 a 9. 4, 642, 38
per me transite 4, 638, 35
per ternas metas 4, 508, 30
perdere quem potuit 4, 402, 7 f
Pergama flere uolo 4, 422, 24
perna uiri tenuis 4, 556 a
perscripto libro 4, 512, 23
pigmenta gerimus 4, 510, 16
plangis homo 4, 422, 17
ploremus coram domino 4, 419, 41
pompas uerborum 4, 502, 9
possideat lumen 4, 535, 23
possidet a numerum 4, 628, 24
postquam primo homini 4, 459, 1
praebens impensas 4, 577, 7
praecipue Dauit 4, 402, 7
praediues meritis 4, 670, 26
praesens coenobium 4, 392, 10
praesens huic operi 4, 504, 39
praesens libamen 4, 578, 20
praestantem cunctis 4, 596, 28
prasion accidula 3, 52 a 7
presbyter electus 4, 455, 22 f
pretiosa margarita 4, 676, 4
prima dies Phoebi 4, 533, 37
prima rubens unda 4, 501, 32. 34
primus adest arios 4, 451, 28
priujUH habet pelagi 4, 452, 3f
primus romauas 4, 451, 25
principibus caros 4, 556 a
principium uitae 4, 508, 30
pro quo dcbet ei 4, 535, 34. 560, 1
pro uerbis paniis 4, 618, 30
prodigus et stultus 4, 556 a
prodit Wolpcrtum 4, 392, 8
proelia magnatum 4, 439, 26
prouenit in sommo 4, 556 a
prudentis uerbis 4, 556 a
psalmicen assiduus 4, 392, 14
qua plus enituit 4, 392, 12
quadam nocte niger 4, 624, 16
quae fueram quondam 4, 451, 17
quae monitis docuit 4, 392, 20
quae non noscuntur 4, 476, 35
quae non ponuntur 4, 476, 36
quae pascunt animiun 4, 232 a 2
quae producuntur 4, 476, 36
quae sunt ignota 4, 560, 3
qualescunque sumus 4, 673, 27
qualis est persona 4, 660 a
quam bona titubante 4, 639 a
quam bouis ad stabulum 4, 555 a
quamuis usque lauet 4, 555 a
quantum Uirgilius 4, 452, 3
quas modo diuerso 4, 457, 6
quatuor his nunc uersiculis 4, 617, 29
quem sibi September 4, 392, 5
qui bene dura uiguit 4, 392, 8
qui capit ante molam 4, 556 a
qui comes est stulti 4, 556 a
qui cupis esse bonus 4, 440, 39. 456, 32. 625, 13
qui cupit urinas 4, 553, 25
qui dixit domine 4, 402, 6
qui facit incestum 4, 534, 9
qui fauit utrisque 4, 239 a 31
qui legis hos uersus 4, 455, 24 f
qui malus in trunco 4, 556 a
qui me scribebat 4, 588, 14f
qui murem ducit 4, 556 a
qui pauet ex culmis 4, 556 a
qui procul est ociüis 4, 556 a
qui scripsit gratis 4, 535, 23. 559, 35
qui sitit ad fontcni 4, 676, 16
qui tacite currit 4, 556 a
qui tonat ipse sibi 4, 556 a
qui uiiem mittit 4, 556 a
o. lNiTit:N Der Lat. Vkksi:
719
quid tibi mors faciaiu 4, 440, 43
qiiilibet est actus 4, 0(30 a
quiula dies fuudeutis 4, äOO, 28
quicjue lelcgatur 4, 422, 14 f
quis color est pecudis 4, 477, 3
quisquis ados 4. 422, 17
quisquis huic tumulo 4, 3i)2, 0
quisquis queso ineo 4, 004, 1
quo qui niiugit (?) 4, oöO a
cjuo residet roguui 4, 494, 42
quod noctu uolitat 4, 550 a
quod nunc quisque uidet 4, 392, 27
quod pucr assuescit 4, 000 a
quod(?) pucris libo 4, 502, 8. 511, 20
quot coeluni retinet 4, 542, 38
rana parans sonitum 4, 550 a
rana petit proprium 4, 550 a
rara pudicitiae 4, 550 a
raro ditatur 4, 000 a
raro fides sedit 4, 550 a
raro sitiret ouis 4, 550 a
rcctos scriptores 4, 474, 28
reges narrantur 3, 02, 13
repperit imde datur 3, 02, 4
respice quem titulus 4, 392, 0
respicis apriles 4, 451, 29
respicis hospitium 4, 391, 30
resque peracta fere 4, 552, 33
rex deus immensi 4, 482, 11
rex pie 4, 458, 17
rhithmica quoque sonat 4, 552, 27
riüoceron saeuus 3, 32 a 1
Roma Caput mundi 4, 443, 25
Roma pati didicit 4, 038, 38
Roma potens dum iura 4, 024, 20
Roma sitit 4, 422, 19
Roma tenens morem 4, 422, 11. 23 f
Roma tenet morem 4, 070, 8
Roma tibi subito 4, 457, 1. 528, 14 f
Romani proceres 4, 20 a 17
rumpitur inuidia 4, 458, 15
rure morans quid agam 4, 452, 5
rustice lustriuage 4, 450, 38
saepe forum tardum 4, 000 a
saepe recens probrum 4, 550 a
salue mater 4, 070, 42
sanetae rectorum 4, 434, 27
sancte sator suffragator 4, 598, 8
sanctus deus 4, 070, 22
scabro ucl fucus 4, 558, 9
sccptriger Assyri 4, 070, 8
scire potest multis 4, 233 a 2
scirpus tornella 3, 52 a 7
scribam crcbro monens 4, 535, 25
scriptor quaoso mali 4, 047, 18
scriptorem libri 4, 488, 38. 532, 22
scriptori requiem 4, 491, 2
scriptoris munus 4, 533. 11
scdibus et supcrum 4, 074, 13 f
Scdulius Christi 4, (524, 29
Sedulius domini 4, 024, 29
sempcr habet magnum 4, 550 a
scrmo de cunctis 3, 02, 8
sex habet opposita 4, 422, 9. 17 f
si bene quid facies 4, 038, 39
si Caput innumeris 3, 590 a 10
si coelum rueret 4, 485, 2
si cupias pacem 4, 038, 31
si nmnmus uicit 4, 039 a
si quis forte petit 4, 559, 30
si sapit oblatum 4, 550 a
si sexum quaeris 4, 477, 7
sie damma cum talpis 3, 30 a 5
sie faciat sapiens 3, 02, 20
sie homo consistit 3, 432 a 4. 4, 440, 5
sie Studium morem 4, 383, 11
sie utinara certos 4, 451, 11
sicque uidendo deum 4, 577, 11
siUaba terna datur 4, 552, 35
simia spinga lepus 3, 32 a 1
siut tibi diuitiae 4, 440, 43 f
sis mihi patronus 4, 575, 14 f
sit deus omnipotens 4, 074, 14
sit licet oblatum 4, 550 a
sit quoque fraudator 4, 047, 19
soluar ut a poena 4, 577, 11
soluere dignetur 4, 578, 18
soluere qui poterit 4, 552, 34 f
soma subit solitum 4, 392, 10
somnus abest oculis 4, 458, 10
sortitur deo [1. domino] 4, 003, 40
spe mercedis 4, 077, 3
spernere mundum 4, 583, 37
spemere se sperni 4, 583, 37
spicula curuato 4, 457, 11 f
splendida marmoreis 4, 451, 21
stetit Thomas 4, 077, 3
stirps trahit ad fluuium 4, 550 a
Strabus et imposuit 4, 553, 3. 504, 43
stridet maiori 4, 550 a
720
Register
strigilis et strigilis 4, 476, 41
Hub piilchra Hpccno 4, 550 a
Hub puluo pullos (?) 4, 550 a
fiumc sacer raeritis 4, 543, 28 f
sunt hie pliira sacra 4, 510, 15
sunt Sueui sacui 4, 375, 3
sunt super haee alia 4, 558, 6
supplieat hie si quid 4, 559, 40
surge fer auxilium 4, 007, 33
sus iuuenis serpens 4, 457, 5
sus periit telo 4, 010, 81"
suseipe Sethe libens 4, 440, 3
suscipe uerba tui 4, 035, 40 f
suscitat ingentem 4, 550 a
suspendeus catulum 4, 550 a
talibus indiciis 4, 477, 6
tamquam nil fuerit 4, 392, 29
tempora qui uaria 4, 421, 4. 543, 21
tempus adest pueri 4, 474, 30
terra tulit partem 4, 392, 30
tertia pars orbis 4, 587, 20
tollere si tolles 4, 556 a
totis compenset 3, 62, 21
totum quippe ruit 4, 392, 30
tres digiti scribunt 4, 003, 39 f
tres habuit turris 4, 430, 0. 440,8. 457, 0 f.
549, 20
tres in personis 4, 017, 29
tres sacras partes 4, 500, 11 [vgl. Hildebert
ed. Beaugendre 1229. 1332]
tres tribus Anna uiris 4, 485, 28
tu sibi nunc praesto 4, 392, 33
turpe pecus mutinum 4, 451, 11. 457, 12
tussio suspiro 4, (AH, 5
ubere de partu 3, 02, 9
uer erat et blando 4, 451, 10
uersibus egregiis 4, 624, 41 f
uertex cincinnus 3, 52 a 8
uidi cantantera 4, 489, 1
uir bonus et prudens 4, .392, 1
uir celebris quondam 4, 070, 33
uirgineus natus 4, 574, 5
uirgultum uepres 3, 41 a 12
uirtus mortali 4, 499, 25
uirtutesque uana 4, 539, 1
uis tibi depingi 4, 434, 27
una fides unum 4, 440, 2
una semel generös 4, 556 a
unde superbit homo 4, 578, 14
ungula fissa bouis 4, 623, 37
unius et fusci 4, 027, 8
unusquisque sua 4, 556 a
ursus dum frendit 4, 500, 9
ut belli sonuere 4, 457, 4f. 596, 23
ut coelo scribi 4, 532, 22
ut gaudere solet 4, 517, 26
ut queant laxis 4, 468, 19
ut redimatur uita 4, 603, 33
ut rosa dat florem 4, 383, 10
ut te duce 4, 677, 2
utile quod cultu 3, 02, 15
uulpis saepe uiam 4, 550 a
uulturis in siluis 4, 451, 40
uxor qualis erat 4, 556 a
4. DEUTSCHE WORTE DER ANMERKUNGEN UND DES
HSSVERZEICHNISSES. *
Abraht 4, 397, 42
abst (uentris) 4, 684, 25
abuz (turonilla) 3, 47 a 9
Ache (Aque grane) 2, 360 a 5
adach (ebulum) 3, 572 a 10
Adalart s. Adalhart
Adalpero 2, 373 a 8
adaldegan 4, 405, 37
Adalhart, Adalart 4, 566, 8f. 614, 21
adexan, adexe (lacerte, -ta) 4, 460, 31. 69
sealich (legitima) 4, 681, 26
auerüze (aprotano) 4, 371, 35
agathensteinis 4, 462, 4
agilde (soluam) 4, 683, 33
ah ah (aaa) 4, 547, 17
ainan (unam) 4, 681, 21
[a]la (subula) 3, 658 a 7
alacfra (mergulus) 4, 255 a 1
* oberdeutsch c, k und jj sind unter g und b, die vorsatzpartikeln ka, ki, ke, ga, gi unter ge zu su-
chen. V wurde mit /, y mit i, gemeindeutsches k mit c (so weit dies nicht = z), seh, sh mit sc vereint,
dieselben normen gelten für die deutschen worte des fünften registers. — ausgeschlossen blieben selbstver-
ständlich alle längern mhd. texte oder phrasen, die namen der Urkunden und die unverständliche notiz 4,
596, 36 f. die namen von Schreibern stehen im sechsten register.
3. Initii:n Oi:k Lat. Vlksk — 4. I)KrTS( in: Wohtk
721
alant (emilc) 4, 049, (J
niaiit (aliiiis) 8, 592 a
alerm» 4, 402, 5
lüct (dopulso) I, 287 a 1
Alfmd 4, 397, 41
alla (?omne) 2, 150 a 4
allcut 4, 049, 20 f
alrüen (mandragora) 3, 590 a 1
alto, altfi (autenticum) 4, 053, 22. 057, 42
anipahtladian (gausapc) 4, 028, 21
amearcode (dcpiuxit) 4, 083, 41
amfsala (merula) 2, 778 z. 30
an s. ue. s. czeck
anae, ane (iietulae) 1, 391 a 7. 4, 387, 7
anafchtonde (impugnans) 4, 085, 50
anahaftet (insistit) 4, 004, 19 f
analinet (iucumbit) 4, 004, 19
andor (cametisson) 4, 049, 23
andorn 4, 414, 31
ane s. anae
aneboz (incus) 3, 121 a 15
anegeginne (aduersus) 4, 085, 40
anvanch s. ein
antifriston (metaphraster) 4, 407, 17 u. a
?apliil (pupilla) 2, 180 a 10
?arpeiz 3, 40 a 9
afendof (austerius) 4, 437, 1
?amoIt 2, 422 a 29
arscinun I . . . (excubabant) 2, 291 a 2
artot (subicite) 4, 054, 35
aruui'gent (strangulant) 2, 287 a 22
ascoep (tempora capitis) 4, 083, 48
?asine (catasta) 3, 078 a 0
asth (oder afth) 4, 295 a 1
atem (spiritum) 4, 554, 24
attich (lapatuin acutum vel ebolum) 3, 592 a
awslegunge s. eyn inesster
auuesnis (essentia) 4, 012, 7
?auuizz. . (amens) 2, 424 a 18
Azela 4, 031, 20
azzil 4, 584, 26
balla (pila) 4, 559, 18
ban (scita) 4, 017, 34
?bant (amittant) 2, 165 a 17
pars (farbo) 3, 40 a 17
pauc (Corona) 4, 604, 10
baumloup (rumicedo) 3, 592 a
pepmn brun (federprobe) 1, 556 a 13. s. auch
braun
p[echin] (baccinum) 4, 219 a 3
Althochdeutsche glossen IV.
})einwurz s. riet^chel
pnauii 1, 754 a 7
herbe (niugil) 3, 40 a 8
porhtram (pyrctruni) 3, 592 a
Bornor 4, 000, 24
IVriigcr 2, 373 a 5
bewe 4, 414, 24
?pfrfmxnt (?namc) 4, 540, 38
pi. dcda (oder doda) 4, 300 a 15
bi thoino 4, 295 a 4
biberwurz (aristolocia) 3, 592 a
?bipirta (effoeta) 2, 3 a 5
biboz (arteinisia) 4, 371, 35. 049, 3. piboz
4, 455, 12
bikanda (cognoui) 4, 085, 49
bichere (cratere) 4, 407, 8
Biho 4, 397, 40
?piladan (fictor) 1, 074 a 8
bilcdfan (alimenta) 4, 083, 43
pilich (glis) 3, 35 a 10
pilidbuoch (exemplar) 4, 085, 40
bilidi (balafium) 3, 292 a 5
bilissa (simphonia) 4, 370 a 1
bilse (simphoniace) 4, 049, 3
pilsen (iusquiamum) 4, 110 a 18. (sympho-
niace) 4, 559, 33
binapheles s. unde
pin stock (uasa apum) 4, 32 a 5
biral (urna) 4, 594, 20
pismisan (oder pisinisan) 2, 41 a 8
pisuuihit (decepit) 4, 004, 17
biturni (consternata) 4, 017, 35
plasenars 4, 455, 19
plec (emblemata) 2, 483 a 9
pleichvn s. dero
blendslich (cerastes) 3, 82 a 4
plidanti (letans) 4, 004, 20
?blido 3, 311 a 0
pliuuuit (tundit) 4, 604, 27
blotgank (dissintericos) 3, 594 a 8
bodap (capit) 4, 683, 42
boibren s. braun
po[Istar] (ceruical) 4, 219 a 3
bovmwoUe (lana bambacis) 4, 468, 1. bÖn
woUi (lana quae crescit in agris) 4, 685,
24
brachuogel 3, 26 a 10
brachwrt 4, 394, 25
prant (torris) 1, 085 a 9
brato (pulpa) 4, 467, 3 ^
braun boibren (federprobe) 1, 570 a 3. s. auch
47
722
Register
pepum
pravuizannc 2, 282 a J 1
prem (pamphilio) 3, 48 a 10
preonewurz (herba scclerata ubvv.) 3, 592 a
[prennjisarn (cauterium) 4, 219 a 3
biecellum (colliridam) 4, 084, 25
prikel (stiniulus) 4, 200 a 11
brycende (potita) 4, 683, 62
brot s. gemeyne
brotchrut (git) 4, 049, 23 f
brotzak (pera) 4, 267 a 4
Prun 2, 373 a 8
brun s. pepuin
brunnecrasso 4, 414, 34
buckesvamp (agaricus) 3, 594 a 11
budil (crumena) 4, 374 a
pumz 4, 455, 19
?bur s. samalich
buskit (proripit) 4, 085, 17
bucz (pauinus) 3, 41 a 12
kabe (gobius) 3, 47 a 9
calata (decaluaui) 4, 017, 38
c*apen (capitones) 3, 46 a 8
carrun (currus) 1, 470 a 4
karta (cardone) 3, 592 a
?catte (migale) 4, 400, 08
ceastrum (castrum) 4, 083, 53
kelestophen s. weder
kerbela 4, 414, 23
kern (cittum) 3, 98 a 14
kernen 4, 455, 21
kesenap (formella) 4, 207 a 3
chamill s. gelb
charph (geruleus) 3, 40 a 8
chataro, chatta 1, 404 a 9
chazenzagel (genteramia) 3, 592 a
Kheghela 4, 031, 20
?chelü (capita) 3, 034 a 7
chernin s. unde
ches 1, 087 a 5
chol (barsyca) 3, 592 a
cholgras (colandrum) 3, 592 a
chranchsnabel (reumatica) 3, 592 a
chumguntkraut (eupatorium) 3, 480 a 0
chumines 4, 049, 12
chumistuadal {vjiarog) 2, 379 a 13
churbezsamen 4, 049, 13 f
chi[itinpoum] (cidonius) 4, 219 a 3
cylli (ascopam) 4, 017, 34
cytan (casulam) 4, 083, 25
klecta flappa) 3, 502 a
kleyn herchin (lanugo) 3, 220 a 7
klobo (aucipula) 3, 140 a 14
knyscheibe (tibia) 4, 200 a 11. (tibie) 4,
282 a 0. knyschibe (poblcH) 4, 203 a 19
knoche (irnodium) 3, 73 a 10
knüchel (condiculus) 3, 74 a 3
colcroppen 4, 401, 43
cölwurm (raoruta) 4, 399, 2
cot (casulam) 4, 083, 25
cranah (grues) 4, 010, 3
creuctwor (lupinum) 3, 590 a 10
cresso (nasturcia) 4, 581, 25
krewel (fuscinula) 4, 200 a 8
crispele (crispula) 3, 540 a 4
crog (lagonam) 4, 399, 39
croga (crocos) 4, 001, 36
krollo (choliandrum) 3, 592 a
crufe 4, 017, 10
ktb (admissa) 2, 199 a 10
cubisare 3, 40 a 9
cutinna 4, 529, 14
kuwe (mastico) 4, 048, 7
d . . . . (coruscacione) 4, 604, 12
dahs (melus) 3, 34 a 7
darapherrovch 4, 414, 13
dämppe (asma) 4, 380, 34
Danyzc (urbem gyddanyzc) 4, 003, 19
... dar 4, 004, 14
das 4, 529, 14. 081, 17 u. a
dasses 4, 414, 18
daxpaum (edax) 3, 30 a 6
daz 4, 584, 28. (quod) 4, 081, 19
de s. weder
de gelesuch (hictericos) 3, 594 a 6
de rime (gelu) 2, 034 a 3
deda (oder doda) s. pi
deichzel (themo) 4, 372, 12
dem 4, 584, 28
demo s. fona
den 4, 529, 13. s. tzü
der s. eyn messter. s. czeck. s. tzo. s. zo
?dero (intra) 2, 103 a 1. s. in
?dero pleichvn lufti (squalentis aethre) 2,
423 a 18
dhoraffesti (municipalibus) 2, 88 a 6
di s. unde
dich 4, 414, 29
dyech s. eyn
diehcreiphe 2, 778 z. 3
4. Deutsche Worte
723
diheselle (terao) 1, 437 a 7
? dihhcn (crescere) 2, 447 a '27
diincegirde (glundulas) 4, 3G8 a 2
dinkhavs s. eyn
dinem s. herro
dinsa (dopriniat) 2, 430 a 9
dirahten tJ. toua
distel (cai'dus) 3, 592 a
? . . . diu giliho (? talem) 2, 298 a 3
dizeiiteu (alliieiitiimi) 4, 536, 21
dobfugul (uiergulum) 4, 4G0, 13
dolec (exitialis) 4, 682, 4
dorö (pauiniis) 3, 41 a 12
doiTipusch (iiepres) 3, 41 a 12
doriidrächsel (curiciüus) 3, 28 a 13
dost (origaniim) 3, 596 a 12
dosto (origanmn) 4, 649, 4. s. auch |este
dri sterben (tres pestes) 4, 534, 34
drie (tres) 3, 609 a 6
drohswrz (glandosam) 4, 380, 39
druswortz (crassulaa) 3, 539 a 21
druswurz (milleborbida) 3, 592 a
dupa (tyrones) 4, 619, 40
dubfusal (mergulus) 4, 255 a 1
duft (gelu) 1, 687 a 5
duneresbard (barba louis) 4, 370 a 1
durh (per) 4. 683, 59
duruh urloup (per licentiam) 4, 529, 16
duruhslagen (percussa) 4, 681, 16 f u. a
. . . epanentigo (breuiter) 1, 662 a 12
eberwrz 4, 649, 24
eberwurz (cardopana) 3, 592 a
ebhowi (edera nigra) 3, 592 a
echolis zain (acirvs) 3, 679 a 8
edelman s. ein
edo 8. furga
egel (erugo) 4, 399, 2
egidehs (lacerta) 3, 82 a 6
eich (quercas) 1, 598 a 10
eidfestinunto (iure iurando) 4, 653, 11 f
eigin (allodium) 2, 379 a 10
eignun (fuudis) 4, 653, 22
ein anvanch (obuiacio) 4, 534, 33
eyn dyech (coxa) 4, 266 a 11
eyn dinkhavs (auditorium) 4, 305 a 10
ein edelman (somptophanec) 4, 385, 6f
eyn messter der awslegunge (commentarius)
4, 267 a 8
eyn zyb (cribrum) 4, 284 a 3
eine (vnvs) 3, 609 a 6
eyno slcvder (funda) 4, 267 a 5
cync zcule (statua) 4, 282 a 6
eizzc 4, 584, 27
elbiz (cygnea) 4, 616, 3
eleho (tragelafus) 3, 36 a 6
ember 4, 370 a 1
ende 4, 266 a 13
endi thia 4, 299 a 4
engip . . . (frixum) 2, 395 a 3
Engildrud 4, 453, 23
Engilrat 4, 614, 21
ente (anas) 3, 30 a 5
entian (basilisca vel gentiana) 3, 592 a
entoti (extingeretur) 4, 562, 13. 655, 6
eogapederu s. za
ephu (edera) 3, 592 a
eppe (apio) 4, 371, 35
er (ille) 2, 778 z. 31
?erbocho 2, 67 a 5
ercoment s. sich
erdcrota (bufo) 3, 453 a 6
erdgalla (centauria maior) 3, 592 a
erdleim (bitumen) 4, 685, 37
erdon uuagi (terre motus) 4, 298 a 15
erdphuir (sulphur) 4, 685, 36
er[hugi]ta (recoluit) 4, 445, 39
erig& (subicite) 4, 651, 11. 654, 34
ertpheffir (crassula minor) 3, 539 a 21
... es 2, 415 a 29
esche (vmbro) 3, 47 a 8
leste (origanum) 4, 506, 9
et nimeg | nenem ... 2, 351 a 7
Etha 4, 565, 4
euuo s. iomer
V . . . ot (dilaniat) 2, 286 a 14
vach 4, 414, 30
falco (capis) 3, 572 a 10. (herodio) 4, 255 a 1
far- s. fer-
farm (filix) 3, 592 a
varn, uarn (filix) 3, 541 a 12. 4, 624, 25
varnis 4, 462, 5
farra (pharis^i) 4, 663, 19
farre (?tauri) 2, 302 a 7
vehedistel 4, 414, 11
uelte (campi) 1, 552 a 6
felufor (oDocratulum) 4, 460, 19
fenec (grcmio) 4, 683, 32
fer- s. auch for-
uerduo s. ne
fargeban ist (concessus est) 4, 604, 13
47*
724
Register
firlihuntcni (prcHtolanU;) 4, 004, 2;jf
faisih s. iii
uoruuazana (anathonia) '2, 483 a 0
fcöun (tipsano) 4, 407, 5
vic'boiia (Iiij)inum) I*, 50(5 a 10
ficj)Oum 4, 529, 13
vinaltcr 2, 025 a 4
vighoii (carica) 3, 594 a 9
figido (iecoris) 4, 387, 0
finh 4, 649, 19
violincrüt (uiolis) 4, 372, 1 f
fir- s. fer-
uirdel 4, 370 a 1
vire (quatuor) 3, 609 a 6
vismunza (mentastrum) 4, 649, 5
viwer (merges) 4, 603, 32
vitztze (licium) 4, 266 a 13
fleah (fugerit) 4, 683, 60
fluzzigen (uagum) 2, 446 a 2
Folcolt 4, 614, 21
follazuchida (siiffragia) 4, 681, 11
follazuht (solamen, subsidia) 4, 681, 10 f
uolun (?poledri) 2, 302 a 7
fon (desperata) 2, 3 a 5
foDa demo dirahten 2, 42 a 7
? fonagagauue (deprehensi) 4, 604, 16
fona uuadele (de patria) 4, 604, 15 f
forasuanne (prseiudicet) 4, 681, 31
forbaurnenum (transacto) 4, 683, 20
vorh (gobia vel truta) 3, 46 a 8
forheo (coDcapuIauit) 4, 662, 17
fornumene (tabe peresos) 4, 683, 14
forpgeuitonre (transacti) 4, 683, 46
fortan (timere) 4, 685, 45
f . p . fih (speciosiis) 2, 27 a 13
. . . fphbrp 2, 415 a 27
Frankin 4, 397, 41
...frf (turbine) 2, 417 a 34 [rest von [un-
giuuitjere ?]
fribode (amicum) 4, 683, 26
fricwrz (tormentille) 4, 649, 10
Fridarih 2, 135 a 6
Fulcui 4, 533, 32
fülle (paliurus) 4, 387, 10
?furga edo 2, 587 a 1
furiqhuiti (prefata) 4, 604, 24
fursleones (craprones) 1, 334 a 22
fürz 4, 584, 27
gaheila 4, 370 a 1
cahlicho 2, 50 a 34
gail (polox) 3, 05 a 19
gain, gainc foscitoj 3, 40 a 8. 4, 048 a
galig' 8. wit
garba (mcrgow) 4, 003, 32
garnboni (liciatorium) 4, 200 a 13
gaindrot (licium) 4, 200 a 13
Carter (piduus) 3, 078 a 10
cartisin (pidiiuium) 3, 078 a 10
gartrnenel (Stimulus) 4, 266 a 11
ca.me (c. . . ä) 4, 604, 12
cazc 2, 335 a 6
gi . . . (leuata) 4, 527, 17
g'eas (progressi) 4, 337 a 6
keberga (occulat) 4, 084, 31
keburedo s. s . . . ende
gid . . . anemo (confusa) 2, 218 a 7
kidhikan (prefectus) 4, 604, 25
gedinge (placitum) 4, 682, 1
giualgane s. ci
keuelle (conuallium) 1, 552 a 6
kifestinot ([adfirrnat]) 4, 604, 8
kafolgenti (conpassus) 4, 604, 12
kifrumit (adseuerat) 4, 604, 8
kagengent (?recedunt) 2, 299 a 6
gehide (blandiloquus) 4, 683, 50
geidon (hamedii) 4, 662, 17
gelankin 4, 414, 18 f
gelb chamill (camomilla citrina) 4, 383, 16
gelesuch s. de
gelesucht (yctericia) 4, 481, 12
[gjelesuht (yctericos) 4, 506, 8
gilihhota 4, 604, 21
gilihmoa (nemorosa) 4, 604, 22
giliho s. diu
geliubit (desideratus) 4, 685, 34
kilouper 4, 529, 13
kilouuua 4, 526, 3
gelwesuth 4, 414, 33
kamahhida (consor[tium]) 4, 604, 11
gemanan (consortia) 4, 683, 28
gemechte (uirilia) 3, 73 a 6
gemeyne brot (panes) 4, 267 a 5
gemene (mutua) 4, 683, 57
gimundi (falangis) 4, 604, 18
kenestotas 4, 452, 14
gepafode (puppi) 4, 683, 22
girati 4, 604, 21
gerhab (legatarius) 4, 492, 1
carise (competere) 4, 604, 11 f
4. DEUTSCHE Worte
725
Gervnc 4, 494, 21
gisccutit (deho!nostat]) 4, (JUi, 17
gescyrtc (acucrit) 4, (383, 20
kiscgit (benedictiis) 4, 085, 35
giselhafti (aiiimaret) 2, 273 a 1
gisidalta (difflata) 2, 418 a 18
gisomuuaid (oder giforoiuiai-d) 2, 51)5 a 2
kasonit (diiudicauit) 4, 681, 31
gespan (maiirica) 4, 399, 38 f
gcsucs (blandiloquus) 4, G83, 50
getibode (puppi) 4, 683, 22
gitrag . . (consere) 4, 604, 13
?kiwaruli (circumspectionis) 2, 210 a 1
gewe (oscito) 4, 648, 6
gi mühest (deficies) 4, 708 z. 3 v. u.
giuiionheit (usus) 4, 527, 18
cauotan s. orflait
gizuivaltot (? duplicatur) 2, 298 a 3
gib 4, 584, 28
gygaude (Poliphemum) 4, 373, 7
gilitwurz (dictaunum nigrum) 3, 592 a
giig (griphem) 4, 460, 5
gingeberes 4, 649, 18
gypsen (lapidem specularem) 4, 649, 21
kirstin s. melo
gysse (singulto) 4, 648, 6
gith (paralisis) 4, 414, 16
gl ... Chi 2, 751 a 1
glauue (prudentes) 4, 397, 33
glida (miluuin) 4, 460, 48
glizzenblum 4, 369 a 5
glom (sollers) 2, 3 a 5
glosär (summarium) 3, 62 a 13
Goldburg 4, 397, 40
goltwrz (celidonia) 4, 372, 3
coot 4, 405, 37
cophina (cleffal) 4, 219 a 3
craba (uangas) 2, 259 a 7
gragen 2, 449 a 14
grasemusche (uelotena) 3, 30 a 5
greshoppae (locusta) 4, 460, 29
grima (scina) 4, 399, 38
grintwurz s. schellewurz
grundel, grundil (fundula) 3, 4.6 a 8. 17
grüne salva 4, 370 a 1
grusch (curgulio) 3, 36 a 6
. . . guldi (electri) 1, 641 a 10
gundereba (acerera) 4, 458, 25. gunderebun
(acerum) 4, 649, 22
gundereua (acere) 4, 370 a 1
gundreb 4, 584, 24
Guntcri 4, 614, 21
guüdcn s. 110
hach i inu | uua 2, 716 a 6
Hadam', Hadaniuote 4, 449, Gf
hag (rnmuis) 3, 36 a 6
hagenbuc'hun s. in
hagcnes 4, 414, 32
haidecch (niirica) 4, 372, 12
Hainf., Hainricus, Hcinr. 4, 494, 21 f. 565, 3
halb (dimidium) 4, 681, 18
halb . . . (auuabil . .) 3, 292 a 2
halda vuas (reniansit) 2, 346 a 4
haldi (fidem) 4, 425, 11
hfalftra] (capistruni) 4, 219 a 3
halptonot (dimedia) 4, 604, 14 f
halsrinchk (boiam) 4, 531, 38
hambah (emissariis) 1, 279 a 2
han 2, 141 a 17
hanthabi (ancia) 3, 161 a 6
han würz (herba scelerata) 3, 592 a
harafleiche. f. (?Nione) 1, 682 a 15
haramo (mygale) 4, 255 a 1
haramscaro 1, 819 a 15
härm (migalis) 4, 499, 27
harmida (calamitas) 4, 461, 14
harnwinten 4, 584, 26 f
hä[rpaj (cat[asta]) 2, 583 a 12
harpha (chelis) 2, 482 a 13
harsdrws (ingues) 3, 73 a 10
hasa (congor) 3, 46 a 8
haselis s. rinda
hasilwurtz (uulgago) 4, 366 a 4
havpt (caput) 4, 505, 7
hauswurzsaf 4, 584, 28
Hdenbertus 4, 631, 20
hecht (lucius) 3, 47 a 9
hederich (lolium) 3, 542 a 16
hevemoter s. tzo
hegher (ardea) 4, 602, 16
heho 2, 141 a 19
Heila 4, 397, 40 f
Heilbold 4, 397, 42
Heinr. s. Hainr.
?helingun (furtim) 2, 423 a 9
helliruna (necromantia) 4, 684, 12
helme (cono) 4, 683, 58
helpha (ad[minicu]l[um]) 4, 604, 8. (patro-
cinia) 4, 681, 11
helwehuth 4, 414, 18
hengist (cancerus) 3, 78 a 6
72()
Register
herkenbret (?name) 1, 392 a 13
heichin s. klcyn
hcrcstiura (doiiatiinun) 1, 38G a 11
horro in diricni lobe (deo dicamvB gratias)
4, 549, 5f
herts\ anip (agaricus) 3, 594 n 1 1
herz (calentia) 1, 809 a 4
heHche s. ich
hezche (singulcio) 4, 648 a
hyesuape (pronuba) 4, 399, 37 f
Hiltdela 4, 631, 40
hyrs (caballum) 4, 683, 31
hirzeszunge vel hirzwiirz (solopandria) 3, 592 a
Hlodoueus 1, 427 a 8
hodo 4, 445, 26
holer (sambucus) 4, 372, 11
holz s. nivvi
honida (calomnia) 4, 461, 14
h8nt (ululat) 4, 554, 26
hoph (timulus vel humulus) 3, 592 a
hors 4, 264 a 10
horsamun (parere) 2, 778 z. 26
Hoseninch, Hosininch (Arduenna) 2, 359 a 1
howa (rastrum) 3, 122 a 15
hragra (larum) 4, 460, 52
hreohnesse (procella, turbo) 4, 683, 34
hringas (fibulas) 4, 387, 5
. . . hrki 2, 413 a 25
hroc (garrula) 4, 460, 8
hrofe (culmine) 4, 683, 19
hruuis (palliurum) 4, 594, 23
huet s. czeck
hufalczer (aderantra) 4, 213 a 3
huffehalz 4, 414, 17
hundeschurbez (brionie radix) 4, 649, 4
hundeszunge (lingua canis) 4, 370 a 1
hundisblvme (camomilla) 4, 372, 2
hvnischwurz (elleborum nigrum) 3, 592 a
Hunofrit 4, 387, 38
hunthaz ([cantabrum]) 4, 219 a 2
huri[thus] (canal) 4, 219 a 3
huntswurz (cinoglossa) 3, 592 a
huste (tussio) 4, 648, 7
hösun 1. hösin (sumiirus, mullus) 2, 304 a 15
huan 4, 288 a 9
iarlattn (uirgulturo) 3, 41 a 12
ybesche (malua) 3, 543 a 11
ibisca (ibiscum) 3, 592 a
ibocade (plumaria) 4, 374 a
ich hesche (singulto) 3, 46 a 8
ich nivse (stemuto) 3, 46 a 8
ich spie (nauseo) 3, 46 a 8
ihc sharcho fstcrto) 3, 46 a 8
iyBsan 2, 335 a 6
imuragant (oder urmragant; porcontant) 4,
663, 20
in 4, 529, 13. s. herro
?in dcro slihti (superficiej 2, 296 a 9
in hagenbuchun 4, 649, 25
?in suip (fornicej 2, 461 a 10
in suota (in direptionem) 1, 622 a 17
in urtei (in iudicioj 2, 262 a 5
ine s. s . . . ende
ingebers 4, 649, 11
inneruel 4, 414, 19
io sosa (ut) 4, 652, 20
iomer. unzin. euuo 4, 540, 31
Irmengarht 4, 631, 21
irrida (obstaculum) 4, 437, 3
isarnina (uer[b]ena) 4, 458, 25
iserna 4, 370 a 1
ist (est) 4, 529, 14. 681, 17 u. a. 20. ß.
fargeban
?iste I gism ! drip 2, 366 a 14
?italii (secundo) 1, 392 a 15
iun (adolescentulos) 1, 622 a 20
lundrara 4, 430, 20
iwis, iuischa (althea) 4, 370 a 1. 372, 3
1 . . . s. arscinun
labil (luter) 3, 245 a 7
lablegi (legulam) 1, 375 a 4
lauendel (lauendulam) 4, 649, 8
laga (praesidium) 4, 684, 25
lanchsuth 4, 414, 21
Lantfrid 2, 347 a 7
lantrechtsere (ecclesiastes) 4, 277 a 3
Lantuueri 4, 412, 6
lata (asser) 2, 378 a 14
latech (glis) 3, 35 a 10
lattich (lactuca) 3, 592 a
laze (esox) 3, 46 a 8
lepi s. zi
legidi (daret) 4, 625, 8
lehin (feudum) 2, 379 a 10
leim (glis) 3, 35 a 10
lendenun 4, 414, 13
leoman (domini) 4, 683, 17
leracha (caradrion) 4, 255 a 1
letto (glis) 3, 35 a 10
levtrunga (purgacionis) 4, 534, 82
ii
4. I) KUTSCHE Worte
727
lida (priuatione) 2, 149 a 10
liebo 4. 404. 4
linc (labruscaiii) 2, 022 a 1
lintwiimi (laculus) 3, 40 a 9
liohte (lumeu) 4, 085, 48
lisp[anter] (blesus) 4, 219 a 3
litiz 3, 40 a 9
liiibon (mirata) 4, 069, 23
Liutfrid 4, 412, 6
lobe s. herro
lobe (umbraculis) 4, 407, 5
lobfrosch (rubeta) 4, 399, If
louan (laudare) 4, 085, 44
loie (oder lore; gamedreos) 3, 590 a 0
löiiat (terpeutinum) 3, 197 a 11
...loiich (allium) 3, 572 a 11
lovfiosc (ranunculum) 4, 379, 36
lufti s. dero
hin (obex) 4, 450, 5
limcvvrz (lingua ceruina) 4, 380, 35
Ixrfbrbnt s. oia
liiselin s. luzelin
lustechil (ligiistica) 4, 372, 3
lustenti (dil . . . gatus) 4, 004, 14
luupes min sun 4, 403, 21
luzelin siue luselin 4, 455, 20 f
Ma . . . 4, 505, 4
madelger (basilica) 3, 592 a. (basiliam) 4,
049, 9
magesamon 4, 370 a 1
mago (papauer) 2, 304 a 15
mago (ingluuies) 4, 004, 20
malt, maltii (atriplex) 3, 478 a 3, 592 a
?mamminti (sinum) 4, 024, 34
mammundon (tolerabilius) 4, 397, 32
man 4, 405, 37. s. ne
manicualtich (multifariam) 1, 782 a 0 = 4,
523, 22
Marcvart 4, 494, 21
martarari (percussor) 2, 440 a 22
mastbao (malus) 4, 470, 39
Mathilihit 4, 505, 4
matran (centauria minor) 3, 592 a
mazzoltra (traraaritiam) 1, 812 a 13
meg (lanim) 4, 400, 11
Meginhehnus 4, 570, 30
meisa (parix) 2, 304 a 15
?meistic 4, 73 a 8
melo kirstin (farina ordeacia) 4, 455, 17 f
menu . . ([m]enda) 3, 26 a 10
Mergart 4, 565, 4
niorniinno (laiiiia) 3, 220 a 0
. . . mcs (inipriniamur) 2, 280 a 0
messter s. oyii
nieu, nienm (larum) 4, 400, 11. 52
nigncg (oder nigngg; ?comitatu) 2, 750 a 38
min s. luupes
niinre wegreich (phmtago minor) 3, 592 a
mischen (misce) 4, 282 a 0
misseburi (casus) 4, 024, 35
missetatin (ammissa) 2, 218 a 7
mit 1, 044 a 14. s. s . . . ende
moU (stellio) 4, 255 a 1
moltwerf (steUio) 3, 31 a 10
moltwrm (stellio) 3, 44 a 3
monemu 1, 540 a 7
raorhel (pastinaca) 4, 300 a 2
morth 4, 049, 32 [das in diesem segen z. 35
vorkommende erratus wird aus deutschem
errehet entstanden sein]
moudi (senio) 4, 032, 42
muazo 4, 450, 15
müldam 4, 414, 22
mösaere (larus) 4, 407, 4
museri (alietum) 4, 400, 47
nach 4, 414, 32
naderawrz 3, 472 a 19
naderenwort 4, 402, Of
natari (sartorum) 4, 559, 3
naterwurtz (politana) 3, 544 a 4
nathscathdo 4, 414, 20. 30
nattirwt (colubrina) 4, 308 a 4
ne uerduo thic an themo guoden man 4,
397, 33
neadgild (debita) 4, 083, 33
necstrepin (noctuam) 4, 400, 9
nefta (nepita) 4, 372, 1
negellein (cariofalus) 3, 45 a 2
nezzela (urtica) 4, 455, 18
ni s. niuueht
ni farsih (ne dispicias) 4, 004, 22 f
ni nih 2, 75 a 5
ni unter (emergentes) 2, 97 a 11
nieswurz, niezburcz, niezwurtz (elleborum
album) 3, 592 a. 4, 383, 15. 18
nih 8. ni
nim 4, 584, 28
nyse (stemuto) 4, 048, 0
niunzinc niunu 4, 425 a
nivse (sternuto) 4, 048 a. s. ich
7^8
Regibter
niuucht ni terrcn (nihil obcssc) 2, 88 a 7
iiivvi hol/ (niiricn) 1, 812 a 13
niuoiun 4, 529, 13
. . . riliho 2, 220 a 4
. . . no (mi.scricordiarum) 1 , 765 a (3
?nocconaii 4, 387, 39
nordirhalb (septentrio) 4, 559, 2
ouenschussel (mistcUium) 3, 354 a 1
ouonwisch (sangugium) 3, 354 a 1
ogha (horror) 4, 683, 61
oia Ixrfbrbnt (? deutsch) 4, 452, 29
onbu (cedere) 4, 683, 56
onihude (incubuit) 4, 683, 55
onvinnedum (infesto) 4, 683, 15
opperuanan (oriola) 4, 374 a
?orde 4, 529, 14
orflait cauotan 2, 41 a 6
ostirhalb (oriens) 4, 559, 1
ostirlucie (aristologia) 4, 872, 2
Otmar 2, 347 a 7
Öto 4, 494, 21
palastris (pitaciis) 1, 375 a 5. 4, 261 a 12
paiensgreve (palatinus) 4, 682, 14
paner (cartallum) 1, 367 a 11. 4, 594, 31
pelleles (sericio) 4, 374 a
pfantinc 4, 681, 17 u. a
pfril (aspiraolis) 3, 46 a 17
pfrimnia (lupinum montanum) 3, 592 a
phander (agönitheta) 3, 140 a 16
phrase (phoca) 3, 46 a 8
phrille (afforus) 3, 46 a 8
ponaer (fiscellum) 1, 334 a 17
portaro (xenodochiorum) 4, 653, 21
pressin (colatoria) 4, 684, 31
pulminar (?sparteus) 2, 402 a 6
quelderede (uespertilionem) 4, 460, 24
ramestra (stringnum) 3, 592 a
raredumlae (onocratulum) 4, 460, 19
rat l reden (cribrauit) 4, 282 a 6
?ratari (dissertorem) 2, 762 a 3
? Ratger 4, 443, 12
razelin 4, 455, 21
reden s. rat
redinot (dicit) 4, 685, 39
Eeginboldus 4, 533, 32
Reginger 4, 405, 37
reht (iudicium) 4, 653, 8
rchte 4, 604, 27
rcinvarn (rnarrublium]) 3, 582 a 19
reite rsporori 4, 584, 27
reithman 4, 414, 24
r[entilo] ([biturus] 1 rupidoj 4, 219 a 3
rcod (locusta) 4, 460, 29
resche (screoj 4, 648, 7
ribbraden (costaneum) 3, 72 a 7
Richilt 4, 494, 22
riet (carix) 3, 592 a
rietachel vel peinwurz (celidoiiia minorj 3,
592 a
rietgraz (alga) 3, 592 a
riethe (careetum) 3, 592 a
rime s. de
rmda haselis 4, 455, 18 f
ringila (intybus) 4, 684, 21
rit[ra] (cribrum) 4, 219 a 3
robze (ructo) 4, 648, 7
roppe (allota) 3, 47 a 9
ros (iumentura) 4, 659, 1
rost (erugo) 4, 180 a 20
rot (rnbus) 3, 46 a 17
Ruadker 4, 454, 27
rucknochen (spondilium) 3, 73 a 1
ruch (graculus) 3, 30 a 5
. . . runga 4, 604, 10
Ruodburg 4, 397, 42
Ruodger 4, 397, 39 f
Ruodman 4, 405, 29
Ruoduuard 4, 397, 39. 40
rurschit (pistillum) 3, 45 a 2
rutgras (uluse) 2, 578 a 9
ruze (ruta) 4, 371, 35
ruze (sterto) 4, 648, 7
s . . . (lancea) 2, 399 a 1 [1. sper]
s . . . ende ine mit kepuredo 4, 336 a 2
sa. . . (sarcula) 2, 771 a 11
?. . . sa . . . ne (consideratione) 2, 177 a 6
saban (linteum) 4, 683, 1
sabeia (brasia) 3, 592 a
s:affo (leniter) 2, 450 a 7
Safran (crocus) 3, 101 a 1
salva s. grüne
salm (squatus) 3, 46 a 8
samalich. Scato bur . . . 3, 658 a 11
sante sturluz 2, 351 a 4
saomas, saumas (sarcinulas) 1, 391 a 8
sare (dolore) 4, 683, 54
scada (calomnia) 4, 461, 14
4. Deutsche Worte
729
schafthave (qvippariim) 3, 592 a
schalt (astula) 3. 265 a 2
scanta (coutumelia) 2, 292 a 5
sharche s. ihc
scarlei (satuxcia) 3, 545 a 7
scato s. samalich
scebech (scabrosa) 4, 414, 32
scefinaa (arbitros) 4, 681, 24
schollchraut (cclidonia) 4, 383, 18
scheUewurz vel grintwurz (celidonia inaior)
3, 592 a
scera (?foi-fex) 3, 658 a 7
scherf (minutum) 3, 121 a 5
sceniarin (scurrilis) 4, 684, 26
sciUinga (aureos) 4, 681, 21
schiluf (scirpus) 4, 467, 7
sci[ncha] (?copidui) 4, 219 a 3
schinden (excoriauerunt) 4, 285 a 1
schnaga (cinnix) 4, 399, 2
scona (preclara) 2, 609 a 2
scozwrze 4, 649, 19
scrato (larua) 4, 373, 7
screb (ibinen) 4, 460, 54
scriptolus (scriptuli) 4, 681, 18
schterwurz (elleborum nigrum) 3, 592 a
scundit ([?compellit]) 4, 604, 11
scutella (latinisieit; discus) 4, 467, 9
sefodelen (oder fefodelen; loquatur) 4, 576,
19
segelpavm (sauina) 4, 191 a 8
segine (fle : :) 3, 678 a 6
sehsi (sex) 4, 681, 21
seichen (colo) 4, 184 a 12
seiuinbom (sauina) 4, 372, 1
seine (saluia) 4, 372, 1
seltonost 4, 529, 14
zeule s. eyne
zyb s. eyn
sich ercoment 4, 506, 11
sichen 4, 584, 28
sicwurz (tormentilla) 3, 592 a
siga (cola) 4, 684, 30
Sigemarus 4, 494, 21
Silbertus 4, 635, 36
sillhha (numisma, numi) 4, 681, 16 u. a
silihhono (nummus) 4, 681, 20
silihhun (siliquas) 4, 681, 19
simiza (nepitam) 4, 649, 8
sintar (scoriam) 2, 219 a 10. 778 z. 28
slafweib vnelich (concubina) 3, 65 a 17
[sjlanchsaf 4, 584, 28
Althochdeutsche glosseü IV.
sIen (caricas) 4, 381, 4
slevder s. eyne
slye (melannms) 3, 46 a 8
slige (tenca) 3, 47 a 8
slihti s. in
siinde (ghicio) 4, 648, 7
slingun 2, 398 a 13
smelhe (melota) 1, 402 a 12
snicro (adeps) 4, 455, 18
sncffa (tuedula) 4, 627, 1
sneppe (coturnix) 4, 253 a 10
so (ut) 4, 681, 20
so . . . o . . . ches vuas 4, 300 a 4
somervogel 2, 625 a 4
sonene (requirendum) 4, 681, 31
soneo (iudex) 4, 681, 31
sor (dolos) 4, 683, 44
sosa s. io
spanseil 2, 778 z. 3
spene (astula) 2, 620 a 15
sper (hasta) 2, 625 a 4
spie 4, 381, 3
spie s. ich
spilman (istrio) 3, 319 a 1
spinent (nent) 3, 339 a 13
?spites (sudes) 1, 375 a 6
spoed (substantia) 4, 612, 7
spolwormen s. tzü
sprinchwurz (lactaridia) 3, 592 a
sprö (quisquilias) 3, 198 a 7
?stainech (ibis) 3, 22 a 2
stam (stirpes) 3, 41 a 12
sta[mpfe] (püo) 2, 239 a 17
stawd (rubus) 3, 41 a 12
stekethon 4, 393, 13
Stecheden (telum) 4, 649, 22
Steffi (exhibenda) 2, 240 a 1
stein (cauculum) 3, 605 a 10
steinac 4, 567, 35
Steinfarn (polipodii) 4, 649, 15
steingeiz (eruicatia) 3, 34 a 7
steinwortz (poUpodium) 3, 544 a 4
sterben s. dri
Sticheden s. zo
Stichel (Stimulus) 4, 266 a 11
stondnis (diuitias) 4, 612, 7f
storkesnauel (cicute) 3, 596 a 4
storche (cygonia) 3, 25 a 14
striche (commoueat) 4, 414, 26
stuch (manica) 3, 222 a 10
stuchi (obolura) 4, 681, 18
48
730
Register
Htver (porcopificuR) 3, 4G a 0
«tur (blita) Ij, 540 a 13. (iutibaj 4, 084, 21
sturluz 8. Hante
sufce («u.spiro) 4, 648, 7
suhtluomiu (corruptus) 4, 051, 40
sulcez s. vndc
sumarlata (frutix) 4, 604, 19
sume (quidam) 4, 681, 20
sun s. luupes
simdirhalb (meiidies) 4, 559, 2
sundrit undi uesterit (auster affricus) 3, 609
a 1
suniswip (nurus) 3, 08 a 3
suonpuch 4, 452, 24
suota s. in
suuam (piistellas tuberosas) 4, 404, 13
suarema (examina) 4, 435, 41 f
suueben (nare) 4, 604, 21
sueiga ([buculaj) 4, 219 a 3
sweice, sweizen (dissoluat, -ant) 4, 414, 20.
22
suerdele (spatule) 4, 378, 37
swertdela 4, 414, 25
swertil (yri) 4, 366 a 2
swerzela (gladiolum) 3, 592 a
sulp ... s. in
Suidgerus 4, 407, 26
swil (callus) 4, 603, 32
suuimmanti (natando) 4, 604, 22
svinet (marcescit) 4, 414, 12
suon (cicnum) 4, 460, 16
tarn (dammula) 4, 470, 42
tarda (spicula) 4, 623, 31
tasco (?taxo) 2, 373 a 8
tb| (stuppa) 2, 416 a 36
. . . te (in presenti) 4, 301 a 2
Tegerinse 2, 373 a 8
teig (pasta) 3, 616 a 4
terren s. niuueht
testilien 4, 462, 7
themo 4, 397, 33. s. bi
thia s. endi
thic 4, 397, 33
thobizunga (deliramenta) 4, 685, 38
tholundun (sustinuit) 4, 685, 47
thronstuda (rubus) 4, 252 a 2
thuruhfrumit (perpetrat) 4, 604, 25 f
thuruhtan (peractum) 4, 604, 26
tide (temporis) 4, 683, 46
tiere dhohi 2, 142 a 7
tigilich (nauifs) 4, 560, 42
tinkcp (UjrmuH) 3, 30 a 6
tiorlihora (prestanciorj 4, 604, 24
tir[npoumJ (cornus) 4, 219 a 3
tital (apexj 4, 579, 5
toam (iudiciaj 4, 681, 27
tobryt (tempora capiti.s) 4, 683, 48
toscae, tusce (tapetia) 1, 415 a 7
tot (facit) 4, 681, 19
trester (amurca) 4, 372, 16
tri (tres) 4, 681, 19
trinchen 4, 584, 29
?tri 2, 751 a 18
troffo, troffun (liuor) 4, 414, 15. 35
Trusileh (Drusi tumulus) 2, 359 a 2
ttvl (strofium) 2, 411 a 4
tuafri (mergulus) 4, 255 a 1
tucher (merges auis) 4, 603, 31
tudocholbin (thiasos) 4, 429, 18
turd (zizania) 2, 778 z. 32
tusce s. toscae
Tuto 2, 373 a 8
twanch 4, 584, 27
öberbluthdich (superfluum sanguinem) 4,
414, 14
xpige bi (consitas) 2, 752 a 35
ubiruuintu (confirmat) 2, 71 a 8
Vdalstrih 4, 398, 41 f
. . uga (serra) 3, 658 a 11
vlwrm, vlwurme 4, 414, 27. 36
umbdreta (sanguinaria) 3, 592 a
umpgessun (ambesis) 2, 458 a 9
un 4, 264 a 8. (ignoratur) 1, 486 a 2
Yn...rantlih (inestimabili) 2, 288 a 13
unbarmeherzer (socors) 3, 45 a 2
und 4, 584, 27. 28
unde di binapheles chernin 4, 649, 14
vnde sulcez 4, 649, 16
vndertzelen (supputare) 4, 266 a 7
undi s. sundrit
vnelich s. slafweib
ungauuari (incommodum) 2, 87 a 13
ungiuuarida (inprobitas) 2, 87 a 14
ungauuillic (indeuotus) 2, 88 a 1
vngevvizinot (impunitus, indemnatus) 4, 682,
3f
vngizami (deform) 4, 604, 15
unginh, unginz (inpar) 4, 425, 12
unscamalihho (inpudenter) 2, 87 a 15
uuslit (seuum) 4, 458, 25
4. Deutsche Worte
731
vnta 8. . . uar
unte 4, 529, 13
unter s. ni
vnce (unciam) 4, 681, 21
imzin s. iomer
iirjiora (scobe, scobs) 4, G82, 20. 085, 20
iirloup s. duruh
urtei . . s. in
urtobot (fatiie) 4, 604, 18
uscersrechanden iiesan (transiliendum est)
4, 529, 15 f
vsquani (egressa est) 4, 651, 26
wsrcufen (ucllere) 4, 280 a 7
wsczeysen (iiellere) 4, 280 a 7
luif (bubonem) 4, 460, 10
imo (bubo) 4, 219 a 3
iizerprah (elicuit) 3, 657 a 14
vu . . . t 2, 601 a 10
? waba (conca) 3, 634 a 7
wackuü 4, 414, 21
wade (crus) 4, 266 a 11
uiiadele s. fona
uftdlieude (egestas) 4, 683, 13
?uuaga (statera) 1, 532 a 4. (stater) 4, 681,
20
Wagens (uomer) 3, 347 a 25
uuagi s. erdon
vuah . . . (nundinas) 2, 287 a 6
wahdilas (coturnices) 4, 428, 39. 467, 11
uualara ([baUena]) 4, 219 a 3
waldo 4, 649, 7
imalira (prestantius) 2, 188 a 8
walr (dentix) 3, 46 a 8
waltend! (arbitros) 4, 681, 24
Vualtolf 2, 373 a 8
ualuchaebuc (erodionem) 4, 460, 21
wantliiz (cirex) 3, 36 a 6
. . . uantolod (purgabitur) 4, 527, 18
. .uar vnta vuar (?per singula) 2, 298 a 3
uaF 2, 41 a 8
Warburhc 4, 631, 21
jvarf steche 3, 665 a 1
:iuuari (propugnacula) 4, 677, 14
warzun 4, 414, 34
uas 4, 529, 13. vuas s. halda. s. so. . .o. . . ches
wasinsun (amitinus) 3, 67 a 2
watersucht (hictericos) 3, 594 a 3. (ydrope-
sis) 4, 481, 12 f
watersuchtighen (ydropicis) 3, 594 a 8
vue . . . 8. zi
weder de kelestophen 4, 461, 40
wcgebrete (centenodiam) 4, 649, 2
wegreich s. minre
wele (nauseo) 4, 648, 7
Uuclirad 4, 397, 41
uueraltgarauui (niilitian cingulum) 2, 145 a 6
werbeloch (cicinni) 3, 69 a 8
uercder (coetus) 4, 683, 24
Werinheri 4, 494, 22
Uueriusuiht, -suuiht 4, 397, 40
wermvt (absinthium) 4, 372, 10
uesan s. uscersrechanden
ucstena (deuia) 4, 683, 59
westcrhalb (occidens) 4, 559, 1
uesterit s. sundrit
wewe (liciatoriura) 4, 266 a 13
Wecil 4, 494, 22
uuecilstein ([coticula]) 4, 219 a 3
uui[pishar] (crines) 4, 219 a 3
wicum (castrum) 4, 683, 53
uuidaronte (increpitans) 2, 778 z. 35
uiiider uuindcnde (recipientes) 4, 442 a
wildchervil (sarminia) 3, 592 a
vuiliza 2, 625 a 2
Uuillibolt 4, 614, 21
winmugk (bibio) 4, 399, 3
uuinscafhreita (meritonia) 2, 304 a 15
wintela (inuolumentum) 4, 277 a 7
winterm (augustvs) 3, 609 a 6
wyroc s. witz
wisint (uesontes) 3, 34 a 7
wit galig' (iuncus triangularis) 3, 596 a 13
wittwrz 4, 370 a 1
witz wyroc (olibanum) 3, 596 a 12
vvizen (punire) 4, 682, 3
wizi (poenas) 4, 682, 3
vvizlih (poenalis) 4, 682, 3
wyzwurtz (politana) 3, 544 a 4
wizwurz (dictamnum album) 3, 592 a
wodesceme (cicute) 3, 596 a 4
wolfesmiHche 4, 414, 16
Uuolfganc 4, 662, 35
uriuel (pilo) 4, 476, 40
uunscazreite (monitaria) 2, 304 a 15
wutzerling (sicuta) 4, 366 a 1
za eogapederu (utrubique) 2, 218 a 16
zafastinot (affirmant) 4, 681, 21
zain s. echob's
zanga, -e (forceps) 3, 121 a 17
zantering (pulpa) 4, 467, 3
4«*
732
Register
ze 4, 584, 28. (ad) 4, 681, 31
czeck an der huot (rccinnus) 4, 399, 2
zellemeH (perducamus) 2, 299 a 3
centaurien 4, 462, 3
cers 4, 445, 26
cessa (^stus) 4, 624, 40
zevvene (dvo) 3, 609 a 6
ci giualgano 4, 529, 14
zi Icpi vue 2, 219 a 13
cisemus (glis) 3, 35 a 10
citewares 4, 649, 1 1
zitlose (radix hermodactili) 4, 369 a 5
zizog[ini] (dirept[ionem]) 4, 547, 6
tzö den spolwormen 4, 462, 1
tzo der hcvcmoter 4, 462, 1 f
zo der stichede 4, 462, 7
zuui . . . (bifido) 2, 483 a 5
zuiuar (anfora) 4, 594, 28
. . . zzc (dilaniet) 2, 271 a 19
5. BESPROCHENE WORTE. *
aad, ead (rogiis) 2, 597 a 21
apagepatan (dissertorem) 2, 346 a 3
abatelieta (obrigesceret) 1, 428 a 3
abeicht (euacuat) 2, 36 a 15
ablacta 3, 579 a 5
aboUena 3, 536 a 3
absida (exedra) 4, 59 a 8
acacia 3, 534 a 10
acantum 3, 524 a 9
acira 3, 535 a 17
acituca 3, 580 a 12
acorus 3, 534 a 22
actacus 3, 685 a 8
actureda 3, 477 a 17
acusinata 3, 525 a 4
aden, adenta, adentra, aderantra 3, 578 a 5
adenaden (sugillarent) 2, 326 a 8
adenta, adentra s. aden
adeps ursini 3, 534 a 5
adera, adorn 3, 536 a 10
aderantra s. aden
aderminze (atramentum) 3, 400 a 1
adexa (lacerta) 2, 597 a 5
adiantos 3, 534 a 14
adorn s. adera
adracius 3, 524 a 7
Bfadame (a filo) 1, 314 a 12
afellis, affellis (elides) 1, 449 a 3. 9
affodiUus 3, 525 a 13
auihile (currum) 3, 677 a 14
agapuz (perca) 3, 600 a 1
agoe (pica) 4, 228 a 2
agaricus 3, 535 a 18
agarium 3, 579 a 4
age binige 2, 740 a 11
agedocht (cuniculus) 3, 382 a 18
&gipiso (muscat) 2, 728 a 7
agnus castus 3, 536 a 11
agramen 3, 525 a 12
agresse (uinea) 3, 568 a 18
agiun 3, 265 a 15
ahtea (victae) 2, 549 a 1
aiatutti 3, 12 a 6
aiccido 4, 356 a 14
aichela (istrix) 4, 215 a 12
ainwisch (monomachia) 4, 188 a 21
ayzon 3, 532 a 2
ala (armus) 3, 18 a 10
alacra (onacrotulus) 4, 356 a 6
alserencia (allec) 4, 245 a 5
alantus 3, 680 a 11
älantwin (enulatum uinum) 3, 373 a 5
dlpe (malus malannus) 3, 664 a 12
albios oculus 3, 12 a 9
albuga 3, 549 a 11
alcamia 3, 524 a 11
alTcefer (falera) 3, 374 a 7
alchikingi 3, 549 a 12
Alemnus (fluuius) 4, 228 a 10
aler, alere (saluater) 3, 582 a 12
ales 3, 677 a 2
alesna 3, 678 a 16
aliens 3, 89 a 5
alles 3, 463 a 6
alipiados 3, 524 a 22
alla 4, 180 a 11
alleluia 3, 533 a 14
allerugede (prima omnium) 4, 318 a 6
aUoganicon 3, 536 a 5
alna 3, 549 a 14
alnt (raptor, lupus) 2, 37 a 5
aloe epaticum 3, 525 a 6
* nur solche worte, welche sicher germanischen Ursprungs sind, wurden kursiv gedruckt.
4. Deutsche Worte — 5. Besprochene Worte
733
altanin (senum) 2, 412 a 22
altee (articiüata) 3, 9 a 11
alticha 4, 130 a 15
aliimen 3, 471 a 3. 723
alnnien 3, 524 a 7
ahcort (borit) 3, 522 a 1
amadiisio 4, 106 a 10
araala 3, 524 a 18
amantilla 3, 533 a 11
amarena 4, 180 a 27
ama/v«76 2, 665 a 16
amarista 4, 367 a 1
amarusca 3, 525 a 14
amathiiitta 3, 654 a 14
amatitus 3, 549 a 9
amhalachan (gausape) 4, 202 a 17
aviblaza (iniicia) 4, 79 a 27
anibroniis 3, 699 a 6
ambrosia 3, 577 a 7. minor 3, 543 a II
ambrosiana 3, 525 a 25
anibiistimi 3, 535 a 7
ami 3, 484 a 14
amilum 3, 525 a 21
aminus 3, 660 a 10
amistrum 3, 485 a 16
amma 4, 236 a 7
amo 3, 442 a 17
ampellus 3, 584 a 8
ampigella 4, 36 a 13
ampula, ampulla 4, 32 a 19
anabatut (ingruit) 2, 575 a 13
anabulla 3, 525 a 20
anacardi 3, 524 a 12
anacrahü (onomoforas) 4, 206 a 8
anae (uetulae) 1, 391 a 7
anafod 3, 570 a 1
anagallicum 3, 525 a 8
anagallis 3, 478 a 13. 485 a 18
anagiclehis (inlinies) 1, 324 a 8
anagüegi (indute) 2, 639 a 15
anageruton (prosiliamus) 2, 48 a 1
anagloxena 3, 478 a 13
anancia 3, 524 a 26
anatundis 3, 470 a 7
anauvali (operario) 1, 580 a 7
anchlao (talauun) 3, 9 a 9
anchlo (ando) 4, 130 a 9
anchore (retinaculus) 2, 500 a 19
ancilus 4, 181 a 4
ancira 3, 517 a 15. 524 a 19
anclamer (anxius) 3, 384 a 13
ankohinc (butyrum) 3, 615 a 6
andabatte 2, 323 a 14
andana 3, 656 a 15
andecla 4, 196 a 21
(indcrhrune (marrubium nignim) 3, 543 a 4
andlcta 4, 175 a 4
androna 4, 33 a 11
anemo 8, 524 a 27
aner (piper) 4, 33 a 15 [dieselbe gl. in Frou-
numds Prisciangll., Vind. 114 bl. 8'*]
aneiisa 3, 49 a 5
angelas (uiscarium) 3, 718 a 23
angelica 3, 548 a 9
anger 3, 349 a 10
anheben! (exhalent) 2, 498 a 5
anical 3, 528 a 11
anidora (marubium) 3, 599 a 5
animula 4, 181 a 11
anisium 3, 525 a 5
annpen (sursum tulit) 4, 100 a 9
anöi^e (Egiptus) 3, 612 a 6
anpogi (capuli) 4, 44 a 1
antera 3, 525 a 1
anteuenum 3, 656 a 4
antfahtta (luricula) 4, 204 a 20
antharam (gestus) 2, 153 a 9
anthliat 2, 419 a 15
antiron 3, 535 a 23
anudum 3, 525 a 24 [=r amidum?]
anuortid (suspecta) 2, 576 a 13
apeUena 3, 534 a 11
apiastellum 3, 525 a 10
aporia 3, 435 a 9
aprifulsus, aprifusus 3, 478 a 7
aquilegia 3, 518 a 3
aquirica 3, 536 a 7
ar- s. auch er- und ir-
arbeonto 2, 322 a 5
arbrat. f. (expergef actus) 1, 308 a 10
archangelica 3, 525 a 23
archimargirus 4, 112 a 12
arconcilla 3, 525 a 15
arcum (carmen) 4, 197 a 1. 236 a 10
ardeuia 3, 525 a 17
arewurz (circircla) 3, 487 a 10
arfa (fistula) 1, 552 a 5
argiuus 4, 35 a 12
argonauis 4, 35 a 13
argudu 3, 12 a 2
argus (drabilis) 3, 689 a 5 [war vielleicht
largus dapsilis gemeint?]
7U
Register
aricillam 3, 330 a 11
arihellio 1, 640 a (i. 4, 55 a lü
arimorana 3, 525 a 9
armitic 4, 131 a 9
armonica, armoracia 3, 524 a 6
arnoricus 3, (ilO a 7
aron 3, 524 a 20
arrigenes 3, 535 a 6
arrith (penacc; keltisch) 4, 478, 16
arsiton 4, 228 a 11
arsumit (dissimulat) 2, 170 a 20
artabe 3, 718 a 4
artemideon 3, 485 a 26
artinca 3, 524 a 19
artintomo (poscente) 2, 681 a 6
artracti (consumpserit) 2, 3 a 11
aruca 3, 533 a 5
asar 3, 525 a 28
asarabacalam 3, 605 a 3
ascal (lerid) 4, 204 a 7
ascenium 3, 534 a 12
ascile 3, 181 a 7
asclepia 3, 536 a 2
ascolt (ascolonium) 4, 197 a 3
asema 4, 36 a 18
asiles 3, 656 a 25
asom 4, 37 a 11
asor 4, 37 a 12
aspaltea 3, 536 a 4
aspartum 3, 486 a 3
aspematio 4, 37 a 15
asplenus 3, 525 a 26
asportan (efferens) 2, 138 a 4
astracium 3, 525 a 27
astrencia 3, 107 a 11
astrengdae (productiles) 1, 335 a 1
astricia 3, 107 a 11
astrologia 3, 473 a 14
asuunt (asce) 4, 131 a 13
atamum 4, 196 a 22
atel (uligo) 3, 119 a 9
atenoc, atenoch (puer, filius inberbis) 4, 120
a 27
ater 4, 3 a 7
athanasia 3, 525 a 22
atila 3, 536 a 9
atpapoitpbioaoi uä. 4, 96 a 19
atrafaris 3, 524 a 5
atrapassa 3, 524 a 14
atropasta 3, 524 a 16
attor 4, 196 a 14
aucas 3, 10 a 9
aucer 3, 462 a 3
auciun 3, 10 a 10
Siucol (coliB) 3, 571 a 12
auerbodi (ieiunus) 2, 36 a 16
auerta 3, 350 a 6
aufdrieseln, -dröseln 4, 66 a 14
auguma 3, 535 a 15
aurada (uanolus) 3, 361 a 8
autones 1, 707 a 3 [gemeint tautones]
azara bacara 3, 523 a 10
az/e/j/ (resides) 2, 661 a 17
azesperma 3, 524 a 13
babose 4, 240 a 8
bacculum 3, 657 a 9
baccus 3, 536 a 15
paehelon (refocilo) 3, 256 a 1
päd (hermafrodita) 4, 70 a 16
baharius 3, 537 a 6
painpruichü (ixon) 3, 673 a 12
bal (ballena) 4, 197 a 5
balbugine 3, 583 a 1
balbutium 3, 517 a 2
baldemonia 3, 526 a 4
bale (strage) 2, 18 a 7
baleta 3, 537 a 7
ballicia, ballina 3, 549 a 17
balsamica 3, 537 a 20
balsamum, -us 3, 549 a 20
pdlstir 3, 669 a 6
baltamonia 3, 537 a 9
bameth (pratum) 3, 380 a 16
banacea 3, 582 a 8
banit s. hanit
barbatyron 3, 550 a 16
barbuta 3, 617 a 3
barra 3, 666 a 12
barsantera 3, 526 a 7
Barzeu (hostem) 2, 29 a 8
bas 3, 448 a 14
basica 3, 518 a 9
basilica 3, 526 a 6
basilicon 3, 550 a 19
basilicus 3, 526 a 3
bassara 3, 526 a 12
bathraa 3, 431 a 11
batrachis 3, 579 a 1
baucia 3, 526 a 13
baudero (lento) 2, 617 a 7
baurademaricon 3, 526 a 14
5. Besprochene Worte
735
hauuat (laetat) 4, 73 a U)
bekenpfs (accessus) 4, 28 a iM
bedagar 8, 52G a 22
beduUacia, bedullatica 3, 48(3 a 10. 584 a ]'.l
beel (lOiTUs) 2, 597 a 20
beuillet /lese (uiscora) 3, 431 a 13
beiii, usque ad (pubetenus) 4, 90 a (3
belne (iusquiamum) 3, 595 a 7
benauentonolant (Ispauia) 3, GIO a 5
bondis (iiittis) 4, 344, 15
benedicta 3, 512 a 3. 520 a IG
beneduoh (crotes) 3, 49G a 13
benit (dragantum) 3, 515 a G
pere (pisciculum) 4, 190 a 1
beritli, quodam herba lauandis 3, 311 a 12
beropta (spai'sis capillis) 1, 710 a 11
bersica 3, 518 a 9
bersiha 3, 400 a 7
berula, berule 3, 537 a 11. 577 a 14
pessun (uangas) 2, 248 a 2
besubruun (coccinum) 1, 589 a 2
beswich s. biswinc
Betfagia 3, 610 a 12 ^
betruebe (peruertit) 4, 318 a 3
beuer (fiber) 2, 378 a 10. 4, 342 a 6
bezoue (atrapassa; polnisch) 3, 524 a 15
biboiia 3, 523 a IG
bybultra 4, 182 a 6
pichel (scarebius) 4, 191 a 10
bidsamum (gutta) 1, 549 a 2
bieschda (sollicitabat) 1, 298 a 8
biger (piguus) 4, 86 a 25
bigordel (fiscus) 3, 722 a 9
bil (paxillus) 1, 339 a 7
pil (corticem) 2, 336 a 3
piler (palafium) 3, 663 a 1
biliza (artemesia ; polnisch) 3, 523 a 7
bymna 4, 197 a 10
binula 3, 494 a 22
birsa (corium) 4, 199 a 9
bisacia 3, 669 a 5
bisanzia 3, 402 a 15. 723
bisclinc (binio) 3, 375 a 2
bisloch (satureia) 3, 719 a 4
bismalua 3, 524 a 3
bissionis 4, 40 a 27
bistorta 3, 551 a 14
biswinc, beswich (conuena) 4, 48 a 27. 137, 53
bitstallo (uicariusj 4, 211 a G
bitterßiuge (animula) 4, 181 a 11
bivicha (canilla) 4, 134 a 7
biuiuni 3, G38 a 10
blach. blacha (cetramonUini) 4, 198 a 16
blacinia 3, GG3 a 2
blaäeleschi (basiliscus) 4, 168 a 2
plagentcn (uenantoni) 2, 4G0 a 9
pld/ton (pcllibus) 2, 325 a 8
blasnia 3, 720 a 10
blatessin (bullulc) 3, 495 a 13
bleci (uitiliginem) 2, 35G a 2
biege (tolus) 3, 328 a 2
blen (inguis; keltisch) 4, 175 a 13
blerare (prclum) 2, 23 a 11
bletus 3, 584 a 14
bleuaron (cudo) 4, 200 a G
hlidi . nendi (specimen) 1, 298 a 13
blodsaex (flebotomum) 2, 244 a 2
bltbrf (puluinar) 2, 527 a 45
bluuz (cerusa) 3, 539 a 15
boberella 3, 402 a 10. s. pubarella
bobulus 3, 486 a 17
boimvist (poantum) 3, 544 a 8
bol (cimolia) 4, 359 a 7
boletus 3, 526 a 10
bolgla (barba louis) 3, 526 a 18
polte (cocula) 4, 184 a 22
bolluga 3, 537 a 2
bolus 3, 537 a 10
polwurh (cestros) 4, 357 a 15
bombax 3, 537 a 3
bombinicesies 3, 625 a 6
borabus 4, 213 a 6
poncidrapoum (medica) 3, 475 a 30
bonina 3, 488 a 28
bonuarium 3, 380 a 14
borania 3, 526 a 19
borax 3, 549 a 21
borda, bordde (clauia) 4, 113 a 28
borrago 3, 525 a 29
borsis (crumenis) 4, 344, 16
poscon (scopulosis locis) 2, 325 a 10
böse dreuno (abrotanum ; polnisch) 3, 523 a
bosrago 3, 526 a 11. 551 a 3
boto (linistipulum) 4, 204 a 12
botrassion 3, 537 a 23
bouz (magalis) 3, 445 a 11
pozwrz (diagredio) 3, 477 a 6
braga, bragas (ferainalia) 1, 324 a 10
braictea, braicteole 4, 182 a 13
branca ursina 3, 526 a 1
brandana 3, 526 a 2 '
brandestoc (boras) 3, 550 a 5
736
Keoister
brandeum 4, 197 a 8
brarisiiia 3, 301 a 0
brasia 3, 478 a IG. 51G a 13
braasica 3, 537 a 1
bratens 3, 478 a 26
bratticius 3, G79 a G
prawte (prate) 3, 582 a 21
bredit (fouit) 1, 590 a 25
breptä 1, 340 a 2
prettonolant (Domnoniam) 3, 610 a 4
breuisna (sinapis) 4, 97 a 19
prezzun (Bruteri) 3, 610 a 4
bricon 4, 363 a 8
brionia 3, 526 a 9
briorua 3, 584 a 12
brisica 3, 486 a 21
Brissen 3, 610 a 4
britanica 3, 558 a 10
hriudid (fatescit) 2, 746 a 8
priuino (caupo) 2, 339 a 5
broca 3, 400 a 11
brogene (uilibine) 2, 12 a 24
promahlichiu (gemmantia) 2, 405 a 10
brongidus 4, 197 a 11
brosequins 4, 682, 22
brucia 3, 295 a 11
bmcio 4, 182 a 14
bructolehter (brongidus) 4, 197 a 11
prumin (subare) 2, 337 a 4
prunat (furua) 1, 301 a 22
brunata 3, 525 a 30
brunella 3, 551 a 12
bruohgank (bracile) 3, 619 a 3
bruscus 3, 526 a 20
bruta (nurus, nupta) 4, 82 a 2. 152 a 7
bruterfleug (animula) 4, 181 a 11
Bruteri 3, 610 a 4
pubarella = boberella 4, 339 a 3
bubezeni (inuestes) 2, 16 a 2
buca 3, 583 a 17
bucca 3, 663 a 2
bucha (alienationem) 4, 369 a 29
bucies 3, 373 a 13
bucio 3, 89 a 7
buga 3, 526 a 15
puggo 3, 577 a 15
bugiUa 3, 526 a 8
bugilon 3, 569 a 16
bugula 3, 526 a 18
buhta (uigilia matutina) 4, 211 a 4
bulaquilon 3, 549 a 18
bulga (arma) 2, 723 a 1
bulmago 3, 52G a 21
buDceta 3, 536 a IG
buiita 3, 351 a 4
burca (clauaca) 4, 113 a 28
burnete 3, 551 a 12
bursa 3, 682 a 7
bursa pastoris 3, 515 a 11
bursicus 3, 638 a 9
purcela (serpillura) 4, 361 a 18
burcisara (Solurius) 3, 207 a 12
butheling (ozimum) 3, 717 a 10
puttegüare (pincerna) 1, 302 a 3
buttelen 3, 720 a 4
ka (monedula) 3, 721 a 2
cabella 4, 198 a 8
cabro 4, 41 a 27
cabuca 3, 718 a 5
capuch (pastella) 3, 659 a 10
cabulus 3, 685 a 2
kabuz (capistea) 3, 582 a 9
kakebre 4, 363 a 4
kacherisia 4, 215 a 16
cachern (cucuma) 3, 384 a 1
kakul (casula) 4, 198 a 14
cadevize, cateuizze 3, 398 a 6
cafasso 3, 656 a 18
calamel 3, 9 a 7
calamentum 3, 526 a 24. 539 a 3
calamus aromaticus 3, 527 a 24
calca 3, 539 a 13
calcantum 3, 539 a 11
calcatrepa 3, 526 a 26
calcus 3, 519 a 2
caldarii (aeni) 2, 700 a 19
Calendula 3, 527 a 5. 559 a 14
caleme^da (uelox fama) 4, 265 a 8
callitritum 3, 519 a 9
calma 3, 202 a 1
calma 4, 182 a 22
cäls 3, 382 a 8. 398 a 13
camedreos 3, 527 a 9
cameman 4, 49 a 1
camepiteos 3, 527 a 9
Camera (taberna) 3, 261 a 5
camerata (caue aedes) 2, 260 a 7
camüenta 3, 554 a 8
camisia 4, 516, 37. 38
camistrum 3, 697 a 5
cammula 3, 479 a 18
5. Bksprochenk Worte
737
oamoniilla 3, 527 a 8
caiuomillum 3, 'vil a 10
canipa '.i, V2 a 8
cainpolus 4, 182 a 2()
oanale 3, (530 a 2
oanca 3, G42 a ö
candcle (scindule) 3, 327 a 7
eaudus 4, 362 a 13
t'aiit'ora 3, 527 a 19
caiiiciüaris 3, 558 a 14
caiiiperus 4, 303 a 9
canna (carax) 3, 469 a 14
caima (cantariis) 4, 344, 10 f
canoua, canonica (gesta) 2, 120 a 1
cautabrimi 3, 539 a 10
cantai'ides 3, 528 a 13
cantarus 3, 660 a 10
cantelus 3, 659 a 4
canterinum 4, 214 a 1
cantertmu 3, 538 a 1
cantitum hordeum 3, 200 a 1
cantpsal 3, 395 a 2
caj) (floccmn) 2, 492 a 1
capellani 4, 231 a 6
capidium 3, 686 a 16
capillus 3, 628 a 18
capillus Ueneris 3, 538 a 10
capistea 3, 582 a 9
capnos 3, 486 a 38
cappareös 4, 365 a 4
capparis 3, 553 a 11
capparus 3, 554 a 9
caprificum 3, 486 a 35
caprifolium 3, 528 a 12
capriims 3, 10 a 20
capulus 4, 198 a 5
karabe 3, 559 a 18
carca 3, 231 a 9
karcbelinus oder karch.elinus(uinea) 2, 355 a 15
cardo (cardu) 2, 619 a 5
cardolus 4, 356 a 13
cardomomum 3, 527 a 17
cardopa, cardopia 3, 528 a 6
cardus benedictus 3, 527 a 22
cardus siluaticus 3, 528 a 10
caredium 3, 607 a 9
careofilium 4, 25 a 5
kariosus 4, 215 a 15
carisx 3, 11 a 9
carne (carui) 3, 539 a 8
carnus 3, 55 a 5
Althochdeutsche glossen IV.
caroticc 4, 237 a 4
carpcntus 3, 657 a 4
carpilluni 3, 522 a 2
caiTulat 3, 0 a 11
carsc (ligo) 3, 082 a 0
cart(h)a (prassa) 4, 88 a 18
carui 3, 486 a 39
cassa 3, 496 a 42
cassia fii^tula 3, 527 a KJ
cassia lignea 3, 480 a 25
cassida (torax) 3, 038 a 3
cassie fistule 3, 539 a Ü
cassilago 3, 539 a 14
kastaldis, gistaldi, gistaldii 2, 83 a 23. 80 a 1
castanus 3, 448 a 10
castel (pastillus) 3, 372 a 18
casterna 3, 715 a 5
casturcium 3, 479 a 15
katabelle kenai (catabole) 4, 45 a 1
catabelta 3, 634 a 11
catacunbas 4, 226 a 4
catapucia 3, 527 a 6
cateuizze s. cadevize
cathmia 3, 554 a 1
cathoma (portus) 2, 716 a 20
catta 4, 175 a 11
caua, cauuella 3, 11 a 8
cauda equina 3, 528 a 3
cauillus 3, 656 a 13
cauistrum 3, 651 a 9
cauona 3, 683 a 17
causape 3, 357 a 8
cauuella s. caua
kazelon 4, 339 a 5
cazzare (insequi) 2, 612 a 9
kegere (carica) 3, 50 a 2
kelahere (minutie) 3, 614 a 14. hierher?
celer (gurgus) 4, 70 a 5. 145 a 5. s. auch
chelor
celia 3, 580 a 2
celiconus 3, 531 a 4. 553 a 10
cella (zeta) 4, 111 a 12
cenebubula 3, 479 a 7. 4, 359 a 1
centaurea 3, 538 a 9. 540 a 8. minor 3,
526 a 23
centeneruia 3, 523 a 12
centicerbia, centimorbia 3, 528 a 4
centonica 3, 528 a 7. 554 a 6
centrix 3, 526 a 25
centrum galli 3, 527 a 25. 567 a 6
centum grana 3, 527 a 14
49
738
Register
ceplecomiura 3, 540 a 1
ceppa 3, 3G1 a 8
ceraptata 3, 623 a 17
cerisolocanna 3, 527 a 20
cerosa (stibio), cerusa 1, 450 a 5. 3, 527 a 20
kersa (cerussa) 4, 302 a 12
cessa (spumantia) 2, 694 a 6
cessula 3, 539 a 24
cetramentum 4, 198 a 16
chalbanen 1, 324 a 20
chalherscherne (pastinaca) 3, 476 a 31
cha*mich (fornax) 4, 180 a 13
chaoaba, chanapa (essetritum) 4, 58 a 11.
141 a 3
chanton (algente) 2, 5 a 2
chaof 2, 68 a 9
charchüin (ceracina) 3, 600 a 7
chassin (laberna) 3, 678 a 5
chelor (gurgustium) 1, 497 a 9
chena (canistrum) 3, 218 a 1
chimolea 3, 554 a 10
chypph (transtrum) 4, 193 a 12
chyvarn, chiwarn (ficedula) 3, 556 a 12
chof (rumen) 3, 661 a 7
chomat (lantinum) 3, 649 a 5
chontel (fomite) 2, 4 a 6
Chortonicum 3, 610 a 2
chöus 3, 090 a 3
chocen (loculos) 4, 346 a 3
ehr ose (frixum) 3, 616 a 13
chrusa (redecisium) 4, 121 a 17
chumph (cimpus) 3, 694 a 5
chunuuit (murenule) 3, 349 a 1
churtimesfel (cortauisas) 3, 622 a 11
churtugiline (area) 2, 757 a 6
chusis 3, 74 a 13
chutcheuer (scabro) 3, 48 a 15
chuvueta 3, 461 a 3
cyan (brancie) 1, 475 a 3
ciclamen 3, 527 a 13
ciconia 3, 487 a 9
ciconion 3, 515 a 5
cicorea 3, 527 a 2
ciculus 3, 672 a 2
cycuris 4, 214 a 7
cicuta 3, 527 a 11
cidus 3, 487 a 13
cylli (ascopam) 1, 481 a 3
cima 3, 497 a 16
cimalic 3, 650 a 2
cimarum, cimax 3, 527 a 10 [vgl. succus
cimarum rubi Coli. Salem. 2, 599 und
191 letzte Zeile J
cymen 4, 185 a 7
kymi 3, 559 a 15
Cyna 3, 554 a 7
cincinnalis 3, 577 a 10
kindestane (dens genuinus) 3, 722 a 5
cinge 3, 10 a 5
cinips 3, 670 a 12
kinislon (rimas) 2, 584 a 5
ciniuipan (murenulas) 1, 589 a 10
kynna karui 3, 559 a 16
cinnabari 2, 348 a 5
cinoglossa 3, 527 a 1
cinulus 3, 1 a 4
cinum (rimis) 2, 244 a6
cinum 3, 539 a 17
Molm\gn2i 1, 617 a 15
ciparus 3, 539 a 20
ciperis 3, 528 a 8
kippist (fallax) 4, 516, 39
cyprus 3, 325 a 4
circircla 3, 487 a 10
cirs \, 685 a 1
Cisibarii 2, 759 a 5
cisouit (obit uisu) 4, 352 a 2
cisura 3, 656 a 11
cita (scutam) 2, 369 a 1
citamus 3, 487 a 8
citocation 3, 513 a 10
citri semen 3, 487 a 11
Citta 3, 610 a 9
citula fetida 3, 527 a 12
Tciuino (passerarius) 3, 458 a 6
cium 3, 487 a 15
Cyuuari 3, 610 a 6
dam (litura) 1, 640 a 2
clanchnestifun (faleris) 2, 474 a 4
dar (alumen) 3, 471 a 3
clasi 2, 466 a 10
date (lappa) 1, 666 a4
daufe 3, 665 a 10
cleba (calcitis) 3, 497 a 18
dehecruth (agrimania) 3, 514 a 16
dehibere (glutine) 2, 489 a 5
deinefuga (experientia) 4, 141 a 12
cleptus 4, 114 a 1
clera 3, 602 a 8
cleticon 3, 580 a 9
cleucon 3, 512 a 6
cli 4, 49 a 22
5. Besprochene Worte
739
clibanum 3, 554 a 12
clipeus 4, 231 a 5
clithedra 3, 687 a 1 1
clouo (ligatura passe iiue) 4, 204 a 8
clonis 3, 065 a 10
Clont 1, 712 a 2
Clont (tnides) 3, 218 a 4
cluciculus 3, 232 a 2
climabulum 1, 365 a 1
knitten (sciniphes) 3, 721 a 5
cn oster (cartilago) 4, 274 a 2
knpphrlkcho (emphatice) 2, 68 a 2. 3. 4, 56
a 26. 317 a 6
coaguhim 3, 553 a 5
cobher (taberna) 4, 209 a 11
cocila 3, 496 a 9
cocodia 3, 553 a 12
codion 3, 540 a 2
coel chomae (intestina; keltisch) 4, 175 a 14
couartri (opitergiiim) 4, 206 a 11
coffiam (tiara) 4, 342 a 8
cofna (glaucus) 3, 84 a 12
cogniueo 4, 114 a 5
colaconia 3, 584 a 20
colenela (origanum) 3, 482 a 9
coli (blandona) 3, 478 a 21
colinus 3, 666 a 3
collaza (congesta) 4, 390, 5
collirio 3, 717 a 16
colona 3, 516 a 9
colophonia 3, 538 a 8
colos 3, 582 a 19
columbaria 3, 528 a 1
colus 3, 315 a 11
cometra 4, 184 a 13
comstidi (scamate) 2, 12 a 28
conas 3, 430 a 11
concinnalis 3, 577 a 10
concordia 3, 527 a 4
concuo (cuculus) 3, 463 a 2
condimeus 3, 348 a 3
condisum 3, 539 a 22
conela (puleium maius) 3, 476 a 27
confus 4, 184 a 14
conium 3, 315 a 8
conquinisium 3, 679 a 17
contignum 4, 114 a 14
conuassassem 4, 200 a 2
conuuagas (conabila) 2, 13 a 6
copernic (meu) 3, 562 a 3
copitnik (azara bacara ; polnisch) 3, 523 a 11
copr (anetum; polnisch) 3, 523 a 15
copriui (acantum; polnisch) 3, 524 a 10
cor (cardian) 4, 198 a 2
corbos (qualos) 2, 625 a 4
cordiaciis 4, 108 a 11
cornyurma (cocciis) 1, 489 a 2
Corona 3, 430 a 11
Corona regis 3, 530 a 21
coronide (corollarium) 4, 199 a 15
corriola 3, 554 a 11
cortauisas 3, 622 a 11
cortex bunne 3, 538 a7
cortina 4, 49 a 15
coscirila (palumpos) 4, 356 a 12
cospas (commissuras) 1, 460 a 3
cossa 3, 667 a 1
cosumatio solim (uindemia) 4, 108 a 26
cotani (cidoni) 1, 575 a 1
cotibula 3, 348 a 1
cotula fetida 3, 526 a 28. 527 a 12. 539 a5
couhann (caux; keltisch) 4, 478, 14
coz (merula; cechisch) 3, 354 a 8
cozifit .t. (conturbat) 4, 136 a 16
cozumber, kozumbriura 4, 67 a 27. 370 a 6
kpemactpa (panarium) 4, 118 a 26
kra (lien) 3, 74 a 15
crama 3, 496 a 4
cramailas 3, 11 a 15
cramula 3, 358 a 12
cramula 4, 50 a 4
kranichschnabel 3, 518 a 3
crasona 4, 198 a 12
crassium 3, 580 a 1
crassula maior, minor 3, 527 a 23. 539
a 25. 552 a 12
crassula uermicularis 3, 528 a 5
creagrastus 4, 138 a 8
creb (Cucurbita) 3, 519 a 6
creducula 3, 672 a 4
creso (clisco) 3, 297 a 8
cretinus panis 3, 507 a 6
cridu (scaturirent) 1, 298 a 14
crispila, crispula 3, 540 a 4. 553 a 3
cristiana 3, 402 a 2. 568 a 19
criumke (uinca) 3, 546 a 5
^rocon (corrugo) 4, 200 a 4
crocon (toros) 2, 718 a 14
crocus 3, 527 a 7
krollo 3, 559 a 17
crominum 3, 539 a 12
cronica 3, 528 a 2
49*
740
Register
cronna 4, 50 a 22
cronpech (placentc) 2, 325 a 1
crufe 1, 430 a 10
crumene 3, 381 a iO
crüsül (criicibulum) 3, 377 a 4
crutte (ganno) 4, 358 a 2
crux Christi 3, 520 a 27
c^o&ia (origanura) 3, 589 a 8
cuba (cymba) 2, 716 a 19
cubebe 3, 527 a 18
cuculo panis 3, 487 a 34
kudel (gurgustium) 3, 718 a 24
ciidele 3, 369 a 18
cula 3, 448 a 16
cultatorium 3, 375 a 10
cunchin 2, 378 a 6. 4, 51 a 10
cunder (emulator) 1, 368 a 2
kuninguesof (curtis) 3, 686 a 10
cunuuer (internat) 4, 326 a 1
cuphia (reticulum) 2, 347 a 14. s. coffiam
cupula 3, 310 a 4
curhizhus (cucumeris) 4, 364 a 10
curcilla (opilago) 4, 118 a 11. 174 a 2
curmuro 1, 296 a 19
currum 3, 677 a 14
cursumhor 4, 67 a 27
cuscuta 3, 527 a 8. 538 a 15
kutenlaticJi (ungula caballina) 3, 518 a 10
cutina 4, 200 a 7
cutina (lanugo) 3, 489 a 10
czgiredo rotal . . 2, 752 a 16
dahi (ebitudo sensus) 2, 321 a 4
dactüi 3, 528 a 19
daffinida 3, 554 a 19
damasonium 3, 554 a 18
dampnidom 3, 528 a 20
dampnileon 3, 528 a 21
dana stantum (distabimus) 4, 222 a 1
dard (serotinus), darda(lenta) 1, 314 a6. 2,
592 a 3
dardana 3, 528 a 18
daucus 3, 540 a 12. 554 a 15
dazfahz (inuidit) 2, 720 a 5
deapis 3, 11 a 23
^Qjßadun (lauacris) 2, 429 a 21
decerta 3, 581 a 1. vgl. 4, 361 a 2
defixie 4, 185 a 11
degallinatio 4, 52 a 27
deggen (principiis) 2, 612 a 7
deindihet 1, 740 a 3
dcypa uä. (presidium) 4, 88 a 28
delet hnabot 1, 591 a 1
dematan 3, 540 a 13
demetria 3, 554 a 17
demgras (gramen) 3, 589 a 10
dentascen (tucceta) 3, 372 a 14
deotia 3, 5 a 10 [vgl. Kögel LG 1, 2, 442]
deperdulus 4, 185 a 12
deponere 3, 7 a 3
desenta (fragosam) 4, 338 a 5
destrum 3, 350 a 15
deurus 3, 11 a 2
deusinus (Liberi) 1, 297 a 6
deuuizon 1, 415 a 8
deuito (digero) 3, 316 a 6
dia trion pepereon 4, 368 a 10
diacalamentis, diacalamentum 3, 723. 4,368
a 9
diahels (triatha) 3, 516 a 2
diadema 3, 555 a 1
diamerri 3, 540 a 13
diaspoliton 4, 368 a 11
diauatus 4, 362 a 15
dieanin (eadem) 1, 310 a 15
diese (hec) 2, 36 a 2
diHolzi, distozl (alchion) 4, 31 a 3. 129, 45
dinc, dine (femur uirginis) 1, 481 a 1
diodela 3, 554 a 14
dioliteri 3, 528 a 16
dionisia 3, 528 a 22
dipsacos 3, 487 a 29
diptamus 3, 540 a 11
disci (fercula) 2, 471 a 13
discopella 3, 555 a 2
distitum hordeum 3, 200 a 1
distozl s. diHolzi
diu mina (scapestan) 3, 491 a 9
diurnales 4, 201 a 3
doalca, doalta 3, 583 a 3
dolet (parturit) 1, 759 a 7
dolo (uada) 3, 472 a 18
doma 3, 583 a 4 [falsch erklärt, s. Coli.
Salem. 4, 258 herbam domam, idest tana-
cetam agrestem]
domilot (circumtonat) 2, 42 a 16, vgl. 4,
625, 5
Domnonia 3, 610 a 4 [s. Aldhelm 106, 4:=
Jaffe Bibl. 3, 38 v. 5]
doniclin (erodium) 3, 458 a 8
dopfugul (mergulum) 1, 340 a 13
dorcadion 3, 487 a 24
5. Besprochene Worte
741
dormitilla 3, 519 a 12
doiinirz 3, 402 a 12
dra 4, 368 a 6
drabilis 3, 689 a 5. s. argus
draca (dracaena) 2, 369 a 8
draehanellus 3, 174 a 10
dracho 3, 302 a 1
draga, dragcl (toscolana) 3, 567 a 19
dragagantum 3, 487 a 26
dragantum 3, 515* a 6. 528 a 15
draguntea 3, 540 a 10. 555 a 4
drappiini 3, 498 a 6
dredum (lineolis) 2, 597 a 34
drep (fornice) 2, 597 a 7
drieide 3, 487 a 14
driorteris 3, 487 a 27
driun 3, 399 a 1
drizo (megio) 3, 504 a 1
drosezloto (polnisch) 3, 555 a 5
drugo (sperare) 4, 265 a 2
du . . . (coniungere) 1, 564 a 9
diiaframma 3, 75 a 7
dubpa (turbo) 4, 210 a 2
ducetiim 3, 616 a 9
dudistel (paliurus) 3, 386 a 5
duga 3, 400 a 9
duisunt (purpurei) 2, 543 a 4
dulcol (trieris) 3, 370 a 7
dumeles (tympana) 1, 445 a 8
dun (furfum), dünne (lapides onichinos) 1,
320 a 2. 460 a 5. 2, 716 a 8
duppa (tyrones) 4, 320 a 5, vgl. 619, 40
duriseslizi 3, 605 a 11
durmer (burdo) 4, 480, 17
duro (bifori) 2, 500 a 6
durriplata (gramen) 3, 474 a 10
ead s. aad
ebat (esca) 3, 541 a 2
ebenim (iristitia) 4, 73 a 1
eber 2, 349 a 9
ebihou (pratum) 3, 666 a 5
ebirdhring, eburdnung (oriona) 1, 496 a 6.
2, 341 a 7
eblü (litio) 1, 382 a 15
eburdnung s. ebirdhring
ekosmon 3, 555 a 13
ecostil (acirum) 3, 633 a 23
eder (perceps) 4, 119 a 6
edera terrestris 3, 528 a 23
edrü (reliquias) 2, 622 a 2
euenonuwes (anatundis) 3, 470 a 7
eger (aquaria) 3, 373 a 16
cgiturä (riualis) 4, 208 a 6
cgloga 3, 657 a 12
cinkneht (apparitor) 4, 196 a 9
einuurdich 4, 208 a 1
eiso (pres) 4, 207 a 12
cizzala (galla) 3, 474 a 12
claheshiit s. helahesuth
elaxendix 3, 235 a 9
elenelon 3, 528 a 28
cJentboem (gurgiilio) 3, 362 a 1
elycopia 3, 555 a 18
elifago, elilisuagus 3, 486 a 11. 680 a 10
elimosina (agapas) 2, 146 a 8
eliosmos 4, 185 a 16
ella 4, 115 a 27
elleborica 3, 555 a 9
elmus (cassis), elmus durus (uena) 4, 344, 15
eis (alnus) 3, 720 a 8
ematites 3, 528 a 24
emina 3, 630 a 2
emnulus 4, 345 a 8
encliütiüf (talarem) 2, 299 a 20
encontilla 3, 522 a 10
endilsterdarm (longaon) 3, 75 a 6
endiuia 3, 528 a 27. 555 a 10
engelrinch (uarix) 4, 193 a 25
engitati (efficientia) 2, 73 a 4
enhuisi (edis) 4, 201 a 8
enna (tubura) 3, 513 a 27
enoston 3, 488 a 1
eostura 3, 529 a 2
epatica 3, 529 a 1
epcridan 4, 228 a 9
epentus 4, 201 a 6
epistilium 4, 57 a 10
epitimus 3, 488 a 2
epsazin 4, 339 a 5
eptafilon 3, 488 a 29
epulitione 3, 600 a 7
equimenta 3, 555 a 16
er- s. auch ar- und ir-
eradia 4, 362 a 16
erafolium 3, 556 a 7
erbbr.m 4, 452, 32
erbesip 3, 538 a 7
ercularis 3, 555 a 12
eresimum 4, 363 a 12
Erictonius 4, 228 a 5 .
erl (heroicon) 4, 326 a 6
742
Register
erline (escaurus) 3, 84 a 14
Ermanric (Hcrminigeldus) 2, 257 a 1
ermhoefj (arm i IIa) 1, 407 a 7
ermencufo uä. 4, 57 a 30
ermis 3, 4 a 15
ermuati (cruenta) 4, 5 a 2
ernuz (tuburca) 4, 218 a 5
erobiiim 3, 529 a 5
erorosa (excruciata) 2, 557 a 2
ersalai 4, 197 a 6
er^/aZ 3, 558 a 12
eri|6'awma (herba sauina) 3, 501 a 4
erttüurz (cardopia) 3, 528 a 6
erundine 3, 555 a 18
eruta 3, 585 a 3
eruuolda (de salute sua) 2, 610 a 5
espan (compascuus) 3, 117 a 11
esilos 3, 10 a 17
esprium 3, 541 a 6
esula 3, 528 a 25. 556 a 1
ethecas 4, 55 a 19
etho (conclaue) 2, 560 a 2
ettewrz 4, 369 a 9
etula 3, 679 a 15
eupatorium 3, 520 a 2. 528 a 29
eupopectina 3, 480 a 1
euripus 2, 58 a 2
exato 3, 524 a 4
excon (inten tione) 1, 716 a 14
exedontiton 3, 299 a 12
exibue 4, 141 a 10
exsunga 3, 698 a 10
exungia 4, 201 a 16
exungilogia 3, 299 a 11
exunguia 3, 498 a 14
fabaria 3, 556 a 17
facedla (facem pineam) 2, 724 a 12
facihlit (inspicat) 3, 220 a 5
facis zema 2, 69 a 5
facit glostat 1, 343 a 18
facula (teda) 2, 347 a 14
fagrift s. unter lo
<^aia uin uä. (secessum) 4, 96 a 16
faidius 3, 300 a 6
falet (fimarium) 3, 721 a 16
falsce 1, 764 a 3
[fal]tetrum 3, 623 a 18
fame (acumine) 2, 205 a 12
fanare (cartallum) 1, 627 a 19
fano (medeor, curo) 3, 247 a 17
fantilia (domuH iufulata) 2, 555 a 5
far- H. auch fer-
far 3, 557 a 11
farathone 4, 60 a 21
fardiola 3, 365 a 5
varuelen (pultes) 3, 357 a 6
farohrun (stibiura) 4, 209 a 1
farra^cha (exterminat) 2, 435 a 9
fartalia 3, 616 a 11
fascina 3, 718 a 15. 4, 202 a 1
lassara 3, 470 a 15
fasselas 3, 11 a 3
fatarum gentes (Gelonus) 2, 641 a 4. vgl.
4, 524, 8
fauata 3, 488 a 13
fax i scara 3, 436 a 9. 661 a 8
fecislun (sitarciis) 1, 408 a 18
facta (asylum) 2, 662 a 14
fedalis 3, 664 a 13
fegedo 3, 616 a 12
uelaisachl (carnifex) 3, 186 a 4
vella (palla) 2, 522 a 3
uellun 3, 393 a 1
felmum (cittis) 2, 12 a 19 [Napier verweist
auf fylmenum Wright-Wülker 204, 25 usw.]
ueltisel (onager) 3, 721 a 9
fenudum 3, 662 a 5
fer- s. auch far-
verhinch (pilo; hierher?) 3, 286 a 3
uerderkenen (exterininare) 4, 178 a 2
fernula 3, 678 a 9
ferranus (eximius) 2, 157 a 1
ferrat 3, 10 a 7
ferrugo 3, 541 a 15
ferunlust (libido) 4, 149 a 2
/er^ra (gentiana) 3, 500 a 6
ffinknf (spermate) 4, 122 a 15
fica 4, 186 a 7
ficedula 3, 556 a 12
fichwrze (agrimonia) 3, 584 a 4
^cior (pedica) 1, 496 a 8
fidra (neruus) 3, 326 a 3
fien (ubere) 2, 4 a 1
fifltera 4, 328 a 1
figid (iecoris) 1, 334 a 16
figuli .t. (plastes) 4, 155 a 10
fiil (lima) 1, 590 a 26
fila (amula) 3, 349 a 7
uilevart (omasus) 3, 321 a 3
uiligali (effusio), uüogeliho (effuse) 2, 165
a 10
5. Besprochene Worte
743
filipendula 3, 529 a 9
uiloycliho s. uiligali
filtril (sagum) 4, 178 a 5
fiücliones 3, 620 a 0
fiöix 3, 556 a 9
ßrgingatä (hibicum) 1, 496 a 19
fisalidos 3, 541 a 20
ßscker (fiisciua) 3, 650 a 13
fisceltiira 3, 443 a 12
fistul (cloace) 2, 153 a 2
fistiüa 3, 473 a 24
fithelathon (ligatura passe uue) 4, 204 a 9
ßzzelaz (bicolor) 2, 709 a 4
fknlkhp (teuere) 1, 310 a 1
flaigegellus 3, 2 a 7
flamen 3, 557 a 4
flaiiimula 3, 529 a 11. 556 a 10
flaura 3, 557 a 3
ßecchun (commissuras) 4, 136 a 14
vleh^elan (pitacium) 3, 190 a 6
flehtit (uerberatrum) 4, 210 a 14
fleotropia 3, 522 a 11
flesc cou äil (panus; keltisch) 4, 175 a 16
flescharna (macellum) 3, 716 a 5
flesmongere (macellarius) 3, 716 a 6
flycci (perna) 1, 708 a 2
flimmintez (frementem) 2, 678 a 9
fioda (lacuna) 2, 746 a 15
norula 3, 89 a 7
flos siricus 3, 529 a 10
vloze (saliuale) 3, 659 a 11
fluica (bipensa) 3, 683 a 1
fluin (iimenci) 2, 679 a 10
flumi 3, 473 a 22
ßuthel (pinna) 3, 720 a 11
fluides 4, 63 a 21
fnachi 1, 376 a 6
fogai<^^ (musina) 3, 475 a 34
foieh, uoich (uespa; keltisch) 4, 108 a 18.
176 a 2
foligera (phillira) 4, 155 a 4
foliotropia 3, 500 a 1. 517 a 1
folium 3, 557 a 2
foUus 4, 202 a 9
fols 3, 330 a 12
folu 3, 488 a 18
fontana 2, 14 a 7
forahendi (dextralia) 4, 200 a 15
iorastelli (constipatio) 4, 200 a 8
/oriex 3, 678 a 17
forinizzi (formella casei) 1, 407 a 25
fonnoiis 4, 237 a 6
füiiniceutria 3, 238 a 11
uorserit (rcpaguhim) 3, 721 a 17
vorzaichen (pastoforia) 4, 212 a 5
frac'ia 3, 557 a 6
fravarer (piocax) 4, 89 a 11
fijigaria 3, 541 a 13
fraginiis 4, 64 a 23
fragitidas 4, 64 a 21
fralakti (orbati) 2, 618 a 14
framboses 3, 574 a 10
frasca 3, 352 a 4
frauulum 3, 556 a 15
fraxini fructus, semen 3, 560 a 10
fiaxinus 3, 557 a 9
frazari (temerari) 2, 201 a 2
freisa (faba) 3, 111 a 10
vresme (antracas) 3, 598 a 5
fribula (fictüia) 3, 263 a 5
fridaria 4, 202 a 6
frideles öga 3, 403 a 12
fridlind (sorbiciunculas) 4, 200 a 13
frigdola 3, 357 a 7
frigeso (thogorma) 4, 102 a 1. 163 a 3
fritico 1, 357 a 18
frondispicium 3, 721 a 14
urüde (ueteranus) 3, 385 a 11
frusarius 4, 186 a 17
ftrihctrat (auguria faciunt) 1, 589 a 5
fu 3, 529 a 13
fucarium 3, 718 a 8
fucurascit (notabit) 2, 498 a 2
fugles haene (uiciam) 1, 590 a 8
fulfules 3, 557 a 1
fulfulesiat 3, 541 a 17
fullae (paliums) 1, 590 a 22
fulochon (sensim) 2, 47 a 3
fulosa 3, 680 a 2
fulsa 3, 556 a 11
fumus terre 3, 529 a 7
fuuna (torte sete) 2, 497 a 37
furca 2, 554 a 7. 4, 200 a 5
furigizunantar (proripiens) 4, 26 a 9
furiuurdio i furiuurftio (uicarius) 4, 211
a 5
furnache (furnax) 3, 10 a 14
furuseonet (uersaret) 2, 234 a 2
fuso (fuscus) 1, 559 a 3
fussina 4, 67 a 2
gäbata (parapsis) 1, 721 a 2
744
Register
(jahär, gaholrind (circiiio) 1, oOO a '.',2
j^ubulas (lurcart) 2, 700 a IG
gaesuope (poripsima) 2, 596 a 0
gägal (palatum) 2, 588 a 3
yagelris (niirtus) 3, 720 a 7
gaha ;j, 28G a 0
gaia (larus) 1, 355 a 5. 4, 250 a 3
gaila (uoluptas uentris) 2, 40 a 6
galanga 3, 529 a 14. 4, 3G7 a 1
galbanum 3, 558 a 8
gal(:^rus 3, 698 a 10
galicienstein (uitreolum) 3, 568 a 16
galla (cetisonfacis) 3, 487 a 2
gallatite (titimalla) 3, 484 a 23
galli pes 3, 474 a 5
gallitricum 3, 558 a 7
gamandre (camitrius) 3, 471 a 21
ganno 4, 358 a 2
ganvvizze (cauillatio) 4, 45 a 8
gapulum 4, 67 a 19
garau\ciorum (expeditorum) 1, 357 a 11
gardineris (Gothi) 2, 19 a 9
garedium 4, 202 a 19
gariofilata 3, 526 a 16. 557 a 13
gariofili 3, 529 a 15
gaiTum 4, 67 a 22
garstich (rancidum) 4, 682, 23
karuur (olus) 4, 10 a 12
gazumber 4, 67 a 27
gazza 3, 634 a 2
kipand (effigies) 1, 588 a 1
gipparre (excellentiores) 2, 154 a 3
geberthan (triuisse) 2, 720 a 1
gehyraet (umecta) 1, 708 a 3
gibostrago (apagesis) 4, 34 a 12
giböt 4, 299 a 18
gibraechi, gebrech (catarrum) 4, 198 a 13
Jcipurtü (anaglifa) 4, 223 a 4
cichebites (inflatum) 2, 679 a 8
gichelasonoter (caligatus) 4, 42 a 17
gichrumne (flaccentia) 1, 590 a 3
geclerun (mammis) 2, 716 a 17
gedena (uultus) 3, 430 a 9
gidropigzari (conpluuium) 3, 684 a 12
gidvvorin (intriuerat) 4, 171 a 1
geeil (elatus) 3, 5 a 2
gevelech X (strues) 4, 161 a 5
geferos (lac) 4, 365 a 9
kiflittan (mulcetur) 2, 349 a 3
kefriemt (consertum) 2, 695 a 13
gegenta (pedissequis) 2, 597 a 3
gigetun (capiKtriH) 4, 43 a 19
gogiiic, gcgtii uä. (ex latere) 1, 0G2 a 1
kiheluuan (rcHpirarej 4, 26 a 18
geile (corona regis) 3, 530 a 21
gcima (fath) 4, 142 a 9
gel greffe (pugillus) 3, 362 a 1 1
kelahere s. unter c
gelandan (fratres) 3, 423 a 7
gelaste (genimen) 4, 238 a 23
^eZe suertele 3, 524 a 24
giledi^^nodien (feriatis) 1, 296 a 8
gelisia 3, 558 a 2
gilouroth 1, 322 a 23
kemilstes vuines (sape) 2, 23 a 2
genciana 3, 529 a 19
genealis 4, 144 a 12
genesca 3, 529 a 16
geneste 3, 320 a 1
kineztas (affectate) 2, 25 a 1
geni it (renuit) 2, 86 a 8
gensuid (amara uitis) 4, 314 a 6
kinutta (coagitatam) 1, 727 a 21
geometrix 4, 356 a 7
geroe (riui aggerum) 1, 589 a 18
gergenna 4, 202 a 22
gerig (murena) 4, 205 a 13
geris (notis) 2, 458 a 2
geron 3, 557 a 14
gersa (psimithium) 4, 362 a 20
geruella 4, 68 a 13
kirugilon (componere) 2, 677 a 2
gesaide, geszhide (lasciua) 2, 720 a 2
geseria (akraton) 4, 179 a 8
^^■sigillatum (formatum) 2, 84 a 12
gisihtscepi (coniugium) 4, 290 a 13
gesis 4, 362 a 18
gisistit melo (polenta) 1, 375 a 3
gesprinode (arbustum) 3, 352 a 6
kesrita (ingeneraui) 4, 329 a 7
gesta (felibon) 3, 488 a 17
kfsuffe (coetus clericorum) 1, 790 a 21
gäsunka (condemnacione) 1, 758 a 10
geszhide s. gesaide
getfugla (merula) 3, 458 a 13. 723
githrenne (tortum) 1, 382 a 13
gitiuht (stips) 1, 338 a 15
getoti .t. (letus) 4, 148 a 21
getunthe (canini) 3, 430 a 14
givvanch (isquibula) 3, 585 a 16
geuiif (furtunam) 2, 597 a 19
kiuuontolata (mutuam) 4, 6 a 2
5. Besprochene Worte
745
gezi (proniptum uidens) 1, 449 a 12
gezuwich (suppollex) 4, IGl u 8
gflf.id (nirit^) 2, 767 a 1
gibhe 2, 634 a 3
gyccae (prorigo) 2, 597 a 1
gycer (iiigores) 2, 597 a 17
gildigrasun (hohis agrestc) 3, 501 u 11
gillistr (uiscus) 3, 431 a 15
gillit (raiitiet) 1, 334 a 20
kingen (sequor) 1, 772 a 5
gyppcrostim ordiu 2, 65 a 3
gipsus 3, 529 a 17
gira solis 3, 558 a 4
girada 3, 480 a 20
girbe (gyrgillus) 4, 186 a 23
girol 3, 403 a 1
girst (astricia) 4, 362 a 11
gistaldi, -ii s. kastaldis
git (redolet) 2, 538 a 5
gitege (sario) 4, 217 a 6
githwrz (dictannum) 3, 554 a 14
gladione 3, 604 a 10
glandona 3, 516 a 14
glanista (moUissima) 2, 681 a 1
glasa (glaucus) 2, 716 a 9
glegekrut (illirica) 3, 51 a 12
gleia (consulta) 3, 519 a 5
gier (gummi) 1, 319 a 12
glethni (castrimargi.i ; keltisch) 4, 478, 13
gleton (glis) 4, 195 a 4
glient (pipant) 2, 12 a 6
glomer 3, 627 a 9
gluma 3, 657 a 13
godego rapano 4, 442, 19
golena 3, 542 a 1
gont 4, 69 a 20
gosne (dracca) 3, 362 a 12
cozast (colas) 4, 369 a 16
gozo (linter) 2, 620 a 13
gozze (penula) 3, 630 a 3
graciosa 3, 558 a 6
graf (stilo) 2, 69 a 6
grafu (scalpellum) 4, 159 a 4
grammala 4, 69 a 26
grana solis 3, 529 a 20
gratus 4, 245 a 9
grebline (cerula) 2, 351 a 6
greuinc (melos) 3, 721 a 12
grenezce (usnea) 3, 568 a 18
grennat (mutiet) 1, 334 a 19
grestti (exacerbatione) 1, 782 a 9
Althochdeutsche glossen IV.
greunt (glarea) 2, 12 a 7. s. griente
grezenach (sarnieiituin) 3, 327 a 3
griente (argillosa terra) 1, 404 a 1
krillosi (papilio) 1, 801 a 13
grimo (inusciis) 4, 245 a 4
grimpo (gobio) 4, 245 a 6
grint (chclidouia) 3, 587 a 6
grist, grost (cartillago) 1, 497 a 3
griusniun (micam) 2, 589 a 3
grongius 3, 720 a 9
grosi s. grist
grunnus 3, 356 a 3
grunziga (toriios) 2, Gl a 32 [wenn nicht
gremziga gemeint warj
grunzopa (cartillago) 4, 124 a 5
gruon (parapsis) 1, 717 a 20
giibellas 4, 70 a 2
gubrunes 3, 6 a 12
guffa 2, 759 a 26
gugernabes 3, 4 a 6
guila 2, 87 a 2
guilae, guille 4, 318 a 11
guluium 3, 12 a 10
gumdlimt (plectas) 1, 429 a 6
gumma cedri 3, 529 a 18
gummi arabicum 3, 542 a 3
gumst .t. (senatus) 4, 159 a 13
gundercha (furfuga) 3, 474 a 1
gund^ (gamandrea) 3, 529 a 21
gwnge (ictu) 4, 339 a 8
gurgustium 3, 369 a 13
gurlät (fussar) 3, 275 a 8
curti (cinge) 3, 10 a 5
gurze (gruellum) 3, 217 a 4
guarance (sandis) 4, 228 a 1
guelch (strabones; keltisch) 4, 497, 19
h po. Aleph 3, 53 a 3
hab (concc) 2, 465 a 9
hoher same (sanguinaria) 3, 531 a 17
haddömiga (strigia) 4, 209 a 2
hädswäpe 3, 423 a 9. s. herdusuepe
haetas (mitras) 2, 341 a 12
hahamuodar 4, 341 a 7
haho (carpentus) 3, 657 a 4
halana (secundarum) 4, 259 a 12
halebirie (populus) 2, 718 a 5
halsetha, halsyeta (capitium) 1, 335 a 4.
496 a 16
halstan, halstun (coIKridam) 1, 342 a 4.
414 a 8
50
74G
Regibter
halte (cupla) .'i, fJ 1 1 a 0
hamffa J, 727 a 11
hamila (Batirion) '.i, 588 a 8
hana[) 3, Jl a 13
hanhe, licht (tynius) 4, 103 a 2
haninchamp (hciaclea) 3, 474 a 13
hanit {hanit? clis) 3, 687 a 2
harleduadum (licium) 3, 502 a 2()
/mro (sagma) 3, 624 a 11
harrea (manilc) 3, 658 a 7
harrunga (arra bona) 4, 236 a 11
hartJnethere (uiscera) 3, 431 a 16
hase zoze (lapaciura) 4, 187 a 18
hasye, haue uä. (aerii) 1, 488 a 7
hatenta (insequuntur) 2, 170 a 15
haue s. hasye
hcel, heil 3, 558 a 16
hehernum (choncis) 2, 356 a 1
hebirzan (orix) 3, 305 a 2
hebuhen, hepuhen (simias) 1, 430 a 13
hecholstain (acirum) 3, 679 a 2
heuild (licium) 2, 725 a 2
/*e^#e (manticum) 3, 503 a 14
heht s. hanhe
heidldl (ramnum) 3, 507 a 22
heil s. hcel
heilhopitro (hermodactilica) 3, 474 a 14
heirhezwurz (sparga) 3, 477 a 8. 4, 361 a
17
helahesuth, elaheshüt (elefantia) 3, 235 a 8
heiig eher e (acer) 3, 521 a 14
hellig, {be)helligen 4, 26 a 18
helmiis (cassis) 4, 342 a 7
heluu (linia) 4, 204 a 11
hemer (aconita) 3, 584 a 6
hencolla (satiircia) 4, 370 a 2
Äenc^Ä 3, 288 a 13
hera (tragis) 4, 356 a 10
Äera^ (fores) 1, 382 a 10
herba bona 3, 558 a 15
herba graminis 3, 585 a 14
herba planea 3, 553 a 13
herba Ruberti 3, 558 a 11
herba sancti lohannis 3, 529 a 23
herba sancti Petri 3, 542 a 8
herba thuris 3, 529 a 22
herba uenenata 3, 585 a 13
herba uenti 3, 541 a 7
herbalare (uiridarium) 2, 686 a 1
herden (insecuntur) 2, 240 a 6
herdun (stuppa) 1, 382 a 12
hcrdusuepe (pronuba) 2, 341 a 10
heres 2, 680 a 13
heridoht (ululate) 1, 623 a 4
hormalda 3, 585 a 12
hennion 3, 488 a 28
hertprat (ordiolus) 3, 476 a 21
hertomlehan (mutuo) 4, 220 a 8
hertwzt (herbam cinarem) 4, 360 a 12
hesbura 3, 585 a 5
hesco 3, 241 a 11
hestando 1, 723 a 3
hestiuis (edicionis) 2, 596 a 23
hctenezela 4, 369 a 6
heterbulbum (batrachion) 3, 199 a 4
heuuanti 2, 561 a 11
hezunstein (calculum) 2, 220 a 9
hidpropecis 3, 6 a 1
hieealm (lora) 4, 188 a 8
hiena, hiene (ansa) 3, 223 a 5
hila 3, 630 a 17
hylare (millago) 3, 84 a 11
hilta 4, 228 a 11
hiluis 3, 668 a 9
himelwiz (primula ueris) 3, 531 a 10
himila 3, 488 a 26
himilheta (ierobotana) 3, 474 a 23
himilinc (peucidanum) 3, 506 a 27
hinauart (passim) 4, 11 a 4
hinc (idoli, hie) 2, 594 a 4
hindilape (ambrosia) 4, 179 a 6
hinnaphus 3, 642 a 19
hynona (sternutatio) 1, 497 a 15
hio puri (non liquidi) 2, 632 a 16
hirnfell (menica) 3, 177 a 3
hyrthe (pugil) 4, 90 a 11
hiuuig fustibist 1, 298 a 1
hlibas (lunulas) 1, 589 a 7
hliuningos (passeres) 4, 288 a 15
hlus (carectum) 4, 200 a 11
hochrippe 3, 605 a 12
hodeladike (personatia) 3, 719 a 21
hohero puuuri (alto) 2, 163 a 18
holmo (giis) 4, 202 a 23
homme (puplites) 2, 597 a 32
homo'4, 118 a 18
honlim (bitumen) 2, 428 a 16
höre (extimum) 2, 488 a 4
horrei .i. liberi 1, 303 a 11
horreder (atrox) 4, 132 a 6
hososcuoha (ficones) 3, 619 a 5
hosotra. 3, 651 a 14
I
5. Besprochene Worte
747
hotino (porphirio) 1, 207 u 11
hranca (uitis alba) 3, 471 a 12
hrim (pruin^) 1, 334 a 21
hringan (fibulas) 1, 335 a 2. 375 a 5
hrotilesteinc (sinopide) 1, 625 a 5
huho 3, 391 a 14. s. vho
hufta (uigilia matutina) 4, 211 a 4
huht (tergum) 4, 209 a 13
hulisti (palathis) 4, 224 a 2
hulzere (adulator) 4, 177 a 5
hundei>hJomc (antemim) 3, 594 a 10
hungeblmno (ligiistra) 3, 481 a 10
huntsra (bcdullacia) 3, 486 a 10
huntestropho (ampcUus) 4, 357 a 8
huntvaz (cantabrum) 3, 614 a 18
hvop (circiilus) 3, 389 a 1
hurde (liburna) 3, 639 a 11
husaluurz (balbutium) 3, 517 a 2
husan 4, 294 a 16 u. nachtr. s. 708
ÄM^-fluxiis (elimies) 4, 229 a 18
huuelspcepersa , huuel scopse (proniiba) 3,
423 a 9
huuormcorn (uermiculus) 1, 589 a 3
iacea 3, 530 a 6
iacea nigra 3, 559 a 7
iactarida 4, 215 a 11
iacusticus 3, 489 a 1
iansa 3, 651 a 19
iansas (scutras) 1, 298 a 9
iarus 3, 530 a 4. 559 a 10
iaspi& (exentera) 1, 475 a 4
iater (pectus) 3, 682 a 11 [ist entstellt und
misverständüch aufgelöst aus lat = latine :
thorax grece, latine pectus, die der Schreiber
für zwei selbständige gll. nahm , gehören
also zusammen]
iatin (capistris) 2, 640 a 3
ibisca 3, 474 a 25
ibris 3, 446 a 1
idalia 3, 488 a 28
idede (tetrahit) 3, 545 a 15
idem (gener) 3, 364 a 2
idraohte 1, 322 a 25
idrig (rumen) 3, 722 a 6
ydum 3, 328 a 7
iegere (mathematicus) 3, 381 a 20
ienun (rigoris) 2, 17 a 1
iere (lascinia) 3, 389 a 6
igrida 3, 524 a 9
ygriola 3, 534 a 9
illanchent 2, 327 a 5. vgl. aber 4, 444, 3
yluccus 3, 445 a 10. 723
ymaeti (obrizuin) 1, 496 a 15
inibricus 3, 453 a 9
imbus 3, 277 a 7
iraei 3, 542 a 10
imo 4, 3 a 12
implenus 3, 11 a 16
in (=: inu) 3, 12 a 4
ynaca (colubcr) 1, 496 a 13
incastratura 4, 203 a 14
inchilen (occasione) 2, 149 a 15
incosta (inepta) 2, 551 a 2
inet (incaustum) 3, 382 a 9
incubas 4, 71 a 27
indigcrit (uomit) 2, 554 a 2
indinta (intrange) 3, 10 a 4
inevveiz 1, 473 a 2
infandera 2, 724 a 9
inuogel 3, 29 a 10
inforibus uistiloth 4, 72 a 8
inf raget (consuluit) 2, 84 a 10
Inf riet (alget) 4, 31 a 12
ingar 3, 501 a 23
ingebutden 3, 400 a 5
inibita (commendabat) 2, 357 a 2
inlidnint (frangunt) 2, 481 a 8
innannorum 1, 496 a 10
innerone (misterium) 1, 763 a 1
Innfliisz (Aenus) 4, 30 a 6
innuolu 3, 9 a 6
inpostatura 4, 203 a 6
inrif (intestinum) 3, 722 a 7
insalta (replicauit) 1, 357 a 10
inscilla 4, 203 a 12
instagen (deponere) 3, 7 a 3
instilber (atropasta) 3, 524 a 17
intrange 3, 10 a 3
intrepietan (subsaltare) 2, 597 a 26
intuba 3, 559 a 1
intueren (resoluo) 2, 653 a 5
ioli (palatum) 2, 487 a 11
louis barba 3, 542 a 11
ipia 3, 542 a 14
ipoquistidos 3, 559 a 11
vjioTVJioosov 2, 322 a 13
ir- s. auch ar- und er-
: ira .t. (culmen) 4, 138 a 19
irificilis 3, 480 a 21
iringes uuec (uia secta).2, 341 a 8
iringus 3, 481 a 2
50*
748
Register
irünetan (acucbant) 2, 3 a 17
ins 3, 530 a 2
yrnia 3, 642 a 20
irreiht 4, 309 a 14
irr in (nascere) 2, 081 a 3
irvuortint (produnt leto) 4, 337 a 7
irws 3, 471 a 5
ysendeke (uertipedum) 3, 508 a 7
ysmcrcna 3, 83 a 10
isophagus 3, 75 a 3
isquibula 3, 585 a 10
itumbon (resipio) 3, 250 a 2
ituisan (gemini) 2, 718 a 11
iu 3, 530 a 3. (iarent) 3, 409 a 14
iua 3, 474 a 20
iuliana 3, 559 a 12
iungun 4, 247 a 10
iurfade (recipiendo) 2, 239 a 13
iur sende (ringens) 2, 12 a 15
iusen (antecenia) 4, 179 a 7
iustitium 3, 002 a 0
yuula 3, 391 a 13
iuvsticum 3, 005 a 1
ixon 3, 073 a 12
i;coyc 2, 322 a 12
labal (canabus) 3, 479 a 3
labarum 2, 528 a 17
laberna 3, 078 a 5
labium Ueneris 3, 500 a 7
lahma (scena) 4, 343 a 0
labrum Ueneris 3, 542 a 15
lacisca 3, 070 a 1
lactarides 3, 500 a 3
lactrica 3, 517 a 5
lactucella 3, 500 a 4
laculus 4, 187 a 14
lagum (splendidum) 1, 502 a 12
lahion (chillon) 3, 312 a 19
lambrusca (spuria uitulamina) 1, 554 a 15
lamnea 4, 204 a 4
lampaionus 4, 305 a 1
lana cussim 3, 020 a 1
lanaria 3, 481 a 8
lanecolata 3, 475 a 11
langenna (sterculum) 2, 481 a 4
langescie (radii) 2, 031 a 10
langite (conpingite) 1, 323 a 2
lantinum 3, 049 a 5
lanugo 3, 510 a 8
lapacium 3, 500 a 5
lapella (quinocloßa) 4, 91 a 10
lapis lazuli 3, 559 a 24
lappa (gliß) 2, 370 a 2
lappa conuersa 3, 475 a 8
lappa inuersa 3, 542 a 19
lappacium acutum 3, 542 a 20
lappara (abdumen) 4, 594, 42 [=zXajidQa\
laquiricia 3, 530 a 8
lara (uiolaria) 2, 019 a 5
lares 3, 407 a 20
laris 3, 080 a 17
larvare .t. (pellicio) 4, 154 a 13
lasanus 3, 023 a 3
lascinia 3, 389 a 6
lastura (inficiatrix) 2, 595 a 9
latich (cameactis) 3, 480 a 37
latro (catinum) 4, 594, 32
latza (tigna) 3, 083 a 12
lauendula (balsamita) 3, 478 a 23
laurentiana 3, 580 a 1
laureola 3, 524 a 22. 530 a 9. 542 a 18.
559 a 20
laurus 3, 559 a 23
lauuit 4, 338 a 7
lebdceloccas (cirri) 3, 430 a 0
leher (scirpus) 1, 490 a 5
Über stein (leoperina) 3, 489 a 13. 502 a 10
lebra (sarua) 4, 122 a 1
lectisterina 3, 024 a 1
lectro (elato) 2, 171 a 7
ledirkalc (ambustum) 3, 535 a 8
lefihevil (fermentum) 3, 015 a 2
Ze^.r/e, legget (tornaturas , commissuras) 1,
429 a 3. 400 a 2
Ze/i5C (corium) 3, 004 a 8
lehscha (papirus) 4, 330 a 3
leichalmo 3, 448 a 15
leissup (lupopectina) 3, 477 a 8. 4, 359 a 5
lena (toxa) 3, 201 a 4
lenbradun (lumbulos) 1, 340 a 8
lentus 3, 500 a 2
leoza 3, 057 a 1
lepastes 4, 187 a 23
leporina 3, 500 a 12
1er (monstrat) 2, 34 a 10
lerchint (herent) 2, 079 a 3
lerid 4, 204 a 7
letliartheo (maceria) 4, 205 a 10
leucia 3, 500 a 11
ieuga 3, 052 a 9
leuintlegü (renunculi) 1, 340 a 0
5. Besprochene Worte
749
h'berblume (ambrosiaua) 3, 525 a 25
libicia 3, 382 a 19
liblace 4, 365 a 4
libiirna 3, 039 a 11
lieh .t. (flictus percussiis) 4, 143 a 10
lichuuiis (cicindalus) 4, 46 a 20
lichus 3, 279 a 17
lieiiiium 3, 625 a 4
licuta 3, 278 a 21
lidia 3, 502 a 14
lidumen 3, 656 a 24
lidwrtz (sperentilla) 3, 521 a 6
liestein (mustricula) 4, 205 a 15
ligantium in messili (ammentum) 3, 311 a 10
ligista 4, 216 a 5
lignoMJ^rm (teredus) 3, 452 a 12
lignus 3, 716 a 10
lihsinimo (sublustri) 2, 412 a 17
lilifagus 3, 560 a 6. vgl. elifago
lima 3, 450 a 3
limaces 3, 543 a 3
limo (cespite) 2, 415 a 17. 478 a 7
limpis 3, 475 a 15
limus (artus) 3, 431 a 8
lin (sicera) 4, 97 a 13
linaria 3, 560 a 15
lincinura 3, 626 a 9
lindgens, lynogens 1, 625 a 11. s. aber 4,
387, 12 f
lindinbred (rien) 3, 686 a 17
lingeus 3, 429 a 3
lingua auis 3, 542 a 22. 560 a 10
lingua ceruina 3, 530 a 10
lingua passerina 3, 543 a 1
linia (norma) 4, 206 a 5
linimit (linteolo) 2, 502 a 14
lynogens s. lindgens
lintrizo 4, 326 a 10
lira (pulpa) 3, 431 a 7
liripenter (liripens) 4, 75 a 25
Uro (apothecam) 2, 261 a 32
lirun (glires) 3, 445 a 12
lisalite 1, 562 a 11
litagiria 3, 585 a 18
litarginim 3, 560 a 8
liubi moi sinec (südslavisch) 4, 463, 22
liuo (uoluntas) 2, 539 a 2
lius (alga) 3, 719 a 24
UuthazUhho (tirannide) 2, 222 a 17
llplrrqhta (concretus) 2, 758 a 32 [wol =
{gi)libirota]
Inygll inu'tol 2, 751 a 36
lok (i)ilu8) 3, 359 a 3
lodinm 3, 719 a 22
lodwrz (consolda) 3, 719 a 13
lohheri (runcina) 1, 590 a 29
loiwere (coriarius) 3, 396 a 2
lomeke (fabaria) 3, 556 a 17
lomuin (colomellas) 2, 596 a 15
lorfunis 1, 561 a 2
losa (sibilat) 2, 539 a 6
lothe (capillus) 3, 391 a 6
lother (lomentum) 3, 720 a 17
lottuonimo (obrizo) 1, 623 a 6
lovne (illuuie) 1, 371 a 12
luad (inuisum) 2, 597 a 36
lubetsch (sarabaytarum) 2, 155 a 20. 4,
434, 42
luciani 3, 457 a 16
Ivcosi kackiasiuerubum 1, 297 a 2
luctans 3, 693 a 7
ludgete (postica) 1, 382 a 2
luiri (cohors) 2, 12 a 16
lulst, lust (sumen, uter) 4, 100 a 1
lunaria 3, 560 a 14
lunax 3, 542 a 21
luncea 4, 149 a 16
lunchwurz 3, 403 a 3
lunes (humeruli) 1, 445 a 7
luparia 3, 577 a 17
lupinicum 3, 475 a 12
luricula 4, 204 a 20
lus 3, 369 a 16
lust s. luist
interna 4, 188 a 12
lutnusside (accentor) 4, 111 a 19
hmd (gilui) 4, 68 a 15
luuidus 4, 205 a 1
luus (palpo) 4, 83 a 26
macc, piut 4, 80 a 5
macht man (anudum) 3, 525 a 24
macis 3, 561 a 16
madiger (basilica) 4, 362 a 6
madernas 2, 348 a 6
madre (materna) 3, 719 a 19
maerae (pilosi) 1, 589 a 15
magicinon 3, 504 a 18
mayn (manicis) 4, 346 a 2
maiorana 3, 560 a 22
raaioth. uuilla 1, 297 a^ 12
mala (bracia) 4, 197 a 8
750
Registkr
mala citonia 3, 501 a 7
malannuH 3, 476 a 3. 064 a 12
malli (forcnscs) 2, 05 a 2
malta (altoa) 4, 300 a 0. (mcrcurialis) 3, 489
a 19
raaltcum 3, 281 a 7
malua 3, 543 a 11
mamraa (rumis) 3, 382 a 10
man (minutum) 1, 338 a 10
managa 3, 051 a 17
manchlotun (persultant) 2, 391 a 2
mancinus 4, 150 a 5
mancus (bazanticus) 4, 197 a 8
manda (lacrimosa) 2, 27 a 22
mandacaril 3, 11 a 25
mandibilia 3, 438 a 7
manna (manu) 4, 77 a 15
manneiras 3, 11 a 19
manodzitim (menstruatam) 4, 220 a 7
mans (Amana) 1, 552 a 5
mantdln, mantalti (tabiüata) 2, 436 a 29
manticum 3, 503 a 14
mantinsken (Minciadae) 4, 336 a 1
mantun 3, 9 a 2
manugo 3, 651 a 7
mappalis 3, 320 a 4
maracus 3, 476 a 9
marapansa 3, 686 a 9
marata (altilia) 1, 801 a 6
maratrum 3, 561 a 12
marcasica 3, ^62 a 1
mard (carnus) 3, 55 a 5
mardistel (cardopan) 3, 569 a 17
marent (inductio) 1, 610 a 9
marobel (marrubium) 3, 599 a 4
marona 3, 586 a 2
marromas (folica) 3, 714 a 6
marrubium album, nigrum 3, 543 a 4. 560
a 21
marsilium 3, 561 a 11
masas (nectaris) 2, 22 a 5
masc* .t. (niliacus) 4, 152 a 4
mascrunc (fascinatio) 1, 554 a 1
masel (f lernen) 3, 627 a 7
maspica 3, 355 a 2
massa (onus) 1, 591 a 9. 4, 617, 43
masticum 3, 530 a 15
mastruca 4, 117 a 5
materna 3, 719 a 18
mathira 4, 205 a 4
matra 3, 403 a 2
muliisilua 3, 502 a 0
raatta 3, 361 a 8
matta 2, 778 z. 8. 4, 342 a 5
mattalis 3, 320 a 4
maza !], 057 a 2
mazdec (bria; cechisch) 3, 353 a 6
mazzuiza (peledium) 3, 470 a 1 1
meatix 3, 476 a 1
mecis, metis (facis) 4, 302 a 11
mediran 3, 10 a 18
mehcho (moloch) 4, 79 a 11
meigelana 3, 402 a 3
meilur (conductor) 4, 320 a 24
mein (maleficio) 2, 67 a 2
meinum (samiis) 1, 613 a 3
meisa (larus) 4, 173 a 8
meisa (uariola) 3, 291 a 10
mel uulpinum 3, 586 a 3
melago 3, 561 a 20. 570 a 7
melissa 3, 543 a 10
mella (cornus) 3, 676 a 4
mellicratum 3, 561 a 14
mellilotum 3, 530 a 20
melon 3, 561 a 19
melones 3, 561 a 5
melta 3, 515 a 14
memita 3, 530 a 11
mendelberc (Auentinum) 2, 609 a 6
mensiri 1, 456 a 11
mentastrum 3, 530 a 13. 543 a 16
meoter (commata) 1, 591 a 7
mera (amplio) 4, 196 a 18
merca (regina austri) 2, 495 a 27
mercurialis 3, 543 a 12
mereda, merenda (antecenia) 4, 34 a 4
mergeh (iumenta) 2, 716 a 13
meri 3, 71 a 3
merit (apium) 3, 598 a 4
mesekeSrt 3, 555 a 5
mesico 3, 476 a 8 [vgl auch CGL 5, 623,
18 Serum mesgus und Osbern 521. 547
hoc serum. ri .i. mesga]
metarlos 4, 334 a 2
meu (larum) 1, 340 a 11. 342 a 14. 4, 173
a 8
meu 3, 562 a 2
Mevania 4, 224 a 1
mezipe 3, 651 a 11
mla (gratia) 2, 34 a 7
micillus 3, 303 a 5
migalis 3, 449 a 1
5. Besprochene Worte
751
miganus 3, 481 a 15
miijtje (uriua) 1, 339 a 11
niilicium 3, 490 a 1
miliiim solis 3, 030 a 18. 5(51 a 8
inillofoliuni 3, 523 a 1. 543 a 1 1
iiiilliiuiruiu 3, 489 a 25
milze (enostoü) 3, 488 a 1
miugus 4, 368 a 5
miuicia 3, 680 a 19
minio (niinium) 3, 503 a 16
minze (iiiigma) 3, 667 a 2
mira solis 3, 562 a 4
mirra 3, 97 a 9
mirtus 3, 543 a 6
mischinum 4, 594, 39
missaticus 4, 352 a 6
mississi 3, 530 a 12
mistil (euiscum) 4, 362 a 17
mitter (impudicus) 4, 71 a 22
mittwerhi (meridies) 4, 151 a 2
miua (solago maior) 3, 589 a 6
miuola 3, 303 a 6
miure (laureola) 3, 530 a 9
mixin (rüder) 2, 596 a 13
moderia (matertera) 1, 475 a 7
modschut (lethargum) 2, 81 a 3
modulatorium 3, 718 a 9. 4, 205 a 11
moi 3, 12 a 3
molauit, molesuit (tabescit) 4, 162 a 1
mollia 3, 576 a 7
monor 2, 467 a 11
monung gaebles (exactio) 2, 244 a 5
mora celsi 3, 543 a 5
morachsamo 3, 484 a 14
mordella 3, 356 a 4
morela, morella 3, 530 a 19. 561 a 2
moron 3, 476 a 2
morrinta (emoroida) 3, 480 a 3
morsus diaboli 3, 561 a 13
morsus galli 3, 543 a 8
morsus galline 3, 542 a 14. 561 a 18
mortari (loetheo) 2, 154 a 5
mortarium 3, 281 a 12
mos (ethis) 3, 272 a 11. 4, 201 all
moshere (mura) 3, 580 all
most (onocentaurus) 1, 590, 30. 4, 387, 11
motfaga 1, 298 a 22
mozzer s. muziro
mualtilin (scutulis) 2, 497 a 5
mucia 4, 79 a 27
mviöl (ciatus) 3, 659 a 7
inulsterc (omolnmontiim) 3, 717 a 14
muJta (beta) 3, 178 a 25
iniiltiuonia 4, 205 a 10
imiinia 3, 562 a 5
miinctoria 3, 374 a 25
viundleii (conchara) 1, 382 a 5
man/er (affalaga) 3, 453 a 8
munici 4, 260 a 14
miinrct (gannircth) 1, 617 a 9
muodhon (capcrro) 4, 199 a 6
muozvn (licet) 2, 645 a 6
mura 3, 580 a 11
raurra, murta (hebes) 2, 355 a 9
murra rub^r 1, 656 a 4
mus (surix) 2, 261 a 5. 4, 98 a7. 191 a 27.
230 a 6
musa aquilana 3, 580 a 10
muscha (passer) 3, 457 a 13
muschatliinhlume 3, 530 a 17
muscula (uliia) 4, 109 a 19
musculosi (concis) 3, 455 a 4
muscus 3, 530 a 14
musica animata 3, 476 a 6
musicha 4, 370 a 1
musicium 3, 617 a 5
mustela 1, 348 a 21
mustus 3, 445 a 3
muziro, mozzer (spalangius) 3, 692 a 20
muzolus 3, 656 a 14
nabal (fatuus) 4, 201 a 17
naccus 3, 445 a 5
nadaruuinda (ophimachus) 4, 206 a 10
nadirna (simpho) 3, 440 a 1. s. madernas
nalto (phoce) 3, 361 a 8
napus 3, 476 a 15
uarciscus 3, 562 a 9
narto 3, 643 a 2. 4, 216 a 14
narua 3, 397 a 11
nasca 3, 675 a 8
natea 3, 562 a 10
natrix 3, 449 a 6. 4, 206 a 3
natte, nauce (naite) 4, 117 a 22
nauigo (nauitair) 2, 84 a 4
nehelwurz (asarum) 3, 477 a 8. 18
nebeta (simicia) 3, 473 a 4
nectret (nuptuam) 1, 340 a 10
negagan (cassari) 2, 261 a 20
negihtnuces (congregationes) 1, 640 a 4
nemfaf (acatiam) 3, 535 a 14
nemon 3, 490 a 3
752
Register
nen (personam) 2, 3 a 6
nenufar Ij, 530 a 23. 543 a 20
neodcH (cruHtulam) 4, 594, 22
ncpta 3, 543 a 19
ncssia 3, 505 a 5
netagas 3, 625 a 3
netger (sparus) 3, 375 a 5
niaculon 3, 543 a 22
nyche, nieke, pycke (.sapinus) 4, 119 a 13
nichiuus 3, 663 a 8
nint 4, 337 a 4
nisene 3, 490 a 6
nitrum 3, 531 a 1
nitvs^ (larus) 3, 326 a 1
nodora 3, 476 a 17
nodthur 4, 289 a 10
nohvuenno (quandoque) 2, 752 a 18
nopola 4, 216 a 15
nor (sternutatio) 1, 497 a 10
nordai 3, 606 a 2
nore (opimachus) 3, 365 a 7
nortiman, nortman (broma) 3, 550 a 11
nostirus isparagas 3, 474 a 25
nulserida 3, 505 a 4
nurus 4, 9 a 2
nüs (Colostrum; keltisch) 4, 175 a 10
nuzsuht, nuzsuth (sinterea) 3, 483 a 20
oahsteftim (pitaciis) 1, 376 a 4
obbium 3, 7 a 5
ober eliman 1, 496 a 10
obstipo 4, 82 a 9
obult (furorem) 4, 292 a 10
occa 3, 562 a 19
ochle (hirudo) 3, 721 a 3
octc (clancula) 2, 13 a 15
octofarius 3, 429 a 1
oculus Christi 3, 562 a 18
oculus consulis 3, 562 a 14
ouarscothi (epentus) 4, 201 a 7
officatio 4, 393, 34
olbergo (loricae) 4, 344, 11
olesnik (baldemonia) 3, 526 a 5
olibanurQ 3, 531 a 2
ollen (fus^) 2, 38 a 14
olmage (papauer) 3, 326 a 5
oma (ignis acer) 2, 597 a 9
omech 3, 683 a 14
omus 3, 363 a 2
onomoforas 4, 206 a 8
opezin 2, 338 a 1
Ophir 4, 447, 13
opitergium 4, 206 a 11
opiurn 3, 544 a 1. 579 a 10
ora (Amera) 4, 32 a 13
ordigas 3, 9 a 10
orual (herba Ruberti) 3, 558 a 12
oringel (iringusj 3, 530 a 5
orleic' (clascndix) 4, 198 a 4
ormentum 3, 505 a 18
orobus 3, 531 a 3
osifelti (incus) 1, 497 a 11
ospein 4, 364 a 14
ossennauel (candus) 4, 362 a 13. 708
otopigella 4, 36 a 13
ouchstein (calamin) 3, 522 a 5
ouoldro (laquearius) 3, 683 a 13
ourcalch (oricallum; keltisch) 4, 478, 15
oximel 3, 561 a 17. 562 a 13
ozynum 3, 562 a 15
paccan (componi) 2, 358 a 13
pacina 3, 577 a 19
padiliga 3, 656 a 27
palathis 4, 224 a 2
palbila .t. (papilio) 4, 154 a 1
palmiscon (lünco) 1, 714 a 2
palones 3, 636 a 1
palpines 3, 563 a 11
pampas (pasiogo) 3, 651 a 26
panaceta 3, 285 a 14
pantonium 3, 370 a 11
papizozen s. tepon
paraice 4, 231 a 5
paramonarius 3, 656 a 7
parcherdum 3, 249 a 15 [vgl. Gall^e Alts,
sprachdenkm. 340, 112 paretf perstrigium,
114 parcheris prestrigus und Fulgentius
Myth. ed. vStaveren 742 u. a Battiades
in Paredris]
parcipoUex 4, 189 a 9
parcula, partula 3, 563 a 14
pardo (bardo) 4, 182 a 5
pargiminari (scaber) 4, 209 a 10
parisalta 3, 668 a 10
paritaria 3, 544 a 3. 4, 362 a 21
parta 3, 719 a 5
partik 3, 719 a 5
partula s. parcula
pascera (nimbus) 3, 361 a 8
pasch 3, 380 a 15
pasingo 3, 651 a 26
5. Besprochene Worte
753
passeri (circiuus) 4, 199 a 2
pastolla 3, 659 a 10
pastyr (hulcus) 4, 71 a 3
pastoriura 4, 20(5 a 13
pastiu-a 3, 641 a 9
pateua 3, 657 a 7
patile 4, 189 a 11
poanius 3, 2 a 13
pccima (ludibria) 2, 399 a 7
peciinia 3, 10 a 6
pede 4, 11 a 10
pedevvar 4, 363 a 2
pevere (diptannus) 3, 528 a 14
peisa (pensa) 2, 673 a 1
peledius 3, 490 a 27
pjelico 3, 463 a 8
pelta 3, 443 a 10
penta 3, 439 a 7
pentafolium 3, 531 a 5
pentastrum 3, 564 a 4
penula 3, 663 a 6
penum 3, 305 a 4
peonia 3, 564 a 2
peribo (ethecas) 4, 55 a 19
perluotu (incisuras) 4, 257 a 14
perpereon 3, 521 a 11
persicaria 3, 516 a 5
peta 3, 454 a 10
petithi (linostino) 4, 204 a 16
petroniola 4, 362 a 21
peucedanum, peucidanum 3, 531 a 6. 544
a 5. 562 a 4. 577 a 9
phal^sus 3, 679 a 16
phüfor (porfilio) 1, 366 a 15
phinodelfe (Philadelphia) 3, 612 a 1
phlumenzar (gummi arabicum) 3, 542 a 4
phuton 3, 544 a 11
pibendia 3, 488 a 16
pycke s. nyche
pikthc 4, 90 a 11
pigamon 3, 563 a 9
pila 3, 693 a 15
piläs 3, 661 a 13
pilosa 3, 490 a 23
pilosella 3, 554 a 6. 570 a 12. pilosellum
4, 358 a 7
pimenta (aromata) 4, 36 a 11
pin (paxillus) 1, 339 a 8. 3, 400 a 2
pinatium 3, 373 a 3
pinea 3, 564 a 3
pingilus 3, 656 a 10
Althochdeutsche glossen IV.
pinno (piiiso) 3, 327 a 1
pipera (nulicula) 3, 470 a 4
piredia 3, 371 a 16
pirus 3, 668 a 4
pis 3, 10 a 19
pista 4, 172 a 1. 236 a 3
pistilio 3, 506 a 19
pithia 3, 683 a 4
plant' 3, 475 a 10
plattis 3, 672 a 5
plectorinus 3, 490 a 16
pleracn 4, 155 a 11
pll (itaque) 1, 766 a 18
pnpon (rudimentizo) 4, 93 a 4
poantum 3, 544 a 8
poccas (carbunculi) 2, 596 a 17
poeni (crucis) 2, 480 a 3
polentium 3, 253 a 7
policaria 3, 531 a 9. 563 a 17
poliraentarius, polimitor 3, 426 a 10
polyn (absintium ; polnisch) 3, 523 a 9
pollenar (gallinarius) 3, 426 a 8
pollitricum 3, 544 a 6
pond (pisonticus) 4, 207 a 9
porcastrura 3, 563 a 15
poreio 1, 588 a 4
porismata 4, 156 a 1
porrocasti 3, 563 a 1
porrum 3, 564 a 8
ppofpxomenoc (prodieus) 4, 89 a 15
praca 3, 586 a 10
pragellus 4, 190 a 6
prascium 3, 476 a 28
prate 3, 582 a 21
preconus 4, 156 a 2
precorus 3, 254 a 1
precosilium 4, 207 a 4
pregas (sudes) 1, 375 a 7
prena 3, 647 a 8
presagmuna 2, 12 a 32
presdela 3, 398 a 18
prester 4, 89 a 1
pridias 3, 10 a 16
prilix 3, 674 a 7
primom (de proximo) 1, 697 a 11
primula ueris 3, 531 a 10. 563 a 4
priscella 3, 676 a 16
priseloch 3, 403 a 6
prista 3, 561 a 17
proculus 4, 190 a 8 .
prodgam (extinxero) 2, 484 a 12
51
754
Regiöter
promo 4, 120 a 20
proin uiictori um 3, 370 a 5
propolcuin 3, 544 a 10
protealum 3, 44G a 3
protula 3, 358 a 12
prowinca 3, 54G a 4
priuiiis, prunus (thoracibus) 4, 6G2, 33 f
pseudinum 4, 217 a 2
psillium 3, 531 a 7
puch (Stigmata) 4, 257 a 14
pdge (runa) 4, 93 a 12
pulcha (ueste) 2, 433 a 7
pulcins 3, 10 a 11
pulcita 3, 285 a 11
puleio (erpillum) 3, 300 a 1
puleuta 4, 52 a 15
pulpedo 3, 483 a 4
puoso (osculo) 2, 443 a 12
pura 3, 357 a 5
purgatoria 3, 520 a 10
putacia 3, 664 a 3
putastrum 3, 669 a 6
putel, putelli 3, 10 a 2
quebarus 3, 564 a 16
quercula maior, minor 3, 564 a 15
quiatio 3, 490 a 28
quidiagleia 4, 369 a 14
quil (muccum) 3, 722 a 2
quinquenerma 3, 564 a 14
quisquilia 3, 564 a 17
qmtenlatiche s. kutenlatich
quoleih (scarabeus; keltisch) 4, 95 a 23
quoquemela 4, 363 a 1
r . . avar 1, 758 a 16
ra (carectus) 3, 14 a 4
rabacaulis 3, 574 a 9
räbi (Arabia) 3, 612 a 5
radagundis 4, 363 a 3
radamus s. rodamus
radoripho (purpuree) 2, 631 a 16
rafsungo (intentat) 2, 205 a 3
ragadi 3, 564 a 22
ragel (tradulus) 3, 389 a 5
ragilo 3, 656 a 20
rahcat (granarium) 3, 628 a 4
raia (aristolocia) 3, 491 a 1. 4, 35 a 19
raia (radium) 4, 121 a 10. 157 a 8
ralices 3, 287 a 13
ramese (stignum) 3, 566 a 18
rammo (ag-rippina) 4, 30 a 22
ramumuluin 3, 483 a 10
ranis hano (gallinatius gallus) 4, 202 a 18
rappa 4, 80 a 17
rasclum 4, 190 a 18
rasia 3, 287 a 15
rasinä postat (populeas uirides) 1, 313 a 12
ratico, ratuo 4, 238 a 13
ratinos (acinos) 1, 562 a 12
ratlDum 3, 287 a 11
ratza (gliris) 3, 685 a 5
razus 3, 656 a 12
rekenzo 2, 243 a 4
redistal (linostino) 4, 204 a 15
regeila (linea) 2, 498 a 7
regille (canonice) 1, 784 a 2
reh 3, 369 a 16
reitachaltir (eraclea) 3, 299 a 10
rem. schaboht. int. inglorisus 1, 296 a 17
remes 3, 255 a 8
ren dotblute (uibex) 3, 328 a 4
rennunt (detractant) 2, 139 a 1
renula (toros) 2, 10 a 21
repo (triarchus) 4, 27 a 5
restolitia 3, 470 a 9
restras (tigna) 1, 449 a 6
retemus 3, 582 a 20
reumore (refectorium) 3, 210 a 1
ricus 4, 191 a 16
rienso (ferculum) 1, 552 a 3
rieze (rogio) 3, 586 a 13
ringa 3, 682 a 12
ringila (lingua canina) 3, 577 a 5
ringo (timo) 4, 359 a 11
rishoen (flagellis) 2, 487 a 12
ritra (furnus) 3, 630 a 12
riuarea 3, 675 a 13
robitawc/ie 1, 334 a 18
rodamus, radamus (uespertilio) 3, 458 a 10
rodapum 3, 630 a 18
rode (isatis) 3, 595 a 11
rodeda (uultu) 2, 611 a 6
roderkiuino (erodion) 3, 458 a 6
rodosi 4, 121 a 25
rodüga (mitilus) 3, 84 a 13
romeskel (diptannus) 3, 528 a 14
rorastrum 3, 564 a 25
roredumble (onocrotalus) 1, 341 a 2
rosa (rode) 1, 745 a 9. 3, 531 a 16
rosarum (alba menta) 3, 294 a 13
rosarum 3, 650 a 18
5. Besprochene Worte
755
roscios 8, 057 a 17
rostruin poivinum 3, 531 a 13 r)44 a 15.
564 a 21
rot| (absidam) 2, 19 a 14
rotat (caro uiiia) 1, 343 a 20
rotee (scorpios) 1, 692 a 9
rotemi (rubore) 2, 537 a 4
roth (arte) 2, 354 a 21
rothal (thomus) 3, 716 a 13
rot ich (sandria) 3, 565 a 19
rotumbla (offensiiincula) 2, 368 a 22
rotuudum (rutilum) 4, 93 a 20
roiima (rufa) 1, 314 a 6
rubea maior 3, 564 a 19
ruchsgel (arsenicum) 3, 548 a 6
rüderare 4, 121 a 18
rugiena 3, 428 a 2
rÜGit (subrigit) 4, 123 a 5
nihi (racalla) 2, 322 a 5
ruinicedo 3, 483 a 7
runco 3, 508 a 2
runechere (susurro) 3, 396 a 12
ninex 3, 287 a 10
rüng (pugillo) 1, 725 a 2 [es ist sicherlich
pung z=i marsupiiun zu lesen]
ruotaci (proruat) 2, 163 a 23
rupa 4, 217 a 5
rura (sonestis) 2, 353 a 13
rusche (nasca) 3, 675 a 8
rusile (lentigon) 3, 585 a 19
rüst (barbarus) 2, 484 a 12
ruta 3, 477 a 3. 486 a 7. 488 a 8
s . . . ros (dromedarii) 1, 615 a 7
saburna 4, 158 a 12
saccellum 3, 668 a 2
saccuras 3, 11 a 18
sachela 3, 397 a 12
sacralis 3, 491 a 10
saedo (stagnus) 3, 2 a 10
sagapinum 3, 605 a 9
sagnea 3, 290 a 1
sahatele (uertex) 4, 218 a 6
salaciniscus 4, 594, 29
salaricia 3, 697 a 7
salbo 3, 14 a 7
salgemma 3, 565 a 14
salhas (saUces) 1, 497 a 5
salira 4, 191 a 4
saliuale 3, 659 a 11
saliunca 3, 545 a 6
snltn'a)i fstrigniim) 3, 566 a 24
saluatcr, -tyr 3, 5S2 a 12
salueia (frasia) 3, 580 a 3
saluia (liiifagus) 3, 469 a 14. 475 a 4. 514
a 9
sainuurdig (conseuait) 4, 290 a 3 u. Dachtr.
708
sanamunda 3, 567 a 4. 570 a 13
sancimcn .t. (samen) 4, 158 a 17
sandalis 3, 567 a 1
saudaraca 3, 565 a 16
sandria 3, 565 a 19
sanguinaria 3, 545 a 1
sanguis draconis 3, 566 a 7
sanikela 3, 402 a 16
saniculum 3, 531 a 27
saoscrifos, saospersos 3, 622 a 7
sappas 3, 11 a 17
saratula 3, 470 a 16
sarcino 4, 208 a 10
sarcocolla 3, 567 a 1
sargal 3, 651 a 24
sarix 4, 95 a 6
sarrada (lactuca agreste) 3, 469 a 14
sastigosto (facinorosissimus) 1, 296 a 10
satara 4, 95 a 10
sateröt (bis tincto) 2, 243 a 1
satyrion 3, 531 a 22. 4, 501 f a
sauina (astrion, seuina) 4, 37 a 18. 95 a 12.
132 a 2
sauuahti (sudum) 2, 494 a 28
scabellum 4, 186 a 8
scabiosa 3, 566 a 1
scafa, scapha (catascopus, miaparo) 3, 246
a 1. 4, 45 a 1. 135 a 5. 173 a 6
Bcala (catasta, coclee) 1, 446 a 3. 3, 312
a 16
scalenos (gradatim) 3, 256 a 3 [vgl. Ein-
siedeln 32 p. 205 Gll. in Arithmeticam
Boethii: Scalenos quasi ascendens per
scalam]
scaluaron (mergis) 3, 720 a 14
scamma 4, 95 a 20
scandany (mercuriahs) 4, 362 a 13
scapha s. scafa
scaphe\geba (centiraorbia) 3, 497 a 19
scapillus 3, 697 a 6
scarauida 3, 573 a 16
scariola 3, 566 a 3
scastro 3, 656 a 19 -
scebisa (peripsima) 4, 207 a 7
51*
7{i6
Register
scefehred, scepphreda (inodulatoriiim) '), 718
a 9. 4, 20r) u 11
sceidit (rumpit) 2, 3G a 13
«ceZ6 (fornice), scelf (camara pastorum) 1,
449 a 2. 2, 597 a 7
sceUica (tcstula) 3, 684 a 11
scemele (humeri) 3, 371 a 17
sTcenkar 4, 198 a 7
scephü (scapillus) 3, G97 a ö
scepphreda s. scefehred
scherf (scaurus) 3, 715 a 10
shettinch (radius) 4, 190 a 17
scichinon (byrris) 2, 140 a 4
sciemaccal (acorum) 3, 493 a 8
schiet (clauculus) 3, 361 a 3
schil (uatilliim) 4, 210 a 7
scülingas (lunulas) 1, 589 a 8
skilpara (parma) 3, 656 a 21
sciltwrz, schutwrze (discopella) 3, 555 a 2
scinakar (cartallum) 4, 198 a 7
scinnenas (scinici) 2, 150 a 23
scinomen 3, 663 a 5
schipioorzc (rorastrum) 3, 564 a 27
scyr (tugurium) 1, 589 a 1
scirent .t. (scissent) 4, 159 a 7
schitwurz 3, 402 a 13
sciuillus 4, 191 a 14. vgl. 501 a
sciuio 4, 191 a 13
sclareda (lilisfagum) 3, 469 a 14
sclareia (pastinacha) 3, 578 a 2
sclurich (panice) 3, 372 a 10
sclutroa (cleuei) 3, 330 a 9
scolam (militiam) 4, 594, 38
scoliasmos 3, 511 a 20
scoph soc 3, 651 a 13
scordeon 3, 566 a 11
schorenlath (cesaries) 3, 430 a 5
scorith 3, 565 a 13
shornisse (amissione) 4, 264 a 10
scorocel (arnoglossa; polnisch?) 3, 523 a 13
scozgauele (merges) 3, 371 a 10
scrato (subtel) 4, 209 a 8
scregihant (discriminalia) 1, 589 a 10
scroazo (tinüio) 2, 161 a 4
scrop (mulsa) 3, 604 a 8
scrophh, scropoh (sirtes) 4, 97 a 27
scüba 3, 399 a 17 -
scuhaheremo (scabro) 2, 13 a 23
scuenne (bratticius) 3, 679 a 6
schufa 3, 400 a 12
sculdre (pale) l, 481 a 5
sculpo 4, 182 a 18
hCultaUjrium 3, 643 a 12
HculturiuH 3, 656 a 22
Bcumaria 3, 719 a 8
Hchuta (tugumenta) 4, 285 a 4
Hcutra (discuH) 3, 315 a 12
schutwrze s. sciltwrz
seadas (sacelli), seoda (Histarcia) 1, 678 a5.
4, 208 a 13
secicere 3, 400 a 8
secchimgom (grabbatis) 4, 220 a 4
secgisner (cicatus) 4, 356 a 11
secte, sette (messes) 4, 78 a 23
sedella 3, 11 a 12
sedila (transtra) 2, 472 a 10
seuiböm (balsamita) 3, 486 a 5
segcar (carix) 4, 198 a 10
segelot (perpendiculum) 3, 718 a 18
segin (uixilla) 2, 597 a 11
seglasage (situla) 4, 195 a 6
segradas 3, 10 a 15
seia 3, 11 a 1
seini (larua) 4, 171 a 2
seinuarn (coriandrum) 4, 364 a 5
selhiszunge (botrassion) 3, 537 a 23
sella 3, 651 a 16
sem (auditus) 4, 96 a 18
senacion 3, 565 a 3
sene 3, 531 a 23
senewiz (auguma) 3, 535 a 15
sentes 3, 565 a 5
seoda s. seadas
serahatuc (mergus) 3, 459 a 14
serafina 3, 567 a 3
seramenta 3, 582 a 3
serapinum 3, 531 a 25
serchicic (sarchile) 3, 623 a 23
serigo (consule) 2, 36 a 10
serirü s. sexisü
serlinc (cicuta) 4, 362 a 8
serpentaria 3, 565 a 15
serra 4, 99 a 2
setagas 3, 625 a 3
seti (stuporem) 1, 588 a 3
seticus 3, 683 a 8
setista 4, 191 a 22
setit (censet) 4, 6 a 13
setuliunera (peram) 1, 723 a 3
seua (insincera acies) 2, 405 a 6
seuchulot (torpit) 4, 22 a 3
seuum 3, 290 a 3
5. Besprochene Worte
757
sexisn, serirü (cotom) 2, 23 a 7
sibinblat (quinquefolium) 3, -490 a 29
siccidonim 3, 543 a 15
siccla 3, 11 a 11
sichmor 3, 44 a 7
siciles 3, 11 a 20
sicleola 3, 11 a 12
siciithiua 4, 342 a 9
sida 3, G51 a 8
sidez (ergo) 2, 26 a 4
sidha (neruus) 4, 206 a 4
siesnon (falcatis) 4, 264 a 1
sigiliue (pane afro) 3, 482 a 10
sigillimi Salomonis 3, 484 a 7. 565 a 7
sigillum sancte Mai'ie 3, 532 a 3. 565 a 11
sila (chados) 4, 594, 25
silam 3, 343 a 17
silba, siüa (costa) 4, 184 a 20
silhirzum (auripimento) 4, 368 a 4
siler montanum 3, 531 a 24
silicet. Ulliila 1, 298 a 6
siüa s. silba
silliunca 3, 679 a 7
silper (opoquirmaicum) 4, 362 a 20
siluuarias 3, 11 a 23
sim 3, 12 a 5
[simen 1, 648, 60 entstellt aus similiter cd]
simeza 3, 403 a 14
simile (similaginis) 2, 457 a 5
simitia 3, 517 a 4
symphyta 3, 566 a 20
sin (ingenii) 2, 35 a 2
sinceris, sincerus 4, 239 a 30
sindote (comite) 1, 301 a 18
sineduma (polenta), smetuma (simila) 1,375
a 2. 2, 341 a 11
sinfeontaca 3, 532 a 6
singeuona 3, 483 a 22
sinliyen (lateranam) 4, 369 a 3
sinod (congruo, certo) 2, 144 a 7
sipiculum 4, 208 a 14
sir 3, 463 a 5
sisibrawa (asarobulganica) 4, 357 a 4
sisimhra (balsemita) 4, 363 a 7
sisimbrium, sizimbrium 3, 532 a 4. 569 a
21
sisireol 3, 11 a 10
siterium 3, 656 a 6
sitmald X. (heremum) 4, 145 a 8
sitöt (incastratura) 3, 318 a 7
siua (bobulus) 3, 486 a 17
siuna .t. (fortuna) 4, 143 a 19
siwrze (colaconia) 3, 584 a 20
sizimbrium s. sisimbrium
slactaria 3, 680 a 1
slauh (spiris) 2, 496 a 25
sleipalspifi (cubitale) 4, 51 a 1
slendida (cornuta) 1, 324 a 22
slezzo (incubus) 3, 501 a 16
slif 3, 399 a 18
slitochoho (rostros) 3, 656 a 28
sluchterc, sluthher (alchikingi) 3, 549 a 13
smdlethermc (ilia) 3, 722 a 8
smdliut (uulgus) 4, 111 a 5
smalto (electro) 4, 516, 39
smetuma s. sineduma
smirma 3, 622 a 9
snazo (melanurus) 3, 85 a 1
sneheliz (surrones) 3, 511 a 21
snedildaerm (extale) 2, 597 a 30
snegelle (mugio) 3, 661 a 3
snoua (murena) 4, 205 a 13
sodbuun (praua) 4, 296 a 5
solarega 3, 484 a 12
solatrum mortale 3, 565 a 21
sollilacha (simitia) 3, 517 a 4
solöger (Ephesus) 3, 612 a 2
solsequium malus et minus 3, 545 a 4. 565
a 18
somptophanec 4, 385, 6 ff
soponphera 3, 545 a 13
sorehe (carex) 4, 254 a 1
sorolugium 3, 585 a 2
soswrh 4, 362 a 1
sothmosa (pulpamentum) 3, 717 a 13
soum satol (sagma) 1, 350 a 7
sbune (sentina) 3, 417 a 1
sÖzminza (seramenta) 3, 582 a 3
spada (bugeus), spado 3, 33 a 5. 4, 197 a 12
spado 3, 651 a 5
spagulus 3, 656 a 9
spaldur (aspaltum) 1, 561 a 2
spaltrum 3, 532 a 7
spande 3, 656 a 16
spar 3, 463 a 5
sparaioariswri^ .t. (isla) 4, 147 a 11
sparga 3, 483 a 21
spargast (gipsus) 3, 529 a 17
spargula 3, 570 a 9
spassat 4, 227 a 6
spate 4, 43 a 26
spelkt (prosubiit) 4, 120 a 24
7Ö8
Register
ppeldet (emicat) 2, 407 a 11
spelta, sxjelza (far) 1, 334 a 10
spenchü (uorberis) 2, 355 a 7
spentoncero (delargior) 4, 53 a 3
spenula 3, 663 a 6. 4, 92 a 22
sperentilla 3, 521 a 6
spergimunt (Pergamus) 3, 612 a 3
spergula 3, 531 a 20
Sperma 3, 509 a 5
speronibus (calcaribus) 4, 344, 16
speudum 4, 192 a 1
spfpib (concidit) 1, 456 a 8
spialg (silicernum) 3, 686 a 8
spica celtica 3, 531 a 18. 545 a 6. 566 a 6
Spina alba 3, 531 a 26
spinacia 3, 565 a 10
spinel (prunella) 3, 720 a 3
spingent (nent) 1, 720 a 3
spinnula 3, 259 a 6
spinnölus 3, 446 a 4
spintilla 3, 509 a 3
spinula (ricinio) 4, 516, 38
spiptiria 3, 294 a 12
spirlinc (silurus) 3, 720 a 12
splat (exentera) 1, 475 a 4
splinza (pessulus) 4, 236 a 5
spodium 3, 532 a 5. 545 a 8
spongia (peniculum) 4, 207 a 5
sponsa solis 3, 545 a 5. 566 a 8
spottare .t. (dispensator) 4, 140 a 7
spratkel (obex) 2, 4 a 8
sprea (sturnus) 4, 209 a 9
spregar (precarium) 3, 647 a 3
spreidü: .t. (rubus) 4, 158 a 6
sprocco (sarmeDtum) 4, 177 a 10
sprutodi (guttatus) 2, 716 a 12
spuma maris 3, 531 a 21
squilla 3, 532 a 1
sreiflich (subitaneas pestes) 4, 369 a 13
sruba 3, 400 a 6
stabia 3, 5 a 6
stabulum böm (bocetum) 3, 225 a 15
stafisagria 3, 545 a 2
stairoht (calcaria) 2, 365 a 2
stalo (umbrellis) 4, 210 a 13
stammerre (Smirna) 3, 612 a 3
stantinus 3, 679 a 9
stantwelbe (stamen) 3, 718 a 14
stapius 3, 683 a 3
stelaba 4, 333f a 6
stelze (stibola) 4, 217 a 9
stendit 4, 290 a 2
stera 3, 567 a 7
stercmes (uigerauB) 2, 415 a 33
sterillum 4, 98 a 20
steta 4, 192 a 6
stibola 4, 217 a 9
sticados 3, 531 a 19
sticlosa 3, 566 a 21
Stigmata 1, 344 a 15
stignum 3, 566 a 18
stilaphus 3, 309 a 5
stilla (sentina) 2, 218 a 2
stilo (armis) 2, 10 a 3
stip (pupilla) 4, 197 a 14
stipelink (cicuta) 3, 719 a 6
stipium 4, 161 a 3
stips 3, 639 a 1
stiua 3, 398 a 7
stiuan (fleotomare) 4, 369 a 21
stofun (codicibus) 2, 597 a 13
stoiche (molares) 3, 661 a 4
stold 3, 658 a 3
stoppa 3, 644 a 12
Storchschnabel 3, 518 a 3
storlingus (tyro) 4, 343 a 2
strdla (turdus) 4, 356 a 9
strangalus 3, 509 a 9
strignum 3, 566 a 24
strincus 3, 565 a 20
stroma 4, 99 a 4
struchel 3, 437 a 2
strucium 3, 565 a 4
struinus 3, 719 a 20
strüpha (laniigo) 3, 73 a 8
struzhahe (tesqua) 2, 337 a 7
stuos (equarius) 3, 684 a 6
stuppa 3, 721 a 15
sturdus 3, 354 a 9
stutos 3, 443 a 13
suama (bratens) 3, 478 a 26
subsinea 3, 626 a 5
subsumigo (subfio) 4, 123 a 3
subticula 3, 289 a 14
subtilla 3, 294 a 10
subtulares 3, 290 a 2
suchole (iuscaulum) 4, 359 a 4
sucinus 3, 289 a 8
sugir 3, 399 a 14
sugunt (siccant ubera) 2, 689 a 2
suia (fuligo) 4, 594, 33
suiro 3, 445 a 4
5. Besprochene Worte
759
sulde (noxia) 4, 81 a 23
sullus 3, 674 a 5
sulzica (salinum) 4, 94 a 9
simima, suimma (fiscella) 3, 275 a 9
sünia. nith 4, 99 a 32
sundallo 3, 651 a 10
supinus 3, 427 a 8
suppa (amplio) 4, 196 a 18
suprest 3, 643 a 8
suproprior 4, 241 a 2
surich (barbarica) 3, 585 a 1
surin (gargara) 3, 721 a 7
surpelhoim (baharius) 3, 537 a 6
suzel 3, 399 a 13
swaige (ai-mentarius) 3, 648 a 2
suuambacan (tuberosa) 3, 599 a 10
suanus 2, 353 a 13
sivarchunihoz 4, 369 a 7
svvarm (celox) 3, 453 a 1
sueccun (tergiiiersatione) 4, 330 a 9
sueger (sororis maritus) 3, 364 a 3
suuiclianodo (arcius) 2, 761 a 2
suidur haye (iacinctini) 1, 488 a 10
suimo (aporia) 4, 177 a 7
suin arm (natrix) 4, 206 a 3
stüinge (assumentum) 3, 718 a 11
swisut (cinoglossa) 4, 361 a 18
suithelon (institis) 1, 738 a 1
szöls (pessuli) 4, 26 a 12
taberna 4, 209 a 11. (ganea) 3, 663 a 1
tabetum 4, 209 a 17
tahregis (Tiberiadis) 3, 612 a 4
tactuca 3, 83 a 13
tages 2, 457 a 2
talaba (offa) 4, 98 a 19
talauun 3, 9 a 8
talcedo 3, 361 a 7
talinga 3, 375 a 8
taramina 4, 209 a 12
taner (papirium) 2, 261 a 31
tangol 3, 656 a 17
tanna (quercus) 3, 651 a 1
tantes 3, 491 a 21
tanmn 3, 567 a 20
tappus 3, 465 a 4
tapsus barbatus 3, 532 a 9. 567 a 14
taradros 3, 11 a 21
taron (lesi) 4, 74 a 18
tartarus 3, 532 a 8
taBmarium 4, 100 a 26
tautones 3, 430 a 10
tebediger (cardiacus) 2, 337 a 13
tellax 3, 4 a 7
temis (camistnira) 3, 697 a 5
temo 2, 655 a 14
tenel (cartelliim) 1, 625 a 4. s. thenü
tentaticon 3, 491 a 23
tcnnsciila 4, 218 a 4
tepon 1 papizozen 2, 322 a'3
terebintina 3, 532 a 10
teretra 4, 123 a 21
teroonphizan (terophila) 4, 162 a 11
testilia 4, 462, 8
tesulas (tesseras) 2, 597 a 2
tetrafa, tetraßc (petigo) 2, 597 a 15
tetrahit 3, 545 a 15
teuter 3, 515 a 17
thahat (dehortatur) 2, 614 a 1
thaho (siro) 4, 260 a 14
thairuolon, thuruolon (conuasso, uasso) 4,
200 a 2
thenesa 4, 209 a 16
thenü (fiscella) 1, 334 a 17. s. tenel
thera gela (gurgulio) 4, 203 a 3
thestisuir (edicionis) 2, 596 a 23
thina (ebenina) 1, 648 a 7
thobari (camemelon) 3, 107 a 13
thogonna s. togorma
thomar 3, 651 a 12
thona (palmes) 2, 494 a 4
thorae (testas) 1, 591 a 1
thunc (luparia) 3, 719 a 23
thiira (fenissa) 4, 142 a 16
thuruolon s. thairuolon
thuiril (spagulus) 3, 656 a 9
ticatm 4, 211 a 16
ticinne 3, 11 a 9
tila 3, 649 a 6
timbria 3, 567 a 13
timentum 3, 567 a 17
timila 3, 587 a 3
tyn (napta) 1, 656 a 8
tinba 3, 262 a 1
tinctio (bastismus) 4, 197 a 8
tindia 3, 606 a 3
tiniua 4, 190 a 3
tipo 4, 172 a 11
tyrfahga (ligones) 1, 678 a 3
tisin (Ticini) 2, 759 a 5
titanus 3, 491 a 26 ^
tiu 2, 32 a 4
760
Register
tiutho 4, 200 a 15 u. nachtr. 708
tofwurz (basiliHca) 3, 477 a 8
toga 3, G57 a 8
togorma, thogorma 4, 102 a 1
toldcod (decisio) 2, 84 a 20
tomcntum 4, 218 a 1
tomuculura 3, 659 a 5
tora 3, 584 a 6
tortuca 3, 567 a 21
toscolana 3, 567 a 19
tostise moln 2, 570 a 13
tottolarii, -narii 2, 716 a 14
touhercet (magnesia) 3, 561 a 22
touuen 1, 726 a 1
trafurcus 3, 656 a 23
trage 3, 438 a 4
tragina 3, 510 a 8
tramasa 4, 104 a 13
tramen 3, 627 a 6
tramolol 3, 12 a 7
traro (fimbria) 3, 499 a 17
trassilicus 3, 380 a 13
trasturus 3, 657 a 6
traueUus 3, 657 a 10
trauersairus 3, 657 a 5
trazewrc (cicuta) 3, 527 a 11
triatha 3, 516 a 2
tribida 4, 218 a 3
tribunaculum 3, 371 a 13
tribut cimü 4, 347 a 7
trimallus 3, 675 a 6
trinson (treni) 1, 638 a 1
trio 3, 441 a 13
trisechiotes (loculi) 2, 23 a 4
trisela (tribida) 4, 218 a 3
tristiketstol (tripes) 3, 717 a 18 (verdruckt
16)
trizstuöl (lasanus) 3, 623 a 3 [so schon
Schmeller 1\ 681]
trociscus 3, 532 a 11
troia 3, 10 a 8
troie (bistomie) 4, 40 a 27
tropus 3; 448 a 12
troscili (salius) 3, 669 a 2
trimc (stirps) 1, 364 a 8
tuburca 4, 218 a 5
tulli (eruta) 3, 585 a 3
tumiat (Idumea) 3, 612 a 7
tüminc (soponphera) 3, 545 a 13
tunaiis (amnis) 2, 526 a 1
tuncante (sine dubio) 2, 358 a 16
tünch (Romania) 2, 359 a 5
tunchart, tunichrt (chartina) 2, 378 a 10.
4, 342 a 6
tunnas 1, 429 a 1 [pl. von tun sepes]
tunuis (leuis) 2, 618 a 3
turbo 3, 510 a 17
turgus 3, 668 a 5
turnella 3, 483 a 9. 532 a 1 1
turrea 3, 2 a 2
turrib, turrih (anchiliis) 4, 227 a 5
turtinnula 3, 639 a 5
tuthia 3, 567 a 16
tvvalm (mandragora) 3, 586 a 3
tuehigir (cordiacus) 4, 168 a 12 [s. oben
tebediger]
ua 3, 11 a 26
uada 3, 472 a 18
Uarea 3, 610 a 3
ualentia 3, 587 a 4
ualeriana 3, 532 a 14
ualterna 4, 210 a 6
uanasöni (alucinare) 3, 222 a 1
uara (libatoria) 1, 696 a 2
uarentia 3, 429 a 7
uariola 3, 291 a 10
uaris 4, 210 a 10
uaritice 4, 363 a 3
uarritu (ascopam uini) 4, 594, 34
uauellus 3, 678 a 13
uaz 4, 91 a 17
ubirisda (uertibula) 3, 436 a 4
ucatrix 3, 5 a 7
udra 3, 616 a 1
uecles 3, 673 a 2
ueia (isius) 3, 469 a 14. (elinium) 3, 479 a 27
ueloter s (tumentem) 2, 261 a 26
uenalis 4, 106 a 35
uentrix 4, 218 a 8
ueprians 3, 672 a 12
uerdo (pleurisis) 2, 340 a 2. 4, 234 a 3
ueretrum 3, 532 a 15
uerit (penetrauit) 2, 458 a 16
uermenata 4, 194 a 1
uermicularis 3, 532 a 13
uernu 3, 491 a 31
uerrucaria 3, 568 a 12
uersante (degente) 2, 302 a 14
uertipedum 3, 568 a 7
uespa 4, 108 a 19
MQspet (picus) 3, 457 a 8
5. Besprochene Worte
7(]1
nfdrnese 4, 369 a 8
nfsiuid (mezipe) 8, 051 a 11
ugera 3, 402 a 7
iigigirul: (nugatoi) 2, 484 a 5
uia (callcs) 2, 13 a 13
uida 4, 108 a 27
iiilapis 3, 723
vuilla (fisco) 2, 739 a 35
uillata 2, 759 a 26
uiuagra 3, 561 a 15
uincella 3, 546 a 3 '
uinctura (thema) 4, 209 a 14
uinita (hospita) 2, 651 a 19
uintime, uintune (acimei) 3, 311 a 7
uiola (claucum) 3, 479 a 2. 4, 359 a 8.
(beta) 3, 584 a 9
viosti (signa) 4, 543, 33
iiirga pastoris 3, 545 a 17
uirie 3, 263 a 3. 723
lütetoxicum 3, 568 a 17
iiitia (egloga) 3, 657 a 12
uitreolum 3, 568 a 16
uittriniu (lutrinas) 3, 622 a 8
uiuaziu 3, 12 a 1
ulere (figulus) 3, 396 a 3
ulloch (sepe) 3, 719 a 2
ulmus 3, 546 a 6
ulnus 4, 109 a 20
ulpitum 3, 568 a 11
umaruang. ille (segmenta) 4, 335 a 4
umbehacic (cortina) 3, 663 a 7
umbilicus Ueneris 3, 568 a 14
umbrellis 4, 210 a 13
umdisla (amadusio) 4, 196 a 10
undercalo (recaluaster) 4, 208 a 3
unelouch (cepe) 3, 403 a 4. 471 a 17
unfroi (absurdum) 4, 2 a 4
ungebatne (inpolito) 1, 470 a 1
ungebructe (uiua) 3, 469 a 12
ungersamphe (peucedanum) 3, 599 a 7
ungesoten suebel (storace) 3, 491 a 17
.t.
ungeuastiv (ingratissima) 4, 146 a 4
ungula caballina 3, 530 a 22. 568 a 9
ungiüint (tempestas) 3, 351 a 2
uniones 3, 471 a 16
unosti 3, 9 a 5
unp (commede) 2, 616 a 8
unreniri (mechanicus) 4, 205 a 9
unrunz (moestus) 4, 220 a 9
vntfrfzzkndbn (minantem) 2, 58 a 32
unuenmt (depaueruut) 1, 555 a 9
uoluula (hcdera) 3, 387 a 12
uülux [], 622 a 2
uölwrmi (lumbrici) 3, 502 a 25
uotraga 3, 675 a 1
upnh uui (anima) 2, 380 a 4
urä (lege) 2, 34 a 11
vrechnc (uento in ardente) 4, 251 a 12
vrina 2, 436 a 17
urna 3, 657 a 11. (situla) 4, 235 a 19
urnite (crabrones) 1, 334 a 22
uro 3, 651 a 18
uromedus 3, 55 n 6
ur spotin (oblatio) 1, 302 a 1
uruca 3, 429 a 10 [CGL 2, 597, 46 Vruca.
uermis. qui caulos comedit]
uruuimo (ebullio) 4, 201 a 15
uruimi (fistula) 3, 473 a 24
usnea 3, 568 a 18
utinum 3, 97 a 15
vtsualui (fulice) 2, 24 a 3
uua lupina 3, 568 a 13
uua passa 3, 546 a 1
vve relictse (acini) 1, 584 a 7
uuinus 3, 467 a 25
uulgame 3, 485 a 1
uungia 3, 510 a 28
vuo (frumen) 4, 65 a 18. s. hübo
uurdanca (argumentum) 3, 350 a 2
woel (sufflatorium) 1, 628 a 2
vvaganaccliila (bubulci) 2, 766 a 2
fagrift (tentorii) 1, 488 a 3
wahere, wahedere (bacca, bachanalia, bachar)
4, 39 a 2. 132 a 19. 197 a 8
uualisir (uuasa) 3, 11 a 7
uuahtlondi (multiuoraa) 4, 205 a 10
uualana uuira (istriarum) 1, 429 a 5
uualeauuc , uualuchcecfuch (herodianum,
herodion) 1, 340 a 15. 496 a 21
uüamizot (uagit) 2, 326 a 2
wamvnge (ulula) 3, 263 a 1
wan (vuantaos) 4, 111 a 2
uuandauuerpa (talpa) 4, 210 a 5
uuanz 3, 11 a 5
vuarencibla 3, 429 a 7
uuarniungor (pre fenore) 1, 297 a 23
uarras (callas) 2, 596 a 2
wartz (sanies) 3, 327 a 5
warwaz (emorroida) 4, 360 a 3
uuasa 3, 11 a 6
wascale (lanx) 3, 717 a 9
762
Register
uuasend (rumen) 3, 430 a IG
tvaser (scaber) 3, 250 a 8
uastrung (raurmur) 2, 746 a 13
wate (wada) 4, 194 a 11
waze lüiher (uua passa) 3, 546 a 2
uueket (cui) 2, 239 a 15
uuecelin (imbecillitatis) 2, 319 a 9
vvedul (pensum) 3, 665 a 4
vegede (arnoglossa) 3, 523 a 14
ivegerich (eptafilon) 3, 488 a 29
weglus (omech) 3, 683 a 14
wegula 4, 210 a 17
weinstel (ducetum) 3, 616 a 10
wela (discus) 2, 337 a 12
uuelite comuner (proceres) 4, 14 a 5
tvelsemos (polenta) 3, 717 a 15
uuenere (uerna) 4, 210 a 15
loenge widewinde (cuscuta) 3, 538 a 16
vuenl'.uurz (strophantia) 3, 684 a 2
vei'inno (emissarius) 3, 684 a 3
vuersban (uertebra) 3, 431 a 10
wertahe (Uindelici) 2, 336 a 5
wertüla (eresimum) 4, 363 a 12
uuescinarios (giros) 2, 722 a 3
west (borit) 3, 522 a 1
wetenhra (intercilium) 3, 70 a 2
uuetero (padiliga) 3, 656 a 27
wetimgras (brassica) 3, 518 a 8
vuetzi (arrabotia) 3, 687 a 8
vuezel (ringa) 3, 682 a 12
wida 4, 194 a 12
wida .t. (uua) 4, 166 a 4
uuidari (cesor) 4, 199 a 1
widis (trage) 3, 438 a 4
uuiduuuinia (wegula) 4, 210 a 17
uuieta (filicem) 2, 60 a 2. 68 a 1
vviuescu (baxe) 4, 39 a 25
wiffas, wifplias (crines) 3, 430 a 7
uuilit 4, 302 a 8
uuihta (acie) 2, 716 a 4
wütscehlmz (memita) 3, 530 a 11
wiltw^e (murio) 3, 326 a 2
uilucbesu (purpura) 1, 488 a 19
wimel (terebellus) 3, 718 a 19
wimerrucz (tubura) 3, 576 a 8
wina (lituos) 2, 523 a 1
vinca (scirpus) 3, 686 a 13
winclau (lauendula) 3, 530 a 7
uuindicas 3, 11 a 4
winehaldesere (adulator) 3, 396 a 13
•t.
wingeba (dolium) 4, 140 a 9
uinning (faHciolaj 4, 245 a 7
winouga (caupo) 3, 396 a 8
winsam (lauendula) 3, 530 a 7
winsten (auripigmentum) 3, 514 a 18
vuinthatren (artcriej 3, 430 a 15
wintsprucht (turbo) 4, 217 all
uyrd (fatum) 2, 597 a 23
uirderos (aduerseris) 4, 265 a 5
uuirdin (molam) 2, 20 a 9
uirdirdt 4, 338 a 3
uuyrmhaso (coccus) 1, 489 a 1
wirzhrun (spadix) 3, 684 a 5
visarez (terebintina) 3, 532 a 10
uuiskilinas (leue) 2, 262 a 3
uiselun 3, 403 a 18
lüüigise 4, 361 a 18. 362 a 3
uituhil (runcina) 1, 590 a 28
uuldpaexhsue (cartillago) 1, 497 a 2
uumda (pro flauello calathis) 1, 511 a 12
wmo (nausio) 3, 326 a 4
uuocco (cincindila) 4, 245 a 8
wodevvspele (cicute) 3, 593 a 2
wolfesgelegena 3, 402 a 14. s. wolsegeda
wolueslehte (pestinacia) 3, 564 a 5
wolfhunha (camomella) 3, 584 a 9
wolfsleber (pestinacia) 3, 564 a 5
ivolfwrz (batrachis) 4, 39 a 22
wolsegeda (antora) 4, 362 a 7
uuormo (coccinum) 1, 319 a 8
uuorp, uuorpo (falcarius, spande) 3, 656 a 12
lüorwel (cultatorium) 3, 375 a 10
wostene (dapsus barbastus) 3, 528 a 17
uuotgrimliho (tirannide) 2, 222 a 17
uuretbaso (rubeum) 1, 489 a 4
uurinon (confrico) 4, 200 a 3
vusigvn (plagarii) 2, 293 a 3
tmwZoo (flocci) 4, 245 a 2
vuuohun (insolentem) 2, 217 a 1
wurda (bolum) 3, 486 a 14
uurz (salamandra) 4, 309 a 10
xiloaloes, xilobalsamum, xilokaracta, xilo-
cassia 3, 568 a 20
xppfbrpht (factiun) 1, 456 a 23
xprfttb (meatus) 2, 618 a 11
zagendoddergudida tefetit 2, 319 a 9
zaphfenare (caupo) 2, 337 a 8
zara, zarea 3, 332 a 7. vgl. 335 a 3
zaza (basterna) 4, 132 a 20
cecÄo (ricinus) 3, 687 a 5
5. Besprochene Worte — 6. Personen- Und Sachenweiser 763
cedowarium 3, 551 a 19
zeduar 3, 532 a 1(5
cehotaz (cendarina) 3, 624 a 7
zeile (aliieolus) 4, 178 a 3
zeinna (acies) 2, 701 a 11
ceisila (scoliasmos) 4, 360 a 6. vgl. 357
a 13
zelens (halens) 2, 616 a 19
zeleiicha 3, 611 a 12
cenel (scirpea) 4, 235 a 13
zenitii (quiatio) 3, 490 a 28
zeollotiu (mulcebat) 2, 42 a 18
zeotar (prodeilus) 3, 656 a 26
zerulosi 2, 226 a 2
zennen 4, 26 a 9
zi hichategna (ad satisfactionem) 2, 204 a 2
zi kiuuerre (acomoda) 4, 2 a 7
zieh (forum) 2, 501 a 6
ziga (transtra) 4, 236 a 1
cigenhein (iacea) 3, 530 a 6
zimber (artemissia) 3, 469 a 6
zinibriiini 3, 537 a 4. 546 a 7
cina (pissu) 3, 682 a 2
cinta (tila) 4, 102 a 22
zinzalas (scinifcs) 1, 521 a 24
ciphic (ci})pus) 4, 184 a 3
zisatolo (erniodactilia) 3, 511 a 18
zispizit (terit pede) 2, 241 a 25
cit* (caprifolium) 3, 528 a 12
citharbein (plectrum) 3, 686 a 7
zitwrz (brionie) 3, 587 a 5
zizisa 3, 477 a 7
zokeln (crepida) 3, 652 a 11
zöfsorgen .t. (mauigena) 4, 150 a 13
zosnek (alleum; polnisch) 3, 524 a 8
zouaco (scola) 4, 209 a 6
zuccara 3, 532 a 17
zuichentemo (languente) 2, 165 a 4
zülla (cymba) 2, 325 a 11
zura, zurus (paliurus) 4, 118 a 22
zuuüuti elalio (bissionis) 4, 40 a 27
6. PERSONEN- UND SACHEN WEISER. *
Aachen, concil (836) 4, 662, 39
abbreviaturen, Verzeichnis lat. 4, 390, 2. der
urkundenschrift 4, 672, 34 f
Abdias Acta apostolorum 4, 409, 39. 448, 4
Abdinghof, kirchenschatz 4, 411, 35. s. Si-
gehard
abend 4, 637, 32. 668, 25
Abgar, brief an 4, 481, 34
ablass 4, 486, 27. 676, 2
abracadabra 4, 391, 11
Abraham 4, 576, 5
abtrünnige 4, 601, 29
accent, accentuation 4, 427, 43. 668, 25
Adalbero, bischof von Rheims, Gerberts
grabschrift auf 4, 596, 25
Adilbero, mag. 4, 674, 4
Adalpero, gi*af 4, 516, 21 f
Adalbert, Passio 4, 663, 15 f
Adalbert, erzbischof von Salzburg, brief an
das cardinalscollegium 4, 578, 22 f
Adelbertus, Schreiber 4, 516, 28. 30
Adalbold, brief an Gerbert 4, 545, 34
Adalhart, priester und Schreiber 4, 484, 28
Adallioz 4, 659, 5
Adalwin, bischof von Regensburg 4, 603, 4
Adam 4, 428, 8. 668, 31. Vita 4, 514, 38.
557, 16. und Cain, strafen 4, 518, 11 ff.
650, 28 ff u. a. 654, 29. 668, 11. s. auch
Cain
Adamnan De locis sanctis 4, 404, 28
Ademar von Chabannais 4, 232 a 2. 479,
24. 43. 480, 10. 19
aderlass 4, 393, 19. 455, 31. 501, 15. 509,
21. 530, 22. 29. 553, 34. 36 f. 41. 633,
22 f. 648, 23. s. Beda
Ado Martyrologium 4, 452, 16
Adrianus 4, 460, 52
Aegidius Corboliensis De urinis 4, 560,
40
Alfric s. glossare
Afra, Historia 4, 511, 40. hymnus 4, 512,
4. Passio 4, 532, 10
* mit 'von' zusammengesetzte namen sind unter der ortsbezeichnung zu suchen, also Konrad Ton
Würzburg unter Würzburg; wo das anders gehalten werden muste, wurde wenigstens bei dem Ortsnamen
verwiesen, anonyme commcntare stehen bei den Schriftstellern , deren erläuterung sie dienen, die ver-
schiedenen werke desselben autors sind nur dort geschieden, wo die zahl der citate gröfser war. einige sonst
schwer unterEUbringende nachweise vereinigen die ansätze "^ theologisches' und 'zahl'.
7G4
Register
agniis doi, griech. 4, G70, 24
Aharin, HciiiricuH de 4, 491 a
Ahusia, Volportus de, Libcr de miraculis
Mariae 4, 514, 35
Alaniis AnticlaudianuR 4, 372, 11 f
Albert von Sicgl^urg Glosarius 4, 476, 12.
485, 10. 486, 13. 592, 5
Albertus, adressat des Ivo vChartres 4, 475,
42
AIcuin commentar zum Eccles. 4, 542, 28.
zum Johannes 4, 417, 1. zu den Psalmen
4, 405, 18 ff. De trinitate und and. Schrif-
ten 4, 554, 14 f. Dialectik 4, 446, 36.
630, 30 f. Disputatio cum Pippino 4,433,
8. 478, 40. 545, 38. gedichte 4, 445, 21.
589, 2. Grammatik 4, 435, 41. 446, 33.
455, 27. 527, 21. 545, 38f. 549, 29. 610,
17. Orthographie 4, 435, 40. 529, lOf.
rätsei 4, 564, 7. Khetorik 4, 453, 32. s.
auch Karl der grofse
Aldhelm 3, 8 a 2 ff. 4, 227 a 5. 243 a 11.
395, 30. 34. 421, 33. 35. 425, 1. 431, 11.
14 f. 446, Iff. 29. 551, 3. 571, 26. 580,
31. 599, 20 f. 24. 640, 22. 662, 30. 666,
26. 677, 9
Aleidis, grabschrift 4, 623, 24 f
Alexander, Passio 4, 531, 37
Alexander der grofse Epistola de situ In-
diae 4, 634, 18. s. Aristoteles. Liber de
proeliis
Alim, bischof von Brixen 4, 603, 8
almosen 4, 544, 2
aiphabet, griech. 4, 450, 36. 540, 27. 567,
38. hebr. 4, 382, 15. 440, 341 lat. 4,567,
38. runenalphabet 4, 446, 38. 567, 39.
621, 14. s. auch buchstaben
Alprat, emendator 4, 574, 39 f
alte, vierundzwanzig 4, 625, 15
altfranzösische federproben 4, 586, 34 f
Altunus, abt von Weihenstephan 4, 575, 13
Amalarius 4, 377, 12. 447, 11
Amandus, Vita 4, 609, 41
Amatus (?oder Auiatus oder Auietus) filius
Abraham Epistola 4, 509, 29
Ambrosiaster 4, 450, 14
Ambrosius 4, 458, 30. 469, 19. 485, 23.
579, 29. De Cain et Abel 4, 536, 22 f. De
fide catholica 4, 600, 24. De incarnatione
domini, De laude sanctorum 4, 442, 34 f.
De paradyso 4, 536, 22. De spiritu sancto
4, 442, 33. Epistola ad Augustinum 4,
.594, 1. Hexaemeron 4, 5.36, 17 f. 616, If.
Lucascommentar 4, 446, 9. 536, 42. 564,
19. Recapitulationen zu Pentateuch und
Josua 4, 536, 23. Vita 4, 424, 31. 452,
28. 488, 1. 678, 4f
Ambrosius Autpertus 4, 375, 9. 446, 16 f
Ambrosius, frater 4, 475, 4
Amulpreht, vogt 4, 531, 25
Anastasius 4, 478, 36
Anatomia porci 4, 518, 38
Andolo, Bartholomeus de 4, 589, 14
Andreas, homilia in natalem 4, 550, 35.
Passio 4, 590, 1
Andreas, frater von Abdinghof 4, 411, 36
angelsächsisch s. glossare
Angilbert gedieht 4, 529, 10
annales 4, 420, 33. 426, 26. SEmmerarai
maiores 4, 541, 8. Halesbrunnenses 4, 669,
14. s. auch Einhard. geschichtliches
Ansegis Capitularien 4, 384, 21. 391 a. 465,
31. 516, 6 f. 615, 9f
Anselm von Canterbury 4, 579, 29
Anthimus Epistola 4, 455, 30. 497, 30
antichrist 4, 485, 7. 515, 12. 543, 43. 637,
15. 669, 3
antidotar s. heilmittel
Antonius, Vita s. Athanasius
Antonius s. Musa
ApoUinaris, Passio 4, 445, 43
Apollonii Gesta 4, 317 a 6
ApoUonius 4, 519, 4. 553, 36
Apologius (verf. der Ratio sphaerae) 4,
564, 1
apostel, äufseres 4, 423, 17. namen und
Schicksale 4, 310 a 5. 383, 6. 431, 5 f.
571, 23. quibus locis praedicaverint et
iaceant 4, 405, 17. 446, 43 f. 511, 28 f.
612, 4. Flores apostolorum (predigtsamm-
lung) 4, 582, 7. ordo actuum apostolorum
4, 676, 30 f. s. Abdias
pseudo-Apulejus 4, 394, 30. 411, 7 f. 497,
25. 560, 36. 606, 12 ff. 684, 13
Aquin, Thomas von, Liber physicorum 4,
532, 24
Arator 4, 424, 40. 433, 43. 441, 34. 573,
23 ff. 32 f. 584, 10. 599, 32. 609,29. 613,
11. 620, 37. 624, 32. 625, 261 633, 19.
30. 646, 35
archintilla, heilkräfte 4, 461, 38
Arelate s. Caesarius
Aribo von Mainz 4, 542, 15. s. Berno
6. Personen- Und Sachenweiser
765
Aribo Vita Corbiniani 4, 488, 15. 507, 17.
678, 5
Aribo, musikgclehrter 4, 520, 7 f
Aristoteles 4, 303, 19. 469, 10. Brief an
Alexander 4, 510, 10. Categorien glossiert
4, 301, 1. Pcrihernieneias, conmientar zu
4, 443, 19. s. Boethiiis. Secreta
arithmetisches 4, 391, 3. 4 f. 566, 36 f. 624,
31. 659, 13. Arithmetik 4, 548, 38. 630,
10 f. s. auch Beda. mathematisches, zah-
len
armenische raudbemerkuugen 4, 506, 25
Armenius 4, 423, 10
Arn, erzbischof von Salzburg 4, 603, 0
Arnobii et Serapionis altercatio 4, 598, 9
Arnulf Deliciae cleri 4, 634, 32
Arrius s. Constantinus
Ars s. grammatiken
Artus 4, 634, 41
arzneibuch, Zürcher 4, 673, 36
Aschaffenburg, Urkunde von 1455 4, 433,
32
Aschalini regnum 4, 634, 41
astrologisches und astronomisches 4, 389, 8.
395, 15. 448, 10. 459, 34. 463, 17. 477,
26. 34. 539, 19 f. 648, 14. s. auch kalen-
darisches, himmelszeichen. horologium.
Jesus Sirach. Messehelle, planeten. Wil-
helm
Athanasius 4, 481, 31. 526, 2. Altercatio
contra Arrium 4,437,261 brief an pabst
Marcus 4, 634, 21, fides catholica 4,437,
24ff. Vita Antonii 4, 421, 37 f. 437, 4.
452, 401 453, 7. 478, 31. 482, 25
Ato 4, 516, 22
Atto, bischof von Freising 4, 603, 8f
auferstehung 4, 520, 9
augenleiden und augenrecepte 4, 379, 32 ff.
380, 4fl 495, 15. 19. s. segen
Augsburg 4, 505, 8. 9. verse auf 4, 600, 15.
druckerei von SUlrich und Afra 4, 680,
10. s. Embrico. Vesemair. Zainer
Augustinus 4, 382, 24. 386, 37. 443, 33.
444, 29. 457, 30. 463, 18. 469, 19. 482,
39. 485, 6. 231 499, 23. 515, 12. 525,
37. 41. 526, 9. 549, 34. 578, 3. 579, 30.
637, 16. 645, 31. 669, 5. 673, 21. Ars 4,
563, 1. briefe 4, 444, 20. 543, 41. Cate-
gorien mit Schulbeispiel 4, 389, 301 451,
6. 568, 391 598, 401 627, 29 fl Contra
haereses quinque 4, 672, 42 f. De civitate
dei 4, 482, 35. 617, 24. 635, 25. (Ml, 27.
38. De conflictu vitiorum et virtutum 4,
395, 16. 398, 18. 443, 35. 586, 28. De
decem chordis 4, 395, 15. 586, 26. De
definitione ecclesiasticorum dogniatum 4,
374, 25. 435, 30. 513, 30. De disciplina
christianorum 4, 375, 11. De doctrina
christiana 4, 446, 37. De vera fide 4, 587,
6. De fide et operibus 4, 554, 13. De
Genesi 4, 443, 40. 542, 241 De gratia
novi testamenti 4, 587, 7. De haeresibus
4, 525, 5. 551,6. De decem plagis 4,586,
27. De quantitate animae 4, 587, 81 De
vera religione 4, 587, 8. De sermone do-
mini 4, 672, 39. De spiritu et anima 4,
465, 2. De triuitate 4, 458, 38. De utili-
tate credendi 4, 587, 6 f. Johannescom-
mentar 4, 395, 12. 444, 14. 586, 24. Jo-
hanneische briefe 4, 395, 13. 466, 30.
586, 26. predigten 2, 765 a 1. 4, 228 a 3.
397, 42. 401, 19. 405, 31 421, 29. 426,
32. 435, 37. 450, 24. 466, 37. 482, 29.
527, 291 535, 31 543, 41. 554, 12. 557,
131 558, 20. 578, 101 582, 28. 33. 636,
23. 672, 12. Psalmencommentar 4, 444, 7.
10. 586, 33. Vita s. Possidius
Augustinus, englischer bischof, brief 4,435,3.
vgl. 603, 17. s. Gregor briefe
Augustus, dementia in hostes 4, 499, 16
aurea alexandrina, heilkräfte 4, 519, 22
Aurea gemma 3, 708 z. 14. 4, 375, 33
Aurelius-Escolapius 4, 404, 11
Ausonius 4, 457, 13. 624, 14 f. Moseila 4,
457, 4. 628, 26. 670, 36
aussatz s. krankheiten
Autun s. Honorius
Auxerre, Heiric von 4, 598, 43. s. Remigius
Avian 4, 625, 2. 639, 10
Avicenna 4, 509, 21
Avitus, Alcimus 4, 419, 9. 445, 14. 19. 504,
341 507, 351 540, 8. 573, 21 580, 251
584, 71 633, 6
Aw s. Jehnar
Aymericus Ars lectoria 4, 430, 43
B., f rater, Expositio in novissimam visionem
Ezechiehs 4, 467, 21
Babyloniorum soldanus 4, 502, 32
Baden s. Nataü
Baiern s. heuschreckenplage. provinzial-
synode
7G6
Register
RtBaluzc 4, 321 a 1. G84, 17
Bamberg s. glaube. Hcimo. Otto. Poppo
BaptiHta, AlbcrtuH 4, 438, 6
Bardo, crzbischof von Mainz 4, 662, 40
Bartholomacufl, Passio 4, 590, 4 ff. 635, 13
Bartholoraacus Arzneibuch 4, 647, 39 f
Basilius, Vita 4, 565, 41
Baturich, bischof von Regensburg 4, 531,
19. 33
bauernkalender 4, 383, 9
bäum des guten und bösen 4, 502, 17. ar-
bores aromaticae, genera arborum 4, 553,
31. s. glossare
Baumgartenberg, bibliothekskatalog 4, 488,
39 f u. a. reliquienlisten 4, 487, 40 f
Beda 4, 377, 37. 386, 37. 428, 41. 467, 11.
485, 24. 501, 14. 510, 24. 36. 514, 17.
518, 26. 579, 30. 616, 23. 654, 9. Argu-
menta lunae 4, 377, 26. Chronicon 4,
410, 32. 450, 8 f. 613, 37 f. commentar
zu Regum 4, 551, 25. zu Esdra und Nee-
mia 4, 406, 4 ff. zu Tobias 4, 406, 3.
543, 6. 607, 30. zu Parabolae 4, 376 a.
534, 11. zu Eccles. 4, 376 a. zu Cant.
cant. 4, 376 a. zu Matthaeus 4, 407, 23.
494, 39. zu Lucas 4, 398, 40. 404, 37.
zu Acta 4, 404, 43. 423, 37. 446, 24.
542, 31. zum Jacobusbrief 4, 377, 9. zur
Apocalypse 4, 405, 1. 446, 26 f. Compu-
tus 4, 410, 26. 31. 501, 11. 13. s. Uuic-
hrammus. De arte metrica 4, 527, 22.
539, 391 540, 1. 545, 17 ff. 24. 574, 10.
599, 16. De locis sanctis 4, 535, 10. De
loquela digitorum 4, 451, 33 f. 612, 3.
De minutione sanguinis 4, 369 a 20. 530,
23. De Septem miraculis 4, 428, 43. 467,
12. 510, 24 f. 36. De natura infantum 4,
648, 34. De natura rerum 4, 450, 8. 452,
1. 613, 37. 665, 25. De ratione tempo-
rum 3, 609 a 1. 4, 410, 26. 31 f. 446, 21.
448, 12. 451, 3. 29. 494, 31. 612,13. De
ratione unciarum 4, 423, 43. De schema-
tibus et tropis 4, 540, If. 627, 34 f. De
tabernaculo et vasis eius 4, 422, 37. 616,
25 f. De virtutibus Cuthberti s. nachher
verse. Historia eccles. 4, 416, 17. 580, 34.
Martyrologium 4, 636, 30. Orthographia
4, 476, 30. 599, 3. Poenitentiale 4, 614, 26 f.
Praesagia tonitruum 4, 621, 3 f. predigten
4, 435, 19. 515, 17ff. 523, 26 f. 525,391
526, 4. Prognostica 4, 575, 34. 631, 8.
Propositiones arithmeticae 4, 545, 28 f.
668, 9fl Super Donatura 4, 4.30, 43.
verse 4, 377, 28 fl 404, 43. 446,28. 568,
20 fl 573, 27fl 600,91 674,13. 683, 1 ff
beichte 4, 405, 201 4.54, 21. 515, 23. 29.
531,3. 5.34,7. Summa confessionis 4, 535,
1. an Weisungen für beichtväter 4, 469, 1.
s. Berengarius. dominicaner. franciskaner.
Rupert. Wilhelm
Benedict, Vita 4, 452, 30. 512, 2. Benedict
und Scolastica, auffindung der gebeine
4, 608, 20 f
Benedictinerregel 4, 2 a. 399, 19. 409, 41.
421, 381 434, 10. 436, 401 482, 13.
503, 28. 517, 1. 562, 34. 587, 11 589,
211 28. 594, 5. 604, 311 620, 381 664,
3. Keronische 4, 442, 27. 682, 30. s. Hil-
demar
Benedictbeuern, Urkunde für 4, 516, 20 ff.
Carmina Bm*ana 4, 520, 12 f. s. Gothelm.
Ratmund
Benno oder Bennzo 4, 398, 6
Berengarius, card.. Summa de confessione
4, 469, 2
Bernelinus iunior Liber abaci 4, 548, 7
Bernhard von Clairvaux 4, 522, 17. De di-
ligendo deo 4, 579, 15. De modo regendi
se et familiam 4, 438, 27. De praecepto
et dispensatione 4, 579, 15. Liber apolo-
geticus 4, 412, 33. Metrum de mundi
reatibus 4, 474, 31. predigten 4, 372 f a.
468, 21. 535, 4. 578, 11. 579, 151 641,
8 f. Speculum monachorum 4, 412, 42
Berno Tonarius und brief an Aribo von
Mainz 4,542,11. 15. Dialogus interBem
et Gerungum 4, 520, 4. 542, 18 f
Berthold, erzbischof von Salzburg 4, 527, 1
Berthold, abt 4, 670, 23
beschwörungen 4, 393, 13. 445, 7. 455, 40.
536, 15. 569, 411 614, 20. 22. 623, 21 f.
649, 26 fl 669, 29. s. segen
besegnungen 4, 451, 1. benedictio aquae, ferri
4, 450, 25. 27. 619, 25. capseUarum et
baculorum 4, 544, 32. super lapides pre-
tiosos 4, 553, 33. seminum, ad fruges
novas 4, 633, 23
besessener 4, 637, 15. 669, 4
Bethlehem 4, 676, 41
Bethune s. Eberhard
betonica, heilkräfte 4, 411, 16f. 461, 38.
606, 12
G. Personen- Und Sachenweiser
7G7
Beiirber^, bibliothck^ikataloü; 4, 520 a
bibcl, bibek'oiniuontare, bibolgll. 3, 2(JG a S.
272 a 9. 277 a8. 282 a 5. 24. 28G a 4.
4, 195 a 7. 199 a 14. 222 a 10. i;l 14.
224 a 4. 227 a 8. 240 a 2. 241 a 7. 244
a 1. 7. 311 a 8. 374, 23 f. 375, 2Gf. 37G,
11. 382, 13. 386, 43 ff. 387, 20. 391, G.
397, 16. 21. 399, 28 ff. 40 ff. 400, 5 ff.
29 ff. 405, 4 ff. 408, 27. 32. 43 f. 409,
31 ff. 417, 41. 420,8. 421, 32f. 35 ff.
427, 20. 428, 36. 43G, 12 ff. 442, 2. 447,
32ff. 448, 16. 20ff. 449, 7. 18 ff. 33 ff.
461, 20. 462, 38ff. 464, 7ff. 466, 28.
467, 1. 470, 8 ff. 34 ff. 40 ff. 471, 8 ff.
38 ff. 478, 22 ff. 34 f. 479, 37 ff. 482, 16 ff.
495, 15. 510, 33. 514, 4ff. 515, 4. 7 f.
14f. 517, 39. 522, 25.37. 523, lOff. 529,
30 f. 535, 33 ff. 540, 35 f. 544, 18. 546,
20 ff. 549, 41 f. 551, 2. 7 ff. 558, 14. 560,
16. 18. 561, 7. 562, lOff. 568,3. 571, If.
8f. 20. 30ff. 572, 25ff. 32ff. 38. 577,
21 ff. 581, 38 f. 587, 17 ff. 589, 4. 37 ff.
591, 5 ff. 594, 5 ff. 18. 601, 9 ff. 605, 2 f.
607, 33ff. 616, 15ff. 619, 3ff. 630, 41.
631, 12. 636, 12 f. 42 f. 644, 9 ff. 651, 7 ff.
654, 33 ff. 665, 22 ff. 667, 35 ff. 670, 42 ff.
686, 7 ff. registrum bibliae 4, 486, 5. über
die bücher des alten und neuen testa-
ments 4, 390, 1. 514, 2. 631, 10. ordo
librorum catholicorum 4,527,11. 532,35.
674, 18. s. auch kirchenjahr. aufzählung
der biblischen bücher 4, 439, 33. namen
derselben 4, 637, 43. 668, 13. memorial-
verse über das alte und neue testament
4, 486, 24. vorreden zu den biblischen
büchern 4, 577, 32. 659, 10. s. Hierony-
mus. postille über den Pentateuch 4, 463,
39 f. allegorien zu Genesis und Exodus
4, 485, 18. Genesis 4, 408, 15. 409, 4.
417, 2. 551, 39 f. 580, 17. 592, 14. 601,
38. 621, 12. Exodus 4, 391, 7. 408, 15.
422, 36. 575, 40 f. 580, 17. 601, 39. Le-
viticus 4, 459, 35 ff. 506, 1. 592, 16 f.
666, 9. Numeri 4, 506, 1. Deuteronomium
4, 592, 26. 625, 22. Josue, Judicum, Ruth
4, 592, 26 f. Kegum i— iv 4, 531, 4. Re-
gum I. n 4, 666, 13. Regum i 4, 446,
11. Regum n 4,429,4. 636, 20. 671,14.
Regum m 4, 429, 4. 553, 11. 671, 14.
Paralipp. i 4, 671, 14 f. Esdrae 4, 524,
16. 660, 16. 666, 7. Tobias 4, 442, 1.
524, 15. 592, 33. GGG, 5. Judith 4, 442,
1. 524, 15. 592, 33. GGO, IG. GGG, G. Es-
ther 4, 442, 1. 524, 16. 592, 33. 660, 16.
()GG, 7. Job 4, 524, 15. 565, 22. 592, 33.
G05, 11. Psalmen 1, 517 a 7. 521 a 1.
4, 399, 20. 407, 25. 416, 11. 471, 29f.
502, 21 f. 543, 5. 553, 8 f. 579, 4. 618,
33 f. Parabolae 4, 385, 14. 442, 8. 558,
1(5. 575, 40. 592, 32 ff. G41, 7 f. 666, 3.
dieselben nietrice und gereimt 4, 375, 35 f.
614, 31 f. Eccles. 4, 385, 14. 442,8. 558,
17. 592, 32. Gant. cant. 4, 375, 6. 385,
14. 416, 11. 442, If. 8f. 518, 31. 552,
37 ff. 592, 32f. 614, 35. Sapientia 4, 385,
14. 409, 6. 442, 9. 592, 33. Eccli. 4, 385,
14. 442, 9. 458, 40. 592, 33. 640, 26.
Esaias 4, 385, 14. 666, 17. Jeremias 4,
385, 14. Ezechiel und and. propheten
4, 641, 22 f. Ezechiel 4, 385, 14 f. 442,
13. 576, 17. 667, 10. 669, 13. s. auch B.,
frater. Daniel 4, 385, 15. 442, 13. 521,
35. 666, 17. Maccabaeorum 4, 477, 39.
592, 20 f. 33 f. 666, 8. neues testament
4, 528, 26 ff. commentar zum neuen te-
stament 4, 444, 36. evangeliencommentar
4, 672, 23. vorreden zu den evangelien
4, 404, 20. 420, 30. vier evangelien 4,
397, 29f. 407, 17. 411, 27f. 430, 6f.
486, 26. 41. 498, 20.27. 579, 3 ff. 642,1.
674, 201 Zeugnisse in denselben 4, 427,
24. 671, 5 f. evangelienconcordanz 4, 685,
31 ff. Matthaeus 4,404,33. 407, 27. 446,
42. 465, 26. 486, 34. 540, 12. 576, 20.
578, 32. 34. 663, 2. s. Königssaal. Mar-
cus 4, 404, 26. 420, 32. 446, 42. 461, 12.
499, 20. 540, 12. Lucas 4, 404, 30. 420,
31. 446, 42. 550, 14 f. 554, 7. 576, 20.
600, 25. 613, 20. 672, 34. Johannes 4,
244 a 7. 441, 25. 499, 20. 541, 16. 558,
18. 582, 25. Acta 4, 224 a 1. 442, 21.
524, 29. 540, 12. 636, 7 f. briefe Pauli
und katholische 4, 383, 42. 419, 15. 565,
21 f. 642,11. 664,42. briefe Pauh 4, 240
a 2. 244 a 1. 396, 14. 399, 7 ff. 405, 25 ff.
420, 22. 442, 21. 24. 450, 13 f. 454, 41 f.
537, 4. 538, 8. 551, 39. 605, 9. 607, 39.
660, 19. kathoHsche briefe 4, 442, 22.
524, 30. 550, 23 f. 636, 8. Apocalypse 4,
409, 5. 442, 22. 524, 30. s. auch Albert
von Siegburg. Brito^ Itala
biblische geschichte 4, 512, 29. 642, 32
7G8
Register
bibliothokBkatalo^r 4, 38-4, 20 f. 025, 15. 031,
39 f. H. Jiaunigiirtoriberg. Beurberg. Frei-
sing. Maricnfeld. Schciern
JWBickell, bricf an Böhmer 4, 433, 33
bi 1 sc n kraut 4, GOG, 13
Biso, antistos 4, 484, 30
bittandacht 4, 452, 18
bleichsucht s. krankheiten
Böhmen s. Ottokar
FBöhmer 4, 685, 25. s. Bickell
Boethius 4, 242 a 4. 485, 24. 520, 6. 564,
15. 566, 37 ff. Arithmetik 4, 421,39. 539,
2. Brevis fidei complexio 4, 599, 1. Con-
solatio philosophiae 4, 388, 14. 398, 28.
423, 24. 424, 6. 39. 41. 426, 15. 433, 22.
453, 37f. 454, 1. 468, 14ff. 497, 1. 500,
25. 29. 523, 29. 538, 2 f. 540, 3. 550, 17.
554, 21. 27. 573, 41. 598, 37. 624, 8 ff.
625, 24 f. 633, 14. 643, 3 f. De trinitate
4, 443, 20. 619, 16. commentar zu Peri-
hermeneias 4, 453, 30 f. 538, 42. mensura
Boethii 4, 520, 6
Bogen, graf Friedrich i 4, 531, 31. graf
Perhtolf und sein söhn Adelbertus 4,
577, Iff
JBongars 4, 682, 8 ff
Bonifatius briefe 4, 636, 5. gedieht 4, 425,
2. Passio 4, 532, 8. Vita 4, 424, 33. s.
Gregor ni. Willibald
Brandan, Vita 4, 593, 11
brandwunden s. krankheiten
Braunau s. Schwertfeger
Briccius, Vita 4, 452, 37. 532, 21
briefe 4, 394, 32. 568, 32. apocryphe 4, 452,
20. s. Ignatius. Pharao. Seneca. von
päbsten und kirchenvätern 4, 593, 24.
briefanfänge 4, 476, 2 f. brieffragment 4,
568, 10 f. brief schreiben, an Weisung zum
4, 581, 26. briefsteiler 4, 475, 1. 631, 41.
673, 13. s. formularbrief. schüler. Wehing
Brito Vocabula bibliae 4, 499, 42. 512, 30
Brixen s. Alim
brüche s. krankheiten
Bruno, erzbischof von Köln, schreiben 4,
500, 23
Bruno Chirurgia maior 4, 536, 11
buchstaben 4, 459, 32. 527, 40. 528, 43.
548, 26. 569, 4. 571, 12. 644, 40ff.
gotische des Wulfila 4, 555, 20. griech.
4, 391, 4. 500, 22. 502, 29 f. 513, 24. 40.
515, 3. 627, 26 f. 650, 27 f. 654, 29. hebr.
4, 408, .34. 502, 4. 513, 40. .569, 5. s.
aiphabet
Burchard Codex homiliarum 4, 660, 30
Burchard Corrector 4, 544, 30 f
Burchard ii, bischof von Worms 4, 491 a
bufse und bufs Verordnungen 4, 380, 34. 514,
39 f. 544, 1. 670, 2. homilia de poenitentia
4, 409, 5. s. Job. Poenitentiale
JBusser von Landshut 4, 438, 10
Caecilia, Passio 4, 550, 40
Caesariua von Arelate 4, 445, If. 0. 452,
41. 485, 24. 522, 18. 507, 25
Cain 4, 448, 30. 458, 35. 482, 39. 570, 20.
s. auch Adam
kaiserlisten 4, 402, 35. 522, 28. 530, 33.
500, 27. 054, 18. s. könige. kaiserwahl
4, 074, 40
Kaisheim 4, 407, 32
calendarien 4, 388, 43 f. 423, 39. 451, 24 f.
405, 8. 501, 5. 518, 25. 543, 19. 557, 33.
590, 43. 007, 40. 009, 3. 078, 23. s. auch
Cisiojanus. Gamundia
kalendarisches 4, 377, 24 ff. 389, 0. 391,
20. 23. 410, 28. 423, 39. 42. 424, 2. 425,
29. 420, 3. 25 f. 428, 2. 440,20. 451, 30f.
32. 34. 455, 28f. 405, 10. 501, 10. 14ff.
518, 25 f. 537, 14 f. 541, 7 f. 543, 19. 22.
570, 421 580, 21 f. 590, 42. 591, 3 f.
597, 7 f. 023, 41. 033, 21f. 054, 9. 070,
25. s. auch astrologisches, jähr, ostertafeha.
woche
CaHxt n 4, 500, 31
Candidus Dicta de imagine dei 4, 598, 38 f
Canones conciliorum und Decreta pontificmn
4, 245 a 1. 378, 4 f. 8. 384, 14 f. 17 ff.
24 ff. 380, 12 ff. 421, 31. 424, 18. 431,
11. 433, 0. 28. 430, 39 f. 41 f. 449, 41 ff.
403, 19. 482, 12 f. 484, 23. 494, 30. 495,
18. 490, 30. 498, 12. 503, 28. 513, 5 f.
523, 2. 524, 34 f. 525, 2 f. 9. 520, 15 f.
18. 539, 22. 25. 29. 543, 13. 544, 28 f.
547, 13. 550, 29 ff. 502, 34. 570, 5. 572,
17 ff. 580, 42 f. 587,4. 594, 3 ff. 595, 5 ff.
598, 18 ff. 20 ff. 000, 32 ff. 011, 29 f. 012,
14. 16. 28. 613, 32 f. 619, 27. 37 f. 634,
221 637, 25. 646, 29. 653, 21fl 657, 36.
664, 4. 16. 666, 1. 667, 15 fl 669, 12.
682, 10. 684, 17. s. auch Chalcedon. Da-
cheriana. Isidor. MarceLLinus. Nicea. Sar-
dica. Zachariae Decreta
G. Personen- Und Sachenweiser
7G9
canoniker, privilcg 4, 685, 8. s. Rogiila
cjmouisti.sohes 4, öOS, 32. 513, ir)ft'. ')'2A, 38.
525,7. 544, 36 f. 598, 20. 608, 1. 630, 36.
636, 27 ff. 663, 37 f. 664, 5
Canterbiiry s. Ausclm. Thomas
Caper Ars 4, 477, 17
Karidol 4, 634, 42
Karl der grolse 4, 450, 26. 28. 32. 516, 6.
540, 43. 602, 37. 39. brief an Alcnin 4,
457, 34. 483, 13. capitularieu 4, 512, 19 f.
24f. 525, 29. 541, 19. 569, 20f. 28f. 662,
15. epitaph 4, 640, 24. genealogie 4, 399,
8. 440, 10. 457, 27. 609, 36. 665, 12. s.
auch Dungal. Einhard. Leo
Karl der kahle 4, 458, 17
Karl VII von Frankreich 4, 439, 29 f
Karl August von Sachsen -Weimar 4, 661, 7f
Carmen ad deum s. verse
karthäuser, Ursprung des ordens 4, 381, 39
Caspar, abt von SGallen 4, 438, 30
Caspar, Rudolf, Schreiber 4, 505, 3. 8
Cassel s. glossare
Cassian 2, 607 a 5. 4, 415, 20. 434, 41.
435, 1. 444, 24 ff. 450, 4. 482, 28. 33.
502, 19. 613, 24
Oassiodor 4, 226 a 2. 429, 27. 446, 36 f.
471, Iff. 568, 32. 618, 16. 35
Cassius Felix 4, 442, 39
catarrh s. krankheiten
Katharina 4, 511, 40 f
Cato Disticha 4, 375, 35. 427, 41. 440, 39.
451, 37f. 42. 514, 35. 602, 17 f. 617, 3.
625, 11. 638, 28. 640, 25. 673, 28. Cato
novus 4, 441, 4 f. 640, 9. s. auch Remi-
gius
eechisch s. glossare
Cerbanus 4, 429, 7
Kero s. Benedi ctinerregel. glossare
kerze, die vom regen nicht gelöscht wird
4, 545, 36
ketzer 4, 450, 9. 457, 30. 526, 18 f. 528,
34. 593,431 594, 43. 613, 34. s. Augustin
Chabannais s. Ademar
Chalcedon, concil, glaubensbekenntnis 4,
503, 25 f. 8. auch Canones
Chalcidius In Timaeum 4, 497, 9. 597, 23.
611, 14
charactere, magische 4, 631, 19
Chartres, Gib von 4, 610, 7. Ivo von 4, 475,
33 ff. 544, 37. 607, 15. wunder in ecclesia
4, 610, 5
Althochdeutsche glossen IV.
Chatinipre s. Thomas
cbironiantischo /.cichiuingcii 1, 530, 3S
Chirurgia de vulricribus 4, 508, 201. s.
Bruno. Rogerius
Christina, l^issio 4, 567, 17
Christophorus, Passio 4, ()()7, ()f
Christus 4, 481, 37. bilder 4, 454, 43. 481,
31. 535, 14. 560, 5. de camcra Christi 4,
552, 4. erschcinungcn nach der auferste-
hung 4, 579, 1. geburt 4, 541, 20. 575,
42. 576, 24 f. 669, 5 f. gradus, in quibus
fuit 4, 416, 32. 575, 39 f. 669, 43. 671, 3.
Leben Christi 4, 676, 29. Icbenszeit 4,
599, 2. leib 4, 511, 39. 512, 3. 543, 42.
namen 4, 528, 14. passion 4, 467, 26 f.
533, 21. 637, 15 f. 669, 4, quare stans in
libro legerit 4, 637, 13 f. 669, 2. taufe 4,
575, 43
Chrouuilingun, villa 4, 516, 23
Chrysostomus, Johannes 4, 443, 33 f. 642,
25 f. Physiologus 4, 569, 43 ff. predigten
4, 466, 38
Cicero 4, 674, 6 f. 677, 24. catilinarische reden
4, 499, 12. 15. 552, 13 f. De divinatione
4, 609, 16. De inventione 4, 453, 32. De
natura deorum 4, 609, 15. De officiis 4,
580, 13. Differentiae 4, 440, 11 ff. 661, 20.
Laelius 4, 429, 19. 633, 27. Synonyma 4, 387,
27 f. 440, 17. 478, 19. 637, 7 f. verse 4,
451, 37. 38
Kirchdorf s. Ruppert
kirchengerät, lat. namen von 4, 577, 41. s.
glossare
kirchenjahr, feste 4, 485, 33. lectionen 4,
397, 37. 430, 11. 486, 42. 611, 43. 642,
1. 674, 22 f. s. bibel. Liber comitis
kirchweihe 4, 532, 39 f
Cisiojanus 4, 602, 14
civitas mentis 4, 621, 36 f
Clairvaux s. Bernhard
Claudius über Maria Magdalena 4, 578, 42
Clemens i 4, 381, 32. 421, 28. 482, 29.
525, 34. 530,31. Recognitiones 4, 494, If.
Vita 4, 452, 30
Clemens ii brief de symoniaca haeresi 4,
433, 30
Clemens v brief an den sultan 4, 502, 34
Clemens Scotus Ars 4, 325 a 13. 539, 5.
541, 5. 559, 24
Cleopatra 4, 396, 23 ^
Clugny s. Hugo
52
770
Register
Köln, vSPantaleon 4, 500, 17. (528, IfJ. h.
Bruno. Willibert
königo, verzcichuiH deutscher 4, 512, 21. s.
auch kai.scrlistcn. Rom
Königssaal, Matthaeus von, Matthaeuscora-
mcntar 4, 480, 30 ff
Columban verse 4, 440, 2 ff. 458, 4. 0. 527,
24. Vita 4, 424, 31
GColvenerius 4, 255 a 1. 683, 38
Comestor, Petrus, Historia scolastica 4, 517,
34. 581, 35 f
concilien 4, 423, 5 ff. 465, 34. 522, 9. s.
auch Aachen. Canones. Diedenhofen.
Dingolfing. Fismes. Mainz. Placentia. pro-
vinzialsynode. Risbach. Tribur. Worms
concordia s. glaube
Conflictus veris et hiemis s. verse
Konrad, canonicus 4, 560, 20
Konrad, mag., de Craiburga 4, 438, 16
Consentius Ars 4, 480, 39
Constantinopel, tres comites 4, 630, 42. re-
gionen 4, 629, 1
Constantinus gesetz gegen Arrius 4,513, 23 f
Constantinus Africanus 4, 376 a. 378, 22 ff.
31. 38. 379, 1. 4. 13. 380, 33. 519, 8. 21.
36. 520, 1
Constantius, epitaph 4, 457, 16
Konstanz 4, 439, 15. 609, 12 f. s. Cristan.
Hermann. Salomo
Contemptus mundi s. verse
kopfleiden s. krankheiten
Copho Modi medendi 4, 509, 6
Corbinian s. Aribo
Cornutus 4, 469, 13. s. auch Garlandia und
Ottho
Cornutusscholien zu Juvenal und Persius 4,
232 a 2. 708
Corona, Passio 4, 532, 5
Kowin 4, 496, 26
kräuter 4, 468, 32. 519, 28 f. 34. 641, 16 f.
s. archintilla. betonica. bilsenkraut. eisen-
kraut. glossare. heraclea. lolium. nimphea.
Wegerich
Kraiburg s. Konrad
AWCramer 4, 388, 24
krankheiten, namen 4, 440, 35. 509, 8. 35.
633, 23 f. prognostica 4, 648, 26. 28 f. s.
Hippocrates. aussatz 4, 634, 10. s. Liber
elefantlae. bleichsucht 4, 519, 15. brand-
wunden 4, 381, 22. brüche 4, 509, 10.
catarrh 4, 530, 27. kopfleiden 4, 379, 27 ff.
krebs 4, 500, 41. fieber 4, 648, 29. üntel
4, 519, 16. heros 4, 553, 42. Zahnschmerz
4, 536, 32. 553, 41. h. auch augenleiden.
fallsucht. medizinisches, recepte. segen
krebs s. krankheiten
Credniz 4, 677, 34
Cremona s. Gerardus
Crescentia, Passio 4, 532, 12
Cresconius 4, 503, 25. 513, 35. 593, 22. 663,
38
kreuzlegende 4, 488, 4. 7. 514, 16. 531, 36 f.
575, 27 f. 578, 33
kreuzzug, zweiter 4, 577, 42 ff
Cristan, Michahel, de Constantia 4, 439,
12 f
Cruindmelus (oder Fulcharius) Ars metrica
4, 528, 42. 539, 42 f
ICruquius Horazcommentator 4, 682, 17
Cummean Poenitentiale 4, 324 a 10. 452, 25
Cyprian 4, 375, 14. 415, 34. 452, 17 f. 485,
24
Dachau, herzog C. von 4, 560, 24 f
Dacheriana 4, 503, 30
Dacus, mag., Modi signandi 4, 537, 35 f
daemonen 4, 482, 37. 601, 29
Damasus 4, 401, 12. 423, 6. 457, 30. 482,
5. 8. 513, 27 f. 514, 19. 564, 8f. 605, 10.
659, 11. 665, 10. 685, 7. s. Hieronymus
briefe
Damianus, Petrus 4, 468, 22. 579, 18 f
Damianus, electuarium 4, 530, 19
Daniel Traumbuch 2, 157 a 3. 4, 521, 21.
654, 2
Dares 4, 445, 14
De philomela s. verse
definitio 4, 451, 9. 627, 21?
Deobadus, Deobaldus 4, 540, 30 f
Derivatarius 4, 615, 41
Desiderius, Vita 4, 424, 32
Deutz, Rupert von 4, 374, 30. 578, 11. s.
Wolpert
diaconissae et presbyterissae 4, 594, 41
diätetische Vorschriften 4, 393, 23 ff. 423,
38 f. 448, 8 ff. 455, 36. 468, 31. 518, 25.
530, 11 ff. 20 f. 553, 28. 591, 1. 641, 14.
s. auch heilmittel. Liber diaetae. Theodorus
Dialectik 4, 453, 31
Dictys 4, 445, 12
Diechling, mühle 4, 633, 33
IDiecmann 4, 472, 17. 629, 34ff
G. Personen- Und Sachenweiser
771
Diedeuhofcu, concil 4, 377, 22
clienste verzeichnet 4, 599, 38 f
Diefsen, notizen zur klostorgesch. 4, 522, 22 f
differentien 4, 233 a 2. 389, 23 ff. 511, 18.
559, 8 f. 570, 40. 022, IG. G73, 38 f. s.
Cicero. Isidor
Diugolfing, syuode 4, 512, IG. 18. 5G9, 24
Dionysius 4, 409, 40. 555, 13. G21, 13
Dioscoridcs 4, 378, 27 f. 4G8, 28 f
Dobrespcrig, Nicolaus do, schroibcr 4, 078,
19 f
doniinicaiicr, privilcg zum beichthiuon 4,
510, 11
Doiuitilla, Passio 4, 532, 2f
Donat, Passio 4, 532, 25
Donat 4, 410, 1. 428, 1. 448, 5. 454, 16.
34f. 37. 450, 2. 479,31. 33. 480, 42. 500,
7. 540, 3 f. 549, 10. 558, 41. 559, 19 f.
22. 573; 14. 34. 078, 11. 13. s. Beda.
Erchanbertus
donuerprophezeiungen 4, 021, 3 f. 648, 24 f.
s. auch Beda
pseudo-Dositheus s. glossare
dreieiuigkeit 4, 389, 35. 477, 36. 511, 38 f.
570, 17
Drithelm, Visio 4, 593, 11
CDufresne Ducange 4, 599, 6. 684, 12
Dungal brief au Karl den grofsen 4, 384, 42
Dynamidia 4, 008, 37 f
E., abt von Herswithehusen 4, 477, 24
Eberbach s. K.
Eberhard von Bethune Graecismus 4, 242
a 10. 422, 15. 485, 3f. 620, 19
JGEccard 4, 395, 30 ff. 431, 26 ff. 472,
18ff. 590, 25 ff. 629, 31ff. 683, 11. 684 a
Ekkehard i AValtharius 4, 372, 6. 587, 20
Ekkehardiv 4, 442, 34. 443,6. 41. 444, 2 f.
8. 11. 15. 17 f. 21. 446, 18. 447, 18. 450,
17. 453, 4. 13
Echehardus von Prulliacum 4, 477, 23
Effrem predigt 4, 568, 6 f. Vita 4, 565, 41
Egbert Poenitentiale 4, 614, 24 f
JHEggeling 4, 629, 31
ehe 4, 523, 5. 543, 42. 581, 34f. eheschei-
dung 4, 457, 37
eid s. Juden, juristisches
einkünfteverzeichnis 4, 456, 19. 515, 41. s.
auch dienste. güterverzeichnisse. urbar-
notizen. zinsregister. Zwettl
Einhard Annalen 4, 421, 1. Vita Karoli 4,
609, 40 f. 013, 2. wind- und nioiiatnanicu
daraus 3, 204 a 2. 009 a 1. 4, 501, 19.
013, 11. 045, 7
Einsioilcln, kircluMi im Sprengel 4, 420, 29.
reiseroutc nach 1, 515, 2. s. Embricus
Eio, grubschrift 4, 508, 9
eisen kraut 4, 508, 23
demente, tafel der 4, 500, 5. s. enlo. wind«;
Ellenhart, schrcibcr 4, 531, 19
Elten, kirchcnschatz 4, 487, 8 ff
Elucidarius 4, 511, 10
emancipatio 4, 394, 33
Embrico, bischof von Augsburg 4, 500, 20
Embricus, abt von Einsiodeln 4, 423, 40
Emmeram 4, 532, 17. 537, 1. 551, 10. 507,
15 f. s. Regensburg
empfängnis 4, 381, 9
engel 4, 543, 39. gedieht über die 4, 501,
30
Engil, coraes 4, 538, 19
Engelberg s. Frowin
Engelinus 4, 409, 25
Engilmarus 4, 508, 25
Engen 4, 408, 10
Ennius 4, 451, 41. 677, 23
Epilogus breviter digestus 4, 447, 27. 582, 35
Epinal s. glossare
epitaph s. grabschriften
Erasistratus, arzt 4, 519, 3
Erasmus, Passio 4, 532, 8. Vita metrica 4,
568, 26
Erbo, abt von Pmfening 4, 535, 15
Erchanbertus Super Donatum 4, 529, 18.
553, 15f. 571, 19
Erchanbertus, Schreiber 4, 663, 41 f
erde 4, 515, 6. 553, 29 f
Eremboldus 4, 587, 39
erfinder 4, 569, 5. 045, 3
Erfurt s. glossare
Ermenricus Vita Solae 4, 415, 2
Ermoldus Nigellu£ 4, 035, 18
herzog Ernst, Vita 4, 373, 8
erzählungen, geistliche 4, 515, 33. 581, 30 f.
583, 10. 12. 041, 9 f. 12ff. 19
Esdra 4,482, 36. 485, 25 f. 617, 38. s. sonst
bibel
Eucherius 4, 677, 25. Formulae 4, 402, 10.
478, 18. 612, 10. 629, 20. lustruct. 4, 226
a 7. 402, 10. 448, 25. 457, 18. 478, 37 f.
482, 28. 488, 24. 5.59, 6 f. 571, 4 f. 15.
572, 9 ff. 587, 23. 029, 23. 637, 24 f. 29.
52*
77'2
Regist p:r
30. 41. 650, 23. 654, 22 ff. 668, ] 1 f. 069,
7 ff
EugeDiu8 Toletanus 4, 439, 40 f. 440, 40.
42. 456, 33f. 482, 10 f. 025, 14
Eugenius iii 4, 560, 32
Eugippius Vita Scverini 4, 452, 19. 488, 14.
678, 5
Euphrosina, Passio 4, 532, 2f
Eusebius in sermonibus paschalibus 4, 485,
24. Kirchengesch. s. Kufinus
Eustachiuslegende 4, 487, 43. Vita metrica
4, 593, 9
Eutyches, Passio 4, 532, 2
Eutyches Ars 4, 242 a 11. 420, 10. 456, 3.
528, 9. 22. 24. 529, 22 f. 549, 23. 573,
36. 574, 6
Evagrius Proverbia 4, 401, 16
Eventius, Passio 4, 531, 37
excerptenbuch 4, 555, 15
Excerptum ex Gallica historia 4, 506, 20.
543, 1. 613, 5. 630, 20. 631, 24
exempelsammlung 4, 464, 4
Exempla auctorum 4, 421, 27. 480, 37.
527, 29
Exhortatio ad plebem christianam 4, 411,
43. 525, 11
exhortationes 4, 467, 28 ff
EynschriDgen, Ludolphus de 4, 596, 42 ff
fallsucht, mittel gegen 4, 622, 4. 649, 35
färbe, Zubereitung der 4, 469, 26 f
fasten 4, 381, 33. 457, 35. 501, 15. 509, 39.
530, 32. 564, 26? 599, 2
Fastrada, königin 4, 602, 37. 603, 5
Fedolius 4, 458, 6
fegfeuer 4, 501, 19
Felicida, Passio 4, 532, 1
Festus 4, 481, 2. 661, 24
Feuchtwangen 4, 628, 14
Fides, gedieht auf ihre marter 4, 483, 15
fieber s. krankheiten. segen
De figuris 4, 638, 1. 668, 31
fingernamen 4, 581, 13
fingersprache, an Weisung zur 4, 372, 26
fische, arten 4, 553, 31. fang 4, 560, 37. s.
glossare. Versus de volucribus usw.
Fismes, concil 4, 599, 5
fistel s. krankheiten
Flandern, genealogie der grafen von 4, 588, 2f
StFliscus Synonyma 4, 440, 32
flöhe, recept zu ihrer Vertilgung 4, 560, 37
Florenz h. glossare. Quirinus. Salutato
Flores teniporuni 4, 009, 10
Florian, Passio 4, 531, 38. 635, 27
florileg 4, 408, 22. 485, 27
Florus Collectanca 4, 447, 10
flüsse des paradieses und der höUe 4, 602,
241 008, 42. 676, 33 ff
Folknandus 4, 635, 32
Folieto, Hugo de 4, 463, 37
formata 4, 451, 12. 457, 24. 500, 23. 513,
9. 19. 25. 540, 26. 650, 26. 6.54, 27
formelbuch 4, 464, 28. s. Salomo
formelhs. 4, 584, 12
formularbrief 4, 502, 36. s. auch briefsteiler
formulare s. güterverzeichnisse
Fortunatus 4, 395, 11. 437, 25. 481, 36.
569, 38. 608, 11. 627, 36
fragebüchlein 4, 536, 33 f. 567, 33. 570, 5
Fragmenta theotisca 4, 2 a
franciskaner, privileg zum beichthören 4,
516, 11
Franciscus von Siena s. Rot
Frankreich s. Karl vn. Ludwig xi. Phihpp i
französische worte 4, 384, 35. 597, 38. s.
altfranzösische
Fredegar Chronik 4, 635, 4
MFreher 4, 681, 7 ff. 28 ff. 682, 13 ff. 34
Freising, ausleihkatalog 4, 523, 40. s. Atto.
Meginward
Friedrich der schöne Urkunde 4, 502, 38
Frontin 4, 477, 43
Froumund von Tegernsee 4, 317 a 6. 500,
27. 628, 3 ff
Frowin, abt von Engelberg De libero arbitrio
4, 424, 24
Fructuosus Regula 4, 619, 43
LFüglistaller 4, 459, 19
Fulcharius s. Cruindmelus
Fulda 4, 255 a 1. s. Sigebraht
Fulgentius predigten 4, 466, 38
Fulgentius Expositio sermonum 4, 242 a 4.
382, 20 f. 391, 21. 417, 12. 451, 14. 471,
30 f. 476, 33. 540, 21. 573, 18. 591, 13.
594, 421 613, 38. 637, 19. 668, 23.
Mythol. 4, 621, 12. 630, 16
Gablungen 4, 504, 42
Galen 4, 380, 20. 422, 3. 426, 29. 518, 35.
519, 35. 608, 24. 29. 634, 41 667, 24
Galfred Poetria 4, 501, 24 f
SGallen 4, 483, 16. 18. s. Caspar, glossare.
6. Personen- Und Sachenweiser
773
Logik. Mouachus. Notkor. vaterimscr.
l^uichrammus
Gallicaniis, Passio 4, 532, 13
Gallus, Vita 4, 424, 32. s. Ratixirt
Gaiiiiindia, Johannes de, Cjüendariuni 4,
512, 33 f
Gandei-shcim, kirchensehatz 4, 374 a
Gangolf, Vita 4, 532, 4 f. 567, 22
Garhmdia, Johannes de 4, 427, 40. Cornutus
4, 440, 38. G5U, 43 f
Garlaudus 4, 417, 36f
Gars, aiigustinerkloster, probst Johannes 4,
438, 34
Gebehai'd, abt von Windberg 4, 576, 41.
577, 5. 578, 17. 28
Gebeno 4, 413, 38
gebet 4, 381, 28. 426, 31. 435, 27. 465, 4.
481, 30. 515, 29 ff. 35. 37. 525, 30. 547,
41. 548,25. 569, 36. 570, 20. 612,2. 643,
11. 644, 19. 654, 6. 669, 32. 674, 23 ff.
SEmnieramer 4, 538, 12. Wessobrunner
4, 576, 14. s. Maria
gebetbuch 4,521, 36. 534, 28 f. 535, 5. 633,
24. 643, 7
geburtsdaten 4, 469, 24
gedichte s. verse
gcheimschrift 4, 496, 1. 513, 8. 659, 8
geier, heilkräfte 4, 394, 16
geist, hl. 4, 515, 29 f. 533, 17 f. 576, 1. 612,
12. seine sieben gaben 4, 401, 28 ff . 621,
41 f
geistliche, recherchen über 4, 485, 30 ff
Gelasius 4, 423, 8ff. 513, 32. 599, 26 f.
685, 8
GeUius, auszüge 4, 389, 39. 390, 35
Gennadius 4, 417, 43. 423, 3. 471, 20. 541,
24. 587, 25. 623, 21. 669, 34
Gent, kloster Blandinium 4, 500, 15
geometrisches 4, 448, 32. 459, 30f. 571, 10.
598, 40. s. auch mathematisches
geoponisches 4, 455, 32 ff
Georg, Passio, Vita, wunder 4, 491, 3. 5.
579, 20
SGeorgenberg 4, 493 a
(jierardus Cremonensis 4, 609, 10
Gerbert 4, 477, 29. 548, 33 ff. s. Adalbero.
Adalbold
MGerbert 4, 684, 19
Gereon, Passio 4, 452, 19
gericht, jüngstes 4, 413, 5. 465, 3. 485, 5.
515, 40
Gerlandus De abaco 4, 548, 37. 639, 13
Geroldus, cpitaph des comes 4, 457, 15 f
Gcroten 1, 677, 34
Gcrung s. Bcrno
geschichtliches 1, 410, 23. 450, 26. 28. 30.
38 ff. 455,38. 510,30. 516, 34. 521, 28 ff.
529, 35 ff. 530, 6 ff. 576, 27. 36. 602,
37 ff. 612, 42 ff. 613, 7 f. 640, 38. 659,38.
s. auch annales. Florcs. Langobardonun
historia. pabstgeschichte. Scheicrn
gesctzc 4, 682, 42. Lex Alamannorum 4,
465, 35. 516, 3. 6. 569, 27 f. 615, 8. Lex
Baioariorum 4, 512, 14. 516, 3. 522, 2.
569, 17 ff. Lex Ribuariorum 4, 409, 42 f.
465, 34 f. Lex Salica 4, 465, 34. 512, 20.
569, 21 f
gesiebte 4, 403, 30. 576, 17. 669, 1. s. auch
Drithelm. Rudolf. Salvius
Gesta Romanorum 4, 464, 2
gewichte 4, 426, 3. 448, 32. 451, 35. 476,
31 f. 478, 33. 482, 27. 550, 42. 570, 43.
571, 5. 606, 6. 610, 4. 624,31. 645, 2. s.
auch unzen
glaube, glaubensbekenntnis 4, 413, 4. 459,
13. 467, 25. 471, 29. 31 ff. 569, 40. 570,
19 f. 39 f. 575, 38. 576, 1. 587, 42 f. 593, 23.
611, 41. 675, 42. 676, 24. Bamberger
glaube und beichte 4, 516, 8. de aedifi-
catione fidel et concordiae 4, 600, 6. s.
auch Athanasius. Boethius. Chalcedon
gloria in excelsis, griech. 4, 570, 39
glossare und glossen* 4, 397, 23. 405, 25.
410, 2. 28 f. 412, 24. 448, 25 f. 29. 449,
24f. 470, 38. 471, 23. 482, 12ff. 484, 33.
488, 27 ff. 505, 42. 506, 4. 528, 15 ff. 33. 541,
5. 553, 10. 567, 35. 568, 1. 572, 8. 588,
12. 590, 17 f. 604, 31. 605, 3f. 606, 31 f.
610, 26. 32. 614, 34. 621, 8. 12. 631, 8.
672, 31 ff. 678, 7. Gll. Abactor 4, 570,
28. Gll. Abavus 4,473, 12. 478, 11 f. 490,
29. 498, 10. 553, 2. 570, 28. 595, 25. Gll.
Abstrusa 4, 2 a. Gll. Älfrici 4, 682, 36.
Gll. Affatim 4, 2 a. 503, 18 f. alphabe-
tische glossare 4, 375, 30. 383, 2. 385,
37. 386, 26. 387, 25. 400, 28. 408, 28-
409, 30. 413, 13. 16. 418, 22. 437, 18 ff.
21 ff. 463, 171 470, 21. 474, 39. 475, 8.
* die gll. zu einzelnen Schriftstellern sind bei diesen verzeichnet.
774
Registf:r
499, 13. 501, 38. 504, 18. 38. 540, 22.
29. 564, 12. 570, 27. 34. 577, 39 f. 581,
6. 583, 7. 585, 2. 589, 18. 594, 36. 601,
21 f. 603, 30. 604, 3. 5 ff. 9f. 613, 18.
25. 28. 30f. 621, 5. 637, 21 f. 642, 34.
659, 40. 668, 15 ff. ags. glossare 3, 423,
Iff. 430, 8 ff. 4, 195 a 7. 210 a off.
459, 36ff. 478, 23 ff. 482, 31. 612, 6 ff.
683, 13ff. Gll. Casscilanae 4, 411, 43f.
cech. gll. 4, 605, 26 ff. Keronische gll.
4, 2 a. 402, 23 ff. 459, 9. 589, 9. 595,
28 ff. 604, 28. 681, 7 ff. Corpusglossar
3, 7 aöff. 4, 179 a 5. 11. kräuterglossare
4, 372, 16. 19 f. 373, 4. 375, 3. 377, 17.
378, 29 f. 383, 15. 17. 385, 32. 386, 30f.
391, 10. 14. 394, 19 f. 418, 6. 448, 7 f.
449, 28. 453, 20. 461, 36. 403, 13 f. 469,
21. 486,26. 506,6. 508,38. 509, 11. 35 ff.
511, 6. 517, 0. 10. 519, 30. 521, 23. 530,
4. 533, 14. 534, 3 f. 536, 13. 547, 35 ff.
550, 25. 560,39. 583, 5. 585,27. 596,31.
609, 4ff. 621, 11. 626,5. 638,5. 641,16.
647, 16. 32. 648, 35. 661, 28. 38. 684,
20 ff. Epinal-Erfurter glossar 4, 245 a 1.
zweites Erfurter glossar 4, 504, 24. drit-
tes Erfurter glossar 4, 179 a 5. Floren-
tiner gll. 4, 430, 39 ff. 682, 26. Voca-
bularius SGalli 4, 459, 28 ff. griech.-lat.
glossare (pseudo - dositheanische, Herme-
neumataMonacensia, Montepessulana usw.)
3, 18 a 1. 19 a 10. 424 a 5. 4, 374, 22.
446, 43. 466, 15. 468, 32. 478, 4. 488,
31. 535, 30. 577, 17f. 594, 40. 677, 20f.
Gll. Hildegardis 4, 413, 36. 661, Iff.
Hrabanisches glossar 4, 220 a 5. 244 a
7. 504, 34. 505, 15. 585, 7. 629, 4 ff.
635, 7. irische gll. 4, 108 a 18. 175 a
10 ff. 387, 201 478, 12 ff. 497, 18. 540,
25. Gll. Isidori 4, 225 a 7. 684, 6. Gll.
Isonis 4, 495, 25. 598, 37. Gll. Junii 4,
588, 32 ff. juristische gll. 4, 681, 28ff.
Liber glossarum 4, 241 a 9. 242 a 2. 3.
409, 20. 540, 16. 586, 10. Lindenbrog-
sche gll. 4, 472, 5 ff. 682, 29ff. Lip-
sische gll. 4, 682, 5. 33. Monseer gll. 4,
391 a. 650, 13 ff. Gll. nominum 4, 179
a 5. sachglossare 4, 372, 16. 21. 373, 4.
375, 1. 376, 2. 382, 17. 388,33. 399, Iff.
409, 13 f. 413, 10 f. 415, 14ff. 418, 5 f.
20. 428, 6. 429, 13. 29. 431, 13. 16 ff.
440, 23. 35 ff. 444, 31 ff. 446, 6ff. 449,
25 ff. 463, 17 f. 470, 18f. 481, 20f. 499,
21 f. 505, 6f. 27 ff. 506, 2ff. 508, 36 ff.
514, 27 ff. 536, 31. 544, 9ff. 547, 22ff.
550, 25 f. 577, 34 f. 583, 6. 585, 28. 591,
12. 596, 21. 31. .598, 7. 610, 42ff. 613,
40ff. 621,10. 037, 32ff. 638,21. 641,1.5.
642, 7. 643, 9. 645, 39 ff. 659, 40. 661,
28. 068, 19 ff. 33 ff. 670, 2 f. 672, 40. s.
auch mafse. monate. städtenamen. Ver-
sus de volucribus usw. Verwandtschaft,
winde. Gll. Salomonis 3,579 a 1. 4, 26 a
1. 226 a 4. 374, 12. 466, 19. 471, 34 ff.
473, 33. 490, 29. 504, 19. 530, 1. 535,
17. 540, 13. 553, 4. 557, 20. 560, 12. 577,
15. 36. 584, 32. 605, 21. 647, 2. 677,
23 ff. 678, 25 ff. Gll. Senecae4, 603, 34ff.
s. Derivatarius. Summarium. worterklä-
rungen
Godehard, Vita 4, 565, 40
Görtz, Heinrich und Meinhard von 4, 635, 28
götter, namen 4, 474, 38
göttinnen, antike 4, 439, 19
götzendienst 4, 601, 29
MGoldast 3, 432 a 4. 4, 483, 21 ff
Golgatha, plan der kirchen auf 4, 404, 27
Gordian, Passio 4, 531, 39
Goslar, vicare der kirche SSimonis und Ju-
dae 4, 463, 27 f
Gotfrid, bearbeiter des Palladius 4, 509, 27
Gotfrid und Theodorich Vita Hildegardis
4, 413, 28f
Gotfrid, bischof von Speier 4, 495, 2
Gothelm, abt von Benedictbeuern 4, 516, 30
Gothelm, abt von Tegemsee 3, 657 a 15.
4, 563, 5
Gotehelm, Schreiber 4, 558, 15
gott 4, 389, 35. 421, 7. 436, 30. 34. 458,
36. 502, 151 171 514, 11. 543, 421
576, 25. 583, 15. 618, 171 637, 22. 669,
10. 676, 6. 15. s. auch Christus, drei-
einigkeit. streit
Gozbald, bischof 4, 450, 33 f
Gozbald, bischof von Würzburg 4, 666, 23
Gozbert, abt von Tegernsee 4, 564, 22
grabschriften 4, 391, 28fl 455,22. 482, 6 fl
568, 121 s. Aleidis. Karl der grofse. Con-
stantius. Eio. Emmeram. Geroldus. Hil-
digarda. Hrotrohc. Hugo
grammatiken und grammatische tractate
4, 413, 1. 417, 25. 442, 40 1 454, 15. 456, 1.
474, 43. 496, 28. 504, 26. 529, 12. 558,
6. Personen- Und Sachenweiser
775
33. 40. 559, 26. 562, 42 ff. 580, 20 f. s.
Orthographie
grammatisches 4, 370, 1. 389, 16. 392, 38 f.
413, 2. 428, 5. 7. 446, 41. 454, 28. 470,
19f. 474, 39. 476,31. 477, 12f. 480, 40f.
505, 11. 514, Iff. 515, 13. 17. 24. 36.
528, 20f. 29f. 43. 529, 1. 537, 40f. 540,
28. 549, 18. 20. 23. 39. 552, 17 f. 559,
14 ff. 22. 563, 35. 573, 35. 599, 29. 600,
14. 603, 29. 627, 27 f. 632, 1. 5. 639, 8.
669, 31. 676, 12. 20. s. adverbien. diffe-
rentien
Gratian Decretum 4, 579, 36
Gratiaii, rhctor 4, 528, 20
Gregor der grofse 4, 457, 10. 485, 25. 502,
19. 21. 514, 12 f. 550, 15. 575, 37. 579,
30. briefe 4, 424, 5. 465, 36 f. 503, 31.
513, 17. 20. 33f. 603, 13. 619, 31. Ca-
nones 4, 603, 12. commentar zu Cant.
cant. 4, 510, 18. Cura 4, 381, 29 f. 40 f.
408, 1. 22. 409, 40f. 411, 25. 433, 2 ff.
436, 36. 437, 2 f. 445, 24. 29. 34. 448,
37. 463, 32. 512, 40 f. 523, 2. 525, 15 f.
533, 29. 539, 37. 547, 15. 562, 33. 566,
5. 7. 572, 16. 574, 37. 582, 23. 586, 38.
41 f. 592, 37 f. 601, 23. 613, 35. 637, 27.
640, 15. 17 f. 642, 42. 653, 29. 658, 19.
669, 13. 670, 6. 678, 19. Dialoge 4, 381,
29. 409, 41. 415, 18. 21 f. 421, 28f. 435,
2. 436, 38. 445, 22. 450, 4 f. 482, 29 f.
497, 43 ff. 503, 18. 505, 20. 511, 23. 523,
2. 543, 40. 547, 14. 562, 32. 572, 15 f.
575, 23. 585, 8. 587, 3. 589, 13. 613, 35.
637, 26. 653, 28. 658, 17. 669, 13. Ho-
miliae in evangelia 4, 2 a. 400, 9. 15.
450, 1. 523, 2. 525, 21. 532, 31. 547, 21.
562, 33. 571, 24. 572, 36. 582, 28. 32.
585, 7. 589, 10. 593, 4. 613, 36. 635, 39.
653, 37. 658, 33. 670, 27. Homiliae in
Ezechielem 4, 637, 11. 667, 43. Moralia
4, 375, 20 f. 385, 16. 395, 17. 398, 19.
403, 34. 434, 7. 436, 32 f. 443, 36. 486,
35. 516, 15. 531, 1. 565, 23. 586, 30.
587, 38. Vita 4, 512, 2. s. Johannes
Gregor m an Bonifatius 4, 513, 17
Gregor von Tours über SMartin 4, 565, 37
JGrimm 4, 388, 25 ff. 410, 34 ff. 663, 29.
685, 25
grufs, englischer 4, 676, 24
Guarinus Veronensis 4, 438, 40
Güda, custos ecclesiae in Elten 4, 487, 9
Günther ii von Magdeburg 4, 464, 26
gütervcrzeichnisse, formulare für4, 662, 13f
Guidonis mcnsura 4, 520, 6
gummi 1, 519, 35
gut und böse 4, 389, 35
H., erzbischof von Magdeburg 4, 674, 29
Hadrian, verse des kaisers 4, 644, 36. s.
auch Adrianus
häretiker, häresie s. ketzer
Halitgar Poenitentialc 2, 320 a 7. 4, 378,
11
WHanka 4, 605, 28
Hartpertus diaconus 4, 446, 23 f
Hartwic, bischof von Passau 4, 527, 42.
568, 15
Haslau, Otto von 4, 640, 8
Haslawe 4, 677, 34
Hathewith 4, 392, 48 f
Hegounenses fratres 4, 408, 6
beiden 4, 601, 28
heiligenlegenden, gesammelte 4, 412, 22.
424, 30. 468, 35. 487, 39. 531, 35 ff.
635, 12. 678, 4. Worterklärungen dazu 4,
500, 6. irische 4, 224 a 1. Lucidarium
legendarum 4, 512, 30
heihnittel, Wirkung einiger 4, 519, 31. heil-
mittelsammlungen 4, 378, 36. 414, 6. 497,
32. 608, 33. s. auch arzneibuch. Bartho-
lomaeus. Nicolaus, recepte
Heilsbronn s. annales
Heimo 4, 523, 28. 579, 30
Heimo von Bamberg Chronik 4, 506, 22
Heinrich m 4, 624, 6
Heinrich iv, lied an 4, 526, 39
Heinrich v 4, 560, 30 f
Heinrich, dux 4, 569, 25
Heinrich i, probst von Scheftlarn 4, 557,
28
Heinrich m, bischof von Hildesheim 4,
662, 8
H[einrich], abt 4, 391, 30
Heinrich von Langenstein Expositio missae
und predigt 4, 581, 39 ff
Heinrici Proverbia 4, 543, 4
Heinricus s. Summarium
Helpericus De arte calculatoria 4, 377, 34ff
(vgl. 708). 421, 3. 518, 27
heraclea, eigenschaften 4, 394, 24
Heriger Regulae in abacum 4, 548, 36
Heripato 4, 659, 5 ^
776
Register
Hcrirant, abt von Tcgernsec 2, 724 a 6
Hermann, bischof von Konstanz 4, 439, 14
Hermann der lahme 4, 477, 28. 33. 545,
43. 548, 11. 10. Conflictus ovis et lini
4, 630, 15 n. a
Plercmannus pcritiHsimuß astronomicuB, a
iudaJKnio ad cristianitatem conversus 4,
381, 14
Hermeneumata Monacensia, Montcpessu-
lana s. glossare
Hermes Trismcgistus Asclepius 4, 633, 41
Herodes 4, 598, 5f
Herophilus, arzt 4, 519, 3
hcros s. krankheiten
Herswithehuscn s. E.
heuschreckenplage in Baiern 4, 515, 41
hexameter s. versa
Hieronymus 4, 386, 37. 437, 16. 448, 29 f.
458, 34. 482, 35f. 485, 20f. 494, 13.
525, 37. 540, 20. 27. 549, 26. 551, 5.
564, 28. 572, 13 f. 579, 23. 601, 27. 618,
25. 645, 29. 650, 24. 654, 26. briefe 4,
225 a 7. 372 a. 375, 15. 382, 26. 398,
35. 406, 19 ff. 421, 34. 422, 32 ff. 429,
38. 436, 10. 21. 443, 43 f. 445, 26. 448,
27. 449, 26. 34 f. 36 f. 450, 6. 464, 23.
470, 33. 486, 431 510, 21. 513, 26. 514,
18f. 548, 29. 551, 36. 567, 18. 571, 16.
587, 25 f. 610, 3. 612, 22. 613, 28 f. 618,
13. 650 a. commentare zu den Paulini-
schen briefen 4, 458, 27. 579, 28. zum
Ecclesiastes 4, 534, 12. zu den evange-
lien 4, 408, 37. 630, 40. 636, 41 f. 672,
24. zu Matthaeus 4, 309 a 6. 310 a 2 ff.
311 a 10. 399, 38. 409, 8 ff. 416, 22.
421, 29 f. 443, 11. 478, 31 f. 482, 26.
495, 3. 527, 30. 551, 1. 571, 2 f. 578, 30.
590, 7. 594, 14 f. 621, 12. zu Marcus 4,
443, 11. zu den propheten 4, 240 a 2.
405, 28. 443, 8. 449, 5. 495, 3. 543, 6 f.
618, 3 ff. vorreden zu biblischen büchern
3, 452 a 11. 4, 2 a. 430, 13 f. 470, 32.
637,28. 641,26. 686, 9 f. s. Moses. Contra
Helvidium 4, 429, 37 f. 565, 421 579, 1.
Contra Jovinianum 4, 421, 36. 471, 40.
De ordinibus ecclesiae 4, 564, 25. Hym-
nus de nativitate domini 4, 565, 431
Interpretationes hebraeorum nominum 4,
410,81 513,39. s. auch Worterklärungen.
Liber virorum illustrium4, 423,3. 471,20.
predigten 4, 578, 101 635,41. predigten
des Origenes übersetzt 4, 510, 21. .587,
11. Vita Hilarionifi, Malchi, Pauli 4, 223
a 2. 452, 38 fl 4.53, 61 .567, 24 fl 575,
241 013, 231 Vita Hieronymi 4,452,27.
488, 2. 567, 23. 678, 5
Hilaria, Passio 4, 532, 11
Hilarianus, Passio 4, 532, 25
Q. Julius Hilarianus 4, 635, 6
Hilarion, Vita s. Hieronymus
Hilarius, Vita 4, 424, 31
Hilarius ratio de initio adventus domini 4,
542, 16f
Hildebert 4, 499, 25. 501, 311 583, 38.
673, 101 30. Passio Agnetis, Susannae
4, 673, 28. Physiologus 4, 514, 34. pre-
digten 4, 668, 1. 3. Vita Mariae aegyp-
tiacae 4, 607, 19f
Hildegard 4, 413, 28 fl 351 414, 7. 578,
20. 660, 24 ff. s. glossare. Gotfrid
Hildigarda, epitaph 4, 440, 4. 450, 42. 458,
7f
Hildemar erklärung der Benedictinerregel
4, 407, 30
Hildesheim s. Heinrich m
Himmel und hölle 4, 516, 9
himmelszeichen 4, 377, 33. 391, 24. 439,
191 463, 151 verse über die 4, 391, 19.
s. Saturn
himmlisches haus 4, 416, 38 f
Hincmar von Rheims, epigramm auf 4, 543,
35. Vita Eemigii 4, 488, 10
Hippocrates 4, 394, 14. 422, 1. 454, 21 f.
455, 37. 468, 29. 508, 271 519, 4. 17.
530, 231 281 534, 51 20. 610, 35. 677,
25
Hirschau s. Wilhehn
hirsche, anweisung zum fang 4, 560, 38
höUe s. fegfeuer, flüsse
MHolczner 4, 584, 30
homilien s. predigten
Honorius 4, 423, 10
Honorius von Autun 4, 375, 5. 465, 1. 522,
18. 536, 29
Horaz 2, 686 a 7. 4, 393, 5fl 397, 28.
418, 36. 43. 441, 8. 480, 341 485, 25.
503, 6. 507, 42. 545, 1. 549, 4. 588, 34.
597, 6. 610, 40. 630, 271 677, 25. s.
Cruquius
horologium 4,412, 3. 450,34. 452,51 537,
16. viatorum 4, 624, 31
Hoto 4, 528, 19
6. Personen- Und Sachen weiser
777
Hrabaii 4, 644, 33 f. 39. 676, 31. aufzäh-
lung der meuschlichcn glicder in Wahih-
frids fassung 3, 432 a 4. 4, 376, 15. 440,
5 f. 552, 3. conunentar zum Pentateiich
in Walahfrids bcarbeitung 1, 340 a 16.
4, 255 a 1. 408, 13. 424, 11 ff. 447, 21.
521, 1. 8. 10. 523, 43 f. 524, 23 ff. 555,
2ff. 564, 41ff. 593, 34 f. 640, 41 ff. 664,
27 ff. 683, 38. zu Jiidicum und Ruth 4,
521, llf. 555, 7ff. 565, 16f. zu Judith
und Esther 4, 607, 30 f. zu Johaiuics 4,
407, 25. De computo 4, 537, 25. De in-
stitutione clciicorum 4, 382, 6. 416, 35.
437, 4 ff. 514, 10 f. 552, 8. 646, 23. De
univcrso 4, 431, 8f. 616, 20f. 22f. 31.
36 f. 39. 617, 1.8. 9. 12. 31. 36. 40. pre-
digt 4, 675, 29. s. glossare
Hrotrohc, grabschrift 4, 568, 13
Hugo, abt von Clugny, Icbensbeschreibung
und epitaph 4, 439, 23 ff
Hugo von SVictor 4, 412, 36. 423, 21. 485,
16. 578, 11
Hugutio 4, 500, 7
Hunaldus 4, 458, 5
Huunbert, bischof von Würzburg 4, 592,
25
hymuar 4, 475, 2. 579, 11
hymnen 4, 377, 4. 427, 19. 528, 38 f. 529,
20. 532, 12. 541, 37. 543, 3. 568, 24.
573, 20 f. 582, 25. 637, 4 f. 665, 17. 24 f.
666, 25. 668, 32. 670, 29. 676, 19. 708
z. 4 V. u. s. Afra. Maria. Maria Magda-
lena. Maui'icia. neumen. Sequenzen
Jacobus 4,550,21. Passio 4, 550, 36. 551,3.
590, 1. wunder 4, 491, 7 u. a
Jacobus, mag. 4, 438, 16. 439, 13
Jacobus, frater 4, 475, 3
Jacobus de Vita Summa contemplaria 4,
515, 12 f
JJäckler, mag., Expositor des 4, 440, 37
jähr: sonnenjahr 4, 421, 5 f. 518, 29. ein-
teilung 4, 436, 6
GJelmar de Aw, mag. 4, 438, 18
Jerusalem, läge 4, 535, 10. Zeichnung 4,
560, 7. Patriarchen und prioren vom hl.
grabe 4, 560, 18 ff
Jesus s. Christus
Jesus Sirach (astrologischer) Liber iudicum
4, 420, 41 f
Ignatius, Passio 4, 452, 18. epistolae apo-
cryphao ad Johannem et Mariam 4, 468,
3 ff
Tmago niniidi 1, 462, 35. 522, 21 f
liuux'cnz 111 De niiseria conditionis hunia-
nac 4, 515, 36
invcntar eines klosters 4, 409, 1 1 f
Job poenitentibus cxempliim primus cxhi-
buit 1, 663, 6. s. sonst bibel
Johannes der tauf er 4, 487, 38
Johannes evangelista, Passio und Vita 4,
550, 37. 39 f. 590, 5
Johannes, Passio 4, 532, 13
Johannes eleemosynarius s. Leontius
Johannes diaconus Vita Gregorii 4, 412, 23.
424, 31. 453, 3 f. s. Nicolaus
Johannes xxii bulle 4, 469, 34 ff
Johannes, bischof 4, 640, 16
Johannes, bischof von Strafsburg 4, 469,
35
Johannes, abt von Seon 4, 438, 32 f
Johannes, probst von Gars 4, 438, 34
Johannes, priester in Gablungen 4, 504, 41
Johannes, mönch von SPaul 4, 659, 29
Johannes, frater 4, 475, 43
Johannes Scotus commentar zu Martianus
Capella 4, 385, 2
Johannes super secundo libro Prisciani 4,
537, 39
Johannes s. Chrysostomus. Priester
Johannitius Glosulae 4, 544, 7. 16
Johannitius Isagoge 4, 421, 43. 634, 15
Jonas, bischof 4, 458, 15
Jordanes 4, 630, 19
Josephus Bellum iudaicum in Rufins Über-
setzung 4, 426, 20
Irenicus, dichter 4, 377, 31
irisch s. glossare. heiligenlegenden
Isengrimus 4, 602, 14
Isidor 4, 386, 25. 463, 18. 482,38. 485,25.
525, 5. 550, 33. 551, 4. 6f. 564,28. 579,
30. 640,35. 677,24. Allegorien 4, 377,8.
397, 14? 401, 13 ff. 404,35.42. 423,13ff.
551, 41. 552, 2. commentar zur Genesis
4, 443, 22. zum Pentateuch und and. alt-
testamentlichen büchern 4, 510, 13. zur
Apocalypse 4, 572, 4f. 653, 20. 657, 35.
De natura rerum 4, 399, 38. 402, 14 ff.
421, 38. 478,31. 36f. 482,25. De officiis
4, 399, 37 f. 421, 38. 478, 30ff. 35. 482,
24 f. 525, 28. 35. 526, 12. 539, 30. 541,
16 f. 542, 26. 564, 2^7. De ortu vol obitu
778
Reoister
patrum 4, 514, 17 f. Differcnticn 4, 037,
6. Etymologien 1, 320 a 4. 2, 716 a 7.
3, 217 a 3. 424 a 1. 3. 4. 432 a 2. 4.
447 a 10. 47Ö a 20. 700 a 2. 4, 90 a 8.
211 a 10. 12. 305 a 11. 339 a 14. 373,2.
382, 23. 380, 28. 388, 32. 389, 16. 34.
402, 13. 417, 31. 424, 14. 431, 8. 435,
34 f. 430, 22 ff. 437, 9 ff. 447, 3 f. 449,
35f. 471,4—7. 18. 42. 477, 10. 478,19ff.
480, lOff. 488, 24. 351 502, 11 f. 513,
18. 523, 3 f. 525, 35. 37 f. 40 f. 528, 11.
16. 534, 1. 541, 3 f. 544, 17. 552,1. 508,
30. 571, 6. 581, 14f. 589, 31. 590, 19.
012, 30. 013, 11. 014, 3. 8. 010,43. 017,
10. 20. 018, 14f. 034, 11. 037, 17. 044,
38. 045,301 33. 040, 4. 0. 648, 10. 008,
30. 073, 391 084, 5. SenteDzen 4, 003, 1.
Synonyma 4, 449, 10. 587, 5. pseiido-
Isidor 4, 598, 20. 000, 31. s. glossare
Iso s. glossare
Itala 4, 441, 25. 461, 13. 524, 13
Juden, eid 4, 007, 42. irrtümer 4, 515, 38.
s. talmud
Judocus, Schreiber 4, 515, 39
Jiüianus, Passio 4, 005, 32
Julianus antecessor Epitome novellarum 4,
391 a
Julianus Pomerius 4, 450, 41 f
Julianus Toletanus 4, 374, 24. 425, 0. 598, 1
Jungfrau 4, 074, 24 ff
Junilius 4, 402, 12. 509, 22
FJunius 4, 591, 25 fl 592 a. 084, 17 u. a.
s. glossare
juristisches 4, 505, 51 074, 1 f 1 s. Cano-
nes. canonistisches. glossare
Justin 4, 499, 11
Justinian Institutionen 4, 526, 21
Justus commentar 4, 443, 5
Juvenal 4, 211 a 14. 232 a 2. 372, 7. 391,
17. 417, 7. 422, 28. 454, 10. 503, 421
583, 40. 597, 91 627, 26. 677, 25
Juvencus 4, 407, 34. 36. 445, 17. 494, 8.
527, 14. 574, 3. 589,43. 625,31. 603,10.
069, 21
La in Niederösterreich 4, 039, 17. 20. 040, 3
labyrinth 4, 520, 41. 500, 5
Lactanz 4, 482, 37
PLambecius 4, 029, 20 ff
Landsberg, Herrad von 3, 708 z. 13 fl 4,
015, 18ff
Landshut s. Busser
Lanfranc 4, 505, 21
Langonstf^in s. Heinrich
Langobardorum historia 4, 012, 38
laster: crapula 4, 401, 18. cupiditas 4,401,
18. detractio 4,674, 371 invidia 4, 074,
37. ira 4, 436, 35. luxuria 4, 401, 18.
439, 19. superbia 4, 401, 17. 579, 20.
074, 30, s. todsünden. versus de vitiis
4, 534, 21. s. tugenden. vitia gentium 4,
420, 4
latcrculus notarum 4, 030, 10
latwergen 4, 553, 20. s. Damianus
leben, ehrbares 4, 073, 24. s. Martin, nach
dem tode 4, 520, 9
lebensalter, menschliche 4, 392, 41
lectionen s. kirchenjahr
legenden s. heiligenlegenden
Leo der grofse 4, 400, 38. 485, 25. 523, 6.
539, 341 541, 28. 557, 15. 019, 30
Leo m, brief an Karl den grofsen 4, 002,
19 f
Leonhardus, frater 4, 475, 4
Leontius Vita Johannis eleemosynarii 4,
488, 12. 505, 24. 591, 15
Lesschenprecht, mag., de Muldorf f 4, 438,
18
lex s. gesetze
Liber comitis 4, 503,18. 547, 15 fl 502,35.
572, 35. 037, 27. 053, 41. 058, 37. 009,
13
Liber commaticus 4, 470, 0
Liber de effectibus planetarum 4, 509, 22
Liber de proeliis 4, 033, 43
Liber de proprietate sermonum 4, 570, 40
Liber diaetae 4, 648, 17
Liber elefantiae 4, 381, 8
Liber glossarum s. glossare
Liber medicinae 4, 648, 16
Liber medicinalis 4, 530, 15
Liber pauperum 4, 380, 23
Liber rotarum 2, 341 a 5
Liber sanitatum 4, 647, 42
liebe 4, 645, 8. s. tugenden
liebesbrief 4, 439, 4
liebeslied s. minnelied
Liechtenberg, Samuel de, conversationsbuch
4, 440, 26
Med s. verse
FLindenbrog 4, 431, 22 ff. 472, 14. 080,10.
682, 25 ff. s. glossare
6. Personen- Und Sachenweiser
779
GMLingelshcini 4, G82, 8
Linus Vita Petri 4, 532, 14 f
JLipsius s. glossare
Logik, SGallor und bnich^^tück oinor 4, G33,
28
loliuni 4, 553, 35
loossammlungen 4, 553, 19. 654, 4. G
Lothar, kaiscr 4, 458, 18
Louganpertus 4, 551, 34
Lucan 4, 60 a 21. 397, 27. 417, 6. 479, 4.
480, 37. 481, 18. 517, 17. 542, 37. 552,
21. 613, 30. 634, 6. 677, 24. s. Sueton
Lucius, Vita 4, 424, 32
Ludwig der fromme 4, 391 a. 450, 26. 39.
539, 29. 540, 41. 602, 37
Ludwig der deutsche 4, 458, 16
Ludwig der Baier 4, 521, 26
Ludwig XI von Frankreich 4, 439, 30
Ludewicus 4, 477, 36
Luparius 4, 439, 30f
Lupus, arzt 4, 519, 2
Lutiani Vocabularius 4, 512, 31
Lysanias 4, 598, 6
Maccabaeer, genealogie 4, 457, 28. s. sonst
bibel
Macer 3, 604 a 7. 4, 371, 34. 372, 9. 427,
13. 433, 17. 481, 9. 496, 22. 501, 25. 506, 8.
508, 26. 517, 3. 554, 1. 581, 25. 584,20. 606,
7. 673, 32. mhd. Übersetzung 4, 647, 39 f
Macrobius 4, 417, 6. 580, 29. 597, 21
magd 4, 637, 14. 669, 3
Magdeburg s. Günther. H.
magier, namen der drei 4, 532, 37 f. 547,
381 576, 3. 637, 17
Magnus, Vita 4, 565, 41
Mainz, synode 4, 377, 21. (von 847) 4, 449,
3. 524, 37 f. (von 852) 4, 378, 9. Moriz-
kirche 4, 498, 29 ff. s. Aiibo. Bardo. R.
malus malannus 4, 519, 15. s. segen
Malchus, Vita s. Hieronymus. Raginald
Mallius Theodorus 4, 545, 23
Mamertus Claudianus 4, 391, 2
Marbod von Rennes 4, 374, 27. 375, 33. 606,
6. 621, 15. 673, 10. 29
Marcellinus, Passio 4, 532, 7
Marcellinus, pabst, Decreta 4, 513, 10
Marcellus rescriptum 4, 531, 40 f
Marcellus Empiricus 4, 368 a 7. 380, 3. 29 ff
Maria, bild 4, 560, 8. brief an Ignatius 4,
468, 5. empfängnis 4, 512, 1. epitheta 4,
422, 4. gebet 4, 515, 30. 523, 26. 575, 4.
gedieht 4, 474, 32 f. genealogie 4, 514,
15 f. 674, 17f. hymnen 4, 515, 28f. 607,
16. Jungfräulichkeit 4, 570, 18 f. nanicn
4,383,6. pruoscnlatio 4, 439, 14 f. predigt
4, 582, 14 f. Verkündigung 4, 512, 2 f.
wunder 4, 593, 14. s. Ahusia. pscudo-
Potho. drei Marien 4, 502, 13. 579, 2. 078,
12 f
Maria aegyptiaca,Vita4, 567,24. s. Hildebert
Maria Magdalena, hymnen 4, 419, 41. 512,
3 f. Vita 4, 488, 19. 511, 40. s. Claudius
Marienfeld, bibliothekskatalog 4, 412, 37
Maro, Passio 4, 532, 2
Marquard 4, 599, 14
Martial 4, 439, 40. 456, 32. 39. 458, 15.
480, 34
Martianus Capeila 4, 385, 3. 389, 17. 391,
15 f. 441, 7 f. 516, 35. 539, 3. 643, 5
Martin, predigt über 4, 565, 38. Vita 4, 424,
30. s. Gregor von Tours. Sulpitius Severus
Martin, pabst, Urkunde für Tegernsee 4, 566,
10
Martin, bischof, Formula vitae honestae 4,
375, 13
martyrolog 4, 426, 25. 536, 29. 543, 20. s.
Ado. Beda
mafse 4, 426, 3. 451, 35. 476, 32. 482, 38.
486, 9. 513, 41. 550, 42. 570, 43. 576,
10 ff. 601, 21. 612, 41. 634, 40. 662, 18.
mensura nolarum 4, 545, 24 f. mensura
perticarum 4, 545, 30. s. geometrisches.
Orgelpfeifen
Mastricht, Gerhard von 4, 629, 30 ff
mathematisches 4, 391, 18. 538, 43. 545, 16.
35 f. 548, 9. 611, 15. s. auch arithme-
tisches, geometrisches
Mauricia, hymnus 4, 569, 36
mausoleum 4, 543, 34
Maximianus 4, 607, 18
Maximinus, Vita 4, 532, 6
Maximus De caritate 4, 429, 5f
Maximus predigten 4, 466, 38
medizinisches 4, 391, 10. 481, 11. 13. 509,
14f. 19f. 517,2f. 7. 518, 32ff. 519, 13ff.
530, 3. 535, 8. 554, 8. 560, 6. 626, 2. 632,
5. 662, 6. Schriften und tractate 4, 243 a
12. 378, 19 ff. 396, 28 f. 404, 9. 442, 14.
453, 16. 27 f. 478, 6. 518, 32. 553, 33 f.
37 ff. 554, 3 ff. 608, 29 f. 634, 8. epistolac
medicorum 4, 396, 20. ß. auch aderlass.
780
Reüibter
AureliuH. kiankhciton. Dynamidia. Libor.
recepte. rolle. Hpoculum. urin
Mcgcnbcrg, Koniad von 4, (J59, 37
Mcginhart 4, 527, 42
Mcginward, bischof von Freising 4, 526, 42.
532, 39
Mein ward, priester 4, 484, 31
Mcinwerk, bischof von Paderborn 4, 411,
39 f
Meifsau, Otto von 4, 040, 7
mensch, körper 4, 381, 20. 533, 43. 553,27.
576, 5. 608, 41 f. 634, 14 f. glieder 4, 374,
21. 470, 29 f. 519, 6. 9. 535, 29. 560, 15.
577, 35. 605, 22 f. 621, 9. 634, 12 f. 659,
32. 677, 30. s. Hraban. propria 4, 458, 36.
Schöpfung 4, 502, 13. 543, 39 f. 554, 4.
641, 17 f. fünf sinne 4, 576, 6. s. em-
pfängnis. fingernamen. lebensalter. puls,
schwangere, zunge
Mespurg s. Sörbel
messe 4, 533, 17. 544, 33. 637, 31. 668, 24.
Ordnung der 4, 600, 42. messen 4, 430,
10. 24. 26. 450, 23. 466, 40. 522, 9. 593,
13. 672, 36. s. Heinrich von Langenstein
Messehelle Astrolabium 4, 420, 40
meteorologisches 4, 468, 35 f
Methodius Prophetia 4, 534, 18
metrisches 4, 375, 34. 485, 4. 528, 10. 529,
9 f. 545, 20. 559, 23. 621, 40. 627, 28 f.
631, 32 f. 678, 16ff. s. accent. quantität
Michael, predigt auf 4, 550, 38. 609, 39
Michael, bischof von Regensburg 4, 531, 25 ff
Mico 4, 236 a 6
minnelied, mhd. 4, 614, 9f
Modestus, Passio 4, 532, 12
Modius Ariensis, canonicus 4, 588, 2
Modoin 4, 446, 31
Monachus SGallensis 4, 373, 6
monate4, 543, 20. namen 4, 228 a 11. 450,
36 f. 514, 13ff. 569, 6f. 598, 2ff. 672, 13.
s. Einhard
mond s. kalendarisches
mondfinsternisse, notizen über 4, 450, 31
FJMone 4, 398, 1. 495, 8
Monsee s. glossare
moralischer tractat 4, 418, 6 f. s. gut und
böse
Moses de Graecia Commentum 4, 429, 1.
467, 12 f u.a. 486, 11. 510, 22. 37
MMoshaymer 4, 584, 31
Mühldorf s. Lesschenprecht
Mülich, pleban Bartholomaeuß 4, 680, 12
München h. Toblar
Muniperth, Schreiber 4, 640, 17
Musa, Antonius 4, 411, 4
musen, namen der 4, 431, 10. 452, 7. 468,
12. 645, 32. verse über sie 4, 391, 19 f.
452, 7. 457, 20 f. 468, 13
musikalisches 4, 391, 18 f. 4.58, 4. 520, 8.
548, 39. 549, 40. 550, 24. .581, 11 f. s.
Boethii, Guidonis mensura
Mustio 4, 396, 21
Naaman 4, 637, 15. 669, 3
nacht 4, 459, 35. 570, 42
namen, deutsche 4, 397, 39 ff. 412, 6. 498,
4. 513, 36. 515,37. 565, 3 f. .599,38. 602,
37 ff. 614,21. 631,20. s. im übrigen wort-
erklärungen
Nataü, baccal. Wenceslaus, lehrer in Baden
4, 439, 8
nativität 4, 509, 25
Nereus et Achilleus, Passio 4, 531, 40
Nero verse 4, 596, 22
DvNessel 4, 629, 30
nessia s. segen
Neuchinger decrete 4, 569, 24
neumen und neumierte texte 4, 377, 11 f.
381, 35. 397, 19. 405, 28. 472, 42. 511,
39. 526, 42. 527, 1 f. 532, 18. 25 f. 40.
534, 10. 537, 9. 13. 539, 26. 541, 18. 551,
24f. 607, 16. 608, 16. 28f. 625, lOf. 632,
21. 633, 40. 644, 19
Nicea, concil 4, 378, 8. 513, 22. 569, 37.
582, 19 f. 614, 23 f. s. auch Canones
Niceta 4, 525, 34. 36 f
Nicolaus, Historia, predigt über und Vita
des Johannes diaconus 2, 762 a 1. 4, 487,
42. 512, If. 567, 19 ff
Nicolaus I 4, 500, 15. 525, 1
Nicolaus Antidotarium 4, 519, 27. 609, 7
Nicomedes, Passio 4, 532, 2
Nienroden, joffrau van, costerin van sinte
Servaes 4, 591, 16
nimphea 4, 554, 5
De nitro 4, 637, 16. 668, 1
Noe, grundriss der arche 4, 613, 6
Nola s. Paulinus
Nolesbach, Adalbero de 4, 491 a
Nonius Marcellus 4, 497, 16 f
Noppenberger, müUer Hans der 4, 633, 32
Northungus 4, 378, 29. 39 f. 379, 7. 18. 36.
6. Personen- Und Sachenweiser
7S1
380, 22 [schwerlich identisch mit dem
Nortungus der AVolfenbüttlcr hs. Hehnst.
1127J
Notker lialbuhis -1, 109, 42. 445, 41
Notker Liibeo Boethius 4, 453, 42. 454, 38 ff.
501, 1. Computus 4, 543, 24. 553, 12.
Psahiicu 4, 504, 23. Von der niiisik 4,
445, 42
Notker 4, 454, 25. brief an Kuodpert de
exilio 4, 453, 33
Oberaltaich 4, 531, 29 ff
JJOberliD 4, 600, 31. G70, 11. 071, 15. 072,
18. 684, 23 f
Odalhart, bischof 4, 603, 9
öle 4, 519, 27
Olmütz s. Rupert
olympiadem'echnimg 4, 457, 29
Opfer, notizen über 4, 607, 15
Opiate 4, 519, 26
Orden, geistlicher, Statuten 4, 604, 39
De ordinibus 4, 637, 31. 668, 24
Ordo de catezizandis rudibus 4, 525, 31
Ordo romanus 4, 527, 12. 544, 33
Orgelpfeifen, mafse 4, 405, 38 ff
Origenes 4, 525, 42 f. s. Hieronymus predigten
Orleans s. Theodulph
Orosius 4, 240 a 4—7. 241 a 5. 243 a 12.
421, 28. 450, 9 f. 453, 11. 455, 39. 482,
29. 552, 6. 559, 4. 613, 31. 677, 25
Orthographie 4, 454, 23. 474, 27
Osbern Panormia 4, 371, 33. 375, 41. 412,
43. 472, 43. 502, 6. 544, 7. 558, 1. 659, 37
ostertafehi 4, 410, 23. 499, 21
Othmar, Vita 4, 424, 32
Otrirfd 4, 484, 13
Ottho, mag., Cornutus 4, 660, 2
Otto der grofse, Urkunde 4, 500, 16
Otto, bischof von Bamberg 4, 493 a
Ottobeuern 4, 494, 23. 685, 3 ff
Ottokar von Böhmen 4, 639, 20. 640, 6
Ovid 4, 452, 2. 457, 4. 485, 28. 497, 6. 569,
1. 583, 32. 596, 20. 34 f. 638, 24.. 643, 6.
676, 22
pabstgeschichte 4, 514, 23
pabstHsten 4, 462, 36. 512, 22. 513, 11. 514,
20. 612, 41. 654, 17
Paderborn, brief an den bischof von 4, 476,
4. s. Meinwerk
Paganus 4, 502, 23
Paiersbrum», herrn von 1, 557, 13
Palindrom 4, 457, 1—4. 528, 14 f. 529, 25
Palhidins De insertionc arboruni 4, 509, 26
Pancratius. l^issio 4, 532, 3
Pantaleon, Passio 4, 532, 4
Papias 4, 497, 8. 500, 7
Paraclitus s. Warucrius
paradies 4, 482, 39. 576, 10. s. f Hisse
Paschalis ii 4, 560, 28 f
Passau, capitel 4, 502, 37. s. Hartwic. Sigis-
raundus. AValtrih
Pasturalis 4, 582, 20
paternitas und filiatio 4, 477, 35
Patriarchen, namcn der zwölf 4, 676, 3
SPaul s. Johannes
Pauhnus von Nola 4, 529, 4
Paulinus von Perigueux 4, 600, 11 f. 608,9
Paulus, Vita 4, 532, 16. 605, 9. s. auch
Petrus
Paulus, Passio 4, 532, 13
Paulus monachus, Vita 4, 452, 30
Paulus, Vita s. Hieronymus
Paulus Constantinopolitanus, emendator des
Lucan 4, 479, 7
Paulus Diaconus 4, 439, 38 ff. 456, 24 ff.
612, 38. 661, 25
Paulus, Rheinauer 4, 600, 37
Pelops, arzt 4, 519, 3
Perehtheid 4, 450, 43
pergamentberechnung 4, 436, 7f
Perigueux s. Paulinus
Perndorf 4, 677, 35
Persius 4, 232 a2. 386, 35. 417, 7. 503,42.
507, 38. 552, 23 ff. 554, 33. 34. 36. 597,
8. 611, 8. 626, 25 f. 674, 16
GHPertz 4, 685, 26
PPetau 4, 681, 8
Petronella, Vita 4, 532, 1
Petrus et Paulus, Passio 4, 532, 16. 550,
34 f. 589, 43. Passio metrica 4, 516, 16.
566, 17
Petrus 4, 419, 17. 457, 23 f. 516, 27. 525,
34. Vita s. Linus
Petrus exorcista, Passio 4, 532, 7
Petrus cantor Parisiensis 4, 674, 34
Petnis Hispanus 4, 375, 43. 383, 13. 509,
5. 609, 8f
Pharaonis epistolae 4, 469, 28
pharmazeutische ersatzmittel 4, 509, 15 f
Philarctus Liber pulsuum 4, 422, 2
Phüelphus 4, 474, 40
782
Register
Philijjp I von Fninkroich 4, 475, 38
Phili])pu8, tetrarcha Itureae 4, 598, 5
PhilippuH, Passio 4, 550, 36
Philippus, arzt 4, 510, 2
pliilüsophcn und philosophic 4, 458, 26. 544,
11. 668, 38.676, 13. s. syllogismusfoiinon
Phocas 4, 390, 4. 547, 20 f. 572, 14. 574,
7 f. 654, 1. 659, 2
Phrumari, villa 4, 516, 22
physiologisches 4, 428, 4
Physiologus 4, 397, 26. 463, 19. 38. 549, 9.
630, 33. s. auch Chrysostomus. Hildebeit
Pieresel, mag. Georgius, de Saltzburga 4, 438,
17
Pilatus 4, 598, 5. legende 4, 676, 42 f
Pippiii 4, 602, 37 f
Pirmin, Vita 4, 424, 32
PPithoeus 4, 682, 9
Pius n 4, 438, 12. 26. 31
Placentia, concil 4, 616, 4
S. Placitus Papyriensis 4, 497,29. 519, 20f.
645, 16. 29
plagen Aegyptens, gedieht über die 4, 501,
33 f
planeten, ihr einfluss auf den embryo 4,
381, 19. s. Liber de effectibus planetarum
Platearius Circa instans 4, 509, 33. 519, 32
Plato 4, 469, 19. 548, 21. 676, 13f. 677,24
Plautus 4, 66 a 17. 677, 24. 695 z. 42 ff
Plinius Naturgesch. 4, 626, 2
C. Pünius Seeundus 4, 482, 39 f. PHnius
poeta 4, 429, 14
pseudo-Plinius 4, 453, 24. 468, 30. 497, 31
Plutarch De educandis liberis 4, 438, 39
Poenitentiale 4, 377, 18 ff. 378, 6f. 10. 399,
18 f. 416,36. 450, 3. 485, 17. 593,2. 613,
34. 614, 28. 667, 18 f. s. Beda. Cummean.
Egbert. Halitgar. Theodorus
Poeta Saxo 4, 663, 15
polnische worte 4, 509, 11
Popon, mag. Petrus 4, 474, 29. 37
Poppo, Babenbergensis ecclesiae archidiaco-
nus 4, 532, 41
Porphyrius Isagogae 4, 421, 2. 634, 1
Possidius Vita Augustini 4, 488, 9
pseudo-Potho Marienlegenden 4, 488, 17 f
praelaten, de fuscinulis et ostiolis praelato-
rum 4, 674, 38
Prandigan 4, 634, 42
predigten, predigtentwürfe 2, 42 a 2. 4, 372 f a.
375, 4. 409, 5. 430,25. 433,6. 435, 11 ff.
35 ff. 440, 9. 445, 1. 450, 24. 452, 13.
464, 24. 465, 4. 6. 466, 35. 481, 30. 32.
504, 13. 515, 13. 519, 40. 531, 7. .533, 4.
21 f. 534, 19. 30. .37. .535, 4. .541, 21 ff.
543, 40. 550, 16. 557, 13 f. 43. 5.58, 20.
570, 11? 576, 25. 578, 10. 581, 37. 42.
582, 6 ff. 9. 32 ff. 35. 583,25. 27. 592,12.
603, 17. 641, 10. 662, 29. 666, 33 ff. 668,
Iff. 42 f. 674, 41 ff. 676, 32. 38 f. s. Maria.
Martin. Michael. Nicolaus
predigtmärlein 4, 534, 38. 578, 37 ff
Preuzse, frater Nicolaus 4, 486, 32
priester, amt 4, 502, 19. 601, 2. kleidung4,
457, 33. 637, 13. 669, 1. macht und fall 4,
543, 43. 544, 1
Priester Johannes 4, 469, 22
Priestereid 4, 524, 39
Primasius 4, 405, 3
Priscian De accentibus 4, 431, 2. Instit. 4,
227 a 8. 232 a 2. 239 a 34. 389, 9 f. 407,
16. 417, 10 f. 13f. 18f. 26 ff. 420, 12. 421,
13 ff. 40. 431, 9. 451, 41. 459, 3. 470,
23 ff. 34. 37. 471, 25. 477, lOf. 19. 480,
32. 506, 34f. 507, Uff. 527, 7. 28 f. 528,
37. 537, 9 f. 549, 29. 37. 563, 36. 566,24.
583, 43. 601, 5. 627, 18 f. 628, 8. s. Jo-
hannes. Periegesis 4, 674, 8. Versus Aenei-
dos 4, 596, 13 f
Proba Cento 4, 407, 37
Probus, M. Valerius, De notis antiquis 4,
628, 22 f
pronomina s. grammatisches
Prosper gedichte 4, 376, 25. 420, 13. 423,
23. 424,42. 427,4. 433,431 454,43. 456,
41. 511, 35 f. 524, 9. 543, 36. 599, 32 f.
620, 38. 665, 18. Psalmencommentar 4,
444, 28
Provinzen 4, 533, 40. 598, 19. Galliens 4,
513, 19. 664, 18
provinzialsynode, baierische von 805 4, 525, 13
Prudentius 4, 149 a 16. 232 a 2. 243 a 7.
384, 10. 387, 35. 393, 10. 396, 36. 397, 5.
19. 25. 410, 1. 416, 28. 419, 22. 35. 420,
15. 424, 43. 425, 15. 22. 431, 12. 443, 16.
23. 29 f. 448, 6. 462,24. 26. 472,32. 480,
6. 482, 4. 490, 6. 14. 16. 495, 14. 508,
14. 511, 21. 519, 39. 41. 536, 37 ff. 538,
27 ff. 552, 17. 567, 6. 573, 26. 584, 4. 598,
37. 599, 35. 600, 5. 606, 18. 607, 23 f.
609,21. 24. 35. 40. 611,20. 620, 11. 623,
25. 625, 36. 630, 15. 632, 23 f. 30. 661,
6. Pkrsonen- Und Saciienweiser
783
35. 605, 38. ÜGli, 25. Ülil), 35. (JTO, 20. 30.
GS5, 20
Prüfeuing 4, 383, 22. 535, 1 1 ff. s. Erbo
Prüm s. Kf'gino. Wjuult'lbcrt
PruUiacinn s. Ecliohaiclus
Publiliiis Syrus 4, 038, 24
puls 4, 519, 10. 553, 40. s. Philaretus
pul vor, recept zur ber(?i(ung 4, 514, 42
Pythagoras Ratio sphaerac 4, 559, 32. 563,
38 ff. 048, 15
quautität der stamnisilben 4, 559, 17. quan-
titälslehre iu tabellenform 4, 441, 18
Quirinus, Laurus 4, 438, Iff
R., fratcr in Ebcrbaeh, brief an erzbischof
A. von Mainz 4, 536, 24
Rabenthanne 4, 677, 35
Radekke, Bereuhardus de 4, 492 a
rätsei 4, 441, 7. 552, 29 ff. 34 ff. 504, 7. 570,
13. 597, 5 f. 639, 3
Raginald Vita Malchi 4, 372, 13
Raimund Summa 4, 516, 10
Ramuoldus, abt von SEmmeram 4, 537, 30
RERaspe 4, 411, 32
Ratmund, abt von Benedictbeuern 4, 516, 24
Ratpert sequenz auf SGallus 4, 444, 16
Ravenspurgensis cantor 4, 439, 9
Rebdorf 4, 680, 13
recepte 3, 198 a 7. 4, 243 f a 12. 369 a 7 ff.
372, 22. 376 a. 379, 27. 380, 34 ff. 381,
22 f. 383, 19. 385, 31. 386, 31 ff. 390, 30.
33. 392, 41 ff. 393,12. 394, 15. 17.19.20.
22. 24. 28. 396, 25. 411, 13. 420, 34 ff.
425, 30ff. 426, 30. 442, 18. 450, 31. 455,
10. 26. 35 f. 457, 31. 458, 24. 40 f. 461,
39 f. 465, 6 f. 468, 34. 469, 19. 476, 7.
478, 6. 479, 35 f. 506, 5 f. 10. 508, 22.25.
509, 9. 530, 5. lOf. 15 ff. 38. 534,6. 537,
22. 553, 29. 41. 554, 1. 559, 33. 560, 37.
583, 38 f. 584, 23. 601, 1. 606, 11. 608,
35. 37. 609,4. 6.9. 11 f. 623, 20. 635, 29.
630, 17. 645, 10 ff. 647, 32. 41. 43. 648,
soff. 661,37. 662,4. 7. 667,22. s. augen-
leiden. fische, flöhe, heilmittel. hirsche.
pulver. salbe
Regensburg, diöcese 4, 603, 3. SEmmeram
4, 531,27ff. 537,291 538,13. s. Adalwin.
annales. Baturich. gebet. Michael. Ramuol-
dus. Sindbert. Tuto. Urban
Regina, Passio 4, 567, 16
Ri'ginlu'rt, bischof 4, 184, 28 f
Roginbcrt, st-hreibcr 4, 415, 27
Rcginp(M-t, Schreiber 4, 528, 19
Rogiufrid 4, 573, 16
Regino von ]*rüm 4, 126, 28
Regula canonicorum 4, 447, 27 f. 582, 36
Rcichcnbach 4, 633, 33
Reichersberg, Gorhoch von 4, 578, 1
Rcinher Coniputus 4, 477, 20 f
Rcniigius s. Hincmar
Remigius von Auxerrc commentar zu Boethius
4, 624, 8 ff. zu Cato 4, 440, 38. zu Donat
4, 678, 14. zu Genesis und üeuterono-
mium 4,521, 1. 11. 523, 42 f. 524, 22f. 2(;.
555, 1. 6. 564, 40f. 565, 5. 640, 39 f. 641,
6. zu Martianus 4, 389, 18
Rennenses fratres 4, 408, 10
Rennes s. Marbod
Reutlingen s. Zainer
Rheims s. Adalbero. Hincmar
Rheinau s. Paulus
rhetorisches 4, 389, 21. 440, 31. 446, 40.
513, 43
Richard von SVictor 4, 595, 9 ff
Richardus, presbyter Scinensis 4, 408, 6
Richardus Synonyma 3, 523 a 5
richter, bestechlichkeit und habsucht 4, 674, 39
Riga, Petrus de 4, 464, 28. 621, 17
Risbach, synode 4, 568, 5 f
ritualvorschriftcn, Sammlung von 4, 614, 20
Rogerii Chirurgia 4, 536, 11 f
Rolandus Parmensis 4, 536, 12
rolle, medizinische 4, 385, 22 ff
Rom, hügel, regionen, strafsen 4, 554, 37.
627,2. 628, 42 f. 631, 5 ff. römische könige
4, 610, 11 f. römische Schriftsteller 4, 607,
16f
Romulus Paraphrasen des Phaedrus 4, 638, 19
Romulus und Remus 4, 553, 11
Rosenheim s. Weinkem
rossarznei 4, 515, 31. 35. s. salbe
JRot brief an card. Franciscus von Siena
4, 438, 23 f
Rudinars 4, 677, 33
Rudolf, Visio 4, 467, 31
Rudolfus, Scolaris in Tirol 4, 469, 18. 32
Rufinus Kirchengesch. 4, 421, 37. 437, 2.
449, 27. 450, 6. 455, 38 f. 478, 36. 482,
15 f. 28. 505, 19. 523, 2. 526, 25 f. 562,
32. 572, 35 f. 587, 1. 594, 43. 613, 26 f.
637, 27. 659, 6. 669, 13. s. Josephus
784
Register
Rufinus Conimcntutii in inotra Terontiaiia
4, 507, 21
RufuH, urzt 4, 519, 2
runen h. aiphabet
Riiodliop 4, 574, 20
Ruo(li)crt s. Notkcr
Rupert, bischof von Olmütz, Summa con-
fessioDum 4, 4G7, 24
Ruppert, decan von Kirchdorf 4, 521, 29
Sacerdos et lupus 4, 439, 31
Sachsen-Weimar s. Karl August
sacramentar 4, 602, 30 ff
ßacramente 4, 423, 22. 534, 18. 543,41. 607,
41. 613, 3. 674, 39. s. bufse. ehe. taufe
Sacro bosco, Johannes de 4, 420, 41
Säuferorden, aufnahmediplom in den 4, 438,
13
salbe für räudige rosse 4, 515, 3. für wun-
den 4, 501, 26 f
öallust 4, 425, 7. 516, 32. 541, 42 ff. 543,
8. 544, 42. 574, 14 ff. 597, 21. 608, 17.
669, 26
Salomo 4, 422, 41. 514, 15. 607, 15. 617,2.
s. auch unter bibel
Salomo, bischof von Konstanz 4, 525, 1. For-
melbuch 4, 568, 33. s. glossare
Salutato, Coluccio 4, 440, 12
Salvianus, bischof 4, 482, 37
Salvius, Visio 4, 593, 11
Salzburg, Urkunde 4, 464, 42 f. s. Adalbert.
Arn. Berthold. Pieresel. Urbanus. Wista-
larius
Sammonicus, Q. Serenus 4, 393, 15. 394, 27.
468, 32 f. 556 a. 606, 10. 608, 36
Sandradus 4, 533, 30
CSanftl 4, 585, 2f
Sardica, concil 4, 513, 23. s. auch Canones
Saturn 4, 509, 23
Saxo predigtsammlung 4, 533, 5
Schaffhausen, W. scaphusensis ecclesiae pro-
fessus 4, 674, 31
Schamfaz 4, 634, 41
HSchedels wappen 4, 508, 12
JScheffer 4, 684, 2
Scheftlarn s. Heinrich i
Scheiern 4, 560, 9 ff . bibliothekskatalog 4,
560, 10 f. Konrad von, Schreiber 4, 559,
36. 560, 9. Chronicon Schü-ense 4, 561, 1
Schellen, Friderica 4, 496, 26
Schienen 4, 408, 11
schlänge, eherne 4, 467, 11. 510, 24. 30.
514, 17. 529, 33
Schönebeck, Brun von 4, 559, 28 f
Schönschreiben, mahnung zum 4, 436, 9f
Schöpfung 4, 389, 40 f. 508, 42 f. 575, 38 f.
602, 24. 645, 37 f. s. mensch
Schreiber s. Adelbertus. Adalhart. Alprat.
Dobresperig; Ellenhart. Erchanbertus. Go-
tehelm. Judocus. Munipcrth. Rcginbert,
-pert. Scheiern. Stephanus. S wicher. Tibe-
ricus. Udalricus. Valle. Uuanincgus. Wein-
kern. Uuillibaldus. Winithar. Wolfger
Schreiberverse 4, 446, 4
Schrötel, pleban Stephan, in Zell 4, 438, 22
Schüler, schreiben an seinen lehi-er 4, 568,
14
Schulbuch, etymologisches, in hexametem
4, 502, 8. 511, 20
schwangere 4, 553, 38. Schwangerschaft 4,
381, 9 ff
Schwebelinus 4, 537, 37
Schwertfeger, mag. Albanus, de Prawnaw
4, 438, 19 f
Scintillarius 4, 515, 16. 522, 30
Scolapius 4, 410, 43. 457, 21
Scolastica s. Benedict
Scotti 4, 417, 28. 619, 35
Sebastianus, Acta 4, 409, 40. 643, 8
Sebastianus, frater 4, 475, 4
Secreta secretorum 4, 469, 12. 509, 2. 519,
11
Sedulius 4, 372, 5. 376, 24. 407, 351 410,
1. 428, 4. 445, 17. 446, 5 f. 448, 7. 454,
31—33. 475, 33. 540, 6 f. 543, 271 549,
71 566, 19. 580, 191 590, 17. 599, 31,
35. 602, 10. 621, 2. 624, 28ff. 626, 151
632, 11. 633, 34. 646, 32. 669, 21
Sedulius Scotus 1, 719 a 5. 2, 623 a 1 [vgl.
LTraube O Roma nobihs 344]. 4, 410, 2.
448, 7. 607, 8ff
Seele 4, 458, 1. 576, 7
Segen 4, 385, 31. 425, 361 453, 18. 515,
33. 623, 34. 632, 25 fl 636, 31. augen-
segen 4, 514, 40. 650, 2 ff. gegen blitz
4, 635, 24. blutsegen 4, 380, 24 ff. 425 a.
506, 6. 543, 25. 631, 171 672, 17. dieb-
segen 4, 465, 16. wider feinde 4, 515, 32.
fiebersegen 4, 537, 8. 670, 10. tres boni
fratres 4, 572, 20. bei schwerer geburt 4,
390, 31. mäusesegen 4, 649, 27 ff. contra
malum malannum 4, 390, 32. erster Merse-
0. Pkksonkn- Und Sachenweiskr
785
burger zaiibci-spnich 3, 849 a 1. nacht -
Segen 4, 509, 88. gegen ucssia 4.881.84.
429, 19. 564, 29. 582, 80. G72, 16. pfeil-
segen 4, 435, 15. pferdosegen 4,369 a II.
649, 31 ff. contra pircil 4, 509. 82. zum
sieg 4, 631, 84. vür die truosen 4, 5 IT),
10. vür daz ungcnant 4, 515,24. wolfsegeu
4, 515, 26. wurmsegen 4, 518, 18 ff. 631,
14 ff. gegen zahn weh 4, 681, 84. s. be-
schwörungeu. besegnungeu. fjillsucht
Selbsterkenntnis, tractat über 4, 641, 13
Sem filius Haym 4, 509, 24
Seneca 4, 485, 25. 533, 42. briefe 3, 62 a
14. 4, 455, 29. apocryphcr briefwechsel
mit Paulus 4,686,19. 640, 25 f. notae Se-
necae 4, 603, 43. Proverbia 4, 465, 7.
638, 25. 640, 25. tragödien 4, 439, 11.
s. glossare
sententiöses, Sentenzensammlungen 4, 446, 9.
485, 22. 550, 16. 559, 12. 628, 1. 632, 3.
5. s. Publilius. Sprichwörter
Seon s. Johannes
Sequenzen 4, 515, 24. s. Notker Balbulus.
Ratpert. Thomas
Serapion s. Arnobius
Sergius Barbarismus 4, 529, 1
SServaes s. Nienroden
Servatus Lupus De tribus quaestionibus 4,
481, 2
Servilianus, Passio 4, 532, 3
Serviolus 4, 431, 1. 597, 11
Servius Centimetrum 4, 545, 19. 559, 20.
De litteris 4,480,40. Vergilscholl. 4,404,
1. 411, 21. 454, 6. 484, 11. 488, 25. 526,
33. 561, 18. 588, 10. 13. 630, 17. 38
Sethus 4, 458, 5
Severinus s. Eugippius
Severus, Vita 4, 488, 16. 565, 41
Sevilla, Johannes von 4, 519, 11 f
Sidonius Apollinaris 4, 373, 1
Siegburg s. Albert
Siegel, sieben 4, 401, 20 ff
Siena s. Rot
Sigebraht von Fulda 4, 392, 29. 36
Sigehard, abt von Abdinghof 4, 411, 39
Sigimar comes 4, 516, 20
Sigimundus, bischof 4, 484, 30 f
Sigismund, Passio 4, 531, 39
Sigismundus eques Pataviae 4, 438, 14 f
De signis naturalibus 4, 534, 4f
Althochdeutsche glossen IV.
silborlinge, gedieht über die dreifsig 4, 501,
85 ff
Silvester, Vita 4. 424, 30. 487, 41
Simon mul .Indus, Pussio 4, 550, 37 f
Simonie 4, 543, 43. s. Clemens ii
Sindbert, bischof von Regensburg 4, 608, 6
Sisiunius, Passio 4, ,505, 26
Sithiense spicilegium 4, 587, 30
Sitticense monasterium 4, 685, 33
Sixtus IV, verse auf 4, 489, 6
Smira archiatralis, Übersetzer des Abgar-
briefs 4, 481, 33
Socrat^s 4, 677, 24
Sörbel, mag. Petrus, de Mespurg 4, 488, 19
Sola, Vita s. Ermenricus
Solin 4, 369 a 11. 397, 14. 621, 2
Soltau, Konrad von 4, 396, 7 u. a
Soranus 4, 396, 21. pseudo-Soranus 4, 393,
22. 25
Speculum medicorum 4, 606, 14
Speculum peccatorum 4, 643, 2
Speier s. Gotfrid
Sprichwörter 4, 447, 9. 477, 3. 15. 555 f a.
628, 2. 638, 16 ff. 660, 3 u. a. 673, 12 f.
s. Evagrius. Heinrici Proverbia^ Seneca.
weise. Wipo
DvStade 4, 431, 31. 629, 33. 683, 5
Städtenamen 4, 416, 34. 614, 8. 637, 41.
668, 12. 670, 1. von metropolitansitzen
4, 451, 20. 513, 19. 539, 28. 609, 42
Statins 4, 540, 4. 613, 3. 643, 5f
Steinbücher und -gedichte 4, 567, 8. 670,
37. 685, 8. s. Marbod
steine, edele 4, 396, 40. 416, 39. 420, 10.
495, 18. 519, 35. 553, 32. 605, 4. 11.
618, 20. lapis agates 4, 617, 25. iaspis
4, 458, 20. saphirus 4, 458, 20. senditicus
4, 617, 25
Stembach(?) 4, 599, 14
Stephanus, bild 4, 575, 13. Vita 4, 550, 39
Stephanus diaconus, Revelatio 4, 567, 22
Stephanus Dispositio regalis 4, 380, 4
Stephanus, Schreiber 4, 662, 43 f
Stephanus Cantuariensis Generalitates 4, 582,
41
Strafsburg s. Johannes
streit zwischen barmherzigkeit und Wahrheit
4, 476, 5. zwischen gott und dem teufel
4, 476, 6
stunden, kanonische 4,"" 486, 36
53
TSC-
Register
Substanz 4, 451, 3. 458, 2f. 027, 21f
Hüude 4, 576, Gf. 570, ;}:i 005, 8. RÜiiden-
naraen s. Gregor Moraliu. todHÜiidcn. h.
ablass. Spoculiun
Suclon Vita Lucaiii 4, 517, 19
Sulpitius, Passio 4, 532, 3
Sulpitius periocha zur Andria 4, 620, 33 f
Sulpitius Scvcrus Vita Martini 4, 409, 39.
442, 37. 448, 5. 452, 31. 35. 482, 14. 532,
19 f. 550, 38 f. 565, 37. 608, 8
Summa super Decreta 4, 674, 27 f
Summarium Hcinrici 3, 367 a 5. 369 a 11.
372 a 22. 405 a 1. 514 a 14. 639 a 6.
701 ff. 4,212 a 1. 375, IG f. 382,42. 388,
4. 9. 20. 396, If. 418, 18f. 423, 28 f. 426,
38 f. 427, 32. 428, 26. 429, 23 f. 431, 4 f.
433, 18f. 464, 34ff. 466, 1. 472, 7ff. 511,
4. 32 f. 534, 22 f. .557, 5 ff. 33 f. 558,221
581, 37 f. .585, 16. 38 f. 603, 27. 604, 37.
615, 1. 621, 34. 628, 33 f. 634, 39. 647,
9 f. 668, 26 f. 673, 37. 684, 9
Sweiberer, inspector des Prager domcapitels
4, 602, 34
Swicher, Schreiber 4, 535, 16
syllogismusformen, beispiele für 4, 394, 18
Symmachus briefe 4, 439, 35 f. 456, 20.
495, 17. 628, 27
Synoden s. concilien
Synonyma, Synonymik 4, 439, 4. 440, 21.
474, 39. 609, 25. s. Cicero. Fliscus. Isi-
dor
tage 4, 459, 35. 637, 31. 668, 25. hundstage
4, 455, 31 f. kritische 4, 450, 36. 530, 25.
534, 8. 648, 29. 676, 9. jüngster tag s.
gericht
talmud, irrtümer 4, 516, 12 f. s. Juden
Tatian 4, 686, 7
taufe 4, 471, 25ff. 525, 33. 543, 42. 674,
21
Tegernsee, lehen 4, 561, 22. Ökonomiegerät-
schaften 4, 563, 3 ff. s. Froumund. Got-
helm. Gozbert. Herirant. Martin
Terenz 4, 200 a 2. 458, 33. 540, 5. 597, 13.
626, 33. 35. 627, 4 ff. 633, 10. 677, 241
s, Rufinus
Terenz, grammatiker 4, 421, 39
tetrarchae 4, 598, 5
t«ufel 4, 458, 35 f. 601, 28. s. streit
Thecla, Vita 4, 424, 32. 550, 41
ThomestiuB De arte dialectica et rhetorica
4, .599, 25 f
Thoodolus, Passio 4, 531, 37
Theodora, Passio 4, 532, 3
Theodorich s. Gotfrid
Theodorus Diaeta 4, 497, 32
Thcodorus Poenitentiale 4, 619, 33
Theodosius De locis sanctis 4, 575, 35
Theodulph von Orleans capitula ad presby-
teros 4, G36, 261 gedichte 4, 440, .30.
458, 12. 563, .33 f
Theodulus Elegie 4, 422, 26. 643, 4
theologisches, notizen und tractate 4, 381, 40.
394, 34. .398, 16. 408, 35. 437, 271 439,
16. 440, 101 468,341 515, 1. 521, 13fl
533, 26. 534, 191 543, 37. 576, 1. 18.
251 578, 4. 579, 29fl 581, 32. 36. .592,
13. 607, 43. 615, 101 641, 11. 676,35fl
s. Selbsterkenntnis
Theophilus, Vita 4, 567, 25. 593, 14
Theophilus Liber urinarum 4, 422, 2
Thiafliecp 4, 400, 35
Thomas, Passio 4, 197 a 2. 551, 4. 590, 4
Thomas von Canterbury, Sequenzen und
verse auf 4, 677, 1 ff
Thomas von Chatimpre De naturis rerum
4, 533, 38
EThwaites 4, 593, 27
Tibericus, Schreiber 4, 588, 15
Tiburtius, Passio 4, 550, 40
tiere 4, 343 a 7. 389, 32. 429, 141 544,10.
553, 30f. s. glossare. verse
tierfabel 4, 388, 16 f
tierstimmen 4, 418, 6. 429, 13. 448, 31.
470, 22. 476, 33. 478, 39. 533, 36. 542,
40. 571, 12. 596,33. 029, 21. 038, 11
661, 25. verse darüber 4, 469, 4. 500, 9.
514, 30. 661, 26
Tinto, nobilis 4, 538, 19
Tirol, fürsten, Sterbetage 4, 469, 34. s. Ru-
dolfus
tironische noten 2, 329 a 8. 330 a 10. 343
a 11. 12. 345 a 16. 4, 603, 43. 665, 29
Toblar, Andreas, aus München 4,438,14.21
tod erklärt 4, 549, 27
todestage verzeichnet 4, 450, 32 ff. 42 f
todsünden 4, 435, 27. 436, 20. 463, 33. 502,
18. 515, 34. 534, 211 535, 11 576, 81
616, 33. 621, 42. 671, 13. s. Gregor Mo-
ralia. laster
6. Personen- Und Sachenweiser
787
topica, ointoilung 4, 44(>, 30
Tours s. Gregor
Ti-actatiis de rcformatione t^mporis -i, 581,
33
tragooclio mul coniiklio l. iV,]',], 37. 637, 18
tranforinol. tScbwübische 4, HOG, 24
Tribur, synode 4, 377, 22. 300, Ü ff. 524, 38
Trier, SMaximin 4, 537, 30
LTross 3, 421 a 1
tninkenheit 4, 570, 0
tilgenden 4, 554, 1 1. christliche 4, 435, 28.
451, 24. 458, 2. 535, 2 f. 645, 0. tractat
über tilgenden imd laster 4, 426, 13. s.
Augustin De conflictu. Caritas 4, 401, 17.
551, 30. 570, 26. s. Maximus. humilitas
4, 401, 16 f. patieutia 4, 401, 17. sobrie-
tas 4, 576, Of
Turre, Bertrandus de 4, 503, 15 f
Tuto, bischof von Regensburg 4, 551, 34 f
Udalricus, Schreiber 4, 557, 26
Ugolinus Parmensis Philogenia 4, 438, 10 f
Ulrich, legende 4, 521, 24
Unum ex quatuor 4, 686, 1
unzen 4, 451, 43 f. 455, 26. s. Beda. ge-
wichte
Urach, Ekkehard von, Chronik 4, 634, 36
Urban n, satire auf 4, 607, 13
Urban, pabst, Urkunden für SEmmeram 4,
383, 22. 557, 12
Urbanus de Saltzburga 4, 438, 15
Urbarnotizen 4, 635, 43
Urkunden 4, 386, 20. 32f. 463, 31. 520,10.
527, 41. 531, 11. 16. 20. 536, If. 538, 15.
560, 18 ff. 567, 8 f. 560, 8. 576, 16. 633,
32. s. abbreviaturen. Aschaffenburg. Be-
nedictbeuern. Friedrich der schöne. SGal-
len. Görtz. Ludwig der Baier. Martin.
Otto der grofse. Salzburg. Urban. ^Vind-
berg
Urkundeneingänge 4, 631, 38. 632, 8
Urkundenlehre, abriss der 4, 434, 20
urin 4, 553, 25. 40. 634, 8 f. 641, 16. 647,
43. s. Aegidius. Theophilus
Usenhoven 4, 560, 20 f
Valens und Synesius, verse auf 4, 573, 25
Valerianus, Passio 4, 550, 40
Valerianus Cimelensis Liber de bono disci-
plinae 4, 600, 37 f
Valerins Maxinius 4, 380, 30. 300, 34 f
Valle, (iiiillelnius de, Schreiber 4, 414, If
Varro 4, 538, 2 f. G76, 15. 677, 24
vatenmser 4, 407, 32. 413, 4. 416, 30 f.
467, 25. 471, 28. 514,41. 570, 38 ff. 583,
14 f. 633, 37. 674, 22. 676, 1. öGaller 4,
450, 13 f
Vegetius 4, 477, 40ff
Yellenberch, Albertus de 4, 460, 26
Vendonie, Matthacus von, Tobias 4, 511,37.
545, 10
Verena, Vita 4, 424, 32. nietrica 4, 566, 18
Vergil 3, 220 a 5. 201 a 8. 4,383, 32. 380,
37. 427,2. 430,41. 456, 36. 461,15. 474,
33 f. 37 f. 480, 34. 404, 35. 503, 12. 507,
30. 524, 6. 526, 22. 540, 7. 543, 18. 554,
28. 561, 26. 575, 6. 8. 583, 28. 588, 8.
11 f. 506, 12. 613, 12. 15. 620, 30. 626,
10. 660, 10. 13. 677, 24. 684, 27. 685, 15.
s. Servius
verse 4, 375, 3 f. 35 f. 377, 27 ff. 383, 10 f.
388, 34ff. 301, 27 ff. 415,28ff. 36 ff. 421,
6. 422, 8 ff. 424, 36 ff. 427, 5 f. 428, If.
5f. 0. 434, 26 f. 435, 4f. 436, 6 f. 430, 20 ff.
26. 36 ff. 440, 30 ff. 441, Off. 443,25. 445,
16. 447, 5 f. 448, 37. 450, 20. 451, 2. 10.
16 f. 21 f. 25 ff. 452, 2 ff. 38 ff. 456, 21 ff.
458, 4ff. Off. 37. 450, 1. 465, 11 f. 460,
6 ff. 474, 27 ff. 476, 34 ff. 41 f. 43 ff. 477,
14 ff. 32. 470, Of. 480, 34 ff. 481, 30 ff.
485, Iff. 20. 408, 14. 500, 11. 501, 33 f.
502, 7. 30f. 507, 30. 508, 20 ff. 510, 1.
27. 511, 7 f. 514, 30f. 40. 515, 5. 6.8.0.
15. 42. 516, 27. 517, 1. 26 f. 528, 14. 31.
532, 7 ff. 533, 371 534,0. 535, 22ff. 537,
32. 540, 18. 542, 37 f. 543, 21 f. 546, 2.
540, 26. 552, 25 ff. 33. 36. 553, 6. 25 ff.
557, 8. 550, 28. 35 ff. 560, 41. 43. 566,
21. 568, 35. 560, 3. 574, 4. 575, 14 f.
577, 6 ff. 42. 578, Of. 14. 16 ff. 570, 27.
583, 15. 588, 10. 12ff. 506, 20 f. 33. 500,
17 ff. 600, 11. 608, 16. 600, 43. 611, 7.
613, 2 ff. 616, 8 ff. 617, 28 ff. 618, 30 f.
623, 37 f. 30 f. 624, 16 f. 20 f. 41 ff. 627,
7 ff. 628, 23 f. 635, 40. 638, 37 f. 630, 8.
647, 8 f. 17 ff. 648, 5 u. a. 662, 7. 663,
30 ff. 665, 40. 660, 6 f. 670, 25 ff. 20.
673, 10 ff. 22ff. 20ff. 674,7. 16f. 676,3.
7 ff. 10 f. 16 ff. 20. 3.5. 30 ff. 677, Iff.
708 z. 4 V. u. CaYmen ad deum 4, 405,
53*
788
Register
21. 598, 8. Conflictus vciIb et hiemis 4,
451, 33. ContcmptuH mundi 4, 514, 32.
639, 4f. De philoniola 4,462, 25. 490,14.
542, 37. 032, 31 f. Vcnsus de nummo 4,
488, 40. 039, 4 u. a. Versus de volucribus,
bestiis, arboribus, piscibus usw. 3, 712
z. lOf. 4, 374, 32 f. 375, 2. 21. 37 f. 424,
25 f. 434, 15 f. 461, 30f. 462, 15. 25. 465,
13. 469, 3. 4 f. 473, 5. 484, 42 f. 500, 7 f.
502, 25 f. 505, 4 f. 508, 35 ff. 510, 1. 512,
31 f. 514, 29. 517, 7 f. 520, 15. 534, Iff.
40 f. 544, 10. 550, 9. 557, 2. 558, 3. 6.
26ff. 574, 24f. 578, 12f. 581, 16ff. 582,
12. 583, 2 ff. 605, 4 f. 614, 3 f. 32 f. 616,
6. 39f. 620,21. 626,20. 635,26. 642,36f.
646,40. 648,8. 659, 21 ff. 33 ff. 673, 34f.
678, 15. 685, 6. s. Augsburg. Beda. Be-
nedictbeueru. bibel. Columban. engel. Fi-
des, florileg. grabschriften. Hadrian. Hein-
rich IV. Hermann, himm eiszeichen. Hinc-
mar. hymnen. labyrinth. laster. Maria,
minnelied. musen. Nero, neumen. plagen.
Sacerdos. schreiberverse. Schulbuch, silber-
linge. Sixtusiv. Sprichwörter, steinbücher.
Theodulph. Thomas, tierstimmen. Valens.
Walahfrid. weiber. winde
Verwandtschaft, grade 4, 676, 27. namen
und tafel 4, 471, 16 f. 568, 37. 645, 34 f.
s. glossare
Vesemair, Jacob, aus Augsburg 4, 474,
41 f
Victor, Passio 4, 532, 5
S Victor s. Hugo. Richard
Victorinus, Passio 4, 532, 2
Victorinus Ars 4, 436, 27 f. 454, 20
Villa nova, Arnoldus de, Canones curatio-
num 4, 609, 8
Villars, brüder von 4, 660, 26
Vindicianus brief 4, 626, 4
Visionen s. gesichte
Vispach 4, 560, 29
Vitae patrum 4, 226 a 5. 240 a 8. 412, 33.
547, 20. 551, 15. 562, 34. 572, 15. 612,
29. 613, 21 f. 654, 1. 659, 2. 672,30
Vitus, Passio 4, 532, 12
vocabulare s. glossare
Vögel 4, 553, 30. s. glossare. verse
Voragine, Jacobus de, Legenda aurea 4,
521, 20
vorlesungsanschlag 4, 438, 36
G Voss! US 4, 431 a
IVoßsius 4, 684 a
W. s. Bchaffhausen
WWackcrnagel 4, 014, 38
Walachß, mag. 4, 440, 24
Walahfrid Strabus aufzählung der mensch-
lichen glieder und conimentare zu Exo-
dus— Deuteronomium s. Hraban. commen-
tar zu den katholischen briefen 4, 405,
16. De rebus ecclesiae 4, 416, 39. ge-
dichte 4, 527, 25. 610, 23. Hortulus 4,
468, 33? 484, 16f. 510, 5f. 609, 17. Vi-
sio Wettini 4, 403, 31. 566, 20. 593, 10.
610, 15. Vita Blaithmaic 4, 440, 2. 457, 14
Waldburg, Vita 4, 567, 13
Waltherslag 4, 677, 35
Waltrih, bischof von Passau 4, 603, 7
Wandelbert von Prüm Horologium 4, 424,
37
Uuanincgus, Schreiber 4, 484, 34
Warnerius 4, 670, 34
Wazo 4, 475, 43
Wegerich 4, 606, 12
Wehing, R. de, briefbuch 4, 639, 17
weiber 4, 441, 2. 457, 38. verse wider die
4, 439, 23. 441, 3
Weihenstephan s. Altunus
weihnachtsoffiz 4, 542, 4
Weinkern, Albertus, de Rosenhaim, Schrei-
ber 4, 396, 5 u. a
weise, sieben, Sprüche 4, 596, 24. 35. 610,
41
Weisheit 4, 581, 12. 676, 32 f
Weissagungen, sibyllinische 4, 481, 28 f
weltalter 4, 452, 2. 457, 26. 485, 9. 566,
27. 602, 25. 613, 4. 676, 7. 33
Weltenburg 4, 642, 3 ff
weltjahre, berechnungen der 4, 667, If
welttafel 4, 402, 21. 485, 9. 599, 4. 665, 26
weitwunder 4, 482, 36. 483, 17. 576, 26.
627, 6 f. s. Beda
Wenezlaw, Vita 4, 565, 41
Werdin, Rupertus de 4, 685, 9
Uuerdrichus, mönch 4, 458, 21
Wessobrunn, gründungsgesch. 4, 537, 26.
s. gebet
Wetterbüchlein 4, 383, 8f
Wetterregeln 4, 469, 27. 591, 2. s. donner-
prophezeiungen
6. Personen- Und Sachenweiser
789
Uiiichrammns, mönch 4. 446, 23
Uiiichrainmus vou SGallcn, Interrogatioues
et respoiisioncs de compoto Bedao 4, 5IJ7,
17
Widmung 4, 540, 40 ff. 601, 11 ff
WUdeck, mag. Michael 4, 438, 30. 439,
10
Wilhelm, procurator Egmondanus, Chioui-
cou 4, 465, 20
Wilhelm von Hirschau Astronomica 4, 548,
17
Wilhelm, mag., Tractatiis super confessio-
nem 4, 534, 6f
Willibald, Vita 4, 567, 15
Willibald Epistola de vita Bonifatii 4, 532,
8
Uuillibaldus diaconus, Schreiber 4, 592, 38
Willibert, erzbischof vou Köln 4, 636, 24
Willirara 4, 422, 26. 518, 31
Windberg betreffende Urkunden 4, 576, 38.
578, 3. s. Gebehard
winde, gedieht über die 4, 446, 38. namen
der 4, 428, 17. 450, 37. 485, 9. 502, 5.
28. 554, 21. 569, 6. 597, 31. 630, 35.
645, 6. s. Einhard. tafel der 4, 500, 24.
560, 5. 566, 22. 571, 19
Winithar 4, 442, 29. 31 u. a
Wipo Proverbia 4, 433, 8. 552, 28. 638,
29
Wistalarius, Fridricus, de Salczburga 4, 650,
16
witwe 4, 674, 27. von Sarepta 4, 637, 14.
669, 3
Wizzenbach 4, 677, 33
woche 4, 533, 37
Wörterbücher s. glossare
Wolfkers 4, 677, 35 f
Wolfgang, Vita 4, 426, 17
WoLfger, Schreiber 4, 535, 16
Wolpert, abt von Deutz 4, 392, 8. 34
Worms, capitulare 4, 465, 33. concil 4, 377,
21 f. 378, 9. s. Burchard u
Worterklärungen s. die anm. der Adespota.
4, 389, 34. 36. 391, 20. 22. 24 ff u. a.
392, 37 f. 40. 397, 17 f. 413, 7. 416, 40.
419, 30. 421, 8. 26. 423, 16. 427, 24.
429, 3 f. 16. 439, 171 440, 34. 441, 6 f.
447, Iff. 4. 31f. 451, 6. 14f. 18 f. 452,
8. 457, 17. 19. 22. 32. 465, 15. 467, 17 f.
470, 7 f. 22. 31 f. 39. 471, 5. 478, 38 f.
479, 34. 480, 1. 35 f. 483, 15f. 488, 27.
499, 43 ff. 505, 11. 510, 24. 39. 511, 19.
513, 41 f. 514, 34 f. 515, 1. 11. 14. 517,
27 f. 518, 11. 522, 27* 36. 528, 13 f. 30.
34. 36. 538, 9 f. 540, 19. 547, 40 f. 549,
24 ff. 550, 25. 553, 7. 558, 28. 42. 559,
5. 7. 566, 22 f. 567, 1. 568, 38 f. 569, 2.
570, 31 ff. 571, 7 f. lOf. 18 f. 572, 7. 14.
576, 4. 21. 578, 37. 583, 13 f. 593, 42.
594, 19 ff. 600, 17. 605, 10. 607, 7 f.
610, If. 613, 38f. 616, 29. 617, 17. 626,
38f. 40ff. 627, 23ff. 631, 36. 637, 2. 19f.
23 f. 42 f. 639, 7 f. 645, 34. 36 f. 650, 24 f.
654, 26 f. 659, 40. 667, 38 f. 668, 13. 28.
671, 5. 13f. 673, 39. 676, 26ff. s. glos-
sare
Würzburg, Konrad von, lieder 4,583, 16 ff.
s. Gozbald. Huunbert
Wulfila s. buchstaben
Xanten, SVictor 4, 398, 4
Yofthyom 4, 400, 35
Zachariae papae Decreta 4, 513, 16. 30
Zacharias Chrysopolitanus 4, 686, 6
GZainer aus Keutlingen, buchdrucker in
Augsburg 4, 438, 28 f
zahlen 4, 390, 36ff. 421, 7. 451, 31 f. 486,
8. 501, 16. 505, 10. 513, 10. 558, 25.
559, 9. 612, 5. 672, 14. goldene zahl 4,
582, 8. 643, 19. duabus qualitatibus lec-
tio utitur 4, 458, 34. 601,27. tres causae
4, 576, 6. tres gradus conversionis 4, 502,
21. tres infelicitates 4, 502, 20. tria mar-
tyria 4, 502, 20. tria sunt quae meutern
faciunt 4, 458, 37. triplex paupertas 4,
465,16. tres stili 4,517,241 quatuor af-
fectiones 4, 450, 40. quatuor alae 4, 576,
3. ex quatuor creaturis constat homo 4,
576, 5. quatuor modis operatur deus 4,
512, 11. quatuor differentiae sacrae pa-
ginae 4, 513, 42. 637, 12. 668, 40f. qua-
tuor interrogantur in principio uniuscuius-
que libri 4, 665, 9 f. quatuor regulae scrip-
turarum 4, 514, 12. Universum tempus
praesentis vitae in quatuor distiuguitur 4,
515, 371 quatuor timores 4, 676, 5. qua-
tuor virtutes s. tugenden. quinque genera
atomorum 4, 548, 27.^ quinque septenae 4,
790
Register
423,19. sex cogitah'onoH Hanctorum 4, 1. "31,
]. 458, 2. 570, 9. .sox sunt quao hie iion
invcniuiitur4,4:J5, 28. sc|)t(;ni aHccnKiones
si)iritales4,437, 13ff. scptcm liberale« di-
sciplinae 4, 4'18, ?>]. Septem formao spiritus
4, 57(5, 1. sieben gründe der freude der
heiligen in] himmel4, 534, 39. Septem lu-
rainaria 4, 458, 36. 001,26. Septem modi
praedicationis 4, 576, 25. Septem mnnera-
tioncs iustorum 4, 570, 7. Septem scalae
quibus ascenditur ad regna caelorum 4,
576, 8. Septem genera suppliciorum 4,
448, 30. 458, 34 f. Septem teuebrae 4,
148, .30. 4.58, 37. 001, 27. s. Adam. Cain.
Siegel, duodecim abusiva 4, .502, 20 f. 514,
12 f. 575, 37
Zahnschmerz s. krankheiten. segen
zaTiberformeln s. segen
zehnten 4, 509, 2(J. .581, 34
Zell s. Schrötel
zeugen s. juristisches
zinsrogister 4, 037, 10
zunge, gute und böse 4, 530, 34
Zvvetlharu 4, 077, 34
Zwettl, einnahmen aus raohn 4, 677, .32 ff
im satz begonnen am 27 dezember 1896.
im satz vollendet am 2 mai 1898.
1
VERLAG DER WEjDMANNSCHEN BUCHHANDLUNG IN BERLIN.
DEUTSCHE ALTEIITÜMSKUNDE
VON
KARL MÜLLENHÜFF.
Ei-strr Band
Die Phönizier. Pytheas von Massalia.
Neuer verniohitfr Abdruck besurtrt dinvli ]\I. Rödioo r.
Mit einer Karte von H. Kiepert.
gr. 8^ (XXXVI u. -)U S.) 14 I\rark.
Zweiter Band.
Die Nord- und Ostnaehbarn der Germanen. Die Gallier und Germanen.
Anhänge.
Mit vier Karten von H. K i e p e r t.
gr. 8". (XVI u. 407 S.) 14 IMark.
Dritter Band.
Der Ursprung der Germanen. Anhängo.
gr. 8". (XVI u. 352 S.) 10 Mark.
Fünfter Band.
Über die Voluspa. Über die ältere Edda.
gr. 8^ (X u. 417 S.) 12 Mark.
DENKMÄLER
DEUTSCHER POESIE UND PROSA
AUS DEM VIII.-XII. JAHRHUNDERT.
HERAUSGEGEBEN VON
K. MÜLLENHOFF UND W. SCHERER.
DRITTE AUSGABE VON E. STEINMEYER.
Erster Band: TEXTE, gr. 8°. (XLIII u. 321 S.) 7 Mark.
Zweiter Band: ANMERKXtNGEN. gr. 8°. (492 S.) 12 Mark.
~Xarl Müllen hoff.
Ein Lebensbild
von Wilheliu Scherer.
8". (VI u. 173 S.) 4 Mark.
Kleine Schriften
von Wilhelm Scherer.
Herausgegeben von Kornad Burdach und Erich Schmidt.
Erster Band. Kleine Schriften zur altdeutschen Philologie. Herausgegeben
"~"— "-^ von Konrad Biirdacli. Lex. 8^ (XXIV u, 782 S.) Geh. 15 Mark.
Zweiter Band. Kleine Schriften zur neueren Litteratur, Kunst und Zeit-
geschichte. Herausgegeben von Erich Schmidt. Lex. 8^ (VII u.
415 S.) Geh. 8 Mark. ^
Aufsätze über Märehen und Volkslieder
von Reiiihold ICöltler.
Aus seinem handschriftlichen Nachlass herausgegeben von
Johannes Bolte und Erich Schmidt.
gr. 8". (152 S.) Preis .3 Mark.
Die österreichische Nibelungendichtung.
Untersuchungen über die Verfasser des Nibelungenliedes
von Emil Kettner.
gr. S\ (IV u. 307 S.) 7 Mark.
Verlag der Wcidinaiiiischen Hucliliandlung in lierliu.
Schriften zur germanischen Philologie.
Herausgegeben von
Dr. Max Roediger,
a. o. Professor an der Universität Berlin.
Erstes Heft:
Karolingische Dichtungen.
Untersucht von Ludwig Traube,
gr. 8«. (VIII u. 1G2 S.) 5 M.
Zweites Heft:
Der Satzbau des althochdeutschen Isidor im Verhältnis zur
lateinischen Vorlage.
Ein Beitrag zur deutschen Syntax von Max Rannow.
gr. 8«. (X u. 127 S.) 4 M.
Drittes Heft: ]l
Untersuchungen zur Ueberlieferung, Uebersetzung, Grammatik der
Psalmen Notkers
t von Johann Kelle.
gr. 8«. (X u. 153 S.) 7 M.
Viertes Heft:
Deutsche Schriften des Albrecht von Eyb.
Herausgegeben und eingeleitet von Max Herrmann.
Erster Band: Das Ehebüchtein.
gr. 8^ (VII u. 104 S.) 6 M.
Fünftes Heft:
Deutsche Schriften des Albrecht von Eyb.
Herausgegeben und eingeleitet von Max Herrmann.
Zweiter Band: Die Dramenübertragungen.
gr. 8^ (XLIII u. 156 S.) 7 M.
Sechstes Heft:
Die Gedichte des wilden Mannes und Wernhers vom Niederrhein.
Mit Einleitungen und Anmerkungen herausgegeben von Karl Köhn.
gr. 8^ (XXXVIII u. 90 S.) 3 M.
Siebeutes Heft:
Über germanischen Versbau
von Andreas Heusler.
gr. 8». (VIII u. 139 S.) 6 M.
Achtes Heft:
Die germanischen Gutturale
von Ernst Zupitza.
gr. 8°. (VIII u. 262 S.) 10 M.
/
Steini].e.yer, E.
Die althochdeutschen Glos
sen
PF
397^
.87
y.k
t^ONTIF!^'! INSTITUTE
ÖF ME''>" '.. STUDIES.
5: ■ PARK
Toronto 'd, Canaoa
>: ;«^^--.-.i-^,<?tgj'äiii>^jfe^